คมอการปฏบตงานในการแกไขปญหาหนนอกระบบ ของศนยดารงธรรมจงหวดอบลราชธาน

(ฉบบสมบรณ)

จดทาโดย ศนยดารงธรรมจงหวดอบลราชธาน

พฤศจกายน ๒๕๕๗

คานา

ตามทคณะรกษาความสงบแหงชาตไดมประกาศฉบบท ๙๖/๒๕๕๗ ประกาศ ณ วนท ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๕๗ ใหจดตงศนยดารงธรรมจงหวดเพอทาหนาทในการรบเรองรองเรยนรองทกข ใหบรการขอมลขาวสาร ใหคาปรกษา รบเรองปญหาความตองการและขอเสนอแนะของประชาชน รวมทง ทาหนาทเปนศนยบรการรวม ซงจงหวดอบลราชธานไดเปดศนยดารงธรรมจงหวดอบลราชธานอยางเปนทางการเมอวนท ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๕๗

ภายหลงทมการดาเนนงานรบเรองรองเรยนรองทกข ศนยดารงธรรมจงหวดพบวาประชาชนไดมารองเรยนรองทกขเพอขอความชวยเหลอในการแกปญหาหนนอกระบบเปนจานวนมาก เนองจากไมไดรบความเปนธรรมจากการกยมเงนทมอตราดอกเบยเกนกวาทกฎหมายกาหนดและถกขมข คกคามจากการทวงหน ซงปญหาดงกลาวเกดขนเนองจากประชาชนมรายไดไมเพยงพอตอการดารงชพและไมมหลกทรพยหรอบคคลทจะคาประกนหน จงไมสามารถกยมเงนจากสถาบนการเงนได

ศนยดารงธรรมจงหวดอบลราชธานเลงเหนความสาคญดงกลาว จงไดจดทาคมอการปฏบตงาน เพอกาหนดแนวทางในการแกไขปญหาหนสนของประชาชน โดยศนยดารงธรรมจงหวดอบลราชธานจะเปนศนยกลางในการประสานงานระหวางสวนราชการ รฐวสาหกจ และองคกรภาคเอกชนในการดาเนนงาน รวมทงกาหนดขนตอนการดาเนนงานใหชดเจนเพอแกไขปญหาอยางเปนรปธรรม (นายเสรม ไชยณรงค) ผอานวยการศนยดารงธรรมจงหวดอบลราชธาน

สารบญ

หนา สวนท ๑ บทนา ๔ สวนท ๒ ขนตอนการดาเนนงาน ๕ ขนตอนท ๑ – การประชาสมพนธ ๕ ขนตอนท ๒ – การขนทะเบยนลกหน ๗ ขนตอนท ๓ – การสารวจและจาแนกขอมล ๗ ขนตอนท ๔ –การจดหาแหลงเงนทน ๘ ขนตอนท ๕ – การตรวจสอบขอมลเจาหน ๘ ขนตอนท ๖ – การเจรจาประนอมหน ๑๐ ขนตอนท ๗ – การปรบแนวคดในการดารงชพ ๑๐ ขนตอนท ๘ – การตดตามประเมนผล ๑๑ สวนท ๓ บทบาทของศนยดารงธรรม ๑๒ ๓.๑ บทบาทของศนยดารงธรรมจงหวด ๑๒ ๓.๒ บทบาทของศนยดารงธรรมอาเภอ ๑๓ สวนท ๔ การรายงานผลการดาเนนงาน ๑๔

****************************************

สวนท ๑ บทนา หลกการและเหตผล ประเทศไทยมแนวโนมในการเจรญเตบโตและขยายตวทางเศรษฐกจเพอเตรยมเขาส ประชาคมอาเซยนในป ๒๕๕๘ การทเศรษฐกจมการแขงขนสงทงในดานการคา การลงทน การสงออกระหวางประเทศ ทาใหประชาชนไดรบผลกระทบจากปญหาคาครองชพทสงขน ปญหาการวางงานและปญหาความยากจนเปนลาดบ ประชาชนบางสวนทไมสามารถรบมอกบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจดงกลาวจงเกดปญหาการขาดสภาพคลองทางการเงน จงจาเปนตองกยมเงนมาลงทนหรอใชจายในชวตประจาวน แตประชาชนทยากจนสวนใหญไมสามารถจะเขาถงแหลงเงนทนของสถาบนการเงนไดจงไดกยมเงนจากนายทนและเปนหนนอกระบบ เมอมลหนสงขนเนองจากหนนอกระบบจะกาหนดอตราดอกเบยสงกวาอตราทกฎหมายกาหนดสงผลใหเกดปญหาการทวงหน คดอาชญากรรมและปญหาอนๆ อกมากมาย เมอวนท ๑๒ กนยายน ๒๕๕๗ พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรไดแถลงนโยบายตอสภานตบญญตแหงชาตและใหความสาคญในการแกไขปญหาความเดอดรอนและเรงรดใหแกปญหาหนนอกระบบซงในการประชมคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) เมอวนท 26 สงหาคม 2557 ทประชมไดมมตเหนชอบในหลกการและแนวทางการแกไขปญหาหนนอกระบบอยางบรณาการและยงยนตามทกระทรวงการคลงเสนอความเหน โดยจะมงเนนการแกไขปญหาทสาเหตของปญหาทงในดานสนเชอและศกยภาพการหารายไดโดยจะใหชมชนเขามามบทบาทในการแกไขปญหาหนนอกระบบผานองคกรการเงนชมชนทเขมแขงและมศกยภาพควบคไปกบการแกไขปญหาหนนอกระบบของสถาบนการเงนเฉพาะกจพรอมทงสรางกลไกในการเจรจาประนอมหนระหวางลกหนและเจาหน ซงรวมถงการสรางกลไกในการพฒนาและฟนฟเพอใหลกหนมศกยภาพในการหารายไดและปองกนไมใหกลบไปเปนหนนอกระบบอก นอกจากนไดมอบหมายใหกระทรวงมหาดไทยประสานศนยดารงธรรมทกจงหวดรวมทงองคกรปกครองสวนทองถนเพอรบเรองรองทกขและเรองรองเรยนเกยวกบปญหาหนสนภาคประชาชนทงหนสนในระบบและหนสนนอกระบบของประชาชนในพนทและบรณาการในการทางานแกไขปญหาหนนอกระบบกบสถาบนการเงนตางๆ ในสงกดกระทรวงการคลงเพอใหการดาเนนการแกไขปญหาดงกลาวเปนไปไดความรวดเรวและเกดประโยชนตอประชาชนอยางสงสด

สวนท ๒ ขนตอนการดาเนนงาน ขนตอนและแผนการดาเนนงานเพอแกไขปญหา ขนตอนท ๑ – การประชาสมพนธ ศนยดารงธรรมจงหวดและอาเภอมบทบาทในการประชาสมพนธการแกไขปญหาหนนอกระบบผานชองทางตางๆ ดงน

๑. การประชาสมพนธโดยตดปายประชาสมพนธตามสถานทราชการ หนวยงานรฐวสาหกจ ทวาการอาเภอและองคกรปกครองสวนทองถน

๒. การเผยแพรขอมลผานเวบไซตจงหวดอบลราชธาน เวบไซตของศนยดารงธรรมจงหวด ๓. การเผยแพรประชาสมพนธผานสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย จงหวด

อบลราชธาน จลสาร แผนพบ เปนตน ๔. การออกหนวยเคลอนท เชน โครงการจงหวดเคลอนท ศนยดารงธรรมจงหวดเคลอนท

เปนตน ๕. ใหอาเภอประชาสมพนธ แนวทางการการแกปญหาหนนอกระบบในการประชมกานน

ผใหญบาน ผบรหารทองถน รวมทงอธบายขนตอนการลงทะเบยนและแจงใหลกหนทถกขมขใชสทธในการแจงความรองทกขเพอดาเนนคดตามกฎหมาย

-๖- ตวอยาง การประชาสมพนธ ณ สถานทราชการและหนวยงานรฐวสาหกจตางๆ

การประชาสมพนธของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

การประชาสมพนธของธนาคารออมสน นยามของหนนอกระบบ หนนอกระบบ หมายถง หนซงเจาหนมใชสถาบนการเงนหรอเจาหนในชมชนหรอผประกอบธรกจทมใชสถาบนการเงนและมไดอยภายใตการกากบดแลของธนาคารแหงประเทศไทย ไดแก การกยมเงนจากบคคลทวไป นายทน หรอเงนดวนตางๆ เปนตน

-๗- ขนตอนท ๒ – การขนทะเบยนลกหน ศนยดารงธรรมจงหวดและอาเภอมบทบาทในการขนทะเบยน ดงน

๑. ประสานงานกบหนวยงานรฐวสาหกจและรบขนทะเบยนในพนททรบผดชอบ ๒. รวมชแจงและตอบขอซกถามของประชาชน ๓. ลงพนทเพอสงเกตการณ รบทราบปญหาและอปสรรค สถานทรบลงทะเบยน การลงทะเบยนลกหนนอกระบบสามารถลงทะเบยนไดทศนยดารงธรรมจงหวด ศนยดารง

ธรรมอาเภอ ธนาคารออมสน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรทกสาขา ตงแตวนท ๑ กนยายน ๒๕๕๗ เปนตนไป

คณสมบตของลกหน ๑) เปนผมสญชาตไทย ๒) เปนผบรรลนตภาวะ ๓) เปนลกหนนอกระบบทมหนไมเกน ๒๐๐,๐๐๐ บาท (สองแสนบาทถวน) ๔) เปนหนทเกดจากการสจรตและจาเปน ๕) เปนหนทเกดกอนวนทรบลงทะเบยน (วนท ๑ กนยายน ๒๕๕๗) ๖) มเอกสารประกอบการเปนหน

เอกสารทตองนามาประกอบการลงทะเบยน ๑) สาเนาบตรประชาชน ๒) สาเนาทะเบยนบาน ๓) สาเนาเอกสารประกอบการเปนหน

ขนตอนท ๓ – การสารวจและจาแนกขอมล หลกเกณฑและธนาคารทรบผดชอบ

หลกเกณฑลกหนนอกระบบ ธนาคารทรบผดชอบ ๑. ลกหนภาคเกษตรกรรม ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ๒. ลกหนนอกภาคเกษตรกรรม ธนาคารออมสน ๓. ลกหนทเปนขาราชการหรอพนกงานรฐวสาหกจ ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน) ๔. ลกหนทเปนหนเกยวกบอสงหารมทรพย ธนาคารอาคารสงเคราะห ๕. ลกหนทมอาชพคาขายและตองการลงทน ธนาคารพฒนารฐวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแหง

ประเทศไทย (ธพว.)

เจาหนาทศนยดารงธรรมจงหวดและอาเภอจะทาการคดกรองขอมลจาแนกขอมลวาลกหนจะเขาหลกเกณฑและเงอนไขของธนาคารใดจากนนจงสงตอขอมลใหสวนราชการและธนาคารทเกยวของและรายงานใหผวาราชการจงหวดทราบ

-๘- ขนตอนท ๔ – การจดหาแหลงเงนทน หากประชาชนทลงทะเบยนแลวไมเขาหลกเกณฑทธนาคารจะใหสนเชอใหศนยดารงธรรมจงหวดสงตอขอมลใหสวนราชการทเกยวของดาเนนการ ดงน

๑. การจดตงสหกรณเพอแกปญหาหนนอกระบบ - โดยใหลกหนรวมกลมและจดทะเบยนจดตงสหกรณ จากนนสหกรณทจดทะเบยนสามารถกยมเงนจากสถาบนการเงนทเกยวของเพอนาเงนไปเปนทนใหสมาชกสหกรณกยมเงนในการประกอบอาชพและปลดหนนอกระบบ

๒. การใชกองทนตางๆ เพอแกปญหาหนนอกระบบ โดยใหลกหนรวมกลมและจดทะเบยนนตบคคล เพอเขาเปนสมาชกกองทนตางๆ ไดแก กองทนพฒนาบทบาทสตรจงหวด กองทนหมบานโครงการกองทนแมของแผนดน กลมออมทรพยเพอการผลต จากนนจงกยมเงนจากสถาบนการเงนตามเงอนไขทกองทนกาหนด

๓. ธนาคารอนๆ ทเกยวของ เชน การแกปญหาหนสนทเกยวของกบสญญาจานอง สญญาขายฝากอสงหารมทรพยใหธนาคารอาคารสงเคราะหดาเนนการ หรอการแกปญหาหนสนจาก ผประกอบธรกจขนาดกลางและขนาดยอมใหธนาคารพฒนารฐวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแหงประเทศไทย เปนตน

ขนตอนท ๕ – การตรวจสอบขอมลเจาหน ศนยดารงธรรมจงหวดตดตามผลการดาเนนงานของศนยดารงธรรมอาเภอรวบรวมและสรปขอมลลกหน ขอมลรายชอของเจาหน พนทในการปลอยเงนกนอกระบบ ตดตามสถานะผลการเจรจาระดบอาเภอรวมทงประสานสวนราชการ หนวยงานรฐวสาหกจทเกยวของเพอตรวจสอบขอมลเจาหน มลหนนอกระบบทตองการใหชวยเหลอ และรวบรวมปญหาอปสรรคเสนอใหผวาราชการจงหวดทราบ

-๙-

การตรวจสอบขอมลเจาหน

สาหรบกรณท เจาหนขมขและทวงหนอยางไมเปนธรรมใหดาเนนการตามกฎหมายอยางเดดขาด โดยไมใหพนกงานสอบสวนเปรยบเทยบปรบในชนสอบสวนและใหนาผตองหาสงฟองไปยงศาลแขวงเพอใหเจาหนและผมาทวงหนเขดหลาบและเกรงกลวกฎหมาย

-๑๐- ขนตอนท ๖ – การเจรจาประนอมหน

๖.๑ เพอใหลกหนไดมโอกาสตอรองกบเจาหนใหคณะกรรมการเจรจาและประนอมหน โดยศนยดารงธรรมอาเภอพจารณาประนอมหนใหไดขอยตของทงสองฝาย ประกอบดวย

๑. นายอาเภอหรอผแทน ประธานคณะกรรมการ ๒. ผกากบสถานตารวจภธรพนท รองประธานคณะกรรมการ ๓. พฒนาการอาเภอ กรรมการ ๔. สรรพากรอาเภอ กรรมการ ๕. ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน กรรมการ ๖. กานน/ผใหญบาน กรรมการ ๗. ผแทนธนาคาร กรรมการ ๘. ปลดอาเภอทไดรบมอบหมาย คณะกรรมการและเลขานการ

นายอาเภอสามารถแตง ตงคณะกรรมการเจรจาและประนอมหนใหมองคประกอบมากกวาหรอนอยกวาคณะกรรมการขางตนขนอยกบสภาพพนท โดยมอานาจไกลเกลย ขอพพาทและประนอมหนทมทนทรพยไมเกนสองแสนบาท ตามนยขอ ๒ แหงกฎกระทรวงวาดวย การไกลเกลยและประนอมขอพพาททางแพง พ.ศ. 2553 แตในการเจรจาทกครงจะตองมผแทน ของธนาคารรวมอยดวย ๖.๒ หากมลหนเกนกวาสองแสนบาทสงเรองใหคณะทางานศนยดารงธรรมจงหวดอบลราชธาน สวนงานไกลเกลยเรองรองทกขของประชาชนตามคาสงจงหวดอบลราชธาน ท ๓๘๘/๒๕๕๗ วนท ๓ ตลาคม ๒๕๕๗ ดาเนนการ

ขนตอนท ๗ – การปรบแนวคดในการดารงชพ

ศนยดารงธรรมจงหวดจะตองประสานหนวยงานทเกยวของในการปรบทศนคตและเพมประสทธภาพใหลกหนมความสามารถในการชาระหน ดงน

๑. สงเสรมและจดอบรมการพฒนาอาชพในทองถน ๒. สนบสนนใหรวมโครงการหมบานรกษาศล ๕ ๓. การนอมนาแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการดารงชวต ๔. การสรางจตสานกใหรจกการออมและวนยทางการเงน ๕. สงเสรมการพฒนาดานการตลาดใหสามารถขายสนคาได ๖. สงเสรมเขารบการฝกอบรมเพอเพมทกษะในการฝกอาชพทสถาบนพฒนาฝมอ

แรงงาน ภาค ๗ อบลราชธาน ตามความถนดของลกหน

-๑๑- ขนตอนท ๘ – การตดตามประเมนผล

ศนยดารงธรรมจงหวดอบลราชธานจะตองตดตามความคบหนาผลการดาเนนการเปนระยะวาลกหนทเขาสระบบแลวไดมการผอนชาระเงนตามกาหนดหรอไม อยางไร หากมการผดนดใหสารวจหาสาเหตทลกหนไมชาระหน รวมทงตดตามผลการสงเสรมการประกอบอาชพเพอรายงานใหผวาราชการจงหวดทราบตอไป

สวนท ๓ บทบาทของศนยดารงธรรม ๓.๑ บทบาทของศนยดารงธรรมจงหวด

ขนตอนการดาเนนงานแกไขปญหาหนนอกระบบ

บทบาทของศนยดารงธรรมจงหวดกบการแกไขปญหาหนนอกระบบ ขนตอน บทบาทและหนาท

ขนตอนท ๑ – การประชาสมพนธ ประชาสมพนธแนวทางการดาเนนงานและการลงทะเบยนทธนาคารออมสนและธนาคาร ธ.ก.ส.

ขนตอนท ๒ – การรบลงทะเบยนลกหน ลงพนทวาการรบลงทะเบยนมปญหาและอปสรรคอะไรบางเพอรายงานใหผวาราชการจงหวดทราบ

ขนตอนท ๓ – การสารวจและจาแนกขอมล การตรวจสอบขอมลหงการลงทะเบยนวาลกหนเขาเงอนไขการปลอยสนเชอของธนาคารหรอไม

ขนตอนท ๔ – การจดหาแหลงเงนทน หาแหลงเงนกใหมในรปแบบสหกรณหรอกองทนหมบาน กองทนพฒนาบทบาทสตรและกองทนตางๆ

ขนตอนท ๕ – การตรวจสอบขอมลเจาหน ตรวจสอบขอมลเจาหนวามลกหนกราย เพอเปนขอมลกอนประนอมหน

ขนตอนท ๖ – การเจรจาประนอมหน รวบรวมปญหาและอปสรรคในระหวางการเจรจาประนอมหน

-๑๓- บทบาทของศนยดารงธรรมจงหวดกบการแกไขปญหาหนนอกระบบ(ตอ)

ขนตอน บทบาทและหนาท ขนตอนท ๗ – การปรบแนวคดในการดารงชพ จดหาโครงการทสงเสรมการฟนฟอาชพใหแกลกหน ขนตอนท ๘ – การตดตามและประเมนผล การลงพนทเพอตดตามการชาระหนและพฤตกรรม

ของลกหน ขนตอนท ๘.๑ – การปฏบตภารกจรวม การลงพนทเพอตดตามการชาระหนและพฤตกรรม

ของลกหน หนวยเคลอนทเรวจะปฏบตงานรวมกบทองถน ซงเรยกวา “ชดเฉพาะกจ” มหนาทปกปองและปราบปรามเจาหนนอกระบบ

๓.๒ บทบาทของศนยดารงธรรมอาเภอ มขนตอนและบทบาทหนาทคลายกบศนยดารงธรรมจงหวด แตศนยดารงธรรมอาเภอจะมหนาทในการไกลเกลยประนอมหนใหกบลกหนโดยตรง เพอใหไดขอยตของคกรณทงสองฝายและมหนาทอนๆ ดงน บทบาทของศนยดารงธรรมอาเภอกบการแกไขปญหาหนนอกระบบ

ขนตอน บทบาทและหนาท ขนตอนท ๑ – การประชาสมพนธ ประชาสมพนธแนวทางการดาเนนงานและการ

ลงทะเบยนทธนาคารออมสนและธนาคาร ธ.ก.ส. ขนตอนท ๒ – การรบลงทะเบยนลกหน ลงพนทวาการรบลงทะเบยนมปญหาและอปสรรค

อะไรบางเพอรายงานใหผวาราชการจงหวดทราบ ขนตอนท ๓ – การสารวจและจาแนกขอมล การตรวจสอบขอมลหลงการลงทะเบยนวาลกหนเขา

เงอนไขการปลอยสนเชอของธนาคารหรอไม ขนตอนท ๔ – การจดหาแหลงเงนทน หาแหลงเงนกใหมในรปแบบสหกรณหรอกองทน

หมบาน กองทนพฒนาบทบาทสตรและกองทนตางๆ

ขนตอนท ๕ – การตรวจสอบขอมลเจาหน ตรวจสอบขอมลเจาหนวามลกหนกราย เพอเปนขอมลกอนประนอมหน

ขนตอนท ๖ – การเจรจาประนอมหน รวบรวมปญหาและอปสรรคในระหวางการเจรจาประนอมหน

ขนตอนท ๗ – การปรบแนวคดในการดารงชพ จดหาโครงการทสงเสรมการฟนฟอาชพใหแกลกหน ขนตอนท ๘ – การตดตามและประเมนผล การลงพนทเพอตดตามการชาระหนและพฤตกรรม

ของลกหน

สวนท ๔ การรายงานผลการดาเนนการ การรายงานผลการดาเนนงานการแกไขปญหานนอกระบบ ใหศนยดารงธรรมจงหวดประสานสานกงานคลงจงหวดในการรวบรวมขอมลการลงทะเบยนและรายงานความคบหนาผลการดาเนนงานใหผวาราชการจงหวดทราบทกระยะ ดงน

๑. รายงานผลการขนทะเบยนใหผวาราชการจงหวดทราบรายวน ๒. รายงานผลการเจรจาประนอมหนใหผวาราชการจงหวดทราบรายสปดาห ๓. รายงานผลการโอนหนเขาสระบบของแตละธนาคารใหผวาราชการจงหวดทราบรายสปดาห ๔. รายงานผลการดาเนนโครงการฟนฟอาชพและปรบแนวคดการดารงชพของลกหนใหผวา

ราชการจงหวดทราบรายเดอน ๕. ใหสรปผลการดาเนนงานในภาพรวมและรายงานใหกระทรวงมหาดไทยทราบรายเดอน

***************************************