แผนบริหารการสอนประจ าบทที่...

53

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 2

หวขอเนอหาประจ าบท บทท 2 การศกษาสถาปตยกรรมพนถน 4 คาบ การศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวกวาง

การศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวลก ขนตอนการศกษาสถาปตยกรรมพนถน การวเคราะหผลการศกษาสถาปตยกรรมพนถน สรป

ค าถามทายบท เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. เพอใหนกศกษาสามารถเปรยบเทยบ การศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวกวางและแนวลกได

2. เพอใหนกศกษาล าดบขนตอนของการศกษาสถาปตยกรรมพนถนได 3. เพอใหนกศกษาเขาใจแนวทางการวเคราะหผลการศกษาสถาปตยกรรมพนถน 4. เพอใหนกศกษาเขาเรยนตรงตอเวลา

วธสอนและกจกรรม 1. ในชวงไมเกน 15 นาทแรกของการเรยนการสอน ผสอนจะขานชอนกศกษาทเขาเรยนตรงตอเวลา และท าการบนทกไวในสมดบนทกเพอวดและประเมนผลเปนคะแนนจตพสยตอไป

2. ผสอนบรรยายประกอบสอการสอนดวยโปรแกรมส าเรจรปทางคอมพวเตอร Power Point งานส ารวจสถาปตยกรรมทองถน และต ารา 9 วด 9 อโบสถพนถนจงหวดบรรมย

3. ผสอนพานกศกษาไปคนควาการศกษาสถาปตยกรรมพนถนจากหนงสอ ต ารา วารสารในหอสมดของมหาวทยาลย หรอทางสอออนไลน เพอใหเหนแนวทางการศกษา ผลการศกษา โดยใหศกษา 1 คนตอ 1 เลม

54

สอการเรยนการสอน 1. เอกสารค าสอนรายวชา งานส ารวจสถาปตยกรรมทองถน และต ารา 9 วด 9 อโบสถพนถน จงหวดบรรมย 2. สอการสอน Power Point 3. สมารทโฟน หรอคอมพวเตอร 4. หนงสอ ต ารา วารสารทเกยวของกบสถาปตยกรรมพนถนในหอสมดของมหาวทยาลย

การวดผลและประเมนผล การวดผล 1. สงเกตพฤตกรรมการเขาชนเรยนตรงตอเวลา การประเมนผล การประเมนผลเปนคะแนนดบเพอน ามารวมเปนคะแนนระหวางภาค ดงน

1. การเขาชนเรยนตรงตอเวลา ในการเขาเรยนตรงตอเวลา จาก 15 ครง หากเขาตรงตอเวลา 10 ครง ได 10 คะแนน

(สดสวนคะแนนทใหเทยบจากคะแนนเตม 100 คะแนน)

55

บทท 2 การศกษาสถาปตยกรรมพนถน

สถาปตยกรรมพนถนเปนผลตผลจากภมปญญาของบรรพชนแตละถนฐานในการทจะ

บรหาร วางแผน จดการ แกไข และพฒนาจนไดแบบแผนของรปแบบสถาปตยกรรมทสอความหมายรวมใหกบคนในชมชน อกทงยงสอสะทอนอตลกษณใหคนภายนอกชมชนไดเขาใจรปแบบของสถาปตยกรรมพนถนของแตละถนท จงกลาวไดวาสถาปตยกรรมพนถนเปนเสมอนเครองมอสอสารทชวยสรางความเขาใจอนดระหวางกลมชน และในทางมานษยวทยายงถอเปนคตชนอยางหนงทมลกษณะทางกายภาพทชนรนหลงสามารถศกษา คนควา วจย แสวงหาทางค าตอบทอยในสถาปตยกรรมพนถนเหลานนเพอท าความเขาใจในประวตศาสตร และภมปญญาของบรรพชนทสงผลตอการกอรปของสถาปตยกรรมพนถน การคงอยหรอเปลยนแปลงตามปจจยแวดลอมในแตละชวงเวลาได เนอหาในบทนจะแสดงการศกษาสถาปตยกรรมพนถนทงในแนวกวาง และในแนวลกเพอเปนแนวทางในการส ารวจสถาปตยกรรมในทองถนตอไป

การศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวกวาง

การศกษาสถาปตยกรรมพนถน เปนกระบวนการท าใหไดบทเรยนและความรความเขาใจถงสภาพของสงคมไดชดเจนขน ดงเหตผลของววฒน เตมยพนธ (2544 : 11) ทกลาววาเพราะรปทรงของอาคารสะทอนใหเหนถงวฒนธรรมของคนในชมชนทแฝงอยในรปทรงและแผนผงของอาคาร รปทรงของเรอนพนถนของชาวบานนนสวนใหญมกมรปราง ขนาด วสดและระเบยบวธการกอสรางเหมอนกนในแตละทองถน เพราะไมไดเปนงานทออกแบบมลกษณะเฉพาะตวของสถาปนก หากแตเปนงานออกแบบทเปนลกษณะรวมของสงคม (Communal Architecture)

สถาปตยกรรมจงเปนผลผลตสดทายทางกระบวนการทางวฒนธรรม ไมควรพจารณางานสถาปตยกรรมในแงรปกายภาพทเปนผลผลตสดทายแตเพยงอยางเดยว แตจะตองศกษาถงกระบวนการกอรปตงแตตนลงมาจนถงรปแบบสดทายทปรากฏขน ซงเปนการพจารณางานสถาปตยกรรมในลกษณะของกระบวนการทางวฒนธรรมนนเอง (อนวทย เจรญศภกล. 2528 : 45-47) ในการศกษาสถาปตยกรรมพนถนไดมนกวชาการหลายคนไดเสนอแนวทาง ประเดนหรอปจจยในการศกษา ดงเชน แผนภาพตวแบบการศกษาสถาปตยกรรมพนถน เปนการศกษาใชวธการศกษาคนควาดานเอกสาร การส ารวจเกบขอมลภาคสนาม การสมภาษณ แตขอมลสวนส าคญจะตองมการบนทกในเชงรปเรขา (Graphic) และภาพถายอยางจรงจง เชน ผงบรเวณ แผนผงกระบวนการทางพธกรรมตาง ๆ แบบโครงสรางและสวนละเอยด ตลอดจนถงรปแบบ (รปทรง

56

และทวาง) ทางสถาปตยกรรมทจะตองน ามาจดระเบยบ วเคราะห ตความแลวคดเลอกขอมลเหลานนเสนอกลบออกมาเปนผลสรปของการศกษา ดงตารางท 2.1

ตารางท 2.1 แผนภาพตวแบบการศกษาสถาปตยกรรมพนถน

หวขอหลก หวขอยอย ความเกยวเนองของเนอหา

1.การตงถนฐานของชมชน

1.1 ประวตชมชน -ปรมปราคต -การอพยพ -สงคมชมชน 1.2 ภมศาสตร-เศรษฐกจ

-ภมประเทศ -ภมอากาศ -อาชพ

1.3 ระดบชมชน -หนวยการตงถนฐาน -หมบาน -ชมชนตลาด ฯลฯ

2.กระบวน การสรางรปทางวฒนธรรม

2.1 คตความเชอ -คตและพธกรรมการตงถนฐาน -คตและพธกรรมการปลกบานสรางเรอน -คตการจดและการใชเนอท

2.2 การสรางสภาพแวดลอมทางกายภาพ

-การตงศาลและศาสนสถาน -การจดสภาพแวดลอมตามองคประกอบครวเรอน (อาทเชน ยงขาว บอน า สวน และสวนครว ฯลฯ) -แบบโครงสรางผงชมชนและการเจรญเตบโต

2.3 ความหมายของรปและแบบสถาปตยกรรม

-สญลกษณและความหมายของรปแบบ -สญลกษณและความหมายขององคประกอบ -ความเขาใจและการใชทวางของหนวยครวเรอน ชมชน

3.รปแบบและคณคาทางสถาปตยกรรม

3.1 ประเภทของเรอนและองคประกอบ

-เรอนชนบท (เรอนเครองผก) -เรอนไม -เรอนไทย (เรอนไทยภาคกลาง เรอนกาแล ฯลฯ)

3.2 การออกแบบ -แบบแผนตามแบบประเพณ -การสนองอารมณ และการยดถอรปสญลกษณ -การจดแผนผงตามความจ าเปนดานกายภาพ

3.3 การกอสราง -องคกรและประเพณทางการชาง เครองมอ และประเภทของวสดกอสราง -แบบโครงสราง กระบวนการและเทคนคการกอสราง

ทมา : อนวทย เจรญศภกล (2528 : 45-47)

57

อรศร ปาณนท (2543 : 3) กลาววาการศกษาเรอนพนถนในแหลงทตงใดกตามจ าเปนตองศกษาถงกลมชาตพนธ ภมศาสตรวฒนธรรมไปพรอมกนดวย กลาวคอ ควรศกษายอนหลงไปยงทมาของกลมชนทท าการศกษารายละเอยดของเรอนพนถนโดยพจารณาทศทางและองคประกอบของการตงถนฐาน เสนทางคมนาคม สภาพภมประเทศ สงคมวฒนธรรมเปนส าคญ และสรปประเดนทตองศกษาดงน 1) ประวตศาสตรการตงถนฐาน 2) ภมศาสตรวฒนธรรม 3) การวางผงชมชนและนเวศวทยาของพนท 4) ภมอากาศวทยา 5) ศาสนาและความเชอ 6) เศรษฐกจชมชน 7) สถาปตยกรรมและการกอสราง

ววฒน เตมยพนธ (2554) อธบายการคนควาสถาปตยกรรมพนถนดวยระบบวธการศกษาทเปนระบบ และเปนขนตอนเปนวธการศกษาทมความมงหมายเพอจะศกษาคนควาใหเหนคณคาของสถาปตยกรรมพนถน ซงคณคานนยอมมหลายแงหลายความหมาย เชน คณคาในเชงออกแบบของสถาปตยกรรมโดยตรง คณคาในฐานะเปนรปแบบเฉพาะทางวฒนธรรมประเภททพกอาศยของกลมชนแตละทองท คณคาในฐานะทเปนรปแบบทมเอกลกษณของภมภาค คณคาในฐานะสะทอนฐานะของชมชน ฯลฯ เปนตน นอกจากความมงหมายในการศกษาในเชงคณคาแลว ยงมความมงหมายอนนอกเหนอไปอก เชน ศกษาเพอเหนกระบวนการววฒนาการของอาคารพนถน ศกษาเพอเปนแนวทางส าหรบมาประยกตใชกบสมยปจจบน ศกษาหาสาเหตของการเปลยนแปลงรปทรงเชงชาตพนธวทยา ศกษาถงความเชอทผกพนกบรปทรงอาคาร ศกษาเพอการอนรกษมรดกวฒนธรรมแตละทองถน ฯลฯ วธการศกษาสถาปตยกรรมทองถนนนเปนการศกษาจากอาคารทมอยจรงจงไมคอยจ าเปนทจะตองตงสมมตฐานขน แตตองเปนการศกษาจากขอมลทไดมาและทมดวยการวเคราะหขอมลในแงมมตาง ๆ จงจะพบค าตอบ ในชนหลงค าตอบทจะไดมานนยอมขนอยกบวธทจะใชสอบสวนตรวจสอบขอมลโดยคลอยตามแนวทางของจดประสงค ของการศกษาทผศกษาไดตงเปนความมงหมายเอาไวแตแรก และเปนไดทงการศกษาเฉพาะกรณ และการคนควาจะศกษาในเชงปรมาณเพอแสวงหารปแบบเฉพาะถน และการคนควาจะศกษาในแนวลกหรอแนวกวางนนขนอยกบความมงประสงคของการศกษา

วธการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวกวางนนวธการของ R.W. Brun Skill เปนตวอยางทดส าหรบใชศกษา จากหนงสอ Vernacular Architecture ทเขยนขนนนพอสรปแนวทางศกษาเปนหวขอหลกไดดงน

58

1) การแบงประเภทของสถาปตยกรรมพนถน แบงเปน 3 ประเภท ไดแก 1.1) อาคารประเภททพกอาศย (Domestic Architecture) 1.2) อาคารส าหรบประกอบการทางเกษตรกรรม (Architecture of Agriculture)

ไดแก คอกสตว ยงขาว โรงเกวยน โรงนา (Farm Building) ฯลฯ 1.3) อาคารส าหรบประกอบการอตสาหกรรมของชาวบาน (Industrial

Vernacular) เชน โรงสขาว โรงกงหนลม โรงงานปนหมอ โรงงานชางเหลก อาคารพนถนในเมองและโรงงานอตสาหกรรมขนาดเลกของชาวบาน (Vernacular and Minor Industrial Building) ฯลฯ

2) การศกษาส ารวจทองททตงของอากาศพนถน (Vernacular Zone) ไดแก การศกษาสภาพแวดลอมทางภมศาสตร สภาพแวดลอมทางภมศาสตร สภาพดนฟาอากาศ สภาพทางธรณวทยา ฯลฯ เนองจากมผลตองานสถาปตยกรรม ทงรปแบบ โครงสรางและวสดกอสราง ดงภาพท 2.1 เปนอาคารในเมองคารโลว วาร (Karlovy vary) ประเทศสาธารณรฐเชก ในทวปยโรปทมตงบนเนนเขา มสภาพอากาศหนาวเยน เปรยบเทยบกบภาพท 2.2 หองแถวไม อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมยทมสภาพอากาศรอนชน

ภาพท 2.1 อาคารในเมองคารโลว วาร ประเทศสาธารณรฐเชก

59

ภาพท 2.2 หองแถวไมตลาดหวยราช อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย

3) การศกษาในรายละเอยดของสวนประกอบอาคารจากวสดและวธการกอสรางโดยการแยกสวนประกอบอาคาร ไดแก

3.1) ผนง วสดและวธการกอสราง (Walling : Construction and Material) 3.2) หลงคา รปราง วสดและวธการกอสราง (Roofing : Shape, Construction

and Material) 3.3) แปลนและรปตด (Plan and Section) ตลอดถงบนได ประตและหนาตาง 3.4) รายละเอยด (Architectural Detail) ในวธการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวกวาง สามารถสรปไดดงตารางท 2.2

ตารางท 2.2 วธการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวกวางของ R.W. Brun Skill

รายการ อาคารประเภททพกอาศย (Domestic Architecture)

ตวอยาง

การแบงประเภทของสถาปตยกรรมพนถน

-อาคารส าหรบประกอบการทางเกษตรกรรม (Architecture of Agriculture)

คอกสตว ยงขาว โรงเกวยน โรงนา (Farm Building) ฯลฯ

-อาคารส าหรบประกอบการอตสาหกรรมของชาวบาน (Industrial Vernacular) Industrial Building) -อาคารในเมองและโรงงานอตสาหกรรมขนาดเลกของชาวบาน (Vernacular and Minor)

โรงสขาว โรงกงหนลม โรงงานปนหมอ โรงงานชางเหลก

60

ตารางท 2.2 (ตอ)

รายการ อาคารประเภททพกอาศย (Domestic Architecture)

ตวอยาง

การศกษาส ารวจทองททตงของอากาศพนถน (Vernacular Zone)

-สภาพแวดลอมทางภมศาสตร -สภาพดนฟาอากาศ -สภาพทางธรณวทยา ฯลฯ

-

การศกษาในรายละเอยดของสวนประกอบอาคารจากวสดและวธการกอสรางโดยการแยกสวนประกอบอาคาร

-ผนง วสดและวธการกอสราง (Walling : Construction and Material)

-

หลงคา รปราง วสดและวธการกอสราง(Roofing : Shape, Construction and Material)

-

-แปลนและรปตด (Plan and Section) -บนได ประตและหนาตาง

-

-รายละเอยดทางสถาปตยกรรม (Architectural Detail)

-

ทมา : ววฒน เตมยพนธ. (2554) จากการทบทวนแนวทาง แบบแผนและปจจยการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวกวาง พอสรปไดวาตองศกษาบรบทแวดลอมสถาปตยกรรมทงดานกายภาพ ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและวฒนธรรม ไดแก สภาพภมประเทศ ภมอากาศ การตงถนฐาน การยายถนฐาน ประวตศาสตร ชาตพนธ โครงสรางทางสงคม ศาสนาและความเชอ การวางผงของชมชน รายละเอยดของสวนประกอบของสถาปตยกรรมทงจากวสดและวธการกอสรางโดยการแยกตามสวนประกอบอาคาร ลกษณะของรปแบบอาคารโดยการส ารวจ โดยมความมงหมายในการศกษาในเชงคณคาการออกแบบของสถาปตยกรรมโดยตรง ยงมความมงหมายอนนอกเหนอไปอก เชน ศกษาเพอแสดงววฒนาการของอาคารพนถน ศกษาเพอเปนแนวทางในการประยกตใชกบสมยปจจบน ศกษาหาสาเหตของการเปลยนแปลงรปทรงเชงชาตพนธวทยา ศกษาถงความเชอทผกพนกบรปทรงอาคาร หรอศกษาเพอการอนรกษมรดกวฒนธรรมแตละทองถน เปนตน

61

การศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวลก

จากการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวกวาง ดงหวขอท R.W. Brun Skill แบงไวน

สามารถน าไปเปนหวขอยอยในการคนควาศกษาเฉพาะกรณไดอกโดยวธการวเคราะหอยางเจาะลก แตอยางไรกตามการศกษาเบองแรกนนจ าตองศกษาคนควาหาลกษณะของรปแบบอาคารโดยการส ารวจ วดขนาดอาคารทจะคนควานน ดวยการเขยนรางภาพ ถายภาพเปนขอมลเบองตน ตามหลกการศกษาของสถาปตยกรรม จะตองน าขอมลมาเขยนแบบละเอยด คอแปลน รปตด รปดาน รปไอโซเมตรก (Isometric) หรอทศนยภาพ เพอศกษาปรมาตรผว (Surface) ตลอดถงความสมพนธของเนอทภายในอาคาร เพราะทศนยภาพและภาพ Isometric นนเปนภาพทแสดงความสมพนธของพนทผวและเนอทวาง (Space) ทหางไดกระจางชด เพราะแสดงภาพเปน 3 มต ซงถอวาเปนการน าแสนอขอมลทส ารวจมานนมาจดวางเขาระบบทางวธการของสถาปตยกรรม เพอจะใชเปนฐานในการวเคราะหเนอหา และประเดนทตองการศกษาในแงมมทตองการศกษาไดอยางสะดวกแบบอาคารทเขยนขนมานท าใหเราทราบชดในเบองแรก คอรป ลกษณะของอาคารทเราตองการนนเองเพอจะใชส าหรบการตความจากการวเคราะหตอไป

การวเคราะหเบองแรก คอการวเคราะหหาเนอทใชสอยโดยวเคราะหหาขนาดของพนทใชสอยแตละประเภทของอาคาร วเคราะหหาความสมพนธของเนอทใชสอย กจกรรมทเกดขนในเนอทใชสอยตามมตของเวลาและฤดกาล และความสมพนธของกจกรรมกบพนทใชสอยตลอดถงพฤตกรรมทางวฒนธรรมของกลมชนอนเปนผลมาจากคตความเชอ แบบแผนของการด ารงชวตทสมพนธหรอมผลตอกจกรรมตาง ๆ อนเกดขนภายในอาคาร หลกการทใชในการวเคราะหนนตองอาศยจากการสงเกต (Observation) สมภาษณ และจากการทบทวนเอกสารทเกยวกบคตความเชอของทองถนนน ๆ จากนนท าการวเคราะหจากระบบโครงสราง ธรรมชาตของวสดกอสรางทมาก าหนด วธการกอสราง ระบบการระบายอากาศภายในอาคารการจดสรางระบบการระบายอากาศภายในอาคารการจดวางพนทใชสอย กบสภาพแวดลอมทางภมศาสตรภมอากาศและทศทางของแดดลม วธการแกปญหาจากผลกระทบของธรรมชาต การเลยงแสงแดดการเปดรบแสงแดด การเปดรบลม วธเลยงและปองกนการสาดของแผนวธการปองกนลมพาย

เมอวเคราะหในประเดนตาง ๆ แลวเรมประเมนคาของอาคารโดยสรปคาเปน 3 หวขอ คอคณคาของการแกปญหาเรองประโยชนใชสอย คณคาการกอสรางและการใชวสด ระบบวธของโครงสรางทท าใหเกดความมนคงแขงแรง ประการสดทายคอการประเมนคณคาทางความงาม ไดแก ความสมพนธของระนาบกบพนท สดสวนของรปทรง จงหวะของการเจาะชองทสมพนธกบผนงทบ คณคารปทรงทเปนมวล (Mass) ระเบยบของการตกแตงระนาบตาง ๆ ความสมพนธของเสนสายรปทรงในตวอาคาร วธการเกบรายละเอยดของสวนตาง ๆ ของอาคาร (Finished)

62

ความสมพนธของพนทผววสดทใชกบอาคาร ผลของแสงเงาทมตอรปทรงของอาคาร การเลอนไหลของทวาง (Flowing of Space) ภายในอาคารการจดองคประกอบของรปดานวธการจดองคประกอบของมวลทเปนรปทรง (Mass) ความงามขององคประกอบพนท (Composition of Plan) ความสมพนธระหวางทวางภายในอาคารกบทวางภายนอกวธการสรางความสมพนธระหวางอาคาร กบสภาพแวดลอมในเชงองคประกอบทางความงาม ศกษาสวนอาคารตกแตงใหมคณคา (Architectural Decoration)

การประเมนคณคาทางความงามอนเปนประเดนสดทายนเปนการวเคราะหทางการจดระเบยบขององคประกอบ แมบางครงการจดองคประกอบทางความงามของสถาปตยกรรมพนถนไมปรากฏชด แตขอใหถอวาเปนการศกษาเพอจะท าความเขาใจ ในหลกขององคประกอบของชาวบานทมส านก และประสบการณอกมตหนงทผศกษาจะพบ และเปนการสรางส านกทจะเขาถงความงามระดบชาวบานทมศกยภาพสนทรยรสตางไปจากผศกษาคนควาเอง และท าใหเราทราบวาความงามในระดบชาวบานนนเปนอยางไร มการจดองคประกอบเชนไร นกวชาการศกษาศลปะมกลงความเหนเปนผลสรปวางานแบบพนถนหรอพนบานนนเปนงานทออกแบบเพอสนองประโยชนใชสอย และการใชงานในชวตประจ าวนของชาวบานความงามนนมใชเปาหมาย หากแตความงามนนเปนผลผลตขนตอนสดทาย (The End Production) ของงานออกแบบเปนความงามทตรงไปตรงมาไมเสแสรง (Sincerely Conceived) เพราะเปนงานทออกแบบใหเคารพตอประโยชนใชสอย และวสดกอสราง อนพองกบความเหนเกยวกบความงามของลทธประโยชนใชสอย (Functionalism) ทเสนอวาความตรงไปตรงมาของการจดระเบยบโครงสรางการเคารพและซอตรงตอวธการกอสราง ตลอดถงความงามทมอยในวสดกอสรางเองนน เปนคณลกษณะทางสนทรยภาพของการออกแบบอกอยางหนง ซงเปนความรสกทคอนขางจะรบรไดยาก เพราะเปนความรสกทเปนนามธรรม (Abstract Sense) (ววฒน เตมยพนธ. 2554) ดงภาพท 2.3 ความงามของเรอนพนถนบานสนวนนอก อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย ซงสรางดวยชางในชมชน ใชวสดทหาไดภายในทองถน ดวยเทคนควธการกอสรางการเขาไมไมใชตะป ตวเรอนมประโยชนใชสอยทตรงไปตรงมา รปแบบของเรอนสอดคลองกบวถชวต และสภาพแวดลอม กลาวคอ เปนเรอนใตถนสง ซงในชวงเวลากลางวนทบนเรอนมอากาศรอน เจาของเรอนสามารถใชประโยชนจากใตถนใหเปนพนทพกผอน นงเลน ท างาน ทอผา จกสาน หรอการเลยงหนอนไหม ดงภาพท 2.4

63

ภาพท 2.3 ความงามของเรอนพนถนบานสนวนนอก อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย

วธการศกษาสถาปตยกรรมพนถน

ในการศกษาสถาปตยกรรมพนถน ววฒน เตมยพนธ (2530 : 125-126) ไดระบวธการศกษาแบงเปน 4 ขนตอน ไดแก 1) ศกษาคนควาหาลกษณะของรปแบบอาคารโดยการส ารวจ วดขนาดอาคารทจะคนควานนดวยการเขยนรางภาพ ถายภาพเกบไวเปนขอมลเบองตน ตามหลกการศกษาของสถาปตยกรรม 2) น าขอมลมาเขยนแบบละเอยด คอแปลน รปตด รปดาน รปไอโซเมตรก หรอทศนยภาพเพอศกษาปรมาตรของรปทรง ปรมาตรของเนอท (Space) ความสมพนธของปรมาตรของพนผว (Surface) ตลอดถงความสมพนธของเนอทภายในอาคาร 3) น าแบบอาคารมาท าการวเคราะห

3.1) วเคราะหหาเนอทใชสอยโดยวเคราะหหาขนาดของพนท ขนาดของเนอทโดยปรมาตรของเนอทใชสอยแตละประเภทของอาคาร

64

3.2) วเคราะหหาความสมพนธของเนอทใชสอย กจกรรมทเกดขนในเนอทใชสอยตามมตของเวลาและฤดกาล และความสมพนธของกจกรรมกบพนทใชสอยตลอดถงพฤตกรรมทางวฒนธรรมของกลมชนอนเปนผลมาจากคตความเชอ แบบแผนของการด ารงชวตทสมพนธหรอมผลตอกจกรรมตาง ๆ อนเกดขนภายในอาคาร หลกการทใชในการ วเคราะหตองอาศยจากการสงเกต สมภาษณ และเอกสารทเกยวกบคตความเชอของทองถนนน ๆ

3.3) วเคราะหระบบโครงสราง ธรรมชาตของวสดกอสรางทมาก าหนดวธการกอสราง ระบบการระบายอากาศภายในอาคาร การจดวางพนทใชสอยกบสภาพแวดลอมทางภมศาสตร ภมอากาศและทศทางของแดดลม วธการแกปญหาจากผลกระทบของธรรมชาต การเลยงแสงแดด การเปดรบแสงแดด การเปดรบลม วธเลยงและปองกนการสาดของฝน วธการปองกนลมพาย

4) ประเมนคณคาของอาคาร 4.1) คณคาของการแกปญหาเรองประโยชนใชสอย 4.2) คณคาของการกอสรางและการใชวสด ระบบวธการของโครงสรางทท า

ใหเกดความมนคงแขงแรง 4.3) คณคาทางความงาม ไดแก

- ความสมพนธของระนาบกบพนท - สดสวนของรปทรง - จงหวะของการเจาะชองเปดทสมพนธกบผนงทบ - คณคาของรปทรงทเปนมวล (Mass) - ระเบยบวธของการตกแตงระนาบตาง ๆ - ความสมพนธของเสนสายรปทรงในตวอาคาร - วธการเกบรายละเอยดของสวนตาง ๆ ของอาคาร (Finished) - ความสมพนธของพนผววสดทใชกบอาคาร - ผลของแสงเงาทมตอรปทรงของอาคาร - การเลอนไหลของทวาง (Flowing of Space) ภายในอาคาร - การจดองคประกอบของรปดาน - วธการจดองคประกอบของมวลทเปนรปทรง - ความงามขององคประกอบของพนท (Composition of Plan) - ความสมพนธระหวางทวางภายในอาคารกบทวางภายนอก - วธการสรางความสมพนธระหวางอาคารกบสภาพแวดลอมในเชง

องคประกอบทางความงาม

65

- ศกษาสวนตกแตงอาคารใหมคณคา (Architectural Decoration) นอกจากน ปรญญา ชแกว (2556 : 10) ไดเสนอประเดนในการส ารวจและเกบขอมลการอนรกษชมชนทอยอาศยดงเดม ใน 6 ดาน ดงน

1) ดานประวตศาสตร จะศกษาประวตความเปนมาของชมชนตงแตอดตจนถงปจจบน วธการเกบขอมลใชการสมภาษณ รวมทงขอมลทตยภม 2) ดานลกษณะทางสถาปตยกรรม จะศกษาพฒนาการของอาคาร ดานสภาพ รปแบบ วสดทใชในการกอสราง อาย และกจกรรมภายในอาคาร วธการเกบขอมลใชการถายภาพ การวาดภาพ การรงวดอาคาร การเขยนแบบ ทางสถาปตยกรรม การสงเกต การสมภาษณ รวมทงขอมลทตยภม

3) ดานสภาพแวดลอมของชมชน จะศกษาถงการสญจรและการเขาถง ระบบสาธารณปโภค และสภาพแวดลอมโดยทวไป วธการเกบขอมลใช การสงเกต การสมภาษณ รวมทงขอมลทตยภม

4) ดานสภาพเศรษฐกจและสงคม จะศกษาสภาพของครวเรอน รายได รายจาย และความสมพนธภายในชมชน วธการเกบขอมลใชการ สงเกต และการสมภาษณ

5) ดานความคดเหนดานการพกอาศย และการอนรกษชมชน จะศกษาถงความเหนในดานความพอเพยงของทพกอาศย ความพงพอใจในการพกอาศย และความสนใจในการอนรกษอาคารบานเรอนทมคณคา วธการเกบขอมลใชการสมภาษณ

6) ดานนโยบายการอนรกษและพฒนาของเจาของอาคารและองคกรปกครองสวนทองถน จะศกษานโยบายทางดานกายภาพ นโยบายการบรหาร จดการ และนโยบายทางดานการเมอง วธการเกบขอมลใชเอกสาร การสมภาษณเจาของอาคาร ผจดท านโยบายการพฒนา และผทมสวนเกยวของ

จากการทบทวนเอกสารขางตนสามารถประเดนในการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในลกษณะงานวจยเชงคณภาพ โดยเปรยบเทยบประเดนในการศกษาจากนกวชาการแตละคนได ดงตารางท 2.3

66

ตารางท 2.3 ประเดนในการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในลกษณะงานวจยเชงคณภาพ

อนวทย เจรญศภกล (2528 : 45-47)

อรศร ปาณนท (2543 : 3)

ววฒน เตมยพนธ (2530 : 125-126)

ปรญญา ชแกว (2556 : 10)

1.การตงถนฐานของชมชน 1.1 ประวตชมชน 1.2 ภมศาสตร-เศรษฐกจ -ภมประเทศ -ภมอากาศ -อาชพ 1.3 ระดบชมชน -หนวยการตงถนฐาน -หมบาน -ชมชนตลาด ฯลฯ

1) ประวตศาสตรการตงถนฐาน

- 1) ดานประวตศาสตร

2.3 ความหมายของรปและแบบสถาปตยกรรม -สญลกษณและความหมายของรปแบบ -สญลกษณและความหมายขององคประกอบ -ความเขาใจและการใชเนอทวางของหนวยครวเรอนและชมชน 3.รปแบบและคณคาทางสถาปตยกรรม 3.1 ประเภทของเรอนและองคประกอบ 3.2 การออกแบบ -แบบแผนตามแบบประเพณ -การสนองอารมณ และการยดถอรปสญลกษณ

7) สถาปตยกรรมและการกอสราง

1) ศกษาคนควาหาลกษณะของรปแบบอาคารโดยการส ารวจ วดขนาดอาคารทจะคนควานนดวยการเขยนรางภาพ ถายภาพ 2) น าขอมลมาเขยนแบบละเอยด คอแปลน รปตด รปดาน รปไอโซเมตรก หรอทศนยภาพเพอศกษาปรมาตรของรปทรง ปรมาตรของเนอท (Space) ความสมพนธของปรมาตรของพนผว (Surface) ตลอดถงความสมพนธของเนอทภายในอาคาร

2) ดานลกษณะทางสถาปตยกรรม

67




ววฒน เตมยพนธ (2530 : 125-126)


-การจดแผนผงตามความจ าเปนดานกายภาพ 3.3 การกอสราง -องคกรและประเพณทางการชางเครองมอ และประเภทของวสดกอสราง -แบบโครงสราง กระบวนการและเทคนคการกอสราง

2.2 การสรางสภาพแวดลอมทางกายภาพ -การตงศาลและศาสนสถาน -การจดสภาพแวดลอมตามองคประกอบครวเรอน -แบบโครงสรางผงชมชนและการเจรญเตบโต

2) ภมศาสตรวฒนธรรม 3) การวางผงชมชนและนเวศวทยาของพนท 4) ภมอากาศวทยา

- 3) ดานสภาพแวดลอมของชมชน

2.กระบวนการสรางรปทางวฒนธรรม -ปรมปราคต -การอพยพ -สงคมชมชน 2.1 คตความเชอ -คตและพธกรรมการตงถนฐาน -คตและพธกรรมการปลกบานสรางเรอน -คตการจดและการใชเนอท

5) ศาสนาและความเชอ 6) เศรษฐกจชมชน

- 4) ดานสภาพเศรษฐกจและสงคม

68




ววฒน เตมยพนธ (2530 : 125-126)


- - - 5) ดานความคดเหนดานการพกอาศย และการอนรกษชมชน

- - - 6) ดานนโยบายการอนรกษและพฒนาของเจาของอาคารและองคกรปกครองสวนทองถน

- - 3) น าแบบอาคารมาท าการวเคราะห 3.1) วเคราะหหาเนอทใชสอยโดยวเคราะหหาขนาดของพนท ขนาดของเนอทโดยปรมาตรของเนอทใชสอยแตละประเภทของอาคาร 3.2) วเคราะหหาความสมพนธของเนอทใชสอย กจกรรมทเกดขนในเนอทใชสอยตามมตของเวลา และฤดกาล และความสมพนธของกจกรรมกบพนทใชสอยตลอดถงพฤตกรรมทางวฒนธรรมของกลมชนอนเปนผลมาจากคต

-

69


อนวทย เจรญศภกล

(2528 : 45-47) อรศร ปาณนท

(2543 : 3) ววฒน เตมยพนธ (2530 :

125-126) ปรญญา ชแกว (2556 : 10)

- - ความเชอ แบบแผนของการ ด ารงชวตทสมพนธหรอมผลตอกจกรรมตางๆ อนเกดขนภายในอาคาร 3.3) วเคราะหระบบโครงสราง ธรรมชาตของวสดกอสรางทมาก าหนดวธการกอสราง ระบบการระบายอากาศภายในอาคาร การจดวางพนทใชสอยกบสภาพแวดลอมทางภมศาสตร ภมอากาศและทศทางของแดดลม วธการแกปญหาจากผลกระทบของธรรมชาต การเลยงแสงแดด การเปดรบแสงแดด การเปดรบลม วธเลยงและปองกนการสาดของฝน วธการปองกนลมพาย

-

- - 4) ประเมนคณคาของอาคาร 4.1) คณคาของการแกปญหาเรองประโยชนใชสอย 4.2) คณคาของการกอสรางและการใชวสด ระบบวธการของโครงสรางทท าให

-

70

เกดความมนคงแขงแรง 4.3) คณคาทางความงาม




ววฒน เตมยพนธ (2530 : 125-126)


- ความสมพนธของระนาบกบพนท - สดสวนของรปทรง - จงหวะของการเจาะชองเปดทสมพนธกบผนงทบ - คณคาของรปทรงทเปนมวล (Mass) - ระเบยบวธของการตกแตงระนาบตาง ๆ - ความสมพนธของเสนสายรปทรงในตวอาคาร - วธการเกบรายละเอยดของสวนตางๆของอาคาร (Finished) - ความสมพนธของพนผววสดทใชกบอาคาร - ผลของแสงเงาทมตอรปทรงของอาคาร - การเลอนไหลของทวาง (Flowing of Space) ภายในอาคาร - การจดองคประกอบของรปดาน - วธการจดองคประกอบของมวลทเปนรปทรง

71

- ความงามขององคประกอบของพนท (Composition of




ววฒน เตมยพนธ (2530 : 125-126)


Plan) - ความสมพนธระหวางทวางภายในอาคารกบทวางภายนอก - วธการสรางความสมพนธระหวางอาคารกบสภาพแวดลอมในเชงองคประกอบทางความงาม - ศกษาสวนตกแตงอาคารใหมคณคา (Architectural Decoration)

หากพจารณาประเดนการส ารวจของนกวชาการทศกษาเกยวกบสถาปตยกรรมพนถน

เพอเสนอแนวทางในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว พบวา ศรวฒน สาระเขตต และคณะ (2558) ท าการส ารวจสถาปตยกรรมพนถนทไดรบอทธพลตะวนตก จงหวดหนองคาย และนครหลวงเวยงจนทน มประเดนประกอบการส ารวจกายภาพของอาคาร เพอประเมนศกยภาพดานการทองเทยว ประกอบดวย

1) ชออาคาร 2) สภาพอาคาร 3) ทตง 4) ความโดดเดนในฐานะแหลงทองเทยว แบงเปนมาก ปานกลาง นอย 5) สภาพอาคาร 6) ผครอบครอง 7) ศกยภาพในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว แบงเปน มาก ปานกลาง นอย

72

8) รปแบบการพฒนาเปนแหลงทองเทยว อาคาร กลมอาคารในพนทเดยวกน กลมอาคารในหลายพนท

9) ขอเสนอในการปรบปรง แบงเปนคงสภาพ คงการใชงาน เปลยนสภาพการใชงาน 10) รปแบบอาคาร แบงเปนแบบตะวนตก แบบประยกต มสวนประกอบของอทธพล

ตะวนตก 11) ปทกอสราง 12) ผออกแบบ 13) ประเภทอาคาร แบงเปนอาคารแถว ศาสนคาร อาคารราชการ 14) การใชประโยชนในอดต การใชสอยในปจจบน 15) สถานภาพของอาคาร แบงเปนโบราณสถาน อาคารอนรกษ อาคารทวไป 16) รปแบบทางสถาปตยกรรม เทคนคกอสราง โครงสรางวสด สวนประดบตกแตง 17) ความเสยงทจะถกรอถอน แบงเปนมาก ปานกลาง นอย ตลชย บอทรพย และคณะ (2558) ท าการส ารวจสถาปตยกรรมพนถนทไดรบอทธพล

ตะวนตก จงหวดเชยงราย และเมองเชยงของ เชยงแสน มประเดนประกอบการส ารวจกายภาพของอาคาร เพอประเมนศกยภาพดานการทองเทยว ประกอบดวย

1) ชออาคาร 2) ผครอบครอง 3) ปทกอสราง 4) สภาพอาคาร 5) ความเปนไปไดในการใชอาคาร แบงเปน อาคารทมการใชงาน อาคารทไมมการใช

งาน 6) ทตงอยในเมองทองเทยว 7) เรองเลาทางวฒนธรรม 8) การเชอมโยงกบเสนทางการทองเทยวเดม แบงเปนมาก ปานกลาง นอย 9) ความสมบรณของสถาปตยกรรม แบงเปนมาก ปานกลาง นอย 10) รปแบบของสถาปตยกรรม 11) คณคาทางประวตศาสตร แบงเปนมาก ปานกลาง นอย 12) ภมทศนโดยรอบสถาปตยกรรม

นพดล ตงสกลและคณะ (2558) ท าการส ารวจสถาปตยกรรมพนถนทไดรบอทธพลตะวนตก จงหวดนครพนม มประเดนประกอบการส ารวจกายภาพของอาคาร ไดแก

1) ชออาคาร

73

2) ผครอบครอง 3) ปทกอสราง 4) การใชงาน แบงเปน ยงใชงาน ราง 5) สภาพอาคาร แบงเปนทรดโทรมมาก ตองซอมแซม ด ไดรบการอนรกษ 6) สถานภาพ แบงเปนโบราณสถาน อาคารอนรกษ อาคารทวไป 7) รปแบบ แบงเปนแบบตะวนตก ใชองคประกอบตะวนตก ประยกตตะวนตก 8) ศกยภาพของสถาปตยกรรมในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว แบงเปนมาก ปาน

กลาง นอย 9) รปแบบการพฒนาเปนแหลงทองเทยว แบงเปนอาคาร กลมอาคารในพนทเดยวกน

กลมอาคารในหลายพนท 10) ความนาสนใจในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว แบงเปนลกษณะ/องคประกอบ

ทางสถาปตยกรรม สถาปตยกรรม ชมชน ประวตการครอบครอง 11) ขอเสนอแนะในการปรบปรง แบงเปน คงสภาพการใชงาน คงสภาพรวมกบการ

เปลยนการใชงาน เปลยนสภาพรวมกบเปลยนการใชงาน นอกจากน สมาคมสถาปนกสยาม ในพระบรมราชปถมภ (2560) จดโครงการเสนอชออาคาร ชมชน ใหเขารบคดเลอกเพอเขารบพระราชทานรางวลอนรกษศลปสถาปตยกรรมดเดน โดยมขอมลประกอบการพจารณา ดงน

1) ชอของแหลง (Name of Property) 2) ทตง (Location) 3) ผครอบครอง/ต าแหนง/หมายเลขโทรศพท/อเมล/ สถานทตดตอ (Name of

Owner/position/telephone number/e-mail/postal address) 4) ปทสราง (Year of Construction) 5) สถาปนกผออกแบบ (Architecture or Designer) 6) สถาปนกผออกแบบอนรกษ/ปรบปรง (Conservation Architecture or Designer) 7) การใชสอยในอดต (Historic Functions) 8) การใชสอยปจจบน (Current Functions) 9) การอธบายประวตศาสตร (Narrative Description of Historical Background)

9.1) ความเปนมาทเกยวพนกบเหตการณหรอบคคลส าคญ 9.2) การปรบปรงเปลยนแปลงสภาพอาคาร หรอพนทชมชนในชวงระยะเวลาทผาน

มา

74

10) การอธบายลกษณะทางสถาปตยกรรม (Narrative Description of Architectural Characteristics)

10.1) จ านวนอาคารและสงปลกสรางทมคณคาภายในพนท ชมชน (กรณชมชน) 10.2) รปแบบทางสถาปตยกรรมและลกษณะทางสถาปตยกรรม ของอาคารและสง

ปลกสรางทมคณคาภายในพนทชมชน 10.3) โครงสรางของอาคารของอาคารและสงปลกสรางทมคณคาภายในพนทชมชน

(กรณอาคาร) หรอโครงสรางของอาคารของอาคารและสงปลกสรางทมคณคาภายในพนทชมชน (กรณชมชน)

10.4) สภาพปจจบนของอาคารของอาคาร (กรณอาคาร) หรอสภาพปจจบนของอาคารของอาคารและสงปลกสรางทมคณคาภายในพนทชมชน (กรณชมชน)

11) การระบคณคาความส าคญ (Identification of Cultural Significance) 11.1) คณคาทางดานประวตศาสตร (Historic Value) 11.2) คณคาทางศลปกรรม (Artistic Value) 11.3) คณคาทางสถาปตยกรรม (Architectural Value) 11.4) คณคาทางดานวชาการ (Scientific Value) 11.5) คณคาทางดานสงคม (Social Value)

12) การอธบายสภาพสงคมเศรษฐกจ (Narrative Description of Socioeconomic Conditions)

12.1) ลกษณะประชากรของผอาศยภายในชมชน 12.2) การรวมกลมของผอยอาศยภายในชมชน ลกษณะกจกรรมทางเศรษฐกจของผ

อยอาศยภายในชมชน 13) การอธบายการวางแผนการอนรกษ (Narrative Description of Conservation

planning) 13.1) กรณอาคาร ใหอธบายความ ดงน

1) การบนทกขอมลประวตศาสตรโบราณคดสถาปตยกรรม การประเมน ความแทและบรณภาพ

2) เทคนคและวธการอนรกษ 3) การด าเนนการอนรกษ

13.2) กรณชมชน: การบนทกขอมลประวตศาสตรโบราณคดสถาปตยกรรม และสภาพสงคมเศรษฐกจ ใหอธบายความ ดงน

1) การประเมน ความแทและบรณภาพ

75

2) เทคนคและวธการอนรกษ 3) การรวมกลมของผทสนใจอนรกษประวตศาสตรชมชน 4) การบรหารจดการ

14) แผนทและภาพถายของอาคาร สงปลกสราง และ พนทโดยรอบของชมชน (Map and Photographs)

จากการทบทวนเอกสารทเกยวของจะพบวามการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในลกษณะการศกษาเชงปรมาณเพอส ารวจอาคารโดยมวตถประสงคในการอนรกษเพอการทองเทยว และการศกษาเชงคณภาพทท าการศกษาเฉพาะอาคาร โดยมการรงวดขนาดอาคารอยางละเอยด เพอวเคราะหองคความรในประเดนทสนใจ ซงการศกษาเชงคณภาพนยงขยายการศกษารวมถงขอมลดานประวตศาสตร ดานสภาพแวดลอมของชมชน ดานนโยบายการอนรกษและพฒนาของเจาของอาคารและหนวยงานในทองถน เปนตน ซงสามารถน ามาแบงประเดนการศกษาไดดงตารางท 2.4

ตารางท 2.4 ประเดนในการศกษาสถาปตยกรรมพนถนเชงปรมาณ ประเดนในการศกษา

ศรวฒน สาระเขตต และคณะ

ตลชย บอทรพย และคณะ

นพดล ตงสกล และคณะ

สมาคมสถาปนกสยาม ในพระบรม

ราชปถมภ

ชออาคาร สภาพอาคาร

-อาคารราง -อาคารมการใชงาน

ความเปนไปไดในการใชอาคาร แบงเปน -อาคารทมการใชงาน -อาคารทไมมการใชงาน

การใชงาน แบงเปน -ยงใชงาน -ราง

สภาพปจจบนของอาคาร

สภาพอาคาร

- ความสมบรณของสถาปตยกรรม

สภาพอาคาร แบงเปน -ทรดโทรมมาก -ตองซอมแซม -ด ไดรบการอนรกษ

-

76

ทตง หมบาน ต าบล อ าเภอ จงหวด

ทตงอยในเมองทองเทยว การเชอมโยงกบ

หมบาน ต าบล อ าเภอ จงหวด

หมบาน ต าบล อ าเภอ จงหวด

ตารางท 2.4 (ตอ) ประเดนในการศกษา






เสนทางการทองเทยวเดม

ผครอบครอง

ปทกอสราง ประเภทอาคาร

-อาคารแถว -ศาสนคาร -อาคารราชการ

- - -

การใชประโยชนในอดต

- -

การใชสอยในปจจบน

- -

ประวตความเปนมา

- เรองเลาทางวฒนธรรม

- -ความเปนมาทเกยวพนกบเหตการณหรอบคคลส าคญ -การปรบปรงเปลยนแปลงสภาพอาคาร หรอพนทชมชน ในชวงระยะเวลาทผานมา

สถานภาพ -โบราณสถาน - -โบราณสถาน -

77

ของอาคาร ทวไป

-อาคารอนรกษ -อาคารทวไป

-อาคารอนรกษ -อาคารทวไป







ผออกแบบ ชอ สกลผออกแบบ

- -

รปแบบทางสถาปตย- กรรม

- - -แบบตะวนตก -ใชองคประกอบตะวนตก -ประยกตตะวนตก

-รปแบบทางสถาปตยกรรม -จ านวนชน -ขนาดของอาคาร -การแบงพนทหองตางๆ ภายในอาคาร

เทคนคกอสราง โครงสรางวสด

- - -โครงสรางของอาคาร

สวนประดบตกแตง

- - -

เครองเรอน - - - - การอธบายสภาพสงคมเศรษฐกจ

- - - -ลกษณะประชากรผอาศยภายในชมชน -การรวมกลมของผอยอาศยภายในชมชน -ลกษณะ กจกรรม ทางเศรษฐกจของผ

78

อยอาศยภายในชมชน







อธบายการวางแผนการอนรกษ

- - - -การบนทกขอมลประวตศาสตรโบราณคด สถาปตยกรรม และสภาพสงคมเศรษฐกจ -การประเมน ความแทและ บรณภาพ -เทคนคและวธการอนรกษ -การรวมกลมของผทสนใจอนรกษประวตศาสตรชมชน -การบรหารจดการ

การประเมน ลกษณะอาคาร

- - - -

ความเสยงทจะถกรอถอน

-มาก -ปานกลาง -นอย

- - -

รปแบบการพฒนาเปนแหลง

-อาคาร -กลมอาคารในพนท

- -อาคาร -กลมอาคารในพนทเดยวกน

-

79

ทองเทยว เดยวกน -กลมอาคารในหลายพนท

-กลมอาคารในหลายพนท


ประเดนในการศกษา




สมาคมสถาปนกสยาม ในพระบรมราชปถมภ

ความโดดเดนในฐานะแหลงทองเทยว /ความนาสนใจในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว

- - -ลกษณะ/องคประกอบทางสถาปตยกรรม-สถาปตยกรรม ชมชน -ประวตการครอบครอง

-

คณคาของสถาปตยกรรม

- -คณคาทางประวตศาสตร

- -คณคาทางประวตศาสตร -คณคาทางศลปกรรม -คณคาทางสถาปตยกรรม -คณคาทางวชาการ -คณคาทางสงคม

ศกยภาพในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว


ภมทศนโดยรอบสถาปตยกรรม


-

ขอเสนอในการปรบปรง

-คงสภาพ -คงการใชงาน -เปลยนสภาพการ

- -คงสภาพการใชงาน -คงสภาพรวมกบเปลยนการใชงาน -เปลยนสภาพ

-

80

ใชงาน รวมกบเปลยนการใชงาน

จากตารางท 2.4 สามารถก าหนดประเดนการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวกวาง

ไดแก ชออาคาร สภาพอาคาร ทตง ผครอบครอง ปทกอสราง ประเภทอาคาร การใชประโยชนในอดต การใชสอยในปจจบน มประวตความเปนมา สถานภาพของอาคาร รปแบบทางสถาปตยกรรม เทคนคกอสราง โครงสรางวสด สวนประดบตกแตง การประเมนลกษณะอาคาร และสวนประเดนคณคาของสถาปตยกรรม แตประเดนทเกยวของกบรปแบบการพฒนาเปนแหลงทองเทยว ความโดดเดนในฐานะแหลงทองเทยวหรอความนาสนใจในการพฒนา ถอเปนศกษาโดยมมงหมายเฉพาะดาน

สรป

สถาปตยกรรมจงเปนผลผลตสดทายทางกระบวนการทางวฒนธรรม ไมควรพจารณา งานสถาปตยกรรมในแงรปกายภาพทเปนผลผลตสดทายแตเพยงอยางเดยว แตจะตองศกษาถงกระบวนการกอรปตงแตตนลงมาจนถงรปแบบสดทายทปรากฏขน ในการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในแนวกวางจ าเปนตองศกษาบรบทแวดลอมสถาปตยกรรมทงดานกายภาพ ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและวฒนธรรม ไดแก สภาพภมประเทศ ภมอากาศ การตงถนฐาน การยายถนฐาน ประวตศาสตร ชาตพนธ โครงสรางทางสงคม ศาสนาและความเชอเพอใหเขาใจมลเหตของการกอรปทางสถาปตยกรรม ประกอบการศกษาการวางผงของชมชน รายละเอยดของสวนประกอบของสถาปตยกรรมทงจากวสดและวธการกอสรางโดยการแยกตามสวนประกอบอาคาร ลกษณะของรปแบบอาคารโดยการส ารวจ จากนนท าการศกษาในแนวลกตอไปดวยการน าขอมลจากการศกษาแนวกวางมาวเคราะหหาเนอทใชสอย วเคราะหหาความสมพนธของเนอทใชสอย วเคราะหระบบโครงสราง ธรรมชาตของวสดกอสรางทมาก าหนดวธการกอสราง ระบบการระบายอากาศภายในอาคาร การจดวางพนทใชสอยกบสภาพแวดลอมทางภมศาสตร ภมอากาศและทศทางของแดดลม วธการแกปญหาจากผลกระทบของธรรมชาต รวมถงการประเมนคณคาของอาคาร

ค าถามทายบท 1. การศกษาสถาปตยกรรมพนถนเกดประโยชนในดานใด

81

2. วธการทใชในการศกษาสถาปตยกรรมพนถนมกวธ อะไรบาง 3. เหตใดตองศกษาประวตศาสตรการตงถนฐานของคนชาตพนธในชมชนนน ๆ

ประกอบการศกษาสถาปตยกรรมพนถน 4. บรบทของชมชนดานใดทจ าเปนตองศกษาหรอใหความส าคญในการวเคราะหใหเหน

ถงความเชอมโยงสมพนธกบรปแบบของสถาปตยกรรมพนถน 5. การรงวดขนาดของอาคาร จ าเปนตองอาศยเครองมอใด 6. การส ารวจรายละเอยดของสวนประกอบของสถาปตยกรรมทงจากวสดและวธการ

กอสราง ผส ารวจจ าเปนตองอาศยการแสดงแบบทางสถาปตยกรรมใดประกอบการส ารวจ 7. การศกษางานวจยจากเอกสารทเกยวของกบบรบทของชมชน หรอสถาปตยกรรมพน

ถนประเภทเดยวกนกบทตองการศกษาเปนประโยชนตอการศกษาของเราอยางไร 8. ประเดนการศกษาสถาปตยกรรมพนถน ประกอบการส ารวจรงวดมตของอาคาร ควร

มประเดนใดบาง

83

เอกสารอางอง นพดล ตงสกล และคณะ. (2558). “มรดกวฒนธรรมสองฝงโขง : สถาปตยกรรมทไดรบ

อทธพลตะวนตก จ.นครพนม”. สมมนาวชาการ เรอง “มรดกวฒนธรรมสองฝงโขง : สถาปตยกรรมทไดรบอทธพลตะวนตก ครงท 4. นครราชสมา : มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.

ตลชย บอทรพย และคณะ. (2558). “มรดกวฒนธรรมสองฝงโขง : สถาปตยกรรมทไดรบอทธพลตะวนตก จ.เชยงราย-เชยงของ เชยงแสน”. สมมนาวชาการ เรอง “มรดกวฒนธรรมสองฝงโขง : สถาปตยกรรมทไดรบอทธพลตะวนตก ครงท 4. นครราชสมา : มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.

ปรญญา ชแกว. (2556). การอนรกษชมชนทอยอาศยดงเดมของไทย: ประสบการณจากการท างานภาคสนาม. กรงเทพฯ : เบสท พรนตง แอนด ดไซน.

ววฒน เตมยพนธ. (2530). “แนวทางการศกษาสถาปตยกรรมพนถน”. สถาปตยกรรมอสาน. เอกสาร ประกอบการสมมนาเอกลกษณสถาปตยกรรมอสาน. ขอนแกน : สมาคมสถาปนกสยาม ในพระบรมราชปถมภ. หนา 117-127.

________. (2544). “สถาปตยกรรมพนถน: ฐานะทเปนมรดกทางวฒนธรรมกบการออกแบบปจจบนและความหมายของทอยอาศยตามโลกทศนลานนาโบราณ”. ความหลากหลายของเรอนพนถนไทย. กรงเทพฯ : คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร. หนา 6-23.

________. (2554). แนวทางการศกษาคนควาสถาปตยกรรมพนถน. [online]. คนจาก http://kongrata.blogspot.com/2011/08/blog-post.html. เมอ 27 กนยายน 2560.

สมาคมสถาปนกสยามในพระบรมราชปถมภ. (2560). อาคารอนรกษดเดน. [online]. คนจาก http:// asa.or.th. เมอ 27 กนยายน 2560.

ศรวฒน สาระเขตต และคณะ. (2558). “มรดกวฒนธรรมสองฝงโขง : สถาปตยกรรมทไดรบอทธพลตะวนตก จ.หนองคาย -นครหลวงเวยงจนทน”. สมมนาวชาการ เรอง “มรดกวฒนธรรมสองฝงโขง : สถาปตยกรรมทไดรบอทธพลตะวนตก ครงท 4. นครราชสมา : มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.

84

อนวทย เจรญศภกล. (2528). “แผนภาพตวแบบการศกษาสถาปตยกรรมพนถนในประเทศไทย”. วารสารหนาจว. 5(มกราคม-มนาคม). หนา 43-54.

แผนบริหารการสอนประจ าบทที่...

Documents