การผกขาดในระบบเกษตรกรรมและอาหาร

1

คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

16 พฤษภาคม พ.ศ. 2555

เดอนเดน นคมบรรกษสถาบนวจยเพ�อการพฒนาประเทศไทย

อตสาหกรรมนมพรอมด*ม

2

สถาบนวจยเพ�อการพฒนาประเทศไทย (2549) โครงการปรบปรงนโยบายการแขงขนของประเทศ รายงานวจยนาเสนอตอ สภาพมนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

หวขอในการนาเสนอ1. ความสาคญของอตสาหกรรมนมพรอมด�ม2. ขอมลพ6นฐานเก�ยวกบนโยบายสงเสรมฟารม

โคนมในประเทศไทย3. โครงสรางตลาดนมพรอมด�ม และน6านมดบ

3

โคนมในประเทศไทย3. โครงสรางตลาดนมพรอมด�ม และน6านมดบ4. อปสรรคในการแขงขน5. พฤตกรรมท�เปนการกดกนการแขงขน6. ผลกระทบ7. ขอเสนอแนะ

1. ความสาคญของอตสาหกรรมนมพรอมด*ม

�เก*ยวโยงโดยตรงกบภาคการเกษตรและภาคการผลตในวงกวาง

�ไดรบผลกระทบโดยตรงจากนโยบายการสงเสรม

4

�ไดรบผลกระทบโดยตรงจากนโยบายการสงเสรมอตสาหกรรมโคนมในประเทศ

�การศกษาน5จะวเคราะหผลกระทบของนโยบายการสงเสรมอตสาหกรรมฟารมโคนมของภาครฐตอพฤตกรรมการแขงขนของผประกอบการในตลาดนมพรอมด*ม และเสนอแนวทางในการแกปญหาดงกลาว

2. ขอมลพ5นฐานเก*ยวกบนโยบายการสงเสรมกจการโคมนมไทย

เพ�อเปนการสงเสรมธรกจโคนมในประเทศ �รฐกาหนดราคาน6านมดบท�ผแปรรปนมตองรบซ6อ� จากดการนาเขาสนคาทดแทน คอ นมผงขาดมนเนยและ

นมผงเตมมนเนย

5

นมผงเตมมนเนย�รเร�มโครงการนมโรงเรยนเพ�อรองรบอปทานนมในประเทศ

สวนหน�ง (ประมาณรอยละ 30-40 ของอปทานรวม) ในป พ.ศ. 2536 อปทานนมดบท�เหลอผผลตนมพรอมด�มรบซ6อเพ�อการขายเชงพาณชย

3. โครงสรางตลาดอตสาหกรรมนมพรอมด*ม

6

อตสาหกรรมนมพรอมด*มและ

อตสาหกรรมผลตน5านมดบ

โครงสรางตลาดนมพรอมด*ม

�ตลาดรบซ6อน6านมดบประกอบไปดวย

� ผผลตระดบประเทศ

� ผผลตระดบทองถ�น 69 รายท�เก�ยวโยงกบ

7

� ผผลตระดบทองถ�น 69 รายท�เก�ยวโยงกบโครงการนมโรงเรยน

สวนแบงตลาดของผผลตนมพรอมด*มระดบประเทศในป 2548 (คานวณจากปรมาณน5านมดบท*รบซ5อ)

3 0 %5 %

5 %3 % 2 % 1 %

โ ฟ ร โ ม ส ต

ซ พ เ ม จ

เ น ส ท เ ล ย

8

2 2 %2 0 %

1 2 %อ ส ค .

แ ด ร �พ ล ส

ด ช ม ล ล

เ ฟ ร ช ม ล ค

บ ร ษ ท อ ต ส า ห ก ร ร ม น ม ไ ท ย( ม ะ ล )

อ �น ๆ ท�มา: ขอมลจากรายงานสหกรณและศนยขอมลเอกชน

โครงสรางตลาดน5านมดบ

�ธรกจท�มการแขงขนสง มเกษตรกรกวา 23,000 ครวเรอน มศนยรวมนมสหกรณ 117 ศนย และ ศนยรวมนมเอกชน 54 ศนย

9

ศนยรวมนมเอกชน 54 ศนย

�มขนาดของผประกอบการท�หลากหลาย

�ผผลตน6านมดบรายใหญท�สดมสวนแบงตลาดรอยละ 10 คานวณจากปรมาณน6านมดบท�ขาย

สวนแบงตลาดของฟารมโคนมตามขนาดของน5านมดบท*ผลตได (ลตร/ป)

1 6 %

5 %

1 6 %

0 - 5 0 0

5 0 1 - 1 0 0 0

10

5 %

1 3 %

1 6 %1 4 %

2 0 %

5 0 1 - 1 0 0 0

1 0 0 1 - 2 0 0 0

2 0 0 1 - 4 0 0 0

4 0 0 1 - 6 0 0 0

6 0 0 0 – 1 5 , 0 0 0

1 5 , 0 0 0 +

สรปโครงสราง

� อตสาหกรรมนมพรอมด�มไมมการผกขาดท 6งในตลาดวตถดบ (อตสาหกรรมฟารมโคนม) และในตลาดสนคา (นมพรอมด�ม)

11

และในตลาดสนคา (นมพรอมด�ม)

4. อปสรรคในการแขงขนในธรกจนมพรอมด�มการควบคมการนาเขานมผงจากตางประเทศภายใตระบบ

โควตา ทาให� เกดตนทนคาเวลาและการจดทาเอกสารเพ�อดาเนนการเพ�อ

ขออนมตโควตา�เพ�มความเส�ยงในการประกอบธรกจเน�องจาก

12

�เพ�มความเส�ยงในการประกอบธรกจเน�องจาก� ปรมาณท�ไดรบการจดสรรไมมความแนนอน� ระยะเวลาท�ใชในการจดสรรโควตาไมแนนอน

� ทาใหผประกอบการรายยอยไมสามารถเขาถงวตถดบได เน�องจากไมมการจดสรรโควตาใหแกพอคาคนกลางและผนาเขาไมสามารถขายตอนมผงนาเขาภายใตโควตาได

วนท*ประกาศอนมตการนาเขา

คร 6งท� 1 คร 6งท� 2 คร 6งท� 3 คร 6งท� 4 คร 6งท� 52545 22/3 21/6 1/8 27/8

13

2545 22/3 21/6 1/8 27/82546 9/2 17/4 30/5 16/10 5/112547 1/12/46 23/12/472548 26/04 25/05 16/08 23/12

การจดสรรโควตานมผงขาดมนเนย�การจดสรรโควตานมผงน 6นแบงผท�ไดรบการจดสรรเปน 6

กลม คอ �กลมผผลตนมพรอมด*ม (นมสด และนม UHT) �กลมผผลตนมขนหวาน

14

�กลมผผลตนมขนหวาน �กลมผแปรรปอาหารอ�นๆ �กลมผนาเขาเพ�อการคาหรอพอคาคนกลาง (ยกเลก

ในป พ.ศ.2546)�กลมผผลตเพ�อสงออก (เร�มในป พ.ศ. 2544)�ผผลตนมเปร6ยว

5. พฤตกรรมในการแขงขนในอตสาหกรรมนมพรอมด*ม

� ปญหาการจดสรรโควตานมพรอมด�มเร�มเกดข6นเม�อเกดภาวะน6านมดบลนตลาด ทาใหรฐลดการนาเขานมผงภายใตโควตา

�ผผลตนมพรอมด�มไมไดรบการจดสรรโควตานาเขานม

15

�ผผลตนมพรอมด�มไมไดรบการจดสรรโควตานาเขานมผงสาหรบการผลตนมพรอมด�ม ต 6งแตป พ.ศ. 2546 (แตไดรบการจดสรรเพ�อผลตสนคาอ�นๆ เชน นมขนหวาน นมเปร6ยว ขนม ไอศครม ฯลฯ) และมภาระในการรบซ6อน6านมดบท�เพ�มมากข6นอยางตอเน�อง

ปรมาณการนาเขานมผงขาดมนเนย พ.ศ. 2538 - 2548

60,000

80,000

100,000ผผลตนมพรอมด�ม

ผผลตนมขน

ผแปรรปนมอ�นๆ

พอคาคนกลาง

16

0

20,000

40,000

60,000

2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548

พอคาคนกลาง

ผ สงออก

ผผลตนมเปร&ยว

รวม

5. พฤตกรรมในการแขงขนในอตสาหกรรมนมพรอมด*ม (ตอ)

�ในป พ.ศ. 2548 เพ�อแกไขปญหานมดบลนตลาด รฐใหสมาคมอตสาหกรรมผลตภณฑอาหารนมเปนผจดสรรโควตา สมาคมฯ ประกอบดวยผผลตนมพรอมด�มเทาน 6น ไมรวมผนาเขากลมอ�นๆ อก 4 กลม

17

จดสรรโควตา สมาคมฯ ประกอบดวยผผลตนมพรอมด�มเทาน 6น ไมรวมผนาเขากลมอ�นๆ อก 4 กลม

�สมาคมฯ ใชกฎ 6 ตอ 1 ในการจดสรรโควตาการนาเขาน6านมดบ สงผลใหผนาเขากลมอ�นๆ ท�ไมไดรบซ6อน6านมดบไมไดรบการจดสรรตามความตองการในการผลต

6. ผลกระทบของการจดสรรโควตา� ผประกอบการนมพรอมด�มไดรบการจดสรรโควตา

ปรมาณมากทาใหสามารถผลตสนคาใหมๆ เขามาแขงขนในตลาดสนคาอ�นๆ ท�ใชนมผงอ�นๆ เชน นมเปร6ยว

18

นมเปร6ยว�ผนาเขากลมอ�นๆ ท�ไมไดรบการจดสรรโควตาขาด

วตถดบในการผลตทาใหสนคาขาดตลาด ไมสามารถแขงขนกบสนคาใหมๆ ของผประกอบการนมพรอมด�มท�ขยายเขามาในตลาดของตนได

6.1 ตลาดนมเปร5ยว

2000

2500

3000โค

วต

าน

มผ

งท

ได

รบ

กา

รจ

ดส

รร

(ต

น)

รายท� 1รายท� 2รายท� 3

190

500

1000

1500

2544 2545 2546 2547 2548

โคว

ตา

นม

ผง

ท ได

รบ

กา

รจ

ดส

รร

รายท� 3รายท� 4รายท� 5รายท� 6รายท� 7

6.2 ตลาดนมขนหวาน

10000

12000

14000

โควต

าท

ได

รบ

การจ

ดส

รร (

ตน

)

200

2000

4000

6000

8000

2544 2545 2546 2547 2548

โควต

าท

ได

รบ

การจ

ดส

รร

รายท� 1รายท� 2รายท� 3รายท� 4

6.3 ตลาดไอศครม

1000

1200

1400

โควต

าท

ได

รบ

การจ

ดส

รร (

ตน

)

210

200

400

600

800

2544 2545 2546 2547 2548

โควต

าท

ได

รบ

การจ

ดส

รร

รายท� 1รายท� 2รายท� 3รายท� 4รายท� 5

7. ขอเสนอแนะ

22

7. ขอเสนอแนะ

การบรหารจดการโควตานาเขานมผง

�ผนาเขากลมอ�นๆ ควรไดรบการจดสรรโควตานมผงตามความตองการในการผลตดวย โดย อาจใหความชวยเหลอทางการเงนในการรบซ6อน6านมดบสวนท�เกนความตองการของตลาดตามปรมาณนมผงท�ไดรบการจดสรรนาเขา

23

ตลาดตามปรมาณนมผงท�ไดรบการจดสรรนาเขา

� รฐควรจดสรรโควตาใหแกพอคาคนกลางเพ�อใหผประกอบการรายยอยสามารถเขาถงวตถดบในการผลตสนคา โดยอาจมมาตรการในการปองกนการคากาไรเกนควร

อตสาหกรรมอาหารสตว

24

สณพร ทวรรณกล/เดอนเดน นคมบรรกษสถาบนวจยเพ*อการพฒนาประเทศไทย

สถาบนวจยเพ�อการพฒนาประเทศไทย (2549) โครงการปรบปรงนโยบายการแขงขนของประเทศ รายงานวจยนาเสนอตอ สภาพมนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

อตสาหกรรมอาหารสตว ความสาคญของการศกษา� เปนอตสาหกรรมท*เก*ยวของกบภาคเกษตร ท 5งปลายน5าและตนน5า�ภาคการเกษตรมการเปล*ยนแปลงโครงสราง

25

�ภาคการเกษตรมการเปล*ยนแปลงโครงสราง ไปสการประกอบธรกจแบบครบวงจร ซ*งมผลกระทบ โดยตรงตอเกษตรกร ซ*งคดเปนรอยละ 39.26 ของ แรงงานไทย

อตสาหกรรมอาหารสตว วตถประสงคของการศกษา� เพ*อวเคราะหสภาพการแขงขนในธรกจอาหารสตว และธรกจท*เก*ยวเน*องมลกษณะของการจากดการ แขงขนหรอกดกนการแขงขน

26

แขงขนหรอกดกนการแขงขน

� เสนอแนะแนวทางท*รฐควรดาเนนการเพ*อจะให หลกประกนความคมครองดแลความเปนธรรม ใหแกเกษตรกรภายใตการเปล*ยนแปลงทาง โครงสรางเกษตรท*นบวนจะกระจกตวมากข5น

หวขอการนาเสนอ

อตสาหกรรมอาหารสตว

1. โครงสรางตลาดอตสาหกรรมอาหารสตว

2. พฤตกรรมการแขงขนท*มลกษณะกดกนการแขงขน ในตลาด

27

ในตลาด

3. ผลกระทบท*เกดจากพฤตกรรมการแขงขน

4. สรปและขอเสนอแนะ

1. โครงสรางตลาดอตสาหกรรมอาหารสตว

� ขอบเขตการศกษา

ศกษาเฉพาะ “ตลาดอาหารไกไข” เน*องจาก� โครงสรางตลาดมลกษณะกระจกตว� มผประกอบการรายใหญมการดาเนนธรกจผลตภณฑไกไข แบบครบวงจร

28

แบบครบวงจร� จานวนผประกอบการรายยอย/เกษตรกรผเล6ยงไกไขเชง การคา (ธรกจท�เก�ยวเน�อง) ลดนอยลงเร�อยๆ

1. โครงสรางตลาดอตสาหกรรมอาหารสตว (2)

ซนฟดจากด

3.17%

เครอ

แหลมทอง

อ�นๆ

35.36%

เครอเจรญ

โภคภณฑ

32.23%

สวนแบงตลาดของอตสาหกรรมอาหารไก

� ตลาดอาหารสตวมผประกอบการรายใหญในตลาดมสถานะเปน “market leader”

� ผประกอบการและสวนแบงตลาด

29

เครอ

คารกลล

3.74%เครอ

ลพฒนา

3.81%

เครอ

กรงไทย

5.60%

เครอ

เซนทาโกร

3.66%

เครอ

เบทาโกร

6.17%

3.17% แหลมทอง

6.27%

ท�มา : รวบรวมโดยคณะผวจย โดยอาศยขอมลกาลงการผลตของผผลตอาหารสตว จากกรมปศสตว

มสถานะเปน “market leader”�ไมมผประกอบการท�มอานาจเหนอตลาดจงเปนตลาดท�แขงขน

1. โครงสรางตลาดอตสาหกรรมอาหารสตว (3)� อปสรรคในการเขาสตลาดอตสาหกรรมสตว � การเขาถงแหลงวตถดบ : รายยอยเขาถงแหลงวตถดบไมเทาเทยมรายใหญ (ท 6งปรมาณ ราคาและคณภาพ)

� เงนทนและเทคโนโลยสง : ใชเงนทนในการจดหาเทคโนโลยในการผลต /วตถดบ/คาใชจายดานการตลาด

30

วตถดบ/คาใชจายดานการตลาด

� การประกอบธรกจแบบครบวงจร : ทาใหควบคมอปสงค อปทานและราคาของสนคาในตลาดท�เก�ยวเน�องในกระบวนการผลตได มความเส�ยงตอความผนผวนในแตละตลาดนอย

� สทธพเศษจากการไดรบการสงเสรมการลงทนจาก BOI : การนาเทคโนโลยการผลตท�ทนสมยมาใชจะไดรบการสงเสรมจาก BOI ทาใหสามารถประหยดภาษรายไดและคาใชจายอ�นๆ

� พฤตกรรมการแขงขนท*มลกษณะจากดการแขงขน

ปญหาการแขงขนในตลาด เกดจาก “การท*ผประกอบการรายใหญท*มการดาเนนธรกจไกไข แบบครบวงจร (Vertical Integration)ใช อานาจเหนอตลาด

2. พฤตกรรมการแขงขนท*มลกษณะกดกนการแขงขนในตลาด

31

แบบครบวงจร (Vertical Integration)ใช อานาจเหนอตลาด ในธรกจท*เก*ยวของกน (พนธไกไข) เพ*อจากดการแขงขน ในตลาดอาหารสตว”

2. พฤตกรรมการแขงขนท*มลกษณะกดกนการแขงขนในตลาด (2)

� ลกษณะพฤตกรรมท*จากดการแขงขนโครงสรางการประกอบธรกจผลตภณฑไกไขครบวงจร (Vertical Integration)

32

การบงคบขายอาหารสตว “พวง” พนธไก (Tie-in-sales)

“มอานาจเหนอตลาด”สวนแบงตลาดประมาณรอยละ 55

2.พฤตกรรมการแขงขนท*มลกษณะกดกนการแขงขนในตลาด (3)�ลกษณะการบงคบขายพวง

� หากตกลงซ6อลกไกไข/ไกสาวพรอมอาหารไกจะไดรบการจดสรรพนธไกกนทนท� หากซ6อเฉพาะลกไกไข/ไกสาวโดยไมซ6ออาหารดวย จะไดรบการเล�อนควการจอง ลกไกไข/ไกสาวออกไปกอน โดยใหเหตผลประกอบวาพนธไกไขไมเพยงพอ

“การใชอานาจเหนอตลาดในตลาดพนธไกเพ*อบงคบขายพวง

33

มาตรา 25(2) ของกฎหมายแขงขนทางการคาหามมใหผประกอบธรกจซ�งมอานาจเหนอตลาดกระทาการในลกษณะดงตอไปน6 “การกาหนดเง อนไขในลกษณะท เปนการบงคบทางตรงหรอทางออมอยางไมเปนธรรมใหผประกอบธรกจอ นซ งเปนลกคาของตน ..... ตองจากดโอกาสในการเลอกซ-อหรอขายสนคา การไดรบหรอใหบรการ ….”

“การใชอานาจเหนอตลาดในตลาดพนธไกเพ*อบงคบขายพวงในตลาดอาหารไกท*มการแขงขน”

2. พฤตกรรมการแขงขนท*มลกษณะกดกนการแขงขนในตลาด (4)

�ตลาดพนธไกไข

( 1 ราย) พนธไกไข

การนาเขา

� ตลาดพนธไกไขคอนขางกระจกตว ผประกอบการหน�งราย มสวนแบงตลาดมากกวารอยละ 55 � ซ�งเปนรายท�เปนท 6งผ

34

(10 ราย)

ไกไข � ซ�งเปนรายท�เปนท 6งผนาเขาปยาพนธและพอแมพนธไกไข� ขอจากด : ผนาเขาตองมเงนทน เทคโนโลยและบคลากรท�มความรความสามารถในการผลต

2.พฤตกรรมการแขงขนท*มลกษณะกดกนการแขงขนในตลาด (5)

�การนาเขาพอแมพนธ ท*มผลตออปทานพนธไกไขในตลาดการจดระเบยบการนาเขาพอแมพนธ ป 2545 � เพ�อควบคมปรมาณการนาเขาพอแมพนธ �บรษทผผลตพนธไกไดรบการจดสรรใหนาเขาพอแมพนธลดลง 20

40

60

80

100

120

140

35

ใหนาเขาพอแมพนธลดลง� สงผลใหอปทานพอพนธแมพนธในตลาดมจากด� ราคาของลกไกและไกสาวมแนวโนมสงข6น

-

20

2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547

พอแมพนธ (หม�นตว) ราคาไกไขสาว (บาท/ตว)

ราคาลกไกไข อาย 1 วน (บาท/ตว)

ขอสงเกต � ใน ป 2547 ราคาไกสาว/ลกไก มความสมพนธเชงบวกกบปรมาณการนาเขาพอแมพนธ

2.พฤตกรรมการแขงขนท*มลกษณะกดกนการแขงขนในตลาด (6)

�การนาเขาพอแมพนธ ท*มผลตออปทานพนธไกไขในตลาด

ราคาไกสาวเพ*มข5น - - มการนาเขาพอแมพนธเพ*มข5น

150200250300

ราคาไกสาว และปรมาณการนาเขาพอแมพนธป 2545-2547 (รายเดอน)

36

เพ*มข5น * การกาหนดราคาไกสาว - - “competitive price”???

050

100150

มค.45

พค.45

กย.45

มค.46

พค.46

กย.46

มค.47

พค.47

กย.47

ราคาไกสาว(บาท/ตว) การนาเขาพอแมพนธ (พนตว)

�ผลกระทบจากพฤตกรรมการแขงขนในตลาด

3.ผลกระทบท*เกดจากพฤตกรรมการแขงขน

� สงผลกระทบตอเกษตรกรผเล6ยงไกมากกวาผผลตอาหารไกรายยอย� เน�องจากผผลตอาหารสตวรายยอย มกจะมชองทางการจาหนายใหกบเกษตรในระบบ contract farming อยแลว � ผเล6ยงไกยงตองพ�งพาพนธไกและอาหารสตวจากผประกอบการขนาดใหญ

37

� ผเล6ยงไกยงตองพ�งพาพนธไกและอาหารสตวจากผประกอบการขนาดใหญ

� ตนทน� ความผนผวนทางดานราคาวตถดบและผลผลต� การประกอบธรกจ

3.ผลกระทบท*เกดจากพฤตกรรมการแขงขน (2)� ผลกระทบการขายพวงตอตนทนการผลตไขไกตอฟอง

รายการ กรณขายอาหารสตวพวงพนธสตว

สหกรณผเล �ยงไกไข

1. คาเส�อมตวไก

1.1 ราคาไกสาวอาย 18 สปดาห (บาทตอตว) 125 125

1.2 ตนทนคาเส�อมตวไก 0.3171/ 0.3171/

2. คาอาหาร

“เกษตรกรไดรบผลกระทบเพยงเลกนอย จากพฤตกรรมท�เปนการพวงและราคาไกสาวในกรณของ

38

2. คาอาหาร

2.1 คาอาหารอาหารสาเรจรปเฉล�ยกก.ละ(บาท) 9.232/ 8.303/

2.1 ตนทนคาอาหารตอไก 1 ฟอง 1.384/ 1.2454/

3. คาแรงงาน (บาท) 0.06 0.06

4. คาไฟฟา/น &าและอ�นๆ ท�จาเปน (บาท) 0.10 0.10

5.คายา/วคซน/วตามน(บาท) 0.12 0.12

6.คาเส�อมโรงเรอน/เคร�องจกร/อปกรณ (บาท) 0.12 0.12

ราคาตนทนผลตไข 1 ฟอง(1.2 + 2.1 + 3 + 4+ 5 + 6)

2.09 1.96

และราคาไกสาวในกรณของการขายพวงกไมไดแตกตางไปจากราคาท�เกษตรกรสามารถซ6อไดจากผประกอบการรายอ�นๆ ในตลาดท�ไมบงคบขายพวง”

3.ผลกระทบท*เกดจากพฤตกรรมการแขงขน (3)� ผลกระทบจากการจากดอปทานพอแมพนธในตลาด

100

110

120

130

140 � ราคาไกสาวมแนวโนมท�เพ�มข6นอยางรวดเรวตามราคาไขไก� ราคาไขไกจะผนผวนตามปรมาณผลผลตไขไกในตลาด�

39

60

70

80

90

2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548ราคาไกไขสาว (บาทตอตว)ราคาลกไกไขอาย 1 วน (บาทตอตว)ปรมาณผลผลตไขไก (แสนฟอง)ราคาขายปลกไขไก ณ ตลาดกรงเทพ (บาทตอฟอง)ราคาขายสงไขไก ณ ตลาดกรงเทพ (บาทตอฟอง)

ปรมาณผลผลตไขไกในตลาด� ราคาไขไกลดลง ราคาล ก ไ ก / ไ ก ส า ว ล ด ล ง ด ว ยเน� องจากความตองการไกสาวและลกไกลดลง� ปรมาณผลผลตไขไก ในตลาดมจานวนมากจะสงผลใหราคาไขไกลดลง

� เกษตรกรรายยอยไมสามารถอยรอดไดหากราคาไกสาวไมลดลงตามราคาไขไกในตลาด� เกษตรกรมความเส�ยงในการถก “บบ” ออกจากตลาด โดยผประกอบการแบบครบวงจรอาจเพ�มราคาวตถดบ (ไกสาว) ทาใหตนทนของเกษตรกรเพ�มข6นและในขณะเดยวกนกตดราคาในตลาดสนคาท�เปนผลผลต (ไขไก) “ทาใหกาไรของเกษตรกรหดหายไป”

3.ผลกระทบท*เกดจากพฤตกรรมการแขงขน (4)� ผลกระทบโดยรวมท*เกดจากพฤตกรรมการแขงขน

แขงขน

40

ผประกอบการรายใหญกาไรของเกษตรกร

ราคาต*าเกนไป ?

ราคาสงเกนไป?

แขงขน

3.ผลกระทบท*เกดจากพฤตกรรมการแขงขน (5)

จานวนเกษตรกรผเล6ยงไกไขเปนการคา (ราย)

7,459

3,279

5,095

4,458

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

8,000

� ผลกระทบตอการประกอบธรกจของเกษตรกรรายยอย

� จานวนเกษตรกรผเล6ยงไกไขเพ�อการคาในชวงป 2537-2543 มแนวโนมขยายตวเพ�มมากข6น� มาตรการจดระเบยบการนาเขาพอแมพนธในป 2545 ซ�งสงผลใหบรษทท�ผลตลกไกไดร บการจดสรรโควตานาเขาพอแมพนธลดลง/ราคาลกไก

41

หมายเหต ป 2541 2544 2546 และ 2548 ไมมการสารวจท�มา กรมปศสตว

3,279

1,155 1,108

2,1731,931

-

1,000

2,000

3,000

2537 2538 2539 2540 2542 2543 2545 2547

จดสรรโควตานาเขาพอแมพนธลดลง/ราคาลกไกสงข6น� กระทบตอตนทนการผลตไขไกของเกษตรกร กอปรกบการมพฤตกรรมการบงคบซ6ออาหารสตวพวงพนธไก

“ทาใหตนทนการผลตสงข5นมาก และทาใหจานวนเกษตรกรผเล5ยงไกไขเพ*อการคาลดลง

เปนอยางมาก”

4. สรปและขอเสนอแนะ� สรป� โครงสรางธรกจการเกษตรเปล�ยนแปลงไปในทศทางท�สงผลใหมการกระจกตวของตลาด โดยมผประกอบการรายใหญรายเดยวหรอไมก�รายในตลาดและมการประกอบธรกจแบบครบวงจร� เกษตรกรมความเส�ยงสงในการท�จะถก “บบ” ออกจากตลาด เน�องจากตองพ�งพาผประกอบการรายใหญในการสวนของวตถดบ

42

ตองพ�งพาผประกอบการรายใหญในการสวนของวตถดบ� เกษตรกรรายยอยมโอกาสท�จะแขงขนกบผประกอบการรายใหญท�ดาเนนธรกจแบบครบวงจรไดนอย เน�องจากเสยเปรยบแทบทกดานไมวาจะเปนเงนทน ขนาดของการประกอบธรกจ หรอเทคโนโลย

4. สรปและขอเสนอแนะ (2)� ขอเสนอแนะ� การลดอานาจเหนอตลาดของผประกอบการรายใหญในตลาดพนธไก : สนบสนนวจย

และพฒนาพนธไกไขแกกลมเกษตรกร � การแกปญหาการขาดแคลนลกไกหรอไกสาว: ใหมผแทนเกษตรกรผเล6ยงไกไขให

มากกวาก�งหน�งในคณะกรรมการนโยบายไขไกแหงชาต� การปองกนมใหเกษตรกรถก “บบ” ออกจากตลาด: รฐตองตดตามตรวจสอบการกาหนด

ราคาไขไกและราคาไกสาวของผประกอบการรายใหญในตลาด

43

ราคาไขไกและราคาไกสาวของผประกอบการรายใหญในตลาด � การปองกนมใหเกดพฤตกรรมการขายพวง: เรงออกกฎเกณฑวาดวยการมอานาจ

เหนอตลาดเพ�อท�จะใหมาตรา 25 สามารถบงคบใชไดเพ�อคมครองเกษตรกรท�ไดรบผลเสยหายจากการใชอานาจเหนอตลาด

มาตรา25 หามมใหผประกอบธรกจซ�งมอานาจเหนอตลาด กระทาการในลกษณะอยางใดอยางหน�ง ดงตอไปน6(1) “การกาหนดหรอรกษาระดบราคาซ�อหรอขายสนคา....อยางไมเปนธรรม”

(2) “กาหนดเง !อนไขในลกษณะท !เปนการบงคบโดยตรงหรอโดยออมอยางไมเปนธรรม.....”