ab dul lah Öca lan ulk konuwmalar - kürt halk Önderi ... · nurma” anlatımı bararılmır,...

266

Upload: truongkhue

Post on 15-May-2019

224 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Ab�dul�lah�Öca�lanİlk�Konuşmalar

2

AB�DUL�LAH�ÖCA�LAN

İlk Konuşmalarbelgesel�dizi�-�Cilt�II

Weşanên Serxwebûn 91

3

Abdullah Öcalanİlk�KonuşmalarWeşanên Serxwebûn 91 belgesel dizi - Cilt II

Birinci baskı: Aralık�1998

4

için�de�ki�ler

1975‘ te Ge liş ti ri len Ha re kat Prog ram Tas la ğı 9

1977 Ela zığ Ko nuş ma sı17

1975-76 İlk De fa Ya zı ya Ge çi ri len PKK Do ğu şu nunDüşünsel Te mel le ri

99

1978 PKK Ku ru luş Kon gre si Ko nuş ma la rı 139

1982 1 Ma yıs Ko nuş ma sı215

5

6

Ön söz

‘İlk Ko nuş ma lar’ adı ve ri len bu de rin tah lil, salt ta ri hi sü reç -le rin, aşa ma la rın, in san lı ğın sen te zi de ğil dir. Bu an la tım lar ya -ra tı la cak aş kın en başı, ilk ta nı şıklığı, öz gür lü ğün ide o lo ji si dir.Bu ta rih sel ya pıt PKK Ge nel Baş kanı Ab dul lah Öca lan yol da -şın, “PKK’ li leş mek, en ağır suç lar dan bu na lan, şa şı ran, af is te -yen bi ri nin in san ol ma ha re ke ti dir” be lir le me si nin te me li ni teş -kil et mek te dir. Eğer bir di ri li şin, bir do ğu şun ya şan ması ge rek liidiy se, ilk in sa nın ya ra tı lı şın dan bu gü ne, sı nıf la rın or ta ya çı kı -şın dan dev le te, sö mü rü den-di re ni şe, tü ke niş ten do ğu şa ka darher şey ye ni den an la tıl malı, çö zü münü, stra te ji si ni bu la bil me liy -di. An cak bu tah lil le rin, ça ba nın, ko nuş ma la rın ar dın dan bir do -ğuş ola bi lir di. Da ha 1969-70’ ler de “ge re kir se üç yüz de fa ko -nuş ma” an la tımı ba şa rılmış, ni ha ye tin de “Kür dis tan Sö mür ge -dir!” slo ganı atıl mış tır. Bu ki tap ta ge çen an la tım lar da o sü reç -ler de va rılmış ger çek le rin bel ge si dir. Geç miş ta rih ten, ge le cekku şağı ka pi ta lizm den mark siz me ve bu nun Kür dis tan ger çe ği ne,ge ril la ha re ke ti ne ha zır lık, bu nun ön görü ve us talığı PKK ön cü -

7

lü ğün de ba şa rıl mış tır. PKK Ge nel Baş kanı Ab dul lah Öca lan yol da şın, par ti kur ma sü -

reç le rin de ki ko nuş ma ları bu ki tap la bir lik te ilk kez ya yın la nır ken,Kürt ve in san lık ta ri hi ile PKK ger çe ği nin ne ka dar ya kıcı ol du ğubir kez da ha gö rül mek te dir. He nüz o yıl lar da, hat ta par ti kur magün de me gel me den, yü rek te ya şa nan aş kın bü yüklüğü, bir sü reson ra or du ya dö nüş me nin te me li ve son ra ki ku şak la ra mi rası ola -rak ha zır lan mış tır. PKK Ge nel Baş kanı Ab dul lah Öca lan yol da şın“Ey za man, be nim için ko lay geç me ye cek sin; ya sa na ba şarı bah -şe di le cek ya da se ni hiç ya şan mamış sa ya ca ğım” be lir le me si ileta ri hin ve za ma nın andı içil miş tir.

Eli niz de ki bu ki tap ye ni den bir ta rih na sıl ya ra tı lır, Kür dis tan’ -da sa vaş na sıl ve ri lir, na sıl sos ya list olu nur, so ru la rı na ce vap ni te -li ğin de ola cak bir eser dir. PKK ar şi vin de ye ni den araş tı rı la rak bi -ra ra ya ge ti ri len ‘İlk Ko nuş ma lar’ is min de ki bu ya pıt; PKK Ge nelBaş kanı Ab dul lah Öca lan yol da şın, 1975-76 ve son ra ki yıl larıkap sa yan ko nuş ma la rı dır. ‘İlk Ko nuş ma lar’ ya da ilk ta nış ma sü re -ci, ta ri hi bel ge, bir ül ke nin ta ri hi ol ma sıy la be ra ber dev rim ci li ğiken di ne mes lek bi len ler için de bir baş ya pıt ola cak tır.

8

1975’�TE�GE�LİŞTİ�Rİ�LEN�HA�RE�KAT�PROG�RAM�TAS�LA�ĞI��-1-�

TAS LAK 1

Bö lüm 1: Top lum la rın Ev ri mi ve Sö mür ge ci lik Ta ri hi

A- İl�kel�Ko�mü�nal�Top�lum�ve�Yer�leş�me�Dü�ze�nia) İn�san�top�lu�mu�nun�do�ğu�şub) İl�kel�top�lu�mun�ör�güt�len�me�sic) Dil�ve�kül�tür�bir�li�ği�nin�oluş�masıd) İl�kel�ko�mü�nal�top�lum�da�ça�tış�ma�lare) İl�kel�ko�mü�nal�top�lu�mun�da�ğılışı

B- Kö�le�ci�Top�lum�ve�Dev�let�a) Te�mel�üre�tim�aracı�kö�le�eme�ği�ve�top�rakb) Nü�fu�sun�bel�li�bir�coğ�ra�fi�alan�üze�rin�de�yo�ğun�laş�ması,�za�na�at�çı�lık�ve�şe�hir�leş�me

9

c)Yer�le�şik�halk�grup�la�rı�nın�or�ta�ya�çıkışı�ve�dev�letd) Kö�le�ci�top�lu�mun�den�ge�siz�ge�liş�me�si�e) Kö�le�ci�top�lum�dö�ne�min�de�sö�mür�ge�ci�likf) Kö�le�ci�top�lu�mun�da�ğılışıg) Or�ta�do�ğu’�da�kö�le�ci�li�ğin�do�ğu�şu,�ge�liş�me�si�ve�yı�kılışı

C- Fe�o�dal�Top�luma) Top�ra�ğın�ar�tan�öne�mi�ve�ka�palı�kır�sal�eko�no�mik�bi�rim�ler�b) Ça�tış�ma�la�rın�te�mel�ne�de�ni;�top�rak�üze�rin�de�ki�mül�ki�yet�so�ru�nuc)Yer�yü�zün�de�yurt�laş�ma�ha�re�ke�ti�nin�ge�liş�me�sid) Fe�o�dal�dö�nem�de�ulu�sal�de�ğer�le�rin�oluş�ması�ve�bun�da�dev�le�tin�rolüe) Mo�dern�mil�li�yet�le�rin�do�ğu�şuf) Fe�o�dal�dö�ne�min�sö�mür�ge�ci�li�ğig) Fe�o�dal�top�lu�mun�yı�kılış�sü�re�cin�de�kral�lık�larh) Kral�lık�la�rın�oluş�ması�ile�ulus�laş�ma�ara�sın�da�ki�iliş�kii) Fe�o�dal�top�lu�mun�den�ge�siz�ge�li�şim�ve�yı�kılışıj) Or�ta�do�ğu’�da�fe�o�da�li�te�nin�do�ğu�şu,�ge�liş�me�si�ve�çöküşü

D- Ka�pi�ta�list�Top�luma) Ka�pi�ta�liz�min�do�ğu�şub) Ka�pi�ta�list�üre�ti�min�ni�te�li�ği�ve�sö�mü�rü�nün�özüc) Bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği�nin�do�ğu�şud) Ulus�la�rın�or�ta�ya�çıkışıe)Ana�va�tan�so�ru�nu�nun�çö�züm�len�me�sif) Ulus�ör�güt�len�me�si�ni�müm�kün�kı�lan�üre�tim�güç�le�ri�nin�geliş�me�se�vi�ye�si�dirg) Ulu�sal�dev�let�ve�ulus�ara�sın�da�ki�iliş�kih) Kır�la�rın�öne�mi�ni�yi�tir�me�si�ve�sa�na�yi�nin�önem�ka�zan�ması(kır-şe�hir�çe�liş�ki�si)i) Ka�pi�ta�liz�min�den�ge�siz�ge�li�şi�mi�j) Ka�pi�ta�liz�min�en�yük�sek�aşa�ması;�em�per�ya�lizmk) Ka�pi�ta�list�sö�mür�ge�ci�lik

1) İl�kel�bi�ri�kim�dö�ne�min�de�sö�mür�ge�ci�lik2) Ser�best�re�ka�bet�dö�ne�min�de�sö�mür�ge�ci�lik3) Em�per�ya�list�dö�nem�de�sö�mür�ge�ci�lik

10

4) Or�ta�do�ğu’�da�ka�pi�ta�liz�min�ya�yıl�ması

E- Sos�ya�list�Top�lum�a) Sos�ya�list�top�lu�mun�ör�güt�len�me�sib) Sos�ya�list�top�lum�da�ulus�ger�çe�ğic) Sı�nır�lar�me�se�le�sid) Ulus�la�rın�or�ta�dan�kalkışı

Bö lüm 2: Mark sizm ve Ulu sal So run

I. Bur�ju�va�Dev�rim�le�ri�Ça�ğın�da�Ulu�sal�So�run

A- Bur�ju�va�Ulus�la�rın�Or�ta�ya�Çıkışıa) Bur�ju�va�zi�nin�fe�o�da�liz�me�karşı�mü�ca�de�le�sib) Ulu�sal�dil,�kül�tür�ve�ta�ri�hin�şe�kil�len�me�sic) Ulu�sal�sı�nır�lar�içe�ri�sin�de�pa�zar�bir�li�ği�nin�ger�çek�leş�ti�ril�me�sid) Ulus�laş�ma�sü�re�cin�de�bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği�nin�rolü�e) Ulu�sal�dev�let

B- Bur�ju�va�zi�nin�Ege�men�li�ği�Ça�ğın�da�Ulu�sal�So�runa) Batı�Av�ru�pa’�da�ulu�sal�so�ru�nun�çö�züm�len�me�sib) İr�lan�da�so�ru�nuc) Do�ğu�Av�ru�pa’�da�ulu�sal�so�rund) Ulu�sal�so�ru�nun�ge�niş�le�ye�rek�sö�mür�ge�ler�so�ru�nu�ile�bir�leş�ti�ril�me�si

C- Bur�ju�va�Dev�rim�le�ri�nin�Rolü�Üze�ri�nea) Bur�ju�va�dev�rim�le�ri�nin�Batı’�da�ki�rolüb) Bur�ju�va�dev�rim�le�ri�kar�şı�sın�da�sö�mür�ge�ler

D- Ulu�sal�Bas�kı�nın�Ge�liş�me�sia) Bur�ju�va�ulu�sal�dev�let�le�ri�nin�sö�mür�ge�ci�dev�let�le�re�dö�nüşme�sib) Sö�mür�ge�ler�de�ulu�sal�bas�kı�nın�ge�liş�me�si�ve�sö�mür�ge�sel�dur�gun�luk

11

c) Ulu�sal�so�ru�nun�çö�zü�mün�de�bur�ju�va�zi�nin�aciz�li�ği

E- Bur�ju�va�Dev�rim�le�ri�Dö�ne�min�de�Marks�ve�En�gels’�in�Ulu�sal�So�-ru�na�Bakış�Açısı

II.�Pro�le�tar�ya�Dev�rim�le�ri�Ça�ğın�da�Ulu�sal�So�runA- Ekim�Dev�ri�mi�Ve�Ulu�sal�So�run

a) Rus�ya’�da�ulu�sal�so�ru�nun�çö�zümüb) Ekim�Dev�ri�mi�ve�sö�mür�ge�ler�so�ru�nuc) Ekim�Dev�ri�mi’�nin�ulus�la�ra�rası�öne�mid) Em�per�ya�liz�min�sö�mür�ge�sis�te�mi�nin�yı�kıl�ma�sın�da�EkimDev�ri�mi’�nin�rolü

B- Sö�mür�ge�le�rin�Ulus�laş�ması�ve�Sö�mür�ge�Top�lum�la�rın�da�Dev�rima) Sö�mür�ge�top�lum�la�rı�nın�ya�pısı

1) Sos�yo-eko�no�mik�yapı2) Si�ya�sal�yapı3) Kül�tü�rel�yapı

b) Sö�mür�ge�sel�dev�rim1) Dev�ri�min�ka�rak�te�ri2) Dev�ri�min�he�def�le�ri3) Dev�ri�min�gö�rev�le�ri�4) Sı�nıf�la�rın�mev�zi�len�me�si�ve�ön�der�lik�so�ru�nu5) Cep�he�so�ru�nu6) Şid�det�so�ru�nu

c) Sö�mür�ge�sel�dev�rim�pro�le�ter�dün�ya�dev�ri�mi�nin�bir�par�ça�sı�dırd) Bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği�ve�pro�le�ter�yurt�se�ver�li�ği�üze�ri�ne

C- Em�per�ya�liz�min�Sö�mür�ge�Sis�te�mi�nin�Par�ça�lan�masıa) Sos�ya�list�sis�te�min�do�ğu�şub) Ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�nin�do�ru�ğa�ulaş�masıc) İş�çi�sı�nı�fı�nın�de�mok�ra�tik�mev�zi�le�ri�ko�ru�ma�sa�va�şımıd)Gü�nü�müz�de�em�per�ya�liz�min�du�ru�mu�ve�ye�ni�sö�mür�ge�ci�lik

Bö lüm 3: Kür dis tan Top lu mu Ve Kür dis tan Dev ri mi

I. Kür�dis�tan�Top�lu�mu

12

A- Kür�dis�tan�Ta�ri�hia) Kürt�ka�bi�le�le�ri�nin�Me�zo�po�tam�ya’�ya�ya�yılışı�ve�kö�le�ci�im�pa�ra�tor�luk�larb) Fe�o�dal�dö�nem�de�Kürt�ler�ve�Kür�dis�tan�üze�rin�de�ki�ya�bancıha�ki�mi�yet

1)Arap�ege�men�li�ği�dö�ne�mi2) Türk�ege�men�li�ği�dö�ne�mi3) Fars�ege�men�li�ği�dö�ne�mi

c) Kür�dis�tan’�da�mer�ke�zi�fe�o�dal�bir�dev�le�tin�oluş�ma�ma�sı�nınne�den�le�ri�ve�so�nuç�larıd) Ka�pi�ta�list�çağ�da�Kür�dis�tan�üze�rin�de�ki�ya�bancı�ha�ki�mi�yet

1) Ser�best�re�ka�bet�dö�ne�min�de�Kür�dis�tan’�da�fe�o�dalha�ki�mi�yet2) Em�per�ya�liz�min�Or�ta�do�ğu’�da�ya�yıl�ması3) Em�per�ya�liz�min�iş�bir�lik�çi�si�Türk,�Arap�ve�Fars�dev�let�le�ri�nin�do�ğu�şu,�Kür�dis�tan’�ın�par�ça�lan�ması4) Em�per�ya�liz�min�ve�iş�bir�lik�çi�dev�let�le�rin�Kür�dis�tan’�ın�par�ça�ları�üze�rin�de�ger�çek�leş�tir�dik�le�ri�or�tak�sö�mür�ge�ci�lik

e) Türk�bur�ju�va�zi�si�nin�Ku�zey-Batı�Kür�dis�tan�üze�rin�de�ki�haki�mi�ye�ti

1) Ke�ma�list�dev�rim�ve�Kür�dis�tan2) Ke�ma�list�bur�ju�va�zi�nin�as�ke�ri,�si�ya�si�ve�kül�tü�relalan�da�ge�li�şen�bas�kısı3) Em�per�ya�list� te�kel�ler�le� bir�lik�te� iş�bir�lik�çi� te�kel�ci

Türk�bur�ju�va�zi�si�nin�Kür�dis�tan’�da�eko�no�mik�sö�mür�ge�ci�li�ği�ge�liş�tir�me�si

B- Bu�günkü�Sö�mür�ge;�Yarı-Fe�o�dal�Kür�dis�tana) Sö�mür�ge�eko�no�mi�si�nin�şe�kil�len�me�si

1) Ge�liş�ti�ri�len�ka�pi�ta�liz�min�ka�rak�te�ri�ve�do�ğur�du�ğu�so�nuç�lar2)Ye�raltı�ve�ye�rüstü�kay�nak�lar�üze�rin�de�ki�sö�mürü3) Olu�şan�pa�za�rın�uy�du�ni�te�li�ği4) Ser�best�iş�gü�cü�nün�du�ru�mu5) Do�ğal�eko�no�mi�nin�par�ça�lan�ması�ve�yarı-fe�o�dalyapı

13

b) Kür�dis�tan’�da�ki�sos�yal�yapı1)Ağa�ve�şeyh�lik2) Et�nik�ve�din�sel�yapı�3) Mo�dern�sı�nıf�la�rın�do�ğu�şu,�yönü�ve�özel�lik�le�ri4) Köy�lü�lük�5)Ay�dın�lar�ve�genç�lik

c) Dil�ve�kül�tür�so�ru�nu1) Kürt�di�li�ve�kül�tü�rü�nün�zor�la�im�hası2)Asi�mi�las�yon�aracı�ola�rak�eği�tim�ku�rum�ları3) Türk�di�li�ve�kül�tü�rü�nün�ya�yıl�ması4) Ki�şi�lik�so�ru�nu

d)As�ke�ri�ve�si�ya�si�ha�ki�mi�yet�1)As�ke�ri�ha�ki�mi�ye�tin�ta�mam�lan�ması2) Kürt�le�rin�as�ke�re�alın�ması,�öne�mi�ve�so�nuç�ları3)Ağa�ve�şeyh�le�rin�mil�li�iha�net�si�ya�se�ti4) Sö�mür�ge�ci�par�ti�ler�Kür�dis�tan’�da�ça�tış�ma�ları�de�-

rin�leş�ti�ri�yor,�fe�o�dal�ku�rum�ları�ya�şa�tı�yor�5) Sö�mür�ge�ci�li�ğin�güç�len�di�ril�me�sin�de�par�la�men�to�cu�luk6) Di�ğer�ku�rum�la�rın�sö�mür�ge�ci�ka�rak�te�ri

e) Sö�mür�ge�ci�li�ğin�sür�dü�rül�me�sin�de�em�per�ya�lizm�ve�Türk�bur�ju�va�zi�si�nin�or�tak�si�ya�se�tif) İş�bir�lik�çi�Tür�ki�ye,�İran,�Irak,�Su�ri�ye�dev�let�le�ri�nin�Kür�distan�üze�rin�de�ki�or�tak�si�ya�set�le�ri:�Sen�to,�Ce�za�yir�Ant�laş�ması,Mit-Sa�vak�or�tak�ça�lış�ması�ve�giz�li�ant�laş�ma�lar

C- Em�per�ya�list�Sis�tem�İçin�de�Kürt�ler�Ve�Kür�dis�tan’�ın�Ge�le�ce�ği�a) Ulus�ola�rak�yok�ol�mab) İş�bir�lik�çi�ni�te�lik�te�bir�dev�let�halk�için�ölüm�dürc) Sos�ya�liz�me�gö�tü�re�cek�olan�bir�dev�rim�kur�tu�luş�için�tek�yol�dur�

II- Kür dis tan Dev ri mi

A- Kür�dis�tan�Ta�ri�hin�de�Di�re�niş�lera)Ya�bancı�kö�le�ci�ve�fe�o�dal�ege�men�lik�le�re�karşı�di�re�niş�ler

14

b)Ya�bancı�ka�pi�ta�liz�min�ha�ki�mi�ye�ti�kar�şı�sın�da�fe�o�dal�le�rin�ba�şını�çek�ti�ği�di�re�niş�lerc) Bu�di�re�niş�le�rin�ba�şa�rı�sız�lık�la�rı�nın�ne�den�le�ri�ve�so�nuç�larıd) Bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği�nin�Kür�dis�tan’�da�ki�rolü�üze�ri�nee) Kür�dis�tan�ulu�sal�so�ru�nu�nun�çö�zü�mün�de�bur�ju�va�mil�li�-

yet�çi�yön�tem�ler�if�las�et�miş�tir�

B- Kür�dis�tan’�da�Mark�siz�min�Ta�ri�hi�Rolü�Üze�ri�nea) Mark�siz�min�Kür�dis�tan’�a�gi�ri�şib) Re�for�mist�bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği�nin�sos�ya�list�mas�ke�si�nin

dü�şü�rül�me�sin�de�mark�sizmc) Sos�yal-şo�ve�niz�me�karşı�mü�ca�de�le�de�mark�sizmd) Kür�dis�tan�hal�kı�nın�ulu�sal�de�mok�ra�tik�dev�rim�mü�ca�de�le�-

sin�de�kı�la�vuz�ide�o�lo�ji�ola�rak�mark�sizm

C- Kür�dis�tan�Dev�ri�mi�Üze�ri�nea) Kür�dis�tan�dev�ri�mi�nin�ka�rak�te�rib) Kür�dis�tan�dev�ri�mi�nin�he�def�le�ric) Kür�dis�tan�dev�ri�mi�nin�gö�rev�le�rid) Kür�dis�tan�dev�ri�min�de�sı�nıf�la�rın�mev�zi�len�me�si�ve�ön�der�lik�so�ru�nue) Kür�dis�tan�dev�ri�min�de�ör�güt�len�me�so�ru�nuf) Kür�dis�tan�dev�ri�mi�nin�şid�det�so�ru�nug) Kür�dis�tan�dev�ri�mi�nin�ulus�la�ra�rası�pers�pek�tif�le�ri

1) Dün�ya�pro�le�ter�dev�ri�mi�nin�bir�par�ça�sı�dır�2) Or�ta�do�ğu�halk�dev�rim�le�rin�de�ki�lit�rol�oy�nar3) Em�per�ya�liz�min�Or�ta�do�ğu’�da�ki�ha�ki�mi�ye�ti�nin�yı�-

kıl�ma�sın�da�ve�dün�ya�ça�pın�da�ge�ri�le�til�me�sin�de�te�mel�öne�me�sa�hip�tir4) Re�viz�yo�niz�me�karşı�mark�siz�min�za�fer�ka�zan�ma�-

sın�da�ulus�la�ra�rası�rolü�bü�yük�tür�5) Ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�nin�do�ğal�müt�te�fi�ği�dir.

Bö lüm 4: Mark sizm-Opor tü nizm-Re viz yo nizm

A- Re�ka�bet�çi�Ka�pi�ta�list�Dö�nem�de�Mark�sizm�ve�Opor�tü�nizma) Bur�ju�va�sos�ya�liz�mi�ne�karşı�bi�lim�sel�sos�ya�lizm

15

b) Mark�sizm,�anar�şizm�ve�re�viz�yo�nizmB- Em�per�ya�liz�min�Do�ğu�şu�Ve�Ekim�Dev�ri�mi�Dö�ne�min�de�Mark�sizmVe�Opor�tü�nizm

a) II.�En�ter�nas�yo�nal�opor�tü�niz�mi�ne�karşı�le�ni�nizmb) Troç�kiz�me�karşı�mark�sizm-le�ni�nizm

C- Em�per�ya�liz�min�Sö�mür�ge�Sis�te�mi�nin�Par�ça�lan�ması�Ve�Sos�ya�listİn�sa�nın�Güç�len�me�si�Dö�ne�min�de�Mark�sizm,�Le�ni�nizm,�Mo�dern�Re�-viz�yo�nizm�Ve�Ye�ni�Troç�kizm�

a) Ti�to�re�viz�yo�niz�mib) Kruş�çev-Brej�nev�re�viz�yo�niz�mic) IV.�En�ter�nas�yo�nald) “İki�sü�per�dev�let�ve�üç�dün�ya�te�o�ri�si”�mas�ke�li�re�viz�yo�nizm

16

1977�ELA�ZIĞ�KO�NUŞMA�SI

İn�san�top�lu�mu;�ta�rih�sel�bir�ka�te�go�ri,�ta�ri�hi�sü�reç�için�de�mey�da�-na�gel�miş�bir�ol�gu�dur.� İn�san�so�yu�bir� tür�ola�rak�şe�kil�le�nir�şe�kil�-len�mez�he�men�bel�li� bir� top�lum�sal�ya�şan�tı�ya�ge�çi�yor.�Yi�ne� in�sanso�yu�may�mun�su� ya�pı�dan� bel�li� bir� şe�kil�de� uzak�la�şır� uzak�laş�mazklan�türü�bir�ör�güt�len�me�ya�pısı�içi�ne�gi�ri�yor.�(He�nüz�bu�dö�nem�deulus�laş�ma,�halk�laş�ma�gi�bi�bir�ol�gu�yok�tur.�Ufa�cık�ka�bi�le�ler�ya�daklan�lar�var�dır.�Bu�klan�la�rın�sa�yısı�bir�kaç�ai�le�ile�-ki�ai�le�bi�le�de�-ni�le�mez-� sı�nırlı,� da�ra�cık�bir� şe�kil�len�me�dir.�Hay�van�ca�ya�şam�ko�-şul�la�rın�dan�ye�ni�çı�kıl�mak�ta�dır.)�Üre�tim�dü�ze�yi�son�de�re�ce�dü�şük�-tür.�Üre�tim�dü�ze�yi�nin�dü�şük�olu�şu�in�san�la�rın�top�lum�sal�ya�şan�tı�sı�-na,�dü�şün�ce�le�ri�ne,�ör�güt�len�me�si�ne�de�te�sir�edi�yor.�(Klan�türü�ör�-güt�len�me�dar�bir�ör�güt�len�me�dir.�Bu�ya�pı�ya�özgü�bir�ai�le�şek�li�veör�güt�len�me� bi�çi�mi� do�ğu�yor.�Bu� dö�ne�me� ‘il kel ko mü nal top lumdö ne mi’��de�ni�yor.� İn�san�so�yu�nun�bir�mil�yon�yıl�mı�ya�da�beş�yüzbin�yıl�mı�ön�ce�den�or�ta�ya� çıktığı� ko�nu�sun�da�ke�sin�bil�gi�ler� yok�-tur.�Bu�pek�önem�li�de�ğil,�ama�bi�li�nen�şey;�il�kel�ko�mü�nal�top�lumya�pı�sı�nın�M.Ö.� 15.000-10.000� yı�lı�na� ka�dar� gel�di�ği�dir.�Klan� ve

17

ka�bi�le�le�rin� bir�leş�me�sin�den� aşi�ret�ler�mey�da�na� ge�lir.�Aşi�ret,� il�kelko�mü�nal�top�lu�mun�ör�güt�len�me�ya�pı�sı�dır.)Bu�dö�nem�de�üre�tim�ih�ti�yaç�ları,�çok�az�in�sa�nın�ör�güt�len�me�si�ni�ge�-

rek�li�kı�lar.�Üre�tim�dü�ze�yi�dü�şük�tür,� in�san�la�rın�üre�tim�ya�pa�bil�me�siiçin�bir�kaç�kla�nın�bi�ra�ra�ya�gel�me�si�ye�ter�li�olu�yor.�Bu�ge�ri�ya�pı�nınüze�rin�de�özel�lik�le�du�rul�ması,�biz�de�ki�aşi�ret�ya�pı�sı�nın�hâ�lâ�ayak�ta�ka�-lı�şını�açık�lı�ğa�ka�vuş�tur�ması�açı�sın�dan�ge�rek�li�dir.�Aşi�ret�ti�pi�ör�güt�len�-me�be�lir�til�di�ği�gi�bi�il�kel�ko�mü�nal�ti�pi�bir�ör�güt�len�me�ve�ya�bu�top�lum�-dan�gel�me�bir�ya�pı�dır.�Üre�tim�araç�la�rı�nın�dü�şüklüğü,�aşi�ret�ya�pı�sı�nınmad�di�ko�şu�lu�dur.�Me�se�la�bir�av�hay�va�nı�nın�av�la�na�bil�me�si� için�yüzki�şi�ye�ge�rek�si�nim�du�yu�lur.�Bu�yüz�ki�şi�de�bir�klan�ve�ya�bir�aşi�ret�ola�-bi�lir.�Bu�sı�ra�da�dil�de�or�ta�ya�çıktı,�söz�cük�ler�oluş�tu�ve�dil�be�lir�di.�Dil,

il�kel�ka�bi�le�ler�de�an�laş�ma�ara�cı�dır.�Di�lin�or�ta�ya�çıkışı�üre�ti�min�zo�-run�lu�so�nu�cu�dur.�Bu�ko�nu�da�kı�sa�ca�şu�söy�le�ne�bi�lir:�İn�san�ih�ti�yacı,aşi�ret� ti�pi� bir� ör�güt�len�me�yi� ge�rek�li� kı�lı�yor.�Ge�ri� bir� ör�güt�le�me�veüre�tim� tar�zı�dır.�Her�han�gi� bir� yer�de� aşi�ret� ya�pı�sı�nın�varlığı,� ora�dage�ri�bir�eko�no�mik�ve�sos�yal�ya�şan�tı�nın�ol�du�ğu�nu�gös�te�rir.�Di�ya�lek�tik�ola�rak�her�şey�de�ğiş�me�ha�lin�de�dir.�İn�san�top�lu�mu�da

de�ği�şir.�Üre�tim�araç�la�rın�da�ki� bir� de�ğiş�me,� üre�tim� iliş�ki�le�rin�de�debir�de�ği�şik�li�ği�ge�rek�li�kı�lar.�Bu�da�top�lu�mun�ya�pı�sın�da�ki�bir�de�ğiş�-me�yi� ge�rek�li� kı�la�cak�tır.�Üre�tim�araç�la�rın�da�ki� ge�li�şim,� bir� son�ra�kitop�lu�mun�or�ta�ya� çı�kı�şını,� halk�laş�mayı� be�ra�be�rin�de�ge�tir�di.�Halk�-laş�may�la�sı�nıf�la�rın�or�ta�ya�çıkışı�bir�bi�ri�ne�bağlı�şey�ler�dir.�Bu�na�geç�-me�den�aşi�ret�ya�pı�sı�nın�da�ğılışı�ve�bu�nun�so�nu�cu�ola�rak,�kö�le�ci�top�-lu�mun�or�ta�ya�çıkışı�an�la�tıl�ma�lı�dır.Aşi�ret�ler,� tah�mi�nen�bar�bar�lık�dö�ne�mi�ne�ka�dar�ya�şa�dı�lar� (M.Ö.

4000).�Bir�in�sa�nın�ya�şa�ması�için�ge�rek�li�olan�dan�faz�la�sını�üret�me�si,sı�nıflı� top�lu�mun�or�ta�ya�çı�kı�şı�nın�mad�di�ko�şu�lu�dur.�Ki�şi�le�rin� faz�laürün�el�de�et�me�si�ve�bu�na�bağlı�ola�rak�bazı�ki�şi�le�rin�el�de�edi�len�artı-ürü�ne�el�ko�ya�rak�ya�şam�la�rını� ça�lış�ma�dan� sür�dür�me�le�ri,� kö�le�ci� top�-lum�la�bir�lik�te�or�ta�ya�çı�kar.�Bu�da�üre�tim�araç�la�rı�nın�bel�li�bir�dü�ze�yegel�me�si�ve�ge�liş�me�si�nin� so�nu�cu�dur.� İlk� sı�nıflı� top�lum,�kö�le�ci� top�-lum�dur.�M.Ö.�4000�yıl�la�rın�da�böy�le�bir� top�lum�ya�pı�sı�nın�Me�zo�po�-

18

tam�ya’�da�oluş�tu�ğu�nu�gö�rü�yo�ruz.�İlk�kö�le�ci�top�lum�Sü�mer�ler�le�or�ta�-ya�çıktı.�Bu�nun�so�nu�cu�ola�rak�dev�let�te�şek�kül�et�ti.�Dev�let�es�ki�aşi�retör�güt�len�me�si�nin�par�ça�lan�ma�sıy�la,� top�lum�da�uz�laş�maz�kar�şıt�lık�la�rınçı�kı�şıy�la,�ya�ni�eze�nin�ve�ezi�le�nin,�sö�mü�re�nin�ve�sö�mü�rü�le�nin�varlığıko�şul�la�rın�da�doğ�du.�Üre�tim�araç�la�rını�el�le�rin�de�tu�tan�bel�li�bir�azın�-lık,� ço�ğun�luk�üze�rin�de�ki� sö�mü�rü�sünü� sür�dü�re�bil�mek� için�baskı�veta�hak�küm�aracı�olan�bir�ay�gı�ta�ge�rek�sin�me�duy�du�lar.�Bi�zim�için�ge�-rek�li�olan;�aşi�re�tin�par�ça�lan�ması,�dev�le�tin�olu�şu�mu�ve�halk� ti�pi�ör�-güt�len�me�nin�do�ğu�şu�so�ru�nu�dur.�Dev�le�tin�or�ta�ya�çı�kı�şını�ve�ge�liş�me�-si�ni,�de�rin�le�me�si�ne�ele� al�mayı�ge�rek�gör�mü�yo�ruz.�Aşi�ret�ör�güt�len�-me�si�ile�halk�ti�pi�ör�güt�len�me�si�nin�ayır�te�dil�me�si�ge�re�kir.�Dev�le�tin�or�-ta�ya�çık�ma�sıy�la�halk�ti�pi�ör�güt�len�me�do�ğar�ve�halk�lar�ta�rih�sah�ne�si�-ne�çı�kar.�Top�ra�ğa�yer�leş�me�ile�be�ra�ber�aşi�ret�ya�pısı�de�ği�şir,�aşi�ret�lerçö�zü�lür�ve�sö�mü�rü�len�iliş�ki�si�or�ta�ya�çı�kar.�Bu�dö�nem�de�bel�li�bir�dilve�kül�tür�olu�şur.�Bu,�aşi�ret�ya�pı�sı�nın�da�ğıl�ma�sını�ve�halk�la�rın�or�ta�yaçı�kı�şını�be�lir�le�mek�te�dir.�İçin�de�sö�mü�re�nin�ve�sö�mü�rü�le�nin�bu�lun�du�-ğu�bu�ya�pı�ya�“halk”�di�yo�ruz.�Bu�nun�be�lir�le�yi�ci�öge�le�ri�şun�lar�dır;�da�-ha�ön�ce�aşi�ret� aşa�ma�sın�da�bel�li�bir�dil�ve�kül�tür� şe�kil�len�me�miş�ti.Halk�lar�bu�aşa�ma�da�ar�tık�bel�li�bir�top�ra�ğa�yer�leş�ti�ler.�Es�ki�aşi�ret�dü�-ze�ni,�gö�çe�be�bir�dü�zen�di.�Bu�ra�da�be�lir�li�bir�top�rak�üze�rin�de�de�vamlıdu�ra�rak�üre�tim�yap�mı�yor�lar,� şu�ra�lar�da�bu�ra�lar�da�do�la�şa�rak�gö�çe�bebir�ha�yat�ya�şı�yor�lardı.�Fa�kat�halk�ha�li�ne�gel�dik�le�rin�de�bel�li�bir�top�ra�-ğa�yer�leş�me�ve� top�rak�bir�li�ği�oluş�tu.�Bu� top�rak�bir�li�ği�da�ha� son�raolu�şa�cak�olan�ulus�ları�mey�da�na�ge�ti�ren�öge�ler�den�bi�ri�ola�cak�tır.�Kö�-le�ci�ve�fe�o�dal�aşa�ma�lar�da�halk�bel�li�bir�top�rak�üze�rin�de�ya�şadı�ve�buda�hal�kın�ge�li�şi�mi�ni�be�lir�le�yen�bir�üre�tim�gücü�ol�du.�Kö�le�ci�top�lumM.S.�300�yıl�la�rı�na�ka�dar�de�vam�eden�hay�li�yay�gın�bir�top�lum�bi�çi�-mi�dir.�Kö�le�ci�üre�tim�iliş�ki�le�ri;�M.S.�300�yıl�la�rın�da�ya�ta�rih�ten�si�lin�-miş�ya�da�ha�kim�üre�tim� iliş�ki�le�ri�ol�mak�tan�çık�mış�tır.�Bu�aşa�ma�yaka�dar�Ana�do�lu’�da,�Me�zo�po�tam�ya’�da,�Ro�ma’�da,�Mı�sır’�da�ve�Ak�de�nizçev�re�sin�de�ki�ül�ke�ler�de�hep�kö�le�im�pa�ra�tor�luk�ları�vardı.�Çin’�de�de�birkö�le�ci�im�pa�ra�tor�luk�mev�cut�tu.�Dün�ya�nın�di�ğer�ke�sim�le�rin�de�in�san�larhe�nüz�il�kel�ka�bi�le,�aşi�ret�dü�ze�ni�için�dey�di�ler.�Şu�nu�da�be�lirt�mek�ge�-re�kir;�Ak�de�niz�çev�re�sin�de�ge�li�şen�uy�gar�lık,�bu�aşa�ma�da�in�san�top�lu�-

19

mu�nun�be�lir�le�yi�ci�öge�si�dir.�M.S.�300�yıl�la�rı�na�ka�dar�in�san�uy�gar�lı�ğı�-nın�ge�liş�ti�ği�alan�lar�bu�alan�lardı.�Me�zo�po�tam�ya�uy�gar�lı�ğın�be�şi�ği�dir.Bu�ala�nın�üze�rin�de,�aynı�aşa�ma�da,�bi�zim�de�ya�şa�ma�mız�ne�de�niy�le,özel�lik�le�üze�rin�de�dur�mak�ge�re�kir.�M.Ö.�4000�yıl�la�rın�da�Aşağı�Me�zo�po�tam�ya’�da�Sü�mer�ler� adın�da

bir�uy�gar�lık�doğ�du.�Bu�alan�sı�nıflı�top�lu�mun�ve�uy�gar�lı�ğın�ge�liş�ti�ğiilk�alan�dır.�Ba�tak�lık�la�rın�ku�ru�tul�ması�ile�el�de�edi�len�ta�rım�alan�la�rın�-dan�bi�re�karşı�yüz-iki�yüz�ürün�alı�nı�yor�du.�Ba�lık�lar�ve�hay�van�lar�sonde�re�ce� faz�laydı.�Bu,� in�san�la�rın�hız�la�bir�artı-de�ğe�ri�el�de�et�me�le�ri�neola�nak�ve�ri�yor�du.�Yo�ğun�artı-de�ğer�üze�rin�de�kö�le�ci�bir�dev�le�tin�ya�-ra�tıl�ma�sı�nın�ko�şul�ları�or�ta�ya�çı�kı�yor�du.�Dev�let�doğ�du�ve�ku�ze�yedoğ�ru�ya�yıldı.�Ba�bil�ve�Asur� im�pa�ra�tor�luk�ları�bu�aşa�ma�ya�ge�lin�di�-ğin�de,�dün�ya�nın�o�za�man�ki�en�kuv�vet�li�dev�le�ti�ni�kur�du�lar.�Da�ha�son�-ra�kö�le�ci� im�pa�ra�tor�luk�lar� arttı.� İran’�da�ge�li�şen�Med�ve�Pers�uy�-garlığı,�Ana�do�lu’�da�ki�Hi�tit�uy�garlığı,�hep�bu�Me�zo�po�tam�ya’�da�ki�uy�-gar�lık�üze�rin�de�ge�liş�ti� ve�ya�Me�zo�po�tam�ya’�da�ge�li�şen�uy�gar�lık,�uy�-gar�lık�la�rın�bel�ke�mi�ği�ol�du.�Mı�sır�ve�Hi�tit�uy�garlığı�bun�dan�ya�rar�-landı.�Yi�ne�Çin�uy�garlığı�Me�zo�po�tam�ya’�da�ki�bu�uy�gar�lık�tan�et�ki�len�-di.�M.Ö.�3000�yıl�la�rın�da�ki�ge�liş�me�bazı�ta�rih�çi�le�re�gö�re�19.�yüz�yıl�-da�ki�ge�liş�me�den�da�ha�faz�la�dır.�Sü�mer�ler�ta�ra�fın�dan�Me�zo�po�tam�ya’�-da�ge�liş�ti�ri�len�uy�gar�lık,�bi�lim�ve�tek�no�lo�jik�açı�dan�ka�pi�ta�list�uy�gar�lı�-ğın� in�san�lı�ğa�ver�di�ğin�den�da�ha� faz�la�sını�ver�miş�tir.� İş�te�o�dö�nem�deMe�zo�po�tam�ya’�da�böy�le�bir�uy�gar�lık�vardı.�M.Ö.�9000�yıl�la�rın�da,�ya�-ni�bar�bar�lık�dö�ne�min�de�buğ�day,�ar�pa�vs.�ye�tiş�ti�ri�le�bi�li�yor�du.�Sı�ğır�veko�yun�bes�le�ni�yor�du.�Me�zo�po�tam�ya�ta�rih�te�ta�rı�mın�ve�hay�van�cı�lı�ğınge�liş�ti�ği�ilk�alan�dır.�Dün�ya�nın�di�ğer�ta�raf�la�rın�da�he�nüz�bu�na�rast�lan�-maz.�Bun�dan� şu� so�nuç� çı�kı�yor;� bar�bar�lık� aşa�ma�sın�da�hay�van�cı�lı�ğın

ge�liş�me�si�ni,� ve�rim�li� bir� ta�rı�mın�ya�pı�lı�şını� ve� top�ra�ğa�yer�le�şik� birdü�ze�nin�or�ta�ya� çı�kı�şını� gö�rü�yo�ruz.�Bu�na�bağlı� ola�rak�Sü�mer�Uy�-garlığı�ge�liş�ti.�Şim�di�kö�le�ci�top�lum�dan�son�ra�ki�du�ru�ma�de�ğin�mek�ge�re�kir.�Hal-

k�laş�ma� açı�sın�dan,� kö�le�ci� top�lum�dan� son�ra� ge�len� fe�o�dal� top�lu�made�ği�ne�ce�ğiz.�Kö�le�ci� top�lum�dan� fe�o�dal� top�lu�ma�na�sıl� ge�çil�di?�Bu,

20

şu�an�da�ko�nu�muz�dı�şın�da.�Açık�la�mak�is�te�ni�len�ko�nu�özel�lik�le�bü�-tün�halk�la�rın� kö�le�ci� aşa�ma�dan�geç�me�dik�le�ri,� bazı� il�kel� ka�bi�le� veaşi�ret�ya�pısı� için�de�olan�halk�la�rın�kö�le�ci� top�lu�mu�ya�şa�ma�dan�fe�o�-dal�top�lu�ma�geç�tik�le�ri�dir.�Fe�o�dal�dö�ne�me�ge�lin�di�ğin�de�bazı� il�kel�ka�bi�le�ve�aşi�ret�ler� fe�o�dal

top�lu�ma�ge�çer�ler�ken,�halk�ha�li�ne�ge�li�yor�lar.�Av�ru�pa’�da�fe�o�da�liz�min10.�yüz�yıl�da�Ro�ma�İm�pa�ra�tor�lu�ğu’�nun�yı�kıl�ma�ya�baş�la�ma�sıy�la�hız�lage�liş�ti�ği�gö�rü�lür.�10.�yüz�yıl�da�Av�ru�pa’�da�güçlü�bir�fe�o�da�lizm�doğ�du.Af�ri�ka’�nın�ku�ze�yi�ve�Ara�bis�tan’�da�da�ge�liş�ti.�Ana�do�lu’�nun�kö�le�cidö�ne�min�de�ula�şı�la�ma�yan�yer�ler�de�ve�İran’�da�da�ge�liş�ti.�La�tin�Ame�ri�-ka’�da�ol�sun,�Ku�zey�Ame�ri�ka’�da�ol�sun,�he�nüz�böy�le�bir�du�rum�yok�-tu.�Ne�bir�kö�le�ci�dev�let,�ne�bir�fe�o�dal�dev�let�be�lir�me�miş�ti.�Hâ�lâ�bun�-lar�aşi�ret�kon�fe�de�ras�yon�ları�bi�çi�min�de�bu�lu�nu�yor�lardı.�Af�ri�ka’�da�dakö�le�ci�fe�de�ras�yon�lar�ve�ya�kö�le�ci�iliş�ki�ler�vardı.�Kö�le�ci�des�po�tiz�minilk�baş�lan�gıcı�ola�rak�dev�let�tas�lak�ları�mev�cut�tu.�Fa�kat�bu�ra�da�sı�nıflıtop�lum�he�nüz�ge�liş�me�miş�ti.�Ame�ri�ka,�Af�ri�ka�ve�hat�ta�Avus�tral�ya�sonza�man�lar�da,�ya�ni� fe�o�da�liz�min�ge�liş�me�si�dö�ne�min�de�uy�gar�lı�ğa�açıl�-mış�tır.�Bu�ra�lar�da�sı�nıflı�top�lum�he�nüz�ge�liş�me�miş�ve�ya�ge�liş�me�aşa�-ma�sın�daydı.�Güçlü�bir�şe�kil�de�As�ya’�da,�Av�ru�pa’�da�ve�bun�la�rın�ge�çitnok�ta�ları�olan�Or�ta�do�ğu’�da�sı�nıflı�top�lum�hay�li�ge�liş�miş�ti.�Kö�le�ci�vefe�o�dal�aşa�ma�da�bu�yer�ler�de�ya�şa�yan�tüm�halk�lar�ve�aşi�ret�le�rin�da�hason�ra�Kür�dis�tan� ta�ri�hin�de�ki�ge�liş�me�yi� açık�lar�ken�üze�rin�de�du�ra�ca�-ğız.�Gö�re�ce�ğiz�ki,�aşi�ret�ler�he�nüz�sı�nıflı� top�lum�ya�pısı�içi�ne�gir�me�-miş�ler�dir�ve�ya�bü�yük�öl�çü�de�aşi�ret�ya�pı�sını�sür�dür�müş�ler�dir.�Bu�nunne�den�le�ri�ni�son�ra�ele�ala�ca�ğız.�Fa�kat�şu�nu�be�lirt�mek�ge�re�kir�ki,�tümaşi�ret�ler�sı�nıflı�top�lu�mun�ol�muş�tur.�Fa�kat�ge�nel�de�şu�nu�söy�le�ye�bi�li�-riz;�kö�le�ci�ve� fe�o�dal�dö�nem�de�bu�yö�re�ler� ta�ma�men� sı�nıflı� top�lu�maaçıl�mış�tır.�Sı�nıflı� top�lum� içi�ne�gi�re�me�yen�aşi�ret�ler�var�sa�da�bun�large�çi�ci�ve�ha�kim�ol�ma�yan�öğe�ler�dir.�Fe�o�da�liz�min�baş�langıç�yıl�la�rın�-da,�bu�ya�pı�lan�ma�nın�et�ki�si� al�tı�na�gi�ren�aşi�ret�ve�ka�bi�le�le�rin�de�birhalk�ola�rak�oluş�tuk�la�rını�gö�rü�yo�ruz.�Bu�na�ör�nek�ola�rak�Rus�hal�kı�nınor�ta�ya�çıkışı�gös�te�ri�le�bi�lir.�Rus�halkı�bil�di�ği�miz�ka�da�rıy�la�10.�yüz�yıl�-da�or�ta�ya�çı�kı�yor.�Ger�men�le�rin�Ro�ma�İm�pa�ra�tor�lu�ğu’�nu�yık�ması�veAv�ru�pa’�da�fe�o�da�liz�min�ge�liş�me�siy�le,�Ger�men�ler�le�Slav�lar�karşı�kar�-

21

şı�ya�ge�li�yor�lar.�Slav�lar� il�kel�ka�bi�le,� aşi�ret�dü�ze�ni�ya�şa�mak�ta�dır�lar.Ger�men�ler�ise�güçlü�bir�fe�o�dal�dü�zen�için�de�dir�ler.�Aşi�ret,�ka�bi�le�dü�-ze�ni,�ge�ri�bir�dü�zen,�fe�o�dal�dü�zen�ise�bu�na�na�za�ran�ile�ri�ci�bir�dü�zen�-dir.�Slav�la�rın�ge�ri�ci�dü�ze�ni,�fe�o�da�liz�min�kar�şı�sın�da�yı�kı�lı�yor�ve�fe�o�-da�lizm�bun�la�rın�içi�ne�dış�tan�gi�ri�yor�-Rus�ya’�da�ol�du�ğu�gi�bi.�Ken�di�içge�liş�me�le�ri� ile�bun�lar� fe�o�da�liz�me�var�mı�yor�lar.�Ken�di� iç�ge�liş�me�le�riile�ilk�sı�nıflı�top�lum�olan�kö�le�ci�top�lu�ma�geç�me�le�ri�ge�re�kir�di.Kö�le�ci� aşa�ma�dan� son�ra� iç� di�na�mik�le�ri� so�nu�cu� fe�o�dal� top�lu�ma

var�ma�ları� ge�re�kir�di.� Fa�kat� böy�le� bir� ge�liş�me�ol�mu�yor.�Dı�şa�rı�da,Av�ru�pa’�da�bir�fe�o�dal�ge�liş�me�var.�Ve�bun�dan�et�ki�le�nen�Slav�lar�fe�o�-dal�top�lu�ma�dö�nü�şü�yor�lar.�Fe�o�dal�top�lu�ma�dö�nüş�me�siy�le�Rus�halkıolu�şu�yor.�Bu�nun�do�ğal�so�nu�cu,�Rus�ya�step�le�rin�de�güçlü�bir�fe�o�da�-lizm�ve�güçlü�bir�Rus�halkı�olu�şu�yor.�Şu�an�da�fe�o�da�lizm�den�ka�pi�ta�liz�me�ge�çiş�sü�re�ci�ni�ve�ya�ulus�la�rın

or�ta�ya�çı�kı�şını� an�lat�ma�lı�yız.�Bu�na�geç�me�den�he�men� şu�nu�be�lir�te�-lim;�fe�o�dal�top�lu�mun�son�dö�nem�le�rin�de�mo�dern�mil�li�yet�ler�de�ni�lenbir�kav�ram�or�ta�ya�çı�kı�yor.�Mo�dern�mil�li�yet�le�ri�di�ğer�ka�vim�ler�denve�ya�halk�lar�dan�ayı�ran�özel�lik�ler�bun�la�rın�ol�gun�laşmış�halk�lar�ol�-ma�la�rı�dır.�Çe�şit�li�alan�lar�da�dil�ve�kül�tür�le�ri�ge�liş�miş,� top�rak�alan�-ları�da�ge�niş�le�miş�tir.�Özel�lik�le�dil�ve�kül�tür�bel�li�bir�top�rak�ala�nınıta�ma�men�sı�nır�lan�dır�mış�tır.�Ve�ya�bel�li�bir�dil�sı�nırı�or�ta�ya�çık�mış�tır.Her�han�gi�bir�yer�de,�bel�li�bir�top�rak�par�çası�üze�rin�de,�or�tak�bir�dilte�şek�kül�et�miş�se;�ora�da�mo�dern�mil�li�yet�le�rin�varlığı�söz�ko�nu�su�dur.Bu�özel�lik�le� fe�o�da�liz�min�son�aşa�ma�sın�da,�Av�ru�pa’�da�ka�pi�ta�liz�minge�liş�me�sin�den�ön�ce�gö�rü�le�bi�len�bir�ol�gu�dur.Ka�pi�ta�list�üre�tim�bi�çi�mi�nin,�fe�o�dal�top�lu�mun�bağ�rın�da�ge�liş�ti�ği�-

ni� bi�li�yo�ruz.�Fe�o�dal� top�lu�mun�baş�ka�bir� aşa�ma�sın�da� -ev�ri�min�de-,ya�ni�ka�pi�ta�liz�min�şa�fak�vak�tin�de,�ulus�lar�or�ta�ya�çı�kı�yor.�Ulu�sal�ör�-güt�len�me�nin�mil�li�yet� ör�güt�len�me�sin�den� far�kını� be�lirt�mek�ve�ya“mil let”� ta�nı�mını� yap�mak� için� şun�ları� söy�le�mek�müm�kün�dür:Halk�lar�ve�ya�mo�dern�mil�li�yet�ler�dö�ne�min�de�bel�li�bir�dil�ko�nu�şu�lu�-yor�ve�or�tak�bir�kül�tür�var.�Bel�li�bir�top�rak�par�çası�üze�rin�de�ya�şa�-nı�lı�yor.�Ama�üre�tim�hâ�lâ� bu� aşa�ma�da� içe� ka�pa�nık�bir� üre�tim�dir.Da�ha�çok�kul�la�nım�de�ğe�ri�olan�bir�üre�tim�var�ve�pa�zar�için�üre�tim

22

söz�ko�nu�su�de�ğil�dir.�Kü�çük�bi�rim�ler�için�de�üre�tim�ya�pı�lı�yor.�Köy�le�-rin�ken�di� için�de�ki�üre�ti�mi�var,�pa�zar�ola�yını�da�gör�mek�müm�kün.Köy�den�pa�za�ra�ürün�gö�tü�rü�lü�yor,�pa�zar�dan�da�kö�ye�bir�ürün�ge�ti�ri�-li�yor.�Fa�kat�bu�üre�ti�me�ha�kim�de�ğil�dir.�Böy�le�olun�ca,�ya�ni�üre�timdar�bi�rim�ler�içi�ne�sı�kı�şıp�ka�lın�ca,�in�san�la�rın�ge�niş�öl�çü�de�bir�bir�le�riile� ko�nuş�ma�ları,� ge�niş� bir� dil� ve�kül�tür�mey�da�na�ge�tir�me�le�ri� zor�-dur.�Üre�tim�bu�nu�im�kan�sız�kıl�mış�tır.�Kü�çük�bi�rim�ler�ha�lin�de�köy�-ler�de�kü�çük�üre�tim�ya�pıl�mak�ta�dır.�İş�te�bu,�ulus�la�rın�or�ta�ya�çı�kı�şınıen�gel�le�yen�ve�ya�ge�cik�ti�ren�en�önem�li�bir�üre�tim�dir.�Fab�ri�ka�üre�ti�-mi,� de�ği�şik� aşi�ret�ler�den�ve�de�ği�şik� köy�ler�den� in�san�la�rın� bi�ra�ra�yagel�me�siy�le�ya�pı�lan�bir�üre�tim�dir.�Bir�fab�ri�ka�da�bin�ler�ce�ki�şi�nin�bi�-ra�ra�ya�ge�li�şi,�ulu�sun�or�ta�ya�çı�kı�şı�nın�en�önem�li�mad�di�ko�şu�lu�dur.Bu�du�rum�ge�niş�bir�pa�za�ra�yol�aç�mak�ta�dır.�Aynı�di�le�ve�kül�tü�re�sa�-hip� in�san�la�rın� bir� pa�zar� et�ra�fın�da�bir�leş�me�le�ri,� gi�de�rek�bir� pa�zariçin� üre�tim�yap�ma�ları,� üret�tik�le�ri�ni� pa�za�ra� ak�tar�ma�ları,� ken�di� ge�-rek�sin�me�le�ri�ni�pa�zar�dan�kar�şı�la�ma�ları...�İş�te�bu�olay�ulu�sun�ta�ken�-di�si�dir.�Böy�le�bir�olayı�ya�şa�yan�mil�li�yet�ler�ve�ya�halk�lar,�ar�tık�ulusol�muş�lar�dır.�Ar�tık� kü�çük�ve�dar� bi�rim�le�rin�den� sıy�rıl�mak,� ge�nişkap�samlı�üre�tim�de�bu�lun�mak�ulu�sun�mad�di�ge�rek�si�ni�mi�dir.�Pa�zar;ulus�la�rın� be�şi�ği�dir� ya�da�Sta�lin’�in� de�yi�miy�le� “bur�ju�va�zi�nin�mil�li�-yet�çi�li�ği�öğ�ren�di�ği�ilk�okul,�pa�zar�dır.”�Bir�yer�de�pa�za�rın�ge�liş�me�sivar�sa�ulus�la�rın�ge�liş�me�si�de�müm�kün�dür.�Pa�zar�bir�ik�ti�sa�di�bir�lik�-tir.�Ulu�sun�çe�şit�li�bö�lüm�le�ri�ni�tek�bir�bü�tün�bi�çi�min�de�kay�naş�tı�ran,iç�sel�bir�ik�ti�sa�di�bağı�oluş�tu�ran�halk�lar�ulus�ha�li�ne�ge�li�yor�lar.�Ulu�sun�ge�liş�me�si�ni� ve�ya�or�ta�ya� çı�kı�şı�nın� tah�li�li�ni� da�ha� faz�la

yap�ma�ya�ca�ğız.�Bu�dö�nem�de�mey�da�na�ge�len�ulus�lar�bur�ju�va�ulus�-lar�dır.�Fe�o�da�liz�me�karşı�mü�ca�de�le�eden�ulu�sun�ön�der�sı�nıfı�bur�ju�-va�zi�dir.� İş�çi� sı�nıfı� ve� köy�lü�lük�bu�dö�nem�de�bur�ju�va�zi�nin�bay�rağıal�tın�da�yer�ala�rak�fe�o�da�liz�me�karşı�mü�ca�de�le�edi�yor.�Bur�ju�va�zi�ile�-ri�ci�dir,� bur�ju�va�zi�nin�ye�tiş�tir�di�ği� kah�ra�man�lar,� ede�bi�yat�çı�lar,� res�-sam�lar�vs.�ile�ri�ci�dir.�Me�kan�açı�sın�dan�ulus�la�rın�or�ta�ya�çıkışı�sı�nır�-lı�dır.�Batı�Av�ru�pa’�da,�Fran�sa’�da,� İn�gil�te�re’�de,�Al�man�ya’�da�ve� İtal�-ya’�da�an�cak�ulu�sal�ge�liş�me�var�ve�ulu�sal�dev�let�ler�te�şek�kül�edi�yor.Ve�ya�ka�pi�ta�liz�min� şa�fak�vak�tin�de�ulus�la�rın� te�şek�külü� sü�re�ci� da�ha

23

çok�Batı�Av�ru�pa’�ya�özgü�bir�ol�gu�dur.�19.�yüz�yı�la�ge�lin�di�ğin�de�ka�-pi�ta�lizm�he�nüz�Batı�Av�ru�pa’�ya�öz�gü�dür.�Dün�ya�nın�di�ğer�alan�la�rın�-da�ise�hâ�lâ�kö�le�ci�iliş�ki�le�rin,�güçlü�fe�o�da�liz�min�ve�bazı�böl�ge�ler�dede� aşi�ret�le�rin� et�kin�li�ği� söz�ko�nu�su�dur.�Av�ru�pa’�nın�ba�tısı,� ye�ni� biruy�gar�lık�aşa�ma�sı�na�ge�çi�yor.�Bu�ka�pi�ta�list�uy�gar�lık�ora�da�ki�in�san�la�-rın�ulus�ha�li�ne�ge�liş�le�ri�ne�ve�ya�bur�ju�va�ulu�su�du�ru�mu�na�gel�me�le�ri�-ne�yol�açı�yor.�1800’�ler,�1850’�ler�hep�böy�le.�Ka�pi�ta�liz�min� em�per�ya�list� aşa�ma�ya�gel�di�ği� ana�ka�dar� uy�gar�lık

alanı� ha�len�Batı�Av�ru�pa’�dır.� 1850’�ler� dün�ya�nın�di�ğer� iki� önem�liala�nı�nın�ka�pi�ta�list�ge�liş�me�yo�lu�na�gi�riş�ta�ri�hi�dir.�Bu�ül�ke�ler�den�bi�riAme�ri�ka,� di�ğe�ri� Ja�pon�ya’�dır.�Bu�ül�ke�le�ri� in�ce�le�mek,� sö�mür�ge�ol�-ma�yış�ları�ne�de�niy�le�önem�li�dir.�Dün�ya�nın�bü�yük�bir�alanı�sö�mür�geol�ma�sı�na� rağ�men,� bu�dö�nem�de�bun�lar� sö�mür�ge�ol�ma�yan� top�lum�-lar�dır.�Ka�pi�ta�liz�min�bu�ül�ke�ler�de�ge�li�şi�mi� ve�ya�bu�ül�ke�ler�de� sö�-mür�ge�leş�tir�me� sü�re�ci� ol�ma�dan,� ka�pi�ta�list� bir� ül�ke�bi�çi�mi�ne�dö�nü�-şüm�na�sıl�olu�yor?�Ame�ri�ka’�da�son�de�re�ce�il�kel�bir�ya�şam�sür�dü�renKı�zıl�de�ri�li�ler�var.�Av�ru�pa’�nın�en�ser�se�ri�in�san�ları�ve�bü�tün�ha�pis�ha�-ne�kaç�kın�ları�Ame�ri�ka’�ya�ih�raç�edi�li�yor.�Yer�li�ler�kor�kunç�bir�soy�kı�-rım�dan�ge�çi�ri�li�yor.�Bun�dan�he�men�son�ra�Av�ru�palı�ka�pi�ta�list�ler�akınet�me�ye�baş�lı�yor�lar.�Af�ri�ka’�dan�bü�yük�öl�çü�de�kö�le�ler�de�ge�ti�ri�li�yor.Top�rak�lar�son�de�re�ce�ve�rim�li�dir.�Bü�tün�bu�ko�şul�la�rın�bir�leş�me�siy�leAv�ru�pa�ka�pi�ta�liz�mi�ken�di�ni�ade�ta�Ame�ri�ka’�ya�ih�raç�edi�yor.�Av�ru�paka�pi�ta�liz�mi,�Av�ru�pa’�da�ne�ise�Ame�ri�ka’�da�da�odur.�Boş�alan�lar�hız�-la�ye�şer�me�ye�baş�lı�yor.�Ne�kö�le�ci,�ne�de�fe�o�dal�aşa�ma�lar�dan�geç�mişolan�bu� top�rak�la�ra� ka�pi�ta�lizm�eki�li�yor.�Top�rak�lar� ilk� ve� son�de�faka�pi�ta�liz�me�açı�lı�yor.�Ka�pi�ta�lizm�top�lu�mun�her�şe�yi�ve�Ame�ri�ka’�nınbü�tün�ta�ri�hi�dir.�Ame�ri�kan�ulu�su�da�ha�ön�ce�ora�da�bir�top�rak�bir�li�ği�-ni,�dil�ve�kül�tür�bir�li�ği�ni�şe�kil�len�dir�miş�de�ğil�dir.�Çe�şit�li�mil�li�yet�ler�-den�gel�miş� halk�la�rın,� baş�lan�gıç�ta� İn�gi�liz� di�li� ve� kül�türü� et�ra�fın�dabir�leş�me�si� ile�Ame�ri�kan�ulu�su�doğ�muş�tur.�Ame�ri�kan�ka�pi�ta�liz�miçe�şit�li�mil�li�yet�le�ri�öğü�ten,�on�ları�eri�ten�bir�de�ğir�men�gi�bi�dir.�Bu�sü�-reç�he�nüz�de�vam�et�mek�te�dir.�Ame�ri�kan�ulu�su�nun�ve�ya�Ame�ri�kanem�per�ya�liz�mi�nin,�dün�ya�em�per�ya�liz�mi�nin� jan�dar�ma�lı�ğını�ya�pa�cakka�dar�güçlü�olu�şu�nun�mad�di�te�me�li�bu�ra�da�dır.�

24

Ja�pon�ya’�da�du�rum�da�ha�de�ği�şik�tir.�Bu�ra�da�güçlü�bir�fe�o�dal�top�-lum�var�dır.�Yal�nız�bir�ada�olu�şu�is�ti�la�ya�uğ�ra�ma�sını,�baş�ka�top�lum�-la�rın� orayı� iş�gal� et�me�si�ni� en�gel�li�yor.�Av�ru�pa�ka�pi�ta�list�le�ri� Ja�pon�-ya’�ya�ge�lip�da�yan�dık�la�rın�da�güçlü�bir�halk�la,�güçlü�bir�dil�ve�kül�-tür�le� kar�şı�la�şı�yor�lar.�Dev�let� ya�pısı� ve�güçlü�ör�güt�len�me,� ya�bancıis�ti�la�sını�im�kan�sız�kı�lı�yor.�Ama�Ja�pon�ay�dın�ve�bü�rok�rat�ları,�Av�ru�-pa�ka�pi�ta�liz�mi�kar�şı�sın�da�tu�tu�na�bil�mek�için,�on�la�rın�üre�tim�bi�çi�mi�-nin�ül�ke�le�ri�ne� ha�kim�kı�lın�ması� ge�rek�ti�ği�ni;� ge�ri� bir� üre�tim�ve�buge�ri�üre�ti�min�üst�ya�pı�sıy�la�da�ha�ile�ri�ci�bir�üst�ya�pı�ya�sa�hip�olan�birdev�let�kar�şı�sın�da�tu�tu�na�ma�ya�cak�la�rını�an�lı�yor�lar.�Av�ru�pa�ka�pi�ta�liz�-mi�ni� ade�ta� ken�di� el�le�riy�le� alıp� Ja�pon� top�lu�mu�na�uy�gu�lu�yor�lar.Böy�le�lik�le� do�ğan� Ja�pon� em�per�ya�liz�mi� hız�la� ge�li�şi�yor.�Böy�le� birözel�lik�ten�do�layı�Ja�pon�ka�pi�ta�liz�mi�em�per�ya�list�aşa�ma�ya�ula�şı�yor.Ja�pon�ya’�da�ka�pi�ta�liz�min�doğ�du�ğu�yıl�lar� 1860’�lı� yıl�lar�dır,� bu� aynıza�man�da� em�per�ya�liz�min�do�ğuş�yıl�la�rı�dır.� Ja�pon�ka�pi�ta�liz�mi� il�kelbi�ri�kim�dö�ne�mi�ni�at�la�ya�rak�em�per�ya�list�le�şi�yor.�Av�ru�pa’�nın�ba�tı�sın�da�bir�avuç�me�de�ni�ulu�sun�mey�da�na�ge�li�şi�ne

açık�lık�ge�tir�dik.�Bun�la�rın�dı�şın�da�iki�öz�gür�ulus�var�de�dik:�ABD�veJa�pon�ya.�1850’�le�re�gel�di�ği�miz�de�ve�ya�19.�yüz�yı�lın�son�aşa�ma�la�rı�-na�gel�di�ği�miz�de,�çok�az�halk�lar�ulus�laşmış�ve�ya�çok�az�halk�lar�ka�-pi�ta�liz�min�et�ki�ala�nı�na�gir�miş�tir.�Ka�pi�ta�lizm�bu�halk�la�rın�top�lum�salüre�tim�bi�çi�mi� ol�muş�ve�bun�ları� ulus�laş�tır�mış�tır.�Bun�la�rın� dı�şın�dadün�ya�nın�bü�yük�alan�ları�he�nüz�kö�le�ci�ve�fe�o�dal�ve�ya�aşi�ret-ka�bi�ledü�zen�le�ri�için�de�ya�şa�mak�ta�dır�lar.�Batı�Av�ru�pa’�da�ge�liş�kin�olan�ka�-pi�ta�lizm,�dün�yayı�na�sıl�bir�ya�pı�ya�dö�nüş�tü�re�cek�ti?�Bu�na�ge�çe�ce�ğiz.�

Em�per�ya�lizm�ve�sö�mür�ge�ci�lik

Kö�le�ci� em�per�ya�lizm,� fe�o�dal� em�per�ya�lizm�ya�da�ka�pi�ta�list� em�-per�ya�lizm�di�ye�bir�ay�rım�pek�ya�pıl�ma�mış�tır.�Ama�biz�sö�mür�ge�ci�li�-ğin�ken�di� top�lum�dü�ze�ni�miz� açı�sın�dan,� biz�de�ki� sö�mür�ge�ci�li�ğinkav�ra�nıl�ması�açı�sın�dan�böy�le�bir�ay�rı�mın�ya�pıl�ma�sını�ge�rek�li�gö�rü�-yo�ruz.�Ka�pi�ta�liz�min�son�aşa�ma�da�ki�sö�mür�ge�ci�li�ğe�geç�me�den�ön�cekö�le�ci,� fe�o�dal� ve�ka�pi�ta�liz�min� ser�best� re�ka�bet�çi� dö�ne�min�de�ki� sö�-

25

mür�ge�ci�li�ği�ni�açık�la�ya�ca�ğız.�İn�san�lar�aşi�ret�dü�zen�le�ri�ni�ya�şar�lar�ken,�kö�le�ci�lik�ya�da�bir�top�lu�-

mun�bir�baş�ka�top�lu�mu�baskı�ve�bo�yun�du�ruk�al�tı�na�al�ması�di�ye�birol�gu�yok�tur.�Aşi�ret,�bün�ye�sin�de�faz�la�artı-de�ğer�bu�lun�ma�yan�bir�to-p�lum�bi�çi�mi�dir.�Do�la�yı�sıy�la�in�san�lar�üze�rin�de�ta�hak�küm�kur�ma�nınbir�ne�de�ni�yok�tur.�An�cak�ilk�sı�nıflı�top�lum�olan�kö�le�ci�top�lu�ma�ge�-çil�di�ğin�de�bu�nun�mad�di� te�me�li� do�ğar.�Aşi�ret�le�rin� de�bir�bir�le�ri� ileça�tış�ma�ları�müm�kün�ola�bi�lir.�Bir�bi�rin�den�adam�öl�dü�re�bi�lir�ler.�Kanda�va�ları�aşi�ret�dü�ze�nin�de�et�kin�olan�bir�ol�gu�dur.�Çok�güçlü�olan�buol�gu�uzun�yıl�lar�de�vam�ede�bi�lir�ve�biz�de�bu�nun�ka�lın�tı�ları�hâ�lâ�sü�-re�gel�mek�te�dir.�Ya�bir�aşi�ret�di�ğer�aşi�re�ti�te�miz�le�yin�ce�ye�ka�dar�ça�tı�-şır�ya�da�böl�ge�yi�terk�edip�gi�der.�Barış�için�bi�ra�ra�ya�gel�me�ve�an�-laş�ma�da�müm�kün�dür.�Ama�bir�aşi�ret�di�ğer�bir�aşi�re�ti�bün�ye�si�içi�nealıp� eri�te�mez,� erit�me�ol�gu�su�yok�tur.�Bir� aşi�ret� üye�si,� de�ği�şik� biraşi�ret�ya�pısı�içi�ne�alı�na�maz.�Üye�le�rin�ade�ta�aşi�ret�le�ri�ne�gö�bek�bağıile�bağlı�ol�duk�ları,�kan�bağı�de�ni�len�güçlü�bir�bağ�var�dır.�Aşi�ret�ya�-pı�sı�nın�dı�şı�na� çı�kan�ölür.�Ba�lı�ğın� su�dan� çı�kar�ken� can�ve�ri�şi� gi�bi.Bu�nun�için�sö�mür�ge�ci�li�ği�aşi�ret�dü�ze�ni�ne�da�yan�dı�ra�ma�yız.�Ya�bancıbir� halkı� kö�le�leş�tir�me�ve� sö�mür�me�ol�gu�su�nu� aşi�ret�ler�den�baş�la�ta�-ma�yız.�Bu�nun�la� sı�nıflı� top�lu�mun�or�ta�ya� çıkış� anın�da,� sö�mü�rü�nünve� sö�mür�ge�ci�li�ğin� de�or�ta�ya� çık�tı�ğını� ve�bun�la�rın� bir�bi�ri�ne� bağlışey�ler�ol�du�ğu�nu�kas�te�di�yo�ruz.�Bir�sı�nı�fın�di�ğer�bir�sı�nıf�üze�rin�de,bir�ka�bi�le�nin�di�ğer�bir�ka�bi�le�üze�rin�de,�bir�top�lu�mun�di�ğer�bir�top�-lum�üze�rin�de�baskı� kur�ma�sı�nın�ge�re�ği� artı-de�ğer�dir.� İn�san�lar� artı-de�ğer,�emek,�zen�gin�lik�ya�rat�mak�ta�dır.�Bu�sö�mürü�ko�nu�su�ola�cak�-tır.�Da�ha�güçlü�olan�lar,�bu�ar�tık�de�ğer�üze�rin�de�ta�hak�küm�ku�ra�cak�-lar�dır.�Bu�ol�gu�nun�do�ğu�şu,�sı�nıf�la�rın�ya�da�ilk�sı�nıflı� top�lum�olankö�le�ci�top�lu�mun�or�ta�ya�çıkışı�ile�baş�lar.�Aynı�za�man�da�bu�ol�gu�lar�labir�lik�te� sö�mür�ge�ci�li�ğin�ge�liş�ti�ği�yıl�lar�da�baş�lı�yor.�Kö�le�ci�dö�nem�-de�ki�sö�mür�ge�ci�lik�le�il�gi�li�ola�rak�Ro�ma�top�lu�mu�nu�ör�nek�ve�re�bi�li�-riz.�Kö�le�ci�lik�il�kin�Ro�ma’�da�olu�şu�yor.�İtal�yan�ya�rı�ma�da�sın�da�ki�ge�-liş�me�den�son�ra�Yu�nan�ya�rı�ma�da�sı�na�yer�le�şi�yor.�Kö�le�ci�lik,�Batı’�da� İs�pan�ya’�ya,�Gü�ney’�de�Kar�ta�ca’�ya,�Do�ğu’�da

Fı�rat’�a�ve�Or�ta�Av�ru�pa’�nın�bir�ke�si�mi�ne�ya�yı�lı�yor.�Dik�kat� edi�lir�se

26

bu�alan�lar�da� son�de�re�ce�de�ği�şik�halk�lar�ya�şa�mak�ta�dır.�Ro�ma� top�-rak�la�rı�nın�sı�nır�ladığı�alan�üze�rin�de�kü�çük�bir�Ro�ma�halkı,�bu�hal�-kın�ör�güt�le�di�ği� güçlü�bir� kö�le�ci� dev�let� var�dır.�Aynı� kö�le�ci� dev�letson�aşa�ma�sın�da�güçlü�bir�im�pa�ra�tor�lu�ğa�dö�nü�şü�yor.�Dik�kat�edi�lir�se“em per ya lizm” ke�li�me�si�bu�im�pa�ra�tor�luk�ke�li�me�sin�den�tü�re�til�miş�-tir.�Baş�ka�halk�ları�bo�yun�du�ruk�al�tı�na�al�ma,�kav�ram�ola�rak�bu�ol�gu�-dan�do�ğu�yor,�baş�ka�halk�la�rın�el�de�et�ti�ği�artı-de�ğer�Ro�ma’�ya�ta�şı�nı�-yor.�Es�ki�den�aşi�ret�ve�köy�lü�lük�dü�ze�nin�de�ya�şa�yan�halk�lar�Ro�ma’�-nın�kö�le�si�ha�li�ne�ge�li�yor�lar.�El�de�edi�len�kö�le�ler� ta�ma�men�bir�kö�leim�pa�ra�tor�lu�ğu�ha�li�ni� alan�Ro�ma’�ya�ge�ti�ri�lip� sa�tı�lı�yor.� “Bü tün yol -lar Ro ma’ ya çı kar”�sözü,�ta�lan�edi�len�ser�vet�le�rin�Ro�ma’�ya�ak�ta�rıl�-dı�ğı�na�işa�ret�eder.�Ro�ma’�nın�ege�men�li�ği�al�tı�na�gi�ren�bü�tün�halk�larkö�le�leş�ti�ri�le�rek�sö�mür�ge�sta�tü�sü�ne�so�ku�lu�yor.�Baş�ka�halk�ları�kö�le�-leş�tir�me�ve�sö�mür�ge�ha�li�ne�ge�tir�me�sa�de�ce�Ro�ma’�ya�özgü�bir�olayde�ğil�dir.�Asur� İm�pa�ra�tor�lu�ğu�da� za�ma�nın� en�bar�bar,� kö�le�ci� im�pa�ra�tor�lu�-

ğu�dur.�Halk�ları�kö�le�eden�ve�zor�şart�la�ra�dü�şü�ren�bir�im�pa�ra�tor�luk�-tur.�Özel�lik�le�Me�zo�po�tam�ya�halk�ları�için�kor�kunç�ve�kan�kus�tu�ru�-cu�bir�im�pa�ra�tor�luk�tur.�Ha�len�Asur�lar�dan�kal�ma�bu�es�ki�ge�le�nek�lersür�mek�te�dir.�Özel�lik�le�Nem�rut�Ef�sa�ne�si� ka�ranlığı� tem�sil� eden�biref�sa�ne�dir.�Ef�sa�ne,�Asur�la�rın�yaptığı�zu�lüm�ve�vah�şe�tin�bir�so�nu�cu�-dur.�Bu�dö�nem�de�halk�lar�çe�şit�li�bas�kı�la�ra�ma�ruz�kal�mış�lar�dır.�Bu�gün� sö�mür�ge�ci� ça�ğını,� em�per�ya�liz�min� sö�mür�ge�ci�lik� ça�ğını

ya�şı�yo�ruz.�Dev�le�tin� ve� sı�nıflı� top�lu�mun�or�ta�ya� çı�kı�şın�dan� son�rahalk�la�rın�sü�rek�li�tat�tık�ları�bir�ol�gu�dur�sö�mür�ge�ci�lik.�Sa�de�ce�gü�nü�-mü�ze,� da�ha�doğ�ru�su� em�per�ya�liz�me�özgü�bir� ol�gu�de�ğil�dir.�Ta�ma�-men�is�ti�la�ya�da�ya�nan,�baş�ka�halk�ları�baskı�al�tı�na�alan�ve�ta�lan�edenbu� im�pa�ra�tor�luk�la�ra� ör�nek�ola�rak�Pers� ve� İs�ken�der� (He�len�uy�-garlığı,�bzn.)�İm�pa�ra�tor�lu�ğu�da�gös�te�ri�le�bi�lir.�Öğ�re�nil�me�si�ge�re�ken,kö�le�ci�aşa�ma�da�bir�çok�hal�kın�tut�sak�edil�di�ği�dir.�Öz�gür�aşi�ret�dü�ze�-ni,�kü�çük�üre�ti�me�da�ya�nan�öz�gür�köy�lü�lük�dü�ze�ni�bu�aşa�ma�da�tut�-sak� edi�li�yor.�Halk�lar� üze�rin�de�ki� baskı� ilk� kez�böy�le� bir� dü�zen�deger�çek�leş�ti�ri�li�yor.�Halk�lar� ilk� de�fa� bo�yun�du�ruk� al�tı�na� gir�me,� kö�leol�ma�su�çu�na�iti�li�yor�lar.�Bun�dan�ön�ce�öz�gür�lük�ve�ba�ğım�sız�lık�duy�-

27

gu�ları�çok�güç�lüydü.�Kö�le�ci�li�ğin�bir�sis�tem�ola�rak�ge�liş�me�si,� top�-lu�mun�bün�ye�sin�de�kö�le�ci� iliş�ki�le�rin� açı�lıp� ser�pil�me�si,� öte� yan�danhalk�lar� üze�rin�de� ta�hak�küm�ku�rul�ması� ve� sö�mür�ge�ci�li�ğin� ge�liş�me�-si...�İki�si�de�bir�bi�ri�ne�et�ve�tır�nak�gi�bi�bağ�lı�dır.�İç�te�bir�dev�let�sı�nıfsö�mü�rü�sünü�ne�ka�dar� yo�ğun�laş�tı�rı�yor�sa,� dev�let� ya�pı�sını� ne�ka�dargüç�len�di�ri�yor�sa,�dı�şa�doğ�ru�da�o�ka�dar�soy�gun�cu�ve�bar�bar�ola�cakve�baş�ka�halk�ları� bo�yun�du�ruk� al�tı�na� ala�cak�tır.�Kö�le�li�ğin� son� aşa�-ması,� im�pa�ra�tor�luk�dü�ze�ni�nin�ku�rul�du�ğu� aşa�ma,� halk�la�rın� en� çokbaskı� al�tı�na� alın�dık�ları� bir� dü�zen�dir.�Na�sıl� ki� ka�pi�ta�liz�min� en� sonaşa�ma�sı�na�“em per ya lizm”�de�ni�li�yor�sa,�aynı�bi�çim�de�kö�le�ci�li�ğin�enson� aşa�ması� da� “kö le ci em per ya lizm”dir.� İki�si� ara�sın�da�pek� cid�dibir� ay�rım�yok�tur.�Ka�pi�ta�lizm�ge�li�şe�rek�güçlü�bir� üre�tim�bi�çi�mi�nedö�nü�şü�yor� ve�dün�ya�ya�ha�kim�üre�tim�bi�çi�mi� olu�yor.�Bu�nun� adı;em�per�ya�lizm�dir.� İş�te�kö�le�ci�lik�de�ken�di� ça�ğın�da�ol�gun�la�şı�yor.�Birsı�nıflı�top�lum�ola�rak�ge�li�şi�yor.�Ol�gun�luk�ça�ğını�at�la�tı�yor�ve�ge�ri�le�-me�dö�ne�mi�ne�gi�ri�yor.�O�za�man�güçlü�bir�üre�tim�bi�çi�mi�ne�dö�nü�şü�-yor.�Bu,�kö�le�ci�em�per�ya�lizm�dir.�Ka�pi�ta�list�em�per�ya�lizm�ile�kö�le�ciem�per�ya�liz�mi�ayı�ran� fark;�üre�tim�bi�çi�mi�dir.�Üre�tim�bi�çi�mi�nin�ka�-rak�te�ri,�or�ta�ya�çı�kan�sö�mür�ge�ci�li�ğin�ka�rak�te�ri�ni�de�be�lir�le�mek�te�dir.Ne�dir�kö�le�ci�top�lu�mun�ka�rak�te�ri?�İn�sa�nın�kö�le�ya�pıl�ması,�ade�ta�birhay�van�gi�bi� ça�lış�tı�rıl�ma�sı�dır.�Üre�tim�bi�çi�mi�ola�rak;� in�sa�nın�bü�tünbe�de�ni� üze�rin�de�bir� ege�men�lik�ku�ru�lu�yor.�Bir� efen�di,� gü�nü�müz�depat�ro�nun�iş�çi�nin�eme�ği�üze�rin�de�kur�du�ğu�tür�den�bir�sö�mürü�de�ğil,kö�le�nin� sos�yal�ve� fi�zi�ki�ya�pısı,�bü�tün�be�de�ni�üze�rin�de�bir�hak� ta�-sar�ru�fu�bi�çi�min�de�ki�bir�sö�mürü�olu�yor.�Kö�le�ya�pı�lan�in�san�lar�hay�-van�gi�bi� çif�te� ko�şu�lu�yor.�Evet,� bu� sö�mür�ge�ci�li�ğin� de�ka�rak�te�ri�nibe�lir�li�yor.�Bu�gün�‘en pa halı şey al tın dır’��de�nir,�o�za�man�en�pa�halışey� in�san�dır.�Bir� in�sa�na� sa�hip�ol�mak�di�ye�lim�yüz�bin� li�ra�ya� sa�hipol�mak�sa,�da�ha�çok� in�sa�na� sa�hip�ol�mak�da�da�ha�çok�pa�ra�ya� sa�hipol�mak�tır.�Bu�ga�yet�açık�bir�şey�dir.�İn�san�lar�artı-de�ğer�üret�ti�ği�içinpa�ra�edi�yor.�Bü�tün�efen�di�ler�göz�le�ri�ni� in�san�la�ra�di�ke�cek,� in�san�larıtut�sak�edip�kö�le�yap�mak�is�te�ye�cek�ler�dir.Efen�di�ler�sa�hip�ol�mak�is�te�dik�le�ri�in�san�ları�en�çok�ken�di�top�lum�-

ları�dı�şın�da�ki�halk�lar�dan�bu�lur�lar.�Se�fer�ler�dü�zen�le�nir,�ya�bancı�top�-

28

rak�la�ra�or�du�lar�gön�de�ri�lir,�tut�sak�lar�pa�zar�la�ra�sü�rü�le�rek�alı�nıp�sa�tı�-lır.�De�mek�ki�kö�le�ci�top�lu�mun�ka�rak�te�ri;�sö�mür�ge�ci�li�ğin�de�ka�rak�-te�ri�ni�be�lir�li�yor.�İn�san�lar�ya�da�baş�ka�halk�lar�dan�olan�in�san�lar�tut�-sak�edi�le�rek,�kö�le�ci�ege�men�lik�al�tı�na�alı�nır�lar.�Do�ğal�ola�rak�bu�in�-san�la�rın�bi�rik�tir�dik�le�ri�ser�vet�le�re�de�el�ko�nu�lur.�Kö�le�ya�pı�lan�bir�in�-sa�nın�iğ�ne�si,�ip�li�ği,�ai�le�dü�ze�ni�ni�kur�ma�hakkı,�kı�sa�cası�hiç�bir�şe�yiyok�tur.�Kö�le�ahı�ra�alı�na�cak,�bir� şey�ler�yi�ye�cek,�er�te�si�gün� tar�la�yako�şu�la�cak,�ak�şam�tek�rar�ahı�ra�dö�ne�cek�tir,�kı�sa�ca�de�ğin�dik.�Kü�çükbir�halk�ya�da�kü�çük�bir�hal�kın�için�de�olu�şan�bir�dev�let�dün�ya�nınson�de�re�ce� bü�yük�bir� kıs�mını� ege�men�li�ği� al�tı�na� alı�yor.�Böy�le� birdü�ze�ni�in�san�lar�tak�ri�ben�M.S.�500�yı�lı�na�ka�dar�ya�şa�dı�lar.�5.�yüz�yı�lage�lin�di�ğin�de�bu�dü�zen�ta�ma�men�yı�kı�lı�yor�ve�ya�ha�kim�üre�tim�bi�çi�-mi�ol�mak�tan�çı�kı�yor.�Kö�le�ci�li�ğin�çök�me�si�ya�da�ge�ri�le�me�si�ile�fe�o�-da�li�te�nin�ye�ni�ye�ni�şe�kil�len�me�si�dö�ne�mi�baş�lı�yor.�M.S.�5.�yüz�yıl�ile10.�yüz�yıl�lar�arası�fe�o�da�liz�min�do�ğuş�yıl�la�rı�dır.�Na�sıl�ki�ka�pi�ta�liz�-min�do�ğuş�yıl�ları�ola�rak�15.,�16.�ve�17.�yüz�yıl�lar�gös�te�ri�li�yor�sa,�5.,8.�ve�9.�yüz�yıl�lar�kö�le�ci�li�ğin�yı�kılışı�ve�da�ğılışı,�fe�o�da�liz�min�do�ğuşyıl�la�rı�dır.�Ne�den?�Çünkü�dün�ya�nın� çe�şit�li� yer�le�rin�de� fe�o�da�lizm,de�ği�şik�za�man�lar�da�ge�li�şi�yor�da�on�dan.�Bu�na�geç�me�den�ön�ce�şu�nusöy�le�mek�ge�re�kir:�Dik�kat�edi�lir�se�kö�le�ci�dö�nem�de�her�halk� iç�ge�-liş�me� so�nu�cu�kö�le�ci� top�lu�ma�ulaş�mı�yor.�Bü�tün� im�pa�ra�tor�luk�lariçin�aynı�şey�söy�le�ne�bi�lir.�Ne�re�de�bir�dev�let�do�ğu�yor�sa,�da�ha�çokhalkı�kö�le�ci�sis�tem�içi�ne�da�hil�edi�yor.�Bel�li�bir�top�lum�da,�Ak�de�nizböl�ge�sin�de,� güçlü�bir� kö�le�ci� uy�gar�lık� do�ğu�yor.�Bu�uy�gar� kö�le�citop�lum�lar,�di�ğer�top�lum�ları�bir�dış�ol�gu�ola�rak�ege�men�lik�le�ri�al�tı�naalı�yor�lar.�Ege�men�lik�al�tı�na�alı�nan�halk�la�ra�kö�le�ci�sis�tem�ha�kim�kı�-lı�nı�yor.�Ka�pi�ta�liz�min�em�per�ya�list�aşa�ma�sın�da�da�bi�raz�son�ra�de�ği�-ne�ce�ği�miz�gi�bi,�ka�pi�ta�lizm�bü�tün�top�lum�lar� için�bir� iç�ol�gu�de�ğil�-dir.�Dış�ol�gu�dur�ve�ya�Av�ru�pa�dı�şın�da�ki�top�lum�lar�için�dış�ol�gu�dur.Kö�le�ci�dö�nem�de�kö�le�ci�lik,�ör�ne�ğin�Ro�ma,�Yu�nan�ve�Mı�sır�top�lu�muiçin�bir�iç�ol�gu,�ama�dün�ya�nın�di�ğer�ke�sim�le�ri�için�bir�dış�ol�gu�durve�ya�dış� ol�gu�bi�çi�min�de�ge�li�şi�yor.�Yi�ne�na�sıl� gü�nü�müz�de�ka�pi�ta�-lizm�As�ya,�Af�ri�ka� ve�La�tin�Ame�ri�ka’�da� em�per�ya�list� bir� bi�çim�dege�liş�tiy�se,�kö�le�ci�lik�de�bu�dö�nem�de�öy�le�ge�li�şi�yor.�

29

Kö�le�ci�lik� ve�kö�le�ci� sö�mür�ge�ci�li�ğin� ye�ri�ne� fe�o�da�lizm�ve� fe�o�dalsö�mür�ge�ci�lik�ge�çi�yor.�Kö�le�ci�em�per�ya�lizm�ya�da�kö�le�ci�sö�mür�ge�-ci�lik� fe�o�da�liz�me�dö�nü�şür�ken�ne�yi� dev�re�de�cek?�Bu�ko�nu�üze�rin�dedur�mak�ge�re�kir.� İn�san�lar� ve� in�san� top�lu�mu�bir� gün�de� tut�sak� edil�-mez.�Bu�nu�ken�di�top�lu�mu�mu�zu�an�la�ya�bil�mek�açı�sın�dan�da�söy�lü�-yo�ruz.�Kür�dis�tan�halkı�sa�de�ce�ka�pi�ta�list�sö�mür�ge�ci�lik�al�tın�da�ezil�-mi�yor� ya�da� ezil�me�di.�Kürt�ler� ta�ri�hin� en� es�ki� dö�nem�le�rin�den�be�riezil�mek�te�dir.�Bu�salt�Kürt�ler� için�de�ğil,�bü�tün�dün�ya�halk�ları� içinge�çer�li� olan�bir� ku�ral�dır.�Kö�le�ci�lik�bir� top�lum�bi�çi�mi�ola�rak� so�naerer�ken,� fe�o�da�liz�me�mi�ras�ola�rak�ne�yi�dev�re�di�yor?�Bir�kez� tut�sakedil�miş�olan�bir�di�zi�halk�ka�lı�yor,�kö�le�leş�ti�ril�miş�bir�di�zi� top�lu�mumi�ras�ola�rak�bı�ra�kı�yor�ve�bu�te�mel�üze�rin�de�fe�o�da�lizm�yük�se�li�yor.Fe�o�da�lizm;�kö�le�ci�top�lu�mun�sö�mür�ge�iliş�ki�le�ri�ni,�mül�ki�yet,�dev�let,kül�tür�iliş�ki�le�ri�ni�ve�sö�mür�ge�ci�iliş�ki�le�ri�ni�dev�ra�lı�yor.�Kö�le�ci�im�pa�-ra�tor�luk�ye�ri�ne� fe�o�dal� im�pa�ra�tor�luk�ku�rul�du�ğun�da,� es�ki�den�kö�le�-leş�ti�ril�miş� olan� top�lum�lar� aynı� şe�kil�de�kö�le�leş�ti�ri�li�yor�lar.�Halk�larkö�le�ci�bo�yun�du�ruk�tan�kur�tul�ma�dan,�fe�o�dal�bo�yun�du�ruk�al�tı�na�gi�ri�-yor�lar.�İş�te�bu�da�halk�la�rın�peş�pe�şe�sö�mür�ge�ko�nu�su�ol�ması�ve�peş�-pe�şe�ge�len� top�lum�bi�çim�le�ri�ne�gö�re�sö�mür�ge� re�jim�le�ri�al�tın�da�ya�-şa�ma�la�rı�na�yol�açı�yor.�Böy�le�lik�le�sü�rek�li�sö�mür�ge�ci�lik�ol�gu�su�or�ta�-ya�çı�kı�yor.�Ma�dem�ki�sı�nıflı�top�lu�mun�ge�liş�me�si�ard�ar�da�dır,�sı�nırçi�ze�rek�yük�se�len�bir� şe�kil�de�dir,� sö�mür�ge�ci�lik�de�gi�de�rek�yük�se�lipor�ta�ya�çı�kan�bir�ol�gu�dur.�Sı�nıflı�top�lum�ve�sö�mür�ge�ci�lik�ge�li�şi�yor,böy�le�lik�le�iki�si�bir�bi�ri�ni�ko�şul�lan�dı�rı�yor.Evet,�fe�o�dal�top�lum�de�di�ği�miz�gi�bi�sö�mür�ge�ci�iliş�ki�le�ri�dev�ra�lı�-

yor.�Uy�gar�lı�ğa� ye�ni� bir� şey�ka�tı�yor,� ar�tık� in�san�lar� kö�le� de�ğil� serfdu�ru�mu�na�ge�ti�ri�li�yor.�Kö�le�ler�ni�ye�serf�ha�li�ne�ge�ti�ril�di?�Ni�çin�bu�nage�rek�gö�rüldü?�İn�san�eme�ği�nin�üret�ken�li�ği�nin�art�ması,�üre�tim�güç�-le�rin�de�mey�da�na�ge�len�ge�liş�me,�da�ha�ve�rim�li�bir�üre�ti�min�in�san�la�-rın�an�cak�serf�ol�ma�sıy�la�müm�kün�ol�du�ğu�dü�ze�ni�gös�te�rir.�Bir�in�sankö�le�ola�rak�kul�la�nı�lır�sa�da�ha�az�üre�tim�el�de�edi�lir,�da�ha�az�kâr�sağ�-la�nır.�Ama�bir�in�san�serf�ola�rak�ça�lış�tı�rı�lır�sa�üre�tim�da�ha�faz�la�olur.Bu�nun�ne�de�ni�ni�bi�li�yo�ruz.�Bü�tün�kö�le�ler�eme�ği�ne�ve�üret�tik�le�ri�herşe�ye�ya�ban�cı�dır,� fa�kat� ser�fin� kü�çük�de�ol�sa� bir�mül�ki�ye�ti� var�dır.

30

Üre�tim�araç�la�rı�na�ve�bi�raz�da� top�ra�ğa�sa�hip�tir.�Bu�mül�ki�yet�onunda�ha�faz�la�ça�lış�ma�sını,�da�ha�faz�la�ürün�el�de�et�me�si�ni�ola�naklı�kı�lı�-yor.�Ser�fin�eme�ği�üze�rin�de�fe�o�dal�bir�tip�sö�mürü�me�ka�niz�ması�ku�-ru�lu�yor.�Fe�o�dal�bir�top�lu�mun�ge�liş�me�sey�ri�kı�sa�ca�böy�le�dir.�Dün�ya�ça�pın�da�fe�o�da�liz�min�ge�liş�me�si�ne�bak�mak�ge�re�kir.�Fe�o�da�-

lizm�de�aca�ba�bir�Batı�ol�gu�su,�Av�ru�pa’�da�or�ta�ya�çı�kan�bir�ol�gu�mu�-dur?�Bu�nu�pek� faz�la� söy�le�ye�me�yiz.�Ger�men�le�rin�Ro�ma’�ya� sal�dır�-ması,�kö�le�ci�Ro�ma� İm�pa�ra�tor�lu�ğu’�nu�yı�kıp�ye�ri�ne�ye�ni�bir� top�lumkur�ma�ları,� ta�rih�te�en�çok�gö�rü�len�bir�bi�çim�dir.�Bu�şun�dan�ile�ri�gel�-mek�te�dir;�dün�ya�ta�ri�hi,�da�ha�çok�Av�ru�pa�ta�ri�hi�ola�rak�ele�alın�mak�ta�-dır.�Bu�nun�bir�ne�vi�pro�pa�gan�dası�ya�pıl�mış�tır.� İn�san�lık�ade�ta� il�kel,kö�le�ci�ve�fe�o�dal�top�lu�mu�san�ki�Batı�Av�ru�pa’�da�ya�şa�mış�tır.�Bü�tün�in�-san�lık� ta�ri�hi� san�ki�Batı�Av�ru�pa� ta�ri�hi�dir.�Bu�özel�lik�le� em�par�ya�listpro�pa�gan�da�nın�bir�so�nu�cu�ol�sa�ge�rek�tir,�ger�çek�bu�nun�ter�si�dir.�Kö�le�-ci�li�ğin�ya�da�fe�o�da�liz�min�bir� iç�ol�gu�ola�rak�do�ğu�şu,�Or�ta�do�ğu� top�-lum�la�rın�da�da�ha�es�ki�ve�güç�lü�dür.�Ya�ni�fe�o�da�lizm�sa�de�ce�Av�ru�pa’�dadoğ�mu�yor.�Or�ta�do�ğu,�Ara�bis�tan�ve�Çin’�de�do�ğu�yor,�ya�ni�Hin�dis�tanda�da�hil�say�dı�ğı�mız�bu�ül�ke�ler�de�fe�o�da�liz�min�ge�li�şi�mi�iç�ol�gu�so�nu�-cu�dur.Fe�o�da�liz�min�Or�ta�do�ğu’�da�do�ğu�şu�M.S.�3.�yüz�yıl�la�ra�ka�dar�gös�-

te�ri�le�bi�lir.�Ne�den?�Çünkü�Or�ta�do�ğu’�da�uy�gar�lık�bi�raz�da�ha�zen�gin�-dir.�Özel�lik�le�Batı’�ya�karşı�Do�ğu’�nun�uy�gar�lık�ala�nın�da�ha�ki�mi�ye�tiM.S.� 15.� yüz�yı�la� ka�dar� uza�nır.� 15.� ve�16.� yüz�yıl�lar�da�ka�pi�ta�lizmBatı’�da�ge�li�şin�ce�ye�dek,�Do�ğu�uy�gar�lık�ala�nın�da�ba�yağı�ha�kim�dir.Aynı�za�man�da�Do�ğu’�da�ki�fe�o�da�lizm�güç�lü�dür.�Kö�le�ci�lik�de�Do�ğu’�-da�güç�lüydü.�Ro�ma�ve�Yu�nan�kö�le�ci�li�ği�da�ha�ön�ce�Me�zo�po�tam�ya’�-da,�Mı�sır�ve�Ana�do�lu’�da�ge�li�şen�kö�le�ci�lik�üze�ri�ne�oluş�muş�tur.�Ve�yakö�le�ci�lik� da�ha� çok�bu�ra�dan�Av�ru�pa’�ya� ta�şı�rıl�mış�tır.� Fe�o�da�lizm�deböy�le�dir�ve�da�ha�çok�bu�ge�li�şen�kö�le�ci�li�ğin�üze�ri�ne� te�mel�le�ni�yor.Ge�li�şen�bu�kö�le�ci�top�lum�lar,�yi�ne�ge�li�şen�fe�o�dal�top�lum�la�ra�dö�nü�-şü�yor.�Do�ğal�ola�rak�bu�top�lum�lar�da,�fe�o�dal�sö�mür�ge�ci�lik�de�en�er�-ken�den�ge�li�şi�yor.�Bu�dö�nem�de�fe�o�dal�sö�mür�ge�ci�li�ği�en�çok�ge�liş�ti�-ren� im�pa�ra�tor�luk�lar;�Arap-İs�lam� İm�pa�ra�tor�lu�ğu,�Sel�çuk�lu�ve�da�hason�ra�Os�manlı�İm�pa�ra�tor�lu�ğu�ve�Av�ru�pa’�da�ki�im�pa�ra�tor�luk�lar�ola�-

31

cak�tır.Or�ta�do�ğu’�da� fe�o�da�liz�min,� kö�le�ci�lik�ten� son�ra� do�ğu�şu�nu�M.S.

tak�ri�ben�5.�ve�6.�yüz�yıl�la�ra�ve�hat�ta�4.�yüz�yıl�la�ra�ka�dar�ge�ti�re�bi�li�-riz.�Bi�zans�İm�pa�ra�tor�lu�ğu�5.�ve�6.�yüz�yıl�lar�da�fe�o�dal�bir�im�pa�ra�tor�-lu�ğa�dö�nü�şü�yor�du.�6.�ve�7.�yüz�yıl�lar�da�bir�fe�o�dal�İs�lam�İm�pa�ra�tor�-lu�ğu�do�ğu�yor�du.�Bun�dan�ön�ce�Sa�sa�ni� İm�pa�ra�tor�lu�ğu�var.�Bu�nunkö�le�ci�mi�ya�da� fe�o�dal� im�pa�ra�tor�luk�mu�ol�du�ğu�ko�nu�sun�da�ke�sinbil�gi�miz�yok�tur.�Ama�şu�var�ki,�Kürt�ler�M.S.�6.�yüz�yı�la�ka�dar�Sa�-sa�ni�ler�le� bir�lik�te� ya�şamış� ol�sa�lar� ge�rek�tir.�Arap� ege�men�li�ği� dö�ne�-mi,�Kürt�le�rin�Arap�la�ra�karşı�mü�ca�de�le�le�ri�ni�ta�rih�te�ta�kip�ede�bi�li�yo�-ruz.�Sa�sa�ni�ege�men�li�ği�al�tın�da�Kürt�ler�fe�o�dal�bey�ler�ha�li�ne�dö�nüş�-müş�ler�mi�dir?�Bu�ko�nu�da� eli�miz�de�güçlü�ka�nıt�lar� ve�ya�bel�ge�leryok�tur.�Kürt�bey�lik�le�ri�nin�M.S.�6.�ve�7.�yüz�yıl�lar�da�Arap�ha�ki�mi�-ye�ti�nin� ge�liş�me�siy�le� oluş�tu�ğu�nu�ve�Kür�dis�tan’�da�bir� fe�o�da�liz�mindoğ�du�ğu�nu�gö�rü�yo�ruz.�Bun�dan�da�ha�ön�ce�si�şöy�le�ola�bi�lir:�Or�ta�do�-ğu’�yu�ge�nel�de� in�ce�le�di�ği�miz� için� bun�ları� söy�lü�yo�ruz.�Da�ha� son�rabu�ko�nu�ya�de�ği�ni�le�bi�lir.Sa�sa�ni�ler�da�ha�çok�bir�kö�le�ci� im�pa�ra�tor�luk�ve�ya� fe�o�da�liz�min�de

bağ�rın�da�ge�liş�ti�ği,�kö�le�ci�li�ğin� son�aşa�ma�sın�da�olan�bir� top�lum�dur.Kürt�ka�bi�le�ve�aşi�ret�le�ri�nin�kıs�men�Sa�sa�ni� ege�men�li�ği� al�tın�da,�kıs�-men�de�ba�ğım�sız�ya�şamış�ol�ma�ları�ge�re�kir.�Dağ�lık�alan�lar�da�ya�şa�-yan�lar�öz�gür,�ova�lar�da�ya�şa�yan�lar�Sa�sa�ni� ege�men�li�ği� al�tın�da�dır�lar.Fı�rat’�ta,�za�man�za�man�Dic�le’�ye�ka�dar�Bi�zans�la�rın�ha�ki�mi�ye�ti�ku�ru�lu�-yor.�Kı�sa�ca�bu�dö�nem�de�Or�ta�do�ğu’�da�ge�li�şen�fe�o�da�lizm�Kür�dis�tan’�-da�ki� top�lu�mun�ya�pı�sını�da�et�ki�si�al�tı�na�alı�yor.�Bu�ra�da�üze�rin�de�du�-rul�ması�ge�re�ken�nok�ta�şu�dur:�Fe�o�da�liz�me�özgü�bir�sö�mür�ge�ci�lik�devar�dır.�Fe�o�da�lizm�de�kö�le�ci�li�ğe�gö�re�ge�liş�miş�bir�sı�nıf�ya�pısı�olu�şur.Aynı�za�man�da�kö�le�ci�sö�mür�ge�ci�li�ğe�na�za�ran�fe�o�dal�sö�mür�ge�ci�lik�da�-ha�çok�ge�liş�miş�bir�sö�mür�ge�ci�lik�tir.�Bu�ra�da�bir�ör�nek�le� izah�et�mekis�te�nir�se,�ak�la�he�men�Os�manlı�İm�pa�ra�tor�lu�ğu�ge�lir.�Bu�güçlü�im�pa�-ra�tor�luk�için�de�Türk�ler�son�de�re�ce�azın�lık�bir�halk�tır.�Sa�yı�ları�he�menhe�men�bir�mil�yon�ka�dar�dır.�Ama�za�man�za�man�im�pa�ra�tor�lu�ğun�nü�-fu�su�altmış�mil�yo�na�ka�dar�var�mış�tır.�Fe�o�dal�dö�nem�gö�zö�nü�ne�ge�ti�ri�-lir�se�bu�çok�bü�yük�bir�nü�fus�sa�yı�lır.�Bu�aşa�ma�da�bir�mil�yo�na�da�hi

32

var�ma�yan�bir�Türk�ke�si�mi,�sa�yı�ları�altmış�mil�yo�na�va�ran�halk�ları�tut�-sak�edi�yor.�Os�manlı�Türk�le�ri�dev�le�te�ha�kim�olan�ka�vim�dir,�ha�kimmil�li�yet�tir.�Dev�le�te�ha�kim�Türk�mil�li�ye�ti,�bün�ye�si�içi�ne�aldığı�bü�tünhalk�ları�dev�let�kur�ma�hak�kın�dan�mah�rum�bı�ra�kı�yor�ve�ya�bey�ler�le,fe�o�dal�ler�le�an�la�şa�rak,�halk�ları�tut�sak�edi�yor.�“Bu iyi bir şey dir”�ve�ya“bu aşa ma Os manlı top lu mu nun va ra cağı zo run lu bir aşa maydı”de�ni�le�mez.�Bu�aşa�ma,�halk�lar�için�ta�lih�siz�bir�aşa�ma,�halk�la�rın�ge�liş�-me�si�açı�sın�dan�ge�ri�li�ği�ge�ti�ren,�on�la�rın�da�dil,�kül�tür�ve�ulus�laş�ma�la�-rını�ön�le�yen�bir�aşa�ma�dır.�Os�manlı�İm�pa�ra�tor�lu�ğu�da�sö�mür�ge�ci�birim�pa�ra�tor�luk�tur.�Bir�avuç�ha�i�nin�di�ğer�bü�tün�halk�ları�kö�le�leş�ti�ren�birim�pa�ra�tor�luk�tur.�İm�pa�ra�tor�luk�yı�kıl�dı�ğın�da�Türk�ler�yi�ne�ha�kim�mil�li�-ye�tiy�di�ler.�Dev�le�te�ve�or�du�ya�ha�kim�di�ler.�Dev�le�ti�ve� im�pa�ra�tor�lu�ğuelin�de�tu�tan�Türk�ler,�im�pa�ra�tor�luk�yı�kıl�dı�ğın�da�avan�tajlı�du�rum�day�-dı�lar.�Do�ğal�ola�rak�ver�dik�le�ri�kı�sa�bir�ulu�sal�kur�tu�luş� sa�va�şın�danson�ra�bir�ulus�du�ru�ma�gel�di�ler.�Kürt�ler�16.�yüz�yıl�dan�be�ri�im�pa�ra�tor�-luk� için�de� sö�mür�ge�bir�halk�du�ru�mun�day�dı�lar.�Bo�yun�du�ruk�al�tın�daol�duk�ları�du�ru�mu�na�düş�tü�ler.�Fe�o�dal�dö�nem�de�olu�şan�sö�mür�ge�ci�lik,ka�pi�ta�list�dö�nem�de�ge�li�şe�cek� sö�mür�ge�ci�lik� için�bir�mad�di� te�meloluş�tu�ra�cak�tır.�Fe�o�dal�dö�nem�de�sö�mür�ge�ci�li�ği�ge�liş�ti�ren�bir�mil�li�yet,em�per�ya�list� aşa�ma�ya�gel�di�ğin�de� ra�hat�lık�la�ka�pi�ta�list� sö�mür�ge�ci�li�ğige�liş�ti�rir.�Bu�nu�şöy�le�so�nuç�lan�dır�mak�müm�kün;�fe�o�dal�top�lu�mun�ol�gun�luk

aşa�ma�sın�da�fe�o�dal�sö�mür�ge�ci�lik�do�ğu�yor.�Epey�halk�hem�me�kan�iti�-ba�riy�le,�hem�de�za�man� iti�ba�riy�le�ka�pi�ta�liz�me� son�de�re�ce�el�ve�riş�lişart�lar�bı�ra�kı�yor.�Ka�pi�ta�list� re�ji�min�ken�di�si� sı�nıf�ları�do�ğur�mu�yor.Ka�pi�ta�list�top�lu�mun�sı�nıf�ya�pısı�da�ha�ön�ce�ge�li�şen�bir�sı�nıflı�top�lumya�pı�sı�na�da�ya�nı�yor.�Ya�da�ka�pi�ta�list�aşa�ma�da�sı�nıf�sal�ge�liş�me�zir�ve�-si�ne�ula�şı�yor.�Yi�ne�mül�ki�yet�iliş�ki�le�ri,�dev�let�iliş�ki�le�ri,�in�san�lar�üze�-rin�de�ta�hak�küm�kur�ma�iliş�ki�le�ri�dev�re�di�li�yor.�Bur�ju�va�zi�fe�o�dal�dev�-le�ti�yık�maz,�onu�alır�ve�çı�kar�la�rını�bu�fe�o�dal�dev�le�te�yan�sı�tır.�Dev�letve�mül�ki�yet�iliş�ki�le�ri�da�ha�da�ge�li�şir.�Es�ki�den�top�rak�üze�rin�de�ge�çer�-li�olan�mül�ki�yet�iliş�ki�le�ri,�bu�de�fa�iğ�ne�den�ip�li�ğe�ka�dar�her�şey�üze�-rin�de�te�sis�edi�lir.�Kül�tür�ve�en�önem�li�si�sö�mür�ge�iliş�ki�le�ri�dev�re�di�li�-yor.�Tut�saklığı�öğ�ren�miş�ve�bo�yun�du�ruk�al�tın�da�ya�şa�ma�ya�alış�tı�-

33

rılmış�halk�lar,�da�ha�ile�ri�bir�üre�tim�bi�çi�mi�olan�ka�pi�ta�liz�min�sö�mür�-ge�le�ri�ha�li�ne�ge�li�yor�lar.�Üre�tim�ala�nın�da�ol�sun,�as�ke�ri�alan�da�ol�sunka�pi�ta�lizm,�son�de�re�ce�güçlü�olan�ulus�ları�ya�ra�tı�yor.�Ör�gütlü,�si�lahlıkuv�vet�le�ri�son�de�re�ce�güçlü�olan�ulus�lar,�in�san�ları�el�bet�te�da�ha�ko�laybaskı� al�tı�na�ala�cak�lar�dır.�Ör�ne�ğin�güçlü�bir�dev�let�ya�ra�tan� İn�gi�lizulu�su,�dün�ya�nın�ya�rı�dan�faz�la�sını�sö�mür�ge�leş�ti�re�cek,�üze�rin�de�gü�neşbat�ma�yan�im�pa�ra�tor�lu�ğu�kur�mayı�ba�şa�ra�cak�tır.�Ka�pi�ta�liz�min�son�de�-re�ce�ge�liş�tir�di�ği�üre�tim�güç�le�ri,�bu�üre�tim�güç�le�ri�üze�rin�de�ku�ru�lanüre�tim� iliş�ki�le�ri,� bu�nun�üze�rin�de� te�mel�len�di�ri�len�güçlü�dev�let�vemül�ki�yet�iliş�ki�le�ri�va�sı�ta�sıy�la�böy�le�bir�im�pa�ra�tor�luk�vü�cut�bu�lu�yor.Kı�sa�cası�Av�ru�pa’�nın�ba�tı�sın�da�bir� avuç�halk�ka�pi�ta�liz�me�ula�şır�ken,dün�ya�nın�di�ğer�bö�lüm�le�rin�de�ki�halk�lar�ya�da�ha�ön�ce�tut�sak�edil�miş,ya�ka�bi�le�ve�ya�aşi�ret�dü�zen�le�ri�ni�ya�şı�yor�lar�ya�da�ba�ğım�sız�köy�lü�lükiliş�ki�le�ri� için�de�bu�lu�nu�yor�lar.�Ama�he�men�he�men� tü�mü�nün�elin�degüçlü�or�du�lar,�güçlü�üre�tim� iliş�ki�le�ri�yok�tur.� İçi�ne�ka�pa�nık�bu� top�-lum�la�rın�hep�si�el�bet�te�ka�pi�ta�lizm�ta�ra�fın�dan�ko�lay�ca�sö�mür�ge�leş�ti�ri�-le�cek�tir.�As�ya’�nın,�Af�ri�ka’�nın�ve�La�tin�Ame�ri�ka’�nın�sö�mür�ge�leş�ti�ril�me�si�-

ne�ge�çer�ken,�ka�pi�ta�liz�min�son�de�re�ce�güçlü�bir�üst-yapı�ve�üre�timbi�çi�mi�ne� sa�hip�ol�du�ğu�nu�unut�ma�mak�ge�re�kir.�Av�ru�pa’�da�ka�pi�ta�-lizm�güçlü�bir� üre�tim�bi�çi�mi� ola�rak�yük�se�lir�ken,� dün�ya�nın�di�ğerbö�lüm�le�ri�il�kel-ko�mü�nal�ve�kö�le�ci�top�lum�iz�le�ri�ni�ta�şı�mak�tay�dı�lar.Bü�yük�öl�çü�de� fe�o�dal� top�lum� şart�la�rın�da�bu�lu�nu�yor�lardı.�Bu� şart�-lar�da�dün�ya�halk�ları,� ka�pi�ta�liz�min� sö�mür�ge� alan�la�rı�na� açıl�mak�ta�-dır�lar.�Bu�ka�pi�ta�liz�min�ilk�dö�ne�mi�olan,�il�kel�ser�ma�ye�bi�ri�ki�mi�dö�-ne�min�de�ve�ser�best�re�ka�bet�çi�dö�ne�min�de�böy�le�dir.�İl�kel�ser�ma�ye�bi�ri�ki�mi�dö�ne�min�de�sö�mür�ge�ci�li�ğin�ka�rak�te�ri�bel�-

li�dir.�Bir�kez�pa�zar�için�üre�tim�ya�pı�la�cak�tır.�Ka�pi�ta�list�üre�tim,�fab�-ri�ka� ve�me�ta� üre�ti�mi�dir.�Me�ta,� ham�mad�de�ye�ge�rek�sin�me�du�yar.İkin�ci�si,�ham�mad�de�nin�iş�le�ne�rek�sa�tıl�ması�du�ru�mu�var�dır.�Ka�pi�ta�-lizm�bir�pa�zar�üre�ti�mi,�me�ta�la�rın�sa�tı�lıp�tü�ke�til�me�si�ne�da�ya�nan�birüre�tim�bi�çi�mi�dir.�Bu�nun�için�ham�mad�de�ve�pa�zar�ge�re�kir.�İl�kel�ser�-ma�ye�bi�ri�ki�mi�dö�ne�min�de�ki�sö�mür�ge�ci�lik,�ka�pi�ta�liz�min�bu� ih�ti�ya�-cın�dan�kay�nak�la�nır.�Da�ha� çok�pa�ra�ya,� da�ha� çok� ser�ve�te� ve�da�ha

34

çok�ham�mad�de�ye�du�yu�lan�bu�ih�ti�yaç,�kor�kunç�bir�ih�ti�yaç�tır.�O�za�-man�için�en�pa�halı�şey�ler�olan�al�tın�ve�gümüş�ile�ham�mad�de�el�deet�mek�son�de�re�ce�zor�lu�bir�iş�tir,�ama�zen�gin�ol�ma�nın�tek�ça�re�si�dir.Dün�ya�nın�di�ğer� yer�le�rin�de�bu�lu�nan� al�tın� ve�gümüşü� el�de� et�mekiçin�ka�pi�ta�lizm� şa�ha�kal�kı�yor.�Baş�langıç� aşa�ma�sın�da�Af�ri�ka�kı�yı�-ları,�As�ya’�nın�Hint�kı�yı�ları�ve�Ame�ri�ka�kı�yı�ları...�İş�te�il�kel�ser�ma�yebi�ri�ki�mi� dö�ne�min�de�ka�pi�ta�liz�min� in�saf�sız� bir� şe�kil�de� sö�mür�ge�leş�-tir�di�ği�alan�lar�bun�lar�dır.�Dün�ya�böy�le�lik�le,�16.�ve�17.�yüz�yıl�lar�daniti�ba�ren,�Batı�Av�ru�pa�dı�şın�da�ka�lan�ke�sim�ler,�kı�yı�dan�içe�ri�ye�doğ�ruku�şa�tı�la�rak,�ye�ni�bir�üre�tim�bi�çi�mi�olan�ka�pi�ta�lizm�ta�ra�fın�dan�adımadım�sö�mür�ge�leş�ti�ri�li�yor.�Sö�mür�ge�leş�ti�ri�len�halk�la�rın�elin�de�bu�lu�-nan�al�tın�ve�gümüş�bü�tün�ser�vet�ler�ve�yük�te�ha�fif,�pa�ha�da�ağır�olanher� şey�Batı�Av�ru�pa’�ya� ta�şı�rı�lı�yor.�Ka�pi�ta�lizm� için�ge�rek�li� olanham�mad�de�ler�de�Av�ru�pa’�ya�ak�ta�rı�lı�yor.�Ka�pi�ta�liz�min�il�kel�ser�ma�yebi�ri�ki�mi�dö�ne�min�de�ki� bu� sö�mür�ge�ci�li�ğe� “eko no mik sö mür ge ci lik”adı�da�ve�ri�le�bi�lir.�Dik�kat�edi�lir�se�sö�mür�ge�top�lum�ları�üze�rin�de�he�-men�bir�iş�gal�ci�dev�let�yö�ne�ti�mi�ku�rul�mu�yor,�ge�liş�ti�ril�miş�bir�as�ke�rigüç�gön�de�ril�mi�yor.�Ku�ru�lan� şir�ket�ler,� çe�şit�li� oyun�lar�la� il�kel� top�-lum�ları�al�da�ta�rak�on�la�rın�el�le�rin�de�ki�ser�ve�ti�çal�mayı�be�ce�re�bi�li�yor�-lar.�Ama�da�ha�son�ra�bu�ka�bi�le�ler,�sö�mü�rü�nün�ve�ge�len�ya�bancı�gü�-cün�ken�di�le�ri�ni� al�dat�tı�ğı�nın� far�kı�na�va�rın�ca� di�re�ni�yor�lar.�Di�ren�megö�rül�dü�ğün�de,� şir�ket�ler�Av�ru�pa’�nın� si�lahlı� güç�le�ri�ni� im�dat�la�rı�naça�ğı�rı�yor�lar,�İn�gi�liz�şir�ket�le�ri�ne�re�dey�se�ora�da�bir�or�du�ku�ru�yor�lar.Hin�dis�tan�için�özel�lik�le�bu�böy�le�dir.�Evet,�ka�pi�ta�lizm�bi�raz�da�ha�ge�li�şe�rek�ser�best�re�ka�bet�çi�dö�ne�mi�-

ne�ula�şın�ca,� pa�za�ra� ve�ham�mad�de�ye�da�ha� faz�la� ih�ti�yaç�duy�ma�yabaş�lar.� İl�kel� ser�ma�ye�bi�ri�ki�mi� sağ�lan�dık�tan� son�ra,� he�men� fab�ri�kaüre�ti�mi�ne�ge�çi�lir.�Av�ru�pa’�da�sa�na�yi�dev�ri�mi�ger�çek�leş�ti�ri�li�yor.�Sa�-na�yi�dev�ri�min�den�son�ra�ih�raç�edi�len�ma�mül�mad�de�çe�şi�di�ve�mik�-tarı�ar�tı�yor.�Top�lu�mu�ade�ta�dol�du�ran�bu�me�ta�lar�için,�el�bet�te�bü�yükoran�da�ham�mad�de�ge�re�ki�yor.�Batı�Av�ru�pa’�da�or�ta�ya�çı�kan�ka�pi�ta�-liz�min�bu�ih�ti�yacı,�dün�ya�nın�bü�yük�bir�ke�si�mi�nin�ka�pi�ta�liz�me�açıl�-ma�sı�na�ya�da�ka�pi�ta�list� sö�mür�ge�ci�li�ğe� açıl�ma�sı�na�ne�den�olu�yor.Ka�pi�ta�liz�min�mad�di� şart�ları,�Batı�Av�ru�pa�ka�pi�ta�liz�mi�nin� ih�ti�yaç�-

35

ları,�dün�ya�nın�eko�no�mik,�gi�de�rek�si�ya�si�ve�as�ke�ri�açı�dan�sö�mür�geol�ma�sını� ge�ti�ri�yor.�Da�ha� çok�ham�mad�de�ve�da�ha� çok� sü�rüm�pa�-zarı...�Sa�na�yi�dev�ri�mi�nin�ya�pı�lı�şın�dan�son�ra�sö�mür�ge�ci�li�ği�ge�liş�tir�-me�nin�mad�di�ge�rek�çe�le�ri�bun�lar�dır.�Evet,�ka�pi�ta�lizm�kı�yı�dan�iç�le�re�git�tik�çe�ta�şı�rı�la�rak,�sö�mür�ge�le�re

da�ha�çok�mal�sa�tı�la�cak,�sö�mür�ge�ler�den�da�ha�çok�ham�mad�de�Av�ru�-pa’�ya� ak�ta�rı�la�cak�tır.�Ama� sö�mür�ge�le�re� şu�ka�dar�mal� sa�tıl�ması,� şuka�dar�ham�mad�de�alın�ması�top�lu�mu�ka�pi�ta�list�leş�ti�ri�yor�mu?�Ha�yır!Özel�lik�le� ka�pi�ta�liz�min�üret�ti�ği�mal�la�rın� 19.� yüz�yıl�da�Or�ta�do�ğu’�dasa�tıl�ması�ve�bu�an�lam�da�o�ta�rih�ler�de�Kür�dis�tan’�da�ka�pi�ta�list�bir�ge�-liş�me�nin�ol�du�ğu� id�di�a�sı�nın� açık�lı�ğa� ka�vuş�tu�rul�ması� açı�sın�dan�dabu�na� ce�vap�ver�mek�ge�re�kir.�Bir� top�lum�da�mal� sa�tıl�ması� ve�ham�-mad�de�le�rin�Av�ru�pa’�ya�gö�tü�rül�me�si,�o�top�lum�da�ka�pi�ta�liz�min�do�ğu�-şu� için� ye�ter�li� bir� ne�den�de�ğil�dir.�Ka�pi�ta�liz�min�do�ğu�şu�nun� şartı;ser�ma�ye�ol�ma�sı�dır.�Üre�tim�güç�le�ri�nin�ser�ma�ye�ye�dö�nüş�me�si,�pa�ra�-nın�ve�üre�tim�araç�la�rı�nın�ser�ma�ye�ko�nu�su�ol�ma�sı�dır.�Sö�mür�ge�ler�de�olan�şey,�mal�alım-sa�tı�mı�dır.�Bu�mal�alım-sa�tı�mı�-

na�da�ya�nan�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�de�di�ği�miz�bir�ke�sim�or�ta�ya�çı�kar.Ser�ma�ye�ih�racı�dö�ne�min�de�ya�da�ka�pi�ta�liz�min�em�per�ya�list�aşa�ma�-sın�da�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi� or�ta�ya� çık�maz.�Kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�-nin�do�ğuş�yıl�ları�da�ha�çok�ma�lın�sa�tıldığı,�da�ha�çok�ham�mad�de�ninalındığı�18.�ve�19.�yüz�yıl�lar�da�ka�pi�ta�liz�min�ser�best�re�ka�bet�çi�dö�ne�-min�de�dir.�Kı�yı�lar�da�mal�alım-sa�tı�mını�kon�trol�eden�bir�kom�pra�dorta�ba�ka�nın�or�ta�ya� çıkışı,� ka�pi�ta�liz�min� ser�best� re�ka�bet�çi� dö�ne�mi�neöz�gü�dür.�Kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�mal�alım-sa�tı�mı�na�ön�cü�lük�edi�yor,ama�top�lum�hâ�lâ�fe�o�dal�dir.�Hat�ta�es�ki�yer�li�za�na�at�ve�yer�li�üre�timge�ri�li�yor.�Ade�ta� fe�o�da�liz�min�ve� top�lu�mun�du�rak�la�ması,� iliş�ki�le�rinuyu�ma�ya�baş�la�ması� söz�ko�nu�su�dur.�Çünkü�Av�ru�pa’�da�ucu�za�maledi�le�rek�bu�top�lum�la�ra�ak�ta�rı�lan�em�ti�a�lar�kar�şı�sın�da�da�ha�pa�ha�lı�yamal�olan�yer�li�za�na�at�ürün�le�ri,�re�ka�bet�ede�mi�yor,�çö�küp�da�ğı�lı�yor.Ha�ya�tın� di�ğer� alan�la�rın�da�da�du�rum�böy�le�dir.�Av�ru�pa’�nın�üs�-tünlüğü�kar�şı�sın�da� il�kel� top�lu�mun�ge�ri� ya�pı�ları� da�ya�na�mı�yor� vehız�la�çö�zü�lü�yor.�Ama�ye�ri�ne�ye�ni�top�lum�ya�pısı�da�in�şa�edil�mi�yor.Bu� top�lum�lar� ka�pi�ta�liz�mi� he�men�ken�di�li�ğin�den�oluş�tu�ra�mı�yor�lar.

36

Batı’�ya�ba�ğımlı,�batı�ka�pi�ta�liz�mi�ne�ba�ğımlı� top�lum�lar�ha�li�ne�ge�li�-yor�lar.�1850�yıl�la�rı�na�ge�lin�di�ğin�de�dün�ya�bü�yük�öl�çü�de�Av�ru�pa�ka�-pi�ta�liz�mi�ne�ba�ğımlı�ha�le�gel�miş,�Av�ru�pa�ka�pi�ta�liz�mi�dün�yayı�ken�-di�ne�bağ�la�mış�tır.� İn�san�ları� sö�mü�rüsü,� as�ke�ri� ve� eko�no�mik� ta�hak�-kümü�al�tı�na�al�ma�sı�na�rağ�men,�on�ları�ka�pi�ta�list�leş�ti�re�me�miş�tir.�Ka�nı�mız�ca�ka�pi�ta�lizm�re�ka�bet�çi�çağ�da,�özel�lik�le�1850�yıl�la�rı�na

ka�dar�hâ�lâ�Batı�Av�ru�pa’�ya�özgü�bir�ol�gu�dur.�Dün�ya�nın�bü�yük�birbö�lü�mün�de�ya�şa�yan�halk�lar�hâ�lâ�fe�o�dal,�il�kel-ka�bi�le�ve�aşi�ret�dü�ze�-ni� ya�şı�yor�lar.�Es�ki�den�ge�li�şen� fe�o�dal� top�lum�bu� çağ�da�ge�li�şi�mi�nide�bir�ya�na�ite�rek,�Av�ru�pa�ka�pi�ta�liz�mi�nin�et�ki�si�al�tın�da�uyu�ya�ka�lı�-yor.Top�lum�la�rın� uyu�ması,�Kür�dis�tan’�da�ki� uyu�şuk�lu�ğun�mad�di� te�-

me�li,�ka�pi�ta�liz�min�yük�sel�me�si�kar�şı�sın�da�Or�ta�do�ğu’�da�ve�ül�ke�miz�-de� fe�o�da�liz�min�uy�ku�ya�dal�ması� ya�da� ta�ma�men�ge�ri�ci�leş�me�si�dir.Fe�o�da�lizm�ile�ka�pi�ta�lizm�uz�laş�tı�ğın�da�ise�son�de�re�ce�ge�ri�ci�bir�yapıor�ta�ya�çı�kı�yor.�Ve�bu�yapı� top�lu�mu�uy�ku�ya�sev�ke�di�yor.� İş�te�1850yıl�la�rı�na�ge�lin�ce�ye�ka�dar�ba�ğımlı�ve�sö�mür�ge�ül�ke�ler�de�ka�pi�ta�liz�-min�ge�li�şi�mi�söz�ko�nu�su�de�ğil�dir.�Bu�nu�özel�lik�le�“Öz gür lük Yo lu”der�gi�si�nin,�“19. yüz yıl da ulus laş ma id di a sını, Kür dis tan’ da ka pi ta -liz min ge liş ti ği, hat ta bir ulu sun doğ du ğu” id�di�a�sını�açı�ğa�ka�vuş�-tur�mak� için� söy�lü�yo�ruz.�Do�ğal� ola�rak�bu� id�dia� be�ra�be�rin�de�19.yüz�yıl�da�bir�ulu�sal�bur�ju�va�zi�yi�ve�bur�ju�va�zi�nin�ön�der�lik�et�ti�ği�birulu�sal�ha�re�ke�ti�ge�ti�rir.�Bu�nun�müm�kün�ol�ma�ya�ca�ğını�dün�ya�ça�pın�-da�ka�pi�ta�liz�min�ge�liş�me�sin�den�çı�ka�ra�bi�li�riz.�Ya�ni�yu�ka�rı�da�de�di�ği�-miz�gi�bi�ka�pi�ta�lizm�bu�dö�nem�de�Batı�Av�ru�pa’�ya�özgü�bir�ol�gu�dur.Dün�ya�nın�di�ğer�alan�ları�ka�pi�ta�liz�min�ha�ki�mi�ye�ti�al�tın�da�bu�lun�ma�-la�rı�na�rağ�men,�üre�tim�iliş�ki�le�ri�ve�üre�tim�ya�pısı�du�rak�lamış,�hat�tatop�lum�la�rın�bağ�rın�da�ge�liş�me�di�ği� için�ulus�laş�ma�di�ye�bir�ol�gu�dansöz�et�mek�yan�lış�tır.�Ay�rı�ca�Av�ru�pa�dı�şın�da�ki�hiç�bir� top�lum� iç�ev�-rim�so�nu�cu,�bir�iç�ol�gu�so�nu�cu�ka�pi�ta�liz�me�va�ra�mı�yor.�As�ya,�Af�ri�-ka�ve�La�tin�Ame�ri�ka�için�bu�hep�böy�le�dir.�Ne�den?�Çünkü�ka�pi�ta�-lizm�son�de�re�ce�güçlü�bir�üre�tim�bi�çi�mi�dir.�Güçlü�bir�üre�tim�ya�pısıve�kül�tü�re�sa�hip�tir.�Dün�ya�nın�di�ğer�ke�sim�le�ri�bu�ni�met�ler�den�yok�-sun�dur.�Bun�dan�ötürü�ka�pi�ta�list� top�lum,�kö�le�ci�ve�fe�o�dal� top�lu�ma

37

na�za�ran�da�ha�güçlü�bir�em�per�ya�list�özel�lik�gös�te�rir.�Ken�di�si�ni�gü-çlü�kı�lan�bu�ne�den�ler�den�do�layı�da�ha�çok�dı�şa�doğ�ru�ya�yıl�ma�özel�-li�ği�gös�te�re�cek�ve�üre�tim�iliş�ki�le�ri�ni�da�ha�çok�ih�raç�ede�cek�tir.�Re�-ka�bet�çi�dö�nem�de�böy�le�bir�ih�raç,�dün�ya�nın�ge�ri�top�lum�la�rını�ka�pi�-ta�liz�me�ulaş�tır�mı�yor.�Hat�ta�ka�pi�ta�liz�min�kar�şı�sın�da�uy�ku�ya�sev�ke�-di�yor.�Böy�le� olu�şan�bir� ta�ba�ka�var:�Ka�pi�ta�liz�me� son�de�re�ce� ba�-ğımlı,�asa�lak,�ara�cı�lık�ya�pan,�ulu�sal�in�karcı�ve�ha�in�bir�ta�ba�ka�olankom�pra�dor-bur�ju�va�zi.19.�yüz�yıl�da�Ja�pon�ya�ve�ABD�dı�şın�da,�Batı�Av�ru�pa�ha�riç,�bur�ju�-

va�ulus�la�ra� ta�nık�ola�mı�yo�ruz.�Bir� top�lum�da�bur�ju�va� ta�ba�ka�oluş�-muş�sa�da�ora�da�bir�bur�ju�va�ulu�sun�doğ�du�ğu�nu�söy�le�ye�me�yiz.�19.yüz�yıl�da�dün�ya�ge�ne�li�böy�ley�ken,�Kür�dis�tan�öze�li�de�böy�le�dir.�Ne�-den?�Çünkü�kıyı�böl�ge�ler�de�mal�yük�le�me�ve�bo�şalt�ma�ya�da�ya�nanbir�ko�mis�yon�cu�luk�la�ge�çi�nen�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�nin�or�ta�ya�çı�kı�-şı�nın�mad�di� ko�şul�ları� var.�Ama�Kür�dis�tan,�Os�manlı� İm�pa�ra�tor�lu�-ğu’�na�ba�ğımlı� ve�kı�yı�ları� ol�ma�yan�bir� ül�ke�dir.� İm�pa�ra�tor�lu�ğunazın�lık� ve� ay�rı�ca�lıklı� halk�ları� kom�pra�dor� ol�ma�ya�yat�kın�dır.�Os�-manlı�ege�men�li�ği�al�tın�da�ya�şa�yan�azın�lık�lar�dan�bu�ay�rı�calığı�kul�la�-nan�lar�Er�me�ni,�Ya�hu�di�ve�Rum�azın�lık�la�rı�dır.�İs�tan�bul’�da�bi�raz�daTürk�kom�pra�dor�lu�ğu�ge�li�şe�cek�tir.�Ama�Kürt�ler�de�kom�pra�dor�laş�-ma�ya�ka�tı�lan�bir�ta�ba�ka�yok�tur.�So�nuç�ola�rak�19.�yüz�yıl�da�Kür�dis�-tan’�da�bir�bur�ju�va�sı�nı�fı�nın�be�lir�me�şansı�mev�cut�de�ğil�dir.�Os�man�-lı�lar�ya�da�im�pa�ra�tor�lu�ğun�ay�rı�ca�lıklı�halk�la�rı�nın�ka�pi�ta�lizm�ile�iş�-bir�li�ği�ne�git�me�le�ri,�Kür�dis�tan’�da�bir�kom�pra�dor-bur�ju�va�ta�ba�ka�nınor�ta�ya�çı�kı�şını�en�gel�le�miş�tir.�Ka�pi�ta�liz�min� ser�best� re�ka�bet�çi� dö�ne�mi�ni,� em�per�ya�list� aşa�ma�-

sın�dan�ayı�ran�en�önem�li�şey;�ser�ma�ye�ih�racı�ve�sö�mür�ge�pay�la�şı�-mı�nın� ta�mam�lan�ma�sı�dır.�Özel�lik�le� bu� iki� kri�ter� üze�rin�de� du�ra�ca�-ğız.�Ka�pi�ta�liz�min�em�per�ya�list�aşa�ma�ya�ge�çi�şiy�le�bir�lik�te�ser�ma�yeih�racı�ve�ta�ma�men�sö�mür�ge�leş�ti�ri�len�dün�ya�nın�ye�ni�den�sö�mür�ge�-leş�ti�ril�me�si� için� pay�la�şım� sa�vaş�ları� baş�lar.�Em�per�ya�list� ka�pi�ta�liz�-min� özel�lik�le� bu� yan�ları� üze�rin�de� du�ra�ca�ğız.�Ka�pi�ta�liz�min� sonaşa�ması� em�per�ya�lizm,�19.�yüz�yı�lın� so�nu� ile�20.�yüz�yı�lın�ba�şın�daor�ta�ya�çı�kan�bir�ol�gu�dur.�19.�yüz�yı�lın�son�çey�re�ği�ni,�1870�ile�1900

38

yıl�la�rını�em�per�ya�liz�min�ge�liş�me�yıl�ları,�20.�yüz�yılı�da�em�per�ya�liz�-min� ol�gun�laş�ma�yıl�ları� ola�rak� ele� ala�bi�li�riz.� Ser�ma�ye� ih�racı� 20.yüz�yıl�da� baş�lı�yor,� ama�dün�ya�ya� bü�yük� oran�da� ya�yıl�mı�yor.�Buaşa�ma�da�em�per�ya�list�ül�ke�ler�İn�gil�te�re,�Fran�sa�ve�bi�raz�da�Al�man�-ya’�dır.�İn�gi�liz�em�per�ya�liz�mi�dün�ya�ya�ha�kim�olan�en�güçlü�em�per�-ya�lizm�dir.�ABD�em�per�ya�liz�mi�nin� or�ta�ya� çıkışı,� İn�gi�liz� em�per�ya�-liz�mi�nin�çök�me�ye�yüz�tut�ma�sın�dan�son�ra�dır.�İn�gil�te�re�19.�yüz�yı�lınso�nu�ile�20.�yüz�yı�lın�ba�şın�da�de�mir�yol�ları,�kö�mür�çı�ka�rımı�ve�ma�-den�iş�let�me�ci�li�ği�alan�la�rı�na�ser�ma�ye�ih�raç�edi�yor.�Ye�ter�siz�olan�buser�ma�ye�ih�racı,�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�ye�ri�ne�bir�iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�-zi�or�ta�ya�çı�ka�rı�yor.�Kom�pra�dor-bur�ju�va�zi,�re�ka�bet�çi�çağ�dan�kal�mabir� ta�ba�ka� iken,�bu�se�fer�ser�ma�ye� ih�racı�et�ra�fın�da,�ser�ma�ye� ih�raçedi�len�ül�ke�ler�de�bir�bur�ju�va�laş�ma�baş�lı�yor�ve�iş�bir�lik�çi�tür�den�birbur�ju�va�sı�nıfı�olu�şu�yor.�Dış�tan�ge�len�ser�ma�ye�ile�bir�le�şen�bu�bur�-ju�va�zi,� top�lu�mu�ya�vaş� ya�vaş� ka�pi�ta�list�leş�ti�re�cek�tir.�Bu� iş�bir�lik�çisı�nıf�han�gi�ta�ba�ka�lar�dan�ge�le�bi�lir?�Muh�te�me�len�da�ha�ön�ce�ki�kom�-pra�dor�lar�ve�bi�raz�da�fe�o�dal�ler�ola�bi�lir.�Em�per�ya�list�aşa�ma�ya�ge�-lin�di�ğin�de�ka�pi�ta�lizm,�da�ha�ön�ce�va�ro�lan�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�ileön�ce�den�böy�le� bir� ta�ba�ka� oluş�ma�mış�sa� fe�o�dal�ler�le� iş�bir�li�ği�ne� gi�-de�cek�tir.�Fe�o�dal�ler�le�ka�pi�ta�liz�min�iş�bir�li�ği�ne�gir�me�si�so�nu�cu�iş�bir�-lik�çi-bur�ju�va�zi�do�ğa�cak�ya�da�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�nin�oluş�tu�rul�-ma�sı�na� de�vam�edi�le�cek�tir.�Em�per�ya�list� aşa�ma�da� ser�ma�ye� ih�ra�cı�-nın�ya�nın�da�yi�ne�mal�satışı�sür�dü�rül�mek�te�dir.�Em�per�ya�list�ül�ke�lerge�ri�ül�ke�le�re�mal�sat�tık�la�rın�da�o�ül�ke�ler�de�bir�kom�pra�dor-bur�ju�va�-zi�oluş�tur�ma�ya�de�vam�eder�ler.�Em�per�ya�lizm�yal�nız�ca�ser�ma�ye�ih�-racı�de�mek�de�ğil�dir,�aynı�za�man�da�mal�ih�ra�cı�dır�da.�Tür�ki�ye�açı�-sın�dan� söy�le�ye�cek� olur�sak;� em�per�ya�liz�min� ser�ma�ye� ih�raç� et�me�siTür�ki�ye� için� doğ�ru�dur.� Fa�kat�Kür�dis�tan’�a� ser�ma�ye� ih�raç� et�me�sison�de�re�ce�za�yıf�tır.�Ama�Kür�dis�tan’�a�mal�ih�raç�et�mek�hem�em�per�-ya�lizm,�hem�de�em�per�ya�lizm�le� iş�bir�li�ği�ne�gi�ren�Türk�ka�pi�ta�liz�miaçı�sın�dan�son�de�re�ce�ola�naklı�ve�kârlı�bir�iş�tir.�Bü�tün�bu�söy�le�nen�-le�rin�ışı�ğın�da�Kür�dis�tan’�da�ser�ma�ye�ih�ra�cı�na�da�ya�nan�bir�bur�ju�va�-zi�nin�de�ğil,�kom�pra�dor�ni�te�lik�te�bir�bur�ju�va�zi�nin�ge�li�şe�ce�ği�açık�-tır.

39

Kı�sa�ca�de�mek�is�te�di�ği�miz�şu�dur;�ser�ma�ye�ih�ra�cı�nın�ya�pıldığı�ül�-ke�ler�de�ob�jek�tif� ola�rak�bir� iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi� do�ğar.� İş�bir�lik�çibur�ju�va�zi�sa�de�ce�mal�alım-sa�tı�mıy�la�de�ğil,�üre�tim�le�de�uğ�raş�mak�-ta�dır.� Fab�ri�ka�ya�pı�lır,�mon�taj� sa�na�yi� ge�liş�ti�ri�lir,� em�per�ya�list� ül�ke�-ler�de�ya�pıl�ma�yan�mal�lar�bu�ra�lar�da�üre�ti�lir.�İş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�dış�-ta�em�per�ya�lizm�le,�iç�te�fe�o�dal�bey�ler�le�iş�bir�li�ği�ne�gi�rer.�Fe�o�dal�ler�leiş�bir�li�ği�ne�git�me�si�nin�ne�de�ni�em�per�ya�liz�min�iş�bir�lik�çi�si�ol�ma�sı�dır.Bu�bur�ju�va�zi� dev�rim�ci� de�de�ğil�dir.�Em�per�ya�lizm�dün�ya� ça�pın�daser�ma�ye� ih�raç� et�me�ye�baş�la�dı�ğın�da,�mey�da�na�ge�len� sı�nıf� tab�lo�suiş�bir�lik�çi� bir� tab�lo�dur.�Av�ru�pa’�da�ki� ulus�lar�da� ar�tık� il�hakçı� ve� sö�-mür�ge�ci�ulus�la�ra�dö�nüş�müş�ler�dir.�Sö�mür�ge�ler�de�bir�iş�bir�lik�çi�bur�-ju�va�zi�oluş�muş�tur.�Bu�sı�nıf�ken�di�top�lu�mun�da�de�mok�ra�tik�dev�ri�mige�liş�ti�re�mi�yor,�ulu�sal�de�mok�ra�tik�dev�ri�mi�ya�pa�mı�yor.�Ulu�sal�ha�indu�ru�mu�na�dö�nü�şen�bir� ke�si�min�ya�nın�da,� di�ğer� bir� ke�sim�kıs�mende�mok�ra�tik�ha�re�ket�le�re�de�vam�edi�yor,�ama�kor�ku�yor.�Kor�ku�su�nunne�de�ni,�em�per�ya�list�ka�pi�ta�liz�min�son�aşa�ma�sın�da�bir�sos�ya�list�sis�-te�min�or�ta�ya� çı�kı�şı�dır.� İş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�nin�ge�liş�ti�ği� ül�ke�ler,� bi�-raz�ka�pi�ta�list�le�şi�yor,�ulus�la�şı�yor.�Dı�şa�karşı�si�ya�si�ba�ğım�sız�lık�el�deedi�yor�lar.�On�dan�öte�ye�gi�di�le�mi�yor.�Ser�ma�ye�ih�racı�et�ra�fın�da�şe�kil�-le�nen�bu� iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi� ge�li�şir.�Özel�lik�le� em�per�ya�lizm� sonaşa�ma�sın�da� iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi,� fe�o�dal�ler�le� olan� it�ti�fa�kını� hiç�birza�man�terk�et�mez.�Top�lu�mu�tam�bir�ka�pi�ta�list�ya�pı�ya�dö�nüş�tür�mez.Em�per�ya�list�aşa�ma�da�ka�pi�ta�liz�min�bir�dış�ol�gu�ola�rak�ge�liş�ti�ği�ül�-ke�ler�de,�iş�bir�lik�çi�bur�ju�va�zi�nin�oluş�ma�sü�re�ci�de�vam�eder.�Em�per�-ya�lizm�den�bi�raz�ser�ma�ye�ta�lep�ede�rek�ye�raltı,�ye�rüstü�kay�nak�la�rınıpeş�keş�çe�ker.�Bu�nun�ya�nın�da�ken�di�ül�ke�sin�de�mal�da�sa�tar.�Kı�sa�-cası� bu� aşa�ma�da�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�nin�ya�ra�tıl�ma�sı�na�de�vamedi�lir.�Olu�şan�iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�fe�o�dal�ler�le�it�ti�fa�ka�gi�der,�ama�fe�-o�da�liz�min� tas�fi�ye�sin�den�ya�na�de�ğil�dir.�Dün�ya�üze�rin�de�güçlü�birsos�ya�list� sis�te�min�do�ğu�şu�ve�ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ket�le�ri�nin� hız�layük�sel�me�si,�em�per�ya�list�ül�ke�le�ri�fe�o�dal�güç�ler�le�iş�bir�li�ği�ne�sev�ket�-miş�tir.�Dün�ya� ça�pın�da� sos�ya�list� ve�ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ket�le�ri�nekarşı�em�per�ya�liz�min,�iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�nin�ve�fe�o�dal�güç�le�rin�it�ti�-fakı�20.�yüz�yı�lın�ba�şın�da�oluş�muş�tur�ve�ya�oluş�mak�ta�dır.�Gü�nü�mü�-

40

ze�ka�dar�ge�len�ve�güçlü�kı�lı�nan�bu�it�ti�fak�(bir�yan�dan�em�per�ya�listcep�he,�di�ğer�yan�dan�sos�ya�lizm�ve�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�cep�-he�si)�ça�ğı�mızı�ge�liş�ti�ren�ve�de�ğiş�ti�ren�en�önem�li�ol�gu�lar�dan�bi�ri�dir.De�di�ği�miz�gi�bi�20.�yüz�yı�lın�ba�şın�da�mey�da�na�ge�len�bu�cep�he� ikisa�vaş� ara�sın�da�bi�raz� da�ha�ge�li�şi�yor.� İkin�ci�Em�per�ya�list�Sa�vaş’�tanson�ra�cep�he�bö�lün�me�si�iyi�ce�ger�çek�le�şi�yor.�Ar�tık�dün�ya�da�ya�şa�yanbü�tün�halk�lar,�hat�ta�ka�bi�le�ler�bu�iki�cep�he�den�bi�ri�için�de�yer�al�makzo�run�da�dır�lar.�Ya�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�ve�sos�ya�lizm�cep�he�si�-nin�ya�nın�da,�ya�da�ABD�em�per�ya�liz�mi�nin�ba�şını�çek�ti�ği�ve�bü�tünge�ri�ci�le�rin�et�ra�fın�da�kü�me�len�di�ği�cep�he�ya�nın�da...�Es�ki�den�ulus�la�rın� fe�o�da�liz�me�karşı�mü�ca�de�le�sin�de�kur�ta�rı�cısı

olan�ka�pi�ta�lizm,�ge�ri�ci�le�şip�çö�ker�ken,�dün�ya�ça�pın�da�ye�ni�bir�üre�-tim�bi�çi�mi�do�ğu�yor:�Sos�ya�lizm�ve�onun�mad�di�te�me�li�ni�ha�zır�ladığıulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri!�Bi�rin�ci�Em�per�ya�list�Sa�vaş’�a�geç�me�denön�ce�dün�ya�da�ki�du�ru�mu�bi�raz�da�ha�açık�la�mak�ge�re�kir.�İn�gi�liz� em�per�ya�liz�mi� dün�ya�nın�bü�yük�bir� bö�lü�münü,�Hin�dis�-

tan’�ı� ve�Çin�Hin�di’�ni� sö�mür�ge�leş�ti�ri�yor.�Çin’�i,� İran’�ı� ve�Os�manlıİm�pa�ra�tor�lu�ğu�ile�Af�ri�ka’�nın�bü�yük�bir�ke�si�mi�ni�yarı-sö�mür�ge�du�-ru�mu�na�ge�ti�ri�yor.�Ge�ri�ka�lan�bö�lümü�Fran�sa,�on�dan�ar�ta�ka�lanı�daAl�man�ya�dol�du�ru�yor.� 1914’�le�re� ge�lin�di�ğin�de�dün�ya�üze�rin�de� sö�-mür�ge�leş�ti�ril�me�dik�bir�tek�ka�ra�par�çası�kal�mı�yor.�Ok�ya�nus�ya�Ada�-ları�ve�bu�ra�da�ya�şa�yan�ufa�cık�ka�bi�le�ler�bi�le�ege�men�lik�al�tı�na�alı�nı�-yor.�Eşit�siz�ge�li�şim�ya�sası,�ka�pi�ta�list�em�per�ya�liz�min�te�mel�ya�sa�sı�dır.

Al�man�ka�pi�ta�liz�mi�ül�ke�de�üre�tim�güç�le�ri�ni�son�de�re�ce�ge�liş�ti�ri�yor.Al�man�em�per�ya�liz�mi�hız�la�ge�li�şir�ken�ken�di�pa�yı�na�dü�şen�sö�mür�gesa�yı�sı�nın�çok�az�ol�du�ğu�nu�gö�rü�yor.�İn�gil�te�re’�nin�ufa�cık�adası,�dün�-ya�nın�bü�yük�bir�bö�lü�münü�elin�de�tut�tu�ğu�hal�de,�Al�man�ya’�nın�elin�-de�ki� sö�mür�ge� sa�yı�sı�nın�ye�ter�siz� olu�şu,� onu� sa�va�şa� iti�yor.� İn�gi�lizem�per�ya�liz�mi�sö�mür�ge�le�rin�den�gücü�ora�nın�da�Al�man�em�per�ya�liz�-mi�ne�pay�ver�me�yi� ka�bul� ede�me�ye�ce�ği� için� işi� sa�vaş� çö�züm�lü�yor.Kı�sa�cası�sö�mür�ge�leş�ti�ri�len�dün�ya�nın�ye�ni�den�pay�la�şıl�ma�sı�nın�izahtarzı�kı�sa�ca�böy�le�dir.�Bu�ne�den�ler�le�dün�ya�nın�önem�li�bir�bö�lü�mün�-de�sos�ya�list�ül�ke�ler�do�ğu�yor.�Sos�ya�list�ül�ke�le�rin�do�ğu�şu�ile�bir�lik�te

41

sö�mür�ge�le�rin�kur�tu�luş�çağı�da�baş�lı�yor.�İn�gil�te�re�sa�vaş�tan�za�yıf�çı�-kı�yor.�Fran�sa�çok�za�yıf�dü�şü�yor.�Al�man�ya�za�ten�mah�vo�lu�yor.�Dün�ya�nın�bu� tab�lo�su�kar�şı�sın�da�Türk�ulu�sal�kur�tu�luş� sa�va�şı�nın

ne�de�ni,� ya� da� sö�mür�ge�leş�tir�me� teh�di�di�ne�karşı�Türk�le�rin� he�menbaş�kal�dır�ma�ları� ve�bir� ulu�sal� dev�let� kur�ma�ları� ko�lay�ca� an�la�şı�lır.De�di�ği�miz�gi�bi�İn�gil�te�re�sa�vaş�ta�çok�za�yıf�dü�şü�yor.�Fran�sa�da�öy�le,Al�man�ya�da� za�ten�mah�ve�di�li�yor.�Ku�zey’�de,�Sov�yet�ler’�de�ye�ni� birsis�tem�ge�liş�mek�te,� sos�ya�lizm�doğ�mak�ta� ve�güç�len�mek�te�dir.�Ya�niem�per�ya�liz�min�za�yıf�la�yan�bir�cep�he�si�var�dır.�Or�ta�da�ye�ra�lan�Tür�ki�-ye,�im�pa�ra�tor�luk�ka�lın�tı�la�rı�na�ve�im�pa�ra�tor�luk�tan�kal�ma�bir�or�du�yasa�hip�tir.�İm�pa�ra�tor�luk�tan�kal�ma�bu�or�du�nun�ba�şı�na�ge�çen�Mus�ta�faKe�mal,� dün�ya�nın�bu�du�ru�mu�nu�de�ğer�len�di�re�rek,� kı�sa� bir� ulu�salkur�tu�luş� sa�va�şın�dan� son�ra� bir� ulu�sal� dev�let� kur�du.�Türk�kur�tu�luşsa�vaşı�ilk�an�ti-sö�mür�ge�ci�mü�ca�de�le�ol�ması�ne�de�niy�le�il�ginç�bir�ör�-nek�tir.�Sa�va�şın�so�nun�da�dün�ya�bü�yük�oran�da�ye�ni�den�pay�la�şıl�ma�ya�caktı.

İn�gil�te�re�dün�ya�üze�rin�de�ki�ha�ki�mi�ye�ti�ni�de�vam�et�tir�me�ye,�Fran�sa�sö�-mür�ge�le�ri�ni�ko�ru�ma�ya�kıs�men�de�vam�ede�cek�ti.�Özel�lik�le�sa�vaş�içe�ri�-sin�de�dün�ya�halk�la�rın�da�bir�kı�pır�da�ma�baş�la�ya�caktı.�As�ya’�nın,�Af�ri�-ka’�nın�ve�La�tin�Ame�ri�ka’�nın�ezi�len�halk�ları�sö�mü�rüyü,�vah�şe�ti,�bi�razda�ka�pi�ta�list�uy�garlığı�öğ�ren�di�ler.�Batı�de�mok�ra�si�sin�den�ve�yi�ne�Batıhalk�la�rın�dan�öğ�ren�dik�le�ri�‘öz gür lük, eşit lik, kar deş lik’��şi�ar�la�rını�ken�ditop�lum�la�rı�na�uy�gu�la�ya�rak,�bur�ju�va�bir�ulus�ol�mak� is�ti�yor�lardı.�Amahe�nüz�ay�dın�ha�re�ke�ti,�ör�güt�len�me�ve�ilk�par�ti�le�ri�ni�kur�ma�aşa�ma�sın�daolan�bir�ha�re�ket...�İki�sa�vaş�ara�sın�da�ki�dö�nem�de�par�ti�le�rin�he�nüz�ke�-mik�le�şip� sa�va�şım�ver�me�du�rum�ları�yok�tur.�Tür�ki�ye’�nin�du�ru�mu� iseöz�gül�dür.�Dün�ya�nın�di�ğer� sö�mür�ge�ve�yarı-sö�mür�ge�le�rin�de�du�rumbu�dur.�Sö�mür�ge�ler�de�dev�rim�çağı,�sö�mür�ge�sel�dev�rim�de�pro�le�tar�ya�-nın�he�ge�mon�ya�çağı�gel�miş�tir.�Kı�pır�dan�ma�var�dır,�ama�za�fer�el�de�et�-me�ko�şul�ları�yok�tur.�Bu�aşa�ma�da�ABD�em�per�ya�liz�mi,�za�yıf�la�yan�İn�-gi�liz�ve�çö�ken�Al�man�em�per�ya�liz�mi�ye�ri�ne,� ta�rih�sah�ne�si�ne�ye�ni�birem�per�ya�list�güç�ola�rak�çı�kı�yor.�Bi�rin�ci�Dün�ya�Sa�vaşı’�na�gir�me�den,güçlü�du�ru�mu�nu�ko�ru�ya�rak� iki� sa�vaş�ara�sın�da�bi�raz�da�ha�ge�li�şi�yor.Baş�lan�gıç�ta�İkin�ci�Em�per�ya�list�Sa�vaş’�a�da�faz�la�bu�laş�mı�yor,�son�dö�-

42

nem�de�sa�va�şa�ka�tıl�ma�sı�na�rağ�men�sa�vaş�son�ra�sın�da�tüm�gücü�ile�yi�-ne�ayak�ta�dır.�İkin�ci�Dün�ya�Sa�vaşı’�nın�so�na�er�me�sin�den�son�ra�dün�ya�-da�tek�ha�kim�em�per�ya�list�güç�ola�rak�ka�lı�yor�ABD�em�per�ya�liz�mi.�İn�-gi�liz�em�per�ya�liz�mi�ya�vaş�ya�vaş�za�yıf�la�ya�rak�ada�sı�na�çe�ki�lir�ken,Fran�sa�ve�Al�man�ya�sa�vaş�tan�yi�ne�za�yıf�çı�kı�yor.�Ama�öte�yan�dan�gü-çlü�bir� şe�kil�de� iler�le�yen�bir� sos�ya�lizm,�bir� sos�ya�list�dev�let� sis�te�mivar�dır.�İkin�ci�Dün�ya�Sa�vaşı’�nı�do�ğu�ran�ne�den�le�rin�üze�rin�de�bi�raz�da�ha

du�ra�lım.�İkin�ci�Dün�ya�Sa�vaşı’�nı�do�ğu�ran�ne�den�ler�ne�ler�dir?�Al�manem�per�ya�liz�mi� is�te�di�ği�sö�mür�ge�le�re�sa�hip�ol�ma�dan�Bi�rin�ci�Em�per�-ya�list�Sa�vaş’�tan�ye�nik� çık�mıştı.�Ken�di� top�rak�la�rını� bi�le� ko�ru�ya�-mamış,�gu�ru�ru�kı�rıl�mıştı.�Al�man�em�per�ya�liz�mi�iç�te�ki�bu�ne�den�ler�-den�do�layı� ge�li�şi�yor.�Dün�ya� ça�pın�da�güç�le�nen�bir�Al�man� fa�şiz�mivar.�Al�man�em�per�ya�liz�mi,�di�ğer�em�per�ya�list�ül�ke�le�re�de�bü�yük�birkin�du�yu�yor.�Do�ğu�şun�da�güçlü�bir� sos�ya�list� sis�tem�ge�li�şi�yor.�Buteh�li�ke�den�do�layı�Al�man� em�per�ya�liz�mi� hız�la� tır�ma�nı�yor.�Dün�yaça�pın�da�ki�bu�ge�liş�me�ye� İn�gil�te�re�ve�Fran�sa�da�ka�tı�lı�yor.�Do�ğu’�dada�ke�za�Ja�pon�em�per�ya�liz�mi�ge�li�şi�yor.�İtal�ya’�ya�ge�lin�ce,�o�da�ken�-di�ça�pın�da�sö�mür�ge�le�re�sa�hip�ola�mamış.�Ge�ri�ye�bir�sos�ya�list�Rus�-ya�ka�lı�yor.�Hep�si�de�dün�yayı�yu�ta�cak�du�ru�ma�gel�miş,�Al�man�fa�şiz�-mi�kar�şı�sın�da�ted�bir�dü�şü�nü�yor�lar.�Sta�lin�Sov�yet�le�ri�ken�di�ni�sa�vaşko�şul�la�rı�na� gö�re� ha�zır�lı�yor.� İn�gil�te�re� ve�Fran�sa,�Hit�ler� fa�şiz�mi�ninSov�yet�le�ri� ez�me�si�ne� ade�ta� se�yir�ci� ka�la�rak�baş�lan�gıç�ta�Rus�ya’�yıyal�nız�bı�ra�kı�yor�lar.�Ken�di�güç�le�ri�ni�ko�ru�ya�rak,�sos�ya�list�Rus�ya’�nınAl�man� fa�şiz�miy�le� uğ�raş�ma�sını� ve� sos�ya�liz�min�yı�kıl�ma�sını� bek�li�-yor�lar.�Da�ha�son�ra�Hit�ler,�Fran�sa�üze�rin�den�İn�gil�te�re’�ye�sal�dı�rın�ca,bu�ül�ke�ler�ile�Sov�yet�ler�Bir�li�ği�ara�sın�da�bir�it�ti�fak�ge�li�şi�yor.�Bu�nada�ha�son�ra�ABD�de�ka�tı�la�cak�ve�Hit�ler�fa�şiz�mi�dün�yayı�yut�ma�danken�di�si�yu�tu�la�cak�tır.�Dün�ya�ça�pın�da�di�ğer�önem�li�bir�ol�gu�da�As�ya’�nın�do�ğu�sun�da,

Çin’�de,�Ko�re’�de�ve�Hin�di�Çin’�de�ge�li�şen�an�ti-em�per�ya�list,�ulu�sal�kur�-tu�luş�ha�re�ket�le�ri�dir.�De�ği�şik�tür�den�ön�der�li�ği�ni�sos�ya�list�le�rin�ve�ko�-mü�nist�le�rin�yaptığı�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri...�He�nüz�sos�ya�list�Rus�ya�ilefaz�la�bü�tün�leş�me�mek�le�bir�lik�te,�onun�do�ğal�müt�te�fik�le�ri�du�ru�mun�-

43

da�dır�lar.�Ve�ya�ken�di�top�rak�la�rın�da�Ja�pon�em�per�ya�liz�mi�ni�(Ja�pon�fa�-şiz�mi�de�de�ni�li�yor)�yı�kıp�ül�ke�le�ri�ni�ba�ğım�sız�ve�de�mok�ra�tik�bir�ül�ke�-ye�dö�nüş�tü�rü�yor�lar.�Bu�ha�re�ket�le�rin�ba�şını�bur�ju�va�zi�çek�me�di�ği,�ön�-der�lik�pro�le�tar�ya�nın�elin�de�ol�du�ğu�için� top�lu�mun�ta�ma�men�de�mok�-ra�tik�leş�ti�ril�me�si�müm�kün�olu�yor.�Bur�ju�va�zi�nin�de�mok�ra�tik�dev�riman�layışı,�son�de�re�ce�sı�nır�lı�dır,�ama�iş�çi�sı�nıfı�en�de�mok�ra�tik�sı�nıf�tır.�İş�çi�sı�nıfı�ön�der�li�ğin�de�Çin’�in�ta�mamı,�Hin�di�Çin,�Vi�et�nam’�ın�ku�-

ze�yi�ve�Ko�re’�nin�ku�ze�yi�ba�ğım�sız,�de�mok�ra�tik�ül�ke�ol�ma�sü�re�ci�negi�ri�yor�lar.�Sa�vaş� so�na� er�di�ğin�de,�Sov�yet�ler’�in�yar�dım�ları� ile�Do�ğuAv�ru�pa�ül�ke�le�rin�de,�Sov�yet�ler�Bir�li�ği’�nde�sos�ya�liz�min�in�şası�hız�ka�-za�nı�yor.�Sos�ya�lizm�güç�le�ni�yor�ve�İkin�ci�Dün�ya�Sa�vaşı’�ndan�son�de�-re�ce�güçlü�bir� sos�ya�list� sis�tem�do�ğu�yor.�Em�per�ya�list� cep�he�de� iseFran�sa�ve�Al�man�ya�yı�kı�lı�yor.�İn�gil�te�re�za�yıf�lı�yor�ve�Ja�pon�ya�sa�va�-şın�için�den�ye�nik�çı�kı�yor.�Güçlü�olan�tek�em�per�ya�list�güç�ABD’�dir.Sos�ya�liz�min�güç�len�me�si�ne�karşı� em�per�ya�list� cep�he�nin�za�yıf�la�masıve�em�per�ya�list�sis�te�min�çök�me�ye�baş�la�ması�so�nu�cu�ye�ni�bir�cep�hedo�ğu�yor:�Ulu�sal� kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri� cep�he�si.�Çin’�de,�Ko�re’�de�veVi�et�nam’�da�ger�çek�leş�ti�ri�len�ulu�sal� kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�ne�ön�der�likeden�si�ya�si�güç�pro�le�tar�ya�dır.�Ve�bu�ha�re�ket�ler�sos�ya�list�kam�pın�bü�-yük�des�te�ği�ni�ka�za�nı�yor�lar,�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�ile�sos�ya�lizmcep�he�si�kay�na�şa�rak�tek�bir�cep�he�olu�yor.�Da�ha�ön�ce�1920’�ler�de�Do�-ğu’�nun�ezi�len�halk�ları� ile� sos�ya�list�Sov�yet�ler�ve�batı� pro�le�tar�yasıara�sın�da�ki� it�ti�fa�kın� te�o�rik� te�me�li�Le�nin� ta�ra�fın�dan�atıl�mıştı.�Do�ğuAv�ru�pa�ül�ke�le�ri�nin�bu� sü�re�ce�ka�tıl�ması�ve�Sta�lin’�in�Sov�yet�le�ri� ileMao’�nun�Çin’�i�ara�sın�da�ger�çek�le�şen�dost�luk�ve�iş�bir�li�ği�so�nu�cu�buit�ti�fak�ha�ya�ta�ge�çi�ril�di.�Bü�tün� em�per�ya�list� ül�ke�ler� tek�bir� cep�he�yedoğ�ru�yü�rü�yor�lar�ve�za�ten�ge�ri�ci�olan�em�per�ya�lizm�büs�bü�tün�ge�ri�ci�-le�şi�yor.�Sö�mür�ge�ler�de,�iş�bir�lik�çi�bur�ju�va�zi�ile�fe�o�dal�bey�ler�ara�sın�-da�yi�ne�bir�it�ti�fak�oluş�tu�ru�lu�yor.�Es�ki�den�böy�le�bir�it�ti�fak�yok�tu.�İt�-ti�fak�ol�madığı� için�bur�ju�va�zi�nin�em�per�ya�liz�me�karşı�baş�kal�dı�rı�sın�-dan�bah�se�di�le�bi�lir.�Kö�şe�ye�iyi�ce�sı�kı�şan�em�per�ya�lizm,�sı�kı�şık�lık�tankur�tul�mak�için�es�ki�tür�sö�mür�ge�ci�li�ği,�kla�sik�sö�mür�ge�ci�lik�yön�te�mi�-ni�terk�ede�cek,�ye�ni�tür�em�per�ya�liz�mi�ve�ya�ye�ni�sö�mür�ge�ci�li�ği�uy�-gu�la�ya�cak�tır.�Sos�ya�lizm�den�ve� sos�ya�lizm�le� it�ti�fa�ka�ge�çen�ulu�sal

44

kur�tu�luş�ha�re�ket�le�rin�den�kor�kan�ABD�em�per�ya�liz�mi,�özel�lik�le�İkin�-ci�Dün�ya�Sa�vaşı’�ndan� son�ra�kla�sik� sö�mür�ge�ci�lik�yön�te�mi�ni� terkede�cek�tir.�Yi�ne� aynı�kor�ku�onu� fe�o�dal�ler�le,� en�ge�ri�ci� güç�ler�le,� fa�-şist�ler�le� iş�bir�li�ği�ne� sü�rük�le�ye�cek�tir.�Sa�vaş� so�na�erin�ce�em�per�ya�liz�-min� ar�dın�da�ki� iş�bir�lik�çi� ha�in�le�rin�kur�du�ğu�cep�he� ile�pro�le�tar�ya�nınön�der�gücü�ola�rak�ba�şını� çek�ti�ği� ulu�sal� kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri,� halkde�mok�ra�si�le�ri�ve�sos�ya�list�ül�ke�ler�cep�he�si�ar�tık�sü�rek�li�karşı�kar�şı�yage�le�cek�tir.�Bun�dan�son�ra�dün�ya�nın�çeh�re�si�ni�de�ğiş�ti�re�cek�olan�şey;te�me�lin�de�bu�iki�cep�he�nin�bir�bi�ri�ne�karşı�mü�ca�de�le�si�ola�cak�tır.�So�-ğuk�sa�vaş�dö�ne�mi�de�ni�len�bu�ol�gu,�1950’�ler�den�1960’�la�ra�ka�dar�de�-vam�edi�yor.�Adı�‘so ğuk sa vaş,’��ama�bu�dö�nem�de�dün�ya�yi�ne�iç�teniçe�kay�na�mak�ta,�sos�ya�lizm�ve�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�hız�la�ge�-liş�mek�te�dir.�So�ğuk�sa�vaş�as�lın�da�em�per�ya�liz�me,�onun�iş�bir�lik�çi�le�ri�-ne�karşı�dün�ya�ça�pın�da�sos�ya�liz�min�ve�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�-nin�ver�di�ği�bir�sa�vaş�tır.�Af�ri�ka�kı�ta�sın�da�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�rihız�la�ge�li�şi�yor,� özel�lik�le�Fran�sa�ve� İn�gil�te�re’�nin� sö�mür�ge�le�ri� si�ya�siba�ğım�sız�lık�la�rını� ta�ma�men�el�de� edi�yor�lar.�Ge�ri�ye�Por�te�kiz� sö�mür�-ge�le�ri�ka�lı�yor�ve�on�lar�da�si�ya�si�ba�ğım�sız�lık�la�rını�an�cak�1970’�ler�deka�za�nı�yor�lar.�Bu�ge�cik�me�nin�ne�de�ni�bi�raz�de�ği�şik�tir.�As�ya’�nın�do�-ğu�su�ve�Hin�di�Çin’�in�gü�ne�yi,�Sov�yet�ler�Bir�li�ği’�nin�yar�dı�mıy�la�ön�cesi�ya�si,� ar�dın�dan�eko�no�mik�ba�ğım�sız�lı�ğını� el�de� edi�yor�ve�kur�tu�luşsü�re�ci�ne�gi�ri�yor�lar.�La�tin�Ame�ri�ka’�nın�da�ha�ön�ce�si�ya�si�ba�ğım�sız�lı�-ğını� ka�zan�ması� söz�ko�nu�su�dur.�La�tin�Ame�ri�ka�ül�ke�le�ri�nin� İs�pan�yolve�Por�te�kiz�ege�men�li�ğin�den�kur�tu�luş�ları�19.�yüz�yıl�lar�da�dır.�Yer�li�ler�-le�kay�na�şa�rak�me�lez�le�şen� İs�pan�yol�lar,� efen�di�le�ri�ni� ül�ke�le�rin�denkov�muş�lar,�ama�da�ha�son�ra�ABD�em�per�ya�liz�mi�nin�he�ge�mon�yası�al�-tı�na�gir�miş�ler�dir.� 1960’�la�ra�ka�dar�ge�lin�di�ğin�de�bun�la�rın�ABD�em�-per�ya�liz�mi�ne�karşı�mü�ca�de�le�le�ri�de�vam�et�mek�te�dir.�Or�ta�do�ğu’�da�ya�şa�yan�halk�la�rın� du�ru�mu�na�ge�lin�ce;� bu�ra�lar�da

em�per�ya�list�ler�güçlü�iş�bir�lik�çi�ler�oluş�tur�muş�tur.�Da�ha�ön�ce�bir�im�-pa�ra�tor�luk�kur�muş�olan�Tür�ki�ye’�de�iş�bir�lik�çi�yö�ne�ti�min�ye�ri�ne,�ye�-ni� do�ğan�ulu�sal� bur�ju�va�zi�nin� -ke�ma�list� bur�ju�va�zi�nin-�Tür�ki�ye’�yimo�dern�bir�ulus�ha�li�ne�ge�tir�me�ol�gu�su�var�dır.�Yi�ne�da�ha�ön�ce�birim�pa�ra�tor�luk�kur�muş�olan�İran�için�bu�söz�ko�nu�su�de�ğil�dir�ve�Tür�-

45

ki�ye� için� is�tis�nai� bir� du�rum�dur.�Arap�mil�li�yet�çi�li�ği� İkin�ci�Dün�yaSa�vaşı’�ndan� son�ra� ge�li�şi�yor,� iş�bir�lik�çi� an�lam�da�da�ol�sa� si�ya�si� biryö�ne�tim�do�ğu�yor�ve�si�ya�si�dev�let�ler�ku�ru�lu�yor.�İn�gi�liz�em�per�ya�liz�-mi�ne�ta�ma�men�ba�ğımlı�ve�baş�lan�gıç�ta�man�da�bir�yö�ne�ti�min�va�rol�-du�ğu�Arap�ül�ke�le�ri�kral�lık�la�ra�dö�nü�şü�yor.�Da�ha�son�ra�bu�ül�ke�ler�dekü�çük-bur�ju�va� re�jim�le�ri�bi�çi�min�de�de�ol�sa�bir� si�ya�si�ba�ğım�sız�lı�ğata�nık�olu�yo�ruz.�1958’�de�Irak’�ta�kral�lık�dev�ri�li�yor�ve�BA�AS’�çı�par�-ti�ler�ba�şa�ge�çi�yor.�Su�ri�ye’�de�du�rum�bun�dan�pek�farklı�de�ğil�dir.�Ür�-dün�ve�Su�u�di�Ara�bis�tan’�da�kral�lık�de�vam�eder�ken,�Mı�sır’�da�Na�sırta�ra�fın�dan�kral�lık� ala�şağı� edi�li�yor� ve�mo�dern�bir� bur�ju�va�zi� do�ğu�-yor.� Irak� es�ki� du�ru�mu�nu�bi�raz� da�ha�mu�ha�fa�za� et�me�si�ne� rağ�men,Su�ri�ye�ve�Mı�sır’�da�ke�ma�lizm�ade�ta�uy�gu�la�ma�ala�nı�na�ko�nu�lu�yor.�1960’�la�ra� ge�lin�di�ğin�de�Ara�bis�tan’�da�ki� du�rum�he�men�he�men

böy�le�dir.�1921’�de�İran’�da�ba�şa�ge�çen�şah�sü�la�le�si,�yi�ne�im�pa�ra�tor�-luk�yö�ne�ti�mi�ni�elin�de�bu�lun�du�ru�yor.�Ön�ce�İn�gi�liz,�da�ha�son�ra�ABDem�per�ya�liz�mi�ile�iş�bir�li�ği�ne�gi�den�şah�lar,�ka�pi�ta�liz�mi�ken�di�fe�o�dal�-le�ri�nin�bur�ju�va�laş�ması�öl�çü�sün�de�top�lum�la�rı�na�ha�kim�kı�lı�yor�ve�yabü�yük�öl�çü�de� İran’�da�bir� kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�nin�ya�ra�tıl�ma�sı�nade�vam�edi�li�yor.�Bu�günkü�İran�bir�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�ve�fe�o�dal�-ler�ül�ke�si�dir.�ABD�em�per�ya�liz�mi�nin�ül�ke�ye�gi�ri�şin�den�son�ra�bir�iş�-bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�nin�ya�ra�tıl�ması� sü�re�ci�ne�gi�ri�li�yor.�Mu�sad�dık’�ınİran’�da�bir�ke�ma�list�bur�ju�va�zi�ya�rat�ma�gi�ri�şi�mi�ba�şa�rı�sız�lı�ğa�uğ�ru�-yor.�Fe�o�dal�le�rin� bur�ju�va�laş�ma�la�rı�nın� bir�mil�li� bur�ju�va�zi�yi� do�ğur�-ması�ve�bu�nun�İran’�ı�mo�dern�bir�bur�ju�va�ül�ke,�mo�dern�bir�ka�pi�ta�-list�ül�ke�ha�li�ne�ge�tir�me�si�müm�kün�de�ğil�dir.�Ta�ri�hin�bel�li�bir�dö�ne�-min�de�İran�halk�la�rı�nın�mü�ca�de�le�le�ri�so�nu�cu�be�lir�le�ye�cek�tir.�Bi�raz�da�Por�te�kiz�sö�mür�ge�ci�li�ğin�den�ve�onun�öz�gül�yan�la�rın�dan

bah�set�mek�ge�re�kir.�Sa�vaş�tan� son�ra� İn�gi�liz� ve�Fran�sız�la�rın� sö�mür�-ge�ler�üze�rin�de�ki�ha�ki�mi�yet�le�ri�so�na�er�di�ve�el�le�rin�de�tut�tuk�ları�sö�-mür�ge�ler� si�ya�si� ba�ğım�sız�lık�la�rı�na� ka�vuş�tu�lar.�Em�per�ya�liz�min1914’�ler�de�ki�du�ru�mun�da�kla�sik-sö�mür�ge�ci�lik�aza�mi�dü�zey�dey�di�vedün�ya�nın�bü�yük�bir�bö�lümü�kla�sik�sö�mür�ge�ha�li�ne�gel�miş�ti.�As�ya’�-nın�bü�yük�bir� ke�si�mi,�Af�ri�ka’�nın� ta�mamı�ve� ada�lar� kla�sik-sö�mür�-gey�di.�İkin�ci�Em�per�ya�list�Sa�vaş’�ta�gi�ri�len�bu�na�lım�ve�ye�nil�gi,�em�-

46

per�ya�liz�min�kla�sik-sö�mür�ge�po�li�ti�ka�sı�nın�par�ça�lan�ma�sı�na�yol� açtı(Tür�ki�ye,�İran,�Çin,�Hin�di�Çi�ni,�Af�ri�ka�kı�tası�ve�Ara�bis�tan’�da�ki�du�-rum).�Bu�ül�ke�ler� he�men�kla�sik� sö�mür�ge�ci�li�ğe� karşı� bir�mü�ca�de�leve�ri�yor�lar.�Faz�la� an�ti-em�per�ya�list� bir� ni�te�li�ği� ol�ma�ma�sı�na� rağ�meniş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�de�kla�sik�sö�mür�ge�ci�li�ğe�karşı�mü�ca�de�le�ede�bi�-lir.� Si�ya�si� sı�nır�la�rın� ol�du�ğu�yer�de� iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi� da�ha� faz�lage�li�şir.�İş�bir�lik�çi�bur�ju�va�zi�için�ide�al�dev�let,�ken�di�ge�li�şi�mi�için�enuy�gun�olan�dev�let,�eko�no�mik�ola�rak�em�per�ya�liz�me�ba�ğımlı,�si�ya�siola�rak�ba�ğım�sız� olan�dev�let�tir.�Ka�pi�ta�liz�min� şa�fak�vak�tin�de�BatıAv�ru�pa’�da�ulu�sal�bur�ju�va�zi�nin�ön�der�li�ğin�de,�ulu�sal�dev�let�le�rin�ku�-ru�lu�şu�gi�bi�em�per�ya�list�aşa�ma�da�da�iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�nin�ön�cü�lü�-ğün�de�eko�no�mik�ola�rak�em�per�ya�liz�me�bağlı�kı�lı�nan,�si�ya�si�ba�ğım�-sızlığı�olan�bir�di�zi� dev�let� do�ğu�yor.�Bu�nun�ya�nın�da� sos�ya�list�le�rinön�der�li�ğin�de�ge�liş�ti�ri�len�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�so�nu�cu�tam�ba�-ğım�sız� ve�de�mok�ra�tik� ül�ke�ler� top�lu�lu�ğun�da�da�bir� artış� olu�yor.1960’�la�ra,� 1970’�le�re� ge�lin�di�ğin�de�kla�sik� sö�mür�ge�ci�lik� po�li�ti�kasıgit�tik�çe�za�yıf�lı�yor,�ama�ta�ma�men�si�li�ni�yor�mu?�Ha�yır!�Ok�ya�nus�yaada�la�rın�da,�dün�ya�nın�şu�ra�sın�da-bu�ra�sın�da�he�nüz�ka�lıntı�ola�rak�kla�-sik�sö�mür�ge�ci�lik�var�dır.�Özel�lik�le�em�per�ya�liz�me�eko�no�mik�ola�rakba�ğımlı� olan�ül�ke�le�rin� elin�de�hâ�lâ� kla�sik-sö�mür�ge�ler�mev�cut�tur.Em�per�ya�liz�me�ba�ğımlı� bir� ül�ke�ol�ması� ve� ta� ka�pi�ta�liz�min� şa�fakvak�tin�de�bir�di�zi�sö�mür�ge�ye�sa�hip�ol�ması�açı�sın�dan�Por�te�kiz’�in�du�-ru�mu�il�ginç�tir.�An�go�la’�ya,�Gi�ne’�ye,�Mo�zam�bik’�e�16.�yüz�yıl�dan�be�-ri�sa�hip�olan�Por�te�kiz,�baş�lan�gıç�ta�güçlü�bir�sö�mür�ge�ci�li�ği�ge�liş�ti�-re�mi�yor.� 20.� yüz�yı�lın� baş�la�rın�da�ve�özel�lik�le�Bi�rin�ci�Em�per�ya�listSa�vaş� son�ra�sın�da,�eko�no�mik�sö�mür�ge�ci�li�ği�yay�gın�laş�tır�ma�ya�ça�lı�-şı�yor,�ama�ka�pi�ta�liz�mi�sö�mür�ge�le�ri�ne�ha�kim�kı�la�mı�yor.�Ken�di�si�deiçin�de� fe�o�dal� ka�lın�tı�lar� ba�rın�dı�ran�ve� fa�şist� re�jim�al�tın�da�bu�lu�nanbir�ül�ke,� top�lu�mu�ge�liş�ti�re�mez.�Bur�ju�va�de�mok�ra�si�si�ni�uy�gu�la�ma�-yan�bu� fa�şist�yö�ne�tim,� sö�mür�ge�ler�de�bir�eko�no�mik�ge�liş�me�ye�yolaç�ma�ya�cak�ve�on�la�ra�kor�kunç�bir�eko�no�mik�baskı�ve�si�ya�si�ge�ri�likge�ti�re�cek�tir.�Por�te�kiz’�in�bu�eko�no�mik�ve�si�ya�si�ya�pısı,�sö�mür�ge�le�-ri�ne�de�yan�sı�yor.�Ka�pi�ta�list�leş�me�yen�sö�mür�ge�ler�de�en�ufak�bir�ge�-liş�me,�kor�kunç�bir�zor�la�he�men�ba�şın�dan�ezi�li�yor.�Bü�tün�bu�söy�le�-

47

nen�le�rin� so�nu�cu�1960’�la�ra� ka�dar� ka�pi�ta�liz�min� es�ki� top�lum�sal� ya�-pıyı� ve�ka�palı� eko�no�mi�yi� da�ğı�ta�ma�dı�ğını,�mo�dern� sı�nıf�ları� or�ta�yaçı�ka�ra�ma�dı�ğını�ve�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�nin�mad�di�şart�la�rı�nınmev�cut�ol�ma�dı�ğını�ko�lay�ca�an�la�ya�bi�li�riz.�Mo�dern�sı�nıf�la�rın�or�ta�yaçık�madığı�An�go�la,�Gi�ne�ve�Mo�zam�bik’�te�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�-ri�ve�ri�le�mez.�AET�em�per�ya�liz�mi�nin�ye�raltı,�ye�rüstü�zen�gin�lik�le�ri�niAv�ru�pa’�ya� ta�şı�ması�ve�Por�te�kiz� sö�mür�ge�ci�li�ği�nin�ar�tan�pa�zar� ih�ti�-yacı,�sö�mür�ge�ler�de�ka�pi�ta�liz�min�ge�liş�me�si�ne�yo�laçmış,�ka�pi�ta�lizmge�liş�ti�ği�an�da�da�Gi�ne,�An�go�la�ve�Mo�zam�bik’�te�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�-re�ket�le�ri�baş�la�mış�tır.�Bu�gün�bu�ül�ke�le�rin�bir�kısmı�de�mok�ra�tik�dev�-ri�mi�ba�şa�rı�ya�ulaş�tır�ma�ya� ça�lı�şır�ken,�bir�kısmı�da� sos�ya�list� dö�nü�-şümü�ger�çek�leş�tir�me�ye�ça�lış�mak�ta�dır�lar.Öz�gür�lük�ve�ba�ğım�sız�lık�mü�ca�de�le�le�ri,� sa�de�ce�ulus�la�rın� or�ta�ya

çıkışı�ile�baş�lamış�bir�ol�gu�de�ğil�dir.�İs�ti�la�ve�iş�gal�ler�ça�ğı�nın�baş�la�-ması�ile�bir�lik�te,�halk�la�rın�is�ti�la�ve�iş�gal�le�re�karşı�di�ren�me�çağı�dabaş�la�mış�tır.�İlk�sı�nıflı�top�lum�olan�kö�le�ci�top�lu�mun�or�ta�ya�çık�masıile�bir�lik�te,�halk�la�rın�ba�ğım�sız�lık�mü�ca�de�le�le�ri�nin�baş�la�ması�ka�çı�-nıl�maz�dır.�Sö�mür�ge�ci�lik�ta�ri�hi�bir�di�re�niş�ta�ri�hi�dir.�Halk�lar�ken�di�li�-ğin�den� sö�mü�rüyü�ve�ba�ğım�sız�lık�la�rını� yi�tir�me�yi� ka�bul� et�mez�ler.Halk�la�rın� tut�sak� edil�mek� is�te�ni�şi� on�ları� di�ren�me�le�re� sev�ket�miş�tir.“Dün ya da hiç bir şey ba ğım sız lık ve öz gür lük ten da ha de ğer li ola -maz.” Halk�lar�za�yıf�ol�duk�ları�için�güçlü�ka�vim�ler�kar�şı�sın�da�ezi�le�-cek�ler�ve�ya�güçlü�ka�vim�ler�on�ları�baskı�al�tı�na�ala�cak�lar�dır.�Ta�rih�tege�li�şen� sö�mür�ge�ci�li�ğe�karşı�ge�li�şen�di�ren�me�ler�var�dır,� ama�di�ren�-me�ler�halk�ları� tam�öz�gür�lü�ğe�ka�vuş�tur�ma�mış�tır.�Di�ren�me�ler�bir�ta�-kım�bey�le�re�öz�gür�lük�ge�tir�miş,�ama�bu�bey�ler�sü�reç�için�de�iş�bir�lik�-çi�ol�muş�lar�dır.�Na�sıl�bu�gün�bur�ju�va�zi�iş�bir�lik�çi�ise,�o�dö�nem�de�tut�-sak�halk�la�rın�bey�le�ri�de�iş�bir�lik�çiy�di.�Ör�ne�ğin�Kürt�bey�le�ri�nin�Os�-manlı� ha�ne�dan�la�rıy�la� kur�duk�ları� iliş�ki�ler� ül�ke�yi� kur�tar�ma,� ba�ğım�-sız�lı�ğa� gö�tür�me� iliş�ki�le�ri� de�ğil,� iş�bir�lik�çi� iliş�ki�ler�dir.�Evet,� bey�leriş�bir�li�ği�ni� ter�cih� eder�ler�ken,� halk�lar� sü�rek�li� di�re�ni�yor�lar,� ama�budi�ren�me�ler�za�fer�le,�tam�ba�ğım�sız�lık�la�so�nuç�lan�mı�yor.�Di�ren�me�le�reba�zen�bey�ler,� ba�zen�de�or�ta�ya� çı�kan�halk�kah�ra�man�ları� ön�der�likedi�yor.�El�bet�te�bu�di�ren�me�ler�halk�la�ra�öz�gür�lük�ve�ba�ğım�sız�lık�bi�-

48

lin�ci�ni�ver�miş�ve�halk�la�rın�bu�gü�ne�ka�dar�ya�şa�ma�la�rını�sağ�la�mış�tır.Halk�la�rın� bu�gü�ne�ka�dar� va�ro�luş�ları� bu�di�ren�me� sa�ye�sin�de�dir.�Di�-ren�me�miş�halk�lar�ta�rih�sah�ne�sin�den�si�li�nip�atıl�mış�lar�dır.�Özel�lik�le�bu�Kürt�halkı�için�da�ha�da�ge�çer�li�dir.�Ro�ma’�ya,�Arap�-

la�ra,�Bi�zans�ve� İran’�a� karşı� ger�çek�ten�güçlü�di�ren�me�ler� var�dır.Kür�dis�tan’�ı� ba�ğım�sız�lı�ğa� ve�öz�gür�lü�ğe�ulaş�tır�ma�ma�sı�na� rağ�men,Kürt�hal�kı�nın�20.�yüz�yı�la�ka�dar�ge�li�şi,�bu�di�ren�me�ler�sa�ye�sin�de�ol�-muş�tur.�Kürt�ler�dağ�la�ra�çe�kil�me�se�ler�di,�di�ren�me�se�ler�di,�aşi�ret�bi�çi�-min�de�de�ol�sa�ör�güt�len�me�se�ler�di,�şu�an�da� ta�rih�te�böy�le�bir�hal�kınvar�lı�ğı�na� rast�la�mak�ola�nak�sız� olur�du.�Dil� ala�nın�da,� kül�tü�rel� veeko�no�mik� alan�da�bu�di�ren�me�ler� ol�ma�saydı,�Kürt� halkı� baş�ka�birulu�sun�par�çası�ha�li�ne�dö�nü�şe�cek�ti.�Kı�sa�cası� halk�la�rın� ba�ğım�sız�lık� ve�öz�gür�lük�ha�re�ket�le�ri,� sa�de�ce

gü�nü�müz�için�ge�çer�li�olan�bir�ol�gu�de�ğil�dir.�Kö�le�ci�top�lum�dan�be�riva�ro�lan�öz�gür�lük�ve�ba�ğım�sız�lık�is�tem�le�ri,�gü�nü�mü�ze�ka�dar�de�vamet�miş�tir.�Her� türlü�baskı� ve� sö�mü�rü�den�kur�tu�luş,� sı�nıf�sız� top�lu�madoğ�ru�yol�alış�çağı,� an�cak�1917�Ekim�Dev�ri�mi’�nden�son�ra�baş�la�-mış�tır.�Ar�tık�Ekim�Dev�ri�mi�ile�bir�lik�te,�“Sö mür ge ve ba ğımlı ül ke -le rin sar sıl maz sö mürü ve baskı çağı geç miş tir. Sö mür ge ve ba -ğımlı ül ke ler de ki kur tu luş dev rim le ri çağı, bu ül ke ler pro le tar ya sı -nın uyanış çağı, bu pro le tar ya nın dev rim de ki he ge mon ya çağı gel -miş tir.” (Sta�lin,�Ulu�sal�So�ru�nu�Çöz�me�nin�Pro�le�ter�Yön�te�mi�Üze�ri�-ne)�Bu�nun� çi�çek� açıp�ge�liş�me�si� gü�nü�müz�de�dir.�Halk�lar� es�ki�densür�dür�dük�le�ri�mü�ca�de�le�le�ri�ni,� si�ya�si� ve� eko�no�mik�ba�ğım�sız�lık�la�-rını�el�de�ede�rek� taç�lan�dı�rı�yor�lar.�Kö�le�ci�ve�fe�o�dal�dö�nem�ile� il�kelser�ma�ye�bi�ri�ki�mi�dö�ne�min�de�ki�ba�ğım�sız�lık�sa�vaş�la�rı�nın�her�bi�ri�birta�rih�ko�nu�su�dur.�Di�re�niş�bi�çim�le�ri�nin�ge�li�şi�mi�ve� ta�rih�bo�yun�ca�halk�la�rın�ayak�la�-

nış�ları�üze�rin�de�dur�duk.�Bey�le�rin�bir�ül�ke�yi�kur�tar�ma�ları�ve�o�ül�keüze�rin�de�ha�ki�mi�yet�le�ri�ni�kur�ma�ları,�halk�ları� tut�sak�lık�tan�kur�tar�ma�-ları�an�la�mı�na�gel�mez.�Sö�mürü�ve�tut�sak�lık�tan,�an�cak�sı�nıf�sız�top�lu�-ma�ge�çi�şin�ko�şul�la�rını�ha�zır�la�yan�sos�ya�lizm�ile�kur�tu�lu�nur.�Bur�ju�vaçağ�da�do�ğan�ulus�lar�ege�men�ulus�lar�dır.�Kö�le�ci�dö�nem�de�de�ege�menka�vim�ler�var�dır.�De�ni�le�bi�lir�ki,�em�per�ya�list�çağ�da�bur�ju�va�zi�ül�ke�ye

49

si�ya�si�ba�ğım�sızlığı�ka�zan�dırmış�ya�da�eko�no�mik�ba�ğım�sızlığı�ge�tir�-me�miş,�halkı�kur�tar�ma�mış�tır.�An�cak,�em�per�ya�list�çağ�da�sos�ya�list�ül�-ke�le�rin�doğ�ması�ve� sos�ya�list� sis�te�min�dün�ya�üze�ri�ne�ya�yıl�ma�sıy�la,halk�la�rın�yüz�yıl�lar�dan�be�ri� sür�dür�dük�le�ri�ba�ğım�sız�lık�ve�öz�gür�lükmü�ca�de�le�le�ri�ba�şa�rı�ya�ula�şı�yor.�Ekim�Dev�ri�mi� sö�mür�ge�le�re�mark�-sizm-le�ni�niz�mi�gö�tü�rü�yor,�ko�mü�nist�par�ti�le�ri�do�ğu�yor.�Ko�mü�nist�ör�-güt�ler,�iş�çi�sı�nıfı�ön�der�li�ğin�de�bü�tün�an�ti-em�per�ya�list�güç�le�ri�tek�bircep�he�de�bir�leş�ti�rip�uzun�bir�halk�sa�vaşı�sü�re�ci�ne�doğ�ru�yol�alı�yor�lar.Bu�nu�özel�lik�le�şu�nun�için�söy�lü�yo�ruz:�Kür�dis�tan�ta�ri�hi�bir�di�ren�meta�ri�hi�dir.�Bu�di�ren�me�ler�özel�lik�le�19.�yüz�yıl�da�yo�ğun�laş�mış�tır.�Aynıta�rih�ler�de�Kür�dis�tan’�da�ka�pi�ta�liz�min�ge�liş�ti�ği�ve�bir�Kürt�ulu�sal�bur�-ju�va�zi�si�nin�doğ�du�ğu,�bu�ulu�sal�bur�ju�va�zi�nin�di�ren�me�ha�re�ket�le�ri�neön�der�lik� et�ti�ği�bi�çi�min�de�bur�ju�va� tez�ler�var�dır.�Ta�ri�hin�bu�bur�ju�vayo�ru�mu�na�karşı�çık�mak,�ko�mü�nist�le�re�dü�şen�en�önem�li�gö�rev�ler�denbi�ri�ol�ma�lı�dır.�Halk�lar�da�ulu�sal�kur�tu�luş�sa�vaşı�ve�re�bi�lir,�bu�gü�nü�müz�için�de

böy�le�dir.�Batı�Sah�ra’�da�Po�li�sa�rio�ön�der�li�ğin�de�ve�ri�len�kur�tu�luş�mü�-ca�de�le�si,�bir�kaç�aşi�re�tin�bi�ra�ra�ya�gel�me�siy�le�sür�dü�rül�mek�te�dir.�Ba�-ğım�sız�lık�mü�ca�de�le�si�nin�ba�şa�rı�ya�ulaş�ma�sın�dan�son�ra�aşi�ret�ya�pısıhız�la�da�ğı�la�cak,�aşi�ret�eko�no�mi�sin�den�sıy�rı�la�rak�bir�ulu�sal�eko�no�-mi�ku�ru�lup�ik�ti�sa�di�bir�lik�ya�ra�tı�la�cak�ve�mo�dern�bir�ulus�te�me�li�negö�re� ör�güt�le�ne�cek�tir.�Bu� an�lam�da�bir� ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ke�ti�dir.Ama�da�ha�ön�ce�ki� ya�pı�la�rıy�la,� top�lu�mun� için�de�bu�lun�du�ğu� aşi�retya�pı�sıy�la�bir�ulus�ol�ma�dık�ları� için�bu�an�lam�da�bir�ulu�sal�kur�tu�luşha�re�ke�ti�de�ğil�dir.Sö�mür�ge�halk�ları,�ba�ğım�sız�lık�sa�vaşı�sü�re�ci� için�de�ya�da�sa�vaş

son�ra�sın�da�mo�dern�de�mok�ra�tik� ulus�lar� ha�li�ne� ge�li�yor�lar.�Bun�danön�ce�ki�du�rum�da�ulus�mu�dur,�de�ğil�mi�dir,�de�mek�ge�re�kir.�Bun�danön�ce�ki� dö�nem,�kö�le�ci�lik� ve� sö�mür�ge�ci�lik� dö�ne�mi,� di�lin,� kül�tü�rünve�eko�no�mi�nin�ge�liş�me�di�ği�dö�nem�di.�Sta�lin’�in�“ka pi ta liz min şa fakvak tin de ulus la rın do ğu şu” te�o�ri�siy�le,�sö�mür�ge�ler�de�ki�ulus�laş�mayıbir�bi�rin�den�ayır�mak�ge�re�kir.�Ulu�sal�kur�tu�luş�aşa�ması,�dev�rim�ci�biryön�tem�le� ulus� ol�ma,� sa�vaş� ka�za�nıl�dık�tan� son�ra� ba�ğım�sız� ve�de�-mok�ra�tik� bir� ulus� du�ru�mu�na�gel�me� aşa�ma�sı�dır.� Sö�mür�ge�ler�de�ki

50

ulus�la�rın�do�ğu�şu,�ka�pi�ta�liz�min�şa�fak�vak�tin�de�ki�ulus�la�rın�do�ğu�şu�naben�ze�mez.�Ka�pi�ta�liz�min� şa�fak�vak�tin�de�ki� ulu�sal� ha�re�ket�le�rin� ba�-şını� çe�ken,� fe�o�dal� par�ça�lan�mış�lı�ğa� karşı�mü�ca�de�le� eden� “genç”bur�ju�va�zi,� fert�le�ri� ulus�lar� bi�çi�min�de�ör�güt�le�ye�rek�ba�ğım�sız� ulu�saldev�let�ler� kur�muş�tur.�Ser�best� re�ka�bet�çi� dö�ne�min�de�de�min�de�di�ği�-miz�gi�bi�ulus�ları�ya�ra�tan�ka�pi�ta�lizm,�te�kel�ci�aşa�ma�sın�da�ar�tık�ulus�-la�rın� kur�ta�rı�cısı� de�ğil,� ak�si�ne�on�la�rın� boy�he�de�fi� ha�li�ne� gel�miş�tir.Kı�sa�cası,�ar�tık�em�per�ya�list�çağ�da�bur�ju�va�zi,�dev�rim�ci�ba�ru�tu�nu�tü�-ke�ti�yor� ve�ulu�sun�hak�la�rını� do�lar�lar�la� tran�pe� edi�yor.�Ül�ke�nin�ba�-ğım�sız�lı�ğını� is�te�yen�ya�da�bu�nun� için� sa�va�şan� sı�nıf�lar,� iş�çi� sı�nıfı,köy�lü�lük,� kü�çük-bur�ju�va�zi� ve�ulu�sal-bur�ju�va�zi�nin�dev�rim�ci� ka�na�-dı�dır.�Ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�nin�ba�şını�çe�ken�bi�ri�cik�güç�pro�le�tar�-ya�dır.�Kö�le�ci�ve�fe�o�dal�dö�nem�de�halk�lar�dış�baskı�ve�sö�mü�rü�ye�karşı

ba�ğım�sız�lık� ey�lem�le�ri�ne� gi�ri�şi�yor�lar,� dış� is�ti�la�ya�karşı� di�re�ni�yor�-lardı.�Ama�halk�la�rın�bü�tün�ba�ğım�sız�lık�ha�re�ket�le�ri,� ulu�sal� ba�ğım�-sız�lık�ha�re�ket�le�ri�dir�di�ye�bir�ko�şul�yok�tur.�Bir�ha�re�ke�tin�ulu�sal�ba�-ğım�sız�lık�ha�re�ke�ti�ola�bil�me�si�için�da�ha�ön�ce�den�bah�set�ti�ği�miz�gi�bi,ha�re�ke�tin�için�de�bir�ulu�sal�ke�si�min�ol�ması,�ön�ce�den�bir�bur�ju�va�sı�-nı�fı�nın�doğ�ması�ge�re�kir.�Dün�ya�ça�pın�da�bur�ju�va�zi�nin�ve�ka�pi�ta�liz�-min�ge�ri�ci�leş�me�si� ve� fe�o�da�lizm�le� it�ti�fa�ka�gir�me�si,� sö�mür�ge�ler�deulus�laş�ma�sü�re�ci�ni�de�ğiş�ti�ri�yor.�Da�ha�doğ�ru�bir�de�yim�le;�sö�mür�ge�-ler�de�ulus�laş�ma�için�ar�tık�bir�bur�ju�va�sı�nı�fı�nın�varlığı,�ko�şu�lu�or�ta�-dan�kal�kı�yor.�Yi�ne�de�halk�la�rın�ba�ğım�sız�lık�ha�re�ke�ti�mev�cut�tur.�Buan�lam�da�ba�ğım�sız�lık�sü�re�ci�içe�ri�sin�de�es�ki�aşi�ret�dü�ze�ni�ve�fe�o�dalyapı� da�ğı�tı�la�rak,� bur�ju�va�ge�liş�me�yol�ları� tı�ka�nı�yor.�Bu�nun�ye�ri�neko�nu�lan�ba�ğım�sız,� de�mok�ra�tik,� eko�no�mik�ve� si�ya�sal� yapı,� ya�nihalk�dik�ta�törlüğü�al�tın�da,� sö�mür�ge�halk�ları�ulus�ha�li�ne�ge�li�yor�lar.So�nuç�ola�rak;�sö�mür�ge�halk�la�rı�nın�ulu�sal�ba�ğım�sız�lık�ha�re�ke�ti,�va�-ro�lan�bir�ulu�sun�ya�da�ön�ce�ulus�la�şan,�ama�son�ra�dan�üze�rin�de�ulu�-sal�baskı�ku�ru�lan�bir�ulu�sun,�bu�ulu�sal�bo�yun�du�ru�ğa�karşı�sa�va�şı�-ma�gir�di�ği�bir�ulu�sal�ba�ğım�sız�lık�ha�re�ke�ti�de�ğil�dir.�Ezi�len�ulus�la�rın�ba�ğım�sız�lık�ha�re�ke�ti� ile� sö�mür�ge�halk�la�rın�ba�-

ğım�sız�lık�ha�re�ke�ti�ara�sın�da�ki�fark�ne�dir?�Ezi�len�ulus�lar�da�da�ha�ön�-

51

ce�ulus� ha�li�ne� ge�lin�miş,� ama� son�ra�dan�her�han�gi� bir� ne�den�le� aynıulus�üze�rin�de�ulu�sal�baskı�te�sis�edil�miş�ti.�Ezi�len�ulu�sun�bur�ju�va�zi�-si,� köy�lülüğü�ve�kıs�men�de� iş�çi� sı�nı�fını� ye�de�ği�ne� ala�rak,� pa�za�raken�di�si�nin�sa�hip�ol�ması�is�te�miy�le,�ezen�ulu�sun�bur�ju�va�zi�si�ne�karşıba�ğım�sız�lık� ha�re�ke�ti�ne� baş�vu�rur.�Ulu�sun�oluş�ma�sın�da�be�lir�le�yi�cirol� oy�na�yan�pa�zar�dır.�Ulu�sun�oluş�ma�sın�da,� ti�ca�ret� bur�ju�va�zi�si�ninya�rarı�var�dır.�Sı�nıf�ile�ulus�ara�sın�da�ki�ob�jek�tif�bağ�da�bu�ra�dan�or�ta�-ya�çı�kar.�Şöy�le�der�Le�nin: “Bu ulu sal bağ la rın ya ra tıl ması, bur ju -va iliş ki le ri nin ya ra tıl ma sın dan baş ka bir şey de ğil dir.” Ka�pi�ta�liz�-min�yük�se�liş�dö�ne�min�de�do�ğan�bu�ulus�la�ra�“bur ju va ulus lar” de�-nir.�Ama�da�ha�ön�ce�ulus�laş�mamış�ve�gi�de�rek� em�per�ya�liz�min�veonun�iş�bir�lik�çi�si�olan�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�ile�top�rak�ağa�la�rı�nın�ta�-hak�kümü�al�tın�da�olan�halk�la�rın�yü�rüttüğü�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti,bir� bur�ju�va�ulu�sal� ha�re�ke�ti� de�ğil�dir.�Ezi�len�ulus�lar� so�ru�nu� ile� sö�-mür�ge�le�rin� kur�tu�lu�şu� so�ru�nu� ara�sın�da�ki� ay�rım�üze�rin�de,�Tür�ki�yeso�lu�nun�Kür�dis�tan�me�se�le�sin�de�ki�yanlış�yo�rum�ve�tu�tu�mu�nu�açık�-lı�ğa�ka�vuş�tur�mak�için�özel�lik�le�dur�mak�ge�re�kir.�Tür�ki�ye�so�lu�ta�ra�-fın�dan�Kür�dis�tan�so�ru�nu,�bir�ezi�len�ulus�so�ru�nu�ola�rak�kon�mak�ta,bur�ju�va�zi�nin,�iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�nin�ya�da�mil�li�bur�ju�va�zi�nin�pa�za�-rı�na�sa�hip�çık�ması�ve�ken�di�mil�li�dev�le�ti�ni�kur�ması�bi�çi�min�de�yo�-rum�lan�mak�ta�dır.�So�ru�nun�bu�tür�ko�nu�şu,�yanlış�bakış�açısı,�on�larıKürt�çü�lük�pro�pa�gan�dası�ya�pıldığı�id�di�a�sı�na�ve�yol�daş�la�ra�“bur ju vamil li yet çi le ri”�ya�kış�tır�ma�sı�nın� ta�kıl�ma�sı�na�gö�tü�re�cek�tir.�Bu�ha�talıgö�rüş�le�re�karşı�mü�ca�de�le�ise,�Kür�dis�tan�so�ru�nu�nun�mark�sizm-le�ni�-niz�min�yol�gös�te�ri�ci�ışı�ğın�da�doğ�ru�bir�tah�li�li�ile�müm�kün�dür.�Ezi�len�ulu�sun�ba�ğım�sız�lık�ha�re�ke�ti�ve�ya�bur�ju�va�ulu�sal�ha�re�ke�ti,

ta�ri�hin�bel�li�bir�dö�ne�min�de�or�ta�ya�çı�kar.�Em�per�ya�liz�min�he�nüz�varol�madığı�ser�best�re�ka�bet�çi�ka�pi�ta�liz�mi�nin�son�dö�nem�le�rin�de,�Do�ğuAv�ru�pa,� İr�lan�da�da�hil,�Bal�kan�lar’�da�ki� ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ket�le�ribu�nun�ti�pik�ör�nek�le�ri�dir.�Bu�ha�re�ket�ler�mil�li�bas�kıyı�sür�dü�ren�ulus�-la�ra� karşı,� ezi�len�ulu�sun�bur�ju�va�zi�si�nin�yü�rüttüğü�ha�re�ket�ler�dir.Batı�Av�ru�pa’�da�mer�ke�zi�dev�let�le�rin�te�şek�külü,�ulus�la�rın�ulu�sal�dev�-let�ler�kur�ması�bi�çi�min�de�ol�du�ğu�hal�de,�Do�ğu�Av�ru�pa�ül�ke�le�rin�de�kimer�ke�zi�leş�me,�ulu�sal�dev�le�tin�ku�rul�ma�sın�dan�ön�ce�dir.�Do�ğu�Av�ru�-

52

pa’�da�Mo�ğol�ve�Türk�is�ti�la�la�rı�na�karşı�bir�çok�halkı�kap�sa�mı�na�alanmer�ke�zi�im�pa�ra�tor�luk�lar�için�de�ka�pi�ta�liz�min�gi�ri�şiy�le�bir�lik�te�ön�ceha�kim�mil�li�yet� ulus�laş�mak�ta� ve�dev�le�te� dam�ga�sını� vu�ra�rak� as�ke�rive� si�ya�si�ola�rak�ör�güt�len�mek�te�dir.� İm�pa�ra�tor�luk�bün�ye�sin�de�ye�ra�-lan�di�ğer�mil�li�yet�le�rin� ulus�laş�ması� ise� bi�raz� da�ha�geç�ol�mak�ta�dır.Bu�olu�şum�sü�re�cin�den�son�ra�dır�ki,�ezen�ulus-ezi�len�ulus�kav�ram�-ları�or�ta�ya�çı�kar.�Ha�kim�ulu�sun�dev�let�me�ka�niz�ma�sı�na�ve�pa�za�rı�nasa�hip�ol�ma�gi�bi�si�ya�sal�ve�eko�no�mik�alan�da�avan�tajlı�du�ru�mu�söz�-ko�nu�su�dur.�Ezi�len�ulus�ya�da�da�ha�son�ra�ulus�laş�ma,�mil�li�ye�tin�bur�-ju�va�zi�si,� özel�lik�le� ti�ca�ret� bur�ju�va�zi�si,� ken�di� pa�za�rı�na� sa�hip�ol�ma,ulu�sal�dev�le�ti�ni�ve�ken�di�mil�li�eko�no�mi�si�ni�kur�ma�hak�kın�dan�yok�-sun�dur.�Sö�mü�rü�nün� en�bü�yük�ke�si�mi,� ezen�ulu�sun�bur�ju�va�zi�si�negit�mek�te�ve�bu�iki�bur�ju�va�sı�nıfı�ara�sın�da�bir�sa�va�şa�yol�aç�mak�ta�-dır.�Sta�lin’�in�“ulu sal sa vaş, bur ju va sı nıf ları ara sın da ki bir sa vaş -tır”�de�di�ği�du�rum�bu�dur.�Yi�ne�Sta�lin’�in�“Mark sizm ve Ulu sal So -run”�bro�şü�rün�de� tah�lil� et�ti�ği� ül�ke�ler;�Rus�ya,�Avus�tur�ya-Ma�ca�ris�-tan,�Bal�kan�lar� ve� İr�lan�da’�dır.� 1917�Ekim�Dev�ri�mi’�ne�ka�dar� buböy�le�de�vam�eder.�19.�yüz�yı�lın�son�dö�nem�le�ri�ni�ha�tır�la�ya�lım;�ka�pi�-ta�lizm�he�nüz� ser�best� re�ka�bet�çi� dö�ne�min�de�dir.�Av�ru�pa’�nın�do�ğu�suile� İr�lan�da’�ya� sö�mür�ge�bir� bi�çim�de�de�ğil,� iç� ol�gu�ve�ya� iç� ol�gu�yaben�zer�bir�bi�çim�de�gir�mek�te�dir.�Bal�kan�lar’�da�ki�du�rum�da�ay�nı�dır.Ya�bancı�ka�pi�ta�lizm�ol�madığı�için,�sö�mür�ge�leş�me�ol�gu�su�da�yok�tur.19.�yüz�yıl�da�Av�ru�pa�ça�pın�da�tüm�halk�lar�ulus�la�şı�yor,�ama�yu�ka�rı�dada�söy�le�di�ği�miz�gi�bi�bir�ke�sim�dev�le�te�ha�kim�olup,�ezen�ulus,�birke�sim�de�im�pa�ra�tor�lu�ğun�ta�hak�kümü�al�tın�da�ka�la�rak�ezi�len�ulus�ol�-mak�ta�dır.�Do�ğal�ola�rak�ezi�len�ulu�sun�bur�ju�va�zi�si�da�ha�çok�sö�mürüiçin�ken�di�ulu�sal�pa�za�rı�na�ge�rek�sin�me�du�ya�cak�ve�ulu�sal�mü�ca�de�lebaş�la�ya�cak�tır.�Aynı� yüz�yıl�da� iki� ulu�sun�ha�kim� sı�nıf�ları� ara�sın�dabaş�la�yan�bu�sa�vaş,�ezi�len�ulu�sun�bur�ju�va�zi�si�le�hi�ne�des�tek�len�me�sige�re�ken� ile�ri�ci� bir� sa�vaş�tır.�Ko�mü�nist� par�ti�le�ri� ta�ra�fın�dan�da�des�-tek�le�nen�bu�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�ne�pro�le�tar�ya�nın�ön�der�lik�ede�-bil�me�ko�şul�ları�yok�tur.�1917�Ekim�Dev�ri�mi’�ne�ka�dar�pro�le�tar�ya�nınulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�rin�de�he�ge�mon�ya�kur�ması�müm�kün�de�ğil�-dir.�Pro�le�tar�ya�an�cak�ken�di�de�mok�ra�tik�hak�ları�ve�sos�ya�list�dev�rim

53

için�mü�ca�de�le�ede�bi�le�cek�tir.�Ekim�Dev�ri�mi’�yle�bir�lik�te�pro�le�tar�ya�-nın�sö�mür�ge�sel�dev�rim�de�he�ge�mon�ya�çağı�gel�miş�ve�Ekim�Dev�ri�-mi� ulus�la�rın� kur�tul�ması� için� bü�yük� im�kan�lar� ya�ratmış,� tu�tu�la�cakdoğ�ru�yol�ları�aç�mış�tır.�Kı�sa�cası�iki�bur�ju�va�sı�nıfı�ara�sın�da�bir�sa�va�-şı�ma�yol� aç�ması� ka�çı�nıl�maz�olan� ezen-ezi�len�ulus� so�ru�nu,�Do�ğuAv�ru�pa’�ya�özgü�bir�so�run�dur.�Ser�ma�ye�ve�em�per�ya�liz�me�karşı�ol�-ması,�ken�di�ül�ke�sin�de�ser�ma�ye�nin�ve�mil�li�ka�pi�ta�liz�min�ge�liş�ti�ril�-me�si�ni�amaç�edin�me�si�ne�rağ�men�so�nuç�lan�ması�iyi�bir�şey�dir.�Dev�-le�tin�bir�iç�so�ru�nu�olan�ve�ta�rih�açı�sın�dan�Bi�rin�ci�Em�per�ya�list�Pay�-la�şım�Sa�vaşı’�na�ka�dar�Do�ğu�Av�ru�pa’�yı� ve� İr�lan�da’�yı� il�gi�len�di�renezi�len�ulus�so�ru�nu�iş�te�böy�le�dir.�Sö�mür�ge�ler�so�ru�nu�na�ge�lin�ce;�Av�ru�pa�ka�pi�ta�liz�mi�dün�ya�ça�pın�-

da� sö�mür�ge�ci�li�ği� ge�liş�ti�re�rek,� fe�o�dal� iliş�ki�le�ri� uy�ku�ya� ter�ke�der.Böy�le�top�lum�lar�da�fe�o�dal�bey�ler,�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�ve�iş�bir�lik�-çi-bur�ju�va�zi�nin� it�ti�fakı� bi�çi�min�de�bir� re�jim�be�li�rir� ve�ya�böy�le� bireko�no�mik�ve�sos�yal�statü�olu�şur.�Bu�ül�ke�ler�de�bur�ju�va�zi�nin�em�per�-ya�lizm�ile� iş�bir�li�ği�ne�git�me�si�ve�olu�şan�sta�tü�nün�bur�ju�va�zi�nin�ön�-der�li�ğin�de,�bir�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�nin�yol�la�rı�nın�tı�kan�ması,�si�-ya�si�ba�ğım�sız�lı�ğın�el�de�edi�li�şi�ne�en�gel�de�ğil�dir.�Ama�si�ya�si�ba�ğım�-sız�lık,� eko�no�mik�ba�ğım�sızlığı� ge�tir�me�yin�ce,� ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�-ke�ti�nin�ta�ma�men�ger�çek�leş�ti�ği�söy�le�ne�mez.�Ba�ğım�sız�bir�eko�no�mive�ba�ğım�sız�bir�ulu�sal�kül�tür�ger�çek�leş�ti�ri�le�mez.�An�cak�si�ya�si�ba�-ğım�sızlığı�el�de�et�me�an�la�mın�da�ulu�sal�so�run�hal�le�di�le�bil�miş�tir.�Av�ru�pa�dı�şın�da�ka�lan�ül�ke�ler�de� em�per�ya�liz�min�bir� iş�bir�lik�çi-

bur�ju�va�zi�ya�rat�ması,�iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�nin�fe�o�dal�güç�ler�le�it�ti�fakıve�ge�nel�de�em�per�ya�lizm�le�it�ti�fak;�sö�mür�ge�so�ru�nu�nu�ya�da�sö�mür�-ge�ler�de�ba�ğım�sız�lık�ey�lem�le�ri�so�ru�nu�nu�gün�de�me�ge�ti�rir.�Aynı�za�-man�da� sö�mür�ge�ler�de�ko�mü�nist�le�rin� tav�rını� da�gün�de�me�ge�ti�rir.Ko�mü�nist�ler�ken�di�ül�ke�le�rin�de�bir�bur�ju�va�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�tiis�te�mez�ler,�an�cak�ken�di�le�ri�nin�dam�ga�sını�ta�şı�yan�bir�ha�re�ket�ten�ya�-na�dır�lar.�Ko�mü�nist�ler�“sö mür ge ulu sun da bir bur ju va zi si var dır,bu bur ju va zi ken di pa za rı na sa hip ol mak is ti yor, ile ri ci ol du ğu içindes tek le ye lim” di�ye�bi�lir�ler�mi?�Tür�ki�ye�so�lu�nun�ve�özel�lik�le�“mil lime se le de en ile ri gi den si ya set”�di�ye�bah�se�di�len�TİK�KO’�nun�ve

54

Kürt�mil�li�yet�çi�le�ri�nin�gö�rüş�le�ri�böy�le�dir.�Ger�çek�ler�bu�nun�tam�ter�-si�dir.�Çünkü�bur�ju�va�ulus�lar�çağı�ar�tık�ka�panmış,�ye�ni�bir�çağ,�pro�-le�tar�ya�dev�rim�le�ri�ve�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�çağı�açıl�mış�tır.�Sö�-mür�ge�ler�de�ki� dev�rim� so�ru�nu,�Ko�mü�nist�En�ter�nas�yo�nal� ta�ra�fın�danol�sun,�Sta�lin’�in� son�ko�nuş�ma�ve�ya�zı�la�rın�da�ol�sun� açık�ça� ifa�deedil�miş�tir:�“Ko mü nist En ter nas yo nal’ in II. Kon gre’ si nin, Çin veHin dis tan’ da ki dev ri mi ko nu alan Ek Tez ler’ in de, bu ül ke de ki ya -bancı ege men li ğin top lum sal ya şa mın ge liş me si ni dur ma dan en -gel le di ği ve bu ne den le sö mür ge ler de ki dev ri min ilk adı mı nın ya -bancı ka pi ta liz min yı kıl ması ol ması ge rek ti ği açık ça söy le nir.”Mao�Ze�dung;�sö�mür�ge�ül�ke�nin�dev�rim�ci�le�ri�nin�mark�sist-le�ni�nist

bir�par�ti�ye,�bu�par�ti�nin�ör�güt�le�me�si�ge�re�ken�bir�halk�or�du�su�na�veyi�ne�bu�par�ti�nin�ön�der�li�ğin�de�ku�rul�ması�ge�re�ken�bir�mil�li�bir�le�şikcep�he�yi�ya�rat�ma�ları�ge�rek�ti�ği�ni�ve�bun�la�rın�dev�ri�min�te�mel�so�run�-ları�ol�du�ğu�nu�söy�ler.�Evet,�bü�tün�bu�pra�tik�so�nuç�lar�or�ta�da�dır.�Ulu�-sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�nin�pra�tik�so�nuç�ları�or�ta�da�dır.�Ulu�sal�kur�tu�-luş�ha�re�ket�le�ri�nin�pra�tik�de�ne�yim�le�ri� or�ta�da�dır.�Ken�di� ül�ke�le�rin�dedev�rim�ger�çek�leş�tir�miş�olan�ko�mü�nist�ler�den�ya�da�ko�mü�nist�par�ti�-le�rin�den�hiç�bi�ri�“bi zim mil li bur ju va zi miz pa zar sa va şımı ve ri yor,ken di dev le ti ni kur mak için sa va şım ve ri yor. Biz de onun ye de ğin -de bir bur ju va cum hu ri ye ti nin ya ra tıl ması için sa va şa lım” de�me�-di�ler.�Bur�ju�va�zi�nin�ve�fe�o�dal�bey�le�rin,�em�per�ya�list�ler�le�ke�sin�iş�bir�-li�ği�ne�gi�de�rek�ulu�sa�ve�ül�ke�ye�iha�net�et�tik�le�ri�ni�ve�dev�ri�min�he�de�fiol�duk�la�rını,� bun�la�rın� ulu�sal� kur�tu�lu�şu�nu,� ül�ke�nin�ba�ğım�sız�lı�ğınıge�tir�me�ye�cek�le�ri�ni,�ta�ri�hi�açı�dan�bu�yü�ce�gö�re�vin�ar�tık�pro�le�tar�ya�-nın�omuz�la�rı�na�bin�di�ği�ni�gör�dü�ler.�Le�nin�ve�Sta�lin’�den�kay�nak�la�-na�rak�mark�siz�mi,�an�la�yış�ları�ve�sö�mür�ge�ül�ke�ye�uy�gu�la�yış�ları�HoChi�Minh’�te�de,�Mao�Ze�dung’�da�da�böy�le�dir.�Bu�bü�yük�ön�der�lerso�nuç�ta�ken�di�ül�ke�le�ri�ni�tam�ba�ğım�sız�lı�ğa�gö�tü�rü�yor�lar.�Ama�Tür�-ki�ye�so�lu�ve�Kürt�mil�li�yet�çi�le�ri�ne�ge�ti�ri�yor�lar�bel�li�dir.�San�ki�1917Ekim�ön�ce�si�ni�ya�şı�yo�ruz.�San�ki�bi�zim�bir�mil�li�bur�ju�va�zi�miz�var�-dır�ve�bu�bur�ju�va�zi�ken�di�pa�za�rı�na�sa�hip�ol�mak�için�sa�va�şım�ve�ri�-yor.�“Kent ler de, köy ler de bur ju va zi ha rıl ha rıl ba ğım sız Kür dis taniçin ça lı şır ken, va ro lan bir-iki ko mü nis te dü şen gö rev de bur ju va -

55

zi nin bu ey le mi ni des tek le mek tir” de�ni�le�rek�so�run�bu�şe�kil�de�ko�nu�-la�maz.�So�ru�nun�bu�şe�kil�de�ko�nu�lu�şu�di�ya�lek�ti�ğin�en� te�mel� il�ke�le�-rin�den�bi�ri�ni,�“bel li bir ta ri hi an da her han gi bir so ru na ge ti ri lenbir çö zü mün, baş ka bir ta ri hi an da yanlış ola bi le ce ği ger çe ği”nigö�zardı�et�mek�tir.�Le�nin�da�ha�1920’�ler�de�“ko mü nist le rin, sö mür ge -le rin ve ge ri kalmış ül ke le rin bur ju va de mok rat la rıy la ge çi ci bir it -ti fak kur ma ları ge rek ti ği ni, ama on lar la kay naş ma ma ları, en il kelbi çim de ol sa da pro le ter ha re ke tin ba ğım sız lı ğını bağ naz lık la ko -ru ma ları”�la�zım�gel�di�ği�ni�söy�ler.�Sta�lin’�in�Çin�Dev�ri�mi�üze�ri�ne�ya�-zı�ları,�sö�mür�ge�ve�sö�mür�ge�sel�dev�rim�üze�ri�ne�çok�iyi�bir�tah�lil�dir.Bu�ko�nu�la�ra�ba�kıl�dı�ğın�da�ve�Ekim�Dev�ri�mi’�nin�dün�ya�ça�pın�da

öne�mi�an�la�şıl�dı�ğın�da,�sö�mür�ge�ül�ke�so�ru�nu�ve�bu�so�run�kar�şı�sın�dako�mü�nist�le�rin�gö�rev�le�ri�nin�ne�ol�du�ğu�gö�rü�le�cek�tir.�Ko�mü�nist�le�ringö�re�vi;�pa�zar�için�sa�va�şım�ve�re�cek�olan�bir�bur�ju�va�zi�nin�do�ğa�cağıgü�ne�ka�dar�el�le�ri�ni�ka�vuş�tu�rup�bek�le�mek�de�ğil,�ön�ce�mil�li�dev�rim,gi�de�rek�de�mok�ra�tik�ve�sos�ya�list�dev�ri�mi�ger�çek�leş�tir�mek�tir.�Mark�-sizm-le�ni�niz�min�sö�mür�ge�ler�de�uy�gu�lan�ması�böy�le�dir�ve�ya�pı�lan�dabu�dur.�Yu�ka�rı�da�da�de�ğin�di�ği�miz�gi�bi,� ezi�len�ulus� so�ru�nu,� ta�ri�hinbel�li�bir�aşa�ma�sın�da�Do�ğu�Av�ru�pa’�ya�özgü�bir�so�run�dur.�Sö�mür�ge�-ler� so�ru�nu� ise,�Av�ru�pa�ka�pi�ta�liz�mi�nin�ulu�sal� sı�nır�lar�dan� ta�şa�rakem�per�ya�list�aşa�ma�ya�geç�me�si�ve�dün�ya�nın�di�ğer�ül�ke�le�ri�ni�yarı-sö�-mür�ge�ve�sö�mür�ge�ler�bi�çi�min�de�ken�di�ha�ki�mi�ye�ti�al�tı�na�al�ma�sıy�laor�ta�ya�çı�kar.�Ay�rım�açık-se�çik�tir.�Bu�ko�nu�da�bir� te�o�rik�ye�ter�siz�liksöz�ko�nu�su�ola�maz.�Mark�sizm-le�ni�niz�min� sö�mür�ge�le�re� uy�gu�lanışıve�sö�mür�ge�dev�ri�mi�nin�so�mut�pra�ti�ği� ile� te�o�rik�ola�rak�mark�sizm-le�ni�nizm,�bu�ay�rımı�gö�re�me�yen�le�rin�ne�ka�dar�saf�ol�du�ğu�nun�de�li�li�-dir.�Gör�mek�is�te�me�yen�ler� için�bir�di�ye�ce�ği�miz�yok.�Mark�sizm-le�-ni�niz�min� ev�ren�sel� ger�çe�ği,� ya�şa�yan� ru�hu,� so�mut� şart�la�rın� so�muttah�li�li�dir.�Sos�yal-şo�ve�nizm�ve�onun�yar�dak�çı�ları,�ulu�sal�in�kar�cı�lar,za�man�ve�me�kanı� dik�ka�te� al�maz�lar.�Me�kan� açı�sın�dan�Av�ru�pa’�nındo�ğu�su� için� ge�çer�li� olan�du�rum�dün�ya� için� ge�nel�leş�ti�ri�lir,� za�manaçı�sın�dan�ka�pi�ta�liz�min� iç� ol�gu�bi�çi�min�de�ge�liş�ti�ği� re�ka�bet�çi� dö�-nem,�sö�mür�ge�ler�için�de�ge�çer�li�kı�lı�nır.�Ne�saf�lık�(!)�Her�iki�açı�danmark�sizm-le�ni�nizm�ile�ala�ka�ları�ol�madığı�gi�bi,�uy�gu�la�ma�alanı�da

56

yok�tur.�Ne�pa�zarı�için�sa�va�şan�bir�bur�ju�va�zi,�ne�de�bu�bur�ju�va�zi�ninken�di� dev�le�ti�ni� kur�mak� için� sa�vaş�ma� is�te�mi...�Ulu�sal� ba�ğım�sız�lıkbay�ra�ğını� “ge mi nin bor da sın dan de ni ze atar”�bir� bur�ju�va�zi�denbun�ları�bek�le�mek�ham�ha�yal�dir.�Sos�yal-şo�ve�nizm,�varlığı�müm�künol�ma�yan�bir�Kürt�mil�li� ha�re�ke�ti�ni� des�tek�le�mek�te,� işe� ko�mü�nist�lerka�rı�şın�ca,�“Kürt çü lük ya pı lı yor”�yay�ga�ra�sını�ko�par�mak�ta�dır.�Di�li�nebu�ke�li�me�yi�pe�le�senk�eden�le�rin,�ağız�la�rın�da�sa�kız�gi�bi�çiğ�ne�ye�rekpa�pa�ğan�ca�tek�rar�la�yan�la�rın�bur�ju�va�zi�nin�ye�de�ği�ne�düş�tük�le�ri�açık�-tır.�Bu�ki�şi�le�re�ve�ri�le�cek�ce�vap,�Türk�sö�mür�ge�ci�le�ri�ne�ve�ri�le�cek�ce�-vap�tan�farklı�ol�ma�ya�cak�tır.�Ba�ğım�sız�lık�ha�re�ket�le�ri�açık�lan�ma�ya�ça�lı�şıldı.�Tam�ba�ğım�sız�lık

ha�re�ket�le�ri�ne�de�ği�nil�di.�Ezi�len�ulu�sun�bur�ju�va�zi�si�nin�ön�cü�lü�ğün�deulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ket�le�ri�müm�kün�dür.�Sö�mür�ge�ül�ke�ler�de� iş�bir�-lik�çi-bur�ju�va�zi� ge�liş�miş�se,� bu� sı�nı�fın� böy�le� bir� sı�nıf�sal� ge�li�şi�misöz�ko�nu�su�de�ğil�se,�ül�ke�sö�mür�ge�ve�fe�o�dal�bir�ül�key�se,�fe�o�dal�sı�-nı�fın�ön�cü�lü�ğün�de�ba�ğım�sız�lık�ha�re�ket�le�ri�de�ola�bi�lir.�Ama�sö�mür�-ge�ci�li�ğe�karşı�gi�ri�şi�len�bu�mü�ca�de�le�yi�de�min�de�di�ği�miz�tür�den�yo�-rum�la�mak�ge�re�kir.�Ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�için�de�aşi�ret�ler,�halk�lar,�o�ül�ke�de�ya�şa�-

yan�ha�kim�ulus� fert�le�ri�yer� ala�bi�lir.�Hat�ta� “bun la rın tümü ba ğım -sız lık ey le mi nin te mel güç le ri dir”�de�ne�bi�lir.�O�hal�de�ha�re�ke�te“Kürt mil li ha re ke ti”�de�mek,�sa�de�ce�bel�li�bir�ta�ba�kayı�Kürt�ulu�su�-na�mal�et�mek,�sö�mür�ge�sel�dev�ri�me�uy�gun�düş�me�mek�te�dir.�Ül�ke�deya�şa�yan�mil�li�ye�ti�ne�olur�sa�ol�sun�tüm�halk,�hat�ta�aşi�ret�ve�ka�bi�le�-ler,�ulu�sal�ba�ğım�sız�lık�ey�le�mi�için�de�yer�ala�cak�lar�dır.�Ta�ri�hi�ma�ter�-ya�liz�min�ışı�ğın�da�dün�ya�ya�ba�kı�şı�mı�za�bu�ra�da�son�ve�rir�ken,�an�la�tı�-lan�la�rın�reh�ber�li�ğin�de�Kür�dis�tan�so�mu�tu�na�ge�çe�bi�li�riz.�Kür�dis�tan

Ta�ri�hi�ma�ter�ya�liz�min�yol�gös�te�ri�ci�li�ğin�de,�ta�ri�hi�sü�reç�için�de�sö�-mür�ge�ci�li�ği�in�ce�le�di�ği�miz�gi�bi�Kür�dis�tan’�ın�ta�ri�hi�geç�mi�şi�ni�de�in�-ce�le�ye�rek,�mark�sist� yo�ru�mu�mu�za�ge�çe�bi�li�riz.�Gü�nü�müz�Kür�dis�-tan’�ın�da�ki�sö�mür�ge�ci�li�ği�an�la�mak�için,�kı�sa�cası�için�de�bu�lun�du�ğu�-muz�du�ru�mu�an�la�mak�için�ta�ri�he�bir�göz�ata�ca�ğız.�

57

Biz�ce�pek�önem�li�ol�ma�yan,�ama�yi�ne�de�tar�tı�şı�lan�ko�nu�Kürt�le�-rin�varlığı-yok�lu�ğu�me�se�le�si�dir.�Önem�li�olan�Kürt�halkı�ol�gu�su,�buhalk�tan�yok�sul�in�san�la�rın�coğ�ra�fi�bir�alan�olan�Kür�dis�tan�üze�rin�deya�şa�ma�sı�dır.�Kürt�le�rin�var�lı�ğını�ya�da�yok�lu�ğu�nu�tar�tış�mak�ko�mü�-nist�le�re�dü�şen�bir�gö�rev�ol�ma�ma�lı�dır.�Kürt�le�rin�varlığı-yok�lu�ğu�so�-ru�nu�nu�tar�tış�ma�ya�sun�mak,�çö�küp�gi�den�sı�nıf�la�rın�ya�da�he�nüz�cı�-lız�olan�ve�ya�doğ�ma�dan�ölen�Kürt�bur�ju�va�ay�dın�la�rı�nın�bakış�açı�sı�-dır.�Bu�bur�ju�va�ay�dın�ları,�ken�di�sı�nıf�sal�ko�num�la�rını�bü�tün�Kür�dis�-tan’�a� ve�Kürt�le�re�mal� ede�rek� tar�tı�şa�dur�sun�lar.�Ko�mü�nist�ler� ken�disı�nıf�la�rı�nın�var�lı�ğını-yok�lu�ğu�nu�tar�tı�şa�cak,�ta�ri�he�yak�la�şım�ları�var�-lık�la�rını�is�pat�için�de�ğil,�için�de�ya�şa�nı�lan�anı�ya�şa�mak�için�ola�cak�-tır.�Kür�dis�tan’�ın�bu�ge�ri�ya�pısı�üze�rin�de�ko�mü�nist�ler�dev�rim�ya�pa�-cak,�ne�kötü�ko�şul�lar,�ne�de�her�han�gi�bir�güç�bu�na�as�la�en�gel�ol�ma�-ya�cak�tır.�Ta�rih�çi�le�rin�araş�tır�ma�sı�na�gö�re;�Kürt�ler�Hint-Av�ru�palı�bir�halk�-

tır.�Ya�da�Hint-Av�ru�pa�fa�mil�ya�sın�dan�dır.�Grup�lar�sos�yal�bi�rer�ger�-çek�tir�ler.�Hint-Av�ru�palı�bir�halk�gru�bu�dur.�Bu�nun�gi�bi�Af�ri�ka�lı�lar,Sa�mi�Arap�lar�ve�Mo�ğol�lar�da�bir�grup�oluş�tur�mak�ta�dır�lar.�Kürt�lerde�bu�sos�yal�ger�çek�le�rin�için�de�dir.�Fa�şiz�min�sa�vun�du�ğu�saf�ırk�te�o�-ri�sin�den�ayrı�ola�rak,�coğ�ra�fi�ko�şul�la�rın�so�nu�cu�halk�la�rın�bö�lün�me�sigi�bi�bir�ol�gu�da�mev�cut�tur.�Ör�ne�ğin�si�yah�ren�gin�or�ta�ya�çıkışı�do�ğadu�ru�mu�ile�açık�landığı�gi�bi,�yi�ne�sarı�ır�kın�or�ta�ya�çıkışı�da�coğ�ra�fiko�şul�lar�la� izah� edi�le�cek�tir.�Bun�lar� bir� fer�de�üs�tün�lük�ler� sağ�la�yanözel�lik�ler�ola�maz.�“Si yah ya da sa rı lar ge ri ze kalı, be yaz lar ile rize ka lı dır” de�ni�le�mez.�Bu�nun�için�fa�şiz�min�“üs tün ırk, ge ri ırk”�bi�-çi�min�de�ay�rı�mıy�la�bu�bö�lün�me�ler�açık�la�na�maz,� ter�si�ne�coğ�ra�fi�et�-ken�le�rin�so�nu�cu�mey�da�na�ge�len�bir�de�ğiş�me�gözü�ile�ba�kıl�ma�lı�dır.Bir�ger�çek�olan�ırk�ti�po�lo�ji�si�nin�ve�in�san�la�rın�bu�açı�dan�de�ğiş�me�le�-ri�nin�üze�rin�de�ko�nu�ya�bi�raz�da�ha�açık�lık�ge�ti�re�ce�ği�için�du�ru�yo�ruz.Hin�dis�tan’�da�ve�kıs�men�de�bu�günkü�Av�ru�pa’�da�ya�şa�yan�la�rın�da�hilol�du�ğu�Hint-Av�ru�pa�dil� gru�bu�var�dır� ve�Kürt�ler� bu�dil� gru�bu�nuniçin�de�ta�nı�tıl�mak�ta�dır.�Türk�ler�ise�Mo�ğol,�Ural-Al�tay�dil�gru�bun�dayer�alır�lar.�Ti�po�lo�ji�ve�dil�le�ri�nin�olu�şu�mu�bir�bi�rin�den�ay�rı�dır.�Da�hade�ği�şik�bir�ırk�laş�ma�ve�de�ği�şik�bir�ka�vim�ol�ma�ları�ne�de�niy�le�Türk�-

58

le�rin�Hint-Av�ru�pa�dil�gru�bu�ve�ti�po�lo�ji�siy�le�ya�da�bi�zim�le�ke�sin�lik�-le�bir�il�gi�si�yok�tur.�Bazı� ta�rih�çi�ler�M.Ö.� 2000�yıl�la�rın�da�Hint-Av�ru�pa�gru�bun�dan

olan�halk�la�rın�bir�kıs�mı�nın�Kaf�kas�ya’�dan�ve�Ha�zar�De�ni�zi’�nin�do�-ğu�sun�dan�ge�lip,�bo�ğaz�lar�dan�ge�çe�rek�gü�ne�ye�in�dik�le�ri�ni�ya�zar.�Ne�-den�in�dik�le�ri�ni,�han�gi�eko�no�mik�ne�den�ler�le�yer�le�ri�ni�terk�et�tik�le�ri�-ni� tah�lil� et�me�ye�ge�rek�yok�tur.�Ama�da�ha� çok�nü�fu�sun� art�ması� veüre�ti�min�ge�liş�me�si� göç�le�ri�ni� zo�run�lu� kılmış� ol�sa� ge�rek�tir.� İş�te� buta�rih�ler�de�bah�se�di�len�halk�lar�dan�Kürt�le�rin�ata�ları�olan�Med�ler�bu�-günkü�Ku�zey�batı�İran’�a,�Pers�ler�ise�Gü�ney�do�ğu�İran’�a�yer�le�şe�cek�-ler�dir.�Da�ha�ve�rim�li� olan�Ku�zey�batı� top�rak�la�rını,� güçlü�du�rum�dabu�lu�nan�Med�ler�Pers�le�rin�elin�den�almış�ve�da�ha�güç�süz�du�rum�daolan�Pers�ka�bi�le�le�ri�ni�ve�rim�siz�Gü�ney�do�ğu�top�rak�la�rı�na�doğ�ru�sür�-müş�ler�dir.�M.Ö.�1000�yıl�la�rın�da�Med�le�rin�aynı�yer�de�güçlü�du�ru�-mu�nu�ko�ru�duk�ları�ve�Asur�lu�lar�la�sü�rek�li�sa�vaş�için�de�ol�duk�ları�be�-lir�til�mek�te�dir.�M.Ö.�1000�yıl�ları�do�lay�la�rın�da�baş�la�yan�sa�vaş,�7.�yı�-la�ka�dar�de�vam�eder�ve�612�yı�lın�da�Asur�la�rın�ke�sin�ye�nil�gi�si�ile�so�-nuç�la�nır.�Med�İm�pa�ra�to�ru�Ke�yak�sar�ko�mu�ta�sın�da�ki�or�du,�Asur�la�rınbaş�ken�ti�Ni�no�va’�ya�gi�rer�ve�şe�hir�ya�kı�lıp�yı�kı�lır.�Asur�ege�men�li�ğiyı�kı�lın�ca�ar�dın�dan�tek�rar�ku�ze�ye�çı�kı�lır.M.Ö.�1000�yıl�la�rın�da�Van�gölü� çev�re�sin�de,�Van�mer�kez�ol�mak

üze�re�güçlü�bir�uy�gar�lık�ya�ra�tan�ve�600�yıl�la�rı�na�ka�dar�ge�len�Urar�-tu�lar�ya�şa�mak�ta�dır.�Urar�tu�Uy�garlığı’�nı�da�yı�kan�Med�ler,�Batı�Ana�-do�lu’�ya�doğ�ru�yü�rü�ye�rek�Lid�ya�Krallığı�ile�sa�va�şa�tu�tu�şur�lar,�amake�sin� ye�nil�me�ya�da�yen�me�du�rum�ları� söz�ko�nu�su�de�ğil�dir.�M.Ö.585�yı�lın�da�va�rı�lan�an�laş�ma�ile�Kı�zı�lır�mak�sı�nır�ka�bul�edi�le�rek�tek�-rar�es�ki�yer�le�ri�ne�dö�ne�cek�ler�dir.�Tah�mi�nen�M.Ö.�700�ile�612�yıl�la�-rın�da�bir�şef�lik�ya�da�dev�let�çik�kur�muş�olan�Med�ler,�bir�or�du�oluş�-tur�muş,� sa�vaş�mayı� ve�Asur�lu�la�rın� için�de� eri�me�yi� öğ�ren�miş�ler�dir.Ken�di�din�le�ri�Maz�dek�ve�ken�di�kül�tür�le�ri�ni�ya�ratmış,�ba�ğım�sız�lıkbi�linç�le�ri�ni�Asur�la�ra� karşı�mü�ca�de�le� için�de�ge�liş�tir�miş� ve�bun�daba�şa�rılı� ol�muş�lar�dır.�Med�le�rin� bir� aşi�ret� kon�fe�de�ras�yo�nu�ve�ya�birkö�le�ci�dev�le�ti�oluş�tur�ma�ları�da�müm�kün�dür.�M.Ö.�612�ile�550�yıl�-ları� ara�sın�da�var�lı�ğını� sür�dü�ren�bu�dev�let�çik�ler,�Kür�dis�tan’�ın� ta�-

59

mamı�üze�rin�de� ege�men�lik�le�ri�ni� kur�mayı� be�cer�miş�ler�dir.�Bun�dançı�ka�rı�lan� so�nuç� şu;�M.Ö.�550� se�ne�sin�de�Med�le�rin�Pers�ler� ta�ra�fın�-dan�yı�kıldığı�ana�ka�dar�baş�ka�bir�kav�min�is�ti�lası�yok�tu�ve�ya�va�ro�-lan�as�ke�ri�is�ti�la�lar�ye�nil�gi�ye�uğ�ra�tıl�mak�ta�dır.�Med�ler�ta�rih�te�Me�zo�-po�tam�ya�ve�bu�günkü�Kür�dis�tan� top�rak�la�rı�na�dam�ga�sını�vu�ran,�dilve�kül�tür�le�ri�ni�bu�ra�ya�en�çok�ha�kim�kı�lan�ve�aynı�top�rak�ları�ken�di�-le�ri�için�yurt�laş�tı�ran�bir�halk�tır.�Med�le�rin�Hint-Av�ru�pa�fa�mil�yası�vegru�bun�dan�ol�ması,� bu�günkü�Kürt�çe’�nin� aynı� dil� gru�bu�na�gir�me�sive�dil�ile�dil�gra�mer�ya�pı�sın�da�ki�ben�zer�lik,�Kür�dis�tan�üze�rin�de�birhal�kın�tam�ege�men�ol�mayışı...�Bü�tün�bun�la�ra�da�ya�na�rak�de�ni�le�bi�lirki;�bu�günkü�Kürt�le�rin�da�yan�dık�ları�ve�Kürt�leş�me�ye�ve�ya�Kürt�mil�-li�ye�ti�nin�or�ta�ya�çık�ma�sı�na�esas�ola�rak�dam�ga�sını�vu�ran�Med�ler�dir.�İlk�Kürt�kav�mi�ve�Kürt�le�rin�ori�jin�le�ri�öğ�re�nil�dik�ten�he�men�son�ra

Kür�dis�tan’�ın� ta�ri�hi�ne�ge�çi�le�bi�lir.�M.Ö.� 550�yıl�la�rın�da�Med�le�rinPers�ler� ta�ra�fın�dan�yı�kılışı� il�ginç�tir.�He�ro�dot� ta�ri�hin�de�Med�le�rinPers�ler�den�ayrı�ol�duk�ları,�Med�le�rin�Pers�ler�den�da�ha�güçlü�ve�ih�ti�-şamlı�bir�du�rum�da�bu�lun�duk�ları�ay�rın�tılı�bir�bi�çim�de�ko�nul�muş�tur.Med�ler� ken�di�le�ri�ne�“ARİ” de�mek�te�dir�ler.�Ar�yan�lar� ateş�ten�olanhalk�an�la�mı�na�ge�lir.�Ta�rih�te�Zer�düşt�lük�ola�rak�bi�li�nen�din�den�olanKürt�ler� (Med�ler),� odun�ya�kıp� ate�şe� ta�pın�mak�ta�dır�lar.� Pers�ler� iseayrı�bir�ka�vim�ola�rak�de�ğer�len�di�ril�mek�te�dir�ler.�Pers�ler�o�za�man�is�-ra�fa�düş�kün�bi�ri�olan�Med�kra�lını�ye�ner�ler.�Ve�Med�ler�üze�rin�de�ha�-ki�mi�yet�le�ri�ni�ku�rar�lar.�Hız�la�ya�yı�lan�Pers�ler,�Mı�sır’�dan�Hin�dis�tan’�aka�dar�va�ran�top�rak�lar�üze�rin�de�ya�şa�yan�bü�tün�in�san�ları�ege�men�likal�tı�na�ala�cak�lar�dır.�Ta�rih�çi�He�ro�dot’�a�gö�re�ege�men�lik�al�tı�na�alı�nanka�vim�le�rin�sa�yısı�22’�yi�bul�mak�ta�dır.�Ka�vim�le�ri�de�re�ce�len�di�ren�He�-ro�dot,� bi�rin�ci� de�re�ce�den�ka�vim�ola�rak�Pers�le�ri,� ikin�ci� de�re�ce�denola�rak�da�Med�le�ri�gös�te�rir.�Pers�le�rin�ege�men�li�ği�al�tın�da�da�Med�lerM.Ö.�500-400�yıl�la�rın�da�bir�kaç�güçlü�is�ya�na�gi�ri�şe�rek�baş�kal�dı�ra�-cak�lar,�özel�lik�le�Med�güç�le�ri�çe�şit�li�en�tri�ka�lar�dü�şü�ne�cek,�ama�Persege�men�li�ği�ni� yık�ma�ları�müm�kün�ol�ma�ya�cak�tır.�Bu�gün� Irak’�ta� ka�-lan�Kür�dis�tan’�da�ve�Batı� İran’�da,�Zag�ros�dağ�la�rın�da�Med�ler,�Persege�men�li�ğin�den�kur�tul�mak�için�ayak�la�na�cak�lar,�ama�ayak�lan�ma�la�-rın�tümü�aman�sız�ca�bas�tı�rı�la�cak�tır.�

60

De�ni�le�bi�lir�ki,�bu�dö�nem�de�ha�kim�güç�le�re�karşı�di�re�nen�Kürt�le�-rin,�di�ren�me�sü�re�ci�için�de�ge�liş�me�le�ri�söz�ko�nu�su�dur.�Özel�lik�le�Persege�men�li�ği� al�tın�da� ikin�ci� de�re�ce�den�va�tan�daş� ol�ma�ları� ne�de�niy�le,ken�di� dil� ve�kül�tür�le�ri�ni� ge�liş�ti�re�bil�dik�le�ri�ni� ve�Kür�dis�tan� top�rak�-ları�üze�rin�de�ya�yıl�ma�ları�so�nu�cu�da�ha�ön�ce�va�ro�lan�halk�ları�Med�-leş�tir�dik�le�ri�ni�ve�ya�Kürt�leş�tir�dik�le�ri�ni�söy�le�ye�bi�li�riz.�Da�ha�ön�ce�de�bir�yı�ğın�halk�vardı.�Fa�kat�Med�ler�bun�la�rın�hep�si�-

ni�ken�di�dil�ve�kül�tür�le�ri� için�de�eri�ti�yor�lardı.�Bu�ko�nu�da�Pers�İm�-pa�ra�tor�lu�ğu’�nun�yı�kı�lı�şını� da� söy�le�ye�bi�li�riz.�Bu� ara�da�Bü�yük� İs�-ken�der’�in�Bit�lis’�e�ka�dar�uza�nan�bir� is�ti�lası�vardı� -Bit�lis�ka�le�si� İs�-ken�der�dö�ne�min�den�kal�mış�tır.�Bu�is�ti�la�Ku�zey�Irak’�a�ka�dar�uza�nı�-yor�du.�Ne�var�ki,�İs�ken�der’�in�is�ti�lası�Kür�dis�tan’�da�epey�ce�za�rar�la�rayol�açı�yor�du.�İs�ken�der�Kürt�ler�le�kar�şı�laş�ma�sın�da�Kürt�le�rin�bir�kıs�-mını�(aşi�ret�re�is�le�ri�ni)�ken�di�si�ne�ba�ğımlı�kı�lı�yor,�bir�kıs�mını�ise�gö�-nüllü� ola�rak�yar�dı�ma� alı�yor�du.�Bu� is�ti�la�M.Ö.� 330�yıl�la�rın�da�ol�-muş�tur.�Bu� is�ti�la�dan� son�ra�Pers� İm�pa�ra�tor�lu�ğu�ve�Ana�do�lu’�da�kiim�pa�ra�tor�luk�lar�yı�kıldı.�Ve�bun�dan�he�men�son�ra�İs�ken�der�öldü.�Buim�pa�ra�tor�lu�ğun�ye�ri�ne�bir�ta�kım�kü�çük�kral�lık�lar�ku�rul�du,�fa�kat�bukü�çük�kral�lık�lar�Kür�dis�tan’�a�ta�ma�men�ha�kim�ola�ma�dı�lar.�Kürt�le�rinbir�kısmı�bu�ara�da�ba�ğım�sız�ola�rak�ya�şa�ya�bi�li�yor�lardı.�Bun�lar�özel�-lik�le�dağ�lık�alan�lar�da�ki�Kürt�ler�di.�Bu�ko�nu�da�Ana�ba�sis�ve�Kse�ne�-fon’�un�Kürt�ler�le�il�gi�li�olan�ki�tap�ları�oku�na�bi�lir.�Kürt�le�rin�ata�ları,�on�la�ra�bir�bü�tün�lük�ve�ren�Kar�duk�lar�dır.�O�dö�-

nem�de�bun�la�rın�ge�rek�Pers�le�re,�ge�rek�Yu�nan�la�ra�karşı�olan�mü�ca�-de�le�le�ri,� bu�günkü�mü�ca�de�le�le�re� ben�zi�yor�du.� 1938’�de�Der�sim’�deya�pı�lan�di�re�niş�ler,�Koç�gi�ri,�Ağrı�vs.�di�re�niş�le�ri,�sa�vaş�ma�tarz�ları�vedağ�lar�da�ki� ha�ki�mi�yet�le�ri� ile� bir�bi�ri�ne� ben�ze�yen�Kürt�ler,� ya�bancıkral�la�rın� oto�ri�te�le�ri�ni� ka�bul�len�me�yip�ba�ğım�sız� ya�şa�mak� is�ti�yor�-lardı.�Tıpkı�Os�man�lı�la�rın� oto�ri�te�si�ni� ta�nı�ma�dık�ları� gi�bi...�Dağ�lıkböl�ge�ler�de�ba�ğım�sız� ola�rak�ya�şa�yan�la�rın� iyi� ok�ve� çok� iyi� sa�pankul�lan�dık�ları�bi�li�nir.�Bun�la�rın�dağ�lık�böl�ge�ler�de�ya�şa�ma�la�rı�nın�ne�-de�ni,� iş�gal�ci�kuv�vet�ler�di.�Bu�kuv�vet�le�rin�ge�ri� çe�kil�me�siy�le�bun�lartek�rar�ova�lık�yer�le�re�ini�yor�lardı.�İs�ti�la�baş�la�yın�ca�dağ�la�ra�çe�kil�me,iş�gal�ci�ler� gi�din�ce� ova�la�ra� ge�ri� dön�me�Kür�dis�tan’�da� ti�pik� bir� du�-

61

rum�dur.�Bu�sü�reç�için�de�ova�lık�yer�ler�de�ya�şa�yan�la�rın�iş�bir�lik�çi�ni�-te�lik�le�ri�ge�li�şir�ken,�dağ�lık�böl�ge�ler�de�ya�şa�yan�la�rın�ba�ğım�sız�ol�mani�te�lik�le�ri�ge�li�şi�yor�du.�İs�ken�der�dö�ne�min�de�ki�du�rum�kı�sa�ca�bu�dur.�Bun�lar�dan� son�ra�Kür�dis�tan’�da�Er�me�ni�le�rin� ya�yıl�ma�la�rını� gö�rü�-

yo�ruz.�Kürt�ler�le�Er�me�ni�le�rin�bir�lik�te�ya�şa�dık�ları�dö�nem�M.Ö.�1000yıl�la�rı�dır.�Er�me�ni�ler�M.Ö.� 6.� yüz�yıl�lar�da�or�ta�ya� çı�ka�rak�bu�günküAğrı�ve�Kars�yö�re�le�ri�ne�yer�leş�ti�ler.�Ta�rih,�Er�me�ni�hal�kın�dan�böy�lebah�se�der.�Er�me�ni�ler� za�man� için�de�güç�le�ne�rek�Gü�ney�Kür�dis�tan’�aka�dar� inip�bu�ra�ları� ken�di�ha�ki�mi�yet�le�ri� al�tı�na� al�dı�lar.�M.Ö.�50-60yıl�la�rı�na� ka�dar� de�vam�et�tik�ten� son�ra�Er�me�ni�Krallığı’�nın�Ro�maİm�pa�ra�tor�lu�ğu’�na�ye�nil�me�si� ile� son�bul�du.�Bu�ko�nu�da�Meh�metEmin’�in�ta�ri�hi,�yol�gös�te�ri�ci�dir.Er�me�ni�le�rin�ye�nil�me�sin�den�son�ra�Kür�dis�tan’�da�Ro�ma�lı�la�rın�ha�ki�-

mi�ye�ti�baş�ladı.�Bu�ara�da�İran’�da�Pers�dev�le�ti�ku�rul�du.�Bu�dev�let�bel�libir�dö�nem�Ro�ma�lı�lar�la�mü�ca�de�le�et�tik�ten�son�ra�İran’�da�ye�nil�di�ler.�Buye�nil�gi�den�son�ra�M.Ö.�261�yıl�la�rın�da�ye�ni�bir�Pers�kra�li�ye�ti�olan�Sa�-sa�ni�ler�or�ta�ya�çı�kı�yor.�Bu� ta�rih�ten� son�ra�Sa�sa�ni�ler�le�Ro�ma�lı�lar�kor�-kunç�sa�vaş�la�ra�baş�lar�lar�ve�bu�sa�vaş�lar�M.Ö.�250�yıl�la�rın�dan�M.S.650�yıl�la�rı�na�ka�dar�de�vam�eder.�Ya�ni�Arap�ha�ki�mi�ye�ti�nin�ku�ru�lu�şu,Pers�ve�Sa�sa�ni�le�rin�yı�kılışı,�Bi�zans�lı�la�rın�Ana�do�lu�içi�ne�sü�rük�len�me�-le�ri�bu�dö�ne�me�rast�lar.�Ro�ma�lı�lar�la�Sa�sa�ni�ler�ara�sın�da�baş�la�yan�uzunsü�re�li�sa�vaş�lar,�Kür�dis�tan�top�rak�ları�üze�rin�de�ol�du.�Bu�sa�vaş�lar�da�ba�-zen�Dic�le,�ba�zen�Fı�rat�sı�nır�ke�si�li�yor,�bu�sı�nır�sü�rek�li�ola�rak�de�ği�şi�-yor�du.�Bu�gün�Kür�dis�tan’�da�Ro�ma�lı�lar�dan�kal�ma�bir�sürü� ta�ri�hi�esergör�mek�te�yiz.�Kür�dis�tan�üze�rin�de�ya�pı�lan�bu�sa�vaş�lar�ege�men�lik�vehe�ge�mon�ya�sa�vaş�la�rı�dır.�Dic�le�ve�Fı�rat�başlı�ba�şı�na�bir�he�ge�mon�ya�sı�-nır�dır.Bu�dö�nem�de�Kürt�ler� uzun� sü�re�Sa�sa�ni�le�rin� ege�men�li�ği� al�tın�da

ka�lı�yor�lar�ve�dev�let�için�de�eşit�de�re�ce�de�tem�sil�edi�li�yor�lardı.�Kürtha�kim�güç�le�ri�nin,� aşi�ret� şef�le�ri�nin,� dev�let� için�de�nü�fus� sa�hi�bi� ol�-ma�ları,�Kürt� hal�kı�nın�ge�liş�me�si�ne�yar�dımcı� olu�yor�du.�Sa�sa�ni� veRo�ma�lı�la�rın�ege�men�lik�le�ri�al�tın�da�sü�rek�li�ola�rak�di�re�ni�yor�lardı.�Budi�ren�me�ler�ol�ma�saydı�Kürt�ler�Sa�sa�ni�ege�men�li�ği�al�tın�da�ve�dev�letiçin�de�eşit�de�re�ce�de�nü�fus�sa�hi�bi�ola�maz�lardı.

62

Yi�ne�bu�dö�nem�de�Kürt�le�rin�bir�kısmı�dağ�lık�alan�lar�da�ya�şar�ken,bir�kısmı�da�ova�lık�yer�ler�de�ya�şı�yor�lardı.�Ova�lık�yer�ler�de�ya�şa�yan�-lar�da�ha�son�ra�Kür�dis�tan’�da�fe�o�da�liz�min�bel�ke�mi�ği�ni�oluş�tu�ra�cak�-lardı.�Me�zo�po�tam�ya’�da�güçlü�Kürt�bey�lik�le�ri�olu�şa�caktı.�Arap�la�rınha�ki�mi�ye�tin�den�iti�ba�ren�ova�lık�yer�ler�de�Kürt�fe�o�da�liz�mi�oluş�muş�-tu.�Dağ�lar�da�ise�ufak�çaplı�üre�tim�ol�du�ğu�için�aşi�ret�ler�ya�şa�ya�cak�-tır�ve�bun�lar�ba�ğım�sız�aşi�ret�ler�dir.Da�ha� son�ra�642�yıl�la�rın�da�Arap�la�rın� is�ti�lası�baş�ladı.�Bu� ta�rih�te

Arap�lar�Hil�van’�a�ka�dar� iler�le�di�ler.�Bu�ra�dan�Kars’�a,�hat�ta�Kaf�kas�-ya’�ya�ka�dar�geç�ti�ler.�Arap�is�ti�lası,�iç�de�ğiş�me�ler�so�nu�cu�za�yıf�olanBi�zans�ve�Sa�sa�ni�ler�kar�şı�sın�da�ta�ri�hin�bel�li�bir�dö�ne�min�de�son�de�-re�ce�ile�ri�ci�bir�güç,�fe�o�dal�bir�güç,�ye�ni�bir�güç�tür.�Ade�ta�Mu�ham�-med�ye�ni�bir�dev�rim�yap�mış�tır.�Ye�ni�bir�dev�ri�min�de�ör�güt�len�dir�di�-ği� iyi� bir� ide�o�lo�ji�ye� sa�hip,� is�ti�lacı� ve�güçlü�bir� dev�let� var�dır.�Buide�o�lo�ji�nin�et�ki�si�al�tı�na�gi�ren�ler,�kor�kunç�bi�rer�sa�vaşçı�ola�rak�gir�-dik�le�ri� ül�ke�le�ri� da�ğı�tı�yor�lardı.�Ku�zey�Af�ri�ka’�dan�Kür�dis�tan’�a� veKaf�kas�ya’�ya�ka�dar�her�alan�300-400�se�ne�Arap�ege�men�li�ği�al�tı�nagir�di.�Ta�bii� ki� bu� ege�men�lik� alan�la�rın�dan�bi�ri� de�Kür�dis�tan’�dı.Kür�dis�tan’�da�Arap�ege�men�li�ği�al�tın�da�İs�lam�lı�ğın�bir�ide�o�lo�ji�ola�rakKürt�le�re�ha�kim�kı�lın�ması�du�ru�mu�or�ta�ya�çıktı.�Kürt�ler�müs�lü�manol�ma�ya�zor�landı.�Bun�dan�ön�ce�Kürt�le�rin�di�ni�olan�ate�şe�tap�ma�gi�bibir�ta�kım� inanç�la�rın� (ki� bun�la�ra�Ye�zi�di�Kürt�ler� di�yor�lar)� ye�ri�ni� İs�-lam� ide�o�lo�ji�si� aldı.�Bu�nun� so�nu�cu�ola�rak�bazı�Kürt�ler�müs�lü�-manlığı�ka�bul�le�nir�ken,�ba�zı�ları�bu�nu�ka�bul�len�me�di.�Kı�sa�za�man�daİs�lam�lık�et�ki�li�ve�güçlü�bir�ide�o�lo�ji�ha�li�ne�gel�di.�Kürt�le�rin�es�ki�ba�-ğım�sız�lık� id�di�a�ları� si�li�ne�rek�mil�li� ni�te�lik�le�ri,� bu�üm�met� ide�o�lo�ji�sikar�şı�sın�da� za�yıf�la�ya�rak,�Kürt�ler� ara�sı�na�mez�hep�bö�lün�me�si� gi�biide�o�lo�ji�ler�yer�leş�ti�ril�di.İs�lam�ide�o�lo�ji�si�nin�ge�liş�me�sin�den�son�ra�baş�lan�gıç�ta�mez�hep�bö�-

lün�me�si�ile�ri�ci�bir�şey�di,�fa�kat�da�ha�son�ra�ge�ri�ci�leş�ti.�İs�lam�ide�o�lo�-ji�si�nin� ge�liş�me�si� kar�şı�sın�da�müs�lü�manlığı� ka�bul� et�me�yen�Ale�vihalk,�ge�le�nek�le�ri�ni�ko�ru�yup�müs�lü�man�lı�ğa�karşı�di�ren�di.�Ale�vi�li�ğida�ha�çok�dağ�lık�alan�lar�da�ya�şa�yan�lar�ka�bul�et�miş�tir.�Sün�ni�ler�ova�-lık� yer�ler�de�boy�lar� ha�lin�de�ya�şı�yor�lardı.�Bu�bö�lün�me�baş�lan�gıç�ta

63

ile�ri�ci�ol�ma�sı�na�rağ�men,�son�ra�dan�ge�ri�ci�le�şe�rek�Kürt�le�ri�güçlü�birmil�li�yet�ola�rak�bir�leş�tir�mi�yor,�tam�ter�si�ne�san�ki�iki�mil�li�yet�miş�gi�biayı�rı�yor.�Ale�vi�Kürt,�Sün�ni�Kürt�di�ye�bir�ay�rımı�ge�liş�ti�re�rek,�in�san�-ları�mil�li�ye�tin�den�ya�ban�cı�laş�tırdığı�için�İs�lam�lık�ge�ri�ci�bir�ide�o�lo�ji�-dir.�Fa�kat�di�ğer�yan�dan�Arap�ha�ki�mi�ye�ti�Kür�dis�tan’da�ki�fe�o�da�liz�mige�liş�tir�miş�tir.�Özel�lik�le�Me�zo�po�tam�ya’da�fe�o�da�liz�mi�Arap�ha�ki�mi�-ye�tiy�le� açık�la�ya�bi�li�riz.�Bu�günkü�Kürt� bey�le�ri� bi�le� ken�di�le�ri�niArap�la�ra�da�yan�dı�rı�yor�lar.�Bazı�yer�ler�de�ki�Kürt�bey�le�ri�ise�“Ali’dengel dik, Mu a vi ye’den gel dik, Ha lit’ten gel dik” gi�bi�söz�ler�le�he�menken�di�si�ni�Mu�ham�med’e�da�yan�dı�rı�yor�lar.�Bu�da�Arap�ha�ki�mi�ye�ti�al�-tın�da�odak�laş�tı�rıl�dık�la�rını� gös�te�rir.�M.S.� 650-950�yıl�ları�Kür�dis�-tan’da�fe�o�da�liz�min�ge�liş�me�yıl�lar�dır.�Baş�ka�bir�de�yiş�le�dağ�lık�alan�-lar�da�aşi�ret�le�rin�ya�şan�tı�la�rını�ba�ğım�sız�ola�rak�sür�dür�me�dö�ne�mi�dir.Kürt�ler�bu�dö�nem�de�sı�nıf�laş�ma�ya�tu�tul�du�lar,�fa�kat�bu,�ya�ban�cı�la�rınha�ki�mi�yet�le�ri�al�tın�da�bir�sı�nıf�laş�ma�ol�du�ve�iş�bir�lik�çi�bey�ler�oluş�tu.Bu�du�rum�M.S.�1000�yıl�la�rı�na�ka�dar�de�vam�et�ti.�M.S.�1000�yıl�la�rın�dan� iti�ba�ren�Arap�ege�men�li�ği�za�yıf�ladı.�Bu�nun

ne�de�ni�bir�yan�dan�yer�li�halk�la�rın�di�ren�me�si,�bir�yan�dan�Kürt�le�rinİran’a�gir�me�si,�di�ğer�yan�dan�da�Ku�zey�Af�ri�ka�halk�la�rı�nın�sa�vaş�ma�sı�-dır.�İç�ten�içe�Arap�ege�men�li�ği�sar�sı�lı�yor�ve�iş�te�Kürt�ler�bun�dan�fay�da�-la�na�rak�bi�raz�du�rum�la�rını�dü�zel�ti�yor�lar.�Kürt�bey�le�ri�ge�li�şe�rek�dev�letha�li�ne�ge�li�yor�lardı�ve�çe�şit�li�fe�o�dal�dev�let�çik�ler�oluş�tu�ru�yor�lardı.�Bu�-nun�ne�de�ni�de�şu�dur;�ku�zey�de�Bi�zans’ın�za�yıf�düş�me�si,�Ma�lat�ya’nıngi�ri�şi�ne�ka�dar�çe�kil�me�si�dir.�Ve�Arap�ege�men�li�ği�al�tın�da�da�ol�sa�Kürt�-le�rin�bi�raz�ge�liş�me�si� söz�ko�nu�su�dur.�Arap�lar�nü�fus�ola�rak�Ara�bis�-tan’da�bu�lu�nu�yor�lardı.�Bi�zans�lı�la�rın�çe�kil�dik�le�ri�yer�le�re�Kürt�ler�yer�-leş�ti�ler.�Bun�dan�baş�ka�bir�de�Er�me�ni�le�rin�Hı�ris�ti�yanlığı�ka�bul�et�me�le�-ri�var�dır.�Er�me�ni�ler�müs�lü�manlığı�ka�bul�et�me�dik�le�ri� için� İs�lam�lı�ğınbir�he�de�fi�du�ru�mu�na�gel�di�ler.�Er�me�ni�le�re�karşı�Kürt�le�rin�ku�ze�ye�doğ�-ru�ya�yıl�ma�ları,�me�se�la�Kars’a�ka�dar�Kürt�le�rin�ya�yıl�ması,�Hı�ris�ti�yanEr�me�ni�le�re�karşı�bir� sa�vaş�tır.�M.S.�1000�yıl�la�rın�da�he�nüz�Kür�dis�-tan’da�bir�Kürt�varlığı�yok�tu.�Ama�Türk�ler�İran�iç�le�ri�ne�ka�dar�gir�miş,İran�bey�lik�le�ri�ni�ele�ge�çir�miş�ler�di.�Ken�di�le�ri�Sel�çuk�lu�Dev�le�ti’nioluş�tu�ra�rak�İran’ın�ha�kim�im�pa�ra�tor�lu�ğu,�Or�ta�do�ğu’nun�ha�kim�ke�si�-

64

mi�du�ru�mu�na�dö�nü�şü�yor�lar.�Türk�ler�Me�lik�şah�za�ma�nın�da�Kür�dis�tan’ıis�ti�la�et�me�ye�baş�la�dı�lar�ve�hat�ta�Arap�lar�dan�dev�ra�lı�nan�im�pa�ra�tor�lukoto�ri�te�si�bun�la�rın�eli�ne�geç�ti�ve�bun�lar�Kür�dis�tan’ı�ayrı�bir�eya�let�ola�-rak�oluş�tur�du�lar.�İlk�de�fa�“Kür dis tan”�ke�li�me�si�nin�or�ta�ya�çıkışı�Me�lik�şah�za�ma�-

nın�da�dır.�Me�lik�şah�Di�yar�ba�kır’dan�baş�la�yıp�Van’a�ve�hat�ta�Kir�-man�şah’a�ka�dar� gi�den�bir�Kürt� eya�le�ti� oluş�tur�du.�Me�lik�şah,�Al�-pars�lan’ın� oğ�lu�dur.� 1071� ta�ri�hin�de�ba�şa� geç�ti.�Kür�dis�tan�ke�li�me�siM.S.�1000�yıl�la�rın�da�or�ta�ya�çıktı.�Bir�de�Kürt�ke�li�me�si�nin�ori�ji�ni�nebak�mak�ge�re�kir.�Bu�ke�li�me�M.S.�650�yıl�la�rın�da�or�ta�ya�çı�kı�yor�vebu�ke�li�me�ye�ta�rih�te�ilk�de�fa�Arap�ege�men�li�ği�dö�ne�min�de�rast�lı�yo�-ruz.�Ay�rı�ca�M.Ö.�400�yıl�la�rın�da�bir�Kür�di�yan�ül�ke�si�var�dır.�Kür�di�-yan,� “Kürt le rin mem le ke ti”� an�la�mı�na�ge�li�yor.�Kürt� ve�Kür�dis�tanke�li�me�le�ri�nin�or�ta�ya�çı�kı�şın�da�bu�du�rum�da�bi�ze�yol�gös�te�ri�ci�olu�-yor.�Arap�ege�men�li�ği�yı�kıl�dık�tan�ve�ye�ri�ne�Sel�çuk�lu-Türk�ege�men�li�-

ği�yer�leş�tik�ten�son�ra�Kür�dis�tan’da�ki�du�rum�bi�raz�da�ha�de�ği�şe�cek�-tir.�Kür�dis�tan�Arap�ha�ki�mi�ye�tin�den�zi�ya�de�Türk�ha�ki�mi�ye�ti� al�tı�nagi�re�cek�tir.�Dil,� kül�tür,� şeh�lik,� ağa�lık,�mez�hep�çi�lik� ala�nın�da,� yi�nesos�yo�lo�jik�ve�di�ni�alan�lar�da�Arap�ha�ki�mi�ye�ti�de�vam�ede�cek,�si�ya�sialanı� ise�Türk�ha�ki�mi�ye�ti� dol�du�ra�cak�tır.�Böy�le�lik�le�Kürt�ler� di�nialan�da�Arap�la�ra,� si�ya�si� alan�da� ise�Türk�le�re�ba�ğımlı� du�ru�ma�ge�le�-cek�ler�dir.�Da�ha�ön�ce�le�ri�oluş�tur�duk�ları�dil�ve�kül�tür�le�ri�ni�bir�yan�-dan�Arap�ça’nın�Arap�kül�türü� al�tın�da�yi�ti�rir�ken,� si�ya�si� alan�da�daTürk�le�rin�ege�men�li�ği�al�tın�da�da�ğı�la�cak�lar�ya�da�za�yıf�la�ya�cak�lar�dır.Hal�bu�ki�da�ha�ön�ce�le�ri�bir�Mer�va�ni�İm�pa�ra�tor�lu�ğu’nun�ku�rul�du�ğu�-nu�gö�rü�yo�ruz.�Ur�fa’dan,�Van’a�ka�dar� uza�nan�bu�dev�let� yüz� se�neya�şa�mış�tır.�Bu�nun�ya�nın�da�Ey�yü�bi�ler�var�dır.�Ve�di�ğer�yan�da,�şu�ra�-da-bu�ra�da�ba�ğım�sız� olan�bir� yı�ğın�Kürt� bey�lik�le�ri� var�dır.� Fa�katSel�çuk�lu� ege�men�li�ği�ne�geç�tik�çe� bun�lar� da�or�ta�dan�kalktı.�Yal�nızSel�çuk�lu� ege�men�li�ği� tek�bir� im�pa�ra�tor�luk� al�tın�da�ger�çek�leş�me�di,bir� yan�dan�Ak�ko�yun�lar,� bir� yan�dan�Ka�ra�ko�yun�lar,� bir� yan�dan�daAr�tu�ko�ğul�ları�gi�bi�bey�lik�ler�oluş�tu.�Bu�bey�lik�le�rin�di�ğer�bir�özel�li�-ği�de�bun�la�rın�sa�de�ce�Kür�dis�tan’da�üre�ti�len�de�ğer�ler�den�pay�al�ma�-

65

la�rı�dır.�Kürt�ler� top�rak�la�rını�Türk�men�ka�bi�le�le�ri�ne�ver�me�di�ler,�baş�-ka�bir�de�yiş�le�top�rak�la�rını�terk�et�me�di�ler.�Ama�Ana�do�lu’da�du�rum�böy�le�de�ğil�di.�Türk�ler�İç�Ana�do�lu’da�to-

p�ra�ğa�yer�le�şe�rek�dev�le�te�ha�kim�ol�du�lar.�Şe�hir�le�re�ha�kim�ol�ma�la�rı�nakar�şın�Kür�dis�tan’a�ha�kim�ol�ma�dı�lar,� ken�di�mil�li�yet�le�ri�ne�Kür�dis�-tan’ı�ha�kim�kı�la�mı�yor�lardı.�Kür�dis�tan’�da�ki�güçlü�mil�li�yet� an�layışı,güçlü�bir� dil� ve�kül�tü�rün�ol�ması�Türk�ha�ki�mi�ye�ti�ni� ön�ce� sos�yal,son�ra�dil�ve�kül�tür�ala�nın�da�mah�kum�et�ti.�Türk�le�rin,�Kür�dis�tan�üze�-rin�de�si�ya�si�bir�ha�ki�mi�ye�ti�vardı.�On�la�rın�bu�si�ya�si�ha�ki�mi�ye�ti�ni�da�-ha� son�ra�ları� sa�vaş� ala�nın�da�da�gö�rü�yo�ruz.�Fe�o�dal�kay�naklı� si�ya�siha�ki�mi�yet�ten�ka�pi�ta�list�kay�naklı�si�ya�si�ha�ki�mi�ye�te�ve�Kürt�bey�lik�le�-ri�ile�iş�bir�lik�çi�oto�no�mi�iliş�ki�le�rin�den�gi�de�rek�Kür�dis�tan’�ın�te�pe�dentır�na�ğa�as�ke�ri�iş�ga�li�ne�ge�çi�le�cek�tir.�Da�ha�son�ra�Kürt�di�li�nin�bün�ye�-si�ne�de�Türk�çe’�nin�yer�leş�ti�ril�me�si,�kül�tü�rü�mü�zün�ve�şe�hir�le�rin�ade�taTürk�leş�ti�ril�me�si�olayı�da�de�vam�ede�cek�ve�asi�mi�las�yon�çok�bü�yükbir�hız�la�ge�li�şe�cek,�ne�re�dey�se�bir�Kürt�mil�li�ye�ti�nin�yok�ol�ma�du�ru�-mu�ya�ra�tı�la�cak�tır.�Bü�tün�bun�lar�dan�şu�so�nuç�çı�kar;�Türk�ha�ki�mi�ye�tiOr�ta�do�ğu’�da�1100�yıl�la�rın�dan� iti�ba�ren�ge�liş�me�ye,� aynı� ta�rih�ler�deAna�do�lu’�da�da�ya�yıl�ma�ya�baş�ladı.�Bu�ya�yıl�ma�Kür�dis�tan’�a�ka�darge�niş�le�me�siy�le�bir�lik�te�ke�sin�bir�ha�ki�mi�yet�ku�ru�la�madı.�1260�yı�lın�-da�Kür�dis�tan�üze�rin�de�Mo�ğol�is�ti�lası�baş�ladı,�Kür�dis�tan�ya�kı�lıp�yı�-kıldı.�Or�ta�As�ya’�dan�ko�pup�ge�len�bu�ya�bancı� as�ke�ri� ör�güt,� İran’�a,Ara�bis�tan’�a�ve�Ana�do�lu’�ya�ka�dar�ya�yı�lıp�bul�duk�la�rı�na� el� ko�yup,tek�rar�ge�ri�dö�nüp�git�ti�ler.�Mo�ğol�is�ti�lası�Kür�dis�tan’�da�ki�mev�cut�ya�-pıyı� tah�rip�et�ti.�Kürt�ler,�ova�lık�yer�le�ri� terk�edip�dağ�la�ra�çe�kil�me�yemec�bur�edil�di�ler.�Bu�du�rum�en�azın�dan�50-100�se�ne�Kürt�le�rin�ge�ri�-le�me�si�ne�yol�açtı.Mo�ğol� is�ti�la�sın�dan�son�ra�Kür�dis�tan�üze�rin�de�Ti�mur’�un�ön�der�li�-

ğin�de�ge�li�şen�iş�ga�li�gö�rü�yo�ruz.�Bü�tün�Kür�dis�tan�kent�le�ri�Ti�mur�ta�-ra�fın�dan�iş�gal�edil�di.�Kürt�ler�yi�ne�dağ�la�ra�çe�ki�lip�di�ren�di�ler�ve�yeryer�de�tes�lim�ol�du�lar.�Tes�li�mi�ye�ti�ka�bul�eden�ler�de�za�man�la�uşak�lıkduy�gu�la�rı�nın�ge�liş�ti�ği�ve�bu�du�ru�mu�da�özel�lik�le�bey�le�rin�ya�şa�dı�-ğını�gö�rü�yo�ruz.�Ör�ne�ğin�bir�Bit�lis�bey�le�ri�nin�Ti�mur’�un�ya�nı�na�git�-me�le�ri,�on�dan�aman�di�le�me�le�ri,�he�di�ye�ler�gön�der�me�le�ri�gi�bi.�1400

66

yı�lın�da�ki�olay�lar�kı�sa�ca�böy�le�ge�liş�ti.�1500�yı�lı�na�gi�ril�di�ğin�de�ye�nibir�dev�le�tin�or�ta�ya�çık�tı�ğını�gö�rü�yo�ruz.�Ale�vi�mez�he�bi�ne�da�ya�nanSa�fe�vi�dev�le�ti�nin�or�ta�ya�çı�kı�şını�gö�rü�yo�ruz.�Ay�rı�ca�Os�manlı�dev�le�tiya�vaş� ya�vaş� ge�li�şe�rek�Kür�dis�tan’�a� doğ�ru�ya�yıl�ma�ya�baş�ladı.�Budö�nem�de� İran’�da�bazı�Kürt� bey�le�ri�ni� gö�rü�yo�ruz.�Bun�lar� İran’�daUzun�Ha�san’�la� iliş�ki�le�ri�ni� dü�zelt�me�ye� ça�lış�tı�lar.�An�la�şa�ma�yın�caYa�vuz�mek�tup�ya�zıp�Şah�İs�ma�il’�e�karşı�sa�va�şa�gi�rer�ler�se�ken�di�le�ri�-ni�des�tek�le�ye�cek�le�ri�ni�bil�dir�di.�As�ya’�da�ya�yıl�ma�eme�li�için�de�olanOs�manlı� İm�pa�ra�tor�lu�ğu,� bu�ra�da�ki� İpek�ve�Ba�ha�rat� yol�la�rını� eli�nege�çir�mek�is�ti�yor�du�ve�Kür�dis�tan’�ın�ele�geç�me�si�ni�de�Uzun�Ha�san’�-ın�ye�nil�gi�sin�de�gö�rü�yor�du.�Nem�rut�İm�pa�ra�tor�lu�ğu’�nu�bu�emel�le�ri�niger�çek�leş�tir�me�de� en�gel� gör�dük�le�rin�den,� bu� im�pa�ra�tor�lu�ğun�ye�nil�-me�si�ni�şart�gö�rü�yor�lardı.�Za�ten�mev�cut�yol�la�ra�sa�hip�ol�duk�tan�son�-ra�bü�yük�oran�da�ar�tık�de�ğer�le�re�el�ko�ya�bi�le�cek�ler�di.� İş�te�bü�tün�bune�den�ler�den�do�layı�Os�manlı� İm�pa�ra�tor�lu�ğu� sa�va�şa� gir�di.�Za�tenKürt�ler�de�Şah�İs�ma�il�ile�an�la�şa�mı�yor�lardı.�Uzun�Ha�san,�Ya�vuz’�unda�des�te�ği�ni�ala�rak�1514’�te�Çal�dı�ran�Sa�vaşı’�nda�Şah�İs�ma�il’�i�yen�-di.�Bu�ara�da�Sün�ni�lik�mez�he�bi�ni�de�bay�rak�du�ru�mu�na�ge�tir�di.�Kürtbey�le�ri�nin�ay�rıl�ması�da�bu�dö�nem�den�iti�ba�ren�baş�ladı.�Bu�gün�hâ�lâİran’�a�olan�ba�ğım�lı�lık�bu�dö�nem�den�gel�mek�te�dir.�Ya�vuz,�ya�yıl�ma�-sını�Sün�ni�lik�mas�ke�si�al�tın�da�yü�rüttü.�Uzun�Ha�san�ise�ya�yıl�ma�sınıAle�vi�lik�mas�ke�si�al�tın�da�yü�rüttü.�Bu�ya�yıl�ma�lar�ve�ça�tış�ma�lar�Kür�-dis�tan�üze�rin�de�mey�da�na�gel�di�ve�Kür�dis�tan’�a�bü�yük�za�rar�lar�ge�-tir�di.�1514’�ler�de�ki�du�rum�da�bu�dur.�Bun�dan�son�ra�ki�dö�nem�de�Ka�-nu�ni�Sul�tan�Sü�ley�man�or�ta�ya� çıktı.�Kür�dis�tan’�a� ge�çe�rek�Bağ�dat’�aka�dar� uzandı.�Bu� ara�da� za�man� za�man�Kürt� bey�le�riy�le� an�la�şı�yor,ba�zen�de�ça�tı�şı�yor�du.�Da�ha�son�ra�Bağ�dat,�Mu�rat�ta�ra�fın�dan�tek�rariş�gal�edil�di.�Os�man�lı�lar�la�İran�lı�lar�ara�sın�da�bir�sa�vaş�çıktı,�an�laş�maya�pı�la�rak�Os�manlı-İran�sı�nırı�be�lir�len�di.�1639’�da�Kasr-ı�Şi�rin�Ant�-laş�ması’�yla�çi�zi�len�bu�sı�nır,�Kür�dis�tan’�ın�sta�tü�sünü�be�lir�le�di.�Ya�ni1500-1800�yıl�ları� ara�sın�da�ki� dö�nem�de�Sa�fe�vi� İran� İm�pa�ra�tor�lu�ğuile�Türk�Os�manlı�İm�pa�ra�tor�lu�ğu�ara�sın�da�ça�tış�ma�lar�ol�du.�Türk�lerda�ha�çok�Os�man�lı�lar�ta�ra�fın�da�yer�alı�yor�lardı.�Kürt�ler�da�ha�çok�buiki�güç�ara�sın�da�ye�dek�güç�du�ru�mun�day�dı�lar.�Os�man�lı�lar�ve�İran�lı�-

67

lar�Kürt�le�ri�bir�bir�le�ri�ne�karşı�kul�la�nı�yor�lardı.�Ve�mez�hep�çe�liş�ki�sibu�dö�nem�de�kes�kin�leş�ti�ri�li�yor�du.�Gü�nü�müz�de�hâ�lâ�bu�çe�liş�ki�le�rinka�lın�tı�la�rını�gö�re�bi�li�yo�ruz.�1800�yıl�la�rı�na�ka�dar�ki�bu�du�rum,�Ya�vuzdö�ne�min�de�ki�du�rum�dan�pek�farklı�de�ğil�dir.�Yi�ne�dağ�la�ra�Os�manlızul�mün�den�do�layı�ka�çıp�yer�leş�me�ler�olu�yor�du.�Ova�lık�yer�ler�de�ka�-lan�Sün�ni�Kürt�bey�le�ri�ise�fe�o�da�liz�mi�ge�liş�tir�di�ler.�Bu�dö�nem�de�kı�-sa�ca�böy�le�özet�le�ne�bi�lir.�1800�yıl�la�rın�dan�son�ra�ye�ni�bir�güç�be�lir�-len�di.Ge�li�şen�bu�Av�ru�pa�ka�pi�ta�liz�mi�kar�şı�sın�da�Os�man�lı�lar�tu�tu�na�ma�-

dı�lar.�17.�ve�18.�yüz�yıl�la�ra�ka�dar�Av�ru�pa�lı�la�ra�karşı�ba�ğım�sız�lık�la�-rını�ko�ru�ya�bil�di�ler,�ama�18.�yüz�yıl�dan�iti�ba�ren�sa�na�yi�dev�ri�mi�aşa�-ma�sı�na�gi�ren�Av�ru�pa�ka�pi�ta�liz�mi,�mal�ih�racı�açı�sın�dan�ol�sun,�as�ke�-ri�açı�dan�ol�sun�Os�manlı�İm�pa�ra�tor�lu�ğu’�nu�yarı-sö�mür�ge�sta�tü�sü�nekoy�du.� 1840�yıl�la�rın�dan� iti�ba�ren�Os�manlı� İm�pa�ra�tor�lu�ğu’�nu�yarı-sö�mür�ge�du�ru�mu�na�ge�tir�di.�Böy�le� bir� du�ru�mun� zo�run�lu� so�nu�cuola�rak�Os�man�lı�lar�ta�lan�dan�el�de�et�tik�le�ri�ge�lir�ler�den�ol�du�lar�ve�or�-du�ları�za�yıf�düştü.�Fa�kat�ayak�ta�dur�ma�ları�ge�re�ki�yor�du,�bu�nun�içinde�güçlü�bir�as�ke�ri�or�du�kur�ma�ları�ve�bu�ne�den�le�pa�ra�ve�ver�gi�bul�-ma�ları�ge�re�ki�yor�du.�Ça�lış�ma�la�ra�baş�la�ya�rak�mec�bu�ri�as�ker�li�ğe�da�-ya�nan�bir� ka�nun� çı�kar�dı�lar.�Es�ki�den�va�ro�lan�Ye�ni�çe�ri,� sü�rek�li� biror�du,� as�ke�ri� bir�mes�lek�ti.� 18�ya�şı�na�ge�lin�di�ğin�de�ölün�ce�ye�ka�daras�ker�lik�yap�ma�du�ru�mu�vardı.�İş�te�va�ro�lan�bu�as�ke�ri�sis�tem�kal�dı�-rı�la�rak�ye�ri�ne�ye�ni�bir�as�ke�ri�sis�tem�ge�ti�ril�di.�Bu�nun�için�de�nü�fu�saih�ti�yaç�du�yu�yor�lardı.�Es�ki�Ye�ni�çe�ri�ler�Av�ru�pa�lı�lar�dan�olu�şu�yor�du.Fa�kat� ar�tık�bu�nu�da�ya�pa�mı�yor,�Hı�ris�ti�yan�la�ra�gü�ve�ne�mi�yor�lar�vemüs�lü�man� as�ker� is�ti�yor�lardı.�Böy�le�ce� kar�şı�la�rın�da�Ana�do�lu� veKür�dis�tan�ka�lı�yor�du.�Er�me�ni�ler�Hı�ris�ti�yan�ol�duk�ları�için�bun�lar�danya�rar�la�na�ma�dı�lar.�Ge�ri�ye�müs�lü�man�olan�Kürt�ler�ve�Türk�ler�ka�lı�-yor�lardı.�Za�ten�Türk�ler�dev�let�için�dey�di�ler�ve�bu�ne�den�le�de�or�du�-ya�da�ha�çok�Kürt�ler�alındı.�1800�yı�lı�na�ka�dar�Kürt�ler�Os�manlı�or�-du�su�na�gi�re�mi�yor�lardı,�as�ker�de�ğil�di�ler.�Hat�ta�1850�yıl�la�rı�na�ka�darböy�le� de�vam�et�ti.�Molt�ke’�nin�ha�tı�ra�la�rın�da� şu�na� rast�lı�yo�ruz:�“İkige rek çey le Kür dis tan’ a se fer ya pıl mış tır: Bi rin ci si, Kürt le ri as keryap mak için, ikin ci si ver gi top la mak için. Fa kat Kürt ler sü rek li

68

ola rak bu du ru ma karşı di re ni yor lardı. Ya ban cı la rın gir dik le ri tümyer ler de ki Kürt ler dağ la ra ka çı yor lar, bun la rın ge ri de bı rak tık larıser vet le ri ne ise el ko yu yor lar ve ge ri de ka lan ları zor la as ker ya pı -yor lardı. Ni zip Sa vaşı’ nda sa va şan la rın üç te iki si Kürttü. Sa vaşala nın da Kürt ler, ço ğu sa vaşı bı ra kıp gi di yor lardı.” 1850�yı�lın�daniti�ba�ren�Kürt�ler�as�ke�re�alındı,�ama�yüz�de�dok�sanı�ka�çı�yor�du.�Aynıdu�rum�bu�gün�için�de�ge�çer�li�dir,�ama�kaç�ma�oranı�yüz�de�bi�re�düş�-müş�tür.�Kürt�le�rin�as�ke�re�alın�ma�ları,�ya�ban�cı�laş�tı�rıl�ma�ları�ve�uşak�-lık�ru�hu�na�alış�tı�rıl�ma�ları�127�se�ne�yi�bul�muş�tur.�Sö�mür�ge�ci�ül�ke�yeas�ker�lik�yap�ma,�onun�or�du�kay�na�ğını�oluş�tur�ma,�özel�lik�le�er�kek�le�-ri�kö�le�li�ğe�alış�tır�ma�ya�en�açık�ze�min�dir.�Hiç�bir�sö�mür�ge�de�ki�as�ke�-re� git�me�oranı�Kür�dis�tan’�da�ki� ka�dar� çok�de�ğil�dir.�Bu�nun� en� açıkör�ne�ği�Kıb�rıs� sa�va�şı�dır� ki,� sa�vaş�çı�la�rın� ço�ğu�nu�Kürt�ler� oluş�tu�ru�-yor�du.�Bu�du�ru�mu�ya�ra�tan�da�sö�mür�ge�ci�lik�tir.�Türk�sö�mür�ge�ci�li�ğibu� sü�reç� içe�ri�sin�de�Kür�dis�tan’�da�böy�le� bir� du�rum�ya�ra�ta�bil�miş�tir.Sü�reç�için�de�Kürt�ler�bu�na�alış�tı�rılmış�ve�bo�yun�eğ�di�ril�miş�tir.�Me�-se�la�İn�gi�liz�ler�sö�mür�ge�le�rin�den�as�ker�der�li�yor�lardı,�ama�bu�nu�sa�de�-ce�sa�vaş�es�na�sın�da�ya�pı�yor�lar�ve�ar�dın�dan�tek�rar�ser�best�bı�ra�kı�yor�-lardı.�As�ke�re�alı�nan�sö�mür�ge�halk�lar�İn�gi�liz�zul�münü�da�ha�ya�kın�-dan� ta�nı�ma� fır�sa�tını� bu�la�rak,� ül�ke�le�ri�ne� dön�dük�le�rin�de� ayak�la�nı�-yor�lardı.�Ama�Kür�dis�tan’�da�ki� du�rum�böy�le� de�ğil�di.� 140� se�ne�denbe�ri�Kürt�ler�sü�rek�li�ola�rak�Os�manlı�or�du�sun�da,�da�ha�son�ra�da�Türkor�du�sun�da� as�ker�lik� yap�mak�ta�dır�lar.�Ade�ta� or�du�nun�bel�ke�mi�ği�nioluş�tu�ra�cak�ni�te�lik�te�dir�ler.�Bu,�di�ğer�sö�mür�ge�ler�de�ol�ma�yan�bir�du�-rum�dur.�Hiç�bir�sö�mür�ge�ci�ül�ke�de�or�du�nun�yüz�de�el�li�si�ni�sö�mür�gehalk�mey�da�na�ge�tir�mi�yor,� or�du�nun�vu�ru�cu�gü�cünü�oluş�tur�mu�yor�-lar.�Fa�kat�Kürt�ler� sö�mür�ge�ci�güç�le�rin�vu�ru�cu�gü�cünü,�yi�ne�sa�vaş�-lar�da�en�ön�de�düş�man�la�sa�va�şan�la�rın�te�me�li�ni�Kürt�ler�oluş�tur�mak�-ta�dır�lar.�Bu�du�ru�mun�baş�langıç�yılı�1830,�ge�liş�me�yılı�1850-1900’�-dür.İş�te�bu�yıl�lar�bu�du�ru�mun�do�ruk�nok�ta�sı�na�ulaştığı�yıl�lar�dır.�Bu

se�fer�ber�lik�yıl�la�rın�da�ade�ta�Kür�dis�tan�bo�şal�tılmış�du�rum�da�dır.�Gü-çlü�bir�ha�re�ke�tin�doğ�ma�ma�sı�nın,�Kür�dis�tan’�ın�bu�ka�dar�yok�ol�ma�-ya�doğ�ru�git�me�si�nin�ne�de�ni� de�bu�dur.�As�ke�ri� alan�da�Türk�le�rin

69

Kürt�le�ri� ken�di�le�ri�ne� ba�ğımlı� kıl�mak� için� yap�tık�ları� sa�vaş�ları� çokgüç�lü�dür.�Bil�has�sa� 19.� yüz�yıl�da� çı�kan� is�yan�la�rın� ne�de�ni� bu� zor�laas�ker�leş�tir�me�dir.�Türk�ler�bu�sü�reç� için�de�çok�ba�şa�rılı�ol�muş�lar�dır.Kürt�ler�ba�yağı�as�ker�li�ğe�alış�tı�rılmış�ve�bu�ara�da�“As ker Meh met”fel�se�fe�si�ni� de�ge�liş�tir�miş�ler�dir.�Bu�du�rum�or�du� içe�ri�sin�de�bir� sö�-mür�ge�tak�ti�ği�dir.�1938’�de�Der�sim’�de�mec�bu�ri�as�ker�lik�yok�tu.�Da�hason�ra�bun�la�rın�as�ke�re�git�me�le�ri�1830�yıl�la�rın�dan�1930�yı�lı�na�ka�darolan�yüz�yıl�lık�sü�re�içe�ri�sin�de�ol�du.�Bu�sü�re�içe�ri�sin�de�bü�tün�Kürt�-ler�as�ke�re�git�me�ye�mec�bur�edil�di�ler.�Ve�böy�le�lik�le�Kür�dis�tan�genç�-li�ği�nin�en�ve�rim�li�çağı,�sö�mür�ge�ci�le�rin�or�du�sun�da�geç�mek�te,�ken�-di�si�ne�her�türlü�uşak�lık�ide�o�lo�ji�si�öğ�re�til�mek�te�dir.�Kür�dis�tan�genç�-li�ği�ken�di�ül�ke�si�ne�dön�dü�ğün�de�ra�hat�lık�la�uşak�lık�ya�pa�bil�mek�te�dir.Bu�nun� tek�ne�de�ni� as�ker�de�öğ�re�ti�len�ler� de�ğil�dir,� ama�or�du�da�gör-düğü�eği�tim,�aldığı� ide�o�lo�ji,�uzun�za�man�genç�li�ği�uşak�lık�et�me�yeit�mek�te�dir.�As�ker�de�Kürt�le�re�uy�gu�la�nan�baskı,�zu�lüm,�da�yak,�en�gi�-zis�yon,�kü�für�on�ları� in�san�lık�tan�çı�ka�ra�rak�böy�le�bir�du�ru�ma�ge�tir�-mek�te�dir.�Os�man�lı�la�rın,�da�ha�son�ra�da�Türk�le�rin,�Kürt�le�ri�as�ker�leş�tir�me�le�-

rin�den�baş�ka,�bir�de�Kürt�ler�den�ağır� şart�lar�al�tın�da�ver�gi�al�ma�larıvardı.�Es�ki�den�Os�man�lı�la�rın�dü�ze�ni�Mi�ri-Ara�zi�dü�ze�niy�di.�Bel�li�birtop�rak�par�çası,� bir� as�ke�ri� si�pa�hi� ve�ya� fe�o�da�le� ve�ri�li�yor,� bu� as�ke�risi�pa�hi�ve�ya�fe�o�dal,�bu�top�rak�üze�rin�de�bel�li�bir�mik�tar�as�ker�bes�li�-yor� ve�bu� as�ker�ler� sa�vaş� sı�ra�sın�da�Os�man�lı�la�ra� yar�dı�ma�gi�di�yor�-lardı.� Fa�kat� bu� sis�tem�1830’�lar�da�or�ta�dan�kal�dı�rıldı.�Ve� tüm�Os�-manlı�ül�ke�sin�de�tek�bir�ver�gi�sis�te�mi�uy�gu�landı.�O�za�man�Kür�dis�-tan’�da�he�nüz�böy�le�bir�ver�gi�ver�me�yok�tu.�Kürt�bey�le�ri�bel�li�rant�la�-ra�sa�hip�ti�ve�Os�man�lı�la�ra�ver�gi�ver�mi�yor�lardı,�fa�kat�za�man�za�manOs�man�lı�la�ra� he�di�ye�ler� gön�de�ri�yor�lardı.�As�ke�ri� alan�da�da� za�manza�man�ken�di� ha�ki�mi�yet�le�ri� al�tın�da�ki� köy�lü�le�ri�Os�manlı� or�du�su�nagön�de�ri�yor�lardı.�Özel�lik�le�Bağ�dat� ve�Teb�riz� fet�he�di�le�cek�se� gi�di�-yor�lardı.�Bun�lar�dan�baş�ka�Kür�dis�tan’�da� sö�mür�ge�ci�lik�te� so�mut� biruy�gu�la�ma�yok�tur.�Ver�gi�len�dir�me�du�ru�mu�da�kı�sa�ca�böy�le�ol�muş�tur.Bu�ko�nu�da�Ni�ki�tin� şöy�le� ya�zar:�“Kürt ler ova lık yer ler de üre timyap mı yor lar, çünkü üre tim yap tık la rın da ar dın dan Os man lı lar ge -

70

lip bü tün ürün le ri el le rin den alı yor lar.” Bu�ne�den�le�bü�yük�ço�ğun�-luk�dağ�la�ra� çe�ki�li�yor.�As�ker�lik� ve� ta�rım�ala�nın�da� sü�rek�li� dağ�la�raçe�kil�me�gö�rü�lü�yor�du.�19.�yüz�yıl�da�ki�du�rum�da�böy�le�ol�muş�tur.19.�yüz�yıl�da�ki�di�ren�me�le�rin�ne�de�ni�de�bu�ger�çek�ler�den�kay�nak�-

la�nır,�ya�ni�Os�man�lı�la�rın�her�yön�den�ge�len�bas�kı�la�rı�na�karşı�di�ren�-me�dir.�Os�man�lı�la�rın�an�gar�ya�ve�bas�kı�la�rı�na�karşı�di�ren�me�dir.�Can�-la�rını�ko�ru�mak�ve�var�lık�la�rını�de�vam�et�tir�mek� için�mü�ca�de�le�edi�-yor�lardı.�Bun�lar� di�ren�me�ha�re�ket�le�ri�dir.�Bu�ko�nu�da� ‘19. yüz yıl daKür dis tan Üze rin de Mü ca de le’�� ki�tabı� oku�na�bi�lir.�Bu�dö�nem�deKür�dis�tan’�da�bir�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�ol�ma�mış�tır.�19.�yüz�yıl�da�-ki�ha�re�ket�le�re�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�de�nil�miş�tir.�Fa�kat�bu�yan�-lış�tır.�Çünkü�bu�dö�nem�de�dün�ya�ça�pın�da�ge�li�şen�ka�pi�ta�liz�min�du�-ru�mu�or�ta�da�dır.�Ay�rı�ca� fe�o�dal�Os�manlı� ha�ki�mi�ye�ti� al�tın�da�ki�Kür�-dis�tan’�da�ka�pi�ta�liz�min�ge�liş�me�si�söz�ko�nu�su�de�ğil�dir.�Kür�dis�tan’�daböy�le�bir�ka�pi�ta�lizm�ge�liş�sey�di,�Kürt�le�rin�Os�man�lı�ları�yen�me�si�ge�-re�kir�di.�Kür�dis�tan’�da�mev�cut�olan�bu�günkü�ka�pi�ta�lizm�bir�iç�ol�gude�ğil�dir.�Çünkü�hâ�lâ�Kür�dis�tan’�da�fe�o�da�lizm�güç�lü�dür�ve�fe�o�dal�lerKür�dis�tan�efen�di�le�ri�du�ru�mun�da�dır�lar.�Kent�ler�de�de�fe�o�dal� iş�bir�li�-ği�ni�de�vam�et�tir�mek�te�dir�ler.�Bu�du�rum�da�gös�te�ri�yor�ki,�o�dö�nem�-de�ki� ha�re�ket�ler� ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ket�le�ri� de�ğil�dir.�Mad�di� alan�dabir� bur�ju�va� sı�nı�fı�nın�or�ta�ya� çık�madığı� ve�ya�mo�dern� sı�nıf�la�rın�he�-nüz�oluş�madığı�o�dö�nem�de�ki�Kür�dis�tan’�da�ki�ulu�sal�ha�re�ket�ler�denbah�se�dil�mez.�Fe�o�dal�le�rin� ve� aşi�ret�çi�li�ğin� ol�du�ğu,� serf�le�rin� bu�lun�-du�ğu�bir�du�rum�da�va�ro�lan�ha�re�ket�ler,�bir�di�ren�me�ha�re�ket�le�ri�ola�-bi�lir�an�cak.�Var�lı�ğını�de�vam�et�tir�me�ha�re�ket�le�ri�dir.�Ama�da�ha�son�rage�li�şe�cek�olan� ze�min�ve� im�kan�ha�zır�la�ma� an�la�mın�dan�do�layı� ba�-ğım�sız�lık�ha�re�ket�le�ri�dir�de.�Da�ha�çok�di�ren�me�ha�re�ket�le�ri�ni�te�li�ği�nita�şı�yan�bu�ha�re�ket�ler,�za�man�za�man�ba�ğım�sız�lık�ha�re�ket�le�ri�ne�dö�-nüş�müş�ler�dir.�Ör�ne�ğin�Übey�dul�lah�ve�Be�dir�han�Bey’�in�ha�re�ket�le�rigi�bi.�Ama�tam�bir�so�nuç�el�de�edil�me�den�ye�nil�gi�ye�uğ�ra�tı�lı�yor.�Ba-tı’�da�ka�pi�ta�lizm� ta�ra�fın�dan� sı�kış�tı�rı�lan�Os�man�lı�lar,� pa�ra� ve� as�ke�riih�ti�yaç�la�rın�dan�do�layı�Kür�dis�tan’�a� yük�le�ni�yor�lardı.�Bü�tün�bu�di�-ren�me�le�rin�ne�de�ni�de�buy�du.�Bu�du�rum�Os�manlı� İm�pa�ra�tor�lu�ğu’�-nun�yı�kı�lı�şı�na�ka�dar�de�vam�et�ti.�

71

İran�lı�la�rın� ege�men�li�ği� al�tın�da�bu�lu�nan�Kürt�le�rin� du�ru�mu�daaşağı-yu�karı� böy�le.�Ay�rı�ca� ora�da� faz�la� bir�Kürt� nü�fu�su�da�yok�tu.Kür�dis�tan’�ın� da�ha�bü�yük�bir� ke�si�mi� (Irak�ve�Su�ri�ye’�de�ki�Kür�dis�-tan’�ın�da�Os�manlı� ege�men�li�ği� al�tın�da�ol�du�ğu�nu�dü�şü�nür�sek,�Kür�-dis�tan’�ın� bü�yük�bir� par�ça�sı�nın�bu�ra�da�ol�du�ğu�nu�gö�rü�rüz)� bu�ra�da�-dır.�Bu�par�ça�üze�rin�de�ki�tah�lil�ler,�Kür�dis�tan’�ın�bü�tünü�için�ge�çer�li�-dir�ve�ya�bu�ko�nu�da�ki�yön�tem�ge�nel�bir�yön�tem�ha�li�ne�ge�ti�ri�le�bi�lir.Os�man�lı�la�rın�ege�men�li�ği�al�tın�da�ki�Kürt�le�rin�du�ru�mu�kı�sa�ca�böy�lede�ğer�len�di�ri�le�bi�lir.�Şim�di�mo�dern�kla�sik�Türk�sö�mür�ge�ci�li�ği�ve�ya�Türk�bur�ju�va�zi�si�-

ne�da�ya�nan� sö�mür�ge�ci�li�ğin� ge�li�şim�yıl�la�rı�na� geç�me�den�ön�ce,� he�-men�bir�Türk�mil�li�yet�çi�li�ği�ni�ka�ba�tas�lak�ak�la�ge�ti�re�lim.�1850’�li�yıl�-lar�Na�mık�Ke�mal�le�rin,�Şi�na�si�le�rin� açı�ğa� çıktığı� yıl�lar�dır.�Bun�larTürk�mil�li�yet�çi�li�ği�ni,�em�per�ya�liz�min�bir�ken�ti�olan�Pa�ris’�te�ge�liş�ti�-ri�yor�lar.�Fran�sız�la�ra�uşak�lık,�Fran�sız�kül�tü�rü�ne�özen�me,�Batı’�yı�ol�-du�ğu�gi�bi�tak�lit�et�me.�Na�mık�Ke�mal’�in�mil�li�yet�çi�li�ği�öğ�ren�di�ği�Ba-tı�em�per�ya�liz�mi�nin�et�ki�si�al�tın�da�olan�bir�okul.�Pa�ris�bel�ki�bir�za�-man�için�dün�ya�ge�ri�ci�li�ği�nin�mer�ke�zi�ni�teş�kil�et�mek�tey�di.�Ve�Pa�risbir�ta�kım�Türk�mil�li�yet�çi�si�ni�de�ye�tiş�tir�di.�Bun�lar�ilk�ön�ce�bir�ta�kımga�ze�te�çı�ka�rıp,�da�ha�son�ra�1890�yıl�la�rın�da�da�ör�güt�len�me�ye�gi�riş�ti�-ler.�Bu�ör�güt�len�me�da�ha�zi�ya�de�or�du�için�de�ol�du.�İlk�bur�ju�va�laş�mave�mil�li�yet�çi�leş�me�or�du�için�de�baş�ladı.�Son�mil�li�yet�çi�du�rum�hâ�lâor�du� için�de�dir.�Türk�ulu�su� için;�“baş tan so na or du nun ya rattığıbir ulus tur” di�ye�bi�li�riz.�Türk�bur�ju�va�zi�si�için�de; “baş tan gü nü mü -ze ka dar or du nun çe lik çem ber le ri ara sın da oluş muş bir bur ju va -zi dir” di�ye�bi�li�riz.�Böy�le�si�ulus�lar�son�de�re�ce�güçlü,�des�pot�ve�sö�-mür�ge�ci�olur�lar.�Or�du�dan�do�ğan�ulus� ne�dir?�Or�du� ta�ma�men�bir�mil�li�yet�çi�li�ğin

kay�na�ğı�dır.�Da�ha�ev�vel�ki�ku�rum�lar�ve�harp�okul�ları�hep�mil�li�yet�çi�-li�ğin�oluş�tu�ğu�okul�lar�dır.�Da�ha�son�ra�ki�su�bay�lar�hep�bur�ju�va�la�şanun�sur�lar�dır.�Türk�ulu�su�na�ve�da�ha�son�ra�olu�şan�bur�ju�va�zi�ye�sı�nır�-ları�çi�zen�bir�Türk�or�du�su�var�dır.�Fe�o�dal�or�du�da�ol�sa,�bur�ju�va�ruh�-lu�bir�or�du�da�ol�sa�Mi�sak-ı�Mil�li’�yi�çiz�miş�tir.�Bu�na�da�ha�son�ra�larıtek�rar�de�ği�ne�ce�ğiz.

72

1890’�lar�da�or�du�için�de�İt�ti�hat�ve�Te�rak�ki�özel�lik�le�Se�la�nik’�te�ör�-güt�len�di.�Se�la�nik’�te,�Bal�kan�lar’�da,�gi�de�rek�İs�tan�bul’�da�güçlü�bir�İt�-ti�hat-i�Te�rak�ki�gru�bu�oluş�tu.�Bu�mil�li�yet�çi�lik,�em�per�ya�lizm�den�ba�-ğım�sız� bir�mil�li�yet�çi�lik� de�ğil,� tam� ter�si�ne� em�per�ya�liz�min�be�şi�ğiolan�Pa�ris’�te�öğ�re�ni�len�bir�mil�li�yet�çi�lik�tir.�Böy�le�em�per�ya�list� aşa�-ma�ya�ge�lin�di�ğin�de,� bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği� özel�lik�le� şo�ven�le�şip� il�-hakçı�ve�sö�mür�ge�ci�olu�yor�du.�Ve�Türk�mil�li�yet�çi�le�ri�nin�öğ�ren�di�ğimil�li�yet�çi�lik�böy�le�bir�mil�li�yet�çi�lik�tir.�Yi�ne�im�pa�ra�tor�luk�ları�ve�buim�pa�ra�tor�luk�la�rın� bün�ye�sin�de�ki� halk�la�rın�mü�ca�de�le�si,� im�pa�ra�tor�-luk�tan�kop�ma�du�rum�ları� vardı.�O�hal�de�bu�mil�li�yet�çi�lik� iki� şey�leuğ�ra�şı�yor�du;�bir�yan�dan�Türk�le�ri�ulus�ha�li�ne�ge�tir�me�ça�bası,�di�ğeryan�dan�da�im�pa�ra�tor�lu�ğun�da�ğıl�ma�sını�ön�le�me�gay�ret�le�ri.�Bu�mil�-li�yet�çi�lik� iki� alan�da�da�ge�ri�ci�dir.�Çünkü�ge�liş�ti�ği� çağ�da� em�per�ya�-lizm�den�et�ki�len�miş�tir.�Çağı�açı�sın�dan�ge�ri�ci�ol�du�ğu�gi�bi,�he�def�le�rive�is�ti�ka�met�le�ri�açı�sın�dan�da�ge�ri�ci�dir.�Bir�de�fa�baş�kal�dı�ran�halk�la�-ra� karşı,� da�ğı�lan� im�pa�ra�tor�lu�ğu� ayak�ta� tut�mak,� bu�halk�la�rın� ulus�-laş�ma�sını�ön�le�mek�is�ti�yor�lardı.�Bun�dan�do�layı�bu�mil�li�yet�çi�lik,�he�-def�ve�kay�nağı�açı�sın�dan�ge�ri�ci�ola�cak�tır.�Da�ha�son�ra�ge�le�cek�olan,dev�let�le�şen�ve�ulus�la�şan�Mus�ta�fa�Ke�mal�mil�li�yet�çi�li�ği,�şo�ven,�ge�ri�-ci�ve�son�de�re�ce�bağ�naz�ola�cak�tır.�Türk�mil�li�yet�çi�li�ği,�İt�ti�hat�ve�Te�rak�ki�için�de�par�ti�leş�ti.�Bu�ara�da

Kürt�mill�li�yet�çi�li�ği�de�doğ�ma�sı�na�rağ�men�par�ti�le�şe�me�di.�Sı�nıf�ya�-pısı�ge�re�ği�çok�za�yıf�ol�du�ğun�dan�do�layı�or�du�için�de�de�ge�li�şe�me�di.Za�ten�bir�Kürt�or�du�su�da�yok�tu,�do�la�yı�sıy�la�mad�di�te�me�li�böy�le�za�-yıf�olan�mil�li�yet�çi�lik�yı�kıl�mak�zo�run�da�kaldı.�Ama�Türk�mil�li�yet�çi�-li�ği� özel�lik�le�Türk� su�bay�la�rı�nın� ol�du�ğu�dev�le�ti� elin�de�bu�lun�du�ru�-yor�du.�Bu�Türk�su�bay�ları�şa�yet�im�pa�ra�tor�luk�da�ğı�lır�sa�maaş�ala�ma�-ya�cak�la�rın�dan,� ra�hat�ya�şa�ya�ma�ya�cak�la�rın�dan,�na�sıl� su�bay�ve�pa�şaola�cak�la�rın�dan� (bir� de�baş�lan�gıç�ta� ‘pa şa pa şa’�� di�ye�bü�yü�tü�lü�yor)kork�tuk�ları�için�kor�kunç�mil�li�yet�çi�olu�yor�lar,�is�ter�fa�şist�ol�sun,�is�-ter�oli�gar�şik�ol�sun�ve�ne�olur�sa�ol�sun�bir�dev�le�ti�kur�mak�zo�run�da�-dır�lar.�Çünkü�ya�rat�ma�sa�lar�ya�şa�ma�ya�cak�lar�dır.�Pa�şa�la�rın�mü�ca�de�lete�me�li�iş�te�buy�du.�Türk�bur�ju�va�zi�si�çok�za�yıftı�ve�em�per�ya�lizm�le�bü�tün�leş�mek�ar�-

73

zu�sun�daydı.� İş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�si� İn�gi�liz�man�da�cı�lı�ğını� is�ti�yor�du.Mil�li�yet�çi�pa�şa�lar�bu�za�man�da�par�ti�ye�de�ha�kim�ol�du�lar�ve�İt�ti�hatTe�rak�ki,�En�ver� ve�Mus�ta�fa�Ke�mal� ka�nadı� ola�rak� iki�ye�bö�lündü.Tu�ran�mil�li�yet�çi�li�ği�ge�liş�me�di�ği�hal�de,�ke�ma�list�mil�li�yet�çi�li�ği�ge�li�-şe�rek�dev�le�te�ha�kim�du�ru�ma�gel�di.�Tu�ran�cı�lı�ğın�bu�günkü�tem�sil�ci�-li�ği�ni�ya�pan�da�Tür�keş’�tir.�Ama�bu�gün�Tür�ki�ye’�ye�dam�ga�sını�vu�ranTür�keş�mil�li�yet�çi�li�ği�de�ğil,�ke�ma�list�mil�li�yet�çi�li�ği�dir.�Biz�Mus�ta�faKe�mal�dik�ta�tör�lü�ğü�nün�fa�şist�bir�dik�ta�tör�lük�mü,�oli�gar�şik�bir�dik�-ta�tör�lük�mü�ol�du�ğu�nu�tah�lil�et�me�ye�ce�ğiz.�Bil�di�ği�miz�ka�da�rıy�la�buırkçı-şo�ven�bir� dik�ta�tör�lük�tür.�Tu�ran�mil�li�yet�çi�li�ği� bü�tün�dün�yaTürklüğü,�Mus�ta�fa�Ke�mal�mil�li�yet�çi�li�ği� ise�Mi�sak-ı�Mil�li�Türk�lü�-ğü�dür.�Fa�kat� eğer� ha�kim�ola�bil�sey�di�Tu�ran�mil�li�yet�çi�li�ği,� bi�zimaçı�mız�dan�da�ha� el�ve�riş�li� ola�caktı.�Ama�dev�le�te�Mus�ta�fa�Ke�malmil�li�yet�çi�li�ği�nin�ha�kim�ol�ması,�Mi�sak-ı�Mil�li�sı�nır�ları�için�de�dev�le�-ti�boğ�ma�ya�ça�lış�ması�ve�Mi�sak-ı�Mil�li�sı�nır�ları�için�de�bir�Türk�dilve�kül�tü�rü�nün�ya�ra�tıl�ması�aynı�za�man�da�Kürt�le�rin�yok�edi�liş�le�ri�ninfer�ma�nıydı.Da�ha�ön�ce�de�dik�ki,�bu�ide�o�lo�ji�ön�ce�Pa�ris’�te�or�ta�ya�çıktı.�Bi�raz

şe�kil�len�di,�son�ra�ga�ze�te�ler�va�sı�ta�sıy�la�ya�yıldı.�Kül�tü�rel�alan�da�gö�-rüldü�ve�da�ha�son�ra�par�ti�le�şe�rek�1876’�da�Meş�ru�ti�yet’�le�im�pa�ra�tor�-lu�ğa�or�tak�ol�ma�ya�baş�ladı.�1914’�ler�de�ise�ta�ma�men�im�pa�ra�tor�lu�ğaha�kim�ol�du�lar.�En�ver�ka�nadı�ta�ma�men�tas�fi�ye�edil�di.�As�ya’�da�ola-nı�do�ğup�bit�me�si�ne�rağ�men,�Ana�do�lu’�da�ka�lan�bi�raz�da�ha�ger�çek�çive� akıl�cıydı.�Dün�ya�da�ki�du�rum�dan�ya�rar�la�na�rak,�Kürt�le�ri� üm�metide�o�lo�ji�si�ile�kan�dı�rıp�Yu�nan�sö�mür�ge�ci�li�ği�ne�karşı�ba�şa�rılı�bir�sa�-vaş�ver�di.�Genç�Tür�ki�ye�Cum�hu�ri�ye�ti�böy�le�ce�ya�ra�tılmış�ol�du.�Buko�nu�da� şu�de�ni�le�bi�lir;�güçlü�bir�Türk�bur�ju�va�zi�si�ol�madığı�hal�degüçlü� bir�Türk�mil�li�yet�çi�li�ği� vardı� ve� bu� ide�o�lo�ji� güçlü� bir�Türkdev�le�ti�or�ta�ya�çı�ka�rı�yor�du.�Alt�ya�pısı�za�yıf�ol�du�ğu�için�çok�güçlübir�si�ya�si�yapı�doğ�du.�Bu�ra�da�ki�üst�ya�pı�nın�et�ki�si�alt�ya�pı�nın�üze�-rin�de�çok�kuv�vet�li�dir.�Türk�bur�ju�va�zi�si�da�ha�çok�üst�yapı�ku�rum�-la�rı�na�da�ya�na�rak,�Sul�tan’�ın� iha�ne�ti�ni� fır�sat�bil�di�ler.�Bu�ara�da�En�-ver�Pa�şa�da�öldü�ve�sa�vaş� içe�ri�sin�de�Sul�tan’�ın�adam�ları�kal�madı.Mus�ta�fa�Ke�mal�mey�danı� düm�düz� bul�du,� ken�di�si� o� dö�nem�ler�de,

74

1918�ve�1920’�le�re�ka�dar�faz�la�özel�li�ği�ola�ma�yan,�baş�ka�la�rı�nın�eli�-ni� öpen�bir� pa�şa�dır.�Fa�kat� da�ha� son�ra�ları� ilah�la�şıp� el�ve�riş�li� iç� vedış� du�ru�mu�bir�leş�ti�re�rek,� ken�di�si�nin� ön�der�lik� et�ti�ği� güç�ler�le�Mi�-sak-ı�Mil�li�sı�nır�la�rını�çi�zer�ve�Türk�le�rin�ilk�bur�ju�va�dev�le�ti�ni�ya�ra�-tır.�Bu�ka�tık�sız�Fran�sa’�ya�özen�miş�bur�ju�va�cum�hu�ri�yet,�1923’�ler�-de�Lo�zan�Ant�laş�ması’�nın� im�za�lan�ma�sıy�la� ilan� edi�li�yor.�Mus�ta�faKe�mal� de�mok�ra�tik� dev�rim�yap�ma�gi�ri�şim�le�ri�ne� gir�me�di,� sa�de�cesö�mür�ge�ci� bur�ju�va�zi�nin� çı�kar�la�rı�na� yö�ne�lik� bir�ta�kım� re�form�laryaptı�(şap�ka,�harf�vs.�dev�ri�mi).�Bun�lar�özün�de�dev�rim�de�ğil�bir�ta�-kım�re�form�lar�dır.�Da�ha�çok�mil�li�ti�ca�ret�bur�ju�va�zi�si�nin�ön�der�li�ği�-ne�ge�çen�bir�ha�re�ket�tir�bu.�Bi�zim�için�önem�li�olan�bun�la�rın�Kür�-dis�tan’�da�iz�le�dik�le�ri�po�li�ti�ka�dır.�Biz�bu�gi�ri�şi�Türk�bur�ju�va�zi�si�ninsö�mür�ge�ci�ni�te�li�ği�ni�kav�ra�ya�bil�mek�açı�sın�dan�yap�tık.�Bu�mil�li�yet�-çi�li�ğin�pek�o�ka�dar� faz�la� ta�ri�hi� öne�mi�yok�tur.� İle�ri�ci� ve� an�ti-em�-per�ya�list� bir�özel�li�ği� de�yok�tur,� tam� ter�si�ne� il�hakçı�ol�ma�özel�li�ğivar�dır.�İm�pa�ra�tor�lu�ğun�bün�ye�sin�de�ka�lan�en�son�yer�Kür�dis�tan’�dır.Bu�nun� için�de� en� son�Kür�dis�tan’�ın�Mi�sak-ı�Mil�li� sı�nır�ları� için�dekal�ması,�bu�ide�o�lo�ji�nin�il�hakçı�ni�te�li�ği�ni�gös�ter�mek�te�dir.�Ama�de�-mok�rat� ve�ya� an�ti-em�per�ya�list� ol�saydı,�Kürt�ler� üze�ri�ne� bu� ka�dargad�dar�ca� yü�rü�me�ye�cek�ti.�Bu� ke�ma�list� ha�re�ke�tin� ge�ri�ci� yö�nü�dür.Özel�lik�le�Türk�ulu�su�için�çok�az�ile�ri�ci�yönü�var�dır.�Kürt�hal�kı�naise�ta�ma�men�zor,�zu�lüm,�ge�ri�ci�lik�ve�sö�mü�rü�den�baş�ka�bir�şey�ge�-tir�me�miş�tir.�Ko�nu�yu�1928’�ler�de�bu�şe�kil�de�nok�ta�la�ya�bi�li�riz.�1925�yıl�la�rı�na� ge�lin�ce,� bu�yıl�lar�da�Türk�bur�ju�va�zi�si� özel�lik�le

Kür�dis�tan�hak�kın�da�ki�po�li�ti�ka�sını�ge�liş�tir�me�saf�ha�sın�da�dır.�Bu�dö�-nem�de�Türk�bur�ju�va�zi�si,� bun�la�rın� tem�sil�ci�le�ri� olan�Mus�ta�fa�Ke�-mal�ler,� İnö�nü�ler� ve�Çak�mak�lar�Kür�dis�tan’�a� na�sıl� hü�küm�ran�ola�-cak�la�rı�nın,�mer�ke�zi�oto�ri�te�de�dik�le�ri�pra�tik�le�ri�ni�na�sıl�Mi�sak-ı�Mil�-li� sı�nır�ları� için�de,� en�üc�ra�kö�şe�ye�ka�dar�gö�tü�re�cek�le�ri�nin�he�sa�bınıyap�mak�ta�dır�lar.�Kür�dis�tan’�ın�par�ça�la�nı�şın�da�bü�yük�et�ken�olan�Mu�-sul�so�ru�nu�ise�hâ�lâ�hal�le�dil�me�miş�tir�(bu�na�da�ha�son�ra�tek�rar�de�ği�-ne�ce�ğiz).�Or�ta�da�bir�Kür�dis�tan�prob�le�mi�var�dır.�Bir�İn�gi�liz�kon�so�-lo�su�nun�yaz�dık�la�rı�na�gö�re;� 1924’�ler�de�bir�Kürt�Kon�gre�si� top�la�nı�-yor.�Kürt�le�rin�ise�hâ�lâ�güçlü�ka�bi�le�le�ri,�bey�le�ri�ve�aşi�ret�le�ri�ol�du�ğu

75

gi�bi�ye�rin�de�dir.�Türk�so�mür�ge�ci�li�ği�nin�Kür�dis�tan�üze�rin�de�o�ka�darge�liş�me�du�ru�mu�yok�tur,�ama�ge�liş�me�si�ge�re�ki�yor.�Türk�bur�ju�va�zi�-si,�amacı�tek�bir�pa�zar�ve�tek�bir�ulus�ya�rat�mak�olan�Mi�sak-ı�Mil�lisı�nır�la�rını�çiz�miş�du�rum�da�dır.�Mus�ta�fa�Ke�mal’�in�ken�di�si�de�bu�nunilk�öğ�ret�men�li�ği�ni�yap�mak�ta�dır.�Bu�nun�için�de�bir�ta�kım�plan�lar�ha�-zır�la�nı�yor.�Ve�bu�plan�lar�tes�lim�ol�ma�yan�Kürt�bey�le�ri�nin�tes�lim�ol�-ma�sını,� oto�no�mi� şart�la�rın�da�ya�şa�yan�Kürt� bey�le�ri�nin� uşak�laş�tı�rıl�-ma�sını,�Türk�di�li�nin�ha�kim�kı�lın�ma�sını,�her�ta�ra�fa�okul�la�rın�ya�yıl�-ması�va�sı�ta�sıy�la�Kürt�çe’�nin�ya�sak�lan�ma�sını�içe�ri�yor�du.�Bu�nun�içinde�Kür�dis�tan’�da�güçlü�iş�bir�lik�çi�ler,�ha�in�ler�ve�bu�nun�ay�dın�ları�ola�-caktı.�Türk�sö�mür�ge�ci�le�ri�bir�den�bi�re�de�ğil,�güçlü�plan�ve�prog�ram�-lar� ha�zır�la�ya�rak�Kür�dis�tan’�a� adım�adım�ya�yıl�ma�ya� ça�lı�şı�yor�lardı.İş�te�bir�Ağrı,�bir�Der�sim,�bir�Şeyh�Sa�id,�bir�Koç�gi�ri�İs�yanı,�hep�bupla�nın�uy�gu�la�ma�ala�nıy�dı�lar.�As�lın�da�Kür�dis�tan’�da�Türk�bur�ju�va�zi�-si�ne�karşı� bir� ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ke�ti� ge�liş�me�miş�tir.�Os�man�lı�lardö�ne�min�de� as�ke�ri� ve� ver�gi� ala�nın�da�ge�li�şen�ya�yıl�ma,� cum�hu�ri�yetdö�ne�min�de�de�de�vam�edi�yor�du.�Ve�bu�ya�yıl�ma�en�üc�ra�kö�şe�ye�ka�-dar�ya�pı�la�caktı.�Kür�dis�tan,�Tür�ki�ye’�nin�bö�lün�mez�bir�par�çası�ola�-cak,�öy�le�ki�böy�le�bir�ül�ke�ana�ya�sa�da� ifa�de�si�ni�bu�la�caktı.�Kür�dis�-tan�için�ko�nu�lan�bu�mad�de,�dün�ya�nın�hiç�bir�ana�ya�sa�sın�da�ve�hiç�birsö�mür�ge�sin�de�gö�rül�me�miş�tir.�Kim�bu�bir�leş�me�ye�karşı� çı�kar�saana�ya�sa�nın�ken�di�si�ne�ta�nı�ta�cağı�ce�za�idam�dır.�Evet,�Türk�bur�ju�va�-zi�si�nin�Kür�dis�tan�üze�rin�de�uy�gu�ladığı� si�ya�set� böy�ley�di.�De�minsay�dı�ğı�mız� is�yan�la�rın� kar�şılığı,� ta�ma�miy�le� ya�kıp�yık�ma,� top�tankat�li�am�lar,�Kürt�le�rin� ba�tı�ya� sü�rül�me�le�ri� ve�mec�bu�ri� is�kan�lar� olu�-yor,�bun�la�rın�ye�ri�ne� is�kan�ala�nın�da�dil,�or�du�alan�la�rın�da�Türk�sö�-mür�ge�ci�li�ği�ge�ti�ri�li�yor�du.�Fa�kat�bü�tün�bun�la�ra�rağ�men�Os�manlı�or�-du�ları�ol�du�ğu�hal�de�Kür�dis�tan�köy�le�rin�de�ka�ra�kol�la�ra�rast�lan�mı�yor.Ör�ne�ğin�bir�Der�sim’�de� ilk� de�fa� ka�ra�ko�lun�ya�pıl�ması� kar�şı�lı�ğın�da,bir�di�ren�me�ge�ti�ri�yor�du.�Kür�dis�tan’�ın� her� ta�ra�fı�nın� as�ke�ri� açı�dan� iş�ga�li,� an�cak�1925’�ler�-

den� son�ra� ta�mam�la�na�bil�di.� Fa�kat� sö�mür�ge�ci�lik� her� za�man� as�ke�rialan�da�ki� iş�gal�ci�li�ği�ge�liş�tir�mek�ça�ba�sın�da�dır.�Bu�na�karşı�hâ�lâ�hal�-kın�di�ren�me�si�ni�gör�mek�te�yiz.�Bil�di�ği�miz�ka�da�rıy�la�Ağrı’�nın�Zi�lan

76

ke�si�min�de,�bazı�ka�ra�kol�lar�ku�ru�la�ma�mak�ta�dır.�Fa�kat�il�kel�di�ren�mede�ar�tık�son�dö�nem�le�ri�ni�ya�şa�mak�ta�dır.�İç�oto�no�mi�de�di�ği�miz�ol�gu,�bey�le�rin�Kürt�nü�fu�su�üze�rin�de�et�ki�li

ol�ması,�Kürt�le�rin�Kürt�lü�ğünü�in�kar�et�me�si�ve�ken�di�ni�Türk�va�tan�-daşı� ola�rak�gör�me�si�dir.�Kı�sa�ca� serf�lik� ve� aşi�ret� bağ�la�rı�nın� ye�ri�niTür�ki�ye�Cum�hu�ri�ye�ti� va�tan�daş�lı�ğı�nın� al�ma�sı�dır.�Bu�nun� için� de,Kürt� bey�le�ri�nin� ha�ki�mi�ye�ti�nin� par�ça�lan�ması� ge�rek�li�dir.�Ve�1940yıl�la�rı�na�ka�dar�ki�du�rum�böy�le�dir.�1940’�lar�da�as�ke�ri�iş�ga�lin�ya�nın�da�bir�de�si�ya�si�ha�ki�mi�yet�ge�liş�ti�-

ri�li�yor.�Si�ya�si�ha�ki�mi�yet�va�li�lik�le�rin,�kay�ma�kam�lık�la�rın,�muh�tar�lık�-la�rın�ve�na�hi�ye�le�rin�oluş�tu�rul�ması�de�mek�tir.�Bu�da�zo�run�lu�ola�rakKür�dis�tan’�da�güçlü�bir�muh�bir� ve� iş�bir�lik�çi� ta�kı�mı�nın�or�ta�ya� çık�-ma�sını�ge�ti�re�cek�tir.�Dik�kat�eder�sek�Kür�dis�tan’�da�iş�bir�lik�çi�ha�in�sı�-nı�fın�or�ta�ya�çıkış�sü�re�ci,�Kür�dis�tan’�da�ki�oto�no�mi�nin�par�ça�lan�ması,ulu�sal� ha�in� ni�te�lik�li� sı�nıf� ve� ta�ba�ka�la�rın� em�po�ze� edil�me�si� ve�yamon�te�edil�me�siy�le�olu�yor�du.�Kı�sa�ca�si�ya�si�ge�liş�me,�bun�la�rın�ya�ra�-tı�cısı�du�ru�mun�da�dır.1940’�la�ra� ka�dar� asi�mi�las�yon�Kür�dis�tan’�ın� top�lum�sal� ya�pı�sı�na

gir�miş�de�ğil�dir.�Türk�bur�ju�va�zi�si�nin�di�ğer�bir�icadı�da�Kür�dis�tan’�aokul�lar�yap�maktı�ve�bu�işe�de�Der�sim’�de�baş�la�nı�yor�du.�Amaç�ları;kül�tür�iti�ba�riy�le�za�yıf�olan�Der�sim’�i,�okul�lar�aça�rak�dev�let�içi�ne�al�-mak,� ulu�sal� ge�le�nek�le�ri�ni� ve�ulu�sal� di�re�niş�le�ri�ni� or�ta�dan�kal�dır�-maktı.�Ve�bu�po�li�ti�ka�gi�de�rek�Kür�dis�tan’�ın�her� ta�ra�fı�na�ha�kim�kı�-lındı�(bu�po�li�ti�ka�gü�nü�müz�de�de�de�vam�et�mek�te).�Kür�dis�tan’�ın�ne�-re�si�ne�gi�di�lir�se�gi�dil�sin,�her�ken�tin�de�bir�ya�tılı�böl�ge�oku�lu�ve�ya�birka�ra�kol�gö�ze�çarp�mak�ta�dır.�Çünkü�bir�top�lum�dil�ve�kül�tür�ola�rakim�ha�edi�lir�se,�o�top�lu�mun�sö�mü�rü�ye�açık�tu�tul�ması�ve�sö�mü�rül�me�-si�son�de�re�ce�ba�sit�le�şir.�Ve�bu�eze�li�bir�sö�mür�ge�po�li�ti�ka�sı�dır.�On�larda�dün�ya� ça�pın�da�öğ�ren�dik�le�ri� po�li�ti�kayı�Kür�dis�tan’�a� uy�gu�la�yıpge�liş�tir�miş�ler�dir.�Bu�po�li�ti�ka� gü�nü�müz�de�de�ge�liş�ti�ri�le�rek�de�vamet�mek�te�dir.�As�ke�ri� iş�ga�lin� ya�nın�da,� bir� de� asi�mi�las�yon�bü�yük�birhız�la�ge�liş�mek�te�ve�özel�lik�le�Kürt�genç�li�ği�üze�rin�de�en�bü�yük�teh�-li�ke�ler�den�bi�ri�du�ru�mu�na�gel�mek�te�dir.�Genç�li�ğin�Türk�di�li�ve�kül�türü�ile�ye�tiş�me�si,�ay�rı�ca�Türk�di�li�ve

77

kül�tü�rü�nün�de� em�per�ya�liz�min�ürünü�olan�bir� bur�ju�va�kül�tü�rü�nünet�ki�si�al�tın�da�ol�ması,�genç�lik�ara�sın�da�bir�lüm�pen�ta�ba�ka�nın,�hat�tain�san�bi�le�de�nil�me�ye�cek�bir�yı�ğın�mah�lu�kun�or�ta�ya�çık�ma�sı�na�ne�-den�ol�mak�ta�dır.�Ay�rı�ca� kent�ler�de�be�li�ren�bu�yoz� ay�dın� ta�kımı�daTürk�sö�mür�ge�ci�asi�mi�las�yon�po�li�ti�ka�sı�nın�ürü�nü�dür.�Kür�dis�tan�üze�rin�de�ki�di�ğer�bir�sö�mür�ge�ci�lik�alanı�da�eko�no�mik

alan�dır.�Türk�bur�ju�va�zi�si,�1950’�ler�den�iti�ba�ren�ge�li�şe�rek,�da�ha�çokmal�üre�tip�em�per�ya�lizm�le�da�ha�sıkı� iliş�ki�ler� içi�ne�gi�ri�yor�du.�Ken�-di�si� için� ucuz� iş� gücü�ve�pa�zar� ge�rek�liy�di.�Ve� ar�tık�Kür�dis�tan’�daeko�no�mik�yön�den�yü�rü�me�nin�za�manı�da�gel�miş�ti.�1960’�lı�yıl�lar�daKür�dis�tan’�da�güçlü�bir� eko�no�mik� sö�mür�ge�ci�lik� ge�liş�ti�ri�li�yor�du.Ma�den�çı�kar�ma,�yol�yap�ma,�ba�raj�yap�ma�ve�bir�de� trak�tö�rün�gir�-me�si,�in�san�ları�Kür�dis�tan’�dan�ay�rıl�mak�zo�run�da�bı�ra�kı�yor�du.�Böy�-le�ce�Kür�dis�tan’�ın�es�ki�ta�rım�sal�eko�no�mi�si�ta�ma�miy�le�yı�kı�lı�yor,�bü�-tün�ül�ke� zen�gin�lik�le�ri�ne� el�ko�nu�lu�yor�ve� en�ufak�bir� sa�na�yi�leş�meha�re�ke�tin�de�bu�lu�nul�mu�yor�du.�Bu�nun�ya�nın�da,�za�ten�yok�luk�için�deolan�Kürt�ler�de�yo�ğun�bir� nü�fus� artışı� ge�li�şi�yor�du.�Kı�ra� trak�tö�rüngir�me�si�özel�lik�le�Kürt�fe�o�dal�le�ri�nin,�ta�ma�miy�le�uşaklığı�seç�me�le�ri,Kürt�köy�lü�sü�nün�de�cum�hu�ri�ye�te�bağlı�ol�ması�ve�ya�cum�hu�ri�ye�tinağır�et�ki�si�al�tın�da�ol�ması,�Kürt�ler�ara�sın�da�İs�tan�bul’�dan�Av�ru�pa’�yaka�dar� yo�ğun�bir� göç�ha�re�ke�ti�ni� do�ğu�ru�yor�du.�Za�ten�Kür�dis�tan’�ıngüç�süz�ka�lı�şı�nın� en�bü�yük� et�ken�le�rin�den�bi�ri� de� buy�du.�Bun�la�rınbir� so�nu�cu�ola�rak�Kür�dis�tan’�da�ki� üre�tim�güç�le�ri� ge�liş�mi�yor,� tamter�si�ne�tah�rip�olu�yor�ve�in�sa�nın�ge�liş�me�si�de�dur�du�ru�lu�yor�du.�Kür�-dis�tan’�da�yol�lar�ya�pıl�dıy�sa,�bu�na� ‘hiz met’��di�yor�du.�Ba�raj�lar�ya�pıl�-dıy�sa,�‘on la rın ener ji ih ti ya cını kar şı la mak için’�di.�Yi�ne�ma�den�ler,on�lar� ve� em�per�ya�list�ler� için� ge�rek�liy�di.�Eko�no�mik� sö�mür�ge�ci�likhız�la� ge�li�şe�rek�gü�nü�mü�ze�ka�dar� böy�le� gel�di.�Hat�ta� bu�günkü� sö�-mür�ge�ci�lik�esas�ola�rak�eko�no�mik�alan�da�de�vam�edi�yor.�Çünkü�as�-ke�ri� iş�gal� ar�tık� ta�mam�lan�mış�tır,� si�ya�si� bir�Kürt� iş�bir�lik�çi� ta�kımıoluş�tu�rul�muş�tur.�Kül�tü�rel�alan�da� ise�bi�raz�de�vam�et�mek�le�bir�lik�tebu�da�ta�mam�lan�mış�tır�di�ye�bi�li�riz.�Fa�kat�eko�no�mik�alan�da�ki�sö�mür�-ge�ci�lik�hız�la�de�vam�et�mek�te�dir.�Bu�po�li�ti�ka�10.�ve�20.�yıl�lar�da�bü�-yük�bir� ge�li�şim� sağ�la�ya�rak,� de�ni�le�bi�lir� ki�Kür�dis�tan’�da�ki� bin�ler�ce

78

yıl�lık� iş�gal� ve� is�ti�la�lar� ta�ri�hi� bu� son�20-25�yıl�lık� ta�rih�ten�da�ha� aztah�ri�bat�yap�mış�tır.�Bir�ke�re�top�lum�sal�ya�pı�sını�ta�ma�miy�le�çözmüş,ye�ri�ne�kom�pra�dor�ka�rak�ter�li�bir�iş�bir�lik�çi�bur�ju�va�zi�çı�karmış,�fe�o�-dal�le�ri� uşak�laş�tır�mış�tır.�Bun�la�ra� gö�re,� ken�di�le�ri�nin� ya�ra�tı�cısı�Türkdev�le�ti�dir�ve�bu�dev�le�ti�ko�ru�mak�için�de�her�türlü�fe�da�karlığı�ya�pa�-cak�lar�dır.� İş�te� bu�uşak�lı�ğın� te�me�li� sö�mür�ge�ci�lik�tir.�Bu�ka�dar� ba�-ğım�lı�lık,�bu�ka�dar�uşaklığı,�bu�ka�dar�uşak�lık�da�bu�ka�dar�ajanlığıve�muh�bir�li�ği�ge�ti�rir.�Bu�da�Kür�dis�tan’�ın�çok�ka�ran�lık�bir�dö�nem�dekal�ma�sını� ve�ya�ulu�sal� kur�tu�lu�şu�mu�zun� çok�ge�ri� ol�ma�sını� ge�ti�re�-cek�tir.�Sö�mür�ge�ci�li�ğin�eko�no�mik�alan�da�ki�ge�liş�me�si�nin�du�ru�mu�nuda�böy�le�ce�nok�ta�la�ya�bi�li�riz.�Kür�dis�tan,�1921�yı�lın�da�Fran�sız�hü�kü�me�ti�ile�Mus�ta�fa�Ke�mal’�-

in�yaptığı�An�ka�ra�Ant�laş�ması�so�nu�cu�em�per�ya�list�ler�ve�sö�mür�ge�-ci�ler�ara�sın�da�bö�lün�müş�tür.�İn�gi�liz�le�rin�1923’�te�Mu�sul�me�se�le�si�nihal�let�me�sin�den� son�ra� 1923� yı�lın�da� Irak�Kür�dis�tan’�ıy�la�Tür�ki�yeKür�dis�tan’�ı� ara�sın�da�ki� sı�nır� çi�zil�miş�tir.�Bu� sı�nır�da�Türk� sö�mür�-ge�ci�le�ri� ile� İn�gi�liz� em�per�ya�list�le�ri� ara�sın�da�ki� ant�laş�ma�dan� doğ�-muş�tur.�Ya�ni�Kür�dis�tan’�ın�si�ya�si�ola�rak�bö�lün�me�si�de�sö�mür�ge�ci�-ler�le�em�per�ya�list�le�rin�ara�la�rın�da�ki�an�laş�ma�la�rın�bir�ürünü�ola�rakkar�şı�mı�za� çık�mak�ta�dır.�Ar�tık� her� par�ça� bu� dö�nem�den� son�ra� ayrıbir�ta�ri�hi�ya�şam�içi�ne�gir�mek�te�dir.�Kür�dis�tan’�ın�yüz�de�yet�miş�be�şiTür�ki�ye’�de� kaldığı� için� biz� da�ha� çok� bu�ra�nın� ta�ri�hi�ne� de�ğin�dik.Ama�bu�du�rum�İran,�Irak�ve�Su�ri�ye�Kürt�le�ri�nin�ba�şı�na�da�gel�miş�-tir.� Irak’�ta�ki� 1974� yıl�la�rını� biz� 1938’�le�re� ben�ze�te�bi�li�riz.�Yal�nızIrak�Kür�dis�tan’�ın�da�bir�ör�güt�len�me�söz�ko�nu�su�ol�du�ğun�dan,� ta�biiki�mil�li�bi�linç�bi�raz�da�ha�can�la�na�cak,�fa�kat�so�nuç�ta�Arap�bur�ju�va�-zi�si�ile�ke�ma�list�bur�ju�va�zi�nin,�CHP�ile�BA�AS’�ın�he�def�le�ri�he�menhe�men�ay�nı�dır.�Ara�da�ki�tek�fark�ora�da�ki�Kürt�le�rin�Arap�de�ğil,�ya�-bancı�sa�yıl�ma�la�rı�dır.�İran’�da�ise;�İran�Şahı�bu�gün�Kürt�fe�o�dal�le�riy�le�güçlü�bir�it�ti�fak

kur�muş�tur.�Or�du�ve�dev�let�bun�lar�dan�bir�hay�li�des�tek�al�mak�ta�dır.Ta�bii�ki�bu�du�rum�da�İran�Kürt�le�ri,�kap�ka�ra�bir� re�jim�al�tın�da�yan�-mak�ta� ve� İran�Kür�dis�tan’�ın�da�güçlü�bir� serf�lik� hâ�lâ� ayak�ta� tu�tul�-mak�ta�dır.�İler�de�Kür�dis�tan’�ın�ka�de�ri�ni�be�lir�le�ye�cek�olan�şey�Tür�ki�-

79

ye�ve�Irak�Kür�dis�tan’�ın�da�ve�ri�le�cek�olan�mü�ca�de�le�ile�İran’�da�ge�li�-şe�cek�olan�ka�pi�ta�lizm�ve�ka�pi�ta�liz�me�karşı�İran�halk�la�rı�nın�ve�re�ce�-ği�mü�ca�de�le�ola�cak�tır.�Geç�miş�te�Kür�dis�tan’�da�sö�mür�ge�ci�li�ğe�karşı�bir�ta�kım�di�ren�me�ler

ol�muş�tur.�Bur�ju�va�ni�te�lik�li�Kürt�Te�a�li�Ce�mi�yet�le�ri�or�ta�ya�çık�mış�tır.Bu�DDKD,�DDKO’�nun�özel�li�ği�ney�se,�o�günkü�Kürt�Te�a�li�Ce�mi�-ye�ti’�nin�özel�li�ği�de�odur.�Kürt�Te�a�li�Ce�mi�ye�ti�ön�ce�İs�tan�bul’�da�ku�-rul�muş,�da�ha�son�ra�bir�şu�be�si�de�Di�yar�ba�kır’�da�açıl�mış�tır,�ama�so�-nuç�de�ğiş�me�miş�tir.�O�za�man�dün�ya�halk�ları�ulu�sal�kur�tu�luş�mü�ca�-de�le�le�ri�nin�ge�rek�çe�le�ri�ni�ha�zır�lar�ken,�Kürt�ler�de�Türk�ler�le� it�ti�fakı,Türk�hü�kü�me�tiy�le�an�laş�ma�yol�la�rını�arı�yor�lardı.�Ya�ni�Kürt�le�rin�si�-ya�si�bir�güç�ve�ya�ba�ğım�sız�bir�or�du�ya�rat�ma�du�rum�ları�yok�tu.�Kı�-sa�ca�bu�ce�mi�yet�le�rin�ta�lep�le�ri�ba�ğım�sız�lık�de�ğil,�oto�no�miy�di.Da�ha�son�ra�Irak’�ta�KDP�adı�al�tın�da�ge�li�şen�Kürt�mil�li�yet�çi�li�ği�ni

gö�rü�yo�ruz.�Bu�nun�Tür�ki�ye’�de�yan�sı�ma�ları�mev�cut.�Di�ğer� yan�danKür�dis�tan’�da�1950-60’�lar�dan�iti�ba�ren�ge�li�şen�bir�kü�çük-bur�ju�va�ta�-ba�kası�ve�bun�lar�ara�sın�da�olan�bir�ta�kım�grup�laş�ma�lar�var.�Ör�ne�ğinŞi�van�par�ti�ol�du�ğu�nu�söy�lü�yor.�Ay�rı�ca�özel�lik�le�dev�let�için�de�ye�ra�-lan�Kürt�le�rin�(dok�tor,�avu�kat�ve�bi�raz�da�or�ta�köy�lü�ler)�ara�la�rın�dayap�tık�ları� bir� kü�çük-bur�ju�va�mil�li�yet�çi� ör�güt�len�me�si�ni� gör�mek�te�-yiz.�Bun�la�rın�amacı,�Kür�dis�tan’�da�bir�or�ta-bur�ju�va�ya�rat�mak�tır�ki,on�la�rın� gi�riş�tik�le�ri� ha�re�ket�ler� ar�tık� şans�la�rını� yi�tir�miş�tir.�Kı�sa�cabun�lar�re�viz�yo�niz�me�sa�rı�la�rak�ge�liş�me�ça�ba�sın�da�lar,�ama�re�viz�yo�-niz�min�on�la�ra�ve�re�ce�ği�faz�la�bir�şey�yok�tur,�doğ�ma�dan�ön�ce�öl�me�-ye�mah�kum�dur�lar.�Ay�rı�ca�Kür�dis�tan’�ın� so�mu�tun�dan�kay�nak�la�na�rak�ve�ya�Kür�dis�-

tan’�da�ki�bu�ge�ri�ya�pı�ya�bir� tep�ki�ola�rak�de�ğil�de,�bu�gün�Kürt�ha�-kim�sı�nıf�la�rı�nın�Türk�ha�kim�sı�nıf�la�rı�na�yap�tık�ları�uşak�lık�gi�bi�sos�-yal-şo�ve�niz�min�uşak�lı�ğını�ya�pan�grup�laş�ma�lar�da�var.�Sos�yal-şo�ve�-niz�min�uşak�lı�ğını�yap�mak�la�Türk�sö�mür�ge�ci�le�ri�nin�uşak�lı�ğını�yap�-mak�ara�sın�da�di�rekt�de�ğil�de�do�laylı�bir�bağ�var.�Üst�plan�da�on�la�rınyap�tık�la�rını,�ge�ri�plan�da�bun�lar�yap�mak�ta�dır�lar.�Bun�lar�Kür�dis�tan’�-da�an�ti-sö�mür�ge�ci�bir�eği�lim�le�or�ta�ya�çık�mak�ta�dır�lar.�Bun�la�rın�“ikisü per dev let”�de�dik�le�ri�şey�te�pe�den�tır�na�ğa�her�şe�yiy�le�Türk�ler�le�it�-

80

ti�fak�tır.�Za�ten�on�la�ra�bi�çim�ve�ren� ide�o�lo�ji,�Kür�dis�tan�so�mu�tun�dankay�nak�la�nan�bir� ide�o�lo�ji� de�ğil,� iş�bir�lik�çi� ni�te�lik�te�Tür�ki�ye� so�mu�-tun�da�sos�yal-şo�ven�tez�ler�den�kay�nak�la�nan�ve�yanlış�he�def�ler�gös�-te�ren�bir�ide�o�lo�ji�dir.�Bun�la�rın�va�ra�cak�ları�so�nuç;�ya�bir�öze�leş�ti�riy�-le�ken�di�le�ri�ni�te�miz�le�me�le�ri,�na�mus�lu�ve�dü�rüst�ki�şi�ler�ol�ma�ları�ve�-ya�ta�ma�men�on�lar�la�bir�leş�me�le�ri,�uz�laş�ma�ları,�ta�bii�ki�Kür�dis�tan’�dage�li�şe�cek�ha�re�ke�tin�he�def�le�ri�ol�ma�la�rı�dır.Bu� ara�da�bi�zim� şu� an�da�ki� ça�ba�la�rı�mı�za� de�ğin�mek�ge�re�ke�cek

(bu�na�iler�de�da�ha�da�ge�niş�ola�rak�de�ği�ne�ce�ğiz).�Mark�siz�mi�öğ�ren�-mek,�Kür�dis�tan’�ı�ta�nı�mak,�genç�ler�ara�sın�da�ça�lış�ma�yap�mak,�kad�-ro�laş�ma�ve�yurt�se�ver�ler�le�ko�nuş�mak�gi�bi�yap�mak�is�te�di�ği�miz�bir�ta�-kım�uğ�raş�lar�var.Fa�kat�bu�il�kel�ve�cı�lız�bir�ça�lış�ma,�baş�langıç�aşa�ma�sın�da�olan�bir

ça�lış�ma�dır.�Bu,�mark�sist�bir�par�ti,�bir�or�du�ve�bir�cep�he�de�ya�ra�ta�bi�-lir.�Bu�nun�şart�la�rını,�bu�gün�ve�ri�le�cek�güçlü�bir� ide�o�lo�jik�mü�ca�de�le,bu�nun�güçlü�ide�o�lo�ji�si�ni�ve�kad�ro�la�rını�ha�zır�la�ma,�ce�sur�ol�ma,�ta�vizver�me�me,�uz�laş�ma�ma,�kı�sa�ca�ta�ma�men�dev�rim�ci�ol�ma�ya�ra�ta�cak�tır.Bu�da�an�cak�yü�rü�tü�le�cek�ça�lış�ma�lar�la�or�ta�ya�çı�kar.�Bu�nun� so�nu�cubi�lim�sel�sos�ya�liz�me�gö�re�kur�tu�luş�tur.�Ama�fe�da�kar�lık�çok,�mü�ca�de�lebü�yük�ve�zor�ola�cak�tır.�Bü�tün�bun�lar�mad�di�sos�ya�liz�min�bir�ge�re�ği�-dir.�Bu�ra�ya�ka�dar�dün�ya�ça�pın�da�sö�mür�ge�ci�lik� tah�li�li�nin�or�ta�ya�ko�-

nul�ması,� bu�nun�Kür�dis�tan’�da�ki� so�mut�laş�ması,�Kür�dis�tan’�da�ki� sö�-mür�ge�ci�li�ğin� ge�liş�me�si� ve�bu�günkü�Kür�dis�tan’�ın� du�ru�mu�nu� izahiçin�eli�mi�ze�son�de�re�ce�güçlü�araç�lar�ver�mek�te�dir.�Bu�günkü�Kür�-dis�tan’�ın�du�ru�mu�bir�den�bi�re�or�ta�ya�çık�madı.�Dün�ya�ça�pın�da�ki�ge�-liş�me�ler�ve�ge�liş�me�le�rin�Kür�dis�tan’�da�ki�yan�sı�ma�ları,�bu�günkü�ge�ribir�ül�ke�olan�yok�sul�ve�üre�ti�ci�güç�le�rin�tah�rip�edil�di�ği�bir�Kür�dis�-tan’�ın�or�ta�ya�çık�ma�sı�na�yol�açtı.�Ay�rı�ca�yi�ne�bu�açık�la�ma�lar,�Kür�-dis�tan’�da�ki� kap�ka�ran�lık�bir� dö�ne�min� izah� tarzı� ve�ulu�sal� kur�tu�luşha�re�ket�le�ri�nin� çok� cı�lız� ol�ma�sı�nın� ta�ri�hi� şart�la�rı�dır.�Biz� da�ha� çokbu�ta�ri�hi�şart�la�rın�mey�da�na�ge�tir�di�ği�bu�günkü�Kür�dis�tan’�ı�tah�lil�et�-me�li�yiz.�Ve�bu�günkü�Kür�dis�tan’�ın�sos�yo-eko�no�mik�ya�pı�sını,�Kür�-dis�tan’�da�ki�pro�le�ter�le�rin�ön�der�lik�ede�ce�ği�bir�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�-

81

ke�ti�nin�mad�di�şart�la�rı�nın�olup�ol�madığı�üze�rin�de�dur�ma�lı�yız.�Ka�pi�ta�list�sö�mür�ge�ci�li�ğin�Kür�dis�tan’�da�ge�liş�me�di�ği�dö�nem�ler�de,

mo�dern�bir�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�nin�şart�ları�yok�tu.�1960-70�yıl�-la�rın�da�Tür�ki�ye�Kür�dis�tan’�ın�da�em�per�ya�liz�me�ba�ğımlı�bir�Türk�ka�-pi�ta�liz�mi�nin�ge�li�şi�mi� var�dır.�Os�manlı�Türk� İm�pa�ra�tor�lu�ğu’�nun,ikin�ci�ola�rak�Tür�ki�ye�Cum�hu�ri�ye�ti’�nin�Kür�dis�tan�üze�rin�de�ki�po�li�ti�-ka�ları,� ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ke�ti�nin�mad�di� şart�la�rını� or�ta�dan�kal�-dırdı.�Ge�rek�Cum�hu�ri�yet�ve�ge�rek�se� im�pa�ra�tor�luk�po�li�ti�kası,�Kür�-dis�tan’�da�ki�fe�o�dal�le�ri�bes�le�mek,�bir�bir�le�riy�le�çar�pış�tır�mak,�Kür�dis�-tan’�da�ki�aşi�ret�ve�mez�hep�çe�liş�ki�le�ri�ni�sü�rek�li�ko�ru�mak,�ayak�ta�tut�-mak�ve�hat�ta�ge�liş�tir�mek�için�ça�lış�mış�tır.�Bun�da�amaç;�Kür�dis�tan’�-da�bir� bur�ju�va� sı�nı�fı�nın� ve�pro�le�tar�ya�nın�or�ta�ya� çı�kı�şını� en�gel�le�-mek�tir.�Bur�ju�va�zi�nin�ve�pro�le�tar�ya�nın�ol�madığı�ül�ke,�ulus�du�ru�mu�-na�ge�çe�mez.�Ve�böy�le�bir�ha�re�ke�te�ön�der�lik�ede�cek�bur�ju�va,�pro�le�-tar�ya�ve�kü�çük-bur�ju�va�mil�li�yet�çi�le�ri�yok�tur.�Sa�de�ce�bir�kaç�fe�o�dalaşi�ret� ön�de�ri� var�dır� ki,� 20.� yüz�yıl�da�bun�la�rın� gö�re�vi� dev�rim�yap�-mak�de�ğil,� sö�mür�ge�ci�ler� ve� em�per�ya�lizm�le� uz�laş�mak�tır.�Ni�te�kimKür�dis�tan�ta�ri�hin�de�bun�la�rın�yap�tık�ları�da�bu�dur.�Di�ğer� ta�raf�tan�Kür�dis�tan’�da� serf� ve�ya� aşi�ret� üye�si� ola�rak�bir

köy�lü�lük�var�dır.�Bun�lar�da�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�ne�ön�der�lik�ede�-mez�ler.�Çünkü�bun�la�ra�dış�tan�bi�linç�gö�tü�re�cek�ay�dın�lar�ve�ya�bu�bi�-lin�ci� ala�cak�bir� pro�le�tar�ya�he�nüz�oluş�muş�de�ğil�dir.�O�hal�de�kimkur�ta�ra�cak�tır� bun�ları?�Bir� baş�ka�ulu�sun�dev�rim�ci�le�ri�mi?�Bu�du�-rum�da�Ko�mal’�ın� “ne den Sta lin Ma ha bat’ ta, Şeyh Sa it’ te ve di ğeris yan lar da bi ze yar dım et me di?”�gi�bi�bir�görüşü�var�dır.�Oy�sa�dev�-rim�ih�raç�edil�mez.�Her�hal�de�Sta�lin,�sos�ya�list�le�ri�As�ya’�dan�Kür�dis�-tan’�a�uçurt�ma�ya�cak�ve�ya�böy�le�bir�şe�yi�zor�la�or�ta�ya�çı�kar�ma�ya�cak�-tır.�Sta�lin’�in�bek�le�di�ği�şey�Kür�dis�tan’�da�ken�di�li�ğin�den�bir�ko�mü�nistha�re�ke�tin�doğ�ması�ve�on�la�rın�bu�na�des�tek�ol�ma�sıydı.�Za�ten�doğ�ru�-su�da�bu�dur.�Çünkü�dev�rim,�her�ül�ke�nin�iç�şart�la�rı�nın�bir�ürü�nü�dür.�Kür�dis�tan’�da� fe�o�dal� aşi�ret� ya�pı�sı�nın�par�ça�lanış�yıl�ları� 1950’�ler�-

den� son�ra�dır.�Em�per�ya�liz�min�dün�ya� ça�pın�da�pa�zar� ih�ti�ya�cı�nın� art�-ması�ve�bu�nun�ya�nın�da�Türk�bur�ju�va�zi�si�nin�de�pa�zar� ih�ti�ya�cı�nınart�ması� so�nu�cu�ka�pi�ta�lizm�zo�run�lu�ola�rak�Kür�dis�tan’�a�gir�miş�ve

82

mo�dern�bir�ay�dın�ta�ba�kası�or�ta�ya�çık�mış�tır.�Bü�tün�bun�la�rın�da�asi�-mi�las�yo�nun�et�ki�si�al�tın�da�or�ta�ya�çık�tı�ğını�ve�asi�mi�las�yo�nun�ama�cı�-nın�da�ay�dın�ları�ulu�sal�in�karcı�du�ru�mu�na�ge�tir�mek�ol�du�ğu�nu�bi�li�yo�-ruz.�Fa�kat�yi�ne�de�mo�dern�bir�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�nin�ön�der�le�rive�ya�öncü�güç�le�ri�bun�la�rın�ara�sın�dan�çı�ka�cak�tır.�Eko�no�mik�plan�da�-ki�ge�liş�me�1960’�lar�dan�son�ra�ol�du�ğu�için,�bu�yıl�la�ra�ka�dar�Kür�dis�-tan’�da�ulu�sal� kur�tu�luş� için�ör�güt�ku�ra�cak�güç�yok�tur.�Fran�sız� sö�-mür�ge�ci�li�ği,� ka�pi�ta�liz�mi�Vi�et�nam’�a�1890-1900�yıl�la�rın�da,� İn�gi�lizem�per�ya�liz�mi�ise�Hin�dis�tan’�a�19.�yüz�yıl�da�ege�men�kı�lı�yor.�El�bet�teki�sö�mür�ge�ci�ka�pi�ta�liz�min�böy�le�er�ken�gir�di�ği�ül�ke�ler�de�ulu�sal�kur�-tu�luş�ha�re�ket�le�ri� da�ha�er�ken�ge�li�şe�cek�tir.�Aynı�du�rum�Por�te�kiz� sö�-mür�ge�le�ri�için�de�ge�çer�li�dir.�Ora�ya�sö�mür�ge�ci�Por�te�kiz�ka�pi�ta�liz�mi�-nin�gir�me�si,�iç�ve�top�lum�sal�ya�pı�nın�da�ğıl�ması�ve�ya�pro�le�tar�ya�nın,ay�dın�la�rın�or�ta�ya�çık�ması�1950’�ler�ci�va�rın�da�ol�muş�tur.�İş�te�bu�şart�-la�rın� te�me�lin�de�Gi�ne,�Mo�zam�bik�gi�bi�ül�ke�ler�de�mo�dern�bir�ulu�salkur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�baş�la�mış�tır.Türk� sö�mür�ge�ci�li�ği�nin�ge�ri� bir� sö�mür�ge�ci�lik� ol�ması,�Os�manlı

dö�ne�min�de�Türk�ka�pi�ta�liz�mi�nin�ol�mayışı,� cum�hu�ri�yet� dö�ne�min�deise�çok�za�yıf�ve�em�per�ya�liz�me�ba�ğımlı�ol�ması,�ka�pi�ta�liz�min�he�menKür�dis�tan’�a� yan�sı�ma�sını� ön�le�miş�tir.� İş�te�Tür�ki�ye’�nin�bu�ye�ni� ya�-pısı,�Kür�dis�tan’�ın�da�çok�ge�ri�ol�ma�sını�zor�la�mış�tır.�Türk�bur�ju�va�zi�-si�1950’�ler�den�son�ra�özel�lik�le�DP�dö�ne�min�de,�ABD’�den�ge�len�ser�-ma�ye� ih�racı� ve�bu�nun� iş�bir�lik�çi� bir� bur�ju�va�zi� ye�tiş�tir�me�si,�Tür�ki�-ye’�de�bir� sa�na�yi�leş�me�nin�ku�rul�ması,� ay�rı�ca� em�per�ya�liz�min�pa�zarih�ti�ya�cı�nın� art�ması� so�nu�cun�da�dır� ki;�Kür�dis�tan’�da�ulu�sal� kur�tu�luşha�re�ke�ti�nin�mad�di� şart�ları� doğ�du.�Ar�tık�Kür�dis�tan’�da�mo�dern�birulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�ge�liş�ti�ri�le�bi�lir.�Ve�1950’�ler�de�ya�pa�ma�ya�ca�-ğı�mız�ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ke�ti�ni,� şim�di� ya�pa�bi�li�riz.�Bu,� aynı� za�-man�da�Kür�dis�tan’�da�mo�dern�sı�nıf�la�rın,�ya�ni�bur�ju�va�zi�nin,�pro�le�tar�-ya�nın�ve� ay�dın�la�rın� or�ta�ya� çık�ması� de�mek�tir.�Bun�la�rın� çı�kı�şıy�labir�lik�te�ha�re�ket�için�ha�zır�lı�ğın�ya�pı�la�bi�le�ce�ği�ni,�böy�le�bir�mü�ca�de�-le�yi�ge�liş�tir�mek�için�de;�ör�güt�len�me,�ide�o�lo�jik�ça�lış�ma�ve�ulus�laş�-ma�nın�ka�çı�nıl�maz�ola�ca�ğını� ade�ta�de�ter�mi�nist�bir� an�la�yış�la� söy�le�-ye�bi�li�riz.�

83

Kür�dis�tan’�da�mey�da�na�ge�len�bu�sı�nıf�ya�pı�sını�bi�raz�da�ha�aç�ma�-mız�ge�rek�mek�te�dir.�Bu�sı�nıf�laş�ma�açık�sö�mür�ge�ci�li�ğin,�as�ke�ri,�po�-li�tik�ve�kül�tü�rel�ha�ki�mi�ye�ti�al�tın�da�ki�bir�sı�nıf�laş�ma�dır.�Ya�ni�söz�ko�-nu�su�olan,� fe�o�dal�le�rin� sö�mü�ge�ci�ler�le� iş�bir�li�ği� içi�ne�gir�me�le�ri� vebur�ju�va�laş�ma�la�rı�dır.�Bu� çok�ge�ri�ci� bir� bur�ju�va�laş�ma� tü�rü�dür.�Al�-man�ya’�da�Bis�mark�dö�ne�min�de�ki�bur�ju�va�laş�ma�bu�tip�bir�bur�ju�va�-laş�ma�dır�ki,�o�dö�nem�de�ona�bi�le�ge�ri�ci�de�ni�li�yor�du.�O�hal�de�bi�zim�-ki� bu�nun�ya�nın�da�hay�li� hay�li� ge�ri�ci� du�rum�da�dır.�Böy�le�le�ri� ulu�salbur�ju�va�ola�maz,� tam� ter�si�ne�ulu�sal� in�karcı� ve�ulu�sal� iha�net�çi� ol�-duk�ları�gi�bi,�va�ro�lan�ulu�sal�de�ğer�le�re�de�ta�ma�men�ters�dü�şer�ler.�Bubur�ju�va�lar�iş�bir�lik�çi�de�ğil,�da�ha�çok�kom�pra�dor�ni�te�lik�te�dir.�ÇünküKür�dis�tan’�da�bir�Kürt� ser�ma�ye�si�nin�ye�ri�ne�da�ha�çok�Türk�em�per�-ya�list�mal�la�rı�nın�alı�nıp�sa�tıl�ması�ve�ham�mad�de�le�rin�bu�ra�dan�ora�yaalı�nıp�ta�şın�ması�var�dır.�İş�te�bu�ra�da�aracı�du�rum�da�olan�bir�kom�pra�-dor�laş�ma�dan�bah�se�de�bi�li�riz.�Bun�lar�sö�mür�ge�ci�ler�le� tek� tek� iş�bir�li�-ği�ne�git�tik�le�rin�den�do�layı,� ken�di�le�ri� için� bir� sı�nıf� de�ğil�dir�ler.�Hervi�la�yet�te�ve�hat�ta�her�sem�tin�de�ayrı�ayrı�kom�pra�dor�ni�te�lik�li�bur�ju�-va�lar�var�dır.�Ay�rı�ca�Kür�dis�tan’�da�bun�la�rın�bir�bir�le�ri�ne�karşı�ha�ber�-siz�olan�po�li�tik�tem�sil�ci�le�ri�de�mev�cut�tur.�Şu�so�ru�la�bi�lir;�bu�tip�ni�-te�lik�te�ki�bir�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�nin�or�ta�ya�çıkışı,�iş�bir�lik�çi-bur�ju�-va�zi�nin�du�ru�mu�nu�na�sıl�ak�la�ge�ti�re�cek�tir?�Bu�ko�nu�da,�Kür�dis�tan’�-da�bir� iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�zi�ve�ya�Kür�dis�tan’�da� fe�o�dal�le�rin� iş�bir�lik�çiola�bil�me�du�rum�ları�var�mı�dır?�Fe�o�dal�le�rin�da�ha�çok�kom�pra�dor�ni�-te�lik�li�bur�ju�va�lar�ol�du�ğu�na�yu�ka�rı�da�de�ğin�dik.�Di�ğer�bir�ge�liş�me�ise�em�per�ya�liz�min�Kür�dis�tan’�da�ki�ma�den�le�re

sa�hip�çık�ma�is�te�ği�dir.�Kür�dis�tan’�da�ki�ba�raj,�pet�rol,�ra�fi�ne�ri�ve�ma�-den� çı�kar�ma� şir�ket�le�ri� em�per�ya�list� şir�ket�ler�dir.� Pe�ki� o� hal�de�ya�-bancı�şir�ket�le�rin�ha�kim�ol�du�ğu�yer�ler�de�Kürt�iş�bir�lik�çi-bur�ju�va�sı�-nı�fı�nın� ol�du�ğu�nu� söy�le�ye�bi�lir�mi�yiz?�Ke�sin�lik�le� söy�le�ye�me�yiz.Kürt�le�re,�an�cak�o�çı�kar�dık�ları�ma�den,�ba�raj,�pet�rol�alan�la�rın�da�sü�-rün�me�le�ri�ne�kar�şı�lık�bi�raz�ara�zi�pa�rası�ve�ril�mek�te�dir.�Di�ğer�yan�danTürk�bur�ju�va�zi�si�nin�Kür�dis�tan’�da,� ör�ne�ğin�Elazığ’�da,�An�tep’�te,Ma�lat�ya’�da�sa�na�yi�leş�me�şart�ları�mev�cut�tur.�Elazığ,�Ma�lat�ya,�Er�zu�-rum�gi�bi�yer�le�ri�de�aynı�yurt�top�rak�ları�ola�rak�de�ğer�len�di�re�bi�le�cek�-

84

le�ri�ni� söy�lü�yor�lar.�Bun�dan� top�rak� ağa�ları� bir�kaç�his�se� se�ne�di�nioluş�tu�ra�cak�ka�dar� pay� al�ma�la�rı�na� rağ�men,� yi�ne�ha�ki�mi�yet�Türkbur�ju�va�zi�si�nin�dir.�Top�rak�ağa�ları�en�ge�ri�ci�sı�nıf�tır.�Bu�un�sur�lar,�ar�-tık�Tür�keş� fa�şiz�mi�ni� bes�le�ye�cek�ka�dar� ge�liş�miş,� 200.000-300.000kar�şı�lı�ğın�da�Kür�dis�tan’�da�ül�kücü�ocak�la�rını�kur�muş�lar�dır.�Kür�dis�-tan’�da�ki�ağa�la�rın�du�ru�mu�bu�dur.�Bun�la�rın�si�ya�si�plan�da�ki�yan�sı�ma�-la�rı�na�geç�me�den�ön�ce�pro�le�ter�leş�me�yi�in�ce�le�mek�ge�re�kir.�Pro�le�ter�leş�me�yi� ge�liş�ti�ren� iç-dış� et�ken�ler� var�dır.�Dış� et�ken�ler,

Türk� sö�mür�ge�ci�li�ği�nin�Kür�dis�tan’�da�ki� uy�gu�la�ma�sı�dır.�Bun�lar� bü�-tün�üre�tim�güç�le�ri�ni�tah�rip�et�mek�te,�dağ�lar�da�ki�ma�den�le�ri�alıp�gö�-tür�mek�te,� emek�üze�rin�de�bir� göç�po�li�ti�kası� uy�gu�la�mak�ta,� kı�sa�caKür�dis�tan’�da�ki� in�sa�nın�ya�şa�ması� için� ge�rek�li� olan�mad�di� ya�şamko�şul�la�rını� or�ta�dan�kal�dır�mak�ta�dır.�Bu�ge�rek�çe�ler�den�kal�ka�rak,Kür�dis�tan’�da�ki� ar�tan�nü�fu�sun�ve�köy�lü�lü�ğün�kır�lar�dan�kent�le�redoğ�ru�bo�şal�ma�sını� eme�cek�bir� yapı� yok�tur.�Ve�ya�bu� iş� gü�cünüeme�cek�bir� sa�na�yi�leş�me�ye� im�kan�ve�ril�me�miş�tir.�Di�ğer� ta�raf�tan,em�per�ya�lizm�ve�Türk�bur�ju�va�zi�si�nin�pa�zar�ih�ti�yaç�ları�ve�fe�o�dal�le�-rin� tam�uşak�laş�ma�ları� so�nu�cu� trak�tör�le�rin� de�köy�le�re� gir�me�siy�le,iş�siz�pro�le�ter�le�rin�or�ta�ya�çık�ma�du�rum�ları�var�dır.�Ama�iş�si�ze�pro�le�-ter�de�ni�lir�mi?�Eğer�pro�le�ter�leş�me�nin�öl�çütü�eme�ği�ni�pa�zar�da�ser�-best�çe�sat�mak�sa,�bu�an�lam�da�Kür�dis�tan’�da�çok�güçlü�bir�pro�le�ter�-leş�me�var�dır;�ama�pro�le�ter�leş�me�nin�öl�çütü,�bir�sa�na�yi�ken�tin�de�ve�-ya�hut�bir�fab�ri�ka�da�ça�lış�mak�sa,�bu�an�lam�da�Kür�dis�tan’�da�ki�pro�le�-ter�leş�me�çok�za�yıf�tır.�Ama�biz�ce�köy�de,�nü�fu�sun�ko�şa�rak�eme�ği�nisa�tar�ha�le�gel�me�si,�Kür�dis�tan’�da�çok�hızlı�bir�pro�le�ter�leş�me�nin�ol�-du�ğu�nu�gös�ter�mek�te�dir.�Ve�ya�bu�ha�re�ket�sö�mür�ge�ci�li�ğin�ağır�et�ki�sial�tın�da�mey�da�na�ge�len�pro�le�ter�leş�me�ha�re�ke�ti�dir.�Da�ha�baş�lan�gıç�-tan�be�ri�ulu�sal�et�ken�ler�so�nu�cu�açık�iş�gal,�asi�mi�las�yon�ve�göç�et�ke�-ni�al�tın�da�olan�bir�pro�le�ter�leş�me�dir.�Bun�lar�da�Kür�dis�tan’�da�ki�pro�-le�tar�ya�nın�za�yıf�ta�raf�la�rını�oluş�tur�mak�ta�dır.�Köy�lü�lü�ğe�ge�lin�ce;�köy�lü�lük,�Kür�dis�tan�nü�fu�su�nun�ade�ta�bel�ke�-

mi�ği� du�ru�mun�da�dır.�Top�rak�ta�üre�ti�min�ya�pıl�mayışı� ve�bir� sa�na�yi�-leş�me�nin�ol�mayışı�köy�lü�le�rin�hız�la�top�rak�tan�kop�ma�sını,�köy�nü�fu�-su�nun�azal�ma�sını�ge�tir�miş�tir.�Her�köy,�nü�fu�su�nun�2-3�ka�tını�dı�şa�rı�-

85

ya�ih�raç�et�miş�ve�her�köy�3-4�mis�li�bü�yü�müş�tür.�Fa�kat�bu�bü�yü�meken�di� çev�re�sin�de�de�ğil,� sö�mür�ge�ci� ül�ke�ye�ve�met�ro�pol�le�re� emekih�raç� ede�rek�ol�muş�tur.�Bu�nun�da�köy�lü�ler� üze�rin�de�olan� et�ki�siolum�suz�dur.�Ge�rek�sö�mür�ge�ve�ge�rek�se�met�ro�pol�ül�ke�de�ki�iş�çi�ler,aynı�za�man�da�bir�üst�yapı�ku�ru�mu�olan,�fe�o�dal�ide�o�lo�ji�nin�de�et�ki�sial�tın�da�ol�duk�la�rın�dan,�bu�tip�nü�fu�sun�köy�le�olan�iliş�ki�si�de�olum�-suz�yön�de�ola�cak�tır.�Bun�lar�ge�çi�ci�bir�sü�re�için�ulu�sal�in�karcı�du�ru�-ma�dü�şe�cek�ler�dir.�As�lın�da�ken�di�eme�ği�ve�ül�ke�ger�çek�le�ri�kar�şı�sın�-da�ya�ban�cı�laş�ması,�bu�in�kar�cılığı�ge�tir�mek�te�dir.�Ama�bir�bi�linç�len�-me�ile�bu�in�kar�cı�lık�da�or�ta�dan�kal�ka�cak�tır.�Köy�lü�lük�nü�fu�su,�Kür�dis�tan’�ın� te�mel�gü�cünü� teş�kil� et�mek�te�dir.

Nü�fus�sa�yı�mını�ke�sin�ola�rak�bil�mi�yo�ruz,�ama�bu�Tür�ki�ye�için�%�60ol�du�ğu�na�gö�re,� biz�Kür�dis�tan� için�%�90’�a� ra�hat�lık�la� çı�ka�ra�bi�li�riz.Kür�dis�tan’�ın� ge�ri�ye� ka�lan�nü�fu�su�nun�%�5’�ini� fe�o�dal-iş�bir�lik�çi,kom�pra�dor-bur�ju�va�zi,�%�5’�ini�de�ay�dın-genç�lik�ve�kü�çük-bur�ju�va�-lar�oluş�tur�mak�ta�dır.Kent�leş�me,�sö�mür�ge�ci�eko�no�mi�nin�or�ta�ya�çı�kardığı�bir�ol�gu�dur.

Türk�ve�em�per�ya�list�pa�zar�lar�da�üre�ti�len�mal�la�rın�Kür�dis�tan’�a�ta�şı�tı�-la�rak�Kürt�köy�lü�sü�ne�sa�tıl�ması�ve�Kür�dis�tan’�da�ki�mal�la�rın�da�ora�-ya� ta�şın�ma�sın�da� ara�cı�lık� eden�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�nin�yer�leş�ti�ğialan�lar,� kent�ler�dir.�Di�ğer� ta�raf�tan,� asi�mi�las�yon� ama�cıy�la� ku�ru�lanokul�lar�da�yo�ğun�la�şan�genç�lik�de�kent�nü�fu�su�nun�di�ğer�bir�kıs�mınıoluş�tur�mak�ta�dır.�Ay�rı�ca�bu�ra�lar�da�bi�raz�cık�da�pro�le�tar�ya�dan�sö�ze�-di�le�bi�lir.�Bun�la�rın�hep�si�de�sö�mür�ge�ci�le�rin�ve�ya�eko�no�mi�le�ri�nin�ih�-ti�yaç�la�rı�nın�zo�run�lu�kıldığı,�son�de�re�ce�ge�ri�ci,�ka�pi�ta�liz�min�ih�ti�yaç�-la�rı�na� de�ğil,� fe�o�dal� dö�ne�me�gö�re� bir� kent�leş�me�dir� ki;� bu�ya�pı�nınde�ğiş�ti�ril�me�si�sö�mür�ge�yapı�al�tın�da�dü�şü�nü�le�mez.�Kür�dis�tan’�da�ki�ay�dın�la�rın�or�ta�ya�çıkışı,�mo�dern�ve�en�önem�li�bir

ol�gu�dur.�Sö�mür�ge�ci�le�rin�bir�ay�dın�ta�ba�kası�ya�rat�ma�la�rın�da�ki�amaç;genç�le�ri,�hal�ka�ön�der�lik�ede�bi�le�cek�ki�şi�le�ri�asi�mi�le�ede�rek,�bun�la�rınile�ri�de�ki�di�ren�me� im�kan�la�rını� şim�di�den�or�ta�dan�kal�dır�mak�tır.�Amasö�mür�ge�ci�le�rin�unut�tuk�ları�bir�nok�ta�var;�on�lar�genç�le�ri�asi�mi�le�deet�se�ler,�öz�le�ri�ne�ya�bancı�da�kıl�sa�lar,�ta�ma�men�Türk�leş�tir�se�ler�de,�ül�-ke�nin�ba�ğım�sızlığı�için�sa�va�şa�cak�ön�der�ler�çı�kar.�Bu,�bü�tün�sö�mür�-

86

ge�ler�de�böy�le�dir�ve�böy�le�ola�cak�tır.�Ör�ne�ğin,�Por�te�kiz�sö�mür�ge�le�ri;Por�te�kiz�ce�ko�nu�şur�lardı,� ama�bu�on�la�rın�Por�te�kiz� sö�mür�ge�ci�li�ği�nekarşı�aman�sız�bir�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�si�ge�liş�tir�me�le�ri�ni�en�gel�le�ye�me�-di.�Türk�ler,�Kürt�le�ri� asi�mi�le� ede�bi�lir�ler,� ama�bun�la�rın�ken�di�ül�keger�çek�le�ri�ni�ve�ken�di�ta�rih�le�ri�ni�öğ�ren�me�le�ri�ni,�Türk�li�sa�nıy�la�da�ol�-sa�bir�dev�rim�yap�ma�la�rını�ar�tık�ön�le�ye�mez�ler.�Kı�sa�ca�on�lar�bu�dil,kül�tür�le,�bir�ulu�su�yok�et�mek�is�te�miş�ti,�fa�kat�bu�si�la�hın�ge�ri�tep�meza�manı�gel�miş�tir.�Sö�mür�ge�ci�ler,� ar�tık�okul�la�rını� aça�ma�mak�ta,� tamter�si�ne�ka�pat�mak�ta�dır�lar.�Mü�ca�de�le�bi�raz�da�ha�ge�li�şir�se�eği�ti�me�ta�-ma�men�son�ve�re�cek�le�ri�bir�ger�çek�tir.�Ama�bi�zim�için�ar�tık�sos�ya�liz�-mi�öğ�re�nen�bir� kad�ro�nun�ye�tiş�me�si� ye�ter�li�dir.�Na�sıl� ki,� bur�ju�va�zipro�le�tar�yayı�ya�ra�tır� ve� son�ra�pro�le�ter�ler� on�la�rın�me�zar�ka�zı�cı�larıolur�lar�sa;�sö�mür�ge�ci�li�ğin�ulu�sal�in�karcı�ola�rak�ya�rattığı�ay�dın�lar�daon�la�rın�me�zar�ka�zı�cı�ları�ola�cak�tır.�Özel�lik�le,�sö�mür�ge�ci�le�re�karşı�ilkdi�ren�me�yıl�la�rın�da�bun�la�rın�du�ru�mu�be�lir�le�yi�ci�dir.�Kür�dis�tan’�da�kisos�yal�ge�liş�me�yi�de�böy�le�lik�le�nok�ta�la�ya�bi�li�riz.�Bu�sos�yal�ge�liş�me,ge�ri�bir�sos�yal�ge�liş�me,�ge�ri�bir�sı�nıf�laş�ma�dır.�Ya�ni�bur�ju�va�laş�mak,ay�dın�ol�mak�ve�bir�an�lam�da�mo�dern�bir�pro�le�ter�ol�mak�bi�le�Türk�-leş�mey�le�müm�kün�dür.�Şim�di�de�Kür�dis�tan’�da�ki� di�ren�me� ta�ri�hi�nege�çe�lim.�Kür�dis�tan’�da�ge�rek�kö�le�ci,�ge�rek�fe�o�dal�dö�nem�de,�ge�rek�se�ka�pi�-

ta�liz�min�baş�langıç� aşa�ma�sın�da�ol�sun�bir�ta�kım�di�ren�me�ler� var�dır.Bu�di�ren�me�le�re�top�ye�kün�bir�halk,�bir�aşi�ret�ve�ya�fe�o�dal�le�rin�ken�-di�le�ri�ka�tı�la�bi�lir�ve�bun�la�rın�hep�si�ge�nel�de�di�ren�me�dir.�Biz�di�ren�meder�ken,� sa�de�ce� si�lah�la� olan�bir� ger�çek�leş�me�yi� an�la�ma�ya�lım.�Eğerbir�halk�ken�di�ge�le�nek�le�ri�ne�sa�rı�lı�yor,�di�li�ni�kul�la�nı�yor�sa�ve�ken�dikül�tü�rünü�ya�şa�ta�bi�li�yor�sa;� bu�da�bir� di�ren�me�dir.�Ama�yi�ne�di�ren�-me�nin�en�üst�bi�çi�mi�si�lahlı�di�ren�me�dir�ki,�Kür�dis�tan’�da�bu�da�gö�-rül�müş�tür.�Kürt�ler�za�man�za�man�dağ�la�ra,�za�man�za�man�ova�la�ra�çe�-kil�miş,� ama�hiç�bir� za�man�ya�şadığı� top�rak�ları�bı�rak�ma�mış�tır.�Şüp�-he�siz�ki,�bun�lar�ör�güt�süz�olan�ve�ken�di�li�ğin�den�ge�len� il�kel�di�ren�-me�ler�dir.�Kı�sa�ca�fe�o�dal�le�rin�ön�der�lik�et�tik�le�ri�ha�re�ket�ler�bir�ayak�-lan�ma�dır.�Bu�ayak�lan�ma�lar,�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�için�bir�baş�-langıç� da�ola�bi�lir� ve�ya�he�men�ye�ni�le�bi�lir� de;� bun�ları� ile�ri�ci�mi,

87

yok�sa�ge�ri�ci�mi�di�ye�de�ğer�len�dir�me�miz�için�bun�la�rın�ken�di�prog�ra�-mını,�ken�di�ide�o�lo�ji�si�ni�ve�ken�di�sı�nıf�sal�te�mel�le�ri�ni�or�ta�ya�koy�ma�-ları�ge�re�kir.�Ör�ne�ğin,�20�ta�ne�fe�o�da�lin�baş�kal�dır�ma�sı�na�biz�he�men“ile ri ci mi dir, yok sa ge ri ci mi dir”�di�ye�me�yiz,�ama�bun�lar�ide�o�lo�ji�sive�ör�güt�len�me�si�ni�oluş�tu�rur�ve�bel�li�bir�sı�nıf�te�me�lin�de�ge�li�şir�ler�se,biz� an�cak�o� za�man�bu�yo�ru�mu�ya�pa�bi�li�riz.� İş�te� bu� ay�rımı� şim�di,20.�yüz�yıl�da�yi�ne�Kür�dis�tan�için�de�ya�pa�bi�li�riz.�Dün�ya�da�em�per�ya�list� cep�he�ve�bu�cep�he�nin�kar�şı�sın�da�ye�ra�lan

ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�ve� sos�ya�list� cep�he�var�dır.�Bazı� sö�mür�-ge�ler�de� em�per�ya�lizm�le,� ba�zı�la�rın�da� ise� sos�ya�lizm� ile� bü�tün�le�şenha�re�ket�ler� doğ�mak�ta,� ba�zen�de�den�ge�du�ru�mu�ko�nu�la�rak,� ne� em�-per�ya�lizm,�ne�sos�ya�lizm,�sa�de�ce�bir�mil�li�bur�ju�va�ya�ra�tıl�mak�is�ten�-mek�te�dir.�Ama�ça�ğı�mı�zın�çe�tin�şart�ları�kar�şı�sın�da,�bu�mil�li�bur�ju�vaha�re�ket�ler� ar�tık� yok�de�ne�cek�ka�dar� azal�mış�tır.�Bir� ta�raf�tan�ke�sinsos�ya�liz�me�git�me�yi� amaç�la�yan�pro�le�tar�ya�ön�der�li�ğin�de�ki� ulu�salkur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri,�öte�yan�dan�pro�le�tar�ya�nın�elin�den�ön�der�li�ği�al�-mak�ve�ya�ha�re�ke�ti�em�per�ya�lizm�le�uz�laş�tır�mak�için�ça�ba�la�yan�ge�ri�-ci�iş�bir�lik�çi�bur�ju�va�zi�nin�ve�fe�o�dal�le�rin�sah�te�ha�re�ket�le�ri;�An�go�la’�-da�ki� ve�ya�Hin�di�Çin’�de�ki� du�ru�mu�bu�nun�la� açık�la�ya�bi�li�riz.�Bun�larba�ğım�sız�lık�ha�re�ket�le�ri�de�ğil�dir.�Ge�nel�de�ulu�sun�kur�tu�lu�şu�söz�ko�-nu�su�ol�du�ğu�hal�de,� bu�kur�tu�lu�şun� için�de�ye�ra�lan�ha�kim�güç�le�rinem�per�ya�liz�me�sap�ma�du�rum�ları�var�dır.�Kür�dis�tan’�da�ge�li�şe�cek�ha�-re�ket�ler�de�ya�sos�ya�liz�mi�amaç�edi�ne�cek,�ya�da�em�per�ya�liz�min�vesö�mür�ge�ci�li�ğin�le�hi�ne�ge�li�şe�cek�tir;�ya�ni�ke�sin�ay�rım�bu�dur.�Mil�li� bur�ju�va�zi�ye�ge�lin�ce;�mil�li� bur�ju�va�zi� bi�raz� an�ti-em�per�ya�-

list,�bi�raz�an�ti-pro�le�ter�ol�ma�sı�na�rağ�men�ba�ğım�sız�bir�ül�ke�ya�ra�tır.Kür�dis�tan’�da�böy�le�bir�bur�ju�va�zi�nin�var�lı�ğını�gör�me�mek�te�yiz.Bü�tün�bu�yaz�dık�la�rı�mı�zın�ışı�ğın�da�geç�miş�te�Kür�dis�tan�üze�rin�de

mey�da�na�ge�len�ha�re�ket�le�re�bir�ad�ve�re�bi�li�riz.�Şeyh�Sa�id�türü�is�yan�-lar� ve�ya�hut� o� dö�nem�de�ki� ayak�lan�ma�la�rın� hiç�bi�ri� ba�şa�rı�ya� ula�şa�-mazdı.�Bun�lar� ne�oto�no�mi,� ne�de�ba�ğım�sız�lık� el�de� ede�bi�lir�ler�di.Bun�la�rın�mantığı�ye�nil�gi,�hal�ka�zu�lüm�ve�sö�mürü�ge�tir�me�man�tı�ğı�-dır.�Bu�ha�re�ket�ler�ayak�lan�ma�dır.�O�dö�nem�de�sö�mür�ge�ci�lik�ge�liş�meol�gu�su�için�dey�di.�Hal�kın�ta�lep�le�ri�ve�is�tek�le�ri,�fe�o�dal�le�rin�sı�nıf�çı�-

88

kar�ları� ile� ça�tış�ması� so�nu�cun�da�bir�ta�kım�ayak�lan�ma�lar� ol�du.�Buha�re�ket�ler�de� ile�ri�ci�olan�öğe�hal�kın�di�ren�me�si,�ge�ri�ci�olan�öğe� isefe�o�dal�le�rin� iha�ne�ti,� tes�li�mi�ye�ti� ve� ön�der�li�ği�dir.�Eğer� fe�o�dal�ler� birör�güt�oluş�tu�ra�bil�se�ler�di,�muh�te�me�len�em�per�ya�lizm�le�bir�le�şe�cek�ler�-di.�O�za�man�bir�iş�bir�lik�çi�Kürt�re�ji�mi�de�do�ğa�bi�le�cek�ti,�fa�kat�bu�ol�-madı.�Bu�nun� için� ha�re�ke�ti� İn�gi�liz�le�rin� ege�men�li�ği� al�tın�da�ge�li�şenbir� ha�re�ket� ola�rak�gös�ter�mek�doğ�ru�de�ğil�dir.�Bu� söy�le�dik�le�ri�mizdi�ğer� is�yan�lar� için� de�ge�çer�li�dir.�Bel�ki� bir�Ağrı,� bir�Der�sim,� birŞeyh�Sa�id� ha�re�ket�le�ri� ge�li�şir�ler�ken�ba�ğım�sızlığı� amaç�lı�yor�lardı,ama�he�nüz�böy�le�bir�du�ru�ma�var�ma�dan,�da�ha�ayak�lan�ma�saf�ha�sın�-da�bas�tı�rıl�mış�tır.�Te�mel�de�bir�ör�güt�len�me�ol�madığı�gi�bi,�bir�ulu�salkur�tu�luş�mü�ca�de�le�si,�ge�ril�la�ve�ya�halk�sa�vaşı�bi�çi�min�de�ge�li�şe�me�-di.�Es�ki� tip�te� ayak�lan�ma�lar,� fe�o�dal�le�re�özgü� sa�vaş�yön�tem�le�ri,� buha�re�ket�le�ri� izah� et�me�miz� için� ye�ter�li�dir.�Biz� ko�mü�nist�ler� ya�şamışol�say�dık,� böy�le� bir� ha�re�ke�ti� des�tek�le�mez,� bu�nun�ye�ri�ne�de�ği�şikmü�ca�de�le�yön�tem�le�ri�ge�liş�ti�rir�dik.�Ya�ni�ulu�sal�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�siiçin�de�ko�mü�nist�çe�kir�dek�ler,�par�ti,�halk�or�du�su�ve�bir�cep�he�oluş�-tu�rur�duk.�Za�ten�is�ter�ayak�lan�ma,�is�ter�sa�vaş�ve�is�ter�se�barış�dö�ne�-mi�ol�sun,� ko�mü�nist�le�rin� bu�ha�re�ket� kar�şı�sın�da�ki� po�li�ti�kası� bu�dur.Ha�re�ke�tin� em�per�ya�lizm�le� bü�tün�leş�mek�ve� sö�mür�ge�ci�lik�le� uz�laş�-mak�is�te�yen�ya�nını�ke�ser,�ha�re�ke�ti�tam�ba�ğım�sız�lık�ha�li�ne�dö�nüş�tü�-rür�dük.�Ya�ni�bir�ayak�lan�mayı�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�ne�dön�dü�re�-bi�lir�dik.�Bu�ko�nu�da�biz�den� ta�vır� is�ten�di�ği� için� bun�la�ra� de�ğin�dik;as�lın�da�bu�da�yan�lış�tır.�Bu,�bur�ju�va�mil�li�yet�çi�le�rin�ve�sos�yal�şo�ven�-le�rin�su�ni�bir�so�run�ya�rat�ma�me�se�le�sin�den�kay�nak�lan�mak�ta�dır.�Bizşim�di� sö�mür�ge�ci� ta�ri�hi�ni� iş�le�yip�gü�nü�müz�de�na�sıl� şe�kil�len�di�ği�niaçık�la�ya�lım.�Gü�nü�müz�de�de�Kür�dis�tan�hak�kın�da�sos�yal-şo�ven�le�rin�ve�bur�ju�-

va-mil�li�yet�çi�le�rin� tez�le�ri�mev�cut�tur.�Sos�yal-şo�ven�ve�bur�ju�va-mil�-li�yet�çi� ör�güt�len�me�le�ri�Kür�dis�tan’�da�da�gör�mek�te�yiz.�Bu�ör�güt�len�-me�ler�bur�ju�va,�kü�çük-bur�ju�va�ve�fe�o�dal-bur�ju�va�ide�o�lo�ji�le�ri�nin�yolaçtığı�bir�ta�kım�ör�güt�len�me�ler�dir.�Gü�nü�müz�dün�ya�sın�da,�dün�ya�nınen�ufak�ada�sın�da�bi�le�mey�da�na�ge�len�bir�olay,�dün�ya�ile�ri�ci�güç�lercep�he�si� ile� em�per�ya�list� cep�he�nin�karşı� kar�şı�ya�gel�me�si� de�mek�tir.

89

Ya�ni�bu�ufa�cık�nok�ta�da�bi�le�em�per�ya�lizm�den�ya�na�ta�vır�alan�lar�ileem�per�ya�liz�me�karşı�ta�vır�alan�lar�di�ye,�iki�güç�or�ta�ya�çı�ka�cak�tır.�Buiki� gü�cün�mü�ca�de�le�si� dün�ya� ça�pın�da�ki�mü�ca�de�le�den� ay�rı�la�maz.Mu�hak�kak�ki,� ya�bun�la�ra� da�ya�na�cak,� ya�da� ile�ri�ci� güç�le�rin� it�ti�fa�-kını� ara�ya�cak�tır.�Bu� it�ti�fak�bur�ju�va�ön�der�li�ği�ni� de�ğil,� pro�le�tar�yaön�der�li�ği�ni�ge�rek�ti�re�cek�tir.�Çünkü�ile�ri�ci�güç�ler,�ge�ri�ci�güç�ler�le�it�-ti�fak�ku�ra�maz�lar.�Za�ten�bu� it�ti�fa�kın� al�ter�na�ti�fi� de� em�per�ya�list� sö�-mür�ge�ci�güç�ler�dir.�Öy�ley�se�ül�ke�miz�de�sö�mür�ge�bir�alan�ol�du�ğu�nagö�re�do�ğal�olan�bir�ha�re�ket,�ya�ta�ma�men�em�per�ya�liz�mi,�ka�pi�ta�liz�-mi,� fe�o�da�liz�mi� ve� sö�mür�ge�ci�li�ği� he�def� ala�cak,� ya�da�onun�gü�dü�-mün�de�bir�ha�re�ket�ola�cak�tır.�Ma�dem�ki,�dün�ya�da�bu�iki�güç�çar�pı�-şı�yor,� bun�la�rın�Kür�dis�tan�üze�rin�de�po�li�tik� yan�sı�ması� da�ola�cak�tır.Di�ye�lim�ki,�bi�zim�ku�ra�ca�ğı�mız�cep�he�de�bun�la�rın�bir�ör�gütü�de�ge�-lip�yer�ala�bi�lir�ve�ya�Ro�ber�to�ti�pi�bir�ör�güt�len�me�Kür�dis�tan’�da�or�ta�-ya�çı�ka�bi�lir.�Biz�bun�lar�la�bel�li�bir�ta�kım�şey�ler�de�ya�pa�bi�li�riz.�Amabun�la�rın� ezil�me�si� ge�rek�ti�ği� ve�her� an� em�per�ya�lizm�le,� sö�mür�ge�ci�-lik�le�bir�le�şe�bi�le�cek�le�ri�ni�de�bi�li�riz.�O�hal�de�so�mut�ta�bu�ör�güt�ler�na�-sıl� or�ta�ya� çık�mak�ta�dır�lar?�Bun�la�rın� or�ta�ya� çık�ma�la�rını� be�lir�le�yen,Kür�dis�tan’�ın� sı�nıf� ya�pısı� ve� em�per�ya�list� sis�tem� için�de�ka�la�cak�lar�-dır.�Ör�ne�ğin,�KDP’�ye�yön�ve�ren�sı�nıf�lar�bel�li�dir.�Özel�lik�le�ye�nil�gi�-den�son�ra�hep�si�sos�ya�list�ke�sil�miş�ler�dir.�Fa�kat�sı�nıf�ya�pı�ları�ge�re�ğibun�la�rın� yol�ları� sö�mür�ge�ci�ler�le� ve� em�per�ya�list�ler�le� uz�laş�mak�tange�çer.�Da�ha�ön�ce� sö�mür�ge�ci�le�rin� or�ta�ya� çı�kardığı� ve� son�de�re�ceulu�sal� in�karcı� bir� te�mel�den�ge�li�şen�kom�pra�dor-bur�ju�va�zi�den� sözet�miş�tik.�Şu�hal�de�bun�la�rın�do�ğu�ra�cağı�ulu�sal�ha�re�ket�ler�ta�ma�menba�ğım�sız�lı�ğa�va�ra�bi�lir�mi?�El�bet�te�ki�va�ra�maz.�Bun�la�rın�is�te�mi�oto�-no�mi�ve�ya�özerk�lik� ola�cak�tır.�Ama� ta�ma�men� an�ti-em�per�ya�list� vean�ti-sö�mür�ge�ci�lik�ol�ma�ya�cak�tır.�Çünkü�bun�la�ra�bi�çim�ve�ren�mad�dişart�lar�Tür�ki�ye�Cum�hu�ri�ye�ti’�nin�ta�ken�di�si�dir.�Tür�ki�ye�Cum�hu�ri�ye�-ti’�nin�ya�ni�Mi�sak-ı�Mil�li� sı�nırı� kalktığı� an,� bun�lar� da� sı�nıf� ola�rakor�ta�dan�kal�ka�cak�lar�dır.�Bu�gün�kü�çük-bur�ju�va�yö�nün� çok� ağır� ba-stığı�KDP,�DDKD,�DDKO�ve�Şi�van�cı�lar� de�ni�len�ör�güt�ler� her� neka�dar� amaç�la�rı�nın� sos�ya�lizm�ol�du�ğu�nu� söy�ler�ler�se� söy�le�sin�ler,� sı�-nıf�ya�pı�ları�ge�re�ği�bun�lar�ko�mü�nist�ola�maz�lar.�Kü�çük-bur�ju�va�zi�nin

90

ni�te�li�ği�ra�di�kal�bir�de�mok�rat�ol�ma�la�rı�na�bi�le�yet�me�mek�te�dir.�Bun�-lar�sos�ya�liz�mi�de,�re�viz�yo�niz�mi�de�ken�di�le�ri�ne�des�tek�yap�mak�is�ti�-yor�lar.�Re�viz�yo�nizm�ken�di�le�ri�ne�bi�raz�yar�dım�et�mek�le�bir�lik�te,�ke�-sin�lik�le�Kür�dis�tan�için�ge�ti�re�ce�ği�faz�la�bir�şey�ola�maz.�Kı�sa�ca�bun�-la�rın�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�tin�de�ki�ye�ri�sos�ya�list�güç�le�rin�yanı�ol�-ma�lı�dır.Ay�rı�ca�Kür�dis�tan’�da,�son�dün�ya�ko�mü�nist�ha�re�ket�eği�lim�le�ri�nin

Kür�dis�tan’�a� yan�sı�ması� olan� re�viz�yo�nist� ve�opor�tü�nist� yan�sı�ma�larıgö�rü�yo�ruz.�Bun�la�rın�Kür�dis�tan’�da�ki� so�mut�laş�ması� ol�duk�ça� za�yıfve�ye�ter�siz�dir.�İş�te�Ka�wa�ve�Öz�gür�lük�Yo�lu�böy�le�bir�po�li�ti�kayı�ge�-liş�tir�mek� is�ti�yor�lar.�Bun�lar�Kür�dis�tan’�da�ki� özgüç� ile� dev�rim�yap�-ma�ya�gi�de�cek�le�ri�yer�de,�bi�ri�Sov�yet,�di�ğe�ri�Çin�ile�uğ�raş�mak�ta�dır.Bi�ri�si�Tür�ki�ye�ile�bir�lik�te�de�mok�ra�tik�bir�Tür�ki�ye,�di�ğe�ri�ise�üçün-cü�dün�ya�ül�ke�le�ri�nin�bir�li�ği�te�zin�den�kay�nak�la�na�rak.�Tür�ki�ye�ile�iş�-bir�li�ği� ya�par,�Sov�yet�ler’�e� karşı� çık�ma� te�zi�ni� ge�tir�mek�te�dir�ler.�Bugrup�doğ�du�ğu�gün�den�be�ri�iki�de�bir�Don�ki�şot�gi�bi�yel�de�ğir�men�le�-ri�ne� sal�dı�ra�rak,�Sov�yet�ler� de�yip�Kür�dis�tan�ke�li�me�si�ni� hiç� kul�lan�-ma�mak�ta�dır.�On�lar� için�önem�li�olan,�Kür�dis�tan’�ı�kur�tar�mak�de�ğil,Don�ki�şot�luk�yap�mak�tır.�Bun�la�rın�Türk� sö�mür�ge�ci�li�ği�ne�karşı�mü�-ca�de�le�di�ye�bir�yön�tem�le�ri�yok�tur.�Re�viz�yo�niz�min�ye�de�ğin�de�ge�li�şen�Öz�gür�lük�Yo�lu’�nun�da�yap�-

mak�is�te�di�ği;�re�viz�yo�nist�le�rin�den�fay�da�la�na�rak,�Türk�pro�le�tar�ya�sıy�-la� bir�lik�te� ön�ce�de�mok�ra�tik,� son�ra�mil�li� dev�ri�mi� yap�mak�tır.� İş�teböy�le� an�ti-mark�sist,� dün�ya�dev�rim�an�la�yı�şı�na� sığ�ma�yan�bir�ta�kımtez�ler�le,� söz�de�halk� için�mü�ca�de�le� edi�yor�lar.�As�lın�da�bun�lar� sı�nıfko�nu�mu�ge�re�ği� na�mus�lu� gö�rün�me�ye� ça�lı�şı�yor�lar.�Ulu�sal� kur�tu�luşha�re�ke�tin�de�bun�la�rın�yanı,�dev�rim�ci�güç�le�rin�yanı�de�ğil�dir.�Bun�larha�re�ke�ti� bu� aşa�ma�da� sap�ma�ya�uğ�rat�mak� is�te�yen� eği�lim�ler� ve�na�-mus�lu�ol�ma�yan�grup�laş�ma�lar�dır.�Sı�nıf�te�mel�le�ri�kom�pra�dor�ve�kü�-çük-bur�ju�va�sı�nıf�te�me�li�nin�ay�nı�dır.�Ör�nek�ve�rir�sek,�Öz�gür�lük�Yo�-lu’�na�yön�ve�ren,�fe�o�da�liz�me�karşı�bi�raz�çe�liş�ki�li�olan�kü�çük-bur�ju�-va�lar,�bazı�yer�ler�de�(Ağrı�gi�bi)�fe�o�dal�le�ri,�bazı�yer�ler�de�avu�kat�larıve�dok�tor�ları�bün�ye�si�ne�alı�yor�lar.�Ka�wa�ise�Kürt�ha�kim�güç�le�ri�nin,sos�ya�lizm�için�de�ki�uzan�tı�sın�dan�baş�ka�bir�şey�de�ğil�dir.�Şi�van�da�ha

91

çok�ra�di�kal�bir�kü�çük-bur�ju�va�ide�o�lo�ji�siy�le�yo�la�çı�kı�yor.�Fa�kat�gü�-nü�müz�de�Kür�dis�tan’�da�kü�çük-bur�ju�va�la�rın� ya�pa�cağı� faz�la� bir� şeyyok�tur.�Kür�dis�tan’�da�bu�grup�laş�ma�la�rın�dı�şın�da�bir�de�sos�yal-şo�ven�gru-

p�laş�ma�ları� gör�mek�te�yiz.�Ön�ce�lik�le�bu� sos�yal-şo�ve�nizm�na�sıl� yo�laçıktı,�na�sıl�şe�kil�bul�du�ve�na�sıl�güç�len�di?�Eğer�Türk�sö�mür�ge�ci�li�ğiKür�dis�tan’�ı�ha�ki�mi�ye�ti�al�tı�na�al�ma�saydı,�biz�ne�An�ka�ra�ve�ya�İs�tan�-bul’�a�gi�de�rek�sos�yal-şo�ven�tez�le�ri�öğ�re�nir�dik,�ne�de�sos�yal-şo�ven�-ler�Kür�dis�tan’�a� ge�lir�di.�Ama�Kür�dis�tan’�da�Türk� sö�mür�ge�ci�li�ği�nin,Türk�di�li�nin,� kül�tü�rü�nün�ve�ulu�sal� in�kar�cı�lı�ğın� ge�liş�me�si,� sos�yal-şo�ve�niz�min�mad�di�şart�la�rını�ya�rattı.�İkin�ci�ola�rak�şid�det�le�ke�ma�lizm�den�kay�nak�la�nan,�geç�miş�ten�be�-

ri� re�viz�yo�niz�min� ağır� et�ki�si� al�tın�da�olan,� hiç�bir� za�man�Mi�sak-ıMil�li� sı�nır�la�rını� aş�ma�yan,�Kür�dis�tan� ta�ri�hi�ni� hiç�bir� za�man� ağ�zı�naal�mamış�ve�Kürt�ler�den�öcü�gi�bi�kor�kan�ve�baş�lan�gıç�ta� sos�yal-şo�-ven�olan�ko�mü�nist�bir�ha�re�ket�mev�cut.�Tür�ki�ye’�de�19...le�re�bir�tep�-ki�ola�rak�do�ğan�ko�mü�nist�ha�re�ket,�re�viz�yo�niz�min�sos�yal-şo�ven�yö�-nünü�yı�ka�madı.�Re�viz�yo�nizm,�opor�tü�nizm,�sos�yal-şo�ve�nizm,�ye�nive� es�ki� ko�mü�nist�le�rin� or�tak�prog�ramı�ol�du.�Sos�yal-şo�ve�nizm,� sö�-mür�ge�ül�ke�de�ki� par�ti�yi� ve�ulu�sal� kur�tu�luş�mü�ca�de�le�si�ni� red�de�der.Dev�ri�mi,�sö�mür�ge�ül�ke�ye�ih�raç�et�me�yi�dü�şü�nür.�“Her şey bi zim le -dir”�der.�Sos�yal-şo�ve�nizm,�ka�tık�sız�bir�mil�li�yet�çi�lik,� sö�mür�ge�ci�li�-ğin� red�di� ve�ka�tık�sız�bir� ulu�sal� il�hak�çı�lık�tır.�Bi�zi� il�gi�len�di�ren� işinlaf�kısmı�de�ğil,�mad�di�kıs�mı�dır.�Bun�lar�söz�de�sö�mür�ge�ci�li�ği�ka�buleder�ler�ken,� ör�güt�len�me�de� sin�si� sin�si� üc�ra� kö�şe�le�re� ka�dar,� in�karcıtez�le�ri�ni� ör�güt�le�me�ye� ça�lı�şı�yor�lar.�Es�ki�ye�na�za�ran�bir�ta�kım� ile�ri�ciçı�kış�lar� ol�ma�sı�na� rağ�men�he�nüz�bu� sos�yal-şo�ven� tez�ler� aşıl�madı.Çünkü�mad�di� şart�ları� yok�ve�hâ�lâ�Kür�dis�tan’�da�kent�ler�de,� ulu�salin�kar�cı�lı�ğın�ve�met�ro�pol�kent�le�ri�ne�Kürt�genç�li�ği�nin�akışı�söz�ko�nu�-su�dur.�Evet,�sos�yal-şo�ven�le�rin�ha�ki�mi�ye�ti�ne�gi�ren�bu�un�sur�lar,�ade�-ta�yer�li�bir�ulu�sal� in�karcı�ola�rak�kar�şı�mı�za�çı�kıp,�ken�di�ka�bu�ğu�nube�ğen�me�yen�kap�lum�ba�ğa�gi�bi,�Kürt�top�lu�mu�nu�ve�Kür�dis�tan’�ı�be�-ğen�mi�yor�lar.�On�lar�sö�mür�ge�ci�li�ğin�ikin�ci,�üçüncü�yer�de�uşak�lı�ğınıya�pı�yor�lar.�Ya�ni� sos�yal-şo�ven�ler�Türk� sö�mür�ge�ci�li�ği�nin�uşak�lı�ğını

92

ya�par�ken,� bun�lar� da� sos�yal-şo�ven�le�rin� uşak�lı�ğını� ya�pı�yor�lar.�Bu�-gün� sos�yal-şo�ven� ide�o�lo�ji,� çe�şit�li� ör�güt�ler�ce� tem�sil� edil�mek�te�dir.Re�viz�yo�nist�kamp�da,�opor�tü�nist�kamp�da�sos�yal-şo�ven�dir.�On�la�ragö�re�Tür�ki�ye�bir�bü�tün�dür,�mü�ca�de�le�miz,�stra�te�ji�miz�ve�tak�ti�ği�mizay�nı�dır.�Ve�bu�pro�le�ter�en�ter�nas�yo�na�liz�mi�dir;�ama�bel�li�ki,�bu�sos�-yal-şo�ve�nizm�te�o�ri�si�dir.�Ulu�sal�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�si�ge�liş�me�dik�çe,bun�la�rın� ge�li�şe�cek�mad�di� şart�ları� var�dır.�Bu�mad�di� şart�la�rın� or�ta�-dan�kalkışı,�an�cak�ulu�sal�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�siy�le�müm�kün�dür.�Sö�-mür�ge�ci�le�re�ve� iş�bir�lik�çi�le�ri�ne�vu�ra�ca�ğı�mız�dar�be�yi,�bun�la�rın�söz�-cü�le�ri� olan� sos�yal-şo�ven�le�re� de�vu�ra�ca�ğız.�Ya�ni� sö�mür�ge�ci�li�ğekarşı� ve�ri�le�cek�mü�ca�de�le,� bun�la�ra� karşı� ve�ri�le�cek�olan�mü�ca�de�le�-den�ge�çer.�Bu�gün�sos�yal-şo�ven�le�re�karşı�yü�rüt�tü�ğü�müz�mü�ca�de�le,ya�rın�sö�mür�ge�ci�ler�le�açık�açı�ğa�yü�rü�te�ce�ği�miz�mü�ca�de�le�nin�te�me�-li�dir.�Çünkü�sos�yal-şo�ven�le�re�karşı�yü�rü�tül�me�ye�cek�bir�mü�ca�de�le,ko�lay�ko�lay�an�ti-sö�mür�ge�ci�bir�mü�ca�de�le�ye�dö�nüş�tü�rü�le�mez.�İde�o�-lo�jik�alan�da�sö�mür�ge�ci�li�ği�ye�nil�gi�ye�uğ�rat�ma�yan�bir�ha�re�ket,�ya�rınas�ke�ri�ve�si�ya�si�alan�da�ba�şa�rı�ya�ula�şa�maz.�Za�ten�sos�yal-şo�ven�le�rekarşı�ve�ri�len�mü�ca�de�le�nin�öne�mi�bu�ra�dan�kay�nak�lan�mak�ta�dır.�Gü-çlü�bir� si�ya�si� kur�tu�luş� ha�re�ke�ti� ge�liş�tir�mek� için� bun�la�rın� tas�fi�yeedil�me�si�ge�re�kir.Bu�gün�bi�zim�sos�yal-şo�ven�ler�le�olan�mü�ca�de�le�miz,�ulu�sal�kur�tu�-

luş�için�olan�mü�ca�de�le�miz�bi�çi�min�de�so�mut�laş�mak�ta�dır.�Bazı�grup�-lar�Kür�dis�tan’�ın�sö�mür�ge�olu�şu�nu�ve�hat�ta�ör�güt�le�ne�bi�le�ce�ği�ni�ge�-ti�ri�yor�lar,�ama�bun�lar�söz�de�kal�mak�ta�dır.�On�lar�fır�sat�bul�duk�ça�ül�-ke�nin�her�ya�nın�da�sos�yal-şo�ven,�ulu�sal�il�hakçı�po�li�ti�ka�la�rını�ör�güt�-lü�yor�lar.�Eğer�bu�bur�ju�va�mil�li�yet�çi�le�rin�du�ru�mu�buy�sa,�bi�zim�du�-ru�mu�muz�ne�dir?�Bi�zi�na�sıl�bir�ge�liş�me�bek�li�yor?�Biz�han�gi�mad�dişart�la�rın�ürü�nü�yüz?�Han�gi�sı�nıf�lar�dan�kay�nak�lan�dık�ve�ne�ye�tep�kiola�rak�doğ�duk?�Bi�zim�sö�mür�ge�ci�ül�ke�kent�le�rin�de�oku�ma-yaz�ma,�ya�ni�ay�dın�ol�-

ma,�Türk�sö�mür�ge�ci�dev�let�ya�pısı�için�de�ye�ral�ma�du�ru�mu�muz�var�-dır.�Ki�mi�miz� iş�çi� sı�nı�fın�dan,� ço�ğu�muz�Kür�dis�tan�köy�lü�lü�ğün�den,yarı-köy�lü�lük�ten�ve�lüm�pen�lik�ten�ge�li�yor�duk.�Kı�sa�ca�sı�nıf�te�me�li�-miz�is�tik�rarlı�bir�sı�nıf�te�me�li�de�ğil�dir.�Za�ten�Kür�dis�tan’�da�is�tik�rarlı

93

bir�sos�yal�yapı�da�yok�tur.�Fa�kat�güçlü�bir�sö�mür�ge�ci�lik�ve�fe�o�da�-lizm�den�za�rar�gö�ren�ve�bu�nun�yaptığı�et�ki�ler�den�ka�çın�mak�is�te�yenve�bu�na�karşı�is�yan�eden�in�san�lar�top�lu�lu�ğu�ol�du�ğu�muz�da�açık�tır.Baş�lan�gıç�ta�hiç�ol�maz�sa�nef�ret�eden�bir�zih�ni�yet�te�ol�du�ğu�muz�hal�-de,�bu�nu�bir�sı�nıf,�ide�o�lo�jik�ve�ya�ör�güt�sel�te�me�le�otur�ta�ma�dı�ğı�mızda�bir�ger�çek�tir.Bü�tün�bun�la�ra�rağ�men�na�sıl�olu�yor�da�Kür�dis�tan’�da�sö�mür�ge�ci�-

li�ğin�ve�asi�mi�las�yo�nun�hız�la�ge�liş�ti�ği,�Kürt�genç�li�ği�nin�met�ro�pol�le�-re�kaç�mak�zo�run�da�bı�ra�kıldığı�bir�dö�nem�de�or�ta�ya�çı�kı�yo�ruz?Bu� sö�mür�ge�ci� ül�ke�kent�le�rin�de,� sos�yal-şo�ven� tez�ler� ol�duk�ça

ağır�lık�ta�dır.�Ha�kim�ulu�sun�ta�ri�hi�ve�kül�türü�se�vil�miş,�ül�ke�mi�ze�ya�-ban�cı�laş�tı�rıl�mı�şız.�Va�ro�lan�sos�ya�lizm�ise�bi�ze�sos�yal-şo�ve�nizm�bi�-çi�min�de�yak�laş�mak�ta�dır.�Şu�hal�de�baş�lan�gıç�ta�bi�zim�nef�ret�ten�ve�yaulu�sal�öz�le�mi�miz�den�baş�ka�bir�özel�li�ği�miz�ol�ma�ya�cak�tır.�1970’�ler�-de�ki�du�rum�böy�le�dir.�Kin�var�ama�bu�nun�bi�lim�sel-ide�o�lo�jik�te�me�lihe�nüz�yok�tur.�Ta�bii� ki,� bi�raz� ev�rim�gös�te�ri�le�cek�tir.� Sos�yal-şo�ve�-nizm�yüzü�açıl�ma�ya�ça�lı�şı�la�cak�ve�ya�hut�dün�ya�pra�tik�le�ri�ve�mark�-siz�min�ger�çek�ten�kla�sik�le�rin�den�öğ�re�nil�me�si�bi�zim�gö�zü�müzü�aça�-caktı.�Bi�zi�ay�dın�la�tan�mark�sist� te�o�ri�dün�ya�pra�ti�ği�ve�bir�de�ül�ke�-mi�zin�du�ru�mu�tah�lil�edil�dik�çe,�biz�va�zi�ye�ti�ya�vaş�ya�vaş�an�la�ya�cak�-tık.�Ve�bü�tün�bun�lar�bi�zi�grup�laş�ma�ya�gö�tü�re�rek,�bir�ay�dın�grup�laş�-ması�ve�ha�re�ke�ti�ya�ra�ta�caktı.�Da�ha�çok�köy�lü�lük�ve�yok�sul�köy�lü�-lük�ten�gel�me�mi�ze� rağ�men,� gel�dik�le�ri� sı�nıf�lar�dan�bi�raz� ba�ğım�sızolan�bur�ju�va�ve�kü�çük-bur�ju�va� sı�nıf�lar�dan�ge�len,� sos�ya�liz�me�veKür�dis�tan’�a�il�gi�du�yan�na�mus�lu�ay�dın�lar�da�var�dır.�Bu�sü�reç�için�deon�la�rın�da�bi�zim�le�bir�leş�me�le�ri,�yo�ğun�laş�ma�ları�söz�ko�nu�su�dur.�Ay�-rı�ca�bi�zim�or�ta�ya�çı�kı�şı�mızı�en�gel�le�yen,�bi�ze�bi�çim�ve�ren�şart�lar�dabu�lun�mak�ta�dır.�Sos�yal-şo�ven�ve�bur�ju�va�mil�li�yet�çi�le�ri�nin�en�gel�le�-me�le�ri� ya�nın�da,�Kür�dis�tan’�ın� çok�ge�ri� bir� ya�pı�sı�nın�olu�şu,�mad�diko�şul�la�rı�mı�zın�zor�lu�ğu,�ide�o�lo�jik�plan�da�ki�ye�ter�siz�li�ği�miz,�Kür�dis�-tan� ta�ri�hi� hak�kın�da�ki� bil�gi�le�ri�mi�zin� il�kel�li�ği,� sos�ya�liz�mi� an�cakTürk�çe’�ye�çev�ril�dik�ten�son�ra�(bu�nun�da�an�cak�1973�ve�1975’�ler�demüm�kün�olu�şu)�öğ�ren�me�miz�kar�şı�sın�da�yurt�se�ver�ay�dın�Kür�dis�tanha�re�ke�ti�ne�ka�dar�ge�li�şe�bi�lir?�Biz�bir�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�için�-

94

de�doğ�ma�dık.�Di�ren�me,�ör�güt�len�me�ne�dir,�adam�na�sıl�vu�ru�lur,�ide�-o�lo�ji�na�sıl�ör�güt�le�nir�ve�ör�güt�na�sıl�ku�ru�lur�bil�mi�yor�duk.�Tam�ter�si�-ne�şu�nun-bu�nun�kuy�ru�ğun�da�ge�zen�ay�dın�lar�dık.�Baş�langıç�yıl�la�rı�-mız,�ta�ma�men�zor�luk�lar�la�ge�çen�mü�ca�de�le�yıl�la�rı�mız�ol�muş�tur.�Buka�dar� olum�suz�luk�lar�la� uğ�ra�şa� uğ�ra�şa,� ye�ri�ne� olum�lu�ge�liş�me�le�rige�tir�dik�çe� bil�gi�siz�li�ği�miz�bil�gi�ye,� ide�o�lo�jik� ye�ter�siz�li�ği�miz�da�haye�ter�li�ide�o�lo�ji�ye�dö�nüştü.�Sos�yal-şo�ven�le�re�karşı�mü�ca�de�le�miz�bi�-zi�yurt�se�ver,�bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği�ne�karşı�mü�ca�de�le�miz�bi�zi�mark�-sist� ve� en�ter�nas�yo�na�list� yaptı.�Bü�tün�bun�la�rın� bir�leş�me�si,� bi�zimmark�sist�dev�rim�ci�ni�te�li�ği�mi�zi�bi�raz�da�ha�ge�liş�tir�di.�Ama�dört�dört�-lük�kad�ro�lar�ye�tiş�tir�di�ği�mi�zi,�ta�ma�men�bir�ko�mü�nist�ge�liş�me�ve�ör�-güt�len�me�ya�rat�tı�ğı�mızı� da� id�dia� et�mi�yo�ruz.�Yal�nız� bu� aşa�ma�nınbaş�lan�gı�cın�da�yız.�Böy�le�bir�grup�laş�ma�de�min�say�dı�ğı�mız�en�gel�ler�ara�sın�da�ne�re�ye

va�ra�caktı?�İlk�ola�rak�bu�grup�laş�ma�ha�re�ke�ti�ül�ke�nin�si�ya�si�stra�te�ji�-si�ni� sap�ta�ya�cak,�el�bet�te�bu�sap�ta�ma�da�Kür�dis�tan� ta�ri�hi�nin�ve�bu�-günkü� so�mut� ya�pı�sı�nın� tah�li�li�ne� ge�çe�cek�tir.�Bu�da�bi�zi�Kür�dis�tanhak�kın�da�mark�sist�le�rin� ve�yurt�se�ver�le�rin� grup�la�şa�bi�le�cek�le�ri� birpar�ti�ve�cep�he�prog�ra�mı�na�gö�tü�re�cek�tir.�İkin�ci�ola�rak,�bu�ça�lış�ma�-lar�yurt�se�ver�genç�lik�ha�re�ket�le�ri�ya�rat�mak�zo�run�da�dır.�Ya�ni�sa�de�ceko�mü�nist�kad�ro�ve�ya�genç�lik�ya�rat�mak�la�kal�ma�ya�cak,� asi�mi�le� et�-me�ama�cıy�la�ya�pı�lan,�okul�lar�da�olu�şan�ve�sa�yı�ları�yüz�bin�le�re�ula�-şan�genç�le�rin,� ay�dın�la�rın� yurt�se�ver� ha�re�ke�ti�ni� de�ge�liş�ti�re�cek�tir.Za�ten�bu� aşa�ma�da�ki� gö�re�vi�miz,� ko�mü�nist�le�rin� ön�der�lik� ede�ce�ğiyurt�se�ver�bir�genç�lik�ha�re�ke�ti�ya�rat�mak�tır.�Yurt�se�ver�genç�lik�ha�re�-ke�ti�ne�ka�dar�ge�li�şir�se,�Kür�dis�tan’�da�mark�siz�min�de�o�ka�dar�ge�liş�-me�si� söz�ko�nu�su�dur.� İki�si� bir�bi�ri�ne� bağ�lı�dır.�Yurt�se�ver� genç�lik� ol�-ma�dan�ko�mü�nist�ler� or�ta�ya� çı�ka�maz.�Bun�la�rın� bir�mü�ca�de�le�si� ol�-maz�sa� yurt�se�ver�lik� ge�li�şe�mez,� ge�liş�me�yin�ce�de�mark�sizm�ge�li�şe�-mez.�Ya�ni�ül�ke�nin�so�mut�ko�şul�la�rın�dan�ko�puk,�ül�ke�nin�ba�ğım�sız�lı�-ğını� he�def�le�me�yen�bir�mark�siz�me,�mark�sizm�ye�ri�ne�uşak�lık,� sos�-yal-şo�ve�nizm�ve�ya�bur�ju�va�ide�o�lo�ji�si�de�de�ni�le�bi�lir.�Bun�la�ra�karşıhe�nüz�bir�cep�he�prog�ra�mı�mız�oluş�ma�mış�tır,� fa�kat�bu�nun�mü�ca�de�-le�si�nin�ha�zır�lı�ğını� ver�mek�te�yiz.�Önü�müz�de�ki� gö�rev�ler� bun�lar�dır.

95

Bu�gö�rev�ler�ye�ri�ne�ge�ti�ril�me�dik�çe�bir�ulu�sal�kur�tu�luş�cep�he�si�ya�ra�-tı�la�ma�ya�cağı�gi�bi�halk�güç�le�ri,�mi�lis�ve�ge�ril�la�bi�rim�le�ri�de�or�ta�yaçı�ka�maz.�Bun�lar�or�ta�ya�çık�ma�dık�ça,�ulu�sal�ba�ğım�sız�lık�mü�ca�de�le�sive�ri�le�mez.�Ya�ni�Kür�dis�tan’�da�ki� dev�rim� so�ru�nu�nun� çö�züm�len�me�siyu�ka�rı�da� say�dı�ğı�mız� şart�la�ra� bağ�lı�dır.�Bi�zi� bek�le�yen� acil� gö�rev�lerbun�lar�dır;�bir�yan�dan�ko�mü�nist�par�ti� ide�o�lo�ji�si�nin�ya�ra�tıl�ması,�öteyan�dan�Kürt� genç�li�ği�nin�bü�yük�bir� ke�si�mi�ni� ak�tif,�mi�li�tan�bir� ör�-güt�len�me�ye�so�ka�cak�bir�ha�re�ke�tin�baş�la�tıl�ması.Yurt�se�ver�genç�lik�ha�re�ke�ti,�fa�şist�leş�tir�me�ça�ba�la�rı�na�karşı�fe�o�dal

ge�ri�ci�li�ğe,�din�ide�o�lo�ji�si�ne,�mez�hep�ay�rı�ca�lı�ğı�na�ve�sos�yal-şo�ven�le�-re�karşı�sa�va�şa�cak�tır.�Mark�siz�min�Kür�dis�tan’�a�ta�şın�ması,�ade�ta�birmo�tor�gücü,�iş�le�vi�gö�re�rek�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�nin�ön�der�gücüola�cak�tır.�Bu�ko�şul�lar�ge�liş�me�dik�çe,�güçlü�bir�ko�mü�nist�par�ti�si�ninya�ra�tıl�ması�ola�nak�dı�şı�dır.�Fa�kat�bun�lar�düz�bir�çiz�gi�şek�lin�de�de�-ğil,�çe�şit�li�ey�lem�ler�le�bir�lik�te�ge�li�şe�cek�tir.�Ve�bü�tün�bun�lar�bi�zi�busü�re�ce�ha�zır�la�ya�cak�tır.�Biz�da�ha�ilk�an�dan�iti�ba�ren�ide�o�lo�jik�mü�ca�-de�le�nin� sa�vaş� için�de�ola�ca�ğını� ve�ya�ken�di�mi�zi� sa�vun�ma�mız�dan,mad�di�ya�şa�mı�mızı�el�de�edin�ce�ye�ka�dar�her�şe�yin�si�lah�la�ola�bi�le�ce�-ği�ne�ina�nı�yo�ruz.�Ya�ni�bi�zim�sa�vaş�ve�ya�barış�için�de�mi�yiz�di�ye�biray�rım�yap�ma�mız�saç�ma�lık�olur.�Bi�zim�ha�yat�şart�la�rı�mız�za�ten�bü�-yük�öl�çü�de� sa�vaş� şart�la�rı�dır.�Ve�bu� şart�lar�da�hem� ide�o�lo�ji�yi,� hemde�ör�güt�len�me�mi�zi� oluş�tu�ra�ca�ğız.�Ya�ni� bir� ev�rim-dev�rim�ay�rımıiçi�ne�gir�mi�yo�ruz.�Çünkü�Kür�dis�tan�gi�bi�ül�ke�ler�de�bu�tip�tar�tış�ma�-lar�yap�mak�saç�ma�lık�tır.�Biz�ko�mü�niz�mi�şu�an�da�da,� sa�vaş�anın�dada�öğ�re�ne�bi�li�riz.�Za�ten�bu�günkü�du�rum�da�sa�vaş�tan�farklı�de�ğil�dir.Hat�ta� sa�va�şın�bi�zim� için�da�ha� ra�hat�ya�şa�ma�ko�şul�ları�ya�rat�tı�ğı�nında�bi�lin�cin�de�yiz.�Ya�ni� ide�o�lo�jik�mü�ca�de�le�nin�ör�güt�len�me�sin�denpar�ti�si�ne�ka�dar�ki�du�ru�mu�hep�böy�le�ey�lem�içe�ri�sin�de�ger�çek�le�şe�bi�-lir.�Biz� iç� ge�liş�me�mi�ze,� kad�ro�laş�ma�mı�za,� ide�o�lo�ji�mi�zin� so�mut�laş�-ma�sı�na�ve�ör�güt�len�me�mi�zin�do�ğu�şu�na�ba�ka�rız.�Bü�tün�bun�ları� ey�-lem�için�de�ya�pa�rız.�Ve�ya�bun�ları�güçlü�ey�lem�ler�ya�rat�mak�için�deya�pa�rız.�Za�ten�Kür�dis�tan’�da�ki� tah�lil�ler,� ilk� etap�ta�Kür�dis�tan’�ın� ilkob�jek�tif�du�ru�mu�nun�açık�iş�gal�ol�du�ğu�nu,�sı�nıf�laş�ma�nın�kötü�ol�du�-ğu�nu,� bir� an�ön�ce�dev�ri�min� sub�jek�tif� şart�la�rı�nın� ha�zır�lan�ması� ge�-

96

rek�ti�ği�ni,�sa�va�şın�uzun�va�de�li�bir�sa�vaş�ve�di�ren�me�ha�re�ket�le�ri�bi�-çi�min�de,�ufak�ge�ril�la�bi�rim�le�ri�ha�lin�de�ve�di�ren�me�sa�vaş�ları�ola�ca�-ğını�gös�ter�mek�te�dir.�Kürt�ay�dın�la�rını,�yurt�se�ver�genç�ler�le�ve�hat�ta�bu�aşa�ma�da�oluş�-

muş�olan�ko�mü�nist�le�ri�ni�bek�le�yen�bu�ta�ri�hi�gö�rev,�önem�li�ve�be�lir�-le�yi�ci�dir.�Bu�önem,�Kür�dis�tan� ta�ri�hin�de�gel�miş�geç�miş�bü�tün� iha�-net�le�re�karşı,�ge�ri�ci�li�ğe,�yer�li�ge�ri�ci�li�ğe,� sö�mü�rü�ye,�dış� ta�la�na,�dışsö�mü�rü�ye�karşı�cep�he�ala�cak�ları�bir�ha�re�ke�tin�nü�ve�le�ri�ol�ma�la�rın�-dan�gel�mek�te�dir.Geç�miş�te� bir�ta�kım�di�ren�me�ler� ve� ayak�lan�ma�lar� ol�ma�sı�na� rağ�-

men�yurt�se�ver,�ay�dın�ve�genç�lik�ha�re�ke�ti,�ko�mü�nist�grup�laş�ma�ha�-re�ke�ti�doğ�ma�mış�tır.�Bu�nun�acı�sını�ve�san�cılı�dö�ne�mi�ni�çe�ki�yo�ruz.Bu�yıl�lar�aynı�za�man�da�ay�dın�la�rın�ta�ri�hi�ro�lünü�ta�yin�edi�ci�şan�sınol�ma�sı�dır.�Bu�rol�oy�nan�madığı�müd�det�çe�Kür�dis�tan’�da�ulu�sal�kur�-tu�luş�mü�ce�de�le�si� ol�ma�ya�cak�tır.� So�nuç�ya�bi�tiş,� ya� da� fe�o�dal�le�rinbir�ta�kım� sö�mür�ge�ci�ler�le� git�tik�le�ri� pa�zar�lık�lar� ola�cak�tır,� ör�ne�ğinpar�la�men�to.�Bun�lar� bu�günkü�gö�rev�le�ri� her� ne�ka�dar� er�ken�kav�rarve�bu�gö�rev�le�ri�ne�ka�dar�er�ken�ye�ri�ne�ge�ti�rir�ler�se,�ta�ri�hi�sü�re�ce�gir�-me�miz�ve�ye�ni� bir� ta�rih� ya�rat�ma�mız�o�ka�dar�müm�kün�ha�le� ge�le�-cek�tir.�Ay�dın�la�rın�ta�ri�hi�rol�le�ri�ni�ger�çek�leş�tir�me�le�ri�için�bir�den�bi�resi�lahlı� bi�rim�ler�le� dağ�la�ra� çık�ma�la�rını� is�te�mi�yo�ruz.�Çünkü� ta�ri�hirol�le�ri�ni�ger�çek�leş�tir�mek�le�bir�lik�te,�ye�ni�bir�sü�re�ce,�ulu�sal�kur�tu�luşsü�re�ci�ne�gi�re�ce�ğiz.�

97

98

İLK�DE�FA�YA�ZI�YA�GE�Çİ�RİLEN�PKK�DO�ĞU�ŞU�NUN�DÜ�ŞÜN�SEL�TE�MEL�LERİ

(1975-76)

Ulu�sal�Ha�re�ket

Do�ğu�şun�dan�gü�nü�mü�ze�ka�dar�ulu�sal�ha�re�ket�le�ri�iki�aşa�ma�da�in�-ce�le�mek�ge�re�kir:

1- Bur�ju�va�de�mok�ra�tik�dev�ri�min�bir�par�çası�ola�rak�ulu�sal�ha�re�-ket�ler�bu�dö�nem�de;

a) Fe�o�da�liz�me�karşı�ka�pi�ta�liz�min�za�fe�rin�den�1870’�ler�de�Al�manbir�li�ği�nin�sağ�lan�ma�sı�na;

b) 1870’�ler�den�Ekim�İh�ti�la�li’�ne�ka�dar�ol�mak�üze�re�iki�ye�ay�rı�lır.�

2- Pro�le�tar�ya�dev�ri�mi�nin�bir�par�çası�ola�rak�ulu�sal�ha�re�ket�ler�budö�nem�de;�Ekim� İh�ti�la�li’�nden�gü�nü�mü�ze�ka�dar�ki� dö�ne�mi�kap�sar.Bi�rin�ci�aşa�ma�da�ulu�sal�ha�re�ket�le�rin�te�mel�ka�rak�ter�le�ri�ola�rak;�ulu�-

99

sal� ser�ma�ye�yi� güç�len�dir�me�si,� ye�ni� ulu�sal� dev�let�le�ri� or�ta�ya� çı�kar�-ması,�ulu�sal�eşit�siz�lik�le�ri�art�tır�ması,�sö�mür�ge�ler�me�se�le�si�ile�bir�le�-şe�rek�ala�nını� son�de�re�ce�ge�niş�let�me�si�gös�te�ri�le�bi�lir.� İkin�ci�aşa�ma�-da�ki�ulu�sal�ha�re�ket�le�rin�özel�lik�le�ri�ola�rak�da;� em�per�ya�liz�me�karşısos�ya�list� blo�ku�oluş�tur�ma�sını,� sö�mür�ge�le�rin� em�per�ya�liz�me�karşıUlu�sal�Kur�tu�luş�Ha�ra�ke�ti’�nin�ge�liş�ti�ril�me�si�ni,�ser�ma�ye�nin�ge�ri�le�til�-me�si�ni�ve�ha�re�ke�tin�he�ge�mon�ya�sı�nın�pro�le�tar�ya�ya�geç�me�si�ni�gös�-te�re�bi�li�riz.

Bur�ju�va�Dev�rim�le�ri�nin�Bir�Par�çası�Ola�rak�Ulu�sal�Ha�re�ket�ler�

a) Ka�pi�ta�liz�min� fe�o�da�liz�me�karşı� za�fe�rin�den,�Al�man�bir�li�ği�ninsağ�landığı�1870’�le�re�ka�dar�ki�dö�nem:Batı’�da�bur�ju�va�de�mok�ra�tik�dev�rim�le�ri�nin�za�fer�le�so�nuç�lan�ması,

aynı� za�man�da� İn�gi�liz,�Fran�sız,� İtal�yan�ve�Al�man�la�rın� ulus� ola�rakşe�kil�len�me�si�ne�yo�laçtı.�Ulu�sal�ha�re�ket,�bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği�bay�-rağı�al�tın�da,�ka�pi�ta�liz�min�ih�ti�yaç�la�rını�en�iyi�kar�şı�la�yan�ulu�sal�dev�-let�le�rin� doğ�ma�sını� amaç�la�mak�taydı.�Bur�ju�va�zi� böy�le� bir� dev�let�tedil�ve�kül�tür�bir�li�ği�ni,�pa�zar�bir�li�ği�et�ra�fın�da�sağ�la�ya�rak�sö�mü�rü�yeen�mü�sa�it� or�tamı�oluş�tur�du.�Bu� ama�cın�önün�de�ge�nel�lik�le� fe�o�da�-lizm�en�gel� ola�rak�dur�mak�ta�dır.�Onun� için� ha�re�ket�le�rin� amacı� de�-mok�ra�tik� cum�hu�ri�yet�le�rin� ku�rul�ma�sı�dır.�Bu� amaç�ger�çek�leş�ti�ğioran�da�ulu�sal� ha�re�ket�ler� du�ru�lur.� 1870’�le�re� ka�dar� İr�lan�da�dı�şın�daBatı’�da�ulu�sal�dev�let�le�rin�olu�şu�mu� ta�mam�landığı� için�mil�li� baskı,do�la�yı�sıy�la�mil�li� ha�re�ket� de�yok�tu.�Bur�ju�va�zi,�me�se�le�nin� al�tın�danyü�zü�nün� akı� ile� çık�mış�tır.�Bu�dö�ne�min�mil�li� ha�re�ket�le�ri�ni�Sta�linşöy�le�or�ta�ya�ko�yar:

“Fe o da liz min tas fi ye ve ka pi ta liz min ge liş me sü re ci aynı za -man da in san la rın ulus lar bi çi min de ku ru luş sü re ci dir de. Ör ne ğin,Batı Av ru pa’ da bu böy le dir. İn gi liz ler, Fran sız lar, Al man lar, İtal -yan lar ve bu nun gi bi le ri fe o dal par ça lan mayı ye nen ka pi ta liz minmu zaf fer yü rüyüşü sı ra sın da, ulus ola rak oluş muş lar dır. Ama ulus -la rın oluş ması, aynı za man da on la rın ba ğım sız ulu sal dev let ler

100

du ru mu na dö nüş me le ri an la mı na da ge li yor du. İn gi liz, Fran sızulus ları ve öbür ulus lar, aynı za man da İn gi liz vb. dev let le ri dir. Busü re cin dı şın da kalmış bu lu nan İr lan da, ge nel tab lo da hiç bir şe yide ğiş tir mez.” (Ulu sal So run ve Sö mür ge ci So run, syf. 16) Batı’�dafe�o�dal�par�ça�lan�ma�ya�karşı�ulu�sal�ha�re�ket�le�rin�ide�o�lo�ji�si�ola�rak�mil�-li�yet�çi�lik,�ulu�sal�dev�let�le�rin�ku�rul�ma�sı�na�ka�dar�ta�rih�te�ile�ri�ci�bir�roloy�na�mış�tır.�Bu�dev�let�ler�ku�ru�luş�dö�ne�mi�ni�ta�mam�la�yıp�iç�te�iş�çi�sı�-nıfı,�dış�ta�baş�ka�ulus�ları�baskı�al�tı�na�al�ma�ya�baş�la�dı�ğın�da,�bur�ju�vamil�li�yet�çi�li�ği� ge�ri�ci� bir� rol� yük�le�nir.�Bu�dö�nem�de�Batı’�da�du�rumböy�ley�ken�Do�ğu’�da� ter�si� bir� du�rum� söz�ko�nu�su�dur.�Ulus�lar� he�nüzolu�şum�ha�lin�de�dir�ler.�Da�ha�ön�ce�den�Türk-Mo�ğol�is�ti�la�la�rı�na�karşıku�rul�muş� çok�mil�li�yet�li� im�pa�ra�tor�luk�lar� var�dır.� Si�ya�sal� ola�rak� ençok�ge�liş�miş�mil�li�im�pa�ra�tor�lu�ğa�ege�men�dir.�Ka�pi�ta�lizm,�Batı’�danDo�ğu’�ya�doğ�ru�ti�ca�ret�ve�ulaş�tır�ma�yol�ları�ile�ge�li�şir.�Bu�nun�la�bir�-lik�te�mil�li�yet�ler� ya�vaş� ya�vaş� ulus�la�şır�lar.� İm�pa�ra�tor�lu�ğa� ege�menmil�li�yet�da�ha�er�ken�ulus�la�şa�rak�ha�kim�ulus�ha�li�ne�ge�lir.�Di�ğer�mil�-li�yet�ler�ulus�laş�ma�yo�lun�da�ken�di�dev�let�le�ri�ni�ku�ra�ma�mış�lar�dır.�Ay�-rıl�ma�ları� söz�ko�nu�su�dur.�Bu�nok�ta�da�mil�li� ha�re�ket�ler� baş�la�mış�tır.He�def�ken�di�pa�za�rını�ve�dev�le�ti�ni� ya�rat�mak�ve�bu�çer�çe�ve� için�deiş�çi�si�ve�köy�lü�sünü�tek�ba�şı�na�sö�mür�mek�tir.�Ama�kar�şı�la�rın�da�ezenbir�ulus�ve�bu�ulu�sun�ege�men�ol�du�ğu�bir�dev�let�var�dır.�Ulu�sal�dev�-let�le�ri�ni�kur�ma�da�geç�kal�mış�lar�dır.�Bu� aşa�mayı�Sta�lin� şöy�le� an�la�tır:�“Sa va şım, uy gun ca söy le mek

ge re kir se; top tan ulus lar ara sın da de ğil, ama ege men ulus lar ileezi len ulus la rın ege men sı nıf ları ara sın da baş ladı ve alev len di. Sa -va şım ge nel ola rak, ya ezi len ulu sun kent li kü çük-bur ju va zi si ta ra -fın dan, ege men ulu sun bü yük bur ju va zi si ne karşı; ya ezen ulu sunkır sal bur ju va zi si ta ra fın dan ege men ulu sun bü yük top rak sa hip le -ri ne karşı, ya da ezi len ulus la rın tüm ulu sal bur ju va zi si ta ra fın danege men ulu sun ege men soy lu lu ğu na karşı yü rü tül müş tür. Pa zar(genç bur ju va zi için ana so run), bu genç bur ju va zi si nin ere ği em ti -a sını sür mek ve bir baş ka mil li ye tin bur ju va zi si ile re ka bet ten za -fer ka zanmış ola rak çık mak tır. Ken di öz ulu sal pa za rını sağ la mabağ la ma is te ği nin ne de ni bu dur. Pa zar, bur ju va zi nin mil li yet çi li ği

101

öğ ren di ği ilk okul dur. Ezi len ulu sun dört bir yan dan sı kış tı rı lanbur ju va zi si el bet te ha re ke te ge çer. Ken di hal kı na baş vu rur. Ve ken -di so ru nu nu bü tün hal kın so ru nuy muş gi bi gös te re rek avaz avaz‘va tanı’ yar dı ma ça ğır ma ya baş lar. Ken di yurt taş ları ara sın danken di si için ‘va tan’ ya ra rı na bir or du top lar. Ve halk çağ rı la ra herza man ka yıt sız kal maz. Onun bay rağı yö re sin de top la nır. Yu ka rı -dan ge len baskı onu da ezer ve on da da hoş nut suz luk uyan dı rır.Ulu sal ha re ket iş te böy le baş lar. Ulu sal ha re ke tin gücü, ulu sun ge -niş kat man la rı nın pro le tar ya ile köy lü lü ğün bu ha re ke te ka tıl made re ce si ne bağ lı dır. Pro le tar ya nın bur ju va ulu sal cılığı bay rağı al -tın da sı ra ya gi rip gi re me ye ce ği, sı nıf çe liş ki le ri nin ge liş me si, pro -le tar ya nın bi linç ve ör güt len me de re ce si ne bağ lı dır. Bi linç li pro le -tar ya nın ken di de nen miş bay rağı var dır. Ve onun için bur ju va zi ninbay rağı al tın da sı ra ya gir me nin hiç bir ge re ği yok tur. Köy lü le rege lin ce; on la rın ulu sal ha re ke te ka tıl ma ları her şey den ön ce bas -kı nın ni te li ği ne bağ lı dır. Eğer baskı, İr lan da’ da ol du ğu gi bi top rakçı kar la rı na za rar ve ri yor sa, bü yük köylü yı ğın ları he men ulu salha re ket bay rağı al tın da sı ra ya gi rer ler. Ulu sal ha re ke tin bi çim le rive öz günlüğü özet ola rak bu dur. Bu söy le nen ler den açık ça yük se -len ka pi ta lizm ko şul la rın da ki ulu sal sa va şı mın, bur ju va sı nıf la rınken di ara la rın da ki sa va şım lar ol du ğu so nu cu or ta ya çı kar. Ba zenbur ju va zi pro le tar yayı da ulu sal ha re ket içi ne sü rük le me ba şa rı -sını gös te rir ve o za man ulu sal sa va şım gö rü nüş te, ama sa de ce gö -rü nüş te, bir “ge nel halk ha re ke ti” ni te li ği ni ka za nır. Özün de ulu -sal sa va şım her za man bur ju va ni te lik te, sa de ce bur ju va zi için ya -rarlı ve is te nir ola rak ka lır.” (Ulu sal So run ve Sö mür ge ler So ru nu,syf. 17, 18, 19, 20)Batı’�nın�ulu�sal�bas�kı�sız� tek�ulus�lu�dev�let�le�ri�ne�kar�şı�lık,�Do�ğu’�-

nun�çok�ulus�lu�dev�let�le�ri,�mil�li�bas�kı�nın�yur�du�ol�muş�lar�dır.�Bur�ju�-va�zi,�Do�ğu’�da�ulu�sal�so�ru�nun�al�tın�dan�kal�ka�ma�mış�tır.�Sta�lin,�bü�tünbu�dö�nem�le�rin� ge�nel� de�ğer�len�dir�me�si�ni� şöy�le� ya�par:�“De mek ki,bi rin ci dö nem, böy le ce ka pi ta liz min şa fa ğın da mil li yet le rin or ta yaçık ması ile be lir len miş tir. Ve Batı Av ru pa’ da salt ulus la bas kısıdev let ler do ğar ken; Do ğu Av ru pa’ da, baş ta da ha ge liş miş bir tek

102

ulus ve ege men ulu sa, ön ce si ya sal son ra da ik ti sa di ba kım dan ba -ğımlı, da ha az ge liş miş baş ka ulus lar ile bir lik te çok ulus lu dev let -le rin doğ ma ları da dik kat edi le cek nok ta dır. Do ğu’ nun bu çokulus lu dev let le ri, ulu sal ça tış ma ları, ulu sal ha re ket le ri, ulu sal so -ru nu ve so ru nun çe şit li çö züm bi çi mi ni or ta ya çı karmış bu lu nanulu sal bas kı nın yur du ol muş lar dır.” (Ulu sal So run ve Sö mür ge lerSo ru nu, syf. 60)Bu�dö�nem�de�ki�mil�li�ha�re�ket�ler�kar�şı�sın�da�pro�le�tar�ya�par�ti�si�nin�gö�re�vi

“Mil li ha re ket bur ju va zi nin ha re ke ti dir”�di�ye�pro�le�tar�ya�bu�ha�-re�ke�te� il�gi�siz�kal�ma�mış�tır.�Ken�di�ge�liş�me�si�ve�ör�güt�len�me�si�ni�ko�-lay�laş�tırdığı�öl�çü�de�bu�ha�re�ket�ler�le�il�gi�len�miş�tir.�İr�lan�da�bu�nun�enaçık�ör�ne�ği�ni�ver�mek�te�dir.�Karl�Marks�bu�so�ru�na�il�gi�siz�kal�ma�mış�-tır;�ko�nu�ile�il�gi�li�gö�rüş�le�ri�ni�şöy�le�be�lirt�miş�tir:�“İn gi liz iş çi le ri nin,fab yan cılığı des tek le yen bu gös te ri yü rü yü şü nün ya pıl ması içinelim den ge le ni yap tım. Ben İr lan da’ nın İn gil te re’ den ay rıl ma sı nınola nak sız ol du ğu nu dü şü ne rek, şim di bu nun ka çı nıl maz ol du ğu naina nı yo rum. Her ne ka dar ay rıl ma dan son ra fe de ras yo nun gel me simuh te mel se de, be nim ka nım ca on lar bil di ri le rin de ayrı bir mad deha lin de bir li ğe karşı çık ma lı dır lar. (Ya ni İr lan da’ nın ba ğım sız lı -ğını sa vun ma lı dır lar.) Kı sa ca 1783’ de olanı sa de ce da ha de mok -ra tik ve o za man ko şul la rı na uy gun ha le ge tir mek tir. Bu bir İn gi lizpar ti si nin prog ra mı na ko na bi le cek olan bi ri cik le gal ve bu yüz dende tek müm kün olan İr lan da kur tu lu şu ta le bi bi çi mi dir. İki ül keara sın da sırf ki şi sel bir li ğin de vam ede me ye ce ği ni ile ri de tec rü begös ter me li dir.

İr lan da lı la rın muh taç ol duk ları şun lar dır: 1- Ken di hü kü met le ri ve İn gil te re’ den ba ğım sız lık,2- Bir ta rım dev ri mi.İr lan da ta ri hi bi ze, bir ulu sun baş ka bir ulu su bo yun du ruk al tı -

na al ma sı nın ne bü yük bir fe la ket ol du ğu nu gös te rir. İn gil te re’ ninbü tün kö tü lük le ri nin kö ke ni İr lan da’ ya va rır. He nüz Krom vel dö -ne mi ni in ce le ye me dim, ama şu ka darı be nim için ke sin dir; eğer İr -

103

lan da’ da as ke ri yö ne tim kur mak ve ora da ye ni bir aris tok ra si ya -rat mak zo run lu lu ğu ol ma saydı, İn gil te re’ de ta ri hi ge liş me baş katürlü olur du. İr lan da re ji mi nin, İn gi liz iş çi sı nı fı nın ge li şip güç len -me si ile dev ril me si nin müm kün ola ca ğı na uzun za man inan dım. Bugörüşü “The New York Tri bu ne”de her za man ifa de et mi şim dir.So ru nu da ha de rin li ği ne in ce le yin ce şim di bu nun tam ter si ne inan -mak ta yım. İr lan da’ dan kur tul madığı sü re ce İn gi liz iş çi sı nıfı hiç birza man her han gi bir ba şarı gös te re me ye cek tir. İn gil te re’ de İn gi lizge ri ci li ği nin kök le ri; İr lan da’ nın bo yun du ruk al tın da tu tul ma sı -dır.” (Ulus la rın Ka der le ri ni Ta yin Hakkı, syf. 103, 104, 106)Gö�rü�lü�yor�ki,�Karl�Marks�mil�li�so�run�da�gü�nü�müz�için�de�can�lı�-

lı�ğını�ko�ru�yan�gö�rüş�le�ri�ni,�İr�lan�da�so�ru�nu�ile�açık�lar�kan;�ezen�ulusiş�çi�sı�nıfı�ha�re�ke�ti�nin�ba�şa�rı�sı�nın,�ezi�len�ulu�sun�ay�rıl�ma�sın�dan�geç�-ti�ği�ni,�mi�li�ta�riz�min�ve�şo�ve�niz�min�kay�na�ğını�bu�ba�ğım�lı�lık�tan�al�dı�-ğını,�ezen�ulus�iş�çi�le�ri�nin,�ezi�len�ulu�sun�ay�rıl�ma�sı�na�yö�ne�lik�mü�ca�-de�le�le�ri�nin� ken�di� öz�kur�tu�luş�ları� için� ge�rek�li� ol�du�ğu�nu�özel�lik�levur�gu�la�mak�ta�dır.�En�gels,�Al�man�ya’�nın�ulu�sal�bir�li�ği�nin�sağ�lan�ma�-sın�da�iş�çi�sı�nı�fı�nın�tav�rını�şöy�le�ko�yar:�“Mut lak ola rak ke sin olanbir şey var sa o da par ti mi zin ve iş çi sı nı fı nın ege men du ru ma, an -cak de mok ra tik cum hu ri yet şek li al tın da ge le bi le cek le ri dir. Hat tade mok ra tik cum hu ri yet, bü yük Fran sız Dev ri mi ör ne ği nin gös ter -di ği gi bi pro le tar ya ik ti da rı nın öz gül bi çi mi dir... Al man ya’ nın ulu -sal bir li ği nin ger çek leş me si için kü çük dev let le re bö lün me ye sonver me li dir. Bav ye ra’ nın ve Wür tem berg’ in özel hak ları de vam et ti -ği sü re ce, ör ne ğin Thrün gen’ in ha ri tası bu günkü yü rek ler acısı du -ru mu mu ha fa za et ti ği sü re ce, va rın Al man top lu mu nu dev rim yo -luy la de ğiş ti rin. Öte yan dan öz gül ola rak Prus yalı zih ni ye tin Al -man ya’ yı ez me si ne son ver me si için Prus ya or ta dan kalk ma lı dır veözerk eya let le re bö lün me li dir. Kü çük dev let le re bö lün me ve Prus yazih ni ye ti; iş te Al man ya’ nın içi ne hap se dil miş bu lun du ğu çe liş ki niniki yönü. Bun lar dan bi ri, öte ki ni haklı gös ter mek için her za manka nıt ola rak ile ri sü rü le cek tir.�Bu nun ye ri ne ne kon malı? Be nimgö rü şü me gö re pro le tar ya, bö lün mez tek bir cum hu ri yet ten gay ribir bi çim de ya rar la nı lır.” (Got ha ve Er furt Prog ram la rı nın Eleş ti -

104

ri si, syf. 108, 109)“... De mok rat la rın için de en aşırı uç ta bu lu nan lar, sa de ce bir

fe de ra tif cum hu ri yet için iç le ri ni çek me ye ce sa ret ede bi lir ler ken,pro le ter dev rim ci le rin tek ve bö lün mez bir Al man Cum hu ri ye ti’ ninku rul ma sı nın zo run lu lu ğu nu ilan et me si...” (Al man ya’ da Dev rimve Karşı Dev rim, syf. 68) Bu�par�ça�lar�dan� çı�ka�rı�la�cak�bi�ri�cik� yo�rum� şu�dur:�Pro�le�tar�ya,

men�sup�ol�du�ğu�ulus� bö�lü�nüp�par�ça�lan�mış�sa,� gö�rev�ola�rak�önü�ne“tek ve bö lün mez de mok ra tik cum hu ri yet”�şi�a�rını�ko�yar.�Yi�ne�En�-gels,� ulu�sal� ba�ğım�sız�lık� ve�pro�le�ter� en�ter�nas�yo�na�liz�mi� ara�sın�da�kiiliş�ki�yi� şöy�le� ko�yar:�“Her ulu sun ba ğım sızlığı ve bir li ği sağ lan -mak sı zın, ne pro le tar ya nın ulus la ra rası bir li ği, ne de or tak amaç -la ra ula şa bil mek için bu ulus la rın ba rış çıl ve bi linç li iş bir li ği sağ -la na bi lir. 1848’ den ön ce ki si ya si ko şul lar da İtal yan, Ma car, Al -man, Po lon yalı ve Rus iş çi le ri nin ulus la ra rası bir ey le mi ni dü şün -me ye ça lı şın.” (Ko mü nist Ma ni fes to-1893 ta rih li, İtal yan ca bas kı -ya ön söz’ den)Ulu�sal�ba�ğım�sız�lı�ğın�her� sı�nıf�tan�çok�pro�le�tar�yayı� il�gi�len�dir�me�si

ge�rek�ti�ği�ni�de�En�gels�şöy�le�be�lir�tir:�“Soy lu lar Po lon ya’ nın ba ğım -sız lı ğını ko ru ma ve ye ni den ka zan ma mü ca de le si ni ver mek için çokgüç süz dü ler. Bur ju va zi yi ise bu ba ğım sız lık bu gün en as ga ri sin denil gi len dir me mek te dir. Oy sa Av ru pa ulus la rı nın uyum lu bir iş bir li ğiiçin bu ba ğım sız lık şart tır. Ba ğım sız lık, ar tık sa de ce genç Po lon yapro le tar yası ta ra fın dan ka za nı la bi lir. Ve an cak onun hi ma ye sin degü ven le ko ru na bi lir. Çünkü biz zat Po lon ya iş çi le ri için ol du ğu ka -dar ge ri ka lan Av ru pa iş çi le ri için de bu ba ğım sız lık ge rek li dir.”(Ko mü nist Ma ni fes to-1892 ta rih li Po lon ya bas kı ya ön söz’ den)Bü�tün�bu�ak�tar�ma�lar�pro�le�tar�ya�nın�mil�li�ha�re�ket�le�rin�dı�şın�da�ka�-

la�ma�ya�ca�ğını,� ‘ba ğım sız ve de mok ra tik cum hu ri yet’�� şi�a�rını� di�ğersı�nıf�lar�dan�da�ha� faz�la� sa�vun�ması� ge�rek�ti�ği�ni,�mil�li� ba�ğım�sız�lı�ğınonun� sı�nıf�sal� ge�liş�me�si� ve�ör�güt�len�me�si� için� zo�run�lu� ol�du�ğu�nugös�te�rir.�

b- 1870’ ler den Ekim Dev ri mi’ ne ka dar mil li ha re ket lerBu�dö�nem�ka�pi�ta�liz�min�ol�gun�laştığı,� re�ka�bet�çi�lik�ten� te�kel�ci�li�ğe

105

dö�nüştüğü�yıl�ları�kap�sar.�İç�te�ki�pa�zar�darlığı�ve�gi�de�rek�dü�şen�kâroran�ları,� ser�ma�ye�yi� dı�şa� açıl�ma�ya� zor�lar.�Ay�rı�ca� bü�yük�bir� ham�-mad�de�ve�ucuz� iş�gücü� sı�kın�tısı� var�dır.�Bu� sı�kın�tı�la�rın�gi�de�ril�me�sian�cak�ye�ni�top�rak�lar�ve�ül�ke�le�rin�il�hakı�ile�müm�kün�dür.�Ka�pi�ta�liz�-min� eşit�siz� ge�liş�me�ka�nu�nu,� el�de� edi�len�ye�ni� pa�zar�lar� üze�rin�de�kisa�vaşı�kı�zış�tır�mak�ta�dır.�Her�em�per�ya�list�ül�ke�iç�te�ki�gücü�ora�nın�dasö�mür�ge�ler�den�pay�is�te�mek�te�dir.�Bu�ama�cını�ger�çek�leş�tir�mek�içinde�si�lah�lan�mak�ta�dır.�İş�te�bu�ne�den�ler,�Batı’�nın�es�ki�tek�ulus�lu�dev�-let�le�ri�ni�çok�ulus�lu�sö�mür�ge�ci�dev�let�ler�şek�li�ne�so�ku�yor.�Bu�da�be�-ra�be�rin�de�bir�yı�ğın�ulu�sal�eşit�siz�lik�ve�baskı�bi�çi�mi�ni�or�ta�ya�çı�ka�-rır.�Es�ki�nin�ulu�sal�bas�kı�sız�dev�let�le�ri,�çok�ulus�lu�sö�mür�ge�ci�dev�let�-le�re�dö�nüş�tük�ten�son�ra�ulu�sal�eşit�siz�lik�ve�bas�kı�nın�kay�na�ğını�oluş�-tur�mak�ta�dır�lar.�Ka�pi�ta�lizm,�em�per�ya�lizm�aşa�ma�sı�na�ulaş�mak�la,�es�-ki� baskı� bi�çim�le�ri�ne� ye�ni�le�ri�ni� ek�le�mek�te�dir.�Ulu�sal� baskı� azal�-mamış,�ter�si�ne�de�rin�li�ği�ne�ve�ge�niş�li�ği�ne�art�mış�tır.�Böy�le�ce�Batı’�dabur�ju�va�zi�nin�ser�ma�ye�ih�ra�cı�na�ye�nil�me�si�ve�bu�nun�do�ğur�du�ğu�ye�niil�hak�lar;�Av�ru�pa’�nın�bir� avuç�me�de�ni�ulu�su�na�özgü�baskı�ve�eşit�-siz�lik�le�ri,�sö�mür�ge�le�ri�de�kap�sa�ya�cak�şe�kil�de�ge�niş�le�ti�yor�ve�ulu�salso�ru�nu�sö�mür�ge�ler�so�ru�nu�na�bağ�lı�yor.�Mil�li�so�run�renk,�kı�ta,�kül�türfarkı�gö�zet�me�den,�bü�tün�halk�la�rın�em�per�ya�lizm�den�kop�ma�so�ru�nu�-na�dö�nü�şü�yor.�Ar�tık�ulu�sal�ha�re�ket�ler�bir�dev�le�tin�iç�so�ru�nu�ol�mak�-tan�çı�kıp�ser�ma�ye�yi�teh�dit�eden�ha�re�ket�le�re�dö�nü�şür.�Bu�dö�nem�deBatı’�da�bur�ju�va�zi,�dün�ya�ça�pın�da�bir�yı�ğın�ulu�sal�baskı�ve�eşit�siz�-lik�le�rin�kay�nağı�ha�li�ne�ge�li�yor.�Em�per�ya�list�sa�vaş�ön�ce�si�ve�son�ra�-sın�da�Batı’�nın�es�ki� tek�ulus�lu�dev�let�le�ri�ye�ni� il�hak�lar�la�sö�mür�ge�cika�rak�ter�le�ri�ni� ge�liş�ti�rir�ken,�Do�ğu’�nun� es�ki� çok�ulus�lu� dev�let�le�ripar�ça�la�nı�yor,�ye�ri�ne�ulu�sal�baskı�ve�eşit�siz�li�ği�ba�rın�dır�ma�yan,�Sov�-yet�Rus�ya� ile� bün�ye�le�rin�de� azın�lık�mil�li�yet�le�ri� ba�rın�dı�ran,� dı�şa�rı�-dan� em�per�ya�liz�min�ba�ğım�lılığı� al�tı�na� gi�ren�ye�ni� bir�çok�dev�let�leror�ta�ya�çı�kı�yor.�Bur�ju�va�top�lum�ya�pı�sı�nın�bağ�rın�da�ki�giz�li�çe�liş�ki�le�-ri�so�nu�na�ka�dar�açı�ğa�çı�ka�ran�em�per�ya�list�sa�vaş,�ga�lip�dev�let�le�rinsö�mür�ge�le�rin�de�kay�naş�ma�ya�yol�açar�ken,�es�ki�nin�çok�ulus�lu�im�pa�-ra�tor�luk�la�rı�nın�da�ğıl�ması�ile�or�ta�ya�çı�kan�bur�ju�va�ka�rak�ter�li�ulu�saldev�let�le�rin�de�barış�için�de�bir�ara�da�ya�şa�ya�ma�ya�ca�ğını�gös�te�rir.�Yi�-

106

ne� em�per�ya�list� sa�vaş� bün�ye�sin�de�ne� ege�men,� ne� ezi�len�ulus,� neana�yurt,�ne� sö�mür�ge�bu�lu�nan�Sov�yet�Rus�ya’�yı�or�ta�ya�çı�kardı.�Budö�ne�min�so�nu�na�gel�di�ği�miz�de�dün�ya�ça�pın�da�mey�da�na�ge�len�de�ği�-şik�lik�le,�ka�pi�ta�lizm�ulu�sal�baskı�ve�eşit�siz�lik�le�ri�or�ta�dan�kal�dır�masıbir� ya�na,� ter�si�ne�kay�nağı� ha�li�ne� gel�di.� Sos�ya�liz�min� ise,� her� türlüulu�sal�baskı�ve�eşit�siz�li�ğin�kal�dı�rıl�ma�sın�da�mad�di�bir�te�mel�ya�rat�tı�-ğını�gös�ter�di.�Yi�ne�bur�ju�va�zi�ulu�sal�so�run�al�tın�da�bo�ğu�lur�ken,�pro�-le�tar�ya�ulus�ları� öz�gür�lü�ğe�gö�tü�re�cek� tek� sı�nıf� ol�du�ğu�nu�ka�nıt�ladı.Ulu�sal�baskı�ve�bu�na�karşı�ve�ri�len�ulu�sal�ha�re�ket�le�rin�bu�ikin�ci�dö�-ne�mi�ni�Sta�lin� şöy�le� be�lir�ti�yor:�“Ulu sal bas kı nın ge liş me si nin veona karşı sa va şım araç la rı nın ikin ci dö ne mi, ka pi ta liz min mah reç,ham mad de, ya kıt ve ucuz bir iş gücü pe şin de, ser ma ye ih racı vebü yük de mir ve de niz yol la rını gü ven lik al tı na al ma sa va şımı için -de, ulu sal dev let ler çer çe ve sin den çıktığı, ya kın ve uzak kom şu larza ra rı na, ken di ül ke si ni ge niş let ti ği, em per ya liz min be lir me dö ne -mi ne bağ la nır. Bu ikin ci dö nem de Batı’ nın es ki ulu sal dev let le riİn gil te re, İtal ya, Fran sa ulu sal dev let ler ol mak tan çı kar lar. Ya niel le ri ne ye ni top rak lar ge çi rip böy le ce ön ce Av ru pa’ nın Do ğu’ sun -da va rı lan, o aynı ulu sal ve sö mür ge sel baskı için bir alan oluş tu -ra rak, çok ulus lu dev let ler du ru mu na dö nü şür ler.

Bu dö nem Av ru pa’ nın Do ğu’ sun da ege men lik al tın da ki ulus la -rın (Çek ler, Po lon ya lı lar, Uk ray na lı lar) em per ya list sa vaş tan son -ra es ki çok ulus lu bur ju va dev let le rin da ğıl ması ve bü yük dev let -ler ce ege men lik al tı na alınmış ye ni ulu sal dev let le rin ku rul ma sı nayol açan, uyanış ve ge liş me le ri ile be lir len miş tir.” (Ulu sal So runve Sö mür ge ler So ru nu, syf. 60, 61)Bu�iki�dö�ne�min�or�tak�ve�farklı�yan�la�rını�be�lir�tir�ken,�ulu�sal�so�ru�-

nun�na�sıl�sö�mür�ge�ler�so�ru�nu�ile�kay�naş�tı�ğını�da�şöy�le�be�lir�tir:�“İlkiki dö ne min or tak bir özel li ği var, bu özel lik de şu: Bu dö nem demil li yet ler, baskı ve sö mü rü ye uğ ra mış lar dır. Bu nun so nu cu ulu salsa va şım yü rür lük te ve ulu sal so run da çö zül me miş ola rak kalmış,ama ara la rın da bir de ay rım var dır ve o da şu dur; bi rin ci dö nem -de ulu sal so run ayrı ayrı alınmış, çok ulus lu dev let ler çer çe ve sin -den çı ka rıl mış tır. Ve sa de ce az sa yı da ki Av ru pa mil li yet le ri kap sar.

107

Oy sa ikin ci dö nem de ulu sal so run, dev let le rin iç so ru nu ol mak tançok, bir kaç dev le ti il gi len di ren so run du ru mu na gi re rek, bü tünhak la rın dan ya rar la na ma yan mil li yet le ri bo yun du ruk al tın da tut -mak, Av ru pa dı şın da ki ye ni halk lar ve aşi ret le ri ken di et ki le ri al tı -na al mak is te yen em per ya list dev let ler ara sın da ki ge nel sa vaş so -ru nu du ru mu na dö nüş müş tür. Böy le ce, es ki den sa de kül türlü ül ke -ler de bir önem ta şı yan ulu sal so run, bu dö nem de ya lı tık ni te li ği niyi ti rir ve ge nel sö mür ge ler so ru nu ile kay na şır.” (Ulu sal So run veSö mür ge ler So ru nu, syf. 62)Bu�ikin�ci�dö�nem�bit�ti�ğin�de,�ulu�sal�so�ru�nun�kar�ma�şık�tab�lo�su�nu

yi�ne,�Sta�lin� şöy�le�çi�zer:�“Sa vaş son rası dö nem; ulu sal düş man lı -ğın, eşit siz li ğin, bas kı nın, ça tış ma la rın, sa vaş la rın, uy gar ül ke lerulus la rı nın bir bir le ri ne karşı ol du ğu ka dar, bü tün hak la rın dan ya -rar la na ma yan halk la ra karşı da, em per ya list acı ma sız lık la rı nındo ku naklı tab lo su nu açı ğa vu rur. Bir yan dan; bü tün ba ğımlı veba ğım sız, ger çek te ta ma men ba ğımlı ulu sal dev let ler, yı ğın la rınıezen ve sö mü ren bir kaç bü yük dev let ve bu güç le rin ulu sal dev le ti -nin sö mürü te ke li için ken di ara la rın da ki sa va şım ları, öte yan dan,ba ğımlı ve ba ğım sız ulu sal dev let le rin, bü yük güç le rin da ya nıl mazbas kı sı na karşı sa vaş ma ları, ulu sal dev let le rin, ken di ulu sal top -rak la rını ge niş let mek için ken di ara la rın da ki sa vaş ları, son ola rakda; sö mür ge le rin, bü yük güç le re karşı kur tu luş ha re ket le ri nin pe -kiş me si ve bu güç le rin için de ol du ğu ka dar, ge nel ku ral ola rak daara la rın da bir di zi ulu sal azın lık bu lu nan ulu sal dev let ler için dede ulu sal ça tış ma la rın kı zış ması; iş te bu em per ya list sa vaş sı ra sın -da bı ra kılmış bu lu nan dün ya tab lo su dur. Ulu sal so ru nun çö zü -mün de bur ju va top lu mun ta ma men if la sa uğ radığı or ta ya çık mış -tır.” (Ulu sal So run ve Sö mür ge ler So ru nu, syf. 259)

Bu�dö�ne�min�ulu�sal�ha�re�ket�le�ri�kar�şı�sın�da�pro�le�tar�ya�nın�tavrı

Ka�pi�ta�liz�min�yük�se�len�şart�la�rın�da�ulu�sal�ha�re�ket�ler,�hâ�lâ�bur�ju�-va�sı�nıf�ları�ara�sın�da�bir� re�ka�bet�sa�vaşı�gö�rü�nü�mün�de�dir�ler.�Ezi�len

108

ulus�bur�ju�va�zi�si�ha�re�ke�te�ön�cü�lük�et�mek�te�dir.�Bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�-ği� ge�li�şen�pro�le�tar�ya�ha�re�ke�ti�ni� bö�lüp�güç�süz�dü�şür�mek� için�mil�lislo�gan�lar� ar�dı�na�giz�len�mek�te�dir.�Ör�ne�ğin�Rus�ya’�da�ge�li�şen�pro�le�-tar�ya�ön�cü�lü�ğün�de�ki� dev�rim�ci� ha�re�ket,� bü�yük�Rus� şo�ve�niz�mi� ileezi�len�ulus�mil�li�yet�çi�li�ği�ta�ra�fın�dan,�sü�rek�li�ola�rak�par�ça�lan�mak�is�-te�mek�te�dir.�Gün�dem�de�ki� pro�le�tar�ya�dev�ri�mi�nin� za�fe�ri� için� herulus�tan�iş�çi�le�rin�tek�par�ti�de�bir�leş�me�le�ri�ge�re�kir.�Ay�rı�ca�mil�li�ha�re�-ke�tin�ön�cü�lü�ğünü�her�sı�nıf�tan�bur�ju�va�yap�mak�ta�dır.�Mil�li�ha�re�ket,de�mok�ra�tik�ha�re�ke�tin�bir�par�çası�du�ru�mun�da�dır.�Te�mel�me�se�le�mil�-li�so�ru�nun�ive�di�çö�zümü�de�ğil,�de�mok�ra�si�nin�za�fe�ri�ve�bu�na�bağlıola�rak�mil�li�so�ru�nun�çö�zü�mü�dür.�He�nüz� ezi�len�ulus�lar�da�ve� sö�mür�ge�ler�de�pro�le�tar�ya�nın�he�ge�-

mon�yası�şart�ları�doğ�ma�mış�tır.�Ön�cü�lük�için�Ekim�Dev�ri�mi’�nin�za�-fe�ri�ge�rek�li�dir.�Yi�ne�bu�dö�nem�de,�ezi�len�ulus�bur�ju�va�zi�si�nin�bü�tünye�te�nek�siz�li�ği�ne�ve�kay�pak�lı�ğı�na� rağ�men�ba�şın�da�yer� aldığı�mil�liha�re�ket�le�rin�haklı�yan�ları�var�dır.�Pro�le�tar�ya�nın�ken�di�öz�kur�tu�lu�şuiçin�bun�dan�ya�rar�lan�ması�ge�re�kir.�İş�te�özel�lik�le�Rus�ya’�da�mil�li�so�-run�kar�şı�sın�da�pro�le�tar�ya�nın�tavrı,�bu�ta�ri�hi�ve�so�mut�şart�lar�gö�zö�-nün�de�bu�lun�du�ru�la�rak�tes�pit�edi�lir.�Bu�tav�rın�te�me�lin�de�iki�li�bir�gö�-rev�yat�mak�ta�dır.�Bu�gö�rev�ler� bir� yan�dan�ha�kim�ulu�sun�her� türlüulu�sal�ay�rı�ca�lık�la�rı�na�karşı�çı�kar�ken,�öte�yan�dan�pro�le�tar�ya�nın�bir�-li�ği�ni�sa�vun�mak�tır.�Bu�iki�li�gö�rev�den�bi�rin�ci�si;�ulus�la�rın�ken�di�ka�-der�le�ri�ni�ta�yin�hakkı�il�ke�si�ni�(ken�di�ba�ğım�sız�dev�le�ti�ni�kur�ma�hak-kı�da�da�hil�ol�mak�üze�re)�so�nu�na�ka�dar�sa�vun�mak,� ikin�ci�si;�pro�le�-tar�ya�bir�li�ği�ni�her�türlü�bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği�ne�karşı�mu�ha�fa�za�et�-mek.�Ezen�ulus�dev�rim�ci�le�ri,�sü�rek�li�ola�rak�ulus�la�rın�ay�rıl�ması�ko�-nu�sun�da�pro�pa�gan�da�ve�aji�tas�yon�yap�mak,�ezi�len�ulus�dev�rim�ci�le�riise�eşit�te�mel�ler�üze�rin�de�ulus�la�rın�bir�li�ği�ni�sa�vun�mak�zo�run�da�dır.Le�nin,�bu�ko�nu�da�şöy�le�di�yor:�“Böy le bir du rum, Rus ya pro le tar -ya sı nın kar şı sı na iki yönlü ya da da ha doğ ru su iki yanlı bir gö revkoy mak ta dır. Bi rin ci si; her türlü bur ju va mil li yet çi li ği ne karşı veözel lik le Rus mil li yet çi li ği ne karşı mü ca de le et mek, sa de ce ge nelola rak bü tün ulus la rın tam hak eşit li ği ni ta nı mak la ye tin me mek,ama aynı za man da ba ğım sız dev let kur ma da da hak eşit li ği, ya ni

109

ulus la rın ken di ka der le ri ni ta yin et me, ay rıl ma, hak eşit li ği ni ta nı -ma ve ikin ci si; özel lik le bü tün ulus la rın her han gi bir bi çim de kibur ju va mil li yet çi li ği ne karşı ba şarı ile mü ca de le ede bil mek içinbu günkü du rum kar şı mı za pro le ter mü ca de le si ni ve pro le ter ör güt -le ri ni ko ru ma gö re vi ni, ulu sal tec rit doğ rul tu sun da, bur ju va ça ba -la rı na rağ men, bu ör güt le ri ulus la ra rası bir lik için de top la ma gö -re vi ni koy mak ta dır.” (Ulus la rın Ken di Ka der le ri ni Ta yin Hakkı,syf. 123)Kı�sa�ca�mil�li� so�run�he�nüz� sö�mür�ge�ler� so�ru�nu�na�bağ�lan�ma�dan

ön�ce�ki�dö�ne�min�de�pro�le�tar�ya�nın�tavrı�bu�dur.�

2-�Pro�le�tar�ya�dev�rim�le�ri�nin�bir�par�çası�ola�rak�ulu�salha�re�ket�ler

a) Mil li so ru nun sö mür ge ler so ru nu na dö nüş me si:Mil�li� so�ru�nun� sö�mür�ge�ler� so�ru�nu�na� dö�nüş�tü�ğünü� da�ha� ön�ce

kı�sa�ca� be�lirt�miş�tik.�An�cak� öne�min�den� ötürü� ko�nu�mu�bi�raz� da�haaç�mak�ge�re�kir.�Em�per�ya�list�aşa�ma�ya�gel�me�den�ön�ce�de�Av�ru�pa’�-nın�bir�yı�ğın�sö�mür�ge�si�vardı.�Fa�kat�bu�ra�lar�da�halk�la�rın�ya�şadığıve�bu�halk�la�rın�ken�di�ken�di�le�ri�ni�yö�ne�te�bi�le�cek�le�ri�Ba�tılı�sö�mür�-ge�ci�le�rin�ak�lın�dan�bi�le�geç�mi�yor�du.�Sö�mür�ge�halk�ları,�sa�de�ce�ka�-rın�tok�lu�ğu�na�ça�lış�tı�rı�la�cak,�kö�le�leş�ti�ri�le�cek�bir�in�san�ham�mad�de�-si�ola�rak�de�ğer�len�di�ri�li�yor�du.�İn�san�lar�en�kor�kunç�me�tod�lar�la�av�-la�nı�yor,� ge�mi�le�re� dol�du�ru�lup�Av�ru�pa� ve�Ame�ri�ka’�ya� kö�le� ola�rakgön�de�ri�li�yor�du.�Bu� du�rum�da�Av�ru�pa’�nın�me�de�ni� ulus�la�rını� il�gi�-len�di�ren,� ulus�la�rın� ken�di� ka�der�le�ri�ni� ta�yin� et�me�hakkı� il�ke�si,� el�-bet�te� bu� “vah�şi”� halk�ları� kap�sa�mı�na� al�ma�ya�caktı.� Em�per�ya�listaşa�ma�ya�gel�di�ği�miz�de,�sö�mür�ge�le�re�me�ta�ih�racı�ya�nın�da�ser�ma�yeih�racı� da� baş�lar.�Met�ro�pol� ül�ke�ler,� çe�şit�li� iliş�ki�ler� ya�nın�da,� sö�-mür�ge�ye�bir� de�bu�yol�la� gi�ri�yor�lardı.�Sö�mür�ge� top�lu�mu�na�gi�renser�ma�ye,�bü�yük�de�ği�şik�lik�le�re�yol�açtı,�on�ları�ye�ni�den� ta�rih�sah�-ne�si�ne�çek�ti.�Em�per�ya�lizm�ve�sö�mür�ge�le�ri�karşı�kar�şı�ya�ge�ti�re�cekolan� ha�re�ket�le�rin�mad�di� te�me�li,� böy�le�ce� atılmış� olu�yor�du.�Es�ki�-den�ser�ma�ye�nin�ye�dek�gücü�du�ru�mun�da�olan�sö�mür�ge�ler,�ser�ma�-

110

ye�ye�karşı�çık�tık�ları�öl�çü�de,� iş�çi�sı�nı�fı�nın�bağ�laşığı�ha�li�ne�gel�di�-ler.�Bur�ju�va�zi�nin�yü�rüttüğü�sa�vaş�la�rın�ye�dek�or�du�su�nu�oluş�tu�ransö�mür�ge�halk�la�rı�nın,�em�per�ya�liz�me�karşı�yü�rüt�tük�le�ri�yü�rüyüş�vedi�ren�me�ha�re�ket�le�ri,� sos�ya�list� ha�re�ke�tin� bir� par�çası� ha�li�ne� gel�di.Le�nin,� bu� sü�re�ci� şöy�le� be�lir�tir: “Es ki den sö mür ge ler le, Av ru pahalk ları (hiç de ğil se bun la rın bü yük ço ğun lu ğu) ara sın da ki ik ti -sa di hak, sö mür ge le rin me ta de ği şi mi ne ka tıl mak la bir lik te, he -nüz ka pi ta list üre ti me ka tıl mamış ol ma la rıydı. Em per ya lizm bü -tün bun ları de ğiş tir di. Em per ya liz min bel li başlı ni te li ği, ser ma -ye ih ra cı dır. Ka pi ta list üre tim, Av ru pa fi nans ka pi ta li ne ba ğım lı -lık tan kur tul ması ola nak sız ha le ge len sö mür ge ler de, git tik çe ar -tan bir hız la kök sal mak ta dır. Ge nel ku ral ola rak, as ke ri ba kım -dan ol sun, ge niş le me ba kı mın dan ol sun, sö mür ge le rin ay rıl masıan cak sos ya lizm ile ger çek le şe bi lir. Ka pi ta list dü zen de bu an cakis tis nai ola rak ya da sö mür ge de ol sun, met ro pol de ol sun bir di zidev rim ler ya da ayak lan ma lar pa ha sı na ola bi lir.” (Ulus la rınKen di Ka de ri ni Ta yin Hakkı, syf. 179-180)Em�per�ya�list�pay�la�şım�sa�vaşı�ve�bu�sa�va�şım�so�nun�da�or�ta�ya�çı�-

kan�Ekim�Dev�ri�mi�mil�li� so�ru�nu,�Batı’�nın�ge�liş�miş� ulus�la�rı�na� hasbir�so�run�ol�mak�tan�çı�ka�rak,�Do�ğu’�nun�sö�mür�ge�halk�la�rı�nın�kur�tu�-luş�me�se�le�si�ne�ke�sin�lik�le�bağ�ladı.�Mil�li�so�ru�na�ek�si�tip�bur�ju�va�ka�-lıp�lar�la� yak�laş�ma�yön�tem�le�ri� ge�çer�li�li�ği�ni� yi�tir�di.�Ör�ne�ğin,�mil�liso�ru�nun� sa�de�ce�uy�gar� halk�ları� il�gi�len�dir�di�ği,� özerk�lik� hak�ları� ileye�tin�mek�ge�rek�ti�ği.�Hu�ku�ki� for�mü�las�yon�lar� ve�ya� re�for�mist� an�la�-yış�lar�la�me�se�le�nin�çö�zü�le�bi�le�ce�ği�şek�lin�de�ki�gö�rüş�ler�if�las�et�ti.�Sa�-vaş� dö�ne�mi�bo�yun�ca� aşağı� yu�karı� bü�tün�halk�lar� si�yah-be�yaz-sarıırk�lar�bir�bi�ri�ne�ka�rıştı.�Ve�bir�bir�le�rin�den�çok�şey�öğ�ren�di�ler.�Şu�ra�-da-bu�ra�da� em�per�ya�liz�min�da�ya�nıl�maz� zul�mü�ne�karşı� bir� sürü� is�-yan�lar�pat�lak�ver�di.�Ni�te�kim�Ekim�Dev�ri�mi,�em�per�ya�list�zin�cir�denilk�hal�kayı�ko�pa�rı�yor,�ilk�ge�di�ği�açı�yor�du.�Bu�nun�la�Batı’�nın�iş�çi�sı�-nıfı�ile�Do�ğu’�nun�sö�mür�ge�halk�la�rı�nın�kur�tu�luş�me�sa�jını�ile�ti�yor�du.El�bet�te�sö�mür�ge�halk�ları�bu�çağ�rı�ya�ku�lak�la�rını�tı�ka�ma�ya�cak�lar,�di�-re�ni�şe� ge�çe�cek�ler�di.�Ta�rih�te� ilk� de�fa� sö�mür�ge�ci�li�ğe� baş�kal�dı�ranAna�do�lu�halk�ları,�ön�cü�lük�da�ha�ha�re�ke�tin�ba�şın�dan�iş�bir�li�ği�ne�yat�-

111

kın�bir� sı�nı�fın� (ti�ca�ret�bur�ju�va�zi�si�hiz�me�tin�de�ki�Os�manlı�pa�şa�ları)elin�de�ol�ma�sı�na� rağ�men� za�fe�re� ulaştı.�Bu�ha�re�ket� aynı� za�man�dabü�tün� İs�lam�halk�ları� çev�re�si�ne� top�lamış,� on�ları� da�baş�kal�dır�ma�yaha�zır�la�mıştı.� Sta�lin�mil�li� so�ru�nun,� sö�mür�ge�ler� so�ru�nu�na�han�gi� ta�-rih�sel� olay�lar�la� bağ�lan�dı�ğını� açık�ça�koy�mak�ta�dır:�“Ulu sal so ru -nun, ge nel sö mür ge sel so run du ru mu na gel me si; ta rih sel bir rast -lantı de ğil dir, bu ge liş me ilk ola rak em per ya list sa vaş sı ra sın da,sa vaşçı güç le rin em per ya list grup la rı nın or du bir lik le ri ni oluş tur -mak için ge rek li is yan ları sağ la dık ları, sö mür ge ye baş vur ma zo -run da kal dık ları ger çe ği ile açık la nır. Bu sü re cin, em per ya list le rinbu ge ri kalmış sö mür ge halk la rı na ka çı nıl maz çağ rı da bu lun ma -ları sü re ci nin, bu halk ları ve aşi ret le ri kur tu luş sa va şı nın yo lu nasok mak tan ge ri bı ra ka ca ğı na kuş ku yok tur. Son ra ulu sal so ru nunge niş le me si, bü tün yer yü zünü ön ce kü çük kı vıl cım lar, da ha son rakur tu luş ha re ke ti ale vi ile tu tuş tu ran ge nel sö mür ge so ru nu du ru -mu na ge ti ren ikin ci et ken de, em per ya list grup la rın Tür ki ye’ yipay laş ma ve dev let ola rak var lı ğı na son ver me gi ri şim le ri dir. Müs -lü man halk lar ara sın da, en ge liş miş dev let olan Tür ki ye bu na kat -la na mazdı. Sa vaş bay ra ğını kal dı rıp em per ya liz me karşı Do ğuhalk la rını ken di yö rün ge sin de top ladı. Üçüncü et ken, em per ya liz -me karşı sa vaşı bir di zi ba şarı ka za nan ve do ğal ola rak Do ğu’ nunezi len halk la rını esin le yen, on ları sa vaş ma ya yö nel ten, böy le ceon la rın İr lan da’ dan Hin dis tan’ a ka dar ezi len halk la rın or tak cep -he si ni kur ma la rını sağ la yan, Sov ye tik Rus ya’ nın or ta ya çı kı şı dır.”(Ulu sal So run ve Sö mür ge ler So ru nu syf. 62-63)

b) Mil li ha re ket le rin pro le tar ya dev rim le ri nin bir par çasıha li ne ge li şiBu�ge�çiş�te� 1905�ve�1917�dev�rim�le�ri�nin� ta�ri�hi� rolü;� da�ha�1905

bur�ju�va�de�mok�ra�tik� dev�ri�min�de�Le�nin� iki� tak�tik�te,� bur�ju�va�zi�ninçar�lık�la�uz�la�şa�ca�ğını,�pro�le�tar�ya�nın� ise�dev�rim�de�öncü�güç�ola�rakye�ri�ni� al�ması� ge�rek�ti�ği� te�zi�ni� iş�le�miş�ti.�Rus� li�be�ral� bur�ju�va�zi�si;pro�le�tar�ya�ile�dev�ri�mi�iler�le�te�ce�ği�ne,�çar�lık�la� iş�bir�li�ği�ya�pa�rak,�re�-for�mist�ta�lep�ler�le�ye�tin�miş,�gü�ve�nil�mez�bir�müt�te�fik�ol�du�ğu�nu�gös�-

112

ter�miş�tir.� İş�çi� sı�nı�fı�nın� ken�di�si�ne�ye�ni�müt�te�fik�ler� ara�ması,�EkimDev�ri�mi’�nde�köy�lü�lük�le�sağ�la�nan�it�ti�fak�lar,�bur�ju�va�zi�nin�bu�ge�ri�ciuz�la�şıcı�ka�rak�te�ri�kar�şı�sın�da�zo�run�lu�ha�le�gel�di.Eğer�pro�le�tar�ya�sos�ya�liz�me�var�mak� is�ti�yor�sa,�bur�ju�va�zi�nin�yap�-

mak�tan�vaz�geç�ti�ği�de�mok�ra�tik�dev�ri�mi,�ye�ni�müt�te�fik�le�ri� ile�he�ge�-mon�yası�al�tın�da�so�nu�na�ka�dar�sür�dür�me�si�ge�re�kir.�“Bur ju va dev ri -mi dir”�di�ye,�pro�le�tar�ya�nın�öncü�ro�lünü�ye�ri�ne�ge�tir�mek�ten�ge�ri�dur�-ma�ya�cağı,�bu�aşa�mayı�at�la�ya�rak�sos�ya�list�dev�ri�mi�ger�çek�leş�ti�re�me�-ye�ce�ği,� le�ni�nist� ke�sin�ti�siz�dev�rim� te�o�ri�si�nin�özünü�oluş�tu�rur.�Le�-nin’�in�mark�sist�dev�rim�te�o�ri�si�ne�yaptığı�kat�kı�la�rın�ba�şın�da�bu�ge�lir.Ni�te�kim�Şu�bat�Bur�ju�va�De�mok�ra�tik�Dev�ri�mi’�nde�pro�le�tar�ya�nınköy�lü�lük�le�ger�çek�leş�tir�di�ği�ik�ti�dar,�bu�ev�re�yi�kı�sa�sü�re�de�ta�mam�la�-ma�sını�ve�Ekim�Sos�ya�list�Dev�ri�mi’�ne�geç�me�si�ni�ola�naklı�kıldı.�Budev�rim�ler�şu�ol�gu�ları�açık�se�çik�or�ta�ya�ko�yar:�Bur�ju�va�zi,�de�mok�ra�-tik�dev�ri�mi�öncü�güç�ola�rak�so�nu�na�dek�sür�dü�re�mez.�O�her�za�manken�di�sa�ğın�da�ki�ge�ri�ci�ler�le�uz�laş�ma�ta�raf�ta�rı�dır.�Kü�çük-bur�ju�va�zi�debü�yük�öl�çü�de�bu�uz�laş�ma� için�de�ye�ri�ni� ara�mış�tır.�Dev�ri�mi� so�nu�naka�dar�gö�tü�re�cek�güç�iş�çi�sı�nıfı�ve�köy�lü�lük�tür.�Bur�ju�va�zi,�fe�o�da�liz�-me�karşı� ken�di�öz�gö�re�vi�ne� iha�net� eder�ken,�pro�le�tar�ya�ken�di�özdev�ri�mi� için�bu�gö�re�vi� ye�ri�ne�ge�tir�mek�zo�run�da�kaldı.�Köy�lü�lük,bur�ju�va�zi�nin�ye�dek�gücü�ol�mak�tan�çı�kıp�pro�le�tar�ya�nın�ye�dek�gücüha�li�ne�gel�di.�Ekim�Dev�ri�mi’�nde�ol�du�ğu�gi�bi� ulu�sal� dev�rim�de�debur�ju�va�zi�nin�ko�nu�mu�ay�nı�dır.�Ezi�len�ulus�lar� çar�lık�Rus�ya’�sın�dankur�tu�lur�ken,�ken�di�bur�ju�va�zi�le�ri�ta�ra�fın�dan�em�per�ya�liz�min�gü�dümüal�tı�na� so�ku�lu�yor�lardı.�Es�ki� ba�ğım�lı�lık� iliş�ki�le�ri�nin�ye�ri�ni� ye�ni� ba�-ğım�lı�lık�iliş�ki�le�ri�alı�yor�du.�Bur�ju�va�zi�de�mok�ra�tik�dev�rim�de�son�birge�ri�ci�li�ğe� tes�lim�olur�ken,�mil�li� kur�tu�luş�ta�da� em�per�ya�liz�me� tes�limolu�yor�du.�Na�sıl�ki,�de�mok�ra�tik�dev�ri�min�tam�ba�şa�rısı�için�pro�le�tar�-ya�he�ge�mon�yası�zo�run�lu�ise,�Ekim�Dev�ri�mi’�nden�son�ra�ezi�len�ulus�-la�rın� tam�ba�ğım�sızlığı� için�de�pro�le�tar�ya�nın�he�ge�mon�yası� zo�run�luha�le�gel�miş�tir.�Ezi�len�ulus�la�rın�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�sin�de�bur�ju�va�zi�-nin�tes�li�mi�yet�çi�ka�rak�te�ri,�Rus�ya’�da�ve�Türk�mil�li�kur�tu�luş�ha�re�ke�-tin�de�be�lir�gin�leş�miş�tir.Ekim�Dev�ri�mi�so�nu�cu�Rus�ya’�da�ken�di�ka�der�le�ri�ni�ta�yin�hak�kı�na

113

sa�hip�çı�kan�ezi�len�ulus�lar�bur�ju�va�zi�si,�pro�le�tar�ya�dev�ri�mi�kar�şı�sın�-da,�em�per�ya�liz�mi�im�da�da�ça�ğır�dı�lar.�Baş�la�rın�da�ol�duk�ları�ge�ri�ci�ik�-ti�dar�ları�va�sı�ta�sıy�la,�Rus�ya’�da�ki�mu�zaf�fer�dev�ri�mi�boğ�ma�ya�ça�lış�tı�-lar.� İç� sa�vaş�ta,� em�per�ya�lizm�le� ve�Rus�ge�ri�ci�li�ği� ile� bir�leş�ti�ler.�Buezi�len�ulus�la�rın�tam�ba�ğım�sız�lık�için�em�per�ya�liz�me�karşı�Rus�pro�-le�tar�yası�ile�it�ti�fak�la�rını�zo�run�lu�bir�ha�le�ge�tir�miş�tir.�Ni�te�kim�da�hason�ra�ki�ge�liş�me�ler�bu�nu�ka�nıt�ladı.�Bü�tün�ulus�lar�SSCB’�de�bir�leş�ti�-ler.�Türk�mil�li�kur�tu�luş�ha�re�ke�tin�de�ise�da�ha�sa�va�şın�için�de�em�per�-ya�lizm�le�sağ�la�nan�iş�bir�li�ği,�dev�ri�mi�ol�du�ğu�yer�de�bı�raktı.�Pro�le�tar�-ya�ise�kur�tu�luş�ta�öncü�rol�oy�na�ya�madığı�için�ne�fe�o�da�liz�me,�ne�deem�per�ya�liz�me�karşı�ba�şa�rılı�bir�mü�ca�de�le�ve�ril�di.�Mil�li�de�mok�ra�tikdev�ri�min� tam�za�fe�ri� için�pro�le�tar�ya�he�ge�mon�ya�sı�nın� zo�run�lu�lu�ğu,bu�ör�nek�le�de�açık�ça�gö�rüldü.�Şu�bat�ve�Ekim�dev�rim�le�ri�bur�ju�va�zi�-nin�bu�tu�tu�cu�ve�ge�ri�ci�ka�rak�te�ri�ni�or�ta�ya�çı�ka�rır�ken,�di�ğer�yan�danpro�le�tar�ya�nın�ön�cü�lü�ğü�nün� ezi�len�ulus�la�rın� kur�tu�luş�mü�ca�de�le�siiçin�en�bü�yük�te�mi�nat�ol�du�ğu�nu,�bu�so�mut�ör�nek�ler�va�sı�tası�ile�ka�-nıt�ladı.�Yi�ne�bu�dev�rim�ler,�mil�li�bas�kı�nın�tam�ola�rak�or�ta�dan�kal�dı�-rıl�ması� ve�kü�çük�ulus�la�rın� ba�ğım�sız�lık�la�rını� ko�ru�ya�bil�me�si� içinemek�çi�sı�nıf�la�rın�ik�ti�da�rı�nın�şart�ol�du�ğu�nu�gös�ter�di.�Ezi�len�ulu�sunba�şın�da�bur�ju�va�zi� bu�lun�duk�ça,� ba�ğım�sız�lı�ğın� tam�ola�rak� sağ�la�na�-ma�ya�cağı,�iş�çi�ve�köy�lü�le�rin�çı�ka�rı�nın,�bun�la�rın�kur�du�ğu�hü�kü�met�-ler�ta�ra�fın�dan�ko�run�ma�ya�cağı,�tam�ba�ğım�sız�lık�ve�sı�nıf�çı�kar�la�rı�nınsağ�la�ma�bağ�la�na�bil�me�si� için� emek�çi�le�rin� ken�di� ik�ti�dar�la�rını� kur�-ması�ge�rek�ti�ği�ni�Sta�lin�şöy�le�ifa�de�eder:�“Ulus la rın ken di ka der le -ri ni ta yin et me hakkı, çev re böl ge le rin ulu sal bur ju va zi le ri nin ik ti -darı ele al ma ları ve ken di öz ulu sal dev let le ri ni kur mak için Şu batdev ri min den ya rar lan ma bi çi min de yo rum la nı yor du. Dev ri min da -ha son ra ki ge liş me si yu ka rı da be lir ti len bur ju va ku rum ları (dev letay gıt la rı nın) he sap la rı na gir mi yor du ve gi re mez di de. Ve mas ke si -ni atıp ger çek yü züy le bir le şen bir em per ya liz min çar lı ğın ye ri negeç ti ği ve bu em per ya liz min mil li yet ler için da ha güçlü ve da hateh li ke li bir düş man ol du ğu, ye ni bir ulu sal bas kı nın te me li ol du ğugöz den ka çı rı lı yor du. Bü tün ulu su tem sil eden ku rum lar, dış tan ge -len dar be ler kar şı sın da ol du ğu gi bi, iç pat la ma lar kar şı sın da da

114

sa vun ma sız ka lı yor lardı. Ye ni do ğan ulu sal dev let ler, da ha çi çekaç ma dan so lup ku ru yor lardı. Bu du rum da ulus la rın ken di ka der le -ri ni ta yin et me hak ları, es ki bur ju va de mok ra tik yo ru mu bir ha yalolu yor. Dev rim ci an la mını yi ti ri yor du. Bes bel li ki, bu ko şul lar daulu sal bas kı nın or ta dan kal dı rıl ması ve kü çük al wal dev let le ri ninba ğım sız du ru ma ge ti ril me si söz ko nu su bi le ola maz. Ezi len mil li -yet le rin emek çi yı ğın la rı nın kur tu lu şu nun, ulu sal bas kı nın or ta dankal dı rıl ması, em per ya lizm ile bağ ları ko par ma dan, ken di ulu salbur ju va zi si ni de vir me den ve emek çi yı ğın la rın ken di le ri nin ik ti da -rını ger çek leş tir me den dü şü nü le me ye ce ği açık-se çik bel li olu yor -du. (Ulu sal So run ve Sö mür ge ler So ru nu, syf. 38, 39, 40)Ekim�Dev�ri�mi’�nin�Rus�ya’�nın�mer�ke�zin�den�çev�re�ye�doğ�ru�ya�yıl�-

ması�ve�iç�çe�liş�ki�le�rin�kes�kin�leş�me�si�kar�şı�sın�da�da�ha�ön�ce�ku�ru�lanulu�sal�hü�kü�met�le�rin�em�per�ya�lizm�le�na�sıl�bü�tün�leş�ti�ği�ni�Sta�lin�şöy�-le�an�la�tır:�“Mer kez de mu zaf fer olan dev rim, zo run lu ola rak ül ke -nin en üc ra kö şe le ri ne ka dar ya yı la cak tır. Ve ger çek ten de Ku zey’ -den ge len dev rim dal gası, da ha ilk gün le rin de çev re böl ge le ri bir -bi ri ar dın dan kap la ya rak bü tün Rus ya’ yı sardı. Ama ora lar daEkim Dev ri mi’ nden ön ce ku rul muş olan ulu sal şu ra lar ve böl ge selhü kü met ler ba ra jı na çarptı. Ger çek şu ki; bu ulu sal hü kü met ler,sos ya list dev ri min la fını bi le duy mak is te mi yor lardı. Bur ju va ni te -li ği ta şı dık ları için es ki bur ju va dün yayı yık mayı hiç de is te mi yor -lardı. Tam ter si ne es ki bur ju va dü ze ni ko ru mak ve sağ lam laş tır -mak için bü tün güç le ri ni har ca mayı gö rev sa yı yor lardı. Ül ke ninçev re böl ge le rin de ki hü kü met le rin sa vaşı, bur ju va ve karşı-dev ri -min sos ya liz me karşı sa va şı dır. Ve şu an da da öy le dir. Hal kın bağlıbu lun du ğu ulu sal bay ra ğın kul la nıl ması, halk yı ğın la rını al dat -mak, ulu sal bur ju va zi nin karşı-dev rim ci plan la rını mas ke le mekiçin dir. Ama ulu sal ve böl ge sel hü kü met le rin gi riş tik le ri sa vaş, eşitol ma yan bir sa vaş tır. İki yan dan; dış tan Sov yet ik ti darı ta ra fın danve iç ten ken di öz iş çi ve köy lü le ri ta ra fın dan sal dı rı ya uğ ra yanulu sal hü kü met ler, da ha ilk ça tış ma lar da boz gun ha lin de ge ri le di -ler. Tam bir ye nil gi ye uğ ra yan ulu sal hü kü met ler, ken di iş çi ve köy -lü le ri ne karşı Batı’ nın em per ya list le ri, bü tün dün ya da kü çük ulus -

115

la rın kı dem li sö mü rü cü le ri ni ve za lim le ri ni yar dı ma ça ğır mak zo -run da kal dı lar. O za man her kes için açık se çik bel li ol du ki, ulu salbur ju va zi ken di hal kını ulu sal bas kı dan kur tar ma pe şin de de ğil di,o hal kın ken di alın te rin den kâr lar el de et me öz gürlüğü ay rı ca lık -la rını ve ser ma ye le ri ni ko ru ma öz gürlüğü pe şin dey di. O za manbü tün açıklığı ile an la şıldı ki, em per ya lizm ile bağ ları ko par ma -dan, ezi len yı ğın la rı nın eli ne geç me den, ezi len ulus la rın bur ju va zi -si dev ril me den emek çi ulus la rın kur tu lu şu dü şü nü le mez.” (Ulu salSo run ve Sö mür ge ler So ru nu, syf. 41, 42, 43)Ekim�Dev�ri�mi�bir�yan�dan�Rus�ya’�da�ulus�la�rın�ken�di�ka�der�le�ri�ni

ta�yin�hakkı�il�ke�si�nin�bur�ju�va�zi�yo�ru�mu�na�son�ve�rir�ken,�di�ğer�yan�-dan�dün�ya�ça�pın�da�ulu�sal�so�ru�nu,�yarı-sö�mür�ge�ve�sö�mür�ge�halk�-la�rın�em�per�ya�liz�me�karşı�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�si�so�ru�nu�ha�li�ne�ge�tir�-di.� Sta�lin,� özet� ola�rak�Ekim�Dev�ri�mi’�nin�dün�ya�ca�öne�mi�ni� şöy�lebe�lir�tir:�

“1- Ulu sal so ru nu, ulu sal bo yun du ru ğa karşı sa vaş gi bi özel birso run ol mak tan çı ka ra rak; ezi len halk la rın, sö mür ge le rin ve yarı-sö mür ge le rin, em per ya list sö mü rü den kur tu lu şu, ge nel so ru nu ha -li ne ge ti re rek bu nun ala nını ge niş let miş tir.

2- Bu kur tu lu şun ger çek le şe bil me si için bü yük ola nak la ra ya -ramış ve ger çek yol ları aç mış tır. Ve böy le lik le Batı’ nın ve Do ğu’ nunezi len halk la rı nın kur tu lu şu nu ge niş öl çü de ko lay laş tır mış tır. On larıem per ya liz me karşı mu zaf fer sa va şın or tak yo lu na ge tir miş tir.

3- Batı’ nın pro le ter le rin den, Rus ya Dev ri mi ara cılığı ile Do ğu’ -nun ezi len halk la rı na ka dar va ran, dün ya em per ya liz mi ne karşıye ni bir dev rim ler cep he si ku ra rak, sos ya list Batı ile kö le leş ti ril -miş Do ğu ara sı na köprü kur muş tur.” (Ulu sal So run ve Sö mür ge lerSo ru nu, syf. 46, 47)Gö�rü�lü�yor�ki,�Ekim�Dev�ri�mi�mil�li�so�ru�nu�sö�mür�ge�ler�so�ru�nu�na

bağ�lar�ken,� aynı� za�man�da�mil�li� ha�re�ket�le�ri� bur�ju�va�dev�rim�le�ri�ninbir� par�çası� ol�mak�tan� çı�ka�rıp� pro�le�tar�ya�dev�rim�le�ri�nin� bir� par�çasıha�li�ne�ge�tir�di.�Ekim�Dev�ri�mi’�nden�son�ra�mil�li�so�ru�nu,�hâ�lâ�bur�ju�va�dev�rim�le�ri�-

nin�bir�par�çası�ola�rak�de�ğer�len�di�ren;�mil�li�ha�re�ket�le�ri,�bur�ju�va�sı�-

116

nıf�ları� arası� pa�zar� için� bir� re�ka�bet� kav�gası� ola�rak�ko�yan,� böy�le�ceulus�la�rın�ken�di�ka�der�le�ri�ni� ta�yin�hakkı� il�ke�si�ne,�bur�ju�va�yo�rum�larka�zan�dır�mak� is�te�yen�le�re,�Sta�lin� şu�gö�rüş�le�ri� ile� karşı� çı�kar:�“Veböy le ce, ‘bü tün ik ti dar ulu sal bur ju va zi ye!’ slo ganı ile ulus la rınken di ka der le ri ni ser best çe ta yin et me hakkı ko nu sun da ki es ki bur -ju va kav ra mı nın mas ke si ni dev ri min biz zat sey ri dü şürdü. Ve bukav ram bir ke na ra atıldı. ‘Bü tün ik ti dar ezi len ulus la rın emek çi yı -ğın la rı nın!’ slo ganı ile ulus la rın ken di ka der le ri ni ser best çe ta yinet me hakkı ko nu sun da ki sos ya list kav ram, bü tün uy gu la ma hak la -rını ve ola nak la rını ka zanmış ol du. Böy le ce Ekim Dev ri mi, es kibur ju va ulu sal kur tu luş ha re ket le ri ne son ve re rek, ezi len ulus la rıniş çi ve köy lü le ri nin her türlü bas kı ya karşı ve bu ara da ulu sal bas -kı ya karşı, ken di bur ju va zi le ri nin ik ti dar la rı na karşı ve ya bancıbur ju va zi ye, ge nel ola rak em per ya liz me karşı ye ni sos ya list birha re ke tin ça ğını aşmış ol du. Ama ulu sal ha re ke tin top lum sal an -lam ve öne mi ni, çe şit li mil li yet ler bur ju va zi si nin re ka bet sa va şı -mını gö ren bir ada mın ulu sal so ru nu as lın da, bir köylü so ru nuola rak dü şü ne me ye ce ği de in kar edi le mez. Bu gün ulu sal so ru nunözü sö mür ge ler ve ba ğımlı mil li yet ler, halk yı ğın la rı nın ma li sö mü -rü ye karşı bu sö mür ge ler ve mil li yet le rin, ege men mil li ye tin em -per ya list bur ju va zi si ta ra fın dan si ya sal kö le leş ti ril me si ve kül tü relki şi lik siz leş tir me si ne karşı sa vaş ta dır... Bu ra da asıl bir mil li yetbur ju va zi si nin bir baş ka mil li yet bur ju va zi si ni re ka bet sa va şın dayen me si ya da ye ne bil me si ol gu su nun de ğil, ama ege men mil li ye -tin em per ya list gru bu nun te mel yı ğın ları ve her şey den ön ce de sö -mür ge ve ba ğımlı ül ke ler, köylü yı ğın la rını sö mü rüp ez me si ve on -ları ezip sö mü rür ken, böy le ce on ları em per ya liz me karşı sa va şasü rük le yip pro le ter dev ri min mü tef fik le ri du ru mu na ge tir me ol gu -su nun söz ko nu su ol du ğu açık tır. Eğer ulu sal ha re ke tin an lamı veöne mi çe şit li mil li yet le rin bur ju va zi le ri ara sın da ki re ka bet sa vaş -la rı na in dir ge nir se, ulu sal so run enin de so nun da bir köylü so ru nuola rak dü şü nü le mez. Ve ter si ne, eğer ulu sal so run enin de so nun dabir köylü so ru nu ola rak dü şü nü lür se, ulu sal ha re ke tin top lum salan lam ve öne mi çe şit li mil li yet ler bur ju va zi le ri ara sın da ki re ka bet

117

sa va şın da gö rü le mez. Bu iki for mü las yon ara sı na eşit işa re ti koy -mak, ke sin lik le ola nak sız dır.” (Ulu sal So run ve Sö mür ge ler So ru -nu, syf. 44-160)Sta�lin�mil�li� so�run�da,�Ekim�Dev�ri�mi�ön�ce�si�ve� son�rası� ara�sın�da

bir� ay�rım�yap�ma�yan,�mil�li� ha�re�ke�ti� hep�bur�ju�va� sı�nıf�ları� ara�sın�dabir�ha�re�ket�ola�rak�ko�yan�Yu�gos�lav�Se�miç’�le�ara�la�rın�da�do�ğan�po�le�-mik�ten�ötürü�ko�nu�ya�ye�ni�den�eğil�mek�zo�run�da�ka�lır:�“Se miç ar ka -daş, Sta lin’ in 1912 son la rın da ya zılmış ‘Mark sizm Ve Mil li Me se -le’ bro şü rü nün bir par ça sı na atıf ta bu lu nu yor. O par ça da ‘ulu salsa vaş bur ju va sı nıf la rı nın ken di ara la rın da ki bir sa vaş tır’ de nir.Böy le yap mak la an la şı lan ulu sal so ru nu, top lum sal an lam ve öne -mi ni bel li ta rih sel ko şul lar için de be lir le me ye yö ne le rek, ken di for -mü lü nün doğ ru lu ğu na ben zet me de bu lun mak is ti yor. Ama Sta lin’ inbro şürü, em per ya list sa vaş tan ön ce ulu sal so ru nun, he nüz mark -sist le rin gö zün de dün ya ça pın da bir so run ol madığı ve mark sist le -rin ulus la rın ka der le ri nin öz gür ce be lir le me hak kı na iliş kin te melis tem le ri; pro le ter dev ri min bir par çası ola rak de ğil, ama bur ju vade mok ra tik dev ri mi nin bir par çası ola rak dü şü nüldüğü sı ra ya zıl -mış tır. O gün den bu ya na ulus la ra rası du ru mun köklü bir bi çim dede ğiş ti ği ni, bir yan dan sa vaş, bir yan dan da Rus ya’ da ki Ekim Dev -ri mi’ nin ulu sal so ru nu bur ju va de mok ra tik dev ri mi nin bir par çasıdu ru mun dan pro le ter sos ya list dev ri min bir par çası du ru mu na dö -nüş tür dük le ri ni gör me mek gü lünç olur. Le nin 1916 Eki mi’ nde‘ulus la rın ka der le ri ni ta yin hak kı nın, ta yi ni üze ri ne bir tar tış ma -nın öze ti’ adlı ma ka le sin de ulu sal so ru nun, halk la rın ken di ka der -le ri ni ken di le ri nin ta yin et me hak kı na iliş kin, ana so ru nun ge nelde mok ra tik ha re ke tin bir par çası ol mak tan çık tı ğını, da ha şim di -den sos ya list ge nel pro le ter dev ri mi bü tün le yen par çası du ru mu nagel miş bu lun du ğu nu söy lü yor du. Le nin’ in ol sun, Rus ko mü niz mi -nin öbür tem sil ci le ri nin ol sun, ulu sal so ru nun üze ri ne da ha son ra -ki ya zı la rı nın sö zünü bi le et mi yor. Ye ni ta rih sel du rum ge re ğin ce,ye ni bir çağ; pro le ter dün ya dev ri mi ça ğı na gir miş bu lun du ğu muzşu an da Se miç ar ka da şın, Sta lin’ in Rus ya’ da de mok ra tik dev rimdö ne min de ya zılmış bro şü rü nün fi lan ca par ça sı na atıf ta bu lun ma -

118

sı nın ne an lamı ola bi lir? Sa de ce şu an lamı ola bi lir ki, Se miç ar ka -daş, di ya lek ti ğin il kel ku ral la rını çiğ ne ye rek ve bel li bir ta rih seldu rum da rolü olan bir be lir le me nin, baş ka bir ta rih sel du rum dayanlış ola bi le ce ği ger çe ği ni gö zö nün de tut mak sı zın, yer ve za mandı şın da canlı ta rih sel du rum ile her türlü bağ lı lık dı şın da alın tı larya pı yor. Yu gos lav ko mis yo nun da ki ko nuş mam da ulu sal so ru nun;Rus Bol şe vik le ri ta ra fın dan ko nuş bi çi min de, iki aşa ma nın ayır de -dil me si ge rek ti ği ni söy le miş tim. Bur ju va de mok ra tik dev ri mi ninsöz ko nu su ol du ğu ve ulu sal so ru nun ge nel de mok ra tik ha re ke tinbir par çası ola rak dü şü nüldüğü, Ekim ön ce si aşa ma ile ar tık pro -le ter dev ri min bü tün le yi ci par çası du ru mu na gel miş bu lun du ğuEkim aşa ma sı dır. Bu ay rı mın çok bü yük bir önem ta şı dı ğını ka nıt -la ma ya pek ge rek yok sa nı rım. Kor ka rım ki, Se miç ar ka daş ulu salso ru nun ko nuş bi çi min de ki iki aşa ma ara sın da va ro lan bu ay rı mınan lam ve öne mi ni he nüz kav ra mamış.” (Ulu sal So run ve Sö mür ge -ler So ru nu, syf. 161, 162)So�nuç�ola�rak�Ekim�Dev�ri�mi’�nden�son�ra�mil�li�ha�re�ket�le�rin�bur�-

ju�va�mil�li� ha�re�ket�le�ri� ola�rak� ele� alı�na�ma�ya�cağı,� sö�mür�ge�ler�de�birdev�rim�me�se�le�si�ola�rak�ko�nul�ması�ge�rek�ti�ği�ni,�yu�ka�rı�da�ki�alın�tı�lar�-dan�açık�ça�iz�le�mek�te�yiz.

c) Sö mür ge ler de Dev rim1- Dev ri min ob jek tif şart larıPro�le�tar�ya�dev�rim�le�ri�ça�ğın�da,�dün�ya�nın�her�ta�ra�fın�da�dev�ri�min

ob�jek�tif� şart�ları�var�dır.�Ama�bu�şart�la�rın�ol�gun�luk�dü�zey�le�ri�ül�ke�-den�ül�ke�ye�de�ğiş�mek�te�dir.�Ba�ğım�sız�ge�liş�miş�bir�ka�pi�ta�list�ül�ke�dedev�ri�min�ob�jek�tif� şart�la�rı�nın� ol�gun�luk�dü�ze�yi� eko�no�mik,� si�ya�sibuh�ran�la�rın�or�ta�ya�çık�ma�sı�na�bağ�lı�dır.�Bu�kriz�ler�or�ta�ya�çık�ma�dan,ev�rim� sü�re�cin�den� sı�cak�mü�ca�de�le� sü�re�ci�ne�gi�ri�le�mez.�Kriz�ler� yaka�pi�ta�list�ale�min�iç�özel�li�ğin�den�or�ta�ya�çı�kar,�ya�da�dev�rim�ci�ini�si�-ya�tif�ta�ra�fın�dan�biz�zat�ya�ra�tı�lır.�Bu�sü�reç�ger�çek�leş�ti�ril�me�den�dev�-ri�me�baş�la�na�maz.�Baş�lan�sa� da�hi� ba�şa�rı�sız�lı�ğa� uğ�ra�ya�cağı� bel�li�dir.Yarı-sö�mür�ge�ler�de�dev�ri�min�ob�jek�tif� şart�la�rı�nın� ol�gun�luk�dü�ze�yi,ül�ke�de�ki� em�per�ya�lizm�ve� iş�bir�lik�çi�le�ri�nin� var�lı�ğın�dan�ötürü�bi�raz

119

da�ha�ge�liş�miş�tir.�Gö�rü�nür�de�em�per�ya�liz�min�açık�bir� iş�ga�li�yok�tur.Yer�li�ege�men�sı�nıf�la�rın�iş�bir�lik�çi�yö�ne�tim�le�ri�var�dır.�Em�per�ya�lizmeko�no�mik,�si�ya�si�ve�kül�tü�rel�alan�lar�da�ki�nü�fu�su�nu,�bun�lar�va�sı�tasıile� sür�dür�mek�te�dir.�Ül�ke� “giz li iş gal”� es�pi�ri�si� için�de�dir.�Ül�ke�de�kisi�ya�si,� eko�no�mik�kon�jonk�tür�ka�pi�ta�list� alem�den� şid�det�le� et�ki�le�nir.Ge�liş�miş� ka�pi�ta�list� ül�ke�ler�de�ki� bir� bu�na�lım,� et�ki�si�ni� bu�ül�ke�ler�deda�ha� şid�det�li� du�yu�rur.�Halk�kit�le�le�ri�nin� için�de�bu�lun�du�ğu�ya�şa�madü�ze�yi�pek� iç�açıcı�ol�ma�mak�la�bir�lik�te,� tü�ke�tim�ve�mon�taj� sa�na�yialan�la�rın�da�sağ�la�nan�bir�ta�kım�ge�liş�me�ler�de�nis�be�ten�el�ve�riş�li�du�ru�-ma�ge�ti�ri�le�bil�mek�te�dir.�Ka�pi�ta�list� yön�tem�ler�le� de�ol�sa� ül�ke�de�kiüre�tim�güç�le�ri�ge�li�şe�bi�lir.İş�te�bu�du�rum�lar�dev�ri�min�ob�jek�tif�şart�la�rı�nın�ol�gun�luk�dü�ze�yi�-

ne�de�yan�sı�mak�ta�dır.�Kı�sa�sü�re�li�de�ol�sa�dev�rim�için�bir�ev�rim�sü�-re�ci�nin�(de�mok�ra�tik�mü�ca�de�le�ler,�aji�tas�yon�ve�pro�pa�gan�da)�ge�rek�-li�li�ği�ne�yol�aç�mak�ta�dır.�Dev�rim�ci�kriz�anı�ya�ka�pi�ta�liz�min�iç�ge�liş�-me�si�ya�da�bi�linç�li�bir�mü�da�ha�le�ile�olu�şa�bi�lir.�Ama�bu�kriz�anı�gel�-me�den,�dev�ri�min�sı�cak�sa�vaş�anı�na�ge�çi�le�mez.�Sö�mür�ge�ül�ke�ler�deise� dev�ri�min�ob�jek�tif� şart�ları� her� za�man�ye�te�mez�ol�gun�luk�dü�ze�-yin�de�dir.�Ül�ke�her�alan�da�iş�gal�al�tın�da�dır.�As�ke�ri�iş�gal�kit�le�le�re�ne�-fes�al�dır�maz�ken,�halk�da�ya�nıl�maz�ha�yat�şart�ları�al�tın�da�kıv�ran�mak�-ta�dır.�Eko�no�mik�kay�nak�lar�ta�lan�edil�mek�te�dir.�Üre�ti�ci�güç�le�rin�ge�-liş�me�si�ne� im�kan�ve�ril�me�mek�te�dir.� Si�ya�si� alan�da� iş�bir�lik�çi�le�rinkuk�la� bir� hü�kü�me�ti� bi�le� yok�tur.�Ül�ke� iş�gal� kar�şı�sın�da�her� alan�dasa�vun�ma�sız�dır.� İş�siz�lik,� aç�lık,� has�ta�lık,� ge�le�cek�ten�du�yu�lan�kuş�kuhalkı�bu�nalt�mış�tır.�Hal�kın�iş�gal�ci�dü�ze�ne�karşı�bü�yük�bir�gü�ven�siz�-li�ği�var�dır.�Her�an�ayak�la�na�bi�lir�ler.�Bü�tün�bu�du�rum�lar,�bu�ül�ke�ler�-de�ki� dev�ri�min�ob�jek�tif� şart�la�rı�nın� her� za�man�ol�gun�luk�dü�ze�yin�deol�du�ğu�nu�gös�te�rir.�Ya�ni�dev�rim�ci�kriz�le�re�ge�rek�yok�tur.�Za�ten�krizan�la�rın�dan�da�ha�kötü�an�lar,� iş�gal�yö�ne�ti�mi�al�tın�da�ya�şan�mak�ta�dır.Açık� iş�gal� en�bü�yük�kriz�dir.� “Dev rim için el ve riş li anı bek le me”di�ye�bir� so�run�yok�tur.�Sö�mür�ge�ci� ül�ke�de�ve�dün�ya�den�ge�sin�de�kide�ğiş�me�ler�önem�li�ol�mak�la�bir�lik�te,�bu�du�ru�mu�de�ğiş�ti�re�cek�ağır�-lık�ta�de�ğil�dir�ler.�Ta�li�bir�öne�me�sa�hip�tir�ler.�

120

2- Dev ri min ka rak te ri ve gö rev le riSö�mür�ge�ler�de�ki�dev�rim,�sos�ya�list�bir�dev�rim�de�ğil,�bur�ju�va�de�-

mok�ra�tik� tür�den�bir�dev�rim�dir.�An�cak�bur�ju�va�zi�ön�cü�lü�ğün�de�yö�-ne�ti�len�kla�sik�bir�bur�ju�va�de�mok�ra�tik�dev�rim�de�ğil,�sos�ya�list�dev�ri�-min�bir�par�çası�ola�rak�ge�li�şen�ve�pro�le�tar�ya�nın�he�ge�mon�yası�al�tın�-da�tam�za�fe�re�ula�şan�mil�li�de�mok�ra�tik�bir�dev�rim�dir.�Sö�mür�ge�ler�-de�ki� dev�ri�min� ilk� adımı�bu�dur.�Bu�da�mark�sist-le�ni�nist� ke�sin�ti�sizdev�rim� te�o�ri�si�nin� sö�mür�ge�le�re�uy�gu�la�nan�bi�çi�mi�dir.�Mil�li� de�mok�-ra�tik� dev�rim� sö�mür�ge�ler�de,� le�ni�nist� dev�rim� te�o�ri�si�ni� oluş�tu�rur.Dev�ri�min�mil�li�yanı�uzun�bir�sü�re�ha�kim�yan�ola�rak�ge�li�şir.�Bu�dö�-nem,�iş�gal�so�na�erin�ce�ye�ka�dar�sü�rer.�İş�gal�ül�ke�nin�bü�tün�ha�ya�tın�-da�et�ki�si�ni�du�yur�du�ğu� için�an�cak�uzun�bir�mü�ca�de�le�so�nu�cu�or�ta�-dan�kal�dı�rı�la�bi�lir.� İş�gal�ci� or�du�la�rın� te�miz�le�ne�bil�me�si� için� hal�kınhalk�or�du�sun�da�ör�güt�len�me�si�ve�uy�gun�bir�sa�vaş�ver�me�si�ge�re�kir.Bu�zor�gö�rev�ler,�sö�mür�ge�ler�de�ki�dev�ri�min�en�önem�li�ya�nı�nın�mil�likur�tu�luş�ol�du�ğu�nu�gös�te�rir.�Bu�te�mel�adım�atıl�ma�dan�sö�mür�ge�ler�-de�her�han�gi� bir� ge�liş�me�nin� sağ�lan�ması� ve�dev�ri�min� iler�le�til�me�siola�nak�sız�dır.�Dev�ri�min�de�mok�ra�tik�yanı,�mil�li�kur�tu�lu�şun� ih�ti�yaç�-la�rı�na�gö�re�önem�ka�zan�mak�ta�dır.�Mil�li�kur�tu�luş�güçlü�köylü�or�du�-ları� ge�rek�ti�rir.�Bu�nun� için� ise� köy�lü�lü�ğün�de�mok�ra�tik� ta�lep�le�ri�ninsağ�lan�ması,� te�fe�ci�ve� top�rak�ağa�la�rı�nın�sö�mü�rü�sü�nün�or�ta�dan�kal�-dı�rıl�ması�la�zım�dır.�Dev�ri�min�de�mok�ra�tik�yanı�ger�çek�leş�ti�ril�me�den,köy�lü�nün�bu� ta�lep�le�ri� kar�şı�la�na�maz.�Böy�le� olun�ca,� köy�lü�lük�mil�likur�tu�luş� or�du�su�na� çe�ki�le�mez.�Kı�sa�ca� dev�ri�min�mil�li� yanı� ile� de�-mok�ra�tik�yanı�iç�içe�dir.�Baş�lan�gıç�ta�mil�li�yan�ağır�ba�sar,�an�cak�buya�nın�güç�len�me�si� için� de�mok�ra�tik� ya�nı�nın�ge�liş�me�si� ge�re�kir.�Busü�reç�ler�bir�bi�ri�ni�bes�ler,�bü�yü�tür.�Sö�mür�ge�ve�yarı-sö�mür�ge�ler�de�kidev�ri�min�bu�ka�rak�te�ri�ni�Mao�şöy�le�be�lir�tir:�“An cak bu günkü Çin’ -de bur ju va de mok ra tik dev rim, şim di ar tık dev ri geç miş olan es kige nel tür de de ğil, ye ni özel tür de bir bur ju va de mok ra tik dev rim -dir. Biz bu ye ni tü re, ye ni de mok ra tik dev rim di yo ruz. Ve bu tür,Çin’ de ol du ğu gi bi, bü tün di ğer sö mür ge ve yarı-sö mür ge ül ke ler -de ge liş mek te dir. Bu ye ni de mok ra tik dev rim ge niş halk kit le le ri -nin, pro le tar ya nın ön der li ği al tın da, an ti-em per ya list, an ti-fe o dal

121

bir dev rim dir. Çin top lu mu sos ya lizm de an cak böy le bir dev rim ileiler le ye bi lir; baş ka bir yol yok tur. Ye ni de mok ra tik dev rim, Çin’ deem per ya list le rin, ha in le rin ve ge ri ci le rin ege men li ği ni de vir me si,ama ka pi ta liz min, an ti-em per ya list, an ti-fe o dal mü ca de le ye kat kı -da bu lu na bi le cek, her han gi bir ke si mi ni yok et me me si ba kı mın danda sos ya list dev rim den ay rı lır.” (Halk De mok ra si si, syf. 59, 60)Dev�ri�min� iki�li� gö�re�vi� hak�kın�da�Mao� şun�ları� be�lir�tir:�“Bu aşa -

ma da em per ya lizm ve fe o dal top rak ağası, Çin Dev ri mi’ nin baş lı -ca düş man ları ol du ğu na gö re; dev ri min ha li ha zır da ki gö re vi ne -ler dir? Hiç şüp he siz ana gö rev ler bu iki düş ma na vur mak; ilk veön de ge len gö rev em per ya liz mi de vir mek için mil li dev rim ol maküze re, em per ya list zulmü yık mak için bir mil li dev rim ve fe o daltop rak ağası zul münü yık mak için de bir de mok ra tik dev rim yap -mak tır. Bu iki bü yük gö rev içi çe dir. Em per ya list ege men lik yı kıl -ma dan, fe o dal top rak ağası sı nı fı nın ege men li ği ne son ve ri le mez.Çünkü em per ya lizm onun ana des te ği dir. Ter si ne fe o dal top rakağası sı nı fını yık ma ları için mü ca de le le rin de köy lü le re yar dım et -me den, em per ya list ege men li ği yı ka cak güçlü dev rim ci müf re ze lerin şa et mek müm kün de ğil dir. Çünkü fe o dal top rak ağası dev ri minana he de fi dir. Bu ne den le iki te mel gö rev; mil li dev rim ve de mok -ra tik dev rim, aynı za man da hem ayrı, hem bir le şik tir.” (Halk De -mok ra si si, syf. 46, 47)

3- Mil li kur tu luş ta sı nıf la rın mev zi len me siSö�mür�ge�ler�de�ki�dev�rim�de�sı�nıf�la�rın�mev�zi�len�me�si,�so�ru�nun�ay�-

dın�la�tıl�ması,� ba�şa�rılı� bir�mil�li� kur�tu�luş� ha�re�ke�ti� için� zo�run�lu�dur.Sö�mür�ge�ler�de�her�ke�si� yurt�se�ver� ola�rak�gör�mek,� farklı� ik�ti�sa�di� çı�-kar�ları� olan�la�ra,� sı�nıf�la�rın�mil�li� kur�tu�luş�ta�ki� rol�le�ri�ni� aynı� gös�ter�-mek�son�de�re�ce�sa�kın�ca�lı�dır.�Bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği�nin�bir�pro�le�teryurt�se�ver�li�ği�ile�bir�iş�bir�lik�çi�nin�sah�te�yurt�se�ver�li�ği�ni�bir�bi�ri�ne�ka�-rış�tır�ması,�ken�di�sı�nıf�çı�kar�ları�açı�sın�dan�bir�an�lam�ta�şı�ya�bi�lir.�Amaemek�çi� sı�nıf�la�ra� ön�cü�lük� için� or�ta�ya� çı�kan�dev�rim�ci�ler� açı�sın�dansı�nıf�la�rın�ik�ti�sa�di�özü�ve�bu�öze�da�yalı�mil�li�kur�tu�luş�çu�yan�la�rı�nınaçık�ça� ay�dın�lı�ğa� çı�ka�rıl�ması� ge�re�kir.� Sö�mür�ge� top�lu�mu�nun� sı�nıf

122

tah�li�li� ya�pıl�malı� ve� sı�nıf�la�rın� dev�rim�de�ki� ye�ri� be�lir�len�me�li�dir.�Buya�pıl�ma�dık�ça�dev�rim�ger�çek�le�şe�me�ye�ce�ği�bi�lin�me�li�dir.�Bazı�sah�teyurt�se�ver�ler,� “mil li kur tu luş ta sı nıf far kını or ta ya koy ma ya lım,önem li olan yurt se ver lik tir, cep he yi böl me ye lim”�de�yip�bu�so�ru�nuat�la�tır�lar.�Böy�le�lik�le�de�sı�nıf�çı�kar�la�rını�mas�ke�ler�ler.�Sı�nıf�la�rın�dev�-rim�de�ki�rolü,�dev�rim�den�za�rar�gö�rüp�gör�me�me�le�ri�ile�ya�kın�dan�il�-gi�li�dir.�Mad�di�te�mel�le�rin�dev�rim�de�ki�rol�le�ri�ni�de�be�lir�ler.�“De mok -ra tik ve sos ya list dev rim ler de baş rolü ezi len sı nıf lar oy nar, mil lidev rim de bu rolü bü tün sı nıf lar oy na ya bi lir”�de�mek� son�de�re�ceyan�lış�tır.�Gü�nü�müz�de�mil�li�kur�tu�luş�tan�en�çok�ezi�len�sı�nıf�lar�ya�rar�-la�nır.�Mil�li�kur�tu�luş�ol�ma�dan�sı�nıf�sal�kur�tu�luş�lar�im�kan�sız�dır.�

Top�rak�ağa�ları�ve�kom�pra�dor�bur�ju�va�zi

Sö�mür�ge�ci� ül�ke�nin�bur�ju�va�zi�si� ile� as�ker-si�vil� bü�rok�rat�la�ra� sıkıbağ�lar�la�bağlı�olan�sı�nıf�la�rın�ba�şın�da,�top�rak�ağa�ları�ile�aracı-te�fe�-ci,�kom�pra�dor� tüc�car�lar�ge�lir.�Bu�sı�nıf�lar�sö�mür�ge�ci�ler�le�olan�iliş�-ki�le�ri� sa�ye�sin�de� ayak�ta�dır�lar.� Sö�mür�ge�ci�ler� çe�şit�li� amaç�lar�la� bun�-ları�su�ni�ola�rak�ayak�ta�tu�tar�lar.�Gü�nü�müz�de�üre�tim�araç�ları�ve�kül�-tü�rün�ge�liş�me�sin�de�hiç�bir�rol�le�ri�yok�tur.�Top�lum�için�hiç�bir�ya�rarıbu�lun�ma�yan�ge�rek�siz�bir�yı�ğın�oluş�tu�rur�lar.�Bu�sı�nıf�lar�bü�tün�güç�-le�ri�ni�sö�mür�ge�ci�ler�den�alır�lar.�On�la�rın�des�te�ği�ol�ma�dan�bir�gün�ay-ak�ta�du�ra�maz�lar.�Top�rak� ağa�ları;� sö�mür�ge�ci�le�rin� kır�da�ki� sos�yal� te�me�li�ni� oluş�tu�-

rur�lar.�Köy�lü�lük�üze�ri�ne�uy�gu�la�dık�ları� in�saf�sız,� eko�no�mik-po�li�tikve�din�sel�bas�kı�lar�dan�ötürü�sö�mür�ge�ci�le�rin�vaz�ge�çe�me�ye�cek�le�ri�birke�si�mi�oluş�tu�rur�lar.�Bun�lar�kı�ra�ha�kim�ol�duk�ça�sö�mür�ge�ci�ler�ra�hatuyu�ya�bi�lir�ler.�Sö�mür�ge�ci�ler�or�du�ları� ile� zap�te�de�me�dik�le�ri�halk�yı�-ğın�la�rı�nın�et�ki�si�ni,�bun�la�rın�din,�aşi�ret,�fe�o�dal�ku�rum�ları�va�sı�tası�iledur�du�ra�bi�lir�ler.�Bun�la�rın� varlığı� ken�di�le�ri�nin� en� az�or�du�ları� ka�darge�rek�li�dir.�Aracı-te�fe�ci�kom�pra�dor�ke�sim,�dü�pe�düz�sö�mür�ge�ci�li�ğin�ye�tiş�tir�-

di�ği�bir�ke�sim�dir.�Kül�türü�ile,�eko�no�mik�çı�kar�ları�ile�sö�mür�ge�ci�ler�-le�iç�li�dış�lı�dır�lar.�On�la�rın�kent�te�ki�sos�yal�te�me�li�ni�oluş�tu�rur�lar.�Fa�-

123

şist� ve�ge�ri�ci� ku�rum�la�rın� baş� des�tek�le�yi�ci�si�dir�ler.� Sö�mür�ge�ci�li�ğinor�ta�dan�kalk�ması� ile�bun�la�rın�mad�di�var�lı�ğı�nın�ge�rek�çe�si�de�or�ta�-dan�kal�kar.�Top�lum� için� rol�le�ri,� top�rak� ağa�ları� için� an�la�tı�lan�lar�laay�nı�dır.�Bu�sı�nıf�sal�ko�num,�top�rak�ağa�ları�ve�kom�pra�dor�bur�ju�va�-zi�yi�mil�li�kur�tu�lu�şun�iti�ci�gücü�de�ğil,�he�de�fi�ha�li�ne�ge�ti�rir.�İç�le�rin�-den�fert�ola�rak�yurt�se�ver�ler�çı�ka�bi�lir.�Ama�bu�is�tis�na�lar�on�la�rın�sı�-nıf�ka�rak�ter�le�ri�ni�as�la�de�ğiş�tir�mez.�Ço�ğu�mil�li�kur�tu�luş�ta�sö�mür�ge�-ci�ler�le�el�ele�ve�rip�yurt�se�ver�le�ri�ar�ka�dan�vu�rur�lar.�Barış�dö�ne�min�-de�ki� (kö�le�ci� geç�miş)� sö�mü�rücü�ve� af�yon�laş�tı�rıcı� rol�le�ri�ni,� dev�rimdö�ne�min�de� ih�bar�cı�lı�ğa,�kun�dak�çı�lı�ğa�ve�sah�te�yurt�se�ver�li�ğe�dö�nü�-şür.�Tem�sil� et�tik�le�ri� din,� aşi�ret� ve� fe�o�dal� ku�rum�la�rını� ko�lay�lık�lamil�li�yet�çi�ör�güt�le�re�dö�nüş�tü�rür�ler.�Dev�ri�min�ol�gun�la�şan�mey�ve�le�ri�ni�bu�sah�te�ör�güt�le�ri�va�sı�tası�ile

top�la�mak� is�ter�ler.�Bir� yan�dan� sö�mür�ge�ci�ler�le� en�giz�li� ve� ka�ran�lıkiliş�ki�le�ri�sür�dü�rür�ken,�öte�yan�dan�kit�le�le�rin�kar�şı�sı�na,�mil�li�kur�tu�lu�-şun�kah�ra�man�ları�po�zu�ile�çı�kar�lar.�Yi�ne�bir�yan�dan�sö�mür�ge�ci�li�ğinkuv�vet�li�or�du�la�rı�nın�me�de�ni�va�sıf�la�rı�nın�pro�pa�gan�dası�ile�kit�le�le�regü�ven�siz�lik�ve�uy�du�lu�ğu�aşı�lar�ken,�öte�yan�dan�on�ları�ma�ce�racı�ola�-rak�ad�lan�dır�dık�ları�mil�li�kur�tu�luş�çu�lar�dan�tec�rit�et�me�yo�lu�na�gi�der�-ler.�Böy�le�ce� geç�mi�şin� en�bü�yük� iç� da�ya�nak�ları� olan�bu� sı�nıf�lar,dev�rim�dö�ne�min�de�de�en�cid�di�en�gel�ler�ha�li�ne�ge�lir�ler.�

Or�ta�sı�nıf�lar�

Sö�mür�ge�ci�le�rin�uşak�ola�rak�ken�di�le�ri�ne�yu�ka�rı�da�öz�le�ri�or�ta�yako�nan�sı�nıf�ları�ter�cih�et�me�le�ri,�or�ta�sı�nıf�la�rın�ge�liş�me�si�ni�çok�zor�-laş�tı�rır.�Or�ta� sı�nıf�la�rın� ge�liş�me�si� için� ül�ke�nin� fe�o�da�liz�me�ve� sö�-mür�ge�ci�li�ğe�karşı�mü�ca�de�le�için�de�ol�ması�ve�bu�mü�ca�de�le�nin�bel�lioran�lar�da�ba�şa�rılı�geç�me�si,�ör�ne�ğin�yarı-sö�mür�ge�ko�şul�la�rı�na�var�-ması� ile�müm�kün�dür.�Ül�ke� te�pe�den� tır�na�ğa� ka�dar� iş�gal� al�tın�day�-ken,�mil�li�ci�yan�ları�olan�or�ta�sı�nıf�la�rın�or�ta�ya�çık�ması�çok�zor�dur.Sı�nıf�sal�ge�liş�me�le�ri�için�ül�ke�kay�nak�ları�ve�pa�zar�dan�pay�al�ma�larıge�re�kir.�Bu�da� sö�mür�ge�ci� bur�ju�va�zi� ile� sa�vaş�ma�la�rını� ge�rek�ti�rir.Bu�sa�vaş�ta�ba�şa�rılı�ol�duk�ları�oran�da�top�lum�da�et�kin�bir�so�mut�ha�-

124

li�ne� ge�le�bi�lir�ler.�Ül�ke�yi� kla�sik� sö�mür�ge�ci�lik�ten� kur�ta�rıp� yarı-sö�-mür�ge�ko�şul�la�rı�na�dö�nüş�tür�dük�le�rin�de�ik�ti�darı�et�ki�le�yen�en�önem�-li� sı�nıf� ola�bi�lir�ler.� Sı�nıf�sal� ge�liş�me�le�ri� için� kla�sik� sö�mür�ge�ci�li�ğinel�ve�riş�siz�ko�şul�ları,�on�ları�dev�rim�de� iki�li�bir�gö�rü�nü�me�bü�rün�dü�-rür.�Mil�li� kur�tu�luş�çu�lar�dan� ya�na� ta�vır� al�ma�la�rı�nın� ne�de�ni� ül�kekay�nak�la�rı�na�ve�pa�zar�la�rı�na� sa�hip� çık�ma� is�tek�le�rin�den� ile�ri� ge�lir.Di�ğer�yan�dan�bu�is�tek�le�ri�nin�as�ga�ri�oran�la�kar�şı�lan�ması�bi�le�on�larısö�mür�ge�ci�ler�le�iş�bir�li�ği�ne�gö�tü�rür.�Ay�rı�ca�emek�çi�sı�nıf�la�rın�ik�ti�darteh�li�ke�si,�on�ları�en�el�ve�riş�siz�ko�şul�lar�da�sö�mür�ge�ci�ler�le�an�laş�ma�-ya� iter.�Kı�sa�ca� sö�mür�ge�ci�ler� ve� iş�bir�lik�çi�le�ri� ile� emek�çi� sı�nıf�larhak�kın�da�ta�ri�hi�ve�so�mut�ko�şul�lar�gö�zö�nü�ne�ge�ti�ri�le�rek�yo�rum�ya�-pıl�ma�lı�dır.�Gü�nün�ko�şul�ları�için�de�iç�ve�dış�den�ge�gö�zö�nü�ne�alı�nıpfert,�grup�ve�ta�ba�ka�ola�rak�rol�le�ri�ni�ayrı�ve�ya�yurt�se�ver�ola�rak�ilanet�me�mek,� ken�di�le�ri�ni� ger�çek� yurt�se�ver�ler� ola�rak� gös�ter�dik�le�rioran�da�saf�la�ra�al�mak,�hat�ta�ge�re�kir�se�ufak�bazı�ta�viz�ler�kar�şı�sın�daon�ları� ka�zan�mak�bi�le� ge�re�kir.�Bu� sı�nıf�lar� ve� dev�rim�de�ki� rol�le�rihak�kın�da�ön�yar�gılı�ol�ma�mak,�so�mut�şart�la�rın�so�mut�tah�li�li�ni�ya�pa�-rak�du�rum�la�rını�ay�dın�lat�mak�en�doğ�ru�yön�tem�dir.�

fie�hir�kü�çük-bur�ju�va�zi�si�ve�ay�dın�lar�

Bu�ke�sim�es�naf,�kü�çük� tüc�car�lar,�za�na�at�kar�lar,�ser�best�mes�leksa�hip�le�ri�ve�ay�dın�lar�dan�oluş�mak�ta�dır.�Mil�li�bur�ju�va�zi�ye�na�za�randa�ha�ile�ri�ci�bir�rol�oy�nar�lar.�Ge�liş�me�le�ri�sö�mür�ge�ci�ler�ve�iş�bir�lik�-çi�le�rin�den� gö�rür�ler� ve� on�lar� ta�ra�fın�dan� ön�le�nir.� Sı�nıf�sal� ko�num�-ları�ge�re�ği�mil�li�kur�tu�lu�şun�iti�ci�güç�le�rin�den�dir�ler.�Es�naf,�za�na�at�-kar� ve� ser�best�mes�lek� sa�hip�le�ri� kent� nü�fu�su�nun� önem�li� bir� ora�-nını� oluş�tu�rur�lar,� ek�se�ri�ya� ken�di� emek�le�ri� ile� ge�çi�nir�ler.�Çok� azsa�yı�da�iş�çi�ça�lış�tı�rır�lar.�Bir�kıs�mı�nın�kü�çük�iş�let�me�le�ri,�sö�mür�ge�cibur�ju�va�zi�nin� bü�yük� iş�let�me�le�ri� kar�şı�sın�da� yı�kıl�mak�ta�dır.�Ge�le�-nek�sel�za�na�at�kol�ları�or�ta�dan�kalk�mak�ta�dır.�Bun�ları�hi�ma�ye�ede�-bi�lir�hiç�bir�ku�ru�luş�yok�tur.�Sö�mür�ge�ci�çark�bun�ları�da�ha�çok�hal�-ka� yak�laş�tır�mak�ta,� pro�le�ter�leş�me�ye� zor�la�mak�ta�dır.�Bu� sı�nı�fındün�ya� görüşü,� ge�nel�lik�le� gün�cel� çı�kar�ları� ta�ra�fın�dan� be�lir�le�nir.

125

Uzun� va�de�li� bir� he�sap�ları� yok�tur.�Olay�ları� ge�niş� bir� pers�pek�tifiçin�de�ele� ala�maz�lar.�Da�i�ma�güç�lü�den�ya�na� ta�vır� al�ma�eği�li�min�-de�dir�ler.�Bu�dün�ya�gö�rüş�le�ri,�mad�di� te�mel�le�ri�nin�hız�la� de�ğiş�me�-sin�den� ile�ri� gel�mek�te�dir.� İs�tik�rarlı� bir� eko�no�mik� ha�yat�ları� ol�-madığı� için� is�tik�rarlı� bir�görüş�ve� ta�vır�ları�da�yok�tur.�Bu� sı�nı�fınis�tik�rar�sız�mad�di�ya�şam�ko�şul�ları�ve�bun�dan�kay�nak�la�nan�dün�yagö�rüş�le�ri,�dev�rim�ci�ör�güt�len�me�ve�mü�ca�de�le�ye�de�bu�ni�te�li�ği� ileyan�sır.�Ör�güt�len�me�de�di�sip�lin�li�ve�is�tik�rarlı�bir�ya�pı�ya�sa�hip�ola�-maz�lar.�Sü�rek�li�eği�til�me�le�ri�ge�re�kir.�Kay�pak�ve�fer�di�dav�ra�nış�larıağır�ba�sar.�İl�ke�siz�bir�ça�lış�ma�ları�var�dır.�On�la�rın�bu�ni�te�li�ği�ken�-di�le�ri�ni�ya�bur�ju�va�zi�nin�ya�da�pro�le�tar�ya�nın�ör�güt�len�me�si�ne�gö�tü�-rür.�Ken�di�baş�la�rı�na�ba�ğım�sız�ca�ör�güt�len�me�ve�planlı�ha�re�ket�et�-me�ye�te�nek�le�ri�yok�tur.�Gös�te�ri�şe�ve�pro�vo�kas�yo�na�açık�tır�lar.�Sö�-mür�ge�ci�lik�le�mü�ca�de�le�yön�tem�le�ri;�de�mok�ra�tik�bir�ta�kım�der�nek�-ler�kur�mak,�bu�der�nek�ler�va�sı�tası�ile�mi�ting�ve�gös�te�ri�yap�mak�tır.Baş�lan�gıç�ta�sağ�la�dık�ları�bir�ta�kım�ge�liş�me�ler,�on�ları�ce�sa�ret�len�di�-rir.�Ne�re�de�ise�bu�yol�la�her�türlü�hak�ka�sa�hip�ola�bi�le�cek�le�ri�ne�bi�-le� ina�nır�lar.�Ta�bii� bu� sa�de�ce� bir� ya�nıl�gı�dır.� İş�gal�ci� güç�le�rin� sertdip�çik�le�ri�ile�kar�şı�laş�tık�la�rın�da�akıl�ları�baş�la�rı�na�ge�lir.�Ama�o�za�-man�iş�iş�ten�ge�çer.�Bir�yı�ğın�kit�le�yi�de�kat�li�a�ma�sü�rük�le�miş�olur�-lar.�Pro�vo�ka�tif�ni�te�lik�le�ri�de�bu�ra�da�yat�mak�ta�dır.�İş�te�bu�ni�te�lik�le�-ri�gö�zö�nü�ne�ge�ti�ri�le�rek�bu�ke�si�me�ini�si�ya�tif�ve�ril�me�me�li,�pro�le�terpo�li�ti�ka�sı�nın�amaç�la�rı�na�ta�bi�kıl�mak�için�eği�til�me�li�dir.�Ay�dın�la�ra� ge�lin�ce,� bun�lar� da� sö�mür�ge�ci�le�rin� iş�bir�lik�çi�le�rin�den

za�rar� gör�mek�te�dir.� İş�siz�lik� ve�ge�çim�le�ri�ni� sağ�la�ya�ma�ma� en�di�şe�siiçin�de�dir�ler.�Den�ge�li�bir�mad�di�ya�şam�ları�yok�tur.�Öğ�ren�ci�olan�larpa�ra�sız�lık�tan�oku�ya�ma�mak�ta,�bu�na�lım� için�de�ya�şa�mak�ta�dır�lar.�Bi�-linç�li�ol�duk�ları�için�bu�du�rum�la�rı�nın�ne�den�le�ri�ni�doğ�ru�tes�pit�eder�-ler�ve�ha�kim�sı�nıf�la�ra�karşı�ta�vır�alır�lar.�Mil�li�kur�tu�lu�şun�ilk�ön�cü�-le�ri�ço�ğun�luk�la�bun�lar�dan�çı�kar.�Özel�lik�le�yok�sul�ke�sim�ler�den�ge�-len�ler�den,�mil�li� kur�tu�lu�şu�ba�şın�dan� so�nu�na�ka�dar� gö�ğüs�le�ye�cekepey�ce�kad�ro�çı�kar.�Dev�rim�ci� te�o�ri�ve�ör�güt�len�me�yi�kit�le�le�re�baş�-lan�gıç�ta�bun�lar�gö�tü�rür�ler.�Bun�la�rın�en�tel�lek�tü�el�ça�ba�ları�ol�ma�dankit�le�ler�ör�güt�len�di�ri�le�mez.�Kit�le�mü�ca�de�le�si�ne�atıl�ma�ya�ka�dar�hay�li

126

ka�rar�sız� ve� zik�zaklı� adım�lar� atar�lar.�Bi�rey�sel� dü�şün�ce�ve�ha�re�ketplan�ları�ağır�ba�sar.�Fa�kat�çı�kar�la�rını�halk�çı�kar�ları�ile�bir�leş�tir�dik�le�-rin�de�ger�çek�halk�ön�cü�le�ri� du�ru�mu�na�yük�se�lir�ler.�Ek�sik�le�ri�ni� dekit�le�mü�ca�de�le�si�için�de�gi�de�rir�ler.�Köy�lü�lük�

Sö�mür�ge�ül�ke�de�ki�nü�fu�sun�en�bü�yük�ke�si�mi�ni�köy�lü�lük�oluş�tu�-rur.�Top�lu�mun�ade�ta�göv�de�si� gi�bi�dir�ler.�Sö�mür�ge� top�lu�mu,� aşağıyu�karı�köy�lü�lük�ile�eşan�lam�lı�dır.�Ka�pi�ta�list�sö�mür�ge�ci�li�ğin�ge�liş�me�-si� ile�be�ra�ber�köy�lü�lük�te�de� fark�lı�laş�ma�olur.�Bu� tak�tir�de�or�ta�veyok�sul�köy�lü�lük�be�lir�gin�ol�ma�mak�la�be�ra�ber�or�ta�ya�çı�kar�lar.�Dün�yagö�rüş�le�rin�de�ve�dav�ra�nış�la�rın�da�pek�de�ği�şik�lik�ol�maz.�Ta�rih� için�desö�mür�ge�ci�ler�ve�fe�o�dal�iş�bir�lik�çi�le�rin�den�en�çok�çe�ken�ler�köy�lü�ler�-dir.�İki�yönlü�bo�yun�du�ruk,�sö�mür�ge�köy�lü�sünü�bir�men�ge�ne�gi�bi�sı�-kış�tır�mak�ta,� ya�şamı�on�la�ra� ze�hir� et�mek�te�dir.�Köylü� “fe o da li te vearacı-te fe ci den kur tu la yım”�der�ken,�sö�mür�ge�ci�le�rin�in�saf�sız�du�va�rı�-na�çarp�mak�ta�dır�lar.�Köy�lü�lük,�sı�nıflı�top�lu�mun�ba�şın�dan�be�ri�var�dır.Do�ğa�dan�bir�top�rak�par�çası�ko�pa�ra�rak�bü�tün�uğ�ra�şını�bu�ra�ya�ve�rir,do�ğa� ile� iç�li� dış�lı�dır.�Top�lum�sal�yanı� faz�la�ge�liş�me�miş�tir.�Da�ğı�nıkkır�sal�ya�şan�tısı�on�da�ade�ta�hay�van�laş�tı�rıcı� et�ki�ler�yap�mak�ta�dır.�Bute�sa�dü�fi�ya�şantı�köy�lü�lü�ğün�dün�ya�gö�rü�şü�ne�de�yan�sı�mak�ta,�şüp�he�-ci�ve�ka�der�ci�bir�kül�tü�rün�doğ�ma�sı�na�yol�aç�mak�ta�dır.�Do�ğa�ya�bağ�-lılığı� onun�di�ni� dü�şün�ce�ye�bağlı� kal�ma�sını� kı�lar,� do�ğa�üstü�olaninanç�ları,�on�ları�ken�di�güç�le�rin�den�ha�ber�siz�bı�ra�kır.�Bu�şart�lar�al�tın�-da�köy�lü�lü�ğün�ken�di�ken�di�si�ni� ör�güt�le�me�si� ve�mü�ca�de�le�ye�ka�tıl�-ması�zor�dur.�Mo�dern�bir�sı�nı�fın�ön�cü�lü�ğü�ne�ih�ti�yaç�gös�te�rir�ler.�Busı�nıf�lar�bur�ju�va�zi�ve�ya�pro�le�tar�ya�dır.�An�cak�sö�mür�ge�ler�de�bur�ju�va�-zi�nin�dev�rim�ci�ba�ru�tu�kal�madığı�ya�da�ile�ri�ci�li�ği�ta�ri�he�ka�rıştığı�içinköy�lülüğü�ör�güt�le�ye�mez.�Ge�li�şe�cek�köylü�ha�re�ke�ti�nin�ken�di�si�niaşa�ca�ğın�dan�ve�dü�ze�ni�de�ğiş�ti�re�ce�ğin�den,�de�ğiş�ti�re�rek�on�ları�ör�güt�-süz�bı�ra�ka�ca�ğın�dan�kor�kar.�Pro�le�tar�ya�ise�genç�ve�az�ge�liş�miş�ol�ma�sı�na�rağ�men�ça�ğı�nın�en

ile�ri�ci� ini�si�ya�tif�le�ri�ni� so�nu�na�ka�dar� kul�la�na�bi�le�cek�du�rum�da�dır.Pro�le�tar�ya�köy�lü�lük�le�it�ti�fak�sağ�la�ma�dan,�sö�mür�ge�ve�yarı-sö�mür�-

127

ge�ler�de�dev�rim�ya�pa�maz.�Le�ni�niz�min�en�ge�liş�miş�yan�la�rın�dan�bi�ri�-si�de� iş�çi� sı�nıfı�ve�köy�lü�lük�ara�sın�da�ki� it�ti�fağı�ger�çek�leş�tir�miş�ol�-ma�sı�dır.� Sö�mür�ge�ler�de�ki�mil�li-de�mok�ra�tik� dev�rim,� pro�le�tar�ya�nınide�o�lo�jik-po�li�tik� ön�cülüğü� al�tın�da�köy�lü�lü�ğün� te�mel� güç�ol�masıko�şu�lu�ile�za�fe�re�ulaş�mak�ta�dır.�Mil�li�kur�tu�lu�şa�köy�lü�lü�ğün�ta�lep�le�riyan�sı�tıl�ma�dık�ça�ba�şarı�müm�kün�de�ğil�dir.�Pro�le�tar�ya

Sö�mür�ge�ko�şul�la�rın�da�ni�te�lik�ve�ni�ce�lik�iti�barı�ile�za�yıf�da�ol�sabir� pro�le�tar�ya�oluş�mak�ta�dır.�Bu�olu�şum�mil�li� bur�ju�va�zi�nin�kar�şıtıol�mak�tan�zi�ya�de,� sö�mür�ge�ci�dev�let� iş�let�me�le�rin�de�or�ta�ya�çık�mak�-ta�dır.�Bu�ne�den�le�sö�mür�ge�bur�ju�va�zi�sin�den�da�ha�faz�la�ge�liş�miş�biriş�çi�sı�nıfı�var�dır.�Ni�te�lik�çe�sa�na�yi�iş�çi�le�rin�den�hay�li�fark�lı�dır.�Köy�-lü�lük�le�iliş�ki�le�ri�sı�kı�dır.�Ço�ğun�luk�la�köy�de�bir�evi,�bir�tar�lası,�bir�-kaç�hay�vanı�bu�lun�mak�ta�dır.�Bu�du�rum�on�ları�köy�lü�lü�ğe�bağ�lar�veara�la�rın�da�ki� it�ti�fakı� ko�lay�laş�tı�rır.�Ül�ke�de� sa�na�yi� ge�liş�ti�ril�me�di�ğiiçin�ço�ğu�göç�men�iş�çi�du�ru�mun�da�dır.�De�vamlı�bir�iş�te�ça�lış�ma�im�-kan�ları�yok�tur.�Ço�ğun�luk�la�mev�sim�lik�iş�çi�ol�duk�la�rın�dan�sen�di�ka�-laş�ma�ları� zor�dur.�Top�ra�ğa� trak�tö�rün�gir�me�si� ile� kır�dan�bü�yük�birbo�şal�ma�ol�mak�ta,�bu�da�sa�yı�ca�pro�le�tar�yayı�gi�de�rek�at�tır�mak�ta,�bü�-yük�bö�lü�mün�iş�siz�kal�ma�la�rı�na�yol�aç�mak�ta�dır.�Çe�liş�ki�le�ri,�sö�mür�-ge�ci� iliş�ki�ler� için�de�bu�lu�nan�lar�la�dır.�Bu� iliş�ki�ler�bir�yan�dan�on�larıiş�siz�bı�rak�mak�ta�ve�ya�dü�şük�üc�ret�le�ça�lış�ma�la�rı�na�yol�aç�mak�ta,�di�-ğer�yan�dan�sı�nıf�sal�ge�liş�me�le�ri�ni�dur�dur�mak�ta�dır.�Bu�iliş�ki�ler,�aynıza�man�da�üzer�le�rin�de�ki�sı�nıf�sal�ve�ulu�sal�bas�kıyı�yo�ğun�laş�tır�mak�ta�-dır.�Mil�li� kur�tu�luş�ta�ki� öne�mi,� ça�ğın� en� ile�ri�ci� sı�nıfı� ol�ma�la�rın�danile�ri�ge�lir.�Mil�li�de�mok�ra�tik�dev�ri�min�en�zor�gö�rev�le�ri�nin�üs�te�sin�-den�gel�me�si,�ile�ri�ci�ve�ör�güt�len�me�ye�en�yat�kın�ide�o�lo�jik�ve�po�li�tikya�pısı,�en�ge�liş�miş�bir�sı�nıf�ol�ma�sın�dan�ötü�rü�dür.�Bü�tün�yurt�se�verve�sı�nıf�ta�ba�ka�la�rı�nın�çı�kar�la�rını�mil�li�kur�tu�luş�ta�den�ge�le�ye�bi�lir�ler.Ve�on�la�ra�ön�cü�lük�et�me�gü�cünü�de�bu�ni�te�lik�le�rin�den�al�mak�ta�dır�-lar.�Bun�dan�do�layı�sayı�ve�ni�te�lik�çe�ge�liş�me�si�önem�li�de�ğil�dir.�

Lüm�pen�ler

128

Sö�mür�ge�ler�de�bir�tor�tu�ta�ba�ka�dan�da�sö�ze�di�le�bi�lir.�Ge�nel�ola�rak,“ser se ri ler ve ya lüm pen ler”�di�ye�ad�lan�dı�rı�lan�bu�ta�ba�ka,�sö�mür�ge�-ler�de�mey�da�na�ge�len� iş�siz�ler� yı�ğın�la�rı�nın�gay�ri�meş�ru�yol�la�ra�baş�-vur�mak�zo�run�da�ka�lan�bir�bö�lü�mü�dür.�Böy�le�ce�gang�ster�ler,�di�len�-ci�ler,�hay�dut�lar,�ha�yat�ka�dın�ları�şek�lin�de�sa�yı�ları�epey�ka�ba�rık�olanbir�is�tik�rar�sız�ta�ba�ka�olu�şur.�Bun�la�rın�bü�yük�bir�kıs�mını�po�li�sin�vefa�şist�ör�güt�le�rin�kul�lan�ması�için�el�ve�riş�li�dir�ler.�An�cak�iç�le�rin�de�ce�-sur�ve�mert�olan�ları�da�var�dır.�Ne�var�ki,�dü�zen�siz�ve�lüm�pen�ya�-şam�ları�on�lar�hak�kın�da�kay�gı�la�ra�yol�aç�mak�ta�dır�ve�he�men�ya�rar�-la�nı�la�bi�le�cek�un�sur�lar� ol�mak�tan� çı�kar�mak�ta�dır.�Eğer� üzer�le�rin�desa�bır�la� du�ru�lup� eği�til�me�le�ri�ne�yar�dımcı�olu�nur�sa,�mü�ca�de�le�ye� çe�-kil�me�le�ri�ve�et�kin�bir�güç�ha�li�ne�ge�ti�ril�me�le�ri�müm�kün�dür.�Bun�ları“ser se ri ve ya lüm pen dir”�di�ye�ge�rek�siz�gör�me�mek�ge�re�kir.�An�cakya�pıcı�ol�mak�tan�çok,�yı�kıcı�olan�un�sur�la�ra�karşı�dik�kat�li�olun�ma�lı�-dır.�Bun�la�ra�dost�ça�yak�la�şıl�malı,� po�li�se�ve� fa�şist� ku�ru�luş�la�ra�yemol�ma�ları�ön�len�me�li�dir.

4-�Sö�mür�ge�ler�de�pro�le�ter�ör�güt�len�me�so�ru�nu�

Mil�li� so�ru�nun�he�nüz�Av�ru�pa’�nın�me�de�ni� ulus�la�rı�na� has� ola�rakdü�şü�nüldüğü�dö�nem�ler�de,�sö�mür�ge�ler�de�dev�rim�ve�dev�rim�de�pro�-le�tar�ya�nın�ör�güt�len�me�me�se�le�si� gün�dem�de�de�ğil�dir.�Te�o�rik� ola�rakulu�sal�me�se�le�nin�kap�sa�mı�na�alın�ma�yan�sö�mür�ge�ler�de�el�bet�te�dev�-rim�ve�dev�rim�de�pro�le�tar�ya�nın�ör�güt�len�me�me�se�le�si�unu�tu�la�cak�tır.Bu�unu�tul�ma�da�ob�jek�tif�şart�la�rın�ye�ter�siz�li�ği�de�et�ki�li�bir�rol�oy�nar.Faz�la�ge�liş�miş�bir� iş�çi�yok�tur�ve�sa�yı�ca�çok�ye�ter�siz�dir.�İş�çi�ha�re�-ke�tin� odak�nok�ta�sı�nın�Av�ru�pa’�da�ol�ması� ve�ha�re�ket� için�de� ikin�cien�ter�nas�yo�nal�de� sos�yal-şo�ve�niz�min�ha�kim�ol�ması� da� sö�mür�ge�lerme�se�le�si�ni�unut�tu�ran�baş�ka�bir�et�ken�ol�muş�tur.� İkin�ci�en�ter�nas�yo�-nal�ön�lem�le�ri,�özel�lik�le� sa�vaş� sı�ra�sın�da�va�ta�nın� sa�vun�ması�adı� al�-tın�da� il�hak�ları� sa�vu�nu�yor,� sö�mür�ge�le�ri� ana�va�ta�nın�do�ğal� par�ça�larısa�yı�yor�lardı.� İkin�ci� en�ter�nas�yo�na�le� karşı� yo�ğun�bir� eleş�ti�ri� için�deolu�şan�Bol�şe�vik�ler,�em�per�ya�list�pay�la�şım�sa�va�şını�Rus�ya’�da�iç�sa�-

129

va�şa� dö�nüş�tü�rüp�Ekim�Dev�ri�mi’�ni� ger�çek�leş�tir�mek�le� bu�du�ru�mason�ver�di�ler.�Sö�mür�ge�ler�de�da�hil�ol�mak�üze�re,�bü�tün�ezi�len�ulus�-la�rın�ve�halk�la�rın�ken�di�ka�der�le�ri�ni�ser�best�çe�ta�yin�ede�bi�le�cek�le�ri�nihem� te�o�ri�de,� hem�de�Rus�ya’�da�ki� pra�tik�te� gös�ter�miş�ler�dir.�EkimDev�ri�mi’�nden� son�ra�mil�li� so�ru�nun� sö�mür�ge�ler� so�ru�nu�na�bağ�lan�-ması,�sö�mür�ge�ler�de�ki�dev�rim�ve�dev�rim�de�pro�le�tar�ya�nın�he�ge�mon�-yası�ça�ğını�da�açtı.�İş�çi�sı�nıfı�ha�re�ke�ti�nin�Ekim�Dev�ri�mi�va�sı�tası�ileDo�ğu’�da�ki�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�ne�bağ�lan�ması,�sö�mür�ge�ler�depro�le�ter�ör�güt�len�me�nin�acil�li�ği�ni�or�ta�ya�koy�du.�Ekim�Dev�ri�mi� ilesö�mür�ge�ler�de�dev�rim�ve�dev�rim�de�pro�le�tar�ya�nın�he�ge�mon�yası�ça�-ğı�nın�gel�di�ği�ni�Sta�lin� şöy�le�be�lir�tir:�“Ekim Dev ri mi ye ni bir çağ,dün ya nın ezi len ül ke le ri ne, köy lü lük ile it ti fak ha lin de pro le tar ya -nın yö ne ti mi al tın da sö mür ge sel dev rim ler ça ğını aç mış tır. Sö mür -ge ler ve ba ğımlı ül ke ler de ki kur tu luş dev rim le ri çağı, bu ül ke lerpro le tar ya sı nın uyanış çağı ve bu pro le tar ya nın dev rim de ki he ge -mon yası ha li ne gel miş tir.” (Ulu sal So run ve Sö mür ge ler So ru nu,syf. 194, 195)Do�ğu’�da�ki� ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ket�le�ri�nin� gi�de�rek�güç�len�me�si,

ha�re�ket� için�de�pro�le�tar�ya�nın�et�kin�ola�rak�ken�di�ni�du�yur�ması,�Sta�-lin’�in�bu�gö�rüş�le�ri�ni�doğ�ru�la�mak�ta�dır.�Ha�re�ket� için�de�re�for�mist�vepa�si�fist�bir�tu�tum�içi�ne�gi�ren�bur�ju�va�ön�der�li�ği�ne�kar�şı�lık,�pro�le�tar�-ya�nın� so�nu�na�ka�dar� ba�ğım�sız�lık�tan�ya�na,� dev�rim�ci� ve� ak�tif� tavrı,ön�cü�lük�te�gü�ve�ni�le�bi�le�cek�ye�ga�ne�sı�nıf�ol�du�ğu�nu�halk�yı�ğın�la�rı�nagös�ter�miş�tir.�Çin�Ko�mü�nist�Par�ti�si,�Vi�et�nam�İş�çi�Par�ti�si,�Ar�na�vut�-luk�Emek�Par�ti�si�gi�bi�par�ti�ler�sö�mür�ge�ve�yarı-sö�mür�ge�ül�ke�ler�demil�li� kur�tu�lu�şu� tam�ola�rak�ger�çek�leş�ti�re�rek,� bu�nu�pra�tik�te� is�pat�-lamış�ol�du�lar.�Ay�rı�ca�bur�ju�va�zi�nin�gi�de�rek�em�per�ya�lizm�le�iş�bir�li�ği�-ne�gir�me�si,�pro�le�tar�ya�ön�cü�lü�ğü�nün�ge�rek�li�li�ği�ni�is�pat�la�mak�la�kal�-ma�yıp�mil�li�kur�tu�luş� için�onu�ade�ta�zo�run�lu�ha�le�ge�ti�rir.�Sö�mür�geve�ba�ğımlı�ül�ke�ler�de,�ko�mü�nist�le�rin�gö�rev�le�ri�ne�iliş�kin�ola�rak�Sta�-lin� şöy�le� der:�“Dev ri mi ile ri ye gö tür mek ve ka pi ta list ba kım dange liş miş, sö mür ge, ba ğımlı ül ke le rin tam ba ğım sız lı ğını el de et -mek; uz laş tı rıcı, ulu sal bur ju va zi tec rit edil me dik çe, dev rim ci kü -çük bur ju va yı ğın ları, bu bur ju va zi nin et ki sin den kur tul ma dık ça,

130

pro le tar ya he ge mon yası ger çek leş me dik çe, iş çi sı nı fı nın ile ri öğe -le ri ba ğım sız bir ko mü nist par ti bi çi min de ör güt len me dik çe ola -nak sız bir şey dir. Onu (iş bir lik çi mil li bur ju va zi) par ça la mak için,uz la şıcı ulu sal bur ju va zi nin iha ne ti ni or ta ya çı ka ra rak, emek çi yı -ğın ları onun et ki sin den kur ta ra rak ve pro le tar ya he ge mon ya sınıger çek leş tir mek için zo run lu ko şul lar, sis tem li bir bi çim de ha zır la -na rak, bu ulu sal bur ju va zi ye karşı ate şi yo ğun laş tır mak ge re kir.Baş ka bir de yiş le Hin dis tan gi bi sö mür ge ler de bur ju va zi ile söz cü -le ri ni, bu onur ye rin den adım adım uzak laş tı ra rak, pro le tar yayıkur tu luş ha re ke ti nin ön de ri ro lü ne ha zır la mak ge re kir. ‘Ko mü nistpar ti nin ba ğım sızlığı’ bu ül ke ler de ko mü niz min ile ri öğe le ri nin te -mel slo ganı ol ma lı dır. Çünkü pro le tar ya he ge mon yası an cak ko -mü nist par ti ta ra fın dan ha zır la nıp ger çek leş ti re bi lir. İş çi sı nı fı nınen iyi öğe le ri ni ko mü niz me ka zan mak ve ba ğım sız ko mü nist par ti -le ri kur mak...” (Ulu sal So run ve Sö mür ge ler So ru nu, syf. 148,149-151)Bü�tün�bu� açık�la�ma�lar�da� sö�mür�ge�ve�ba�ğımlı� ül�ke�ler�de�ko�mü�-

nist�le�rin�gö�rev�le�ri�nin�ne�ol�du�ğu�or�ta�ya�çık�mak�ta�dır.�Ko�mü�niz�minen�iyi�öğe�le�ri�ni�ba�ğım�sız�bir�ko�mü�nist�par�ti�sin�de�bir�leş�tir�mek,�uz�-la�şıcı�ulu�sal�bur�ju�va�zi�yi�mil�li�ha�re�ket�için�de�tec�rit�et�mek,�pro�le�tar�-ya�he�ge�mon�ya�sını�ger�çek�leş�tir�mek,�bu�na� rağ�men� sö�mür�ge�ve�ba�-ğımlı�ül�ke�ko�mü�nist�le�ri�nin� ayrı�ola�rak�ör�güt�len�me�ye�cek�le�ri�ni,� ör�-güt�len�dik�le�ri�tak�tir�de�iş�çi�sı�nıfı�bir�li�ği�ni�par�ça�la�ya�cak�la�rını,�halk�larara�sın�da�düş�man�lık� ede�ce�ği�ni� söy�le�yen�ko�mü�nist�ler� için�Sta�lin’�insöz�le�ri,�yo�ru�ma�ih�ti�yaç�gös�ter�me�ye�cek�ka�dar�açık�bir�ce�vap�teş�kilet�mek�te�dir.

5-�Cep�he�so�ru�nu�

Bu�baş�lık�al�tın�da�cep�he�nin�an�lam�ve�muh�te�vası,�so�ru�nun�han�giko�şul�lar�da�or�ta�ya� çıktığı,� bu�nun�kar�şı�sın�da�ko�mü�nist�le�rin� gö�re�vi,mil�li�bur�ju�va�zi�ye�karşı�tav�rın�ne�ola�cağı�gi�bi�ko�nu�lar�iş�len�me�li�dir.�Cep�he�de�yin�ce;� çı�kar�ları� ül�ke�nin�ba�ğım�sız� kı�lın�ma�sın�da�bir�le�-

şen,� sı�nıf� ve� ta�ba�ka�la�rın� ey�lem�yanı� ağır� ba�san�ör�güt�le�ri�nin�oluş�-

131

tur�du�ğu�bir�si�ya�si�top�lu�luk�tur.�Ba�ğım�sız�lı�ğın�ka�za�nıl�ması�ile,�cep�-he�ye�ri�ni� bir� ve�ya�bir�kaç� sı�nı�fın� ik�ti�da�ra� ha�kim�olan�par�ti�le�ri� ilemu�ha�le�fet�te�mü�ca�de�le�si�ne�de�vam�eden�par�ti�le�re�bı�ra�kır.�Cep�he�ninmuh�te�va�sını� iş�çi�ler,� köy�lü�ler,� ay�dın�lar,� şe�hir� kü�çük-bur�ju�va�zi�si,mil�li�bur�ju�va�zi�nin�dev�rim�ci�tavrı�mey�da�na�ge�ti�rir.�Bu�sı�nıf�ve�ta�ba�-ka�la�rın� oluş�tur�du�ğu�dev�rim�ci-yurt�se�ver� cep�he� ile� iş�bir�lik�çi� bur�ju�-va�zi�nin,� sö�mür�ge�ci�ler�le� giz�li� an�laş�ma�lar� so�nu�cu�kur�du�ğu� sah�tekarşı-dev�rim�ci�cep�he�yi�bir�bi�ri�ne�ka�rış�tır�ma�mak�ge�re�kir.�Sö�mür�ge�-ci�ler�yak�la�şan�son�la�rını�ge�cik�tir�mek�için�ajan�ör�güt�ler�ara�cılığı�iledev�rim�ci�mas�ke�le�re� bü�rünmüş�ör�güt�ler� oluş�tu�rup,� hat�ta� bun�lar�lapa�zar�lı�ğa� bi�le� otu�ra�rak�kit�le�le�ri� bun�la�rın� kuy�ru�ğu�na� tak�ma� al�dat�-ma�ca�sı�na�da�hi�baş�vu�rur�lar.�Bu�son�iki�du�ru�mu�çe�şit�li�şart�lar�al�tın�dagöz�le�mek�ve�bun�la�rın�ha�in�yüz�le�ri�ni�teş�hir�et�mek�ge�re�kir.�Cep�he�so�ru�nu�her�za�man�or�ta�ya�çık�maz,�eğer�or�ta�da�mil�li�kur�tu�-

luş� için� pro�le�ter� ör�güt�ler� oluş�tu�rul�ma�mış�sa� cep�he�den�bah�set�meksaç�ma�lık�tır.�Bu�dö�nem�de�ki�gö�rev,�mil�li�kur�tu�luş�için�seç�kin�kad�ro�-lar� oluş�tur�mak,� dev�rim�ci� ha�re�ke�tin� te�o�ri�si�ni� öğ�ren�mek,� kit�le�le�rinet�ra�fın�da�bir�le�şe�bi�le�cek�le�ri� ge�rek�çe�le�ri� be�lir�til�miş�bir� cep�he�prog�-ra�mını�uy�gu�la�mak,�pro�le�tar�ya�nın�par�ti�prog�ram�ve�tak�ti�ği�ni�be�lir�le�-mek,� as�ga�ri� ör�güt�len�me�yi� ger�çek�leş�tir�mek�tir.�Bu�gö�rev�ler� ye�ri�nege�ti�ril�me�den� cep�he� so�ru�nu�nu�or�ta�ya� çı�kar�mak,� olu�şan�pro�le�terkad�ro�ları�sağ�bir�çiz�gi�ye,�ya�ni�bur�ju�va�kuy�ruk�çu�lu�ğu�na�it�mek�ola�-cak�tır.�Ko�mü�nist� öğe�ler� as�ga�ri� ola�rak�ör�güt�len�me�den�bu� so�ru�nugün�de�me�ge�ti�re�mez�ler.�Her�şey�den�ön�ce�ken�di�le�ri�ni�bir�güç�ha�li�nege�tir�me�le�ri�ve�bu�güç�le�cep�he�so�ru�nu�üze�ri�ne�in�me�le�ri�ge�re�kir.�Ül�-ke�nin�ba�ğım�sızlığı� için�çe�şit�li�mi�li�tan�ör�güt�ler�oluş�tu�ğun�da�cep�heso�ru�nu�il�ke�le�ri�ile�bir�lik�te�gün�de�me�ge�ti�ri�lir.�Bu�ge�ti�ri�liş�ma�sa�ba�-şın�da�de�ğil,�ey�lem�ala�nın�da�olur.�Böy�le�lik�le�ger�çek�yurt�se�ver�ler�lesah�te�yurt�se�ver�ler�bir�bi�rin�den�ay�rılmış�olur.�Ucuz�cep�he�çı�ğırt�kan�lık�la�rı�na�kan�ma�mak�ge�re�kir.�Cep�he,�ey�le�me

her�an�ha�zır�olan�ve�bu�işin�gün�lük�pra�ti�ği�için�de�bu�lu�nan�un�sur�la�rınyü�rü�te�bi�le�ce�ği�bir�gö�rev�dir.�Ko�mü�nist�le�ri�en�çok�uğ�raş�tı�ran�me�se�le�-ler�den�bi�ri�si�de�cep�he�ye�iliş�kin�gö�rev�le�ri�dir.�Cep�he�nin�ku�ru�lu�şun�da,yö�ne�ti�min�de,�uz�la�şıcı�ke�sim�ler�le�mü�ca�de�le�sin�de,�bü�yük�prob�lem�ler�-

132

le�karşı�kar�şı�ya�ka�lır�lar.�Va�kit�siz�ve�dik�kat�siz�atı�lan�adım�lar�son�la�rı�-nın�gel�me�si�ne�bi�le�se�bep�ola�bi�lir.�Onun�için�özel�lik�le�bu�ko�nu�da�sonde�re�ce�dik�kat�li�ol�ma�ları�ge�re�kir.�Ül�ke�nin�so�mut�ko�şul�ları,�sı�nıf�la�rınmev�zi�len�me�si,�düş�ma�nın�için�de�bu�lun�du�ğu�du�rum,�bu�gö�rev�le�rin�ye�-ri�ne�ge�ti�ril�me�sin�de�gö�zö�nü�ne�ge�ti�ril�me�li�dir.�Eğer� iç�ve�dış�ko�şul�laruy�gun�sa�ve�as�ga�ri�bir�ör�güt�len�me�sağ�lan�mış�sa,�ko�mü�nist�le�rin�cep�heoluş�tur�ması�zo�run�lu�ol�du�ğu�gi�bi�bir�gö�rev�dir�de.�Bu�du�rum�da�ko�mü�-nist�ler�ör�güt�le�ri� et�ra�fın�da,� iş�çi�le�ri,� köy�lü�le�ri�ve�mil�li� bur�ju�va�zi�ninyurt�se�ver�ke�sim�le�ri�bir�leş�ti�re�bi�lir.�He�de�fe�en�doğ�ru�yol�dan�gi�de�bi�le�-cek�pra�tik�adım�ları�uy�gu�la�ma�ya�so�ka�bi�lir�ler.�Bu�ko�şul�lar�da�atı�la�cakadım�lar,�bü�yük�za�rar�lar�ge�tir�mez;� tam� ter�si�ne�gi�de�rek�güç�le�nen�birmil�li�ha�re�ket�oluş�tu�rur�lar.�Eğer�da�ha�ön�ce�den�ku�rul�muş,�ger�çek�tenyurt�se�ver�bir� cep�he�var�sa,�ko�mü�nist�ler�bu�du�rum�kar�şı�sın�da,�bazıkri�ter�le�ri�gö�zö�nü�ne�ge�ti�re�rek�ta�vır�alır�lar.�Bu�ceh�pe�re�for�mist�de�ğil,dev�rim�ci�ise�ko�mü�nist�le�rin�kit�le�le�ri�ör�güt�le�me�si�ne�en�gel�teş�kil�et�mi�-yor�sa,�ko�mü�nist�le�rin�yö�ne�tim�bi�çi�mi�ni�zor�laş�tır�mı�yor�sa,�aji�tas�yon�vepro�pa�gan�da�ça�lış�ma�sını�ön�le�mi�yor�sa,� ta�vır�olum�lu�ol�ma�lı�dır.�Ya�niko�mü�nist�ler�bü�tün�güç�le�ri� ile�böy�le�bir�ha�re�ket� için�de�yer� al�malı,hat�ta�ge�liş�tir�me�li�dir.�Ken�di�yö�ne�tim�le�ri�ni�bu�olu�şum�için�de�de�ha�kimkıl�ma�lı�dır.�Cep�he�nin�kar�ma�şık�ya�pısı�için�de�pro�le�tar�ya�nın�ide�o�lo�jik-po�li�tik�mü�ca�de�le�si�ni�so�nu�na�dek�sür�dü�re�bil�me�li�dir�ler.�Eğer�yu�ka�rı�dasay�dı�ğı�mız�ni�te�lik�ler�yok�sa,�böy�le�bir� cep�he�ye�ka�tı�lın�maz,� ter�si�netec�rit�edi�lir.�Zi�ra�bu�olum�suz�ni�te�lik�le�ri�ile�böy�le�bir�cep�he�ol�sa�ol�saiş�bir�lik�çi�le�rin�mil�li�kur�tu�luş�yo�lun�da�dik�tik�le�ri�bir�en�gel�dir.�Cep�he�me�se�le�sin�de�di�ğer�önem�li�bir�so�run�da�mil�li�bur�ju�va�zi�nin

rolü�ve�ko�mü�nist�le�rin�bu�sı�nı�fa�iliş�kin�tavrı�me�se�le�si�dir.�Bu�ko�nu�dada�dik�kat�li� olun�maz�sa� bur�ju�va�kuy�ruk�çu�lu�ğu� an�la�mın�da�bir� sağsap�ma�ve�ya�mil�li� bur�ju�va�zi�nin� tüm�un�sur�la�rı�nın� iş�bir�lik�çi� ol�du�ğuve�do�la�yı�sıy�la�cep�he� içi�ne�so�kul�ma�ması�ge�rek�ti�ği�bi�çi�min�de�ki�birsol�sap�ma�ile�kar�şı�laş�mak�müm�kün�dür.�Ya�pıl�ması�ge�re�ken�ül�ke�ninta�ri�hi�ve�so�mut�şart�ları�için�de�böy�le�bir�sı�nı�fın�var�lı�ğı�nın�dev�rim�cive�uz�la�şıcı�yan�ları�ile�or�ta�ya�çı�ka�rıl�ması,�ger�çek�gü�cü�nün�bi�lin�me�-si�dir.�Bun�lar�bi�lin�dik�ten�son�ra� iş�bir�lik�çi�ke�si�mi� teş�hir�ve� tec�rit�et�-me,�dev�rim�ci�ka�nadı�ile�it�ti�fak�kur�ma�ko�mü�nist�le�rin�gö�re�vi�ol�ma�lı�-

133

dır.�Ama�ge�nel�lik�le�yurt�se�ver�lik�adı�al�tın�da�or�ta�ya�çı�kan�bur�ju�va�zi�-nin� tes�li�mi�yet�çi-re�for�mist�ya�nı�dır�ve�dev�rim�ci�yanı�çok�za�yıf�kal�-mak�ta�dır.�Bu� sı�nıf� cep�he�ye�güç�kat�mak�tan� zi�ya�de,� ken�di�si� cep�hesır�tın�dan�güç�len�mek� is�te�mek�te�dir.�Mil�li� yanı,� sağ�ladığı� bir�ta�kımufak� ta�viz�ler� kar�şı�sın�da� iş�bir�lik�çi� ya�nı�na�dö�nü�şe�bi�lir.�Bu�ko�nu�daha�ta�yap�ma�mak�için�de�ği�şen�gün�cel�şart�lar�için�de�du�ru�mu�ye�ni�denele� al�mak,� so�mut� şart�lar�da�de�ği�şik�lik�var�sa� es�ki�du�ru�mu�de�ğiş�tir�-mek,�ye�ni�şart�la�rın�ışı�ğın�da�po�li�ti�ka�tes�pit�et�mek�en�doğ�ru�yön�tem�-dir.�Dog�ma�tik,�ka�lıp�laşmış�yar�gı�lar�la,�bu�ko�nu�ya�yak�laş�ma�mak�ge�-re�kir.�Ge�rek�cep�he�nin�oluş�tu�rul�ması�sı�ra�sın�da,�ge�rek�se�cep�he�için�-de�sö�mür�ge�ve�ba�ğımlı�ül�ke�ko�mü�nist�le�ri�nin�gö�re�vi�ve�mil�li�bur�ju�-va�zi�ye�karşı�ta�vır�ları�ko�nu�sun�da�Sta�lin�şöy�le�der:�“1- İş çi sı nı fı nınen iyi öğe le ri, ko mü niz mi ka zan mak ve ba ğım sız ko mü nist par ti le rikur mak.

2- Uz la şık ulu sal bur ju va zi ile em per ya lizm blo ku na karşı iş çi le -rin, köy lü le rin ve dev rim ci ay dın la rın ulu sal dev rim ci bir blo ku nukur mak.

3- Bu blok için de pro le tar ya he ge mon ya sını sağ la mak.4- Kent sel ve kır sal kü çük-bur ju va zi yi, uz la şıcı ulu sal bur ju va -

zi nin et ki sin den kur tar mak için sa vaş ver mek. 5- Kur tu luş ha re ke ti nin, ile ri ül ke ler pro le ter ha re ke ti ile it ti fa -

kını sağ la mak. So nuç ola rak; ko mü nist ler mil li kur tu luş ta en zor gö rev le rin

ken di le ri ni bek le di ği ni bil me li, za manı gel di ğin de en mi li tan ör -güt ler kur mak tan çe kin me me li dir ler. An cak bur ju va zi nin pro le terun sur ları saf la rın da erit mek için or ta ya attığı sah te cep he leş meoyun la rı na gel me me li dir.”

6-�Te�mel�ör�güt�len�me�ve�mü�ca�de�le�bi�çi�mi�

Sö�mür�ge�ko�şul�la�rı�nın�ha�kim�ol�du�ğu�bir�ül�ke�de�çe�liş�ki�le�rin� çö�-zü�mün�de�ku�ru�la�cak�te�mel�ör�güt�len�me�ve�mü�ca�de�le�araç�ları,�bu�ko�-şul�la�rın�bu�lun�madığı�ül�ke�le�re�na�za�ran�fark�lı�dır.�Farklı�çe�li�şik�ya�pı�-lar,� çö�züm�len�mek� için� farklı� araç�lar� ge�rek�ti�rir.�Bir� çe�liş�ki�nin� çö�-

134

zümü�için�kul�la�nıl�ması�doğ�ru�olan�bir�araç,�farklı�tür�de�bir�çe�liş�ki�-nin�çö�züm�len�me�sin�de�kul�la�nı�la�maz.�Sö�mür�ge�ler�de�güçlü�bir� iş�galor�du�su�var�dır.�İç� ve�dış� ge�ri�ci� güç�le�rin� en�güçlü�da�ya�nağı� bu�or�du�dur.�Or�du

hep�si�nin�çı�kar�la�rı�nın�bek�çi�si�dir.�Sö�mür�ge�hal�kın�üze�rin�de�uy�gu�la�-nan�di�ğer�baskı�tür�le�ri,�iş�gal�or�du�su�nun�kur�du�ğu�baskı�ya�nın�da�çokza�yıf�ka�lır.�Ha�kim�sı�nıf�lar,�iş�te�ken�di�is�tek�le�ri�ile�sı�nıf�sö�mü�rü�sü�neve�bas�kı�sı�na�son�ver�me�dik�le�ri�gi�bi,�sö�mür�ge�le�rin�de�de�ta�lan�ve�iş�-ga�le�ken�di�is�tek�le�ri�ile�son�ver�mez�ler.�On�ları�ül�ke�den�çı�ka�ra�cak�tekgüç�hal�kın�di�ren�ci�dir.�Te�pe�den�tır�na�ğa�ka�dar�zo�ra�da�ya�nan�sö�mür�-ge�ci�lik�an�cak�te�pe�den�tır�na�ğa�ka�dar�hal�kın�zor�kul�la�na�rak�ör�güt�len�-me�si� ile� or�ta�dan�kal�dı�rı�la�bi�lir.�Bur�ju�va�zi�nin� as�ke�ri� ör�güt�len�me�vesa�vaş�plan�ları;�kla�sik�or�du�lar�ve�dü�zen�li�sa�vaş�tır.�Halk�tan�der�le�di�ğiin�san�ları�ken�di�di�sip�lin�ku�ral�ları� için�de�ör�güt�ler,�yö�ne�tim�le�ri�ne�deen�gü�ve�ni�lir�adam�la�rını�ge�ti�rir.�Bu�or�du�ta�ma�men�bur�ju�va�ide�o�lo�ji�-si�ne� şart�lan�dı�rılmış� olup�ha�kim� sı�nıf�la�rın� or�tak� çı�kar�la�rını� ko�rur.Hiç�bir� sö�mü�rücü� sı�nıf� or�du�dan�vaz�ge�çe�mez.�Onun� say�gın�lı�ğınısar�sa�cak�bir�dav�ra�nış�ta�bu�lu�na�maz.�Ter�si�ne�en�seç�kin�ör�güt�ola�rakkut�sar.�Halk�ise� ta�ri�hin�en�es�ki�dö�nem�le�rin�den�be�ri�ör�güt�süz�bı�ra�-kılmış,� ayak�lan�ma�ve� is�yan�lar� bi�çi�min�de�ki� bir�ta�kım�di�re�niş�ler� dekanlı�bi�çim�de�bas�tı�rıl�mış�tır.�Ka�pi�ta�list� dö�nem�de�ki� sö�mür�ge�ci� ek�ola�rak�hal�kın�dü�şün�ce�si�ni

çe�şit�li�de�ma�go�jik�araç�lar�la�çar�pıtmış,�ken�di�öz�gü�cün�den�şüp�he�yedü�şür�müş�tür.�Halk�ge�le�nek�sel�fe�o�dal,�aşi�ret�ve�din�ku�rum�ları�ta�ra�-fın�dan�par�ça�landığı� gi�bi,�mo�dern�bur�ju�va�ör�güt�ler�le,� bu�ya�pı�lar�lauz�la�şa�rak�par�ça�lan�mayı�de�rin�leş�ti�rir.�Kur�tu�luş�ön�ce�si�hal�kın�ör�güt�-len�me�dü�ze�yi� böy�le�dir.�Kur�tu�luş� ön�ce�sin�de� sö�mür�ge�ci� bur�ju�va�ziör�güt�len�me�si�nin� zir�ve�sin�de�dir.�Hak�sız� bir� po�li�ti�kayı� bu�ör�güt�len�-me�si�va�sı�tası�ile�sür�dür�mek�te�dir.�Halk�ise�ör�güt�len�me�nin�baş�lan�gı�-cın�da�dır.�Ve�haklı�bir�mü�ca�de�le�yi�yü�rüt�mek�te�dir.�Bu�yan�lar�kar�şı�-laş�tı�rıl�dı�ğın�da�gi�de�rek�güç�le�ne�cek�ola�nın�halk,�güç�ten�dü�şe�cek�ola�-nın�ise�sö�mür�ge�ci�ler�ola�cağı�açık�tır.�Ör�güt�süz�dö�nem�de�halk�an�cakbir�ta�kım�ayak�lan�ma�lar�ya�pa�bi�lir�ve�dü�zen�li�or�du�lar�bu�ayak�lan�ma�-ları� ko�lay�ca�bas�tı�rır.�Ne�za�man�ki,� dev�rim�ci� te�o�ri� ta�ra�fın�dan�yo�lu

135

ay�dın�la�nan�kit�le�ler�bi�linç�li�ör�güt�len�me�ve�mü�ca�de�le�le�re�baş�lar�lar�-sa,�o�za�man�du�rum�de�ği�şir.�Dev�rim�ci�te�o�ri�ve�fi�kir�ler�hal�ka�ak�ta�rıl�-dı�ğın�da�mad�di�bir�güç�ha�li�ne�ge�lir�ler.�Hal�kın� ide�o�lo�jik,�po�li�tik�veas�ke�ri� ör�güt�le�ri�ni� oluş�tur�ma�da�kla�vuz� rolü�oy�nar�lar.�Baş�lan�gıç�tasö�mür�ge�ci�lik�te�te�mel�yön�te�min�“zor”�ol�du�ğu�nun�kav�ra�nıl�ma�sın�danötürü,�bir�ta�kım�de�mok�ra�tik�ör�güt�ler�ku�ru�lur.�Bun�lar�va�sı�tası�ile�bir�-ta�kım�ta�lep�ler�de�bu�lu�nu�lur.�Sö�mür�ge�ci�ler�ön�ce�le�ri�bu�na�ses�çı�kar�-maz,�ge�liş�me�nin�yö�nünü�tes�pit�et�me�ye�ça�lı�şır�lar.�Bu�is�tek�ler�gi�de�-rek�gös�te�ri�ler,�mi�ting�ve�di�re�niş�le�re�yol�açın�ca�sö�mür�ge�ci�le�rin�ger�-çek�yüz�le�ri�açı�ğa�çı�kar.�Kit�le�le�rin�haklı�is�tek�le�ri�zor�la�bas�tı�rı�lır.�Oza�man�dev�rim�ci�ler�le�halk,� sö�mür�ge�ci�le�rin� te�rö�rünü,�dev�rim�ci� şid�-det�ten�baş�ka�araç�la�yok�ede�me�ye�cek�le�ri�nin�far�kı�na�va�rır�lar.�Bu�iseken�di�öz�ör�güt�le�ri�nin�oluş�tu�rul�ma�sını�ge�rek�ti�rir.�“Ör güt süz bir halkkö le bir halk tır.”Kur�tu�luş� için�ken�di�or�du�la�rını�ya�rat�mak�tan�baş�ka�ça�re�le�ri�yok�-

tur.�İş�te�halk�or�du�su,�halk�sa�vaşı�kav�ra�mı�nın�özü�bu�ra�da�yat�mak�ta�-dır.�Da�ha�ön�ce�ku�ru�lan�de�mok�ra�tik�ve�si�ya�si�kur�tu�luş�ta�or�du�ör�güt�-len�me�si� için�bir�ha�zır�lık�saf�hası�oluş�tu�ru�lur.�Cid�di�si�ya�si�ve�yı�ğınör�güt�le�ri�ol�ma�dan�as�ke�ri�ör�güt�len�me�nin�ger�çek�leş�ti�ril�me�si�dü�şü�nü�-le�mez.�Si�ya�si�ku�ru�luş�la�rın�ön�cü�lü�ğün�de�ku�rul�ma�yan�as�ke�ri�ör�güt�-ler,�ma�ce�racı� grup�lar� ol�mak�tan� ile�ri� gi�de�mez�ler.�As�ke�ri� ör�güt�len�-me�ye�mut�la�ka�bir� si�ya�si� çiz�gi�nin�ön�der�lik� et�me�si� ge�re�kir.�As�ke�riör�güt�len�me�ye�geç�me�den�ev�vel�sa�vaş�için�gö�nüllü�in�san�lar�la,�si�lahola�rak�il�kel�araç�lar�dan�baş�ka�bir�şey�yok�tur.�Bu�du�rum�da�halk�or�-du�su�na�sıl�or�ta�ya�çı�kı�yor?�Yok�tan�va�re�di�le�bi�li�yor.�Bu�ce�vabı�hal�kınsa�va�şa� ce�sa�ret� et�me�si,� bu�nun� için� de�ken�di� so�ru�nu�nun�öz�gü�cünühaklı�da�vası�için�se�fer�ber�et�me�sin�de�ya�tar.�Na�sıl�ki,�bur�ju�va�zi�sı�nıfola�rak�mü�ca�de�le�için�dü�zen�li�or�du�la�rın�cep�he�sa�va�şını�ge�rek�ti�ri�yor�-sa,�hal�kın�için�de�bu�lun�du�ğu�ko�şul�lar�da�mü�ca�de�le�yön�te�mi�ola�rakge�ril�la�sa�va�şını�or�ta�ya�çı�ka�rır.�Ha�kim�sı�nıf�lar�baş�ka�bir�sa�vaş�yön�-te�mi�ni�be�nim�se�ye�mez�ler.�Bu�on�la�rın�ya�pı�sı�na�ay�kı�rı�dır.�Bu�or�du�ilean�cak�dü�zen�li�sa�vaş�ya�pı�la�bi�lir.�Bu�da�an�cak�baş�la�rın�da�sıkı�bir�ku�-man�da�zin�ci�ri�olur�sa�müm�kün�olur.�Bu�du�rum�zo�ra�da�ya�nan�di�sip�-li�nin�do�ğal�so�nu�cu�dur.�Halk�ta�baş�lan�gıç�ta�ge�ril�la�bi�çi�min�den�baş�-

136

ka� türlü� sa�va�şa�maz.�Oluş�tur�du�ğu�bü�tün�güç�le�ri� bur�ju�va�zi�nin�dü�-zen�li�or�du�lar�la�ve�onun�bir�cep�he�sa�va�şı�na�karşı�sü�rer�se,�yo�ko�lu�şu�-nu�ken�di� eliy�le� ha�zır�lamış� olur.�Ye�ter�siz� in�san�ve�mal�ze�me�kay�-nağı,� ge�ril�la� yön�tem�le�ri�ne� gö�re� kul�la�nı�lır�sa� ba�şa�rılı� ola�bi�lir.�Yi�nena�sıl�ki,�bur�ju�va�zi�sa�vaş�za�ma�nı�nın�bü�tün�eko�no�mik,�sos�yal�ve�si�-ya�sal�ör�güt�len�me�le�ri�ni�as�ke�ri�ör�güt�len�me�ye�ta�bi�kı�lı�yor�sa,�halk�dasa�vaş� za�ma�nın�da�bü�tün� eko�no�mik� im�kan�ları,� kit�le� ku�ru�luş�ları� vesi�ya�si�ör�güt�le�ri�ile�or�du�su�nun�hiz�me�ti�ne�ta�bi�olur.�Ye�di�den�yet�mi�şeka�dar�halk�ta�ra�fın�dan�des�tek�le�nen�bir�or�du�ya�ra�tıl�ma�dan,�sö�mür�ge�-ci�li�ğin�al�te�dil�di�ği�gö�rül�me�miş�tir.�Dün�ya�halk�la�rı�nın�kur�tu�luş�pra�ti�-ğin�den,�te�mel�mü�ca�de�le�yön�tem�ve�araç�ları�ola�rak�kı�sa�ca�çı�ka�rı�la�-cak�so�nuç�lar�bun�lar�dır.

“Ör güt len me için te mel araç or du, mü ca de le için te mel yön temge ril la sa va şı dır.”

7-�Dış�den�ge�ve�coğ�ra�fi�ko�şul�lar�so�ru�nu�

Bu�ko�nu�yu,�ye�nil�gi�le�ri�nin�ne�de�ni�ni,�bu�şart�la�rın�el�ve�riş�siz�li�ğin�-de�ara�yan�gö�rüş�le�rin�ge�çer�siz�li�ği�ni�ka�nıt�la�mak�için�ele�al�mak�ge�re�-kir.�Dış�ta�den�ge�ko�şul�ları�ve�coğ�ra�fi�ko�şul�lar,�sö�mür�ge�ler�de�ki�dev�-rim�me�se�le�sin�de� ta�yin� edi�ci� bir� rol� oy�na�maz�lar.�Ta�li� bir� önem�le�rivar�dır.�Eğer� böy�le� ol�ma�saydı�Rus�ya’�da� sos�ya�lizm�ku�ru�la�mazdı.Çünkü�bü�tün� em�per�ya�list� dün�ya�kar�şı�sın�daydı.�Yi�ne�böy�le� ol�ma�-saydı,�Fi�lis�tin� halkı� sa�vaş� ve�re�mez�di.�Çünkü� sa�va�şa�bil�mek� içindağ�ları� hiç�de� el�ve�riş�li� de�ğil�di.�Coğ�ra�fi� ko�şul�lar�de�yin�ce;�ül�ke�ninara�zi�du�ru�mu,�dost-düş�man�ül�ke�le�re�ya�kın�lık�ve�ik�mal�yol�ları�gi�bidu�rum�lar�ak�la�ge�lir.�Bu�şart�lar�el�ve�riş�li�ise�bir�ta�kım�ola�nak�lar�sağ�-la�ya�cağı� açık�tır.�Ama�bu�ko�şul�la�rın� el�ve�riş�siz�li�ği,�mil�li� kur�tu�lu�şude�rin�den� et�ki�le�ye�cek�ne�den�ler� ola�rak�gös�te�ri�le�mez.�Bu�ko�şul�larıel�ve�riş�li�olan�bazı�ül�ke�ler�de�ba�şa�rı�sız�kalmış�bir�ta�kım�mü�ca�de�le�lergö�rüldüğü�gi�bi,�bu�ko�şul�ları�el�ve�riş�siz�olan�bazı�ül�ke�ler�de�de�ba�şa�-rılı� ol�muş�mü�ca�de�le�le�rin�den�bir�çok�ör�nek�gös�te�ri�le�bi�lir.� “Coğ ra fiko şul lar el ve riş siz dir”�di�ye�bir�halk�so�nu�na�ka�dar�kö�le�li�ğe�razı�ola�-maz.�Dün�ya�den�ge�si�me�se�le�si�ne�ge�lin�ce;�gü�nü�müz�için�doğ�ru�teş�-

137

his�ya�pıl�dı�ğın�da�son�de�re�ce�olum�lu�bir�et�ken�oluş�tur�mak�ta�dır.�Bir�-kaç� em�per�ya�list�mih�rak�la,� bun�la�rın� kuk�lası� iş�bir�lik�çi� yö�ne�tim�lerdı�şın�da,�bü�tün�dün�ya�halk�ları�sö�mür�ge�ci�li�ğe�karşı�bir�ta�vır�için�de�-dir�ler.Güçlü�bir� sos�ya�list� blok,�ge�niş�bir� sö�mür�ge�halk�lar� cep�he�si� ve

ka�pi�ta�list�ül�ke�ler�de�ki�iş�çi�sı�nıfı�ha�re�ke�ti,�mil�li�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�ninya�nın�da�ye�ral�mak�la� be�ra�ber,� eğer� söz�de�bir�ta�kım�ulu�sal� güç�lerdün�ya�halk�la�rı�nın� bu�des�te�ği�ni� sağ�la�ma�mış�lar�sa,� bu�nun�ne�de�ni�ni,ken�di�ge�ri�ci�sı�nıf�öz�le�rin�de�ve�bu�öze�da�ya�nan�ge�ri�ci�yö�ne�tim�le�rin�-de�ara�ma�lı�dır�lar.�Gü�nü�müz�de�dün�ya�halk�la�rı�nın�des�tek�le�me�di�ği�ha�-re�ket�ler� is�tis�na�i�dir.�Bu� tür� is�tis�na�ları�da�dün�ya�ka�mu�o�yun�da�ye�te�rika�dar�pro�pa�gan�da�ve�aji�tas�yon�ya�pa�ma�yan,�des�tek�için�ulus�la�ra�rasıku�ru�luş�lar�da� fa�a�li�yet� gös�ter�me�yen�ör�güt�le�rin� ba�şın�da�bu�lun�du�ğuha�re�ket�ler�oluş�tu�rur.�El�bet�te�em�per�ya�liz�me�ve�ge�ri�ci�li�ğe�karşı�mü�-ca�de�le�de�so�mut�adım�lar�ata�mamış�bir�ha�re�ke�ti,�ile�ri�ci�dün�ya�ka�mu�-o�yu�des�tek�le�mez.�He�le�he�le�em�per�ya�list�sis�tem�için�de�des�tek�ara�-ya�rak,� iş�bir�lik�çi�ni�te�lik�le�ri�ni�açık�ça�or�ta�ya�ko�yan�güç�le�rin�des�tek�-len�me�si�ni� is�te�mek,�mil�li� kur�tu�luş� ha�re�ke�ti�nin� özü�ne�de� ay�kı�rı�dır.Dün�ya�halk�la�rı�nın�bu�tür�güç�le�ri�des�tek�le�me�si�bir�ya�na,�ile�ri�ci�yan�-la�rın�dan�bi�le�kuş�ku�du�yar�lar.�Emek�çi�sı�nıf�la�rın�ön�cü�lü�ğün�de�yü�rü�-tü�len�mil�li� kur�tu�luş� ha�re�ket�le�ri� ve� dün�ya�halk�la�rı�nın� des�te�ği� kü�-çüm�sen�me�ye�cek�ka�dar� bü�yük�tür.�Mil�li� kur�tu�luş� için� son�de�re�ceönem�li�olan�olum�lu�dün�ya�den�ge�si�ni,�ken�di�ge�ri�ci�öz�le�ri�ge�re�ği�far-klı�gös�ter�mek�is�te�yen�gö�rüş�le�ri�cid�di�ye�al�ma�mak�ge�re�kir

138

PKK�Ku�ru�luş�Kon�gre�si�Ko�nuş�ma�ları�(1978)

Si�ya�si�De�ğer�len�dir�me�

Mü�ca�de�le�miz�açı�sın�dan�1970’�ler�Tür�ki�ye’�si�ni�ha�tır�lar�sak;�ulu�salbi�lin�cin�ta�ma�men�ol�madığı�ve�ya�çok�cı�lız�ol�du�ğu,�sos�ya�liz�min�biröğ�re�ti�ola�rak�be�nim�sen�me�si�nin�ve�bu�nun�bir�ül�ke�pra�ti�ği�ne�ak�ta�rıl�-ma�sı�nın�dü�şü�nül�me�di�ği�bir�dö�nem�de,�biz�yo�la�çık�tık.�O�dö�nem�de�kiko�şul�lar,�bi�zim�güçlü�bir�top�lan�tıy�la,�ül�ke�mi�zin�kur�tu�luş�me�se�le�le�-ri�ne�eğil�me�mi�zi�ola�nak�sız�kı�lı�yor�du.�Yi�ne�o�dö�nem�ler�de�biz,�ül�ke�-miz�üze�rin�de�ne�tür�bir�baskı�ol�du�ğu�nu�kav�ra�ya�mı�yor�duk,�bu�bas�-kı�nın�oluş�tur�du�ğu�iliş�ki�le�ri�bil�mi�yor�duk.�Son�de�re�ce�cı�lız�bir�tarz�-da,�bir�ül�ke�me�se�le�miz,�bir�ulus�me�se�le�miz�ol�du�ğu�nu�tah�lil�edi�yor�-duk.�Bu�ko�nu�da�so�yut�tarz�da�bazı�dü�şün�ce�ler�ka�fa�mı�za�ta�kıl�mıştı,ama�ye�te�ri� ka�dar� tah�lil� yok�tu.�Ay�rı�ca� bu� tah�lil�le�rin� ışı�ğın�da�ye�te�rika�dar�kad�ro�laş�ma�hiç�yok�tu.�Biz�bu�şart�lar�da,�çok�il�kel�tarz�da�mü�-ca�de�le�nin�şe�kil�len�di�ril�me�si�ni;�ha�kim�ulus�ko�şul�la�rın�da,�ora�nın�yo�-ğun�ola�rak�genç�li�ği�ne�ha�kim�olan�bur�ju�va�ide�o�lo�ji�si�nin�or�ta�mın�dabir�mü�ca�de�le�gru�bu�ola�rak�or�ta�ya�çık�mayı�dü�şü�ne�bi�lir�dik�ve�ya�ba-zı�il�ke�le�ri�ak�lı�mı�za�ge�ti�re�bi�lir�dik.�Bun�dan�baş�ka�bir�şey�ya�pa�maz�-

139

dık.�Özel�lik�le�şu�so�run�ar�ka�daş�la�rın�ka�fa�sı�na�sık�sık�ta�kı�lır:�Baş�lar�-ken�ni�ye�da�ha�cid�di�bir�teş�ki�lat�lan�ma�ve�ni�ye�da�ha�cid�di�bir�prog�-ram�la�yo�la�çı�ka�ma�dık?�Evet,�bu�ne�den�ler�den�do�layı�çı�ka�maz�dık.�Odö�nem�de�ge�nel�de�bü�tün�ha�kim�ulus� ay�dın�ları� üze�rin�de�de�yo�ğunolan�bur�ju�va�et�ki�ler�ve�yi�ne�bu�na�bağlı�ola�rak�asi�mi�las�yon�dan�ge�-çi�ril�miş�ve�ay�rı�ca�ha�kim�ulus�bur�ju�va�zi�si�nin�et�ki�sin�de�olan�biz�lerfaz�la�bir�şey�ya�pa�maz�dık.�Üze�ri�miz�de�ge�liş�ti�ri�len�bas�kı�lar,�ge�liş�ti�-ri�len�her�türlü�erit�me�po�li�ti�ka�ları,�bi�zim�böy�le�güçlü�bir�atı�lım�yap�-ma�mızı�en�gel�li�yor�du.�Bu�gün,� o� günkü� şart�lar�da�or�ta�ya� çı�kı�şı�mı�za�mut�la�ka� eleş�ti�ri�ler

ge�ti�ril�me�li�dir.�O� şart�lar�da�or�ta�ya� çıkış,� as�lın�da�bu�günkü�ya�pı�mızıda�şart�lan�dır�mış�tır.�Bu�günkü�ko�nu�mu�mu�zu�az-çok�an�la�mak�açı�sın�-dan,� o� gün�le�rin� or�ta�ya� çı�kı�şı�nın� ta�ri�hi,� so�mut� ko�şul�la�rını�mut�la�kaan�la�mak�ge�re�kir.�Bun�ları�kav�ra�ma�dan,�Kür�dis�tan’�a�sos�ya�liz�min�na�-sıl�ta�şı�rı�la�ca�ğını,�Kür�dis�tan’�da�sos�ya�liz�min�na�sıl�bel�li�bir�ör�güt�len�-me�ye,� bel�li� bir� pra�ti�ğe� uy�gu�la�na�ca�ğını� an�la�ya�ma�yız.�Di�ya�lek�ti�ğinbir� ge�re�ğiy�di� bi�zim�ora�da�or�ta�ya� çı�kı�şı�mız;� ne� te�sa�düf�tür,� ne�debir�kaç�da�hi�ada�mın�ve�ya�bir�kaç�uya�nık�ada�mın�or�ta�ya�çık�ması�ileizah� edi�le�bi�lir.�Böy�le� de�ğil�dir.�Ta�ma�men�ül�ke�nin�uzun�bir� ta�ri�higeç�miş�içe�ri�sin�de�bel�li�bir�baskı�ve�sö�mürü�me�ka�niz�ma�sı�nın�al�tın�-da�bi�zim�ora�da�or�ta�ya�çı�kı�şı�mız�tu�tul�ma�sı�nın�do�ğal�bir�so�nu�cu�dur.Ta�ma�men� ta�ri�hi� ge�liş�me�le�re� uy�gun,� dün�ya� ça�pın�da�ki� ge�liş�me�le�reuy�gun�bir�du�rum�dur.�Bu�yol�da�or�ta�ya� çı�kar�ken,� bi�lin�di�ği� gi�bi� da�ha� çok�ha�kim�ulus

şo�ve�niz�min�den�ve�dev�rim�ci� saf�lar� ara�sın�da�ki� sos�yal-şo�ve�nizm�dençok�et�ki�len�dik�ve�ya�bun�lar�dan�et�ki�len�mek�le�bir�lik�te,�bun�la�ra�aşırıtep�ki�ler�de�bu�lu�na�rak,�bu�ko�nu�da�on�ları�en�sert�bi�çim�de�eleş�ti�re�rek,mark�siz�mi�ye�ni�den�ve�ken�di�ül�ke�miz�ko�şul�la�rı�na,�doğ�ru�bir�şe�kil�deta�şır�ma�ya� ça�lış�tık.�Bu�ko�nu�da�üç-dört� se�ne�uğ�ra�şıldı� as�lın�da,� buunu�tul�ma�ma�lı�dır.� Sos�yal-şo�ve�niz�min� te�o�rik� alan�da�mah�kum�edil�-me�si,�mah�kum�edil�dik�ten� son�ra�Kür�dis�tan’�da� çok� sa�yı�da�gru�bunor�ta�ya� çık�ması� te�sa�düf�le�re� bağ�la�na�maz.�Bu�ko�nu�da�bi�zim�yo�ğunbir� şe�kil�de�ge�liş�tir�di�ği�miz�mü�ca�de�le� ile� özel�lik�le�Kür�dis�tan’�da�kigenç�lik�üze�rin�de�çok�güçlü�bir�baskı�oluş�tu�ran�böy�le�bir�ide�o�lo�ji�yi

140

eleş�tir�me�miz�ve�gi�de�rek�teş�hir,�de�şif�re�et�me�miz,�Kürt�ay�dın�la�rın�dave�ya�hut�Kür�dis�tan’�da�dev�rim�yap�mak,�bü�tün�Kür�dis�tan�için�görüşge�liş�tir�mek�is�te�yen�grup�lar�da,�sos�yal-şo�ve�niz�min�bi�raz�kı�rıl�ma�sınıge�tir�di�ve�da�ha�çok�Kür�dis�tan�için�ha�re�ket�ler�ya�rat�ma,�ör�güt�ler�ya�-rat�ma,�ide�o�lo�ji�ler�ya�rat�ma�dö�ne�mi�baş�la�tıldı.�Biz,�ger�çi�bu�ça�lış�mayı�bir�der�giy�le,�güçlü�bir�aji�tas�yon�ve�pro�-

pa�gan�day�la�yap�ma�dık;�biz�böy�le�bir�ça�lış�mayı�da�ha�çok�sözlü�pro�-pa�gan�day�la,�çok�kü�çük�öğ�ren�ci�bi�rim�le�rin�de,�ma�sa�başı�top�lan�tı�la�-rın�da,�der�nek�ler�de,�lo�kal�ler�de�ya�pı�yor�duk.�Ama�bu�da�bir�gö�rev�dir.Çünkü�Tür�ki�ye�dev�rim�ci� ha�re�ke�ti�nin� o� an�da�ki� şart�ları� gö�zö�nü�nege�ti�ri�lir�se,�on�la�rın�da�da�ha�çok�der�nek�le�re,�okul�la�ra�ka�pandığı,�lo�-kal�ler�de�bu�lun�duk�ları�ger�çe�ği�ha�tır�la�nır�sa,�bi�zim�bun�ları�eleş�tir�me�-miz�ve�ken�di� ide�o�lo�jik� ba�ga�jı�mızı� bu�ra�da�dol�dur�ma�mız� en�do�ğalbir�ge�liş�mey�di.�Ve�dik�kat�edi�lir�se�(ar�ka�daş�la�rın�ço�ğu�bu�sü�re�ce�ta�-nık�tır)�biz�bu�ra�da�sos�yal-şo�ve�niz�mi,�şo�ve�niz�mi�az-çok�aşa�rak�ül�ke�-nin�ta�ri�hi�ne,�ül�ke�nin�so�mu�tu�na�ya�ra�şa�bil�me�yi�ger�çek�leş�tir�dik�ve�yabu�ko�nu�da�bel�li�bir�ge�liş�me�sü�re�ci�ne�gir�dik.�Ve�aynı� za�man�da�daül�ke�ye�ya�vaş�ya�vaş�ya�yıl�ma�ya�baş�la�dık.�Eğer�biz�ide�o�lo�jik�alan�da,ha�kim�ulu�sun�met�ro�pol� böl�ge�le�rin�de,� da�ha�önem�li� eği�tim-kül�türmer�kez�le�rin�de�böy�le� bir� ge�liş�me�yi� ba�şar�ma�say�dık,� emi�niz� ki,� nebiz�ül�ke�ko�şul�la�rı�na�ye�ni�den�bir�dönüş�ya�par�dık�ve�ya�bu�ül�ke�de�birdev�rim�so�ru�nu�nu�ken�di�mi�ze�he�def�ola�rak�gö�re�bi�lir�dik,�ne�de�bu�günbu�ra�da�olan�ana�grup�lar,�ye�rel�grup�lar�or�ta�ya�çı�ka�bi�lir�di.�Bu�nun�mut�la�ka�bir� ide�o�lo�jik� te�me�li� var�dır� ve�bu� ide�o�lo�jik� te�-

mel�de,�da�ha�çok�ha�kim�ulus�mil�li�yet�çi�li�ği�nin�en�güçlü�bi�çi�mi�olanke�ma�lizm�ve�bu�nun�sol�saf�lar,�dev�rim�ci� saf�lar� içe�ri�sin�de�ki�bi�çi�miolan�sos�yal-şo�ve�nizm�iyi�ce�teş�hir�edil�dik�ten�ve�ha�kim�ulus�ala�nın�-da,� bur�ju�va�zi�nin� ege�men�lik� ala�nın�da� faz�la� bir� şey�bu�la�ma�ya�ca�ğı�-mızı,�bu�eleş�ti�ri�ler� so�nu�cun�da�kav�ra�dık�tan�son�ra,�biz�ül�ke�ye�dön�-me�ge�rek�li�li�ği�ni�so�mut�ola�rak�da�ha�net�leş�tir�dik.�Bu�te�mel�de�ile�ri�cigüç�le�re�ve�hal�kın�sos�yal,�kül�tü�rel,�si�ya�sal�alan�da�ge�liş�me�si�ne�ye�ni�-den�alan�ya�rat�mak,�ge�liş�me�alanı�ya�rat�mak�için�ül�ke�ye�dön�mek�tenbaş�ka�bir�ça�re�mi�zin�kal�ma�dı�ğını,� iyi�yü�rek�li�ve�hal�kın�çı�kar�la�rı�nabağlı,�dü�rüst�un�sur�la�ra�an�la�ta�bil�dik.�Ve�kü�çük�bur�ju�va�çı�kar�la�rını,

141

şah�si� prob�lem�le�ri�ni� ye�ne�bi�len�ler,� şah�si� en�di�şe�le�ri�ni� bir� ya�na�bı�ra�-ka�bi�len�ler,�in�san�lı�ğı�na�bağlı�olan�lar,�pro�le�ter�en�ter�nas�yo�na�liz�me�veyurt�se�ver�li�ğe�duy�duk�ları�inanç�tan�ötürü�ül�ke�şart�la�rı�na�gel�di�ler.�Ta�bii�ki�bu�ül�ke�şart�la�rı�na�gi�riş�le�bir�lik�te,�ye�rel�ha�kim�güç�ler�den

kay�nak�la�nan�bazı� ide�o�lo�jik� fi�kir�ler�le�kar�şı�la�şa�ca�ğı�mız�ve�bun�lar�labir�tar�tış�ma,�ça�tış�ma�or�ta�mı�na�gi�re�ce�ği�miz�bek�le�ni�yor�du.�Biz�da�hailk�or�ta�ya�çık�tı�ğı�mız�da,�ken�di�mi�ze�il�ke�olan�bir�gö�rev�sap�ta�mış�tık:Bi�rin�ci�si;�ha�kim�ulus�tan�kay�nak�la�nan�şo�ve�niz�min,�sos�yal-şo�ve�niz�-min,� ide�o�lo�jik� alan�da� sıkı� bir� eleş�ti�ri�si,� ikin�ci�si;� bas�kı�lar� al�tın�dabun�lar�la�sıkı�iliş�ki�için�de�olan�ve�da�ha�çok�ha�kim�ulu�sun�şart�la�rın�-da,�onun�sö�mür�ge�ci�lik�po�li�ti�ka�ları�doğ�rul�tu�sun�da�olu�şan�ye�rel�bur�-ju�va�(is�ter�kom�pra�dor,�is�ter�kü�çük�bur�ju�va�güç�ler�den�kay�nak�la�nan)bazı� re�for�mist�mil�li�yet�çi� akım�la�rın�ola�bi�le�ce�ği�ni�ve� iki� akı�mın�damut�la�ka�de�şif�re�edil�me�si�nin,� teş�hir�edil�me�si�nin,�mas�ke�si�nin�dü�şü�-rül�me�si�nin�ge�rek�li�li�ği�dir.�Bun�ları�or�ta�ya�çı�kan�bu�gru�bun�önü�ne�enönem�li� ide�o�lo�jik� gö�rev�ler� ola�rak�koy�muş�tuk�ve� as�lın�da�bu�günküpra�tik�ve�bu�günkü�gel�miş�ol�du�ğu�muz�se�vi�ye,�bi�zim�ide�o�lo�jik�alan�-da�he�def�le�ri�mi�zi�bu�şe�kil�de�sap�ta�ma�mı�zın�ne�de�re�ce�zor�ol�du�ğu�nubi�ze�gös�ter�miş�tir.�Ger�çek�ten�o�anın�en�önem�li� ide�o�lo�jik�he�def�le�ri,bu� iki� akım�ola�bi�lir�di.�Mark�sist�le�rin�kar�şı�la�rı�na� ala�bi�le�cek�le�ri,� el�-bet�te�ki�bu�iki�akım�ola�caktı.�Bu�iki�akı�mın�çe�şit�li�ver�si�yon�ları,�çe�şit�li�bi�çim�le�ri�ola�cak�tır.�Biz

ay�rım�yap�ma�dık�za�ten;�sos�yal-şo�ve�nizm�kaç�grup�ta�ra�fın�dan�tem�siledi�lir,�re�for�mist�mil�li�yet�çi�lik,�tes�li�mi�yet�çi-mil�li�yet�çi�lik�kaç�grup�ta�-ra�fın�dan�tem�sil�edi�lir,�dün�yayı�na�sıl�an�lar�lar,�ka�ça�bö�ler�ler,�bun�larıhiç�cid�di�ye�al�ma�dık�ve�on�la�rın�asıl�te�me�li�bu�ol�malı,�ya�ni�bir�yan�-dan�ye�rel�şart�lar,�ha�kim�ulu�sun�şart�ları�ve�bir�de�ezi�len�ulu�sun�ye�-rel�şart�ları�bun�la�ra�bi�çim�ve�ri�yor,�bir�yan�dan�da�bun�lar�bi�çim�le�ri�niört�bas�et�mek�için�şu�ve�ya�bu�ko�nu�da�ulus�la�ra�rası�ka�lıp�ları�ken�di�le�-ri�ne� te�mel� alı�yor�lardı.�Ama�on�lar� te�mel� alı�yor�lar� di�ye�biz� “fa langrup sağ lam mark sist tir”�de�me�dik�hiç�bir�za�man.�Da�ha�çok�on�larıye�rel� çı�kar�ları,� tem�sil� et�tik�le�ri� ulu�sun�ve�ya�bu�ulus�la�rın� bur�ju�vaege�men�güç�le�ri�nin�çı�kar�ları�doğ�rul�tu�sun�da�ele�al�dık�ve�yi�ne�ge�liş�-tir�dik�le�ri�gö�rüş�le�rin,�ide�o�lo�ji�le�rin,�da�ha�çok�bu�sı�nıf�la�ra�hiz�met�et�-

142

ti�ği�şek�lin�de�ele�al�dık�ve�eleş�tir�dik.�Bu�eleş�ti�ri�bi�ze�son�de�re�ce�bü�-yük�bir�güç�ka�zan�dırdı.�Bi�raz�dik�kat�edi�lir�se,�o�dö�nem�de�as�lın�da�biz,de�ğil�böy�le�bin�ler�-

ce,�on�bin�ler�ce�bir�güç�ha�li�ne�gel�me,�beş-on�ki�şi�bi�le�bi�ra�ra�ya�ge�le�-mi�yor�duk.�Bir� yan�dan� ye�rel� ge�ri�ci�li�ğin� ora�da�ki� tem�sil�ci�le�ri,� öteyan�dan�ha�kim�ulu�sun,�bur�ju�va�zi�si�nin�tem�sil�ci�le�ri,�bi�ze�dü�şün�ce�debi�le�ya�şa�ma�hakkı�ta�nı�mı�yor�lardı.�Ve�bi�zim�de�ta�bii�ki�kül�tü�rel�ge�-ri�li�ği�miz,� dün�ya�da�ki� çağ�daş� dü�şün�ce� bi�çim�le�ri�ne� va�ra�ma�yı�şı�mız,bi�zi�bü�yük�bir�sı�kıntı�için�de�bı�ra�kı�yor�du.�Ama�de�di�ğim�gi�bi,�ya�ra�-lar�bu�şe�kil�de�doğ�ru�sap�ta�nın�ca�ve�bir�de�mark�siz�min�ön�kay�nak�-la�rın�dan,� esas� kay�nak�la�rın�dan� ak�tar�ma� il�ke�si�ni� ken�di�mi�ze� te�melalın�ca,� bir� ge�liş�me�nin� ol�ma�ması�müm�kün�de�ğil�dir.�Ne� de�re�ce�deyal�nız�olur�sa�ol�sun,�ne�de�re�ce�de�az�olur�sa�ol�sun,�ken�di�le�ri�ne�böy�-le�doğ�ru,� ta�ri�hi,� so�mut�he�def�le�ri� tes�pit�eden�bir�mü�ca�de�le�gru�bu�-nun�mut�la�ka� ge�li�şe�ce�ği,� ora�da� şe�kil�le�ne�ce�ği� ve�mut�la�ka� ül�ke�deön�der�li�ği� ele� ala�cağı� açıktı.�Bi�zim�o� za�man�ki� inan�cı�mız� buy�du.Bu�gün�ge�li�şen� pra�tik� de� bi�zim�ne� ka�dar� haklı� ol�du�ğu�mu�zu� da�haçok�ar�ka�daş�la�ra�gös�ter�miş�tir.�De�mek�ki�sos�yal-şo�ve�nizm�le�mü�ca�-de�le�miz�bi�zi�ül�ke�ye�gö�türdü.�Aynı�za�man�da�ül�ke�de�ki�ye�rel-ha�kimgüç�ler�le,�bur�ju�va,�kü�çük-bur�ju�va,�fe�o�dal�ke�sim�ler�le,�bun�la�rın�tem�-sil�ci�le�riy�le� yap�tı�ğı�mız� ide�o�lo�jik,� ör�güt�sel,� ey�lem�sel�mü�ca�de�le�mizbi�zi�halk�la�bir�leş�tir�di.�Yi�ne�bun�lar�hak�kın�da�ki�bazı�ham�ha�yal�le�ri�-mi�zi�(faz�la�de�ğil�dir�bun�lar)�ge�ri�çek�ti.�Bun�lar�hak�kın�da�ki�tes�pit�le�-ri�mi�zin�doğ�ru�lu�ğu�nu�or�ta�ya�koy�du.�Biz� ha�kim�ulus� ko�şul�la�rın�dan� ay�rı�lır�ken� “bö lü cü lük ya pı lı yor,

pro le tar ya saf ları bö lü nü yor, pro le ter en ter nas yo na liz me ters dav -ra nı lı yor”�de�ni�li�yor�du.�Bu�ra�ya�gel�di�ği�miz�de�de� “siz yurt se ver le ribö lü yor su nuz, siz halkı bir bi ri ne kır dı rı yor su nuz, siz halkı par ça -la ra ayı rı yor su nuz, siz bö lü cü sü nüz, siz hal kın ba şı na en bü yük be -la sı nız”�de�nil�miş�ti.�Evet,�bu�ko�nu�da�da�şa�şır�ma�dık.�Bu�nu�di�yen�le�-rin�hem�ulu�sun,�hem�hal�kın�ge�liş�me�si�nin�önün�de�en�bü�yük�en�gelol�du�ğu�nu�görmüş�ve�bun�la�ra� yük�len�me�miz�ge�rek�ti�ği� so�nu�cu�nu,dün�ya�halk�la�rı�nın�pra�ti�ğin�den�çı�kar�mış�tık�ve�bun�da�biz�haklı�çık�-tık.�Ye�rel�ge�ri�ci�güç�le�re�karşı,�on�la�rın�ide�o�lo�jik�alan�da�ki�tem�sil�ci�le�-

143

ri�ne�karşı�(beş-on�ta�ne�grup�ol�ma�la�rı�na�rağ�men�ar�ka�la�rın�da�son�de�-re�ce�mad�di�des�tek,�ge�niş�sos�yal�bir�des�tek�ol�ma�sı�na�rağ�men)�böy�lebir�mü�ca�de�le� yü�rü�tüp�kı�sa� bir� sü�re�de�ye�nil�gi�ye�uğ�ra�ta�rak,� on�larıçok�çok�ge�ri�miz�de�bı�rak�tık.�On�la�ra�önem�li�dar�be�ler�vu�ra�rak�ül�ke�-mi�zin�bü�yük�bir�bö�lümü�üze�rin�de,�hiç�ol�maz�sa�ide�o�lo�jik�alan�da�birde�ne�tim,�bir�et�ki�ku�ra�bil�dik.�Biz� bu�ra�da� sos�yal-şo�ve�niz�min� ide�o�lo�jik� özü�ne�gir�me�ye�ce�ğiz.

Ke�za�yi�ne�ye�rel�ge�ri�ci�li�ğin� tem�sil�et�ti�ği� ide�o�lo�ji�nin�özünü�deş�me�-ye�ce�ğiz.�Biz�bu�ko�nu�ları� da�ha� çok�prog�ram�bö�lü�mün�de� ele� alı�rızve�ya�prog�ram�za�ten�bu�ko�nu�da�ki�gö�rüş�le�ri�mi�zi�ele�al�mış�tır.�Ora�dade�ğin�me�yi�da�ha�çok�ge�rek�li�gö�rü�yo�ruz.�Da�ha�çok�iş�le�mek�is�te�di�ği�-miz�hu�sus;�iki�önem�li�ide�o�lo�jik�he�def�doğ�rul�tu�sun�da�bi�zim�ge�liş�tir�-di�ği�miz�pra�tik�le�ri�bi�raz�da�ha�ya�kın�dan�gör�mek�tir.�Biz�bu�ko�nu�da�ya�ni�te�o�rik�ola�rak�bazı�be�lir�le�me�le�ri�or�ta�ya�çı�ka�-

rıp�bu�nu�bir�ide�o�lo�jik�mü�ca�de�le�aracı�ha�li�ne�ge�tir�dik�ten�son�ra,�ta�biiki� bir� yer�de�ül�ke�nin�pra�ti�ğiy�le� kay�naş�ma,� ül�ke�de�ken�di�mi�ze� birpra�tik�ha�zır�la�ma� ile�yüz�yü�ze�gel�dik.�Hal�bu�ki�ül�ke�de�yüz�yıl�lar�danbe�ri� iha�ne�tin,�al�çak�lı�ğın,�uşak�lı�ğın,� soy�suz�lu�ğun�oluş�tur�du�ğu�kay�-pak,� iki�yüzlü�bir�yapı�vardı.�Bu�ya�pı�la�rın�bir�yer�de�yurt�se�ver�lik�ledo�lu�olan,�bi�zim�hal�kın�çı�kar�la�rı�na�bağ�lı�lık�la�do�lu�olan�bir�yı�ğın�iyini�yet�li� amaç�la�rı�mı�za,�dav�ra�nış�la�rı�mı�za� ters�dü�şe�ce�ği,�bun�lar�la�bü�-yük�ça�tış�ma�la�ra�gi�re�ce�ği�miz�ve�hat�ta�ağır�ka�yıp�lar�la�da,�ba�zen�aşırıbir�sert�lik�le�bun�la�rın�üze�ri�ne�gi�de�ce�ği�miz�açık�tır.�Kı�sa�ca,�or�ta�da�kison�de�re�ce�ka�ran�lık�olan�alan�da�ve�ya�son�de�re�ce�di�ken�li,�son�de�re�-ce� in�san�lık�tan,� yurt�se�ver�lik�ten�na�si�bi�ni� al�mamış�bu� alan�da,� tak�tikola�rak�bazı�ha�ta�la�rın�da�ya�pı�la�bi�le�ce�ği,�bazı�aşırı� iliş�ki�ler�ve�hat�tabazı�kor�ku�lu�an�la�rın�da�ya�şa�na�bi�le�ce�ği�açık�tır.�Bir�dev�rim�ci�dü�şün�ce�yi�te�o�ri�de�in�şa�et�mek�le�ve�ya�bir�ör�güt�len�-

me�yi,�mü�ca�de�le�yi�te�o�ri�de�in�şa�et�mek�le,�bu�nu�pra�tik�te�ger�çek�leş�tir�-mek� iki� ayrı� saf�ha�dır� ve�ya� iki� önem�li� ça�lış�ma� ala�nı�dır.�Te�o�ri�demark�siz�mi� ya�ra�ta�bil�mek,� te�o�ri�de�mark�siz�mi� ül�ke�ye�uy�gu�la�ya�bil�-mek�önem�li�bir�gö�rev�dir;�biz�bu�nun�zor�lu�ğu�nu,�bu�ko�nu�da�ki�ça�ba�-la�rın� ağır�lı�ğını,� bu�ko�nu�da� atı�lan� adım�la�rın� ne�de�re�ce�ye�ka�darönem�li� ol�du�ğu�nu� in�kar� et�mi�yo�ruz.�Bu�nu� tü�müy�le�gös�ter�dik.�Ama

144

öte�yan�dan,�aynı�şe�kil�de�ül�ke�de�ki�pra�ti�ğin�de�çok�zor�ola�ca�ğını,�buko�nu�da�bü�yük�güç�lük�ler�le� kar�şı�la�şı�la�ca�ğını� da� in�kar� et�mi�yo�ruz.Ni�te�kim�pra�tik�te�bu�lu�nan�ar�ka�daş�la�rın�du�ru�mu�bu�na�ta�nık�tır.�Te�o�ri�-de�son�de�re�ce�iyi�ge�li�şen�ar�ka�daş�la�rı�mız,�pra�tik�te�ade�ta�çu�val�la�dı�-lar�ve�ya�te�o�ri�de�son�de�re�ce�za�yıf�olan�bazı�ar�ka�daş�lar,�pra�tik�te�ba�-şa�rılı�ola�bil�di�ler.�Bu�ne�re�den�ile�ri�ge�lir?�Bu,� te�o�ri-pra�tik�ko�puk�lu�-ğun�dan�ve�ya�te�o�ri�ile�pra�ti�ğin�aynı�şey�ol�ma�dı�ğını,�bir�bi�ri�ni�et�ki�le�-di�ği�ni,�fa�kat�iki�ayrı�alan�ol�du�ğu�nu�iyi�an�la�ma�mak�tan�do�ğu�yor.�Te�-o�ri�de� son�de�re�ce� doğ�ru� çö�züm�le�me�ler,� in�sanı� bir�den�bi�re� ba�şa�rılı,ih�ti�lal�ci�ey�lem�le�re�gö�tü�re�mez.�Eğer�pra�ti�ğin�ge�rek�tir�di�ği�şey�ler�ya�-pıl�maz�sa,�pra�tik�ça�lış�ma�la�rın�biz�den�is�te�di�ği�ted�bir�ler,�ör�güt�ler,�el�-ve�riş�li� tak�tik�ler�bu�lun�maz�sa,�bu� iş� için�eği�tim,�uz�man�lık�ya�ra�tı�la�-maz�sa,�o�te�o�ri�nin�ge�rek�li�kıldığı�mü�ca�de�le�yi,�biz�den�is�te�di�ği�mü�ca�-de�le�yi�bir�türlü�ya�ra�ta�ma�yız.�De�mek�ki,�te�o�ri�de�güçlü�olan�ya�pı�mı�-zın�pra�tik�te�ak�sa�ması,�pra�tik�te�bi�zi�son�de�re�ce�güç�du�rum�lar�da�bı�-rak�ması,�as�lın�da�bu�ra�dan�ile�ri�ge�li�yor.�Ar�ka�daş�lar�te�o�ri�de�çö�züm�le�-dik�le�ri� bir� da�vayı,� pra�tik�te� de� çöz�dük�le�ri�ni� sa�nı�yor�lar.�Te�o�ri�deinan�dık�ları�bazı�gö�rüş�le�rin,�ade�ta�ör�güt�süz�ve�mü�ca�de�le�siz�ger�çek�-le�şe�ce�ği�ni�sa�nı�yor�lardı.�Bu�bir�yer�de�mark�siz�min�ilk�doğ�du�ğu�an�-da�ki� du�ru�mu�na�ben�zi�yor�du;� “sos ya liz mi ko nu şa lım, öğ re ne lim,sos ya lizm ku ru lur”�di�yor�lardı.�Baş�lan�gıç�ta�böy�le�bir�du�rum�vardı.Bi�zim�ki�ler�de�salt�“mil li me se le yi, ulu sal me se le yi öğ re ne lim”�yak�-la�şımı� için�dey�di�ler,� san�ki� onun�la� kur�tu�lu�na�cakmış�gi�bi...�Bazı� ar�-ka�daş�lar� za�ten�bu�nu� iti�raf� et�ti�ler;� “ulu sal so ru nu iyi ko nuş mak la,ulu sal so ru nu çe şit li güç le re karşı iyi sa vun mak la, biz san dık ki,dev rim ola cak”�ve�bu�de�re�ce�ye�ka�dar� sub�jek�ti�vizm� içi�ne� iti�le�bil�-miş�tir.�Öte�yan�dan�bazı�ar�ka�daş�lar�da�ken�di�le�ri�ni�aşırı�bir�pra�ti�ğe�ve�re�-

rek,�dev�ri�min�ola�bi�le�ce�ği�ni,�bir-iki�güçlü�si�lahlı�ey�lem�ve�ya�bir-ikiey�lem�ko�ya�rak�ül�ke�de�dev�ri�mi� ya�pa�bi�le�cek�le�ri�ni� san�mış�lardı.�Buar�ka�daş�lar� da�be�lir�li� öl�çü�ler�de�mo�ral� bo�zuk�lu�ğu�na�uğ�ra�mış�lardı.Ya�ni�bun�lar�da�bir�sub�jek�ti�vizm�ha�ta�sı�nın�kur�banı�ol�muş�lardı.�“Ni -ye ol mu yor? Bu ka dar ça ba la dık, ca nı mızı ver dik, ama ni ye dev -rim hâ lâ ol madı?”�Bun�lar�da�dev�rim�için�güçlü�bir� te�o�rik�in�şa�nın

145

ge�rek�li�ol�du�ğu�nu,�güçlü�bir�ör�güt�len�me�nin�ge�rek�li�ol�du�ğu�nu�kav�-ra�ya�ma�dı�lar.�Bir�kaç�dar� pra�tik�le,� ile�ri�si�ni� gö�re�me�yen�pra�tik�le,� ül�-ke�yi�kur�ta�ra�bi�le�cek�le�ri�ni�san�dı�lar.�Ta�bii�ki,�bu�on�lar�da�bi�raz�inanç�-sız�lık�ya�ra�ta�bil�di,�ta�bii�ki�ken�di�le�ri�ni�ye�ni�le�ye�mez�ler�se�ve�di�ye�limza�ma�nın�da�ken�di�le�ri�ni�ye�ni�le�ye�me�di�ler�se,�bun�lar�da�bir�çö�zül�me�debek�le�ne�bi�lir�di.�Aynı�şey�te�o�ri�de�çok�ge�li�şen�ki�şi�ler�için�de�ge�çer�li�-dir.�Ken�di�te�o�ri�le�ri�nin�doğ�ru�lu�ğu�nun,�pra�tik�te�uy�gu�lan�ması�için�ge�-re�ken�pra�tik� ça�lış�ma�ları� ya�pa�ma�mış�lar�sa,� pra�ti�ğin� apayrı� bir� uz�-man�lık� işi�ol�du�ğu�nu�kav�ra�ya�ma�mış�lar�sa,�bun�la�rın�da�bi�raz�mo�ral�-le�ri�nin� bo�zul�ması,� bu�nun� inanç�sız�lı�ğa� dö�nüş�me�si� ve�hat�ta� çö�zül�-me�si�müm�kün�dür.�Çok�sı�nırlı�da�ol�sa,�bu�ne�den�ler�den�ötürü�ya�ni�te�o�ri-pra�ti�ğin�ko�-

puk�lu�ğun�dan�ötürü�ve�ya�bu� iki� alan� ara�sın�da�ki� iliş�ki�le�rin� doğ�rukav�ran�ma�ma�sın�dan�ötürü,� ba�zı�la�rın�da� iha�ne�te� va�ra�cak�ka�dar� du�-rum�lar�ol�muş,�çok�az�da�ol�sa�(di�ye�lim�bazı�un�sur�lar�da)�ba�zı�la�rın�dabi�raz� inanç�sız�lık� ola�bil�miş� ve�ya�mo�ral�siz�lik� ol�muş�tur.�Bu�du�rumba�zı�la�rın�da�bir� dur�gun�lu�ğa,� ba�zı�la�rın�da� ise� bir� ge�liş�me�ye�yol� aç�-mış�tır.�Te�o�ri-pra�tik�ken�di�si�ni�ar�ka�daş�la�rın�önü�ne�koy�duk�ça,�bun�larmark�siz�mi� ya�ra�tıcı� bir� bi�çim�de�kav�ra�ma�da� id�di�alı� ol�duk�ları� için,so�run�la�rın�al�tı�na�gir�me�ve�o�so�run�la�ra�bel�li�çö�züm�ler�ge�tir�me�im�-kanı�sağ�lan�dık�ça�bu�ar�ka�daş�lar�güç�len�miş�tir�ve�gi�de�rek�ül�ke�mi�zinmü�ca�de�le�si�nin�ön�der�li�ği�sü�re�ci�ne�gir�miş�ler�dir.�Bu�da�so�ru�nu�doğ�rukav�ra�yan�lar,�so�ru�na�doğ�ru�çö�züm�ge�ti�ren�ler�için�söz�ko�nu�su�dur.�Ta�-bii�ki�biz�bu�alan�da�da�bel�li�bir�ge�liş�me�için�de�yiz.�De�mek�ki�de�minsay�dı�ğı�mız�iki�ne�den�den�ötürü�faz�la�şu�du�rum�la�ra�ka�pıl�ma�yın;�“te -o ri ni ye pra ti ğe iyi ak ta rı la madı”�ve�ya�“pra tik te ni ye biz de güçlübir kur tu luş ha re ke ti ya rat madı”�gi�bi� so�run�lar� bi�zim� için� faz�laönem�ta�şı�maz.�Biz�bu�dü�şün�ce,�an�layış�içe�ri�sin�de�olan�la�rın�ha�ta�la�-rını�gö�re�bi�li�yo�ruz,�da�ha�çok�sub�jek�tif�ha�ta�lar�ol�du�ğu�nu�gö�re�bi�li�yo�-ruz.�Dev�rim�ko�nu�su�nu�hem� te�o�ri�de,� hem�pra�tik�te� ve�ya�kar�şı�lıklıola�rak�bir�bi�ri�ni�na�sıl� et�ki�le�dik�le�ri�ni� iyi�kav�ra�ya�ma�dık�la�rı�na�bağ�lı�-yo�ruz.�Ta�bii�ki�bu�nun�ar�ka�sın�da�bazı�sos�yal�mo�tif�le�rin�ve�bazı�kü�-çük�bur�ju�va�an�la�yış�la�rın�ol�du�ğu�nu�da�söy�le�ye�bi�li�riz.�Bu�sü�reç�te�söy�len�me�si�ge�re�ken�bazı�şey�ler�da�ha�var�dır;�sa�de�ce

146

mü�ca�de�le�de�ta�ma�men�ba�şa�rı�sız�lı�ğa�uğ�ra�yıp�da�bir�kö�şe�de�ka�lan�lariçin� de�ğil,� öte� yan�dan�mü�ca�de�le� için�de�bu�lun�mak�la� bir�lik�te,� dur�-gun�laş�ma�ola�yın�dan�ve�ya� son�de�re�ce� ya�ra�tı�cı�lık� de�nen�hu�sus�tange�ri� kal�ma�ola�yın�dan�da�bah�se�de�bi�li�riz.�Mark�siz�min� te�o�ri�si�ni� az-çok�bi�le�bil�me�ve�ya�bu�nu�ulu�sal�so�ru�na�uy�gu�la�ya�bil�me�de�bi�raz�ge�-liş�me�nin,� ül�ke�de�dev�rim�yap�may�la� eş� an�la�ma�gel�me�di�ği� kav�ra�-nıldığı�za�man,�da�ha�çok�sis�tem�li�bir�te�o�rik�dü�şün�ce�ve�da�ha�çok�ül�-ke�nin�ko�şul�la�rını�açık�la�ma�ya�yö�ne�lik�bir�kav�ram,�dü�şün�ce�bü�tü�nü�-ne�yö�nel�me�si�ge�re�kir�ken,�bu�ko�nu�da�bi�raz�dur�gun�laş�ma�ve�yi�ne�bute�o�ri�nin�güç�ka�za�na�bil�me�si�için�pra�tik�te�ge�ri�kal�ma,�pra�tik�iliş�ki�le�-re� faz�la� iş�ler�lik� ka�zan�dı�ra�ma�ma,� bi�zim�ar�ka�daş� çev�re�miz�de�ve�yagrup�sal�ça�lış�ma�mız�da�bazı�böl�ge�ler�de�dur�gun�lu�ğa�yol�aça�bil�miş�tir.Uzun�sü�re�li�ve�ya�kı�sa�sü�re�li�de�ol�sa�dur�gun�luk�la�ra�yol�aça�bil�miş�tir,ama�bu� so�ru�nun� iyi� kav�ra�nıldığı,� iyi� or�ta�ya�ko�nul�du�ğu� alan�lar�dahızlı� ge�liş�me�ler� ola�bi�lir.�Biz� bir� yer�de� faz�la� ge�liş�me�yi,� bir� yer�dedur�gun�laş�mayı� de�mek�ki� bu�ra�da� ara�ma�lı�yız.�Te�o�ri-pra�tik� bü�-tünlüğü�için�de�ye�ra�lan�ar�ka�daş�lar,�so�rum�lu�ki�şi�ler,�bu�bağı�iyi�çö�-ze�me�dik�le�ri�ve�ku�ra�ma�dık�ları� için�böl�ge�le�rin�de,�ye�rel�grup�la�rın�dabu�nu�güçlü�bir�şe�kil�de�tem�sil�ede�me�dik�le�ri�için�bel�li�öl�çü�ler�de�ge�-liş�me�me�ye�yol�aç�mış�lar�dır,� ama�bu�bağı�çok� iyi�ku�ran�ar�ka�daş�larda�ken�di� böl�ge�le�rin�de�güçlü�bir� ge�liş�me� sağ�la�mış�lar�dır.�Ya�ni� de�-mek�ki� sub�jek�ti�vizm�ha�ta�sı�na�düş�me�yen,�bu�ko�nu�da� is�ter� te�o�ri�de,is�ter� pra�tik� alan�da�mü�ca�de�le� şart�la�rı�nın,� bu� zor�luk�la�rı�nın� üs�tü�negit�me�de� inatçı� olan� ar�ka�daş�lar� ge�liş�me�yi� sağ�la�ya�bil�miş�ler�dir� vemü�ca�de�le�mi�zi�bu�gü�ne�ge�tir�me�de�kat�kı�da�bu�lun�muş�lar�dır.�Bu�gün�mü�ca�de�le�miz,�özel�lik�le� ide�o�lo�jik� alan�da�önem�li�gö�rev�le�ri

ba�şar�mış�tır.�İde�o�lo�jik�alan�da�sos�yal-şo�ve�nizm�ke�sin�lik�le�teş�hir�edil�-miş�tir,�ha�kim�ulus�dev�rim�ci�li�ği�açı�sın�dan�da�es�ki�si�ka�dar�ta�nı�na�ma�-yan�bir�bi�çi�me�yö�nel�ti�le�bil�miş�tir.�Ye�rel�ge�ri�ci�lik�ten�kay�nak�la�nan�re�-for�mist,�uz�laş�macı�gö�rüş�ler�ye�te�ri�ka�dar�teş�hir�edil�miş�tir�ve�bun�la�rında�bel�li�öl�çü�ler�de�ye�nil�gi�ye�uğ�ra�tıl�ma�du�rum�ları�var�dır.�Bu�du�rum�laron�ları�bi�raz�da�ha�mark�siz�me�yö�nelt�mek�zo�run�da�bı�rak�mış�tır,� ya�nies�ki�den�ka�ba�olan�opor�tü�nizm�le�ri�ni�gü�nü�müz�de�bi�raz�da�ha�il�kel,�in�-cel�te�rek,�bi�raz�da�yon�ta�rak�ye�ni�bi�çim�ler�al�tın�da�kar�şı�mı�za�çı�kart�ma�-

147

la�rı�na�yol�aç�mış�tır.�Ta�bii�ki�bu,�ide�o�lo�jik�mü�ca�de�le�de�bi�zim�önü�mü�-ze�ye�ni�gö�rev�ler�ko�yar.�Da�ha�in�cel�miş�opor�tü�nizm�bi�çim�le�ri�ne�karşıve�re�ce�ği�miz�mü�ca�de�le,�ka�ba�yön�tem�ler�le�ver�di�ği�miz�mü�ca�de�le�nin,ide�o�lo�ji�de�ve�bu�nun�la�mü�ca�de�le�yön�tem�le�rin�de�bi�raz�da�ha�bi�çim�de�-ği�şik�li�ği�ne�uğ�ra�ma�sıy�la�ola�cak�tır�ki,�mut�la�ka�in�ce�le�ye�rek�(in�ce�le�mean�la�mın�da�ve�bir�mer�ke�zi�ör�güt�len�me�an�la�mın�da�söy�lü�yo�rum)�ka�bamü�ca�de�le�bi�çim�le�riy�le�de�ğil,�da�ha�çok�sözlü�ve�ya�ra�ki�bin�le�ade�ta�fe�-o�dal�bi�çi�me�gö�re�sa�vaş�ma�de�ğil,�bi�raz�da�ha�mo�dern�usu�le�gö�re�ide�o�-lo�jik�mü�ca�de�le,�mo�dern�usu�le�gö�re�sa�vaş�yap�ma�gö�re�vi�ni�önü�mü�zekoy�muş�tur.�Sos�yal-şo�ve�niz�me�karşı�ide�o�lo�jik�gö�rev�ler,�mü�ca�de�le�bu�dö�nem�-

de�de�bit�me�miş�tir.�Ke�za� re�for�mist� bur�ju�va�ke�si�me,� bur�ju�va�zi�nintem�sil�ci�le�ri�ne�karşı�da�ide�o�lo�jik�mü�ca�de�le�miz�bit�me�miş�tir.�Ve�yi�nebun�la�ra�karşı�pra�tik�mü�ca�de�le,�pra�tik�te� si�lahlı�mü�ca�de�le�ye�va�ra�nadek� il�ke�le�ri�miz�bit�me�miş�tir,� or�ta�ya� ata�ca�ğı�mız�mü�ca�de�le�bi�çim�le�rivar�dır� ve�bun�ları� bu�ko�şul�lar�da� ara�yıp�bul�mak�ge�re�ke�cek�tir.�Es�kimü�ca�de�le�yön�tem�le�ri�miz�ye�ri�ne,�ye�ni�mü�ca�de�le�yön�tem�le�ri�ni�ge�liş�-tir�me�miz,�opor�tü�niz�min�es�ki�bi�çim�le�ri�ni�ara�ma�ye�ri�ne,�ye�ni�opor�-tü�nizm�bi�çim�le�ri�ni�ara�ma�mız,�araş�tır�ma�mız�ge�re�ke�cek�tir.�De�di�ğimgi�bi�bu�gün�da�ha�ge�liş�miş�şart�lar,�ko�şul�lar�al�tın�da�ide�o�lo�jik�gö�rev�-le�ri�miz�or�ta�ya�çı�ka�cak�tır.�Önem�li�dir,�bu�ide�o�lo�jik�alan�da�ki�ba�şa�rı�-la�rı�mız�önem�li�dir.�Bun�la�rın,�mü�ca�de�le�et�ti�ği�miz�grup�ları�ye�nil�gi�yeuğ�rat�ması�ve�bu�güç�le�rin�ye�ni�bi�çim�de�ği�şik�lik�le�riy�le,�ye�ni�opor�tü�-nist�bi�çim�ler�le�kar�şı�mı�za�çık�ma�ları�önem�li�bir�ol�gu�dur.�Bu�mut�la�kagö�rü�le�bil�me�li�ve�bu�ye�ni�bi�çim�le�re�karşı�bi�zim�de�ye�ni�bi�çim�ler�lemü�ca�de�le� yön�te�mi�miz� an�la�şı�la�bil�me�li.�Ar�ka�daş�lar� bu�ko�nu�da�gö�-rüş�le�ri�ni,� öne�ri�le�ri�ni� ge�liş�ti�re�bil�me�li�ler.�Bü�tün�bu� ide�o�lo�jik�mü�ca�-de�le�le�ri�mi�zin�so�nu�cun�da,�as�lın�da�da�ha�sağ�lam�bir�dün�ya�gö�rü�şü�ne,ül�ke�hak�kın�da�da�ha�sağ�lam�bir�gi�ri�şe�var�dık�ve�ay�rı�ca�gö�rüş�le�ri�mizge�liş�tik�çe,� si�ya�sal�ve� ide�o�lo�jik,�gi�de�rek�ör�güt�sel� alan�da�da�ha�ber�-rak�gö�rev�le�ri�miz�or�ta�ya�çıktı.�Biz�bu�sü�reç�içe�ri�sin�de�ide�o�lo�jik�alan�da�ver�di�ği�miz�mü�ca�de�le�ler

so�nu�cun�da,�na�sıl�bir�dün�yayı�tah�lil�et�tik,�dün�yayı�na�sıl�gö�re�bil�dik,dün�ya�da�ki�du�ru�mu�na�sıl�kav�ra�ya�bil�dik?�Dik�kat�edi�lir�se�bu�ko�nu�da

148

önem�li� ge�liş�me�ler,� önem�li� de�ğiş�me�ler� ge�çir�mi�şiz.� İlk� baş�ta� dün�-yayı�fe�o�dal�bir�tarz�da�kav�rı�yor�duk.�Unut�ma�ya�lım,�da�ha�çok�ço�cuk�-ken� tam�bir� ‘ga vur-İs lam’��bi�çi�min�de�bir�dün�ya�an�la�yı�şı�mız�vardı,da�ha�da�ge�liş�ti�ği�miz�de�bir� kü�çük-bur�ju�va� an�la�yı�şı�mız�ol�du.�Ya�ni“her şey Tür ki ye’ dir”�ve�ya�“Türk ler dün ya nın en bü yük ulu su dur.”Ha�yır,� bu�böy�le�de�ğil.�Bu� ide�o�lo�jik�kap�sam� için�de�ge�liş�ti�ği�miz�dedün�yayı�ade�ta�gö�re�mi�yor�duk,�baş�ka�dün�ya�la�rın�ola�bi�le�ce�ği�ne,�baş�-ka�halk�la�rın�da�ge�li�şe�bi�le�ce�ği�ne�inan�mı�yor�duk.�Ne�var�sa�önü�müz�-de,� bur�ju�va�zi�nin�koy�du�ğu� şey�ler�di.�Mark�sizm�le� te�mas�kur�ma�danön�ce�ki�dün�ya�an�la�yış�la�rı�mız�bun�lardı.�Dik�kat�eder�se�niz�da�ha�son�raBatı’�nın�üs�tün�lü�ğünü,� ka�pi�ta�list� dün�ya�nın�üs�tün�lü�ğünü�ka�bul� et�-miş�tik.�Bel�li�öl�çü�ler�de�he�nüz�sos�ya�liz�mi�tam�ta�nı�ma�dı�ğı�mız�sü�reç�-ler�de,�bi�raz�da�ha�bil�gi�le�ri�miz�ge�liş�tik�çe,�ka�pi�ta�list�alanı,�em�per�ya�-list�alanı�(NA�TO’�su�nu,�Av�ru�pa’�sını)�her�şe�yin�en�bü�yük�gücü�ola�-rak�gö�rü�yor�ve�ken�di�mi�zi�de�son�de�re�ce�güç�süz,�ge�ri,�şe�kil�siz�top�-lu�luk�lar�bi�çi�min�de�al�gı�lı�yor�duk.�Ken�di�şart�la�rı�mız�da�bir�komp�lek�siya�şa�ma,�ama�düş�man�la�rın�gü�cünü�ala�bil�di�ği�ne�abart�ma�vardı.�Bü�-tün�bun�lar�biz�de�ki�şi�li�ği�or�ta�dan�kal�dır�mıştı;�ulu�sal�ki�şi�lik�kal�ma�-mıştı,� bi�rey�sel� dü�zey�de�bi�le� sa�vu�na�bi�le�ce�ği�miz�bir� ki�şi�lik� yok�tu.Ta�ma�men�geç�miş�ten�kaç�ma,�ye�rel� şart�lar�dan�kaç�ma,�ki�şi�lik�siz�li�ğiört�bas�et�mek�için�sah�te�bi�çim�le�re�bü�rün�me�ve�böy�le�ce�em�per�ya�liz�-min,�sö�mür�ge�ci�li�ğin�bir�ma�şası�ol�ma�yo�lun�day�dık.�Yi�ne�bu�du�rum�ları� do�yu�ru�cu�gör�me�dik,� bu�dün�ya� an�la�yış�la�rını

do�yu�ru�cu�gör�me�dik.�Da�ha�de�ği�şik� dün�ya�la�rın� ola�bi�le�ce�ği�ne�da�irumu�du�mu�zu�mu�ha�fa�za�et�tik.�O�za�man�as�lın�da�biz�(özel�lik�le�bi�lim�-sel� alan�da)� bi�raz� da�ha�ge�liş�me�miz�ge�rek�ti�ği�ni� an�la�dık�ve�ya�da�haçok�bi�lim�de,�özel�lik�le�top�lum�sal�bi�lim�ler�de�iler�le�me�miz�ge�rek�ti�ği�-ni�kav�ra�dık.�Çünkü�in�san�lık�öz�lem�le�ri�miz�için,�için�den�gel�di�ği�mizhalk� top�lu�luk�ları� için�hiç�bir� şey� el�de� ede�me�ye�ce�ği�miz� açıktı.� İş�tebü�tün�bun�lar�da�ha�çok�bi�li�me,�özel�lik�le�top�lum�sal�bi�li�me�yö�nelt�ti.Top�lum�sal� bi�lim�ler�de�ki� ge�liş�me�miz� sos�ya�liz�me,� sos�ya�liz�me�yö�-nelt�me�siy�le�bir�lik�te�ulu�sal�so�ru�na�yö�nelt�ti.�Bü�tün�bun�lar�bi�zi�ne�re�-ye�yö�nelt�ti?�Bir�çağ�an�la�yı�şı�na!�Bü�tün�bu�ge�liş�me�ler�sü�re�cin�de�bizçağ� an�la�yı�şı�mızı� bi�raz� so�mut�laş�tır�dık,� bi�raz� da�ha�ger�çe�ğe�uy�gun

149

bir�bi�çi�me�ka�vuş�tur�duk.�Bu�da�da�ha�çok�prog�ram�da�di�le�ge�ti�ril�miş�tir;�prog�ram�tas�la�ğın�da

çağ�an�layışı,�ça�ğın�da�yandığı�uy�gar�lık�ge�li�şi�mi�an�la�tıl�mış�tır.�Ay�rı�cabu�gün�böy�le�bir�çağ�da�ve�bu�ça�ğın�da�yandığı�uy�gar�lık�sü�re�ci�içe�ri�-sin�de�ül�ke�ola�rak,�halk�ola�rak�var�lı�ğı�mı�zın�ne�re�de,�na�sıl�baş�ladığı,ta�ri�hi� sü�reç� içe�ri�sin�de�na�sıl� ge�liş�ti�ği� or�ta�ya�ko�nul�muş�tur.�Gü�nü�-müz�de�de�ye�ri�mi�zin�ne�ol�du�ğu,�han�gi�son�si�ya�sal,�eko�no�mik�bas�kı�-lar�kar�şı�sın�da�dur�du�ğu�muz�be�lir�til�me�ye�ça�lı�şıl�mış�tır.�Ben�yi�ne�bu�ko�nu�da�ki�dü�şün�ce�le�ri�mi�da�ha�çok�o�bö�lüm�de�an�lat�-

mak� is�ti�yo�rum�ve�ya�prog�ram�ko�nu�sun�da�bir� özet� bil�gi� ve�rir�ken,ora�da�yi�ne� açık�la�mayı�ge�rek�li� gö�rü�yo�rum.�Bu�nu�o�bö�lü�me�bı�rak�-mayı�dü�şü�nü�yo�rum.�Yi�ne�dün�ya�yo�ru�mu,�dün�ya�nın�için�de�ül�ke�mi�-zin�yo�ru�mu,� bun�la�rın� önü�mü�ze� ser�di�ği� si�ya�sal,� ide�o�lo�jik� ve�da�haçok�ör�güt�sel�gö�rev�le�ri� tü�zük�bö�lü�mün�de�o�ko�nu�da�ile�ri�sü�re�ce�ğiz.Tü�zük�ku�ral�ları�ko�nu�şu�lur�ken�ör�güt�sel�gö�rev�ler�den�bah�set�me�yi�dü�-şü�nü�yo�ruz.�Ke�za�si�ya�sal�gö�rev�le�ri�miz�de,�ye�ni�prog�ra�mın�gö�rev�lerbö�lümü�göz�den�ge�çi�ri�lir�se,�ora�da�bazı�mad�de�ler�ha�lin�de�ge�liş�ti�ril�-miş�tir.�Bun�la�ra�bir�açık�lık�ge�ti�rir�ken,�si�ya�sal�gö�rev�le�ri�mi�zi�açık�la�-ya�bi�li�riz.�Bu�ra�da�şu�ka�da�rını�söy�le�me�ge�re�ği�ni�gö�zö�nü�ne�ge�ti�re�bi�-li�riz:�Ça�ğı�mız�hak�kın�da�bu�gün�çar�pıcı�bazı�dü�şün�ce�ler�var�dır.�Bu�ko�-

nu�da�özel�lik�le� son� za�man�lar�da� ‘üç dün ya,’�� ‘blok suz ül ke ler,’�� ‘azge liş miş ül ke ler,’��‘kal kın ma sü re cin de olan ül ke ler’��gi�bi�bazı�kav�-ram�lar�la� dün�ya� al�da�tıl�ma�ya� ça�lı�şı�lı�yor.�Bu�kav�ram�la�rın� sah�te�li�ğian�la�şıl�ma�lı�dır.�As�lın�da�dün�ya�halk�la�rı�nın� kur�tu�luş�mü�ca�de�le�si�niger�çek� te�mel�ler�den�ko�part�mak,� bun�ları� sah�te� te�mel�le�re� oturt�mak;em�per�ya�liz�min�da�ha� çok� sö�mü�rü�sü�ne� im�kan�ve�re�cek�bi�çim�de�veem�per�ya�liz�min�bas�kı�sını� giz�le�mek� ama�cıy�la� bu�kav�ram�la�rın� tü�re�-til�di�ği�ni�bil�mek�du�ru�mun�da�yız.�Bü�yük�dev�let�şo�ve�niz�mi,�em�per�ya�-liz�min�çı�kar�ları,�mil�li�yet�çi�lik,�dün�yayı�“blok suz ül ke ler, az ge liş mişül ke ler, ge liş me sü re cin de olan ül ke ler, ye ni eko no mik dü zen le me -ler”�gi�bi�fi�kir�ler�al�tın�da�tah�lil�et�me�ye�gö�tü�rü�yor.�Ama�bun�lar�halk�-la�rın� ne�ba�ğım�sız�lık,� ne�de�mok�ra�si,� ne� sos�ya�lizm�çı�kar�la�rını� di�lege�tir�mek�te�dir�ler.�Bu� tip� dün�ya� an�la�yış�ları,� em�per�ya�liz�min,� is�ter

150

sos�ya�list�ül�ke�ler�de�ol�sun,�is�ter�em�per�ya�lizm�le�mü�ca�de�le�sü�re�cin�de�-ki� ül�ke�ler�de�ol�sun,� ora�da�ki� özel�lik�le� re�viz�yo�nist� gö�rüş�le�rin� ese�riola�bi�lir.�Di�ğer�ara�da�kalmış�ül�ke�le�rin�de�da�ha�çok�bur�ju�va�zi�si�nin,özel�lik�le�ulu�sal�bur�ju�va�id�di�a�sın�da�olan,�ye�ni�bir�sa�na�yi�kal�kın�ma�-sını� ya�rat�mak� is�te�yen�bur�ju�va�güç�le�rin� ve�bun�la�rın� söz�cü�lü�ğünüya�pan�ay�dın�la�rın�gö�rüş�le�ri�ola�bi�lir.�Ke�sin�lik�le�bu�gö�rüş�le�rin�ne�dün�ya�pro�le�ter�en�ter�nas�yo�na�liz�miy�-

le,�ne�halk�la�rın�ba�ğım�sız�lık,�de�mok�ra�si�mü�ca�de�le�siy�le�iliş�ki�si�var�-dır.�Özel�lik�le�Le�nin�za�ma�nın�da,�Sta�lin�dö�ne�min�de�bu�tip�kav�ram�laryok�tu.�Dün�ya,�dev�rim�ci�bir�şe�kil�de�Sos�ya�list�Sov�yet�ler�Bir�li�ği’�yle,sos�ya�lizm�sü�re�ci�ne�gi�ren�Sov�yet�ler�Bir�li�ği’�yle,�ona�karşı� ‘kut sal’bir�it�ti�fak�ku�ran�em�per�ya�list�ül�ke�ler�bi�çi�min�de�ay�rıl�mıştı.�Sos�ya�listül�ke�ler�bir�yan�dan�em�per�ya�list�ül�ke�ler�de�ki�iş�çi�sı�nıfı�ha�re�ket�li�li�ğiy�-le�güçlü�it�ti�fak�la�rını�ge�liş�ti�rir�ken,�öte�yan�dan�sö�mür�ge�halk�la�rın�sı�-nıf�sal�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�le�riy�le�güçlü�bir�it�ti�fak�kur�muş�lardı�ve�ne�-re�dey�se�tek�bir�cep�he�ha�lin�de�em�per�ya�list�güç�le�re�karşı�sa�vaş�ve�ri�-yor�lardı.�Mer�ke�zin�de�Sov�yet�ler�Bir�li�ği’�nin�yer�aldığı�ve�bir�yan�dandün�ya�iş�çi�sı�nıfı�ha�re�ke�ti,�öte�yan�dan�sö�mür�ge�le�rin�ulu�sal�kur�tu�luşha�re�ket�le�riy�le� bir� bü�tün� teş�kil� edil�di�ği� bu� cep�he,� özel�lik�le�EkimDev�ri�mi’�yle�bir�lik�te�ge�liş�ti,�Sov�yet�ler�Bir�li�ği’�nde�sos�ya�list�in�şa�nınge�liş�me�siy�le�bir�lik�te�bu�cep�he�da�ha�da�pe�kiş�ti.�Bu�cep�he�nin�ge�liş�-me�siy�le;� İkin�ci�Em�per�ya�list�Dün�ya�Sa�va�şımı’�nda� em�per�ya�listkam�pın�bü�yük�bir�ye�nil�gi�ye�uğ�ra�ma�sı�na,�dün�ya�da�sos�ya�list�ül�ke�le�-rin� sa�yı�sı�nın� art�ma�sı�na�ve� sos�ya�list� kam�pın�ge�liş�me�si�ne,� yi�ne�busos�ya�list� kam�pın�ge�liş�me�si� te�me�lin�de� (mer�ke�zin�de�Sov�yet�ler’�inye�raldığı)�dün�ya�iş�çi�sı�nıfı�ha�re�ke�ti�nin�ve�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�-le�ri�nin�da�ha�da�ge�liş�me�si�ne�ta�nık�ol�duk.�Sa�vaş�tan�ön�ce�özel�lik�le�III.�En�ter�nas�yo�nal’�in�oluş�tur�du�ğu�bu�ce-

p�he,�II.�Dün�ya�Sa�vaşı’�nda�son�de�re�ce�olum�lu�ör�nek�le�ri�ni�gös�te�re�-bil�miş�tir.�De�mok�ra�si� ve�ulu�sal� kur�tu�luş� cep�he�si�ni,� fa�şist� kam�pakarşı�ba�şa�rı�ya�gö�tür�müş�tür.�Ve�bu�an�layış�dün�ya�halk�la�rı�nın�bü�yükbir� bö�lü�mü�ne�ba�ğım�sız�lık� ve�öz�gür�lük�ge�tir�miş�tir.�Böy�le� bir� çağ;bir�yan�dan�em�per�ya�lizm�ve�onun�çe�şit�li�ül�ke�ler�de�ki� fe�o�dal,� iş�bir�-lik�çi� bur�ju�va�ziy�le� kur�du�ğu� it�ti�fak�lar� ve�ya�bazı� ye�rel� ve�böl�ge�sel

151

pakt�lar� (ki� em�per�ya�list�ler�le� iş�bir�lik�çi�ler�bi�ra�ra�ya�ge�li�yor,�on�lar�dabir�kamp�oluş�tu�ra�bi�li�yor�lardı,�ör�ne�ğin,�bir�Bir�le�şik�Ce�mi�yet-i�Ak�-vam�vardı)�oluş�tu�ru�la�bi�li�yor�du�ama,�öte�yan�dan�bu�na�karşı�Sov�yet�-ler�Bir�li�ği� ön�der�li�ğin�de,�Sta�lin� ön�der�li�ğin�de�de�dün�ya�halk�la�rı�nınbir�le�şik�cep�he�si...�Ve�de�min�söy�le�di�ğim�gi�bi�İkin�ci�Em�per�ya�list�Sa�-vaş’�ta� za�fe�re� gi�dil�me�siy�le,� ne�de�re�ce�ye�ka�dar� doğ�ru�bir� çağ� an�-layışı�ol�du�ğu�nu�ka�nıt�la�mış�tır.�Sos�ya�liz�min�us�ta�la�rın�dan�Le�nin’�in�em�per�ya�lizm�hak�kın�da�ki�tah�-

lil�le�ri�ne,� ulu�sal� so�run�hak�kın�da�ki� gö�rüş�le�ri�ne� so�mut�luk�ka�zan�-dırdığı� 1916’�lı,� 1914’�lü� yıl�lar,� böy�le� bir� ge�liş�me�yi� ve�ya�dün�ya�daböy�le�bir�kamp�laş�mayı�ha�ber�ver�mek�te�dir.�Ekim�Dev�ri�mi’�yle�bir�-lik�te�bu�kamp�laş�ma,� te�o�ri�de�bir�ger�çek�ol�mak�tan�çı�kı�yor,�gi�de�rekpra�tik�te�so�mut�luk�ka�za�nı�yor.�Sov�yet�ler’�de�sos�ya�list�in�şa�nın�da�ge�-liş�me�siy�le�her�ke�sin�gö�re�bil�di�ği�bir�ger�çek�ha�li�ne�ge�le�bi�li�yor.�Yi�neİkin�ci�Em�per�ya�list�Sa�vaş’�tan� son�ra� sos�ya�liz�min,� ulu�sal� kur�tu�luşha�re�ket�le�ri�nin�ve�de�mok�ra�si�nin�za�fe�riy�le,�ar�tık�hiç�bir�kim�se�nin�in�-kar�ede�me�ye�ce�ği�bir�çağ�şe�kil�len�me�si�or�ta�ya�çıktı.�Te�o�ri�de�us�ta�la�-rın�yıl�lar�ca�ge�liş�tir�dik�le�ri�dü�şün�ce�le�rin,�pra�tik�te�de�an�lam�ka�zan�dı�-ğını�ve�ar�tık�em�per�ya�list�kam�pın�ta�ma�men�bir�çe�kil�me,�ken�di�ni�ay-ak�ta�tut�mak�için�ye�ni�bir�ta�kım�dü�zen�le�me�le�re�gir�me�dö�ne�mi�ne�gir�-di�ği�ni,�ama�öte�yan�dan�dün�ya�halk�la�rı�nın�mü�ca�de�le�si�nin,�özel�lik�leulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ket�le�ri�nin,� bu� te�mel�de� çığ�gi�bi� bü�yü�dü�ğünügör�dük.�Böy�le� bir� ça�ğın,� çağ�de�ğer�len�dir�me�si�nin� an�la�şıl�ma�ya�cakbir�yanı�ve�ya�bu�günkü�sah�te�bir�kaç�çağ�an�la�yı�şıy�la�de�ğiş�ti�ril�me�si�-nin�im�kanı�yok�tur.�Us�ta�la�rın�son�de�re�ce�ber�rak�bir� şe�kil�de�or�ta�ya�ser�dik�le�ri�dün�ya

du�ru�mu,� yi�ne�bu� sağ�lam� te�o�rik� gö�rüş�ler� doğ�rul�tu�sun�da,� dün�yahalk�la�rı�nın�çok�yük�sek�le�re�va�ran�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�le�ri;�bi�raz�dün�-yayı�an�la�ma�ya�is�tek�li�olan,�bi�raz�dün�ya�halk�la�rı�nın�kur�tu�luş�mü�ca�-de�le�si�ne�il�gi�du�yan,�an�la�mak�ta�dü�rüst�dav�ra�nan,�bu�na�bi�raz�il�gi�vesem�pa�ti�du�yan�her�kes�te�be�lir�gin�bir�çağ�an�layışı�oluş�tu�ra�bil�miş�tir.Özel�lik�le�II.�Dün�ya�Sa�vaşı’�ndan�son�ra�dün�ya�halk�la�rı�nın�bü�yük�birke�si�mi� için�böy�le�bir� çağ,� sa�de�ce� te�o�ri�de�bir� so�run�ol�mak�tan�çık-mış,�mad�di�bir�kur�tu�luş�so�ru�nu�ha�li�ne�gel�miş�ve�bu�alan�da�dün�ya

152

halk�ları�bü�yük�mü�ca�de�le�ör�nek�le�ri�ni�ver�miş�ler�dir.�Bu,�aynı�za�man�-da�dün�ya�halk�la�rı�nın�ulu�sal�kur�tu�luş�ör�güt�le�ri�nin�hız�la�ge�liş�me�si�neyol�açmış,�ye�ni�bir�sa�va�şın�çık�ma�sı�na,�ye�ni�bir�dün�ya�ko�mü�nist�en�-ter�nas�yo�na�le� ge�rek�kal�ma�dan,� nü�fu�su�ne�ka�dar� az� (bi�zim�gi�bi),halk�güç�le�ri�ne�de�re�ce�ye�ka�dar�yok�sul,�yi�ne�üre�tim�araç�ları�ne�ka�-dar�ge�ri�olur�sa�ol�sun,�bü�tün�bun�la�ra�bak�mak�sı�zın,�ye�ni�bir�dün�yasa�vaşı�bek�le�mek�si�zin,�bun�la�rın�ulu�sal�kur�tu�luş�sü�re�ci�ne�atı�la�bil�me�-nin�ve�bu�çağ�da�özel�lik�le�el�ve�riş�li�ulus�la�ra�rası�ko�şul�la�rın,�bu�mü�-ca�de�le�de�ba�şa�rı�ya� ulaş�ma�sı�nın�mad�di� te�mel�le�ri�ni� oluş�tur�du�ğu�nu,hiç�bir�ön�şar�tın,�hiç�bir�ka�yıt�la�ma�nın�böy�le�bir�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�-sin�den�alı�koy�ma�ya�ca�ğını�gös�ter�miş�tir�di�yo�ruz.�Bu�du�rum,�bu� şe�kil�de�ge�li�şir�ken;� dün�ya�halk�la�rı�nın,� özel�lik�le

sos�ya�liz�min�bü�yük�ön�der�le�ri�nin�gö�rüş�le�ri�doğ�rul�tu�sun�da,�sos�ya�listin�şayı� ge�liş�tir�me�le�ri�nin,� bu�nu�dün�ya�halk�la�rı�na� bir� ör�nek�ola�raksun�ma�la�rı�nın,�dün�ya�halk�la�rı�nın�et�kin�bir�le�şik�cep�he�ha�re�ket�le�ri�niya�rat�ma�la�rı�nın,�em�per�ya�list�ler�de�ve�iş�bir�lik�çi�le�rin�de�ye�ni�dü�zen�le�-me�ler�ge�ti�re�ce�ği�ve�bu�nun�da�ilk�ola�rak�ide�o�lo�jik�alan�da�baş�la�tı�la�-cağı�açık�tır.�Bu�gün�bu�çağ�an�la�yış�la�rı�nın�bu�ka�dar�faz�la�ol�ması�vebu�çağ�an�la�yış�la�rı�nın�gü�nü�müz�de�dün�ya�halk�la�rı�nın�dev�ri�mi�ni�cid�-di�bir�şe�kil�de�en�gel�le�me�si�te�sa�düf�le�re�bağ�lan�ma�malı,�da�ha�çok�gü�-nü�mü�zün�bün�ye�sin�de� aran�ması� ge�re�ki�yor.� İs�ter� re�viz�yo�nist,� is�terem�per�ya�list,�is�ter�mil�li�yet�çi�dü�zey�de�ol�sun,�bu�tip�ide�o�lo�ji�le�rin�bu�-günkü�du�rum�la�rını� an�la�mak� açı�sın�dan,� dün�ya�nın�bu�günkü�ko�nu�-mu�nu�bil�mek�te�bü�yük�ya�rar�var.�Ço�ğu�ar�ka�daşı�şa�şır�tan,�ço�ğu�ar�-ka�da�şın�bakış�açı�sını�ka�rar�tan�bu�günkü�dün�ya�du�ru�mu�nu�gö�re�bil�-me�le�ri�ve�özel�lik�le�dün�yayı�son�de�re�ce�ters�gös�te�ren�ide�o�lo�jik�kar�-ga�şa�or�ta�mın�da,�yol�la�rını�ay�dın�la�ta�rak�yü�rü�ye�bil�me�le�ri�için,�bu�ar�-ka�daş�la�rın�bu�günkü�dün�ya�nın�du�ru�mu�na�iyi�bak�ma�ları�ge�re�ki�yor.�Bu�günkü�dün�ya�na�sıl�bir�dün�ya�dır?�Evet,�bu�günkü�dün�ya,�as�lın�-

da�us�ta�la�rın�Ekim�Dev�ri�mi’�nden�be�ri,�ya�ni�Le�nin’�in�da�ha�ön�ce�dençiz�di�ği� dün�ya�dan� farklı� bir� dün�ya�de�ğil�dir.�Em�per�ya�liz�min�var�lı�-ğını� sür�dürdüğü,� em�per�ya�liz�me�ba�ğımlı� ola�rak,� ulu�sal� bas�kı�la�rınıye�ni�bi�çim�ler�al�tın�da�sür�dürdüğü,�yi�ne�Ekim�Dev�ri�mi’�ne�bağlı�olanin�şa�nın�ge�liş�ti�ği,� güç�len�di�ği,� sos�ya�list� in�şa�nın� te�me�lin�de�ulu�sal

153

kur�tu�luş� ha�re�ket�le�ri�nin� ve� iş�çi� sı�nıfı� ha�re�ket�le�ri�nin� ge�liş�ti�ği� birçağ�dır.� Sos�ya�lizm,� ka�zandığı� cep�he�le�ri� kay�bet�me�miş�tir,� bu�günkücep�he�le�ri�ol�du�ğu�gi�bi�ko�ru�mak�ta�dır.�Evet,�bu�gün�bu�cep�he�ler�de�ba-zı�boz�gun�cu�ha�re�ket�ler�var;�bazı�boz�gun�cu�dav�ra�nış�la�ra,�bazı�opor�-tü�nist,�kay�pak�ve�dö�nek�dav�ra�nış�la�ra�rast�la�mak�müm�kün�dür.�Dün�-ya�halk�ları,�sos�ya�list�ül�ke�le�rin�mer�ke�zi�ni�teş�kil�et�ti�ği�ve�ulu�sal�kur�-tu�luş�ha�re�ket�le�ri�nin,�iş�çi�sı�nıfı�ha�re�ket�le�ri�nin�güçlü�bir�bağ�la�bir�bi�-ri�ne�bağ�lan�dık�ları� (bu�bağ�lar�or�ga�ni�ze�ol�ma�ya�bi�lir,�bu�nu�unut�ma�-ya�lım)�di�rekt�bir�cep�he�ve�ya�di�rekt�bir�en�ter�nas�yo�nal�bi�çim�de�bi�ra�-ra�ya�gel�me�miş�ola�bi�lir�ler,�ama�mad�di�bir�ger�çek�ola�rak�bir�bir�le�ri�niem�per�ya�liz�me�karşı�des�tek�le�dik�le�ri,�bur�ju�va�zi�nin�baskı�ve�sö�mü�rü�-sü�ne�bel�li�oran�lar�da�en�gel�ler�dik�ti�ği�ni� in�kar�ede�me�yiz.�Bu�ül�ke�le�-rin�yö�ne�ti�ci�le�ri�em�per�ya�lizm�le�ne�ka�dar�iliş�ki�ku�rar�lar�sa�kur�sun�lar,on�lar�la�ne�de�re�ce�ye�ka�dar�iş�bir�lik�çi�ler�bi�çi�min�de�iliş�ki�le�ri�ni�ge�liş�ti�-rir�ler�se�ge�liş�tir�sin�ler,�yi�ne�de�böy�le�bir�mad�di�bağ�bir�li�ği�var�dır�ve�-ya�dün�ya�halk�la�rı�nın� bu�günkü� em�per�ya�liz�me�karşı� ko�nu�mu�bu�nugös�ter�mek�te�dir.�Bi�zim�şüp�he�miz�şu�de�ğil�dir;�ya�ni�bu�ka�dar�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�-

ket�le�ri�nin�ge�li�şi�mi,�bu�ka�dar�iş�çi�sı�nıfı�ha�re�ket�le�ri�nin�ka�za�nımı�ilesos�ya�list� in�şa�da�bu�ka�dar� güç�len�miş�bir� dün�ya�dan�ge�ri� dö�ne�ce�ği�-mi�ze�ve�tek�rar�dan�em�per�ya�liz�min�yük�sel�di�ği,�em�per�ya�liz�min�dün�-ya�ça�pın�da�ye�ni�den�dik�ta�tör�lü�ğünü�kur�du�ğu�bir�ça�ğa�dö�ne�ce�ği�mi�zeve�ya�böy�le�bir�ça�ğın�ye�ni�den�ya�ra�tı�la�ca�ğı�na�inan�ma�yız.�Böy�le�biran�layışı� dün�ya�gö�rü�şü�mü�ze,�mark�sizm-le�ni�niz�me� ters� gö�rü�yo�ruz.Biz�ta�rih�te�esas�ola�rak�kı�sa�şartlı�dik�ta�tör�lü�ğün�ola�bi�le�ce�ği�ni,�ya�nita�ri�hi� ge�liş�me�nin�bir� düz�gün�hat� ha�lin�de�ge�liş�me�ye�ce�ği�ni,� ba�zenge�ri�ye�gi�de�bi�le�ce�ği�ni,� fa�kat� ge�ri�ye� git�me�nin�da�ha� ile�ri�ye� bir� hızyap�mak�için�ola�bi�le�ce�ği�ni,�yi�ne�ta�rih�te�bazı�dö�nem�ler�de�dur�gun�lu�-ğun�ola�bi�le�ce�ği�ni,�fa�kat�dur�gun�luk�tan�ye�ni�bir�dün�ya�nın�fi�liz�güç�-le�ri�nin�çı�ka�bi�le�ce�ği�ni�sa�vu�nan�bir�gö�rü�şün�ta�raf�ta�rı�yız.�Ge�ri�ye�dö�-nüş�ler�ve�ya�bir�ya�yın�ge�ril�me�si�gi�bi�ge�ri�ye�bi�raz�çe�kil�me,�mut�la�kaile�ri�ye�doğ�ru�bü�yük�bir�sıç�ra�ma�yap�mak�için�dir.�Dur�gun�luk�var�sa�-yıldığı�bazı� alan�lar�da�da�ye�ni� fi�liz�güç�le�rin�or�ta�ya� çı�ka�bi�le�ce�ği�ni,ya�ni�dur�gun�luk�şart�la�rın�da�ye�ni,�ta�ze�güç�le�rin�oluş�tu�ğu�nu�ve�bu�ta�-

154

ze�güç�le�rin�es�ki�dur�gun�lu�ğu�kat�be�kat�aşan�hızlı�bir�iler�le�me�içi�negi�re�ce�ği�ni�sa�vu�nan�bir�ta�rih�gö�rü�şü�ne�ve�ya�ta�ri�hi�ma�ter�ya�list�an�la�-yı�şa� sa�hi�biz.�Biz� bu�gö�rü�şü�müzü�mark�siz�mi� kav�ra�dı�ğı�mız� an�daniti�ba�ren�öğ�ren�dik�ve�ol�du�ğu�gi�bi�mu�ha�fa�za�edi�yo�ruz.�Ça�ğı�mız�da� özel�lik�le� tek�no�lo�ji�nin� çok� ge�liş�miş�li�ğin�den� bah�se�-

den,�atom�bom�ba�sı�nın�çok�çe�şit�li�bi�çim�ler�de�her�gün�ye�ni�bir�bi�-çi�mi�nin� ya�ra�tıl�dı�ğını;� atom,� hid�ro�jen,� nit�ro�jen,� nöt�ron� bom�ba�la�-rıy�la� teh�dit�al�tın�da� tu�tu�lan�bir�dün�ya�ol�du�ğu�nu�ve�bu�yüz�den�dehalk�la�rın�ol�du�ğu�gi�bi�ye�rin�de�dur�ması�ge�rek�ti�ği�ni�sa�vu�nan�gö�rüş�-ler�de�var�dır.�Ay�rı�ca�Bir�leş�miş�Mil�let�ler’�de�her�gün�ye�ni�dü�zen�le�-me�le�rin� tar�tı�şıldığı� ve� bu� ye�ni� dü�zen�le�me�le�rin� ışı�ğın�da� halk�la�rabi�raz� da�ha� ar�pa�lık� ve�ri�le�ce�ği,� bazı� ola�nak�la�rın� da�ha� sağ�la�na�cağısa�vu�nu�lu�yor�ve�bu�nu�da�cid�di�cid�di�dev�let�adam�la�rı�nın,�hü�kü�metbaş�kan�la�rı�nın,� her� tür�den� bur�ju�va� bi�lim� adam�la�rı�nın� tar�tış�tı�ğınıgö�rü�yo�ruz.�Bun�la�rın�bo�yu�na-po�su�na�ba�kıp�ne�re�dey�se�dün�ya�halk�-ları� için� cid�di� şey�ler� va�ad� ede�cek�ler�miş� gi�bi� ve�ya� bu� va�ad�le�riger�çek�le�şe�cek�miş�gi�bi�dav�ra�nı�yor�lar.�Bü�tün�bun�lar�bey�hu�de�ve�yaboş�dav�ra�nış�lar�dır,�boş�gö�rüş�ler�dir.�Bun�lar�dan�dün�ya�halk�la�rı�nınbek�le�ye�bi�le�ce�ği� bir� ka�zanç� yok�tur.�Bur�ju�va� bi�lim� adam�ları� üni�-ver�si�te�ler�de� ye�ni� dü�zen�ler� hak�kın�da,� “az ge liş miş, kal kın mak taolan, ikin ci dün ya lar, üçüncü dün ya lar”�hak�kın�da�is�te�dik�le�ri�ka�-dar�ye�ni�görüş�ge�liş�tir�sin�ler,�cilt�cilt�ki�tap�lar�oluş�tur�sun�lar,�bu�ko�-nu�da� si�ya�sal� dü�zen�le�me�ler,� po�li�tik� ör�güt�ler� oluş�tur�sun�lar,� bu�nundün�ya�halk�la�rı�na�ka�zan�dı�ra�cağı�hiç�bir�so�mut�katkı�yok�tur.�Dün�yahalk�la�rın�dan�hiç�bir�so�mut�katkı�bek�le�ye�mez�ler.�Be�lir�le�yi�ci�olan�-de�min� söy�le�di�ğim�gi�bi-� dün�ya� halk�la�rı�nın� ye�ni� bir� sa�vaş� bek�le�-me�den,� güç�le�rin� az�lı�ğı�na� ve� çok�lu�ğu�na,� ye�ni� olup� ol�ma�dı�ğı�nabak�ma�dan� anın�da� bir� kur�tu�luş� sü�re�ci�ne� atıl�ma�la�rı�dır.�Çağ� böy�lebir� çağ�dır!�Dün�ya� halk�la�rı�nın� kur�tu�lu�şu�na� açıl�ması� ge�rek�ti�ği�nisü�rek�li�biz�den�is�te�yen�bir�çağ�dır�ve�ya�dün�ya�halk�la�rı�nın�da�ha�ön�-ce�ol�du�ğu�gi�bi�bu�gün�de�da�ha�güçlü�olan�bir�kur�tu�luş�ça�ğı�dır.�Dün�ya�ta�ri�hin�de�dün�ya�halk�ları�açı�sın�dan�bu�ka�dar�el�ve�riş�li�ko�-

şul�la�rın� bu�lun�du�ğu�bir� baş�ka�dö�ne�mi�biz� ha�tır�la�mı�yo�ruz.�Dün�yahalk�ları�açı�sın�dan�hiç�bir�dö�nem�de�bu�ka�dar�el�ve�riş�li�ko�şul�bi�ra�ra�ya

155

ge�le�me�miş�tir.�Özel�lik�le�ulu�sal�bas�kı�dan�kur�tul�mak� için�hiç�bir�dö�-nem�de�bu�günkü�ka�dar�el�ve�riş�li�şart�lar�ol�ma�mış�tır.�Gö�rüş�le�ri�nin�iyibir�özüm�sen�me�siy�le�an�la�şı�la�cak�tır�ki�Le�nin,�sos�ya�liz�me�bi�le�gi�di�şidün�ya�halk�la�rı�nın� bu�günkü�ulu�sal� kur�tu�luş�mü�ca�de�le�le�ri�ne� de�rin�-den�bağ�la�mak�ta�dır.�Bir�sos�ya�list�ül�ke�nin�var�lı�ğını,�iş�çi�sı�nıfı�ha�re�-ket�le�ri�nin�ge�rek�li�li�ği�ni�in�kar�et�mi�yo�ruz,�ama�sos�ya�list�dün�ya�ya�gi�-den�yo�lun�da�ağır�lıklı�ola�rak�bu�günkü�em�per�ya�liz�me�karşı�halk�la�-rın�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�sin�den�geç�ti�ği�ni�yad�sı�mı�yo�ruz.�Le�nin’�in�gö�-rüş�le�ri�nin� özün�den,� dün�ya�da� sos�ya�list� in�şa�nın� ta�mam�lan�ma�sı�nın,dün�ya�ça�pın�da�sos�ya�list�sis�te�min�ku�rul�ma�sı�nın,�da�ha�çok�em�per�ya�-liz�me�karşı� cep�he�ler�de�ve�ri�le�cek� sa�vaş�lar�dan�geç�ti�ği�ni� çı�ka�ra�bi�li�-riz.�Ba�ğımlı�sö�mür�ge�halk�la�rın,�ye�ni�sö�mür�ge�halk�la�rın�em�per�ya�liz�-

me�karşı�ve�re�cek�le�ri�mü�ca�de�le�de�ağır�lıklı�ola�rak�sos�ya�list�in�şa�te�-mel�dir�ve�ya�sos�ya�list�in�şa�üze�rin�de�bu�ha�re�ket�ler�yük�se�lir.�İş�çi�sı�-nıfı�ha�re�ket�le�ri�de�ge�rek�li�dir,�ama�ağır�lıklı�ola�rak�sos�ya�liz�mi�yak�-laş�tı�ra�cak,�sos�ya�liz�mi�dün�ya�ça�pın�da�bir�ol�gu�ha�li�ne�ge�ti�re�cek�ça�-ğı�mı�zın,�gü�nü�mü�zün�can�alıcı�so�ru�nu,�can�alıcı�mü�ca�de�le�si,�bu�hal-k�la�rın�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�si�dir.�Bun�lar�da�ha�çok�ne�ti�ce�yi�ta�yin�ede�-cek�tir.�Sos�ya�liz�min�dün�ya�ça�pın�da�bir�ger�çek�ha�li�ne�gel�me�si�ni�bumü�ca�de�le�ler� be�lir�le�ye�cek,� ta�yin� ede�cek�tir.�Ama�han�gi� te�mel�de?Sos�ya�list� ül�ke�le�rin� ge�liş�me�si,� iş�çi� sı�nıfı� ha�re�ket�le�ri�nin� var�lı�ğınısür�dür�me�si�te�me�lin�de.�Bu�te�mel�de�ağır�lıklı�ola�rak�halk�la�rın�mü�ca�-de�le�si,�ça�ğı�mızı�em�per�ya�lizm�ve�pro�le�ter�dev�rim�ler�çağı�ol�mak�tançı�ka�rıp�bir�sos�ya�list�sis�tem�ha�li�ne�ge�ti�re�cek�tir.�Yal�nız�bu�çağ�hak�-kın�da�da�ne�faz�la�aşırı�ham�ha�yal�için�de�ol�mak�ge�re�kir,�ne�de�böy�lebir�an�la�yı�şın�çok�çok�ge�ri�sin�de�olup�inanç�sız�lı�ğa�düş�mek�ge�re�kir.�Mark�siz�min�ya�ra�tıcı� us�ta�la�rın�dan�öğ�re�ne�bil�di�ği�miz�ka�da�rıy�la,

ça�ğı�mız�da�ki�mü�ca�de�le�le�rin� ge�li�şim� sü�re�cin�den� an�la�ya�bil�di�ği�mizka�da�rıy�la;� dün�ya�halk�la�rı�nın� kur�tu�luş� cep�he�si,� eğer� opo�tü�nist�ler,re�viz�yo�nist�ler�ta�ra�fın�dan�en�gel�len�mez�se,�bu�nun�o�ka�dar�uzun�boy�-lu� bir� ta�ri�hi� sü�reç� içe�ri�sin�de�ye�ri�ne�ge�ti�ri�le�cek�bir� gö�rev�ol�ma�dı�-ğını,� bir� yer�de�bur�ju�va�zi�nin� fe�o�da�liz�me�karşı� ka�zandığı� za�fer�denda�ha�er�ken�bir�dö�nem�de�ka�za�nı�la�bi�le�ce�ği�ni� ra�hat�lık�la� söy�le�ye�bi�li�-

156

riz.�Baş�lar�da�dün�ya�dev�ri�mi� (ta�bii�ki� re�ka�bet�çi�ça�ğa�bağlı�ola�rak)bel�ki�de�bir�se�ne�için�de�ger�çek�le�şe�cek�bir�ol�gu�gi�bi�ge�li�yor�du.�“Av -ru pa’ da bur ju va zi yi ye ner sek, ora da bur ju va zi nin ka le le ri ni fet he -der sek, biz dev ri mi sö mür ge le re de ta şı rı rız. Tek no lo jik yar dım,kül tü rel yar dım ya par, orayı da sos ya liz me gö tü re bi li riz” di�yor�-lardı.�Evet,�da�ha�kı�sa�bir�sü�re�de�sos�ya�list�dün�ya�ya�var�mayı�dü�şü�-nü�yor�lardı.�Le�nin,� em�per�ya�list� çağ�da�bi�raz� da�ha�bu� an�layışı� de�ğiş�tir�di� ve

em�per�ya�list�ça�ğa�uy�du�ra�rak;�em�per�ya�liz�me�karşı�mü�ca�de�le�nin�da�-ha�uy�gun�ola�bi�le�ce�ği�ni�ve�bir�yı�ğın�mil�li�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�le�ri�ninve�ril�me�si�ge�rek�ti�ği�ni,�an�cak�mil�li�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�nin�ve�sos�ya�-list� ül�ke�le�rin� ele�le� ver�me�siy�le,� iş�çi� sı�nıfı� ha�re�ket�le�ri�nin� ele�le� ver�-me�siy�le� sos�ya�list� dü�ze�nin�ku�ru�la�bi�le�ce�ği�ni� sa�vu�nu�yor�du.�O�da,me�se�la�1920’�ler�de�ne�re�dey�se�bir�Av�ru�pa’�da�dev�rim�ola�bi�le�ce�ği�ninve�Av�ru�pa’�da�ki�dev�ri�min�de�ne�re�dey�se�bir�dün�ya�dev�ri�mi�nin�te�me�-li� ha�li�ne�ge�le�bi�le�ce�ği�ni� ve�ya�dün�ya�dev�ri�mi�nin�1920’�ler�de�önem�liöl�çü�de�hal�le�di�le�bi�le�ce�ği�ni,�bu�ko�nu�da�önem�li�bir�aşa�ma�nın�ka�te�di�-le�ce�ği�ni� dü�şü�nü�yor�du.�Ke�za�Sta�lin’�de�de�böy�le�dir.� Sta�lin’�de� em�-per�ya�liz�min�öm�rünü� faz�la� uza�ta�ca�ğı�na,� he�le� he�le� bü�tün� sos�ya�listül�ke�le�rin� ge�ri�ye� dönüş�ya�pa�ca�ğı�na�ve�ye�ni�den� em�per�ya�list� ça�ğınyük�se�le�ce�ği�ne�da�ir�en�ufa�cık�bir�kı�rıntı�bi�çi�min�de�de�ol�sa�bir�dü�-şün�ce�yok�tur.�Tu�tarlı� bir� an�ti-em�per�ya�list� ola�rak,� em�per�ya�liz�mekarşı�halk�la�rın�sü�rek�li�uya�nık�ve�sü�rek�li�mü�ca�de�le�için�de�ol�ma�sıy�-la,�pro�le�tar�ya�par�ti�le�ri�ön�der�li�ğin�de�sö�mür�ge�le�rin�dev�ri�me�kalk�ma�-sıy�la� ve�Sov�yet�ler’�in� et�kin�yar�dı�mıy�la,� em�per�ya�liz�min�öm�rü�nünçok�kı�sal�tı�la�bi�le�ce�ği�ne,�di�ye�lim�bir�yüz�se�ne�de,�bir�el�li�se�ne�de�em�-per�ya�liz�min� çö�zü�le�ce�ği�ne� inan�mak�ta�dır.�Evet,� bu�gö�rüş�le�ri� sa�vu�-nan�lar,�dün�ya�halk�la�rı�nın�mü�ca�de�le�si�ne�hem�te�o�ri�de,�hem�pra�tik�teyol�ve�ren�us�ta�lar�dır.�Pe�ki�biz�bun�dan�son�ra�ne�gör�dük?�Bun�dan�son�ra�ne�re�dey�se�em�-

per�ya�lizm�dün�ya�halk�la�rını� tek�rar� bir� ba�rı�şa� ka�vuş�tu�ra�cak,� ne�re�-dey�se� em�pra�ya�lizm�ye�ni�den�bir� çağ�baş�la�ta�cak,� ne�re�dey�se� ye�nieko�no�mik�dü�zen�ler�le�dün�ya�halk�la�rı�na�ye�ni�bir�ge�liş�me�ola�nak�larıta�nı�ya�cakmış�gi�bi�bir�ton�saf�sa�tay�la�karşı�kar�şı�ya�gel�dik.�Ta�bii�ki,

157

bü�tün�bu�gö�rüş�le�rin�bi�raz�et�kin�ol�ma�sıy�la,�dün�ya�halk�la�rı�nın�kur�tu�-luş� cep�he�sin�de�bel�li� bir� du�rak�la�ma�nın�ol�ması� ve�ya�bu� cep�he�le�riniç�ten�içe�par�ça�lan�ması,�bu�cep�he�le�rin�par�ça�lan�ma�sıy�la�bir�lik�te�dün�-ya�halk�la�rın�da�bir�umut�suz�luk�ya�şan�ması,�bu�umut�suz�lu�ğun�da�ko�-mü�nist� saf�lar�da�ya�rattığı� bö�lün�me�ler,� par�ça�lan�ma�lar� ve�gi�de�rekkur�tu�luş�mü�ca�de�le�le�ri�nin� se�vi�ye�si�nin�düş�me�si;� evet,� bu� so�nuç�larıgö�re�bil�dik.�Son�on�beş-yir�mi�se�ne�de�em�per�ya�liz�min�ken�di�ni�iç�te�re-s�to�re�et�me�si,�özel�lik�le�Ame�ri�ka�ön�der�li�ğin�de�dün�ya�em�per�ya�liz�mi�-nin�ka�pi�ta�liz�mi� tek�rar� res�to�re� et�me�si,� ye�ni� sö�mür�ge�ci�li�ği� ge�liş�tir�-me�si,�bir�le�şik�as�ke�ri�ör�güt�len�me�ler�ya�rat�ması,�eko�no�mik�ör�güt�len�-me�ler� ya�rat�ması,� ör�ne�ğin�Dün�ya�Ban�kası,� IMF,�AET,�NA�TO,CEN�TO,�SE�A�TO�gi�bi� ör�güt�le�rin� or�ta�ya� çık�ması� ya�şandı.�Hemeko�no�mik,�hem�po�li�tik,�hem�as�ke�ri�dü�zey�de�bu�tip�ör�güt�le�rin�or�ta�-ya� çık�ması,� ke�sin�lik�le�ABD�ön�der�li�ğin�de� em�per�ya�liz�min�ken�di�nires�to�re�et�me�si�dir.�Em�per�ya�liz�min�ken�di�ni�res�to�re�et�me�siy�le�bir�lik�tedün�ya�sos�ya�list�ha�re�ke�ti�ne�karşı�baş�lattığı�bir�sal�dırı�bi�le�var�dır,�buda�in�kar�edi�le�mez.�Bü�tün�bun�la�rın� so�nu�cu�ve� ta�bii� ki� dün�ya� ça�pın�da�ka�pi�ta�liz�min

güçlü�ol�ması,� önem�li� oran�da�gü�cünü�mu�ha�fa�za� et�me�si,� sos�ya�listül�ke�ler�de�özel�lik�le�üst�ya�pı�da�hâ�lâ�es�ki�top�lum�dan�kal�ma�an�la�yış�-la�rın,�ge�le�nek�le�rin,�in�san�ya�pı�sı�nın�var�lı�ğını�sür�dür�me�si�ve�yi�ne�so-s�ya�list�ül�ke�ler�de,�sos�ya�list� in�şa�a�da� iş�le�nen�bazı�bü�rok�ra�tik�ha�ta�larso�nu�cu;�dün�ya�ko�mü�nist�ha�re�ke�ti� için�de,� is�ter� sos�ya�list�ül�ke�ler�de,is�ter� dev�rim�yap�ma�yan�par�ti�ler�de,� ül�ke�le�rin�de�dev�rim�yap�mamışko�mü�nist�par�ti�ler�de,�dün�ya�halk�la�rı�na,�pro�le�ter�en�ter�nas�yo�na�liz�meuy�gun�ola�rak�yar�dım�me�se�le�si�ve�gi�de�rek�sos�ya�list�ül�ke�le�ri�em�per�-ya�liz�me�karşı�na�sıl�ele�al�ma�ları�ge�rek�ti�ği�gi�bi�ko�nu�lar�da,�re�viz�yo�-nist�ola�rak�ni�te�len�di�re�ce�ği�miz,�mark�sizm�den�sap�ma�ola�rak�ni�te�len�-di�re�ce�ği�miz�bazı�gö�rüş�le�rin�doğ�ma�sı�na�yol�aç�mış�tır.�Ve�bu�gün�bugö�rüş�le�rin�dün�ya�ça�pın�da�et�kin�lik�ka�zan�ma�sın�dan�da�bah�se�de�bi�li�-riz.�Ade�ta� şöy�le� olu�yor:�Dün�ya� ça�pın�da�bü�yük�bir� hız� ka�za�nan;em�per�ya�liz�me�karşı,�özel�lik�le�de�es�ki�dün�ya�nın�bü�tün�ka�lın�tı�la�rı�nakarşı,� bü�yük�bir� hız� ka�za�nan�dün�ya�dev�rim�ci� ha�re�ke�ti,� ade�ta� buhız�dan�bi�raz�sar�sıldı�ve�ya�aşırı�hız�onun�sağ�da-sol�da�böy�le�bazı�ka�-

158

nal�la�rın� içi�ne�düş�me�si�ne�yol� açtı.� Şim�di� bu�nun� sar�sın�tısı� ge�çi�ril�-mek�te�dir�ve�ya�dün�ya�dev�ri�mi�nin�ge�çir�di�ği�bu�sar�sın�tı�lar�her�ül�ke�-nin�öz�gün�ko�şul�la�rı�na�gö�re�ya�şan�mak�ta�dır.�

*.........�

PROG RAM

Türk�bur�ju�va�zi�si,�fe�o�da�liz�min�bağ�rın�da�olu�şur�ken,�fe�o�da�lizm�debir�yan�dan�özel�lik�le�dev�let�ay�gıtı�içe�ri�sin�de�ken�di�si�ne�bir�alan�ha�-zır�lar�ken,�öte�yan�dan�fe�o�dal�sö�mür�ge�ci�yön�tem�le�ri�ne�ek�ola�rak�ka�-pi�ta�liz�min�de� sö�mür�ge�ci� yön�tem�le�ri�ni� be�nim�si�yor� ve�bü�tün�buyön�tem�le�ri� bir�bi�ri�ne� ka�rış�tı�ra�rak,� kar�ma�şık� bir� şe�kil�de,� dört�yüz-beş�yüz�yıl�lık�fe�o�dal�baskı�sis�te�mi�yet�mi�yor�muş�gi�bi�bir�de�mo�dernka�pi�ta�liz�min�bü�tün�si�lah�la�rını�ku�şa�na�rak,�da�ha�da�yo�ğun�laş�tı�rıp�ge�-liş�ti�re�rek,�bir�baskı�ame�li�ye�si�ne�gi�riş�miş�tir.�Hat�ta�prog�ram�bu�nun�lada�as�lın�da�ye�tin�mi�yor;�ta�ri�hi�te�mel�le�ri�bi�raz�da�ha�da�de�ri�ne�in�miş�-tir.�Fe�o�dal�dö�nem�de�ki�bas�kı�ları� sa�de�ce�Türk� fe�o�dal�le�ri�ne�has�ola�-rak�ele�al�ma�mış�tır,�bu�günkü�Kür�dis�tan’�ın�ya�pı�sı�nın�şe�kil�len�me�sin�-de�Arap�fe�o�da�liz�mi�nin�de�et�ki�le�ri�ni�araş�tır�ma�ya�ça�lış�mış�tır.�Bu�ko�-nu�da�da�do�yu�ru�cu,�inan�dı�rıcı�ka�nıt�lar�ile�ri�ye�sü�re�bil�miş�tir.�Bu�nun�lada�ye�tin�me�miş�tir,�kö�le�ci�çağ�da�Kürt�ka�bi�le�le�ri�nin�do�ğu�şu�nu,�aşi�retha�li�ne� ge�li�şi�ni,� bu�günkü� top�rak�la�rı�na� yer�le�şi�mi�ni� ver�me�ye� ça�lış�-mış�tır.�Tü�müy�le� bun�da�bi�lim�sel� sos�ya�liz�me� sa�dık�kal�ma�ya� ça�lış�-mış�tır.�Bü�tün�bun�lar�bel�ki�artı�bir�bil�gi�ola�rak�ge�le�bi�lir,� ama�öy�lede�ğil�dir� as�lın�da.�Fe�o�dal�bas�kıyı� an�la�mak� için�ça�ğa�yö�ne�lin�miş�vebu�günkü� çağı� an�la�mak,� bu�günkü�ulu�sal� baskı� sis�te�mi�ni� an�la�makiçin�de,� fe�o�dal�dö�nem�de�ge�liş�ti�ri�len�baskı� -özel�lik�le�Kür�dis�tan’�dahâ�lâ�yo�ğun�bir�şe�kil�de�fe�o�da�lizm�ya�şandığı�için-�ta�rih�te�fe�o�dal�dö�-ne�min�bü�tün�özel�lik�le�ri�kav�nıl�ma�ya�ça�lı�şı�la�rak,�Kür�dis�tan� ta�ri�hin�-de,�Kür�dis�tan’�da�ki�bü�tün�ol�gu�la�rın� an�la�şıl�ma�sı�na�ça�lı�şıl�mış�tır.�Buşe�kil�de�de�vam�ede�ge�len�prog�ram,�de�di�ği�miz�gi�bi�bü�tün�ağır�lı�ğını�I.Em�per�ya�list�Sa�vaş’�tan�son�ra�ki�Kür�dis�tan’�ın�ye�ni�den�bö�lüş�tü�rül�me�-si�ne�ver�miş�tir.�Çünkü�gü�nü�müzü�en�ya�kın�dan�il�gi�len�di�ren�ve�ya�gü�-nü�müz�Kür�dis�tan’�ının�şe�kil�len�me�sin�de�en�ya�kın�et�ki�si�ve�ya�en�be�-

159

lir�le�yi�ci� et�ki�si� olan,�Arap�ya�yıl�ması� dö�ne�min�de�ge�liş�ti�ri�len�baskı,fe�o�dal�baskı�bi�çim�le�ri,�fe�o�dal�kül�tür�bi�çim�le�ri�de�ğil�dir.�Da�ha�çok�I.Em�per�ya�list�Sa�vaş’�tan� son�ra� (ke�za� aynı� dö�nem�de�ki� baskı,�Türksul�tan�la�rı�nın� bas�kısı�mut�la�ka� et�ki�le�miş�tir,� bu�gü�nün�oluş�ma�sın�daonun�da�kat�kısı�hay�li�faz�la�dır)�Kür�dis�tan�üze�rin�de�bir�yan�dan�ye�relfe�o�dal�le�rin,�bir�yan�dan�genç�Türk�bur�ju�va�zi�si�nin,�di�ğer�yan�dan�İn�-gi�liz-Fran�sız� em�per�ya�liz�mi�nin,� kar�şı�lıklı� sa�vaş�ması� so�nu�cun�daKür�dis�tan’�ın� bu�günkü� sta�tüsü� ta�yin� edil�miş�tir.� Prog�ram�bun�larıizah�et�me�ye�ve�bu�ko�nu�da�sis�tem�li�gö�rüş�ler�ge�liş�tir�me�ye�ça�lış�mak�-ta�dır.�Prog�ra�mın�en�be�lir�gin�özel�li�ği,�I.�Em�per�ya�list�Sa�vaşı’�ndan�son�ra

Kür�dis�tan’�ın�em�per�ya�list�ler�ce�ve�onun�la�uz�la�şan�sö�mür�ge�ci�güç�ler�-le�na�sıl�par�ça�lan�dı�ğını�ve�bu�par�ça�lan�ma�nın�na�sıl�hak�sız�ol�du�ğu�nuve�em�per�ya�liz�min-sö�mür�ge�ci�li�ğin�Kür�dis�tan’�da�ki�halk�yı�ğın�la�rı�nınçı�kar�la�rını�na�sıl�gör�me�mez�lik�ten�gel�di�ği�ni,�on�la�ra�en�ufa�cık�bir�ge�-liş�me�yo�lu� ta�nı�ma�dı�ğını,�on�la�rın�var�lık�la�rını�bi�le� ta�nı�ma�ya�ya�naş�-ma�dı�ğını� iş�le�me�si�dir.�Em�per�ya�list�ler� ve� sö�mür�ge�ci�ler� o� dö�nem�debu�ül�ke�nin�adını�ve�bu�ül�ke�de�yo�ğun�ola�rak�ya�şa�yan�hal�kın�var�lı�-ğını� ta�nı�mak�la�bir�lik�te,�bu�hal�ka�en�ufak�bir�si�ya�sal�ve�eko�no�mikge�liş�me�yo�lu�ta�nı�ma�mış�lar�ve�tü�müy�le�bun�ları�ken�di�pen�çe�le�ri�ara�-sın�da�par�ça�la�mayı,� ken�di� pen�çe�le�ri� ara�sın�da� tu�ta�rak� ilik�le�ri�ne� ka�-dar�sö�mür�me�yi�te�mel�il�ke�ha�li�ne�ge�tir�miş�ler�dir.�Bu�ko�nu�da�za�manza�man�bir�bir�le�ri�ne�karşı�sa�vaş�mış�lar,�za�man�za�man�da�bir�bir�le�riy�lean�laş�mış�lar�dır.� İn�gi�liz�ler�le� özel�lik�le�Türk�bur�ju�va�zi�si�nin� şid�det�liça�tış�ma�ları�ve�uz�laş�ma�ları�ol�muş�tur.�Lo�zan’�da�bu�böy�le�dir,�Sevr’�debu�böy�le�dir,� da�ha� son�ra� 1925’�te�Mu�sul�me�se�le�sin�de�bu�böy�le�dir.Bü�tün�bun�lar�Kür�dis�tan’�ın� ya�kın� ta�ri�hin�de� ce�re�yan� eden�ve�bu�-günkü�Kür�dis�tan’�ın�şe�kil�len�me�si�ne�yol�açan�ta�ri�hi�önem�de�olay�lar�-dır.�Evet,�ol�du�bit�ti�gi�bi�gö�rü�nen�bu�ya�kın�ta�ri�hi�geç�mi�şe,�biz�hiç�bir

za�man�böy�le�ba�ka�ma�yız.�Baş�ka�la�rın�ca�bir�ta�ri�hi�geç�miş�ola�rak,�ta�-ri�hi� bir� ka�lıntı� ko�nu�su�ola�rak� ele� alı�nan�bu�gö�rev,� bi�zim� için� sonde�re�ce�can�alıcı,�son�de�re�ce�ya�kın�si�ya�si�so�nuç�ları�olan�ve�bu�günküya�şan�tı�mızı�çok�ya�kın�dan� il�gi�len�di�ren� ta�ri�hi,� si�ya�si�ni�te�lik�te�olay�-

160

lar�dır.�Biz�ken�di�mi�zi,�bu�ta�ri�hi,�si�ya�si�olay�la�rın�çiz�di�ği�bir�Kür�dis�-tan’�ı�ka�bul�et�me�me�gi�bi�bir�du�rum�la�karşı�kar�şı�ya�bu�lu�yo�ruz.�Em�-per�ya�list�ler,� sö�mür�ge�ci�ler� ve� fe�o�dal�le�rin� ba�zen� sa�va�şa�rak,� ba�zenuz�la�şa�rak�çiz�dik�le�ri�bir�Kür�dis�tan� sta�tüsü,�bi�zim� için�ka�bul�edi�le�-cek�bir�statü�de�ğil�dir.�Bi�zim�için�üze�rin�de�ge�liş�me�nin�ola�cağı,�par�-ti�nin,�hal�kın�üze�rin�de�öz�gür�ce�ge�li�şe�ce�ği�bir�statü�de�ğil�dir,�bir�hal�-kın� si�ya�sal,� eko�no�mik,� kül�tü�rel� ge�liş�me�si�ni� ba�ğım�sız�ca� sağ�la�ya�-cağı�bir�statü�de�ğil�dir.�Tam�ter�si�ne,�bu�sta�tü�nün�aşıl�ması�ola�yın�da,geç�miş�te� ya�pı�lan� çe�şit�li� an�laş�ma�lar� ve�hâ�lâ� da�var�lı�ğını� sür�dü�renbu�hu�ku�ki�an�laş�ma�lar�so�nu�cu�ku�ru�lan�si�ya�si�re�jim�le�ri,�bu�si�ya�si�re�-jim�le�rin� ger�çek�leş�tir�di�ği� ta�la�na�va�ra�na�dek�ge�liş�ti�ri�len� eko�no�miksö�mürü�ku�rum�la�rını�ka�bul�et�me�miz�müm�kün�de�ğil�dir;�ka�bul�et�ti�ği�-miz�oran�da�da�bu�ül�ke�de�ya�şa�yan,�bu� top�rak�lar�üze�rin�de�ya�şa�yanhalk�yı�ğın�ları�açı�sın�dan�öz�gür�lük�ve�da�ha�ge�liş�miş�bir�ya�şam�va�a�-det�me�miz�müm�kün�de�ğil�dir.�Prog�ram�bu�ko�nu�da�ye�te�ri�ka�dar�özengös�ter�miş�tir.�Müm�kün�ola�ma�ya�ca�ğını�çe�şit�li�şe�kil�ler�de�tah�lil�ge�liş�-ti�re�rek,�çe�şit�li�alan�lar�da�tah�lil�ge�liş�ti�re�rek�be�lirt�me�ye�ça�lış�mış�tır.�Ohal�de�biz,�ge�rek�di�ğer�par�ça�lar�da,�Kür�dis�tan’�ın�ge�ne�lin�de�uğ�ra�nı�lanbas�kıyı�ve�o�par�ça�la�rın�em�per�ya�list�le�re,� iş�bir�lik�çi�le�ri�ne�ve�ril�me�si�-ni;� ge�rek�Tür�ki�ye’�de�ki� par�ça�nın�Tür�ki�ye’�nin� si�ya�si� sta�tüsü� al�tı�nagir�me�si�ni�ve�gi�de�rek�Türk�bur�ju�va�zi�si�nin�bir�yem�li�ği,�bir�çöplüğüdu�ru�mu�na�ge�ti�ril�me�si�ni�ken�di�mi�ze�ve�ri�ola�rak�ka�bul�ede�me�yiz�ve�-ya�böy�le�bir�sta�tü�tüyü�ka�bul�ede�me�yiz.�Prog�ram�özün�de;�Mi�sak-ı�Mil�li’�yi� red�det�mek�te�dir.�Di�ğer�grup�-

lar� için,� özel�lik�le� ge�rek� re�for�mist� ör�güt�ler� için� ol�sun,� yer�li� re�for�-mist,� tes�li�mi�yet�çi�ör�güt�ler� için�ol�sun,�ge�rek�sos�yal-şo�ven�çiz�gi�ler,grup�lar� için�ol�sun�bir�ve�ri�ola�rak� iş�le�nen�Mi�sak-ı�Mil�li’�yi�ha�tır�la�-ya�lım.�Mi�sak-ı�Mil�li�şu�dur:�Mi�sak-ı�Mil�li,�o�za�man�ki�Os�manlı�as�-ker�le�ri�nin� ve�Os�manlı� or�du�la�rı�nın� ken�di� güç�le�riy�le� ayak�ta� tut�tuk�-ları� top�rak�la�rın,�Mus�ta�fa�Ke�mal� ta�ra�fın�dan�ve�ya�o� za�man�ki�Türkbur�ju�va�zi�si�ta�ra�fın�dan�Türk�ulu�su�na�ulu�sal�sı�nır�ola�rak�gös�te�ril�me�-si�dir.�Ta�ma�men�süngü�gü�cü�nün�be�lir�le�di�ği�ve�için�de�her�türlü�ulu�-sal�ve�sı�nıf�sal�bas�kı�nın�ala�bil�di�ğin�ce�yay�gın�laştığı�bir�sı�nır�sis�te�mi�-dir.�Biz�bu�nu�ken�di�mi�ze�bir�ve�ri�ola�rak�ka�bul�et�mi�yo�ruz.�Böy�le�bir

161

Mi�sak-ı�Mil�li�sı�nır� tes�pi�ti�ni,�bu�sı�nır�lar�üze�rin�de�bir�cum�hu�ri�ye�tinin�şa�sını,� bu� cum�hu�ri�ye�tin� üst� ya�pı�sını� teş�kil� et�ti�ği� eko�no�mik�ya�-pıyı,�eko�no�mik�te�me�li,�bu�te�me�lin�sağ�ladığı�bü�tün�sos�yal,�kül�tü�reliliş�ki�le�ri�ka�bul�ede�me�yiz�ve�bu�na�karşı�bi�zim�mü�ca�de�le�miz�ola�cak�-tır.�Bun�la�rın�ge�liş�me�nin�önün�de�bir�en�gel�ol�du�ğu�nu,�ge�liş�me�yi�sağ�-la�ma�yan,�ta�ma�men�bir�halkı�ka�pi�ta�list�ege�men�lik�sü�re�ci�için�de�da�-ha�da�yok�sul�laş�tı�ran,�da�ha�da�kül�tür�süz�leş�ti�ren,�iş�siz�leş�ti�ren�ve�gi�-de�rek�si�ya�si�ge�liş�me�açı�sın�dan�da�ta�ma�men�en�ufa�cık�bir�ola�nak�ta�-nı�ma�yan�bir� statü� ola�rak� an�la�dı�ğı�mız� için� il�ke� ola�rak�karşı� çı�kıl�-ması�ge�rek�ti�ği�ni�söy�lü�yor�ve�bu�nu�da�gü�nü�müz�de�en�önem�li�bir�si�-ya�si� he�def� ola�rak�ko�yu�yo�ruz.�Bu�da�ha� çok� şu�nun� için� önem�li�dir:Sos�yal-şo�ven�grup�la�rın,� ya�ni�Tür�ki�ye�dev�ri�mi�ne� iliş�kin�ör�ne�ğin,bir� el�li� se�ne�den�be�ri� boy�gös�te�ren�TKP� için�ve�da�ha� son�ra� di�ğergrup�la�rın�bu�ko�nu�da�ki�yar�gı�ları�gö�zö�nü�ne�ge�ti�ri�lir�se,�bi�zim�bu�ko�-nu�da�ne�de�re�ce�de�önem�li�bir� fark�lı�lık� için�de�ol�du�ğu�muz�an�la�şı�lır.Bi�zim�ye�rel�güç�le�ri�mi�zin�sü�rek�li�bir�oto�no�mi�pe�şin�de�koş�tuk�la�rınıha�tır�lar�sak;�bu�oto�no�mi�için�hiç�bir�za�man�Mi�sak-ı�Mil�li’�ye�ve�ya�I.Em�per�ya�list�Sa�vaş�için�de�çi�zi�len�sı�nır�la�ra�karşı�çık�ma�dan,�her�par�-ça�da�ayrı�ayrı�oto�no�mi�böl�ge�le�ri�pe�şin�de�ko�şan�bu�fe�o�dal�bur�ju�vakar�ması�gö�rüş�ler�ve�si�ya�set�ler�le�olan�far�kı�mız�be�lir�gin�bir�şe�kil�deor�ta�ya�çı�kar.�Bu,�aynı�za�man�da�Kür�dis�tan’�da�ki�pro�le�tar�ya�nın�ta�ri�higö�re�vi�ni�or�ta�ya�koy�mak�ta�dır.�Bu�dö�nem�de�ka�pi�ta�list-em�per�ya�list�ve�sö�mür�ge�ci�güç�ler�ta�ra�fın�-

dan�par�ça�la�nan�ve�her�par�çası�üze�rin�de� ayrı� ayrı� bir�yok�sul�laş�tır�-ma,�ta�lan�et�me�ve�kül�tür�süz�leş�tir�me�du�ru�mu�na�ta�nık�ol�muş�bir�ül�-ke�nin�dev�rim�ci�le�ri�ola�rak,�el�li�se�ne�den�be�ri,�özel�lik�le�sa�vaş�tan�be�rige�liş�ti�ri�len�bü�tün�ide�o�lo�jik,�ku�rum�sal�ve�uy�gu�la�ma�ala�nın�da�ki�bas-kı�ve�sö�mü�rüyü,�bu�günkü�yok�sul�lu�ğun,�bu�günkü�da�ya�nıl�maz�ha�yatko�şul�la�rı�nın�bi�ri�cik�ne�de�ni�say�mak�ta�yız.�Biz�bun�lar�da�en�ufa�cık�birge�liş�ti�ri�ci�yön�gö�re�me�mek�te�yiz,�bu�baskı�ve�sö�mürü�sis�te�mi�al�tın�daül�ke�miz�de�hiç�bir�ge�liş�me�ola�ma�mış�tır.�Ta�ri�hin,�Kür�dis�tan’�da�ki�ta�ri�-hin�ka�ba�bir�tab�lo�su�nu�çi�zer�sek;�ilk�çağ�lar�dan,�Sü�mer�le�rin�bu�ra�da,Me�zo�po�tam�ya’�da�uy�gar�lık�adı�mını�at�ma�sın�dan�bu�ya�na�hiç�bir�za�-man�da�bu�dö�nem�de�ki� ka�dar� bir� uy�gar�lık� dı�şın�da�kal�ma,� bir� ta�rih

162

dı�şın�da�kal�ma�gö�rül�me�miş�tir.�Bu�gün�ya�şa�nan�dö�nem,�ki�şi�lik�siz�leş�-me�nin,� ta�rih�dı�şın�da�ka�lı�şın,� ta�bii�gi�de�rek� in�san�lık�dı�şın�da�ka�lı�şındo�ruk�nok�ta�sı�dır.�Prog�ram,�bu�ko�nu�da�son�de�re�ce�has�sas,�son�de�re�ce�il�ke�li�açı�lım�-

lar�ge�tir�mek�te�dir.�Tüm�ya�pıyı�ki�şi�lik�siz�leş�miş�bir�yapı,�bü�tün�ta�ri�hita�rih� dı�şı�na� atıl�ma�ola�rak,� bü�tün� in�san� iliş�ki�le�ri�ni� uy�du� iliş�ki�le�ri,yurt�se�ver�gör�me�yen�iliş�ki�ler�ola�rak�ele�al�mak�ta�dır�ve�ta�bii�ki�il�kelhalk�kül�tür�le�ri�nin�tü�mü�nün�ge�liş�me�ola�na�ğını�bu�la�madığı,�bu�alan�-da�ki�yok�sul�luk�la�rın�için�de�bu�na�lıp�ka�lan�bir�hal�kın�bu�gün�en�par�-çalı,�en�ge�ri,�en�da�ya�nıl�maz�yok�sul�dö�ne�mi�ni�ya�şa�dı�ğını�di�le�ge�tir�-mek�te�dir.�Ça�ğın� son�de�re�ce� tek�no�lo�ji�nin,� bi�li�min�ge�liş�ti�ği� bir� çağol�ma�sı�na�kar�şı�lık,�yi�ne�dün�ya�halk�ları�bir�yer�de�sos�ya�liz�me�doğ�ruyö�ne�lir�ken,�sı�nıf�sız�top�lu�ma�doğ�ru�yö�ne�lir�ken,�en�sı�cak�mü�ca�de�le�-le�ri�ve�rir�ken,�hal�kı�mı�zın�ter�si�bir�bi�çim�de�ça�ğın�dı�şın�da�kalmış�veça�ğın�hiç�bir�im�ka�nın�dan�ne�si�ya�sal,�ne�eko�no�mik,�ne�tek�nik,�ne�bi�-lim�sel�hiç�bir�alan�da�ki�ge�liş�me�le�rin�den�na�si�bi�ni�ala�mamış�bir�halkola�rak,� tü�müy�le�bun�la�rın�dı�şın�da�ka�lan�bir�halk�ola�rak,�ne�de�re�cebir�yok�ol�ma�teh�li�ke�siy�le�karşı�kar�şı�ya�kal�dı�ğını,�ta�ma�men�bir�da�habi�lin�me�mek�üze�re�gü�nü�müz�de�tam�bir�tas�fi�ye�sü�re�cin�de�ol�du�ğu�nuvur�gu�la�mak�ta,�be�lirt�mek�te�ve�bu�ra�dan�da�kal�ka�rak�gü�nü�mü�zün�acilör�güt�sel�gö�rev�le�ri�ni�ve�mü�ca�de�le�bi�çim�le�ri�ni�koy�ma�ya�ça�lış�mak�ta�-dır.�Bas�kı�la�rın�bu�yön�de�ge�liş�me�si,�bu�bas�kı�la�rın�içe�rik�te,�ya�ni�sos�-

yal�muh�te�va�da�fe�o�dal�ol�ması,�hat�ta�hat�ta�bü�tün�ya�pıyı�kö�le�ci�ve�il�-kel�dö�nem�de�kalmış�bir�tor�tu,�bir�ka�lıntı�bi�çi�min�de�ayak�ta�tut�ması,ça�ğın�ulus�laş�tı�rıcı,�ge�liş�ti�ri�ci�hiç�bir�özel�li�ği�nin�bün�ye�si�ne�ka�tı�la�ma�-ması�ve�ya�çok�sı�nırlı�ola�rak�ka�tıl�ması�ne�de�niy�le,�bu�hal�kın�du�ru�muson�de�re�ce�kötü�ola�rak�tas�vir�edil�mek�te,�son�de�re�ce�ger�çe�ğe�uy�gunola�rak�tas�vir�edil�mek�te�ve�bu�ra�dan�yo�la�çı�ka�rak�dev�ri�min�ma�hi�ye�-ti,�ni�te�li�ği�ve�bu�dev�rim�den�çı�karı�olan�güç�ler,�bu�dev�ri�min�he�def�-le�ri,�bu�dev�ri�min�düş�man�ları�or�ta�ya�ko�yul�mak�ta�ve�bu�ko�nu�da�mü�-ca�de�le�ci� un�sur�la�rın� ör�güt�len�me� il�ke�le�ri� ve�ya�ku�ra�cak�ları� ör�gü�tünni�te�lik�le�ri�be�lir�til�me�ye�ça�lı�şıl�mak�ta�dır.�Prog�ra�mın�da�yandığı�ta�ri�hiyapı�ve�ya�ta�ri�he�bakış�açısı,�bu�da�yandığı�ça�ğın�ya�pısı,�bu�ve�bu�ra�-

163

dan�bir�halk�için�çı�kardığı�so�nuç�lar�bun�lar.�Pe�ki�bu�ka�dar�ça�ğın�dı�şın�da�kalmış,�bu�ka�dar�tü�ke�niş�aşa�ma�sın�-

da�bu�lu�nan�bir� halk� için� ne�ler� ge�tir�mek�te�dir?�Bir�mil�li� kur�tu�luşmü�ca�de�le�si�nin�ge�rek�li�ol�du�ğu�nu�söy�le�mek�te�dir!�Ge�liş�mek�için,�heralan�da�di�ril�mek� için�bir�mil�li� kur�tu�luş!�Ki�bu�nun�da�en�ya�lın� an�-lamı� si�ya�sal� bir� ba�ğım�sız�lık� ola�bi�lir,� bu�hal�kın�yo�ğun�bir� şe�kil�deka�tıldığı�si�ya�sal�bir�ba�ğım�sız�lık�ola�bi�lir.�Dev�ri�min�he�de�fi�bu�dur,�enacil�he�def�bu�dur.�Dev�ri�min�bir�nu�ma�ralı�gö�re�vi�ni�bu�şe�kil�de�gün�-de�me�koy�mak�ta�dır.�Bu�na�bağlı� ola�rak�mil�li� ba�ğım�sız�lı�ğın� ge�liş�me�si�ni,� si�ya�sal� ba�-

ğım�sız�lı�ğın� ge�liş�me�si�ni,� si�ya�sal� ba�ğım�sız�lı�ğın� için�de� fe�o�dal�le�rintas�fi�ye� edil�me�si�ni� şart� koş�mak�ta�dır.� Fe�o�dal�le�rin,� kom�pra�dor�la�rınya�şadığı� bir� ül�ke�nin�ba�ğım�sız� ola�ma�ya�ca�ğını� sa�vun�mak�ta�dır.�Öteyan�dan�bu�ül�ke�de�bazı�sı�nıf�la�rın�oluş�tu�ğu�nu,�ulu�sal�grup�lar�dan�ba�-zı�la�rı�nın,�ulu�sal�ba�ğım�sız�lık�tan�ya�rar�gö�re�me�ye�ce�ği�ni,�ta�ri�hi�açı�danbun�la�rın�içe�ri�ği�nin�ar�tık�bo�şal�tıl�dı�ğını�be�lirt�mek�te�dir.�Ta�ri�hin�bun�-lar� için�ön�gördüğü�ka�der,�ulus�ko�nu�sun�da�bir�şey�söy�le�me�me,�birulu�sal�kim�lik�edi�ne�me�me�ve�ya�ha�kim�ulu�sun�için�de�eri�me�bi�çi�min�-de�dir.�Genç�lik�için,�köy�lü�ler�için,�iş�çi�ler�için�ve�bü�tün�emek�çi�halk�yı�-

ğın�ları�için�de�şu�nu�ge�tir�mek�te�dir:�Ye�ni�den�bir�dün�ya�ku�rul�ma�lı�dırve�bu�nun�yo�lu�da�ulu�sal�ba�ğım�sız�lık�tan,�ül�ke�nin�ba�ğım�sız�lı�ğın�dangeç�mek�te�dir.�Bü�tün� in�san�la�ra� ve�re�bi�le�ce�ği�miz�des�te�ğin,� hat�ta� enya�kın�kom�şu�ola�rak�ya�şadığı�halk�la�ra�en�ya�kın�des�te�ğin,�bu�ra�da�kibir�ba�ğım�sız�lık�mü�ca�de�le�sin�den�ge�çe�ce�ği�ni�ve�aynı�şe�kil�de�dün�yahalk�la�rı�na�karşı�da�bir�fay�da�sağ�la�ma�nın,�dün�ya�halk�la�rı�na�karşı�birgö�rev�ola�rak�ye�ri�ne�ge�tir�me�nin�yo�lu�nun�da�bir�ba�ğım�sız�lık�mü�ca�-de�le�si�nin�yük�sel�me�si�ol�du�ğu�nu�söy�le�mek�te�dir.�Ve�bun�da�en�çok�çı�-karı�olan�sı�nıf�ve�ta�ba�ka�ları;�iş�çi�ler,�köy�lü�ler,�genç�lik,�ay�dın�ke�sim�-ler�ve�di�ğer�emek�çi�un�sur�lar�ve�yurt�se�ver�li�ği�ni�ko�ru�ya�bi�len�çe�şit�life�o�dal,�bur�ju�va�ke�sim�ler�için�de�ki�güç�ler�ola�rak�di�le�ge�tir�mek�te�dir.�Düş�man�ola�rak�da�fe�o�dal�ku�rum�ve�grup�la�rın�hep�si�ni,�il�kel,�aşi�-

ret�çi,�ai�le�ci,�kan�da�vacı,�mez�hep�çi�ne�ka�dar�olu�şum�var�sa�hep�si�nihe�def�al�mak�ta�ve�yi�ne�bü�tün�bun�ları�ayak�ta�tu�tan,�ulu�sal�baskı�ve

164

bu�ulu�sal�bas�kıyı�uy�gu�la�yan�Türk�bur�ju�va�zi�si�ni�ve�bu�gün�bu�Türkbur�ju�va�zi�si�nin� en� azılı� tem�sil�ci�si� olan� fa�şiz�mi� bir� nu�ma�ralı� he�defola�rak�mü�ca�de�le�nin�önü�ne�dik�mek�te�dir.�Bu�şe�kil�de�da�yandığı�te�mel�le�ri�or�ta�ya�ko�yan�ve�mü�ca�de�le�de�da�-

ya�na�cağı�güç�le�ri,�ger�çek�leş�ti�re�ce�ği�gö�rev�le�ri�di�le�ge�ti�ren�bir�prog�-ram,�uzun�va�de�li�bir�mü�ca�de�le�yön�te�mi�ni�ön�gör�mek�te�dir.�Ya�ni�buil�ke�le�rin� an�cak�uzun�va�de�li� bir� halk� sa�va�şıy�la,� ça�ğı�mız�da�bü�tünyok�sul� halk�la�rın� kul�lanmış� ol�duk�ları� bir� sa�vaş� yön�te�miy�le� ya�şambu�la�ca�ğını,�on�la�rın�sa�vaştığı�yön�tem�le�sa�va�şıl�ması�ve�yi�ne�on�la�rınmü�ca�de�le�tak�tik�le�ri�ni�kul�lan�mak�ge�rek�ti�ği�ni�ve�ta�bii�ki�bu�sü�reç�teçe�şit�li�ör�güt�le�rin,�it�ti�fak�la�rın�ku�ru�la�bi�le�ce�ği�ni�söy�le�mek�te�dir.�So�nuç�ola�rak�da,�bü�tün�bu�ça�ba�la�rın�bir�de�mok�ra�tik�halk�hü�kü�-

me�ti�ni� ya�rat�ması� ge�rek�ti�ği�ni� ni�te�le�mek�te�dir.�De�mok�ra�tik�halk�hü�-kü�me�ti,� bu�günkü� sö�mür�ge�ci� bas�kı�la�rın� tas�fi�ye� edil�me�si� ve� fe�o�dalbas�kı�nın� tas�fi�ye� edil�me�si� so�nu�cun�da�ku�ru�la�cak� tek� si�ya�si� al�ter�na�-tif�tir.�Bun�dan�baş�ka�bir�si�ya�si�al�ter�na�tif�dü�şü�nü�le�mez,�en�dev�rim�cika�rar�lar� böy�le� bir� hü�kü�met� dö�ne�min�de�uy�gu�la�na�bi�lir.�Ül�ke�de�kitop�ra�ğın�adil�da�ğı�tımı,�ül�ke�de�ki�hal�kın�ge�niş�bir�kül�tür�se�fer�ber�li�-ği�ne,�eği�tim�se�fer�ber�li�ği�ne�gi�ri�şi,�ül�ke�de�ki�hal�kın�ken�di�ne�ye�ni�dengel�me�si,�ade�ta�ye�ni�den�di�ril�me�si,�kom�şu�halk�lar�la�eşit�ve�öz�gür�birte�mel�de�ye�ni�den�bir�lik�kur�ması,�dün�ya� in�san�lık�kül�tü�rün�den�na�si�-bi�ni�al�ması,�dün�ya�da�ki�bi�li�min�ve�tek�no�lo�ji�nin�ürün�le�rin�den�ya�rar�-la�na�bil�me�si� ve�bü�tün�bun�lar�dan,� ge�ri�ci� üre�tim�araç�la�rın�dan,� sonde�re�ce� ge�liş�miş� üre�tim�araç�la�rını� ya�ra�ta�bil�me�si� bu� şe�kil�de�müm�-kün�ola�cak�tır.�Bun�lar�hem�si�ya�si�olan,�hem�de�pra�tik�olan,�en�acilaraç�olan�böy�le�bir�ay�gı�ta,�si�ya�sal�ay�gı�ta�ih�ti�yacı�gös�ter�mek�te�dir.�Kı�sa�ca�bu�ka�dar�ör�güt�len�me,�bu�ka�dar�mü�ca�de�le,�bu�ka�dar�sa�vaş

ile�gi�de�rek�böy�le�bir�ay�gıt�ya�ra�tı�lır�sa,�Kür�dis�tan’�da�ki�halk�yı�ğın�la�-rı�nın�ka�de�ri�ni,�dış�ta�ki�ve� iç�te�ki�güç�le�re�karşı�sa�vu�na�bi�le�cek�böy�lebir�ay�gıt�ge�liş�ti�ri�lir�se;�en�baş�ta�ye�rel�hal�kın�çı�kar�la�rını�sa�vun�mak,kom�şu�halk�la�rın�çı�kar�la�rını�sa�vun�mak,�gi�de�rek�bü�tün�dün�ya�halk�-la�rı�nın�çı�kar�la�rını�sa�vun�mak�müm�kün�dür�ve�böy�le�ce�dün�ya�halk�la�-rı�nın�mü�ca�de�le�si�ne� en�önem�li� kat�kıyı�ver�miş,� bu�ko�nu�da�pro�le�teren�ter�nas�yo�na�liz�min�bi�ze�yük�le�di�ği�gö�re�vi�de�en�sağ�lıklı�bir�şe�kil�de

165

ye�ri�ne�ge�tir�miş�ola�ca�ğız.�Baş�ka�hiç�bir�ge�liş�me�yo�lu�nu�gö�re�me�miş�-tir,�prog�ram�bu�nun�dı�şın�da�ül�ke�de�da�ha�da�in�sa�ni�ola�bi�le�cek,�da�hada�yurt�se�ver�ce� ola�bi�le�cek�bir� ge�liş�me�yo�lu�nu� ta�nı�ma�mak�ta�dır.Prog�ram�bu�nun�dı�şın�da�bü�tün�yol�la�rın,�bü�tün�al�ter�na�tif�le�rin,�bü�tünay�gıt�la�rın,�(ki�mi�si�par�la�men�to�ya�ko�şar,�ki�mi�si�da�ha�çok�“yol, fab ri -ka”�der,� ki�mi�si� de� asi�mi�yas�yo�nun�hız�lan�dı�rıl�ma�sını� is�ter)� ölü�me,tü�ke�ni�şe�gi�den�yol�lar�ol�du�ğu�nu�ilan�edi�yor.�De�mok�ra�tik�bir�halk�hü�kü�me�ti�nin�ku�rul�ması�şüp�he�siz�çok�çet�re�-

fil�bir�so�run�dur.�Ül�ke�nin�tü�mün�de�bir�den�bi�re�ger�çek�leş�mez.�Bu�günbi�le�bir�kent�te�bir�dev�rim�ci�ko�mi�te�ku�ra�bil�sek,�bu�ra�da�ki�hal�kın�ye�-rel�ih�ti�yaç�la�rın�dan�tut,�halkı�dı�şa�rı�ya�karşı�sa�vun�ma�ya�ka�dar�bü�tüngö�rev�le�rin� hep�si�ni� üst�le�nir�sek,� bu�ne�olur?�Bu,� ile�ri�de� ku�ru�la�cakbir�hü�kü�me�tin�ufak�bir�or�ganı�olur.�Bu�nun�gi�bi�yüz�ta�ne�ya�rat�sak,iki� yüz� ta�ne� sö�mür�ge�ci� or�du�ya�karşı� kur�ta�ra�ca�ğı�mız�böl�ge�ya�rat�-sak,�ta�bii�ki�böy�le�bir�hü�kü�met�te�o�rik�ol�mak�tan�çı�kar,�pra�tik�canlıbir�ger�çek�ha�li�ne�ge�lir.�Eğer�bi�zim�mü�ca�de�le�miz�sü�rek�li�ken�di�si�nealan�ya�ra�tır�sa,� fe�o�dal�le�rin� et�kin�li�ği�ni,� po�li�sin� et�kin�li�ği�ni� da�ha� çokböl�ge�de�kı�rar�sa�ve�bü�tün�bun�la�rın�so�nu�cu�güçlü�ge�ril�la�ha�re�ket�le�-riy�le�sö�mür�ge�ci�or�du�yu�iş�le�mez�ha�le�ge�ti�rir�se,�böy�le�bir�hü�kü�me�tinda�ya�na�cağı�bazı�ay�gıt�ları,�ilk�ko�mi�te�le�ri,�ilk�kon�sey�le�ri�ve�ya�böy�lebir�hü�kü�me�tin�da�ya�na�cağı�ilk�şe�kil�len�me�le�ri�or�ta�ya�çı�ka�ra�bi�lir.�Bü�-tün�bu�sü�reç�le�ri�ya�şa�ma�dan,�bi�zim�böy�le�bir�halk�hü�kü�me�ti�ola�rakor�ta�ya�çı�ka�ma�ya�ca�ğı�mız�açık�tır;�çı�kar�sak,�bu�çok�so�yut,�çok�ha�ya�libir�iş�yap�tı�ğı�mız�an�la�mı�na�ge�le�cek�tir.�Ama�ta�bii�ki�biz�bu�ko�şul�larıya�ra�tır�sak�da,�do�ğal�ola�rak�bi�zim�kar�şı�mı�za�di�ki�le�cek�he�de�fin�böy�-le� bir� hü�kü�met� ola�cağı� ve� sa�de�ce� si�ya�si� ik�ti�dar� ay�gıtı� ola�rak,� birkur�tu�luş�ay�gıtı�ola�rak�de�ğil,�el�de�edi�len�ulu�sal�ba�ğım�sızlığı�sa�vun�-ma�da�ol�sun,�iç�te�ki�fe�o�dal�le�ri�aş�ma�da�ya�ni�iç�te�ki�de�mok�ra�si�yi�sağ�-la�ma�da�ol�sun,� tek�si�ya�si�al�ter�na�ti�fin,�en�el�ve�riş�li�si�ya�sal�ara�cın�buol�du�ğu�nu�ve�bu�ara�cın�da,�uzun�va�de�li�bir�halk�sa�vaşı�sü�re�ci�için�deya�ra�tı�la�bi�le�ce�ği�ni�söy�le�miş�ol�mak�ta�dır�ve�ya�for�mü�le�et�mek�te�dir.�Halk�hü�kü�me�ti�nin�ku�rul�ması�en�önem�li�bir�gö�rev�ola�rak�be�lir�til�-

miş�tir�ve�da�ha�son�ra�böy�le�bir�hü�kü�me�tin�ön�der�li�ğin�de�gi�ri�şi�le�cekiş�ler�var�dır;� eği�tim�ala�nın�da,�kül�tü�rel�ge�liş�me�ala�nın�da,� eko�no�mi�-

166

nin� in�şa� saf�ha�sın�da,� sa�na�yi�nin�ye�ni�den� in�şa� saf�ha�sın�da�ge�liş�ti�ri�le�-cek�iş�ler�gi�bi...�Ama�eko�no�mi�nin�ta�rım,�ti�ca�ri,�ma�li,�bü�tün�bu�alan�-lar�da�na�sıl�bir� şe�kil�len�me�ya�ra�ta�cağı,�hü�kü�me�tin�o�za�man�ki�yıl�lıkka�rar�na�me�le�riy�le,� yıl�lık� prog�ra�mıy�la� be�lir�le�ne�cek�tir.�Bu�ko�nu�daprog�ra�ma�faz�la�bir�not�dü�şül�me�si�za�ten�müm�kün�de�ğil�dir.�Ve�ta�biiki�bü�tün�bu�hü�kü�me�tin�ala�cağı� ted�bir�ler�le�gi�de�rek�bir�de�mok�ra�tikhalk�dik�ta�tör�lü�ğü�nün,� ya�ni� kı�sa�ca�ba�ğım�sız� bir� halk� cum�hu�ri�ye�ti�-nin�bu�top�rak�lar�da�doğ�ması�ve�ku�rul�ma�sıy�la�bir�lik�te;�Or�ta�do�ğu’�dahalk�lar� ara�sın�da�dev�rim�ci� dü�şün�ce�nin�ge�liş�ti�ril�me�si�nin,� si�ya�saldev�let�le�rin,�si�ya�sal�bir�güç�ha�li�ne�gel�miş,�ge�rek�dev�ri�mi�ger�çek�leş�-tir�miş�ül�ke�ler�ol�sun,�ge�rek�dev�rim�ci� sos�ya�list�güç�ler�ol�sun,�ge�rekdi�ğer�de�mok�ra�tik�yurt�se�ver�güç�ler�ol�sun,�bun�lar�ara�sın�da�da�ha�sağ�-lıklı,�da�ha�eşit,�öz�gür�iliş�ki�ler�ku�rul�ma�sı�nın�ze�mi�ni�olu�şur.�Ör�ne�ğinge�rek�ti�ğin�de�bir�Sov�yet� (prog�ra�ma�bu�dü�şül�me�miş�tir,� ama� ikin�ciele�alış�ta�be�lir�te�ce�ğiz)�böl�ge�ça�pın�da�bir�cum�hu�ri�yet�ler�bir�li�ği�ya�-rat�mayı,�eğer�böy�le�bir�si�ya�sal�bir�lik�ya�ra�tıl�maz�sa�bi�le,�hiç�ol�maz�sahalk�la�rın� öz�gür� ve� eşit� bir� te�mel�de�bi�ra�ra�ya�ge�ti�ril�me�si�ni,� bü�tüngüç�ler�ara�sın�da�da�ya�nış�mayı,�yo�ğun�bir�iliş�ki�alış-ve�ri�şi�ni�dü�zen�le�-ye�bi�le�ce�ği�ni� ve�da�ha� çok�halk�la�rın� çı�ka�rı�na� bu�nu�ya�pa�bi�le�ce�ği�nibe�lirt�mek�te� ve�böy�le� bir� si�ya�sal� re�ji�min�bun�ları� ya�pa�bi�le�ce�ği�nisöy�le�mek�te�dir.�Bü�tün�bun�lar�so�nu�cun�da�ba�kı�yo�ruz�ki,�bir�mü�ca�de�le�gru�bu�ola�-

rak�bu�gün�önü�mü�ze�al�dı�ğı�mız�böy�le�bir�prog�ram,�bi�zi�ül�ke�nin�dev�-rim�ci,� si�ya�sal� bir� ör�gütü�ol�ma�ya�gö�tür�mek�te�dir.�Bu�ko�nu�da� eğerkad�ro�la�rı�mız,� ça�lış�ma�ha�zır�lık�la�rı�mız�ye�ter�liy�se,�böy�le�bir�ör�gütlügüç�ha�li�ne�gel�me�miz�ge�rek�ti�ği�ni�ve�si�ya�si�bir�güç�ha�li�ne�ge�len,�si�-ya�sal�mü�ca�de�le�yi�ken�di�ne�te�mel�bir�mü�ca�de�le�ola�rak�alan�böy�le�birör�gü�tün�de,�bu�he�def�le�ri�ni�ger�çek�leş�tir�mek�için�cid�di�mü�ca�de�le,�sa�-vaş�bi�çim�le�ri�ne�yö�nel�me�si�ge�rek�ti�ği�ni�el�bet�te�ki�prog�ram�iş�le�mek�-te�dir.�Tüm�bun�lar�dan�son�ra�söy�le�ne�bi�le�cek�şey;�prog�ram�as�lın�da�sos�-

ya�list� öğ�re�ti�den�ya�rar�la�na�rak,� ül�ke�hal�kı�nın�kur�tu�lu�şu�nun�bi�ri�cikyo�lu�nu,� ne�re�den�ve�na�sıl� in�şa� edi�le�ce�ği�ni,�müm�kün�ola�bi�le�ce�ği�nibe�lirt�miş�tir.� Prog�ram,�dün�ya�halk�la�rı�nın� ba�ğım�sız�lık,� de�mok�ra�si,

167

sos�ya�lizm�doğ�rul�tu�sun�da�ki�mü�ca�de�le�le�ri�ne� bü�yük�bir� it�ti�fak�güçola�rak�bak�mak�ta�dır.� Sos�ya�list� ül�ke�le�ri� bü�yük�bir�müt�te�fik� ola�rakgör�mek�te�dir.�Ken�di�le�ri�ni� bun�la�rın� do�ğal�müt�te�fi�ği� say�mak�ta�dır.Dün�ya� iş�çi� ve�de�mok�ra�tik� halk�ha�re�ket�le�ri�ni� yi�ne�ken�di�le�ri�ne� enya�kın�müt�te�fik� ola�rak� seç�mek�te�dir.� İle�ri�ci� in�san�lı�ğın� bü�tün�ka�za�-nım�la�rını�ken�di�si�ne�bir�mi�ras�ola�rak�dev�ral�mak�ta�dır.�Ve�tüm�bu�te�-mel�ler� üze�rin�de�ulu�sal� bas�kı�la�rın,� fe�o�dal� bas�kı�la�rın� yer� et�me�di�ği,yer�al�ma�ya�cağı,�bun�la�rın�ta�ma�men�tas�fi�ye�edil�miş�ol�du�ğu�bir�ül�ke�-de,�in�san�la�rın�nor�mal�ge�liş�me�yo�lu�na,�ta�rih�sel�ge�liş�me�doğ�rul�tu�su�-na�gi�re�bi�le�ce�ği�ni�ve�bu�yol�da�hızlı�adım�lar�ata�bi�le�ce�ği�ni,�yüz�yıl�lar�-dan�be�ri�ya�şa�nan�ade�ta�ye�rin�de�say�ma,�ade�ta�ge�ri�sin�ge�ri�ye�git�medu�ru�mu�nu,� bü�yük� adım�lar�la� yok� ede�bi�le�ce�ği�ni� ve�hat�ta� ka�pi�ta�listuy�gar�lı�ğın�için�de�bu�lu�nan�bir�ül�ke�nin�de�çok�çok�ile�ri�si�ne�gi�de�bi�le�-ce�ği�ni�ve�böy�le�ce�sos�ya�list�sis�te�min�yan�daşı�bir�ül�ke�ha�li�ne�ge�le�bi�-le�ce�ği�ni,� böy�le� bir� ül�ke�ha�li�ne� gel�mek� için� böy�le� bir� prog�ra�mınçiz�di�ği�yo�lun�bi�ri�cik�yol�ola�ca�ğını�di�le�ge�tir�mek�te�dir.�Yi�ne� son�ola�rak;�Kür�dis�tan’�ın�di�ğer�bö�lüm�le�rin�de�de�par�ça�lan�-

ma�nın� (hak�sız�bir� par�ça�lan�ma,� em�per�ya�liz�min,� sö�mür�ge�ci�le�rin� çı�-kar�ları�doğ�rul�tu�sun�da�bir�par�ça�lan�ma�ol�du�ğu� için)�sü�reç� içe�ri�sin�detas�fi�ye�edil�me�si�ve�her�par�ça�da�ki�hal�kın�ken�di�öz�gü�cü�ne�da�ya�na�rakbir�mü�ca�de�le�ver�me�si� ge�rek�ti�ği�ni,� ta�rih�te�hak�sız�bir� şe�kil�de�bö�lü�-nen,�par�ça�la�nan�bu�ya�pı�nın,�bu�se�fer�da�ha�de�mok�ra�tik�bir� te�mel�deve�ulu�sal�bas�kı�dan�arınmış�bir�şe�kil�de�ve�her�par�ça�da�ki�hal�kın�öz�-gür�ce�ira�de�siy�le�(ki�bun�la�rın�hep�si�ni�sos�ya�liz�min�ön�der�li�ği�ni�ge�rek�-ti�ren�şey�ler�ol�du�ğu�için�söy�lü�yo�ruz)�öz�gür�ce�bir�yön�tem�le�bi�ra�ra�yage�le�bi�le�ce�ği�ni�be�lirt�mek�te�ve�gi�de�rek�ta�rih�içe�ri�sin�de�yok�ol�muş�birhalk,�yok�olan�bir�ül�ke�ye�ri�ne,�sos�ya�liz�min�ön�der�li�ğin�de�ba�ğım�sız,de�mok�ra�tik,�gi�de�rek�sos�ya�list�doğ�rul�tu�ya�yö�nel�miş�bir�ül�ke�yi�va�a�-det�mek�te�dir.�Prog�ra�mın�özü�ve�ya�son�söz�le�ri�bun�lar�dır�as�lın�da,�ama�tüm�bun�-

la�rın�ger�çek�leş�me�si,�tüm�bun�la�rın�içe�rik�ka�zan�ması�için�de,�ge�rek�-ti�ğin�de�yüz�se�ne�lik�di�şe�diş�bir�mü�ca�de�le�nin�ve�ril�me�si�ge�rek�ti�ği�ni,bü�tün�bu�yol�la�rın�zor�luk�lar�la�do�lu�ola�ca�ğını�söy�le�me�li�yiz.�Bu�ko�-nu�da�bir� ha�ya�le� ka�pıl�ma�mak�ge�re�kir.� Prog�ram,�he�le� he�le� ba�rış�çıl

168

mü�ca�de�le�şe�kil�le�riy�le,�böy�le�bir�ama�ca�ula�şıl�ma�ya�ca�ğını�da�ha�ba�-şın�dan�be�lirt�mek�te�ve�en�zor�lu�mü�ca�de�le�le�rin,�çok�kanlı�sa�vaş�la�rın,çok�kanlı�mü�ca�de�le�bi�çim�le�ri�nin�ve�ri�le�ce�ği�ni�de�pe�şi�nen�ka�bul�et�-mek�te�dir.�Ama�bü�tün�bun�lar�da�bir�za�rar�gör�me�mek�te,�ya�ni�çok�mü�-ca�de�le� ola�cak,� çok�kan�dö�kü�le�cek�di�ye� en�ufa�cık� bir� olum�suz�lukgör�me�mek�te�dir.�Tam� ter�si�ne� akı�tı�la�cak�kan�la�rın,� ka�za�nı�la�cak�öz�-gür�lü�ğün�su�yu�ola�ca�ğını�be�lirt�mek�te�dir.�Prog�ra�mın�da�ha�da�ge�niş�le�til�miş�bir�muh�te�vası�üze�rin�de�bu�top�-

lan�tı�da� ko�nuş�mayı� ge�rek�siz� gö�rü�yo�rum.�Çünkü�bu�ko�nu�da�biraçık�la�ma�da�ha�ya�pıl�mış�tır,�he�pi�niz�bu�nu�bel�ki�oku�muş�su�nuz�dur.�Oaçık�la�ma�lar,�bu�prog�ramı�bi�raz�da�ha�aç�mak�ta,�bi�raz�da�ha�iş�le�mek�-te�dir.�Za�ten� eğer�müm�kün�olur�sa,� önü�müz�de�ki� dö�nem�ler�de�de,özel�lik�le� te�o�rik� ça�lış�ma�la�ra� fır�sat� bu�lur�sak,� prog�ra�mın�da�ha� çokaçık�lan�ma�sını,�da�ha�de�rin�li�ği�ne�bir�araş�tır�ma�te�me�li�ne�da�ya�nan�biraçık�la�ma�sını�da�ya�pa�bi�le�ce�ği�mi�zi�ve�bu�ko�nu�da�da�ha�so�mut�yak�la�-şım�lar�la� or�ta�ya� çı�ka�bi�le�ce�ği�mi�zi� ra�hat�lık�la� söy�le�ye�bi�li�rim.�Amabu�günkü� şart�lar�da�yak�la�şım�la�rı�mız�da�bi�le� söy�le�nen� il�ke�le�rin� sonde�re�ce�dev�rim�ci�il�ke�ler�ol�du�ğu�nu,�bu�il�ke�le�rin�red�de�di�le�me�ye�ce�ği�-ni,� ta�ma�men�ge�liş�ti�ri�le�bi�le�ce�ği�ni� ve�Kür�dis�tan’�da�ki� bü�tün�yurt�se�-ver-de�mok�ra�tik� güç�le�rin� et�ra�fın�da�ör�güt�le�ne�bi�le�cek� il�ke�ler� ola�ca�-ğını,� ni�te�kim�gü�nü�müz�de�de�bu� il�ke�le�re� epey�yurt�se�ver� bir� ta�banya�rat�tı�ğını,� epey�grup�laş�ma�ya�yol� aç�tı�ğını,� epey�mü�ca�de�le�ye�yolaç�tı�ğını� gör�dü�ğü�müzü� söy�le�mek�te�yiz.�Yi�ne� za�man�la� bu� il�ke�le�ringi�de�rek�bir�or�du�ya�ka�vu�şa�ca�ğını,�güçlü�halk�cep�he�le�ri�ne�ka�vu�şa�ca�-ğını�ve�bu�prog�ra�mın�mut�la�ka�bir�gün�ken�di�do�ğal�si�ya�si�so�nu�cu�nuya�ra�ta�ca�ğını,�ya�ni�bir�de�mok�ra�tik�halk�hü�kü�me�ti�ya�ra�ta�rak�son�bu�-la�ca�ğını,�bu�nun�ye�ri�ne�da�ha�ye�ni,�ko�şul�ları�dik�ka�te�alan,�ye�ni�ko�-şul�la�rın�so�mut�tah�li�li�ne�da�ya�nan�ve�bu�se�fer�sos�ya�list�in�şayı,�gi�de�-rek�sı�nıf�sız� top�lu�ma�yö�nel�me�yi�amaç�la�yan�bir�prog�ra�mın�ge�ti�ri�le�-bi�le�ce�ği�ni�ge�rek�li�gör�mek�te�dir;�prog�ram�bu�ko�nu�da�da�ye�te�ri�ka�darhas�sa�si�ye�ti�gös�ter�miş�tir.�Sos�ya�list�aşa�ma�için�faz�la�bir�şey�söy�len�me�miş�tir.�Çünkü�ulu�sal

baskı�ve�her�türlü�fe�o�dal�par�ça�lan�mış�lık�şart�la�rın�da�sos�ya�liz�mi�önesür�mek,�eğer�bi�linç�li�bir�iha�net�de�ğil�se�ta�ma�men�bir�dan�ga�lak�lık�tır

169

as�lın�da.�Böy�le�bir�şe�ye�düş�me�mek�için�de�bu�tür�şey�le�ri�faz�la�iş�le�-me�miş�tir�prog�ram.�Da�ha�ulu�sal�ba�ğım�sız�lı�ğın,�da�ha�de�mok�ra�si�ninen�il�kel�adım�la�rını�bi�le�ata�mamış�bir�hal�kın�önü�ne,�şim�di�den�bu�tipgö�rev�le�rin�ko�nu�la�ma�ya�ca�ğını,�en�ya�kın�he�def�ler� için�bi�le�en�cid�dibir�mü�ca�de�le�ve�ör�gü�tün�ge�liş�me�di�ği�bu�or�tam�da�da�ha�faz�la,�da�haid�di�alı� prog�ram�lar�la� or�ta�ya� çı�kı�la�ma�ya�ca�ğını� bil�mek�du�ru�mun�da�-yız.�He�le�he�le�bazı�iş�bir�lik�çi�grup�lar�gi�bi�“Kür dis tan’ da de mok ra sige li şi yor”�ve�ya� “Kür dis tan’ da sos ya liz mi ku ra ca ğız”�de�mek,�ulu�-sal�bas�kı�nın�ve� fe�o�dal�ağa�la�rın�ege�men�li�ği�al�tın�da�olan�bir�yer�de,bu�tip�şey�le�ri�ile�ri�sür�mek,�bi�linç�li�bir�iha�net�de�ğil�se,�ol�sa�ol�sa�birdan�ga�lak�lık�ürünü,�ol�sa�ol�sa�yü�re�ğin�de�de�mok�ra�si�nin,�ba�ğım�sız�lı�-ğın�ne�ol�du�ğu�nu�bi�le�me�yen�uşak�bir�ka�fa�nın�ürünü�ola�bi�lir.�Bü�tün�bun�lar�da�ha�da� iş�le�ne�bi�le�cek�ko�nu�lar�dır.�Prog�ram�ol�sun,

açık�la�ma�bro�şürü�ol�sun,�bü�tün�bun�lar�bi�zi�da�ha�ge�niş�araş�tır�ma�laryap�ma�ya,�da�ha�do�yu�ru�cu�tes�pit�ler�yap�ma�ya�ade�ta�ça�ğır�mak�ta�dır.�Ta�-bii�ki�bü�tün�bun�lar�dan�na�si�bi�ni�alan�ar�ka�daş�lar,�has�sa�si�ye�ti�olan�ar�ka�-daş�lar,�ge�re�ken�so�nuç�ları�çı�ka�ra�cak�lar�dır�ve�on�lar�da�prog�ra�mın�il�ke�-le�ri�ni�ger�çek�şek�li�ne�bü�rün�dü�re�cek�ler�dir.�Ay�rı�ca�mü�ca�de�le�nin�boy�at�-ma�sıy�la�bir�lik�te�bu� il�ke�ler� so�mut�luk�ka�za�na�cak,�bun�lar�yi�ne� te�o�ri�debi�zi�da�ha�ve�rim�li�so�nuç�la�ra�gö�tü�re�cek�tir.�Şim�di�lik�prog�ra�mın�ko�nu�lu�-şu�ve�ya�bu�ko�nu�da�ki� tas�la�ğın� su�nu�lu�şu�böy�le�dir.�Siz�de�bu�ko�nu�daken�di�gö�rüş�le�ri�ni�zi�bil�di�rir�se�niz�iyi�olur�ve�ya�ge�rek�li�dir,�iyi�olur�de�ğilşart�tır.�

Maz lum DO ĞAN: Be�nim�be�lir�te�bi�le�ce�ğim,�ek�le�ye�ce�ğim�hiç�birşey�yok.�Hem�özü�ne,�hem�bi�çi�mi�ne�ka�tı�lı�yo�rum.�An�cak�bir�yer�de,‘dev let mül ki ye ti’��di�ye�son�kı�sım�da� ...�ora�nın�da�de�ğiş�ti�ril�me�si�uy�-gun�olur,�onun�ye�ri�ne�ka�mu�mül�ki�ye�ti�bi�çi�min�de�(....)*

A-4 (Şa hin Dön mez): Prog�ram�da� ta�rih,�çağ�ve�bu�günkü�ül�ke�-nin� so�mu�tu�hak�kın�da�ge�ti�ri�len�gö�rüş�le�re� ol�du�ğu�gi�bi� ka�tı�lı�yo�rum,ek�le�ne�cek�bir�şey�bu�la�mı�yo�rum.�

Bi şar (A. Hay dar Kay tan): Prog�ra�ma�ben�de� ay�nen�ka�tı�lı�yo�-rum.�Önem�li�olan�prog�ra�mın�as�ga�ri�gö�rev�le�ri�nin�ye�ri�ne�ge�ti�ril�me�siiçin� ör�güt�len�me�yi� ge�liş�tir�me�miz�ve�bu�doğ�rul�tu�da�pra�tik� ça�ba�lar

170

gös�ter�me�miz�dir.�A-1 (Du ran Kal kan): Prog�ram�tas�lağı,�si�ya�si�gö�rüş�le�ri�mi�zi�ve

önü�müz�de�ki�as�ga�ri�gö�rev�le�ri�mi�zi�tam�ola�rak�koy�muş,�bü�tün�ge�ti�ri�-len�le�re� ka�tı�lı�yo�rum.�Yal�nız� ta�rih� kıs�mı�nın�bi�raz� üze�rin�de�dü�şü�nü�-yo�rum,�bu�ko�nu�da�ar�ka�daş�la�rın�açık�la�ma�ları�tat�min�et�ti,�bu�ha�liy�leka�tı�lı�yo�rum.�

Mus ta fa Ka ra su: Prog�ra�ma�ben�de�ge�nel� ola�rak�ka�tı�lı�yo�rum.Yal�nız�bir�bö�lüm�de,�ge�rek�ti�ği�an�da�de�ği�şik�mü�ca�de�le�bi�çim�le�ri�ninkul�la�nı�la�ma�ya�cağı,� ya�ni� ba�rış�çıl�mü�ca�de�le�nin�kul�la�nı�la�ma�ya�cağıifa�de�edi�li�yor.�(...)�Bir�de�si�lahlı�mü�ca�de�le�nin�il�ke�leş�ti�ril�me�si�ge�re�-kir.� Prog�ram�da�na�sıl� ka�bul� edi�li�yor?�Halk�or�du�su�nun� in�şası� bi�çi�-min�de�ta�bir�edi�li�yor�si�lahlı�mü�ca�de�le.�Halk�or�du�su�nun�in�şası,�za�tenör�güt�len�me�nin�bir�gö�re�vi�dir.�Bu�nun�ya�nın�da�si�lahlı�mü�ca�de�le�yi�il�-ke�ola�rak�koy�mak�ge�re�kir.�

A-2 (Ce mil Ba yık): Prog�ra�mın�ge�nel� il�ke�le�ri�ne� ka�tı�lı�yo�rum.Yal�nız�Kür�dis�tan’�ın� ge�nel� özel�lik�le�ri� sı�ra�la�nır�ken� “b”� şık�kın�da,em�per�ya�liz�min�Kür�dis�tan’�ı� bir� ye�ni� sö�mür�ge�ola�rak�de�ğer�len�dir�-me�si�ve�bu�na�bağlı�ola�rak,�dört�sö�mür�ge�ci�dev�le�tin�kla�sik�sö�mür�gesta�tüsü� için�de�ol�ması� gö�rü�şü�ne�ka�tıl�mı�yo�rum.�Hiç�bir� za�man� em�-per�ya�liz�min�Kür�dis�tan’�da�ye�ni�sö�mür�ge�po�li�ti�kası�gö�rül�me�miş.�Neeko�no�mik�sö�mür�ge�ci�li�ği,�ne�kül�tü�rel�alan�da�ki�sö�mür�ge�ci�li�ği,�ne�as�-ke�ri�alan�da�ki�sö�mür�ge�ci�li�ği�var.�

Sos�ya�lizm�ve�Ör�güt�len�me

Ta�ri�he�bak�tı�ğı�mız�da� çok�çe�şit�li� ide�o�lo�ji�le�rin�oluş�tu�ğu�nu�ve�buide�o�lo�ji�le�rin�ön�der�lik�et�ti�ği�bir�yı�ğın�ör�güt�len�me�le�rin�şe�kil�bul�du�ğu�-nu�ve�bun�la�rın�hep�si�nin�çe�şit�li�si�ya�sal�or�ga�ni�zas�yon�la�ra�yol�aç�tı�ğınıbi�li�yo�ruz.�Ve�yi�ne� ta�ri�he�bak�ma�ya�de�vam�eder�sek,� dün�ya�da�güçlübir�ide�o�lo�ji�ne�re�den�çık�mış�sa,�han�gi�dö�nem�de�çık�mış�sa,�o�ide�o�lo�ji�-nin�kav�radığı�in�san�lar�mut�la�ka�ça�ğı�nın�dev�let�güç�le�riy�le,�o�dö�nem�-de�ki�si�ya�sal�güç�ler�le�ça�tış�mış�lar�dır.�Eğer�o�ide�o�lo�ji�nin�tem�sil�et�ti�ğigö�rüş�ler�ça�ğın� ile�ri�sin�de� ise�ge�ri� si�ya�sal�ya�pı�ları�par�ça�la�yıp�ye�ri�neye�ni�si�ya�sal�ya�pı�lar,�ya�ni�üst�ya�pı�lar�çı�ka�ra�bil�miş�ler�dir.�Özel�lik�le�si�-

171

ya�sal�ide�o�lo�ji�ler�dev�le�te�iliş�kin�ola�rak,�top�lu�mun�ge�liş�me�si�ne�iliş�kinola�rak�or�ta�ya�çı�kan�her�ide�o�lo�ji,�ör�güt�len�dir�di�ği�ve�sa�va�şa�sok�tu�ğuin�san�lar�la�mut�la�ka�bir�si�ya�sal�ge�liş�me�ye�yol�aç�mış�tır.�Ama�yi�ne�ta�rih�te�şu�nu�da�gö�rü�yo�ruz;�ne�za�man�ki�bir�ide�o�lo�ji�si�-

ya�sal� so�ru�na�yö�nel�me�miş�tir,� si�ya�sal� dev�let�me�se�le�si�ne�yö�nel�me�-miş�tir,� si�ya�si� ku�rum�la�ra� iliş�kin�ola�rak�ben�zer� ör�güt�len�me�ler� içi�negi�re�me�miş�tir,� o� ide�o�lo�ji� bi�rer� ta�ri�kat� ku�ru�mu�na�dö�nü�şüp�gi�de�rekbir�mez�hep�ha�li�ne� gel�miş,� gi�de�rek� fo�sil�leş�miş,� ka�lıntı� ha�lin�de�birdü�şün�ce�tas�lağı�ve�bu�se�fer�tu�tu�cu�lu�ğun�hiz�me�tin�de�es�ki,�ge�ri�ya�pı�-nın,�es�ki�si�ya�sal�ya�pı�nın�hiz�me�tin�de�bir�din�du�ru�mu�na�düş�müş�ler�-dir.�Ger�çek�te,�baş�lan�gıç�ta�ile�ri�ci�olan�bir�ide�o�lo�ji,�eğer�si�ya�si�he�de�-fe�yö�nel�me�miş�se,�ya�ni�bir�no�lu�he�def�ola�rak�si�ya�sal�ça�lış�ma�ları�ön-p�la�na�al�ma�mış�sa,�o�ide�o�lo�ji�gi�de�rek�ge�ri�ci,�si�ya�sal�ik�ti�dar�la�rın�em�-rin�de�bi�rer� din�du�ru�mu�na�ge�ti�ril�miş,� halk�la�rın� af�yon�laş�tı�rıl�ma�sın�-da,�uyu�tul�ma�sın�da�bir�din�du�ru�mu�na�in�dir�gen�miş�tir.�Bu�ide�o�lo�ji�le�-rin�ta�bii�ki�halk�la�rın�kur�tu�lu�şun�da�ile�ri�ye�sü�re�cek�le�ri�bir�şey�ler�ol�-madığı� gi�bi� tam� ter�si�ne�on�la�rın� uyu�tul�ma�sın�da�ve�bu�nu�yüz�yıl�larbo�yu�yap�ma�sın�da�çok�önem�li�rol�le�ri�ol�muş�tur.�Bu�ko�nu�da�Marks�şöy�le�der:�“İk ti dar ve ya po li ti kay la uğ raş malı

mı dır iş çi sı nıfı? Evet uğ raş malı, eğer po li ti kay la uğ raş maz sa,bun lar or ta çağ Hı ris ti yan ları gi bi sa de ce cen ne ti ha yal ede cek ler -dir.”�Şu�nu�da� ek�le�ye�bi�li�riz:� “Salt bu günkü si ya sal ik ti dar elin de,bi rer uyut ma aracı ola rak bun lar gö rev gö re cek ler dir.”�Marks�bu�-nu�ni�ye� söy�lü�yor?�Sos�ya�lizm� için�ve�ken�di� öğ�re�ti�si�nin� ba�şı�na�daböy�le�bir�şe�yin�gel�me�me�si�için�söy�lü�yor.�İş�çi�sı�nı�fı�nın�po�li�tik�mü�-ca�de�le�den�alı�ko�nul�ma�ması,�bir�an�ön�ce�iş�çi�sı�nı�fı�nın�po�li�tik�mü�ca�-de�le�ye�yük�sel�me�si�ve�sos�ya�list�le�rin�bir�an�ön�ce�si�ya�sal�mü�ca�de�le�yeağır�lık�la�rını�koy�ması�ge�rek�ti�ği�ni,�eğer�bun�dan�vaz�ge�çi�lir�se�Hı�ris�ti�-yan�lık�gi�bi�bir�din�ola�ca�ğını�ve�bu�di�nin�de�halk�la�rın�af�yon�la�uyu�-tul�ma�sı�na�ve�ya�tam�bir�ha�yal�le�ya�şa�ma�sı�na�yol�aça�ca�ğını,�ki�bu�nunda�si�ya�sal�ik�ti�dar�lar�için�en�bü�yük�yar�dımcı�ve�ya�si�ya�sal�ik�ti�dar�la�-rın�çı�kar�la�rını�di�le�ge�ti�ren�ge�ri�ci�bir�ütop�ya�ola�ca�ğını�be�lir�ti�yor.�El�bet�te� ki� biz� böy�le� bir� du�ru�ma�düş�mek� is�te�me�yiz.�Bu�ka�dar

ide�o�lo�jik�bir�ge�liş�me�için�de�yü�zen�ki�şi�ler�ola�rak�biz�le�rin,�cid�di�si�-

172

ya�sal�he�def�le�re�yö�nel�me�den,�ken�di�mi�zi� say�gı�de�ğer�bir�güç�ha�li�nege�ti�re�me�ye�ce�ği�miz� açık�tır.�Ta�rih�te� bu�nun�ör�nek�le�ri� çok�tur.�Han�gidin�gös�te�ril�me�sin� ki,� bu�gün� si�ya�sal� ik�ti�da�ra� yö�nel�me�miş�tir?�Yi�nehan�gi� dü�şü�nürü�gör�me�ye�lim�ki,� o� si�ya�sal� so�ru�nu� iş�le�me�miş�tir?Hep�si� bu�ko�nu�da�dü�şün�ce�le�ri�nin� ağır�lık�mer�ke�zi�ne�dev�le�ti� koy�-muş�lar,� bu�na� iliş�kin�ola�rak�bazı� öne�ri�ler�de�bu�lu�na�bil�miş�ler�dir� vean�cak�bun�lar� si�ya�sal� bazı� ge�liş�me�le�re� yol� aça�bil�miş�ler�dir.�Bu� tipöğ�re�ti�ler,�ta�ri�hin�ge�liş�me�sin�de�be�lir�li�dö�nem�ler�de,�be�lir�li�za�man�lar�-da�ile�ri�ci�bir�rol,�ta�yin�edi�ci�bir�rol�oy�na�mış�lar�dır.�Bü�tün�öğ�re�ti�le�rinka�de�ri� böy�le�dir.�He�le� he�le� bü�tün� si�ya�sal� öğ�re�ti�ler,� si�ya�sal� so�ru�naya�ni�dev�let�so�ru�nu�na�yö�nel�me;�top�lum�sal�ge�liş�me�yi�sağ�la�mak�içinözel�lik�le� o� ide�o�lo�ji�le�rin�va�a�det�ti�ği� ‘cen ne ti’�� ya�rat�mak� için� si�ya�salso�ru�na�yö�nel�me,� top�lum�sal� ger�çe�ğin� en�yo�ğun�laşmış� ifa�de�si� olansi�ya�sal�dev�let�ger�çe�ği�ne�yö�nel�me�ve�bu�nu�çöz�me,�çö�zü�me�gö�tür�medu�ru�mu�nu�bir�no�lu�so�run�ola�rak�ön�le�ri�ne�koy�muş�lar�dır.�Bu�ko�nu�dayo�ğun� ça�ba�har�ca�yan�lar,� ta�ri�hin� ge�liş�me�si�ne�ve� ta�bii� ki� halk�la�rınge�liş�me�si�ne�kat�kı�da�bu�lun�muş�lar�dır.�Bur�ju�va�mil�li�yet�çi�ide�o�lo�ji�nin,�fe�o�dal�ide�o�lo�ji�nin,�kö�le�ci�dö�nem�-

de�or�ta�ya�çı�kan�çe�şit�li�ide�o�lo�jik�bi�çim�le�rin,�hat�ta�da�ha�da�ge�ri�ye�gi�-der�sek,� il�kel� ko�mü�nal� top�lu�mun�bü�yü�cü�lük�bi�çi�min�de�or�ta�ya� çı�-kardığı�dü�şün�ce�bi�çim�le�ri�nin,�top�lum�la�rın�ge�liş�me�sin�de�na�sıl�si�ya�siaraç�lar�ya�rat�tık�la�rını�ve�bu�si�ya�si�araç�la�rın�eko�no�mi�nin�ge�liş�me�sin�-de,�üre�tim�güç�le�ri�nin�ge�liş�me�sin�de,�bi�li�min�ge�liş�me�sin�de�ne�de�re�ceönem�li� rol� oy�namış� ol�duk�la�rını� ta�bii� ki,� te�ker� te�ker� be�lir�te�me�yiz.An�cak�bü�tün�bu�dö�nem�ler�de�ki� ide�o�lo�ji�le�rin� si�ya�si� üst� ya�pı�ya�yö�-nel�dik�le�ri�za�man�lar�çok�önem�li�ge�liş�me�ler�ya�rat�tık�la�rını�ve�bu�ide�-o�lo�ji�le�rin�ger�çek�ten�adı�na� ih�ti�lal�di�ye�bi�le�ce�ği�miz�ye�ga�ne�bi�çim�lerol�du�ğu�nu,� ama�bu�nun�ya�nın�da� si�ya�si� ik�ti�da�ra� yö�nel�me�yen,� si�ya�siso�ru�nu�ken�di�si�ne� te�mel� yap�ma�yan� ide�o�lo�ji�le�rin� de�ge�ri�ci� si�ya�salik�ti�dar�la�rın�em�rin�de�bir�uyut�ma�aracı�ol�duk�la�rını,�çe�şit�li�ta�ri�kat�vemez�hep�du�ru�mu�na�dö�nüş�tü�rül�dük�le�ri�ni� ve�bu�mez�hep�du�ru�mu�nadü�şü�rülmüş�ide�o�lo�ji�le�rin�de�ger�çek�ten�halk�la�rın�eko�no�mik�ve�si�ya�-sal� ge�liş�me�le�rin�de�bi�rer� kös�tek�le�yi�ci� bağ�du�ru�mu�na�düş�tük�le�ri�nira�hat�lık�la�söy�le�ye�bi�li�riz.�

173

Bu�nu�ni�çin� söy�lü�yo�ruz?�Ta�bii� ki� sos�ya�liz�min�ör�güt�len�me�si�nin,ko�mü�nist�le�rin,� ko�mü�nist� dü�şün�ce�nin�ör�güt�len�me�si�nin� ro�lünü,� yö�-nünü�be�lirt�mek�açı�sın�dan�söy�lü�yo�ruz,�ta�ri�he�bu�yön�de�eğil�mek�ge�-rek�ti�ği�ni�be�lir�ti�yo�ruz.�Marks�baş�ta�da�sos�ya�list�öğ�re�ti�nin�bir�Hı�ris�-ti�yan�di�ni�du�ru�mu�na�düş�mek,�ya�ni�ta�ma�men�men�sup�la�rını�il�kel�dü-n�ya�ha�yal�le�riy�le� al�dat�mak� is�te�mi�yor�sa,� si�ya�sal� ik�ti�dar�me�se�le�si�neyö�nel�mek�zo�run�da�ol�du�ğu�nu�be�lir�ti�yor�du.�Biz�bu�ger�çe�ği�ken�di�miziçin�bin�kat�da�ha�vur�gu�la�ya�rak�söy�le�ye�bi�li�riz.�Kür�dis�tan’�da�sos�ya�-lizm�bir�ütop�ya,�ay�dın�la�rın�elin�de�bir�ge�ve�ze�lik�aracı,�kül�tür�tar�tış�-ma�sın�da�kul�la�nı�la�cak�bir� araç�ha�li�ne� ge�ti�ril�mek� is�ten�mi�yor�sa,� buöğ�re�ti�yi�si�ya�sal�mü�ca�de�le�de�bir�araç�ha�li�ne�ve�ya�si�ya�sal�mü�ca�de�le�-yi�ya�ra�tan�ger�çek�bir�ide�o�lo�jik�te�mel�ha�li�ne�ge�tir�me�li�yiz.�Evet,�kı�-sa�ca�bi�zim�önü�müz�de�ki�sos�ya�lizm,�is�ter�ör�güt�len�me�de,�is�ter�mü�ca�-de�le�de�dev�let� dışı� so�run�lar�la� faz�la� uğ�raş�tır�ma�ma�lı�dır.� Salt� dev�letdü�ze�yin�de�de�de�ğil;� si�ya�sal� ça�lış�ma�ları� par�ti� dü�ze�yi�ne,� bir� ulu�salcep�he�dü�ze�yi�ne�de� in�dir�ger�sek,� bü�tün�bu�ko�nu�ları� da�kap�sa�makşar�tıy�la,� sos�ya�lizm�bi�zi� si�ya�sal�ve�gi�de�rek�bu�nun�en�yo�ğun�laşmışifa�de�si�olan�dev�let�me�se�le�si�ne�yö�nelt�me�li�dir.�Sos�ya�liz�min�us�ta�ları,sos�ya�liz�min�ya�ra�tı�cı�ları�ken�di�öğ�re�ti�le�ri�ni�ger�çek�ten�bu�şe�kil�de�ta�-nım�la�mış�lar�dır.�Bu�nun�pro�le�ter�dev�rim�ci�le�rin�em�rin�de,�si�ya�sal�ik�ti�-da�rın�zap�te�dil�me�sin�de�bir�araç�ola�rak,�bir�görüş�bir�li�ği,�prog�ram�te�-me�li�sağ�la�yan�bir�öğ�re�ti�ola�rak�ele�alın�ması�ge�rek�ti�ği�ni�sa�vun�muş�-lar�dır.�Bu�nun�bir� dog�ma,� bir�mez�hep�ha�li�ne� ge�ti�ril�me�si�ni� her� za�-man�eleş�tir�miş�ler�dir.�Ne�den�bu�nun�öne�mi�ni�vur�gu�lu�yo�ruz?�Şun�dan�do�layı�vur�gu�lu�yo�-

ruz;� ça�ğı�mız�da� fe�o�dal� ide�o�lo�ji�le�rin� ve�bur�ju�va� ide�o�lo�ji�le�rin� ka�de�ribel�li�dir.�Fe�o�dal� ide�o�lo�ji�ler,�bu�günkü�si�ya�sal� ik�ti�dar�la�rın�bün�ye�sin�-de�ve�is�ter�ulu�sal�ge�liş�me,�is�ter�de�mok�ra�tik�ge�liş�me�nin�önün�de,�yi�-ne�halk�la�rın� ya�şam� şart�la�rını� da�ha�da� iyi�leş�ti�re�cek�ulu�sal� ve�de�-mok�ra�tik�mü�ca�de�le�le�rin�önün�de�ta�ma�men�bir�kös�tek,�bir�en�gel�du�-ru�mu�na�ge�ti�ril�miş�tir.� Fe�o�dal� ide�o�lo�ji�ler,� halk�la�rın� uyu�tul�ma�sın�da,fa�şiz�me,�ge�ri�ci�li�ğe�gö�tü�rül�me�sin�de�bir�araç�ola�rak�hiz�met�gör�mek�-te�dir�ler.�Bu�ide�o�lo�ji�le�rin,�dev�rim�ci�ik�ti�da�rın�zap�te�dil�me�sin�de�rol�le�rişu�ra�da�kal�sın,�tam�ter�si�ne�ge�ri�ci�si�ya�sal�ik�ti�dar�la�rın�sür�dü�rül�me�sin�-

174

de�önem�li�gö�rev�le�ri�var�dır.�Bu�si�ya�sal�ik�ti�dar�lar,�bu�ide�o�lo�ji�le�ri�iyi�-ce�kul�lan�mak�ta�dır�lar.�Em�per�ya�lizm�ve�iş�bir�lik�çi�le�ri,�mez�hep�ça�tış�-ma�la�rın�da,�din�sel�gö�rüş�le�rin�ayak�ta�tu�tul�ma�sın�da,�ulus�laş�ma�nın�vede�mok�ra�tik�mü�ca�de�le�nin� en�gel�len�me�sin�de�hep�bu� ide�o�lo�ji�den�ya�-rar�la�na�bil�mek�te�dir�ler.�Öte�yan�dan�bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği�gü�nü�müz�-de,�özel�lik�le�si�ya�sal� ik�ti�da�rın�de�ğiş�ti�ril�me�sin�de�bir�araç�ola�rak�roloy�nu�yor.�Çe�şit�li�bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği,�bir�de�bu�nun�zıt�ko�şu�lu�olankoz�mo�po�li�tizm,� halk�la�rın� ulu�sal� ba�ğım�sız�lık,� gi�de�rek�de�mok�ra�tikik�ti�dar�mü�ca�de�le�le�ri�nin�ört�bas�edil�me�si�ni�sağ�la�mak�ta�ve�böy�le�birso�run�la�rı�nın�ol�ma�dı�ğını�gös�ter�mek�için�ne�la�zım�sa�onu�yap�mak�ta�-dır.�Bur�ju�va�mil�li�yet�çi�li�ği� gü�nü�müz�de�dev�le�ti� de�ğiş�tir�mek,� dev�le�tiemek�çi� sı�nıf�la�rın�çı�kar�ları�doğ�rul�tu�sun�da�bir�araç�ha�li�ne�ge�tir�mekiçin� ça�ba�har�ca�mı�yor.�Tam� ter�si�ne�mev�cut� ge�ri�ci� dik�ta�tör�lük�le�rin,ge�ri�ci�ik�ti�dar�la�rın�sa�vu�nul�ma�sın�dan,�sür�dü�rül�me�sin�den�ya�na,�halk�-lar�üze�rin�de�baskı�ve�sö�mü�rü�nün�giz�len�me�kay�nağı�olan�ve�bur�ju�-va�zi�nin�yo�ğun�laşmış� çı�kar�la�rını� di�le� ge�ti�ren�bu� ay�gıt�la�rın� bir�kaçre�form�la� de�ğiş�ti�ril�me�sin�den,� ama�da�ha� çok�da� sür�dü�rül�me�sin�den,mu�ha�fa�za�kar�ca�sür�dü�rül�me�sin�den�ya�na�bir�gö�rev,�bir�iş�lev�yü�küm�-le�miş�ler�dir.�Bu� ide�o�lo�ji�le�rin�dün�ya�halk�la�rı�na�bu�günkü�ko�şul�lar�dave�re�bi�le�cek�le�ri�bir�şey�yok�tur,�tam�ter�si�ne�dün�ya�halk�la�rı�na�za�rar�-ları�hay�li�faz�la�dır.�Ta�bii�ki�bu�ide�o�lo�ji�ler�ken�di�li�ğin�den�bu�du�ru�ma�düş�me�miş�ler�dir.

Bu�ide�o�lo�ji�le�rin�bu�du�ru�ma�düş�me�le�ri,�sos�ya�lizm�gi�bi�dün�ya�halk�-la�rı�nın�ufuk�la�rını�açan,�dün�ya�halk�la�rı�na�ye�ni�bir�dün�ya�va�a�de�denbir�ide�o�lo�ji�nin�or�ta�ya�çık�ma�sıy�la�ya�kın�dan�ilin�ti�li�dir.�Sos�ya�lizm�biride�o�lo�ji�ola�rak�or�ta�ya�çık�ma�sıy�la,�gel�miş�geç�miş�bü�tün�gö�rüş�le�rineleş�ti�ri�si�ni�yap�mış�tır.�Ade�ta�bu�ide�o�lo�ji�le�rin�ne�mal�ol�du�ğu�nu�or�ta�-ya�koy�muş�ve�bun�lar�hak�kın�da�ke�sin�hük�münü�ver�miş�tir.�Ne�dir�buhü�küm?�Bun�lar� ge�ri�le�ti�ci� bir� en�gel�den�baş�ka�bir� şey�de�ğil�dir�ler.Pe�ki�bu�nun�ya�nın�da�ne�gös�ter�miş�tir?�Halk�la�ra�son�suz�bir�ge�liş�meuf�ku�gös�ter�miş�tir.�Halk�la�rın� bu� ide�o�lo�ji�nin� kla�vuz�lu�ğun�da� ev�re�nites�pit� ede�bi�le�cek�le�ri�ni,�mad�de�yi� bü�yük�de�ği�şik�lik�le�re� uğ�ra�ta�bi�le�-cek�le�ri�ni,�üre�tim�güç�le�ri�ni,�bi�li�mi�çok�çok�ge�liş�ti�re�bi�le�cek�le�ri�ni,�to-p�lum�sal�ge�liş�me�yi�çok�hız�lan�dı�ra�bi�le�cek�le�ri�ni�gös�ter�miş�tir.�Bi�lim�-

175

sel�bir�şe�kil�de�nes�nel�bil�gi�le�rin�gü�nü�mü�ze�ka�dar�ki�yo�ğun�laş�ma�sınıte�mel�ala�rak,�top�lum�sal�pra�tik�le�rin�tü�münü�ken�di�si�ne�te�mel�ala�rakbu�nu�gös�te�re�bil�miş�tir.Böy�le�bir�ide�o�lo�ji�nin�ül�ke�de�uy�gu�lan�ma�sı�na�ça�lı�şı�lır�ken,�bir�üto-

p�ya�ola�rak� sa�de�ce� re�form�la�rın� ger�çek�leş�me�sin�de�bir� araç�ola�rakkul�la�nıl�ma�sı�na�ve�bir�ta�kım�kül�tü�rel�hak�la�rın�el�de�edil�me�sin�de,�kül�-tü�rün�araş�tı�rıl�ma�sın�da�bir�araç�ola�rak�kul�la�nıl�ma�sı�na�el�bet�te�ki�gözyu�ma�ma�yız.�Yi�ne�dev�let� dışı� ko�nu�lar�da�bu� ide�o�lo�ji�nin�bu� şe�kil�deele�alın�ma�sı�na�karşı�ol�du�ğu�muz�gi�bi,�bu�ide�o�lo�ji�nin�böy�le�gev�şekör�güt�len�me�ler�le,� ih�ti�lal�ci� ol�ma�yan�ya�pı�lar�la� teh�dit� edil�me�si�ne�dekarşı�du�rul�muş�tur.�Bu� ide�o�lo�ji�ye�bu�la�şan�la�rın,�böy�le�bir�öğ�re�ti�ninyü�ce�li�ği�ni�kav�ra�ması�ge�rek�ti�ği�ve�bu�öğ�re�ti�yi�kav�ramış�un�sur�la�rında�ger�çek�ten� farklı� bir� dün�ya�ya�rat�mak�la� gö�rev�li� ol�duk�ları;� birmez�hep�çi�klik�gi�bi�de�ğil,�bir�re�for�mist�klik�gi�bi�de�ğil,�halk�la�rın�ge�-liş�me�si�nin�önün�de�ki�bü�tün�ka�ran�lık�ları�ay�dın�la�tan�ve�on�ları�sü�rek�liay�dın�lı�ğa� da�vet� eden�bir� an�la�yı�şın� tem�sil�ci�le�ri� ol�ma�ları� ge�rek�ti�ğive�her�şey�den�ön�ce�de�(si�ya�sal�ik�ti�dar�la�kı�ya�sı�ya�bir�mü�ca�de�le�yap�-tık�ları� için)� bu� si�ya�sal� ik�ti�da�rın� elin�de�ki� bü�tün� araç�la�rın� bü�tünözel�lik�le�ri�ni�gö�zö�nü�ne�ge�ti�re�rek,�aynı�şe�kil�de�çok�güçlü�bir�ör�güt�-len�mey�le�bir�hal�ka�yol�gös�ter�me�le�ri�ve�güçlü�ör�güt�sel�ya�pı�lar�la�birhal�kın�kar�şı�sı�na� çık�ma�ları� ge�rek�ti�ği� açık�tır.�Bu� ide�o�lo�ji�nin� baş�katürlü�ör�güt�len�me�si,�baş�ka�türlü�halk�la�rın�so�mut�şart�la�rıy�la�kay�naş�-tı�rıl�ması,�halk�la�ra�git�me�si�müm�kün�de�ğil�dir.�Böy�le�bir� ide�o�lo�jiy�ledo�nanmış�kad�ro�la�rın� gev�şek�ör�güt�len�me�ler�le� or�ta�ya� çık�ma�la�rı�na,halk�la�ra� bir� si�ya�sal� he�def� gös�ter�me�me�le�ri�ne� ve�on�la�rın� bir�ta�kımyan,�kül�tü�rel�so�run�la�rın�ay�dın�la�tıl�ma�sın�da,�yi�ne�eko�no�mik,�de�mok�-ra�tik�ve�ya�sı�nırlı�ulu�sal�bazı�hak�la�rın�el�de�edil�me�sin�de�bir�araç�ola�-rak�soy�suz�laş�tı�rıl�ma�sı�na,�ba�ya�ğı�laş�tı�rıl�ma�sı�na�el�bet�te�ki�göz�yu�ma�-ma�yız.�Bir�öğ�re�ti�nin�ka�de�ri�bu�şe�kil�de�açı�lır�sa�ve�ya�bir�öğ�re�ti�böy�-le� şey�ler�le� kar�şı�la�şır�sa,� o� öğ�re�ti� ger�çek�ten�bir�mez�hep�du�ru�mu�nadüşmüş�de�mek�tir.�Eğer�bir�öğ�re�ti�mez�hep�du�ru�mu�na�dü�şü�rül�müş�se,bu�nun�ya�pa�cağı�teş�ki�lat�lan�ma�bir�klüp�ve�ya�der�nek�ol�mak�tan�öte�yegi�de�mez.�Halk�la�rın�da� son�de�re�ce�yü�ce�amaç�ları�var�dır.�On�lar�hiç�bir� za�-

176

man�ge�le�ce�ğe�iliş�kin�umut�la�rını�yi�tir�me�miş�ler�dir,�bu�nu�unut�ma�ya�-lım.�Ge�le�ce�ği� unu�tan,� ge�le�cek�hak�kın�da� soy�lu� id�di�a�ları� ol�ma�yan,id�di�a�ları,�ge�le�cek�için�bü�yük�umut�ları�ol�madığı�için�de�günü�bir�likha�lin�de�ya�şa�yan�ve� “ne ya par sak bu gün ya pa lım, ne yi ye cek sekbu gün yi ye lim, ya rın bi zi il gi len dir mez”�di�yen� sı�nıf�la�rın� tavrı� de�-ğil�dir�halk�sı�nıf�la�rı�nın�tavrı.�Bir�em�per�ya�list�sı�nı�fın,�bir�kü�çük�bur�-ju�va�sı�nı�fın,�bir�bur�ju�va�sı�nı�fın,�fe�o�dal�sı�nı�fın�ge�le�ce�ği�yok�tur;�ge�-le�ce�ği�ol�madığı�için�bun�la�rın�umut�ları�da�yok�tur.�Bun�lar�bu�an�lam�-da�te�mel�sı�nıf�lar�ol�duk�ları�için,�el�bet�te�ki�sos�ya�lizm�gi�bi�umut�ve�ri�-ci�bir�ide�o�lo�ji�yi�be�nim�se�ye�mez�ler.�Bu�ide�o�lo�ji�nin�mez�hep�du�ru�mu�-na�dü�şü�rül�me�siy�le�bu�sı�nıf�la�rın�elin�de�bir�araç�ola�rak�kul�la�nı�la�cağıve�araç�ola�rak�kul�la�nıl�ma�ya�baş�la�ma�sıy�la�bir�lik�te�halk�la�rın�önün�debir�ey�lem�kla�vu�zu�de�ğil,�ta�ma�men�bir�saf�sa�ta�top�lamı�ha�li�ne�ge�le�-ce�ği�ve�böy�le�ce�bir�si�ya�sal�opor�tü�nizm�bi�çi�mi�ne�bü�rü�ne�ce�ği�açık�-tır.�Kı�sa�ca�bu�ra�da�ki�sos�ya�list�öğ�re�ti�yi�böy�le�ba�ya�ğı�laşmış,�fo�sil�leş�-miş� bi�çim�ler�le� teş�kil� et�ti�re�me�yiz,� uy�gu�la�ya�ma�yız� ve�ya�böy�le� biröğ�re�ti�yi�gün�lük,�aca�yip�so�run�lar�la�ade�ta�bir�ça�mu�ra�ba�tı�ra�ma�yız.�Bu� ide�o�lo�ji�nin�biz�den� is�te�ye�bi�le�ce�ği� for�mas�yo�nu,�bir�yer�de� ruh

yü�ce�li�ği�ni�ve�halk�lar�önün�de� sü�rek�li�kla�vuz� teş�kil� et�me�özel�li�ği�niken�di�şah�sı�mız�da�ta�şı�ma�lı�yız.�Ge�le�ce�ği�ol�ma�yan�sı�nıf�la�rın�un�sur�ları,tem�sil�ci�le�ri�gi�bi�dav�ra�nı�la�maz.�As�lın�da�bu�ko�nu�da�bazı�kav�ram�larepey�ba�ya�ğı�laştığı�için,�epey�ka�li�te�si�düştüğü�için,�bu�gün�sos�ya�lizmso�kak�ge�ve�ze�le�ri�ağ�zın�da�bir�cik�let�du�ru�mu�na�ge�ti�ril�miş�tir.�Sos�ya�liz�-min�ön�der�güç�le�ri�or�ta�ya�çık�tık�ları�za�man�öğ�re�ti�le�ri�ne�hiç�bir�za�manbu� şe�kil�de�ba�ka�maz�lardı.�Ama�bu�gün�her� soy�dan�bur�ju�va�zi�nin�ağ�-zın�da�bir�cik�let�du�ru�mu�na�ge�ti�ril�miş�tir.�Hat�ta�ve�hat�ta�biz�de�ki�yapıda�öy�le�sos�ya�liz�min�yü�ce�li�ği�ni�bü�tü�nüy�le�kav�ramış�de�ğil,�bel�ki�çokaz�un�sur�bu�nun�bi�lin�cin�de�dir�ve�ya�bu�bi�linç�için�de�ha�re�ket�et�mek�te�-dir.�Biz�sos�ya�liz�mi,�si�ya�sal�so�ru�nun�çö�züm�len�me�sin�de�da�ha�çok�birey�lem�kla�vu�zu�ola�rak�ele�ala�ca�ğız.�Ve�eğer�böy�le�ele�ala�cak�sak,�mut�-la�ka�bu�nun�teş�ki�lat�lan�ma�sını�da�bir�si�ya�sal� ik�ti�dar�sa�va�şını�ve�re�cekbir�ör�güt�ha�lin�de�ele�al�ma�lı�yız.�Bu�onun�için�tek�nik�bir�so�run�de�ğil�-dir�ve�ya�bir�ta�kım�ba�sit�pra�tik�ler�le�hal�le�di�le�cek�bir�iş�de�ğil�dir.�Biz�her�ne�ka�dar�baş�lan�gıç�ta�sos�ya�liz�mi�çı�rak�lar�ro�lün�de�ele�al�-

177

dıy�sak�da,�bu�bi�zim�her�za�man�sos�ya�liz�mi�bu�şe�kil�de�ele�ala�ca�ğı�-mızı� ve� çı�rak� ola�rak� ka�la�ca�ğı�mızı� gös�ter�mez.�Mut�la�ka� böy�le� biröğ�re�ti�nin�tem�sil�ci�si�ola�rak,�böy�le�bir�öğ�re�ti�nin�sa�vu�nu�cu�su�ola�rak,ki�bu�nun�en�önem�li�ko�şu�lu�olan,�bu�lu�nu�lan�ül�ke�nin�si�ya�sal�ik�ti�darme�se�le�si�ne� uy�gu�la�ya�rak�mev�cut� ge�ri�ci� ik�ti�darı� par�ça�la�ma�da� biraraç� ola�rak,� bir� ey�lem�kla�vu�zu� ola�rak� kul�la�na�rak� biz� üze�ri�mi�zedü�şe�ni�ya�pa�ca�ğız.�Bu�açı�dan�da�da�ha�ilk�gün�den�be�ri�(ta�bii�ki�ar�-ka�daş�la�rın�ye�tiş�me�ye�ih�ti�yaç�ları�ol�du�ğu�için)�so�ru�nun�faz�la�de�rin�-li�ği�ni�içe�re�me�dik,�ne�bu�nun�pra�ti�ğe�ak�ta�rıl�ma�sını�ne�de�te�o�rik�ge�-rek�sin�me�le�ri�nin� na�sıl� kar�şı�lan�ması� ge�rek�ti�ği�ni� faz�la� iş�le�me�dik.Ama�ge�rek�liy�di�ve�ya�biz�sa�de�ce�bel�li�bir�pra�tik�ya�şa�mak�için,�ar�-ka�daş�la�ra� bel�li� öl�çü�ler�de� ken�di�le�ri�ni� ye�tiş�tir�me�ola�nağı� ta�nı�makiçin�böy�le�yap�tık.�Bu�ka�dar�ye�ti�şe�cek�ve�pra�tik�fa�a�li�yet�te�bu�la�na�cak�lar,�ade�ta�tem�-

sil�ci�lik� ro�lü�ne�çı�ka�cak�lar,�ama�öte�yan�dan�hâ�lâ� il�kel,�ör�güt�süz�yı�-ğın�du�ru�mun�da�ka�la�cak�lar,�bu�sos�ya�lizm�açı�sın�dan�af�fe�dil�mez�birdu�rum�dur.�Bu� ide�o�lo�ji�ye� say�gı�mız�var�sa,�bi�zim�açı�mız�dan�da�bu�-nun�bu� şe�kil�de� sür�dü�rül�me�si� ke�sin�lik�le� ka�bul� edi�le�mez.�Bu�öğ�re�-tiy�le�ne�re�ye�gi�de�ce�ğiz,�bu�öğ�re�tiy�le�biz�na�sıl�ör�güt�le�ne�ce�ğiz?�Ar�ka�-daş�lar�eğer�böy�le�bir�öğ�re�ti�ye�say�gı�lı�lar�sa�bu�nu�na�sıl�ör�güt�le�ye�cek�-ler?�Bu�nun� si�ya�sal� teş�ki�lat�lan�ma�sını� na�sıl� ya�pa�cak�lar?�Us�ta�lar� buko�nu�yu�na�sıl�hal�let�miş�ler�dir,�bu�ko�nu�da�ne�le�ri�yap�mış�lar�dır?�Bun�-ları�bil�me�yen�ki�şi�le�rin�bu�gün�sos�ya�list�bir�ön�der�ola�rak�or�ta�ya�çık�-ması�pek�müm�kün�de�ğil�dir.�Ar�ka�daş�lar�sos�ya�list�le�rin� in�ce�li�ği�ni,�sos�ya�list�le�rin�ruh�yük�sek�li�-

ği�ni,�ce�sa�ret,�mert�lik,�bi�linç�dü�ze�yi�ni,�fe�da�kar�lık�dü�ze�yi�ni�iyi�ce�id�-rak�ede�me�miş�ola�bi�lir�ler,�ama�şu�da�unu�tul�ma�ma�lı�dır�lar�ki,�böy�lebir� ide�o�lo�ji� in�san�dan�ke�sin�lik�le� bu� tip� özel�lik�le�ri� bek�le�mek�te�dir.Bi�linç�te,� ce�sa�ret�te,� so�run�la�rın� çö�zü�mün�de�bi�linç�len�me�si� ile� eş�sizbir� in�san�du�ru�mun�da�dır� ve�ya�ör�nek�bir� in�san�du�ru�mun�da�dır.�Budu�ru�mu�kar�şı�la�ma�yan�ar�ka�daş�la�rın�el�bet�te�ki�sos�ya�liz�min�so�run�la�-rını� cid�di� ola�rak� tar�tış�ma�ları�müm�kün�de�ğil�dir.�Yı�ğın�lar�la� in�sa�nınbu�gün�her�tür�den�sos�ya�liz�min�so�run�la�rını�tar�tış�tı�ğını�gör�mek�te�yiz,ama�hiç�kim�se�bu�nu�in�san�lı�ğın�is�te�di�ği�bir�bi�çi�me�ka�vuş�tu�ra�mı�yor,

178

in�san�lı�ğın�is�te�di�ği�mü�ca�de�le�yi�çö�ze�mi�yor,�gö�ğüs�le�ye�mi�yor.�Sos�ya�liz�min�ka�de�ri�şu�şe�kil�de�ele�alı�na�maz:�Bir�ül�ke�ki�her�ba�-

kım�dan�sö�mürü�ve�baskı�al�tın�da�ezi�le�cek,�ama�böy�le�bir�sos�ya�lizmbu� so�run�lar�la� il�gi�len�me�ye�cek�ve�ya�bu� so�run�la�rın� kı�yı�sın�da,� ke�na�-rın�da�ge�ze�rek�gü�nünü�gün� et�me�ye� ça�lı�şa�cak!�Dün�ya�da�her� türlüide�o�lo�ji�böy�le�dav�ra�na�bi�lir,�ama�sos�ya�lizm�hiç�bir�za�man�bu�şe�kil�dedav�ra�na�maz.�Sos�ya�lizm�bu�du�rum�da�ya�şa�yan�halk�la�rın� saf�la�rı�nagir�di�ği�za�man,�ade�ta�bir�di�na�mit�ku�tu�su�gi�bi�dir.�Sü�rek�li�pat�la�ma�lar�-la,� sü�rek�li�o� top�lum�da� irin�olan� şey�le�ri�pat�lat�mak�la�ken�di�si�ne�yolaçar.�Bı�ra�ka�lım�sos�ya�liz�mi,�ta�rih�te�ha�tır�lar�sak�bir�müs�lü�man�lık�ide�-o�lo�ji�si�nin� doğ�du�ğu� şart�ları,�müs�lü�man�lık� bi�le� do�ğar�ken�ya�rattığıpat�la�ma�lar,� onun�yol� açtığı� sa�vaş�lar� ne�ka�dar� çok�tur.�Bu�gün�bi�lebak�tı�ğı�mız�da�bi�zi�hay�ret�ler� için�de�bı�ra�kan�ne�ka�dar�si�ya�sal�ey�lemger�çek�leş�tir�miş�tir.�En�be�ğen�me�di�ği�miz�bil�gi,�“din”�di�ye�ni�te�len�dir�-di�ği�miz�ide�o�lo�ji�ler�bi�le�ta�rih�te�ne�ka�dar�si�ya�sal�sa�va�şı�ma�gir�miş�ler�-dir,�ne�ka�dar� in�sanı�peş�le�rin�de�sü�rük�le�miş�ler�dir,�ne�ka�dar�halk�larıayak�lan�dır�mış�lar�dır.�Hem�sos�ya�liz�min�en�yü�ce,�en�ile�ri�ci�bir�ide�o�-lo�ji�ol�du�ğu�nu�söy�le�ye�ce�ğiz,�hem�de�bu�ide�o�lo�ji�yıl�lar�ca�bi�zim�ül�ke,halk�saf�la�rın�da�ça�lı�şa�cak�ve�hiç�bir�cid�di�sap�ta�ma�ya,�cid�di�ça�tış�ma�-ya�yol� aç�ma�ya�cak�tır.�Bu� sos�ya�lizm�ola�maz�ve�ya�bu� şe�kil�de�ki� birsos�ya�lizm,� sos�ya�lizm�de�ğil,� baş�ka�bir� şey�dir;� bir�mez�hep�tir� ve�yasos�ya�liz�min�bir�ka�ri�ka�tü�rü�dür.�Ar�ka�daş�lar�sos�ya�list�ol�mak�ta�ka�rar�lı�lar�sa,�sos�ya�list�ola�rak�ya�şa�-

mak�ta�id�di�a�lı�lar�sa,�bü�tün�ge�ri�yön�le�ri�ni�gö�zö�nü�ne�ge�tir�mek,�sos�ya�-liz�min�ge�rek�tir�di�ği� ör�güt�len�me�le�ri,�mü�ca�de�le�le�ri� ka�bul�len�mek�zo�-run�da�dır�lar.� İn�san�lar�bi�linç� is�ter,� in�san�lar� fe�da�kar�lık� is�ter,� in�san�larce�sa�ret�is�ter,�bu�nu�gö�tü�re�bi�le�cek�le�ri�ka�dar�gö�tür�mek�zo�run�da�dır�lar.Eğer�bu�nu�gö�tü�re�mi�yor�lar�sa,�mut�la�ka�on�la�rın�çö�zü�le�cek�le�ri�ve�sos�-ya�liz�min�bun�la�rın� elin�de�bir�mez�hep�du�ru�mu�na�dü�şe�ce�ği� açık�tır.İş�te�bu�açı�dan�bu�ül�ke�de�sos�ya�liz�min�yü�ce�li�ği�ni�her�za�man�en�önp�-lan�da�tut�ma�lı�yız.�Sos�ya�liz�mi,�bi�lim�sel�sos�ya�liz�mi�sa�vu�nan�bir�grupola�rak,� bu�nun� si�ya�sal� so�run�la�ra� uy�gu�lan�ma�sın�da,� sa�vaş,� ör�güt�len�-me,�mü�ca�de�le�tak�tik�le�ri�me�se�le�si�ne�uy�gu�lan�ma�sın�da�en�te�miz�ve�yaen�doğ�ru�bir�şe�kil�de�kav�ra�ma�lı�yız.�Bu�ko�nu�da�sos�ya�liz�min�biz�den

179

is�te�ye�bi�le�ce�ği�bü�tün�hu�sus�ları�ye�ri�ne�ge�tir�me�li�yiz.�Bu�hu�sus�lar�danbir� ta�ne�si� ör�güt�len�me�dir.�Da�ha� ilk� doğ�du�ğu�gün�ler�de,�me�se�la1800-1848’�li�yıl�lar�da�halk�la�ra�yö�ne�lik�bir�Ko�mü�nist�Ma�ni�fes�to�çı�-kı�yor;�1864’�de�bir�Ko�mü�nist�En�ter�nas�yo�nal�çı�kı�yor;�1889’�lar�da�da�-ha�baş�ka�ye�rel�par�ti�ler�çı�kı�yor.�İkin�ci�En�ter�nas�yo�nal,�Bol�şe�vik�Par�-ti�si,�Üçüncü�En�ter�nas�yo�nal� ve� çığ�gi�bi� ge�li�şen�bir�çok�ko�mü�nistpar�ti�si.�Ya�ni� şu�nu�be�lirt�mek� is�ti�yo�ruz;� sos�ya�list�öğ�re�ti�yi�be�nim�se�-yen�un�sur�lar,� da�ha� ilk� gün�ler�de� -bı�ra�ka�lım�beş-on� se�ne� son�ra�sı�nabı�rak�mayı-�da�ha�bu�ide�o�lo�jiy�le�te�ma�sa�ge�lir�gel�mez�bir�mer�ke�zi�ör�-güt�len�me�ya�rat�mayı,�bir�mer�ke�zi�ör�güt�gi�bi�ha�re�ket�et�me�yi�bir�il�keola�rak�be�nim�se�miş�ler�dir.�Bu�ne�den�böy�le�dir?�Bu�ide�o�lo�ji�nin�özü�si�ya�sal�ik�ti�darı�he�def�alı�-

yor,�bu�ide�o�lo�ji�halk�ları�her�türlü�baskı,�si�ya�sal�baskı�ve�eko�no�miksö�mü�rü�den�kur�tar�mak� is�ti�yor,�bu�açı�dan�da�ha� ilk�gün�den� iti�ba�renmer�ke�zi�ola�rak�ör�güt�len�mek,�mer�ke�zi�ola�rak�ör�güt�le�nip�uz�man�laş�-mak� zo�run�da�dır.�Böy�le� yap�maz�sa� bu�nun� ta�şıdığı� id�dia,� id�dia� ol�-mak�tan�çı�kar,�bir�mez�hep�du�ru�mu�na�düş�me�si�gün�de�me�ge�lir.�Amasos�ya�lizm�de�bu�nu�ka�bul� et�mi�yor.�Sos�ya�liz�mi�mez�hep�du�ru�mu�nadü�şür�mek� is�te�yen� (bun�la�rın� baş�lı�ca�ları� bir�Ka�utsky,�Troç�ki� gi�bi)bir�çok� re�viz�yo�nis�te� karşı� ve�ri�len� sü�rek�li� ide�o�lo�jik�mü�ca�de�le�ler�le,bu�ide�o�lo�ji�nin�bu�ih�ti�lal�ci�özü�her�za�man�ko�ru�na�bil�miş�tir.�Bu�ih�ti�-lal�ci�özü�ko�ru�yan�lar�en�er�ken�den�bir�si�ya�sal�ge�liş�me�ye,�bir�halk�sa�-va�şı�na�yol�aça�bil�miş�ler�dir.�Ama�ne�za�man�ki�bu�nu�bi�çim�den,�ih�ti�-lal�ci�özün�den�bo�şal�tıp�bir�la�fa�zan�lık,�ağız�lar�da�bir�sa�kız�ha�li�ne�ge�-tir�miş�ler�dir,�o�za�man�da�bu�ide�o�lo�ji�ger�çek�ten�bir�opor�tü�nizm�bi�çi�-mi�ola�rak�halk�la�rın�mü�ca�de�le�si�nin�önü�ne�di�ki�len�önem�li�bir�en�gelha�li�ne�gel�miş�tir.�Biz�faz�la�ta�ri�hi�bir�de�rin�li�ğe,�geç�mi�şe�sa�hip�de�ği�liz.�Ta�ri�hi�in�ce�-

le�nir�se�beş-altı�se�ne�yi�geç�mez.�Ki�her�kes�bi�lir,�bu�sü�reç�içe�ri�sin�defe�da�kar�lık�ta,�bi�linç�len�me�de,�ce�sur�dav�ran�ma�da�ül�ke�ko�şul�la�rı�mı�zında�ya�kın�dan�et�ki�si,�ül�ke�de�ki�ge�ri�ya�pı�nın�de�min� say�dı�ğı�mız�özel�-lik�le�ri�mi�zin� ge�liş�me�sin�de�be�lir�le�yi�ci� et�ki�le�ri� var�dır.�Bu�ko�nu�daönem�li� adım�lar� ata�bil�miş�tir,� ata�bil�dik.�Ne�ler� at�tık?�Bu�nu� as�lın�dasos�ya�list� inan�cın�bi�ze�ver�di�ği�hız�dan�ötürü�ata�bil�dik;�baş�ka�hiç�bir

180

şey�le�bu�izah�edi�le�mez.�Beş-altı�se�ne�bu�ka�dar�yo�ğun�bir�mü�ca�de�leiçin�de�ge�çer�ken,�hiç�bir�za�man�mark�siz�min�mer�ke�zi�ör�güt�len�me�so�-ru�nu�nu�unut�ma�dık,� sos�ya�list�le�rin� da�ha� ilk� gün�den�be�ri� güçlü�birmer�ke�zi� par�ti� ola�rak�ör�güt�len�me�le�ri� ge�rek�ti�ği�ni� unut�ma�dık.�Hiçkim�se�bu�so�ru�nu�bir�an�ol�sun�ka�fa�sın�dan�çı�kar�madı.�Mut�la�ka�bu�-nun�bir�mer�ke�zi�ör�güt�len�me�ye�ka�vuş�tu�rul�ması�sa�vu�nu�lu�yor�du,�amaiçin�de�bu�lun�du�ğu�muz�zor�ya�şam�ko�şul�ları�bir�türlü�bi�zim�böy�le�birgö�re�vi�ger�çek�leş�tir�me�mi�ze�ola�nak�ver�mi�yor�du.�Bu�gö�rev�o�gün�devardı,�bu�gün�de�var.�Bu�gün�bu�gö�re�vi�biz�da�ha�ge�liş�miş�şart�lar�daçöz�mey�le� karşı� kar�şı�ya�bu�lu�nu�yo�ruz.�Bu�nun� için� böy�le� bir� gö�revne�ani�den�or�ta�ya�çı�kan�bir�gö�rev�ola�rak�kar�şı�la�na�bi�lir,�ne�de�sos�ya�-lizm�den�bek�len�me�yen,� sos�ya�liz�min�bek�le�me�di�ği� bir� çıkış� ola�rakgö�rü�le�bi�lir.�Tam� ter�si�ne� sos�ya�liz�min�özü�ne� iliş�kin�bir� so�run�ol�du�-ğu�nu,�ör�güt�len�me�nin�sos�ya�list�ide�o�lo�ji�nin�te�mel�bir�so�ru�nu�ol�du�ğu�-nu,� ör�güt�süz� sos�ya�liz�min�dü�şü�nü�le�me�ye�ce�ği�ni� bil�di�ği�miz� için� buso�ru�na�hiç�ya�ban�cı�lık�çek�me�dik,�bu�so�ru�na�hiç�bir�za�man�ür�kek�çeyak�laş�ma�dık.�Gü�cü�müz�öl�çü�sün�de�bir�an�ön�ce�bu�nu�çöz�me�za�ru�re�-ti�ne�inan�dık.�Beş-altı�se�ne�lik�bir�ta�ri�hi�miz�var,�bel�ki�faz�la�bir�za�man�de�ğil�dir.

Ama�mer�ke�zi�bir�ör�güt�len�me�nin�ya�ra�tıl�ma�sın�da�da�ha�faz�la�bek�le�ti�-le�cek,�uza�tı�la�cak�bir�za�man�de�ğil�dir�as�lın�da.�Eğer�da�ha�da�uza�tır�-sak�bi�zim�en�tel�lek�tü�el�bir�klik�du�ru�mu�na�düş�me�teh�li�ke�miz�var�dır.Bü�tün�dün�ya�ko�mü�nist� teş�ki�lat�la�rı�nın� ta�ri�hi� in�ce�le�nir�se,� özel�lik�lesö�mür�ge�ül�ke�ler�de�ki�ko�mü�nist,�hat�ta�hat�ta�ih�ti�lal�ci,�ra�di�kal�yurt�se�-ver�teş�ki�lat�lan�ma�ta�ri�hi�in�ce�le�nir�se;�bu�ül�ke�ler�de�ki�çe�şit�li�mü�ca�de�leör�güt�le�ri,�eğer�sa�va�şa,�sı�cak�mü�ca�de�le�le�re�yö�ne�li�yor�lar�sa�bu�ör�güt�-le�rin�ge�li�şip�çe�lik�leş�ti�ği,�ama�eğer�yö�nel�mi�yor�lar�sa�da�bu�ör�güt�le�-rin� da�ğı�lıp� bir� ay�dın�klübü�ha�li�ne� gel�di�ği,� bir� opor�tü�nizm�bi�çi�miha�lin�de�gö�rü�le�cek�tir.�Ne�dir�bu�gün�bi�zim�bu�sü�reç�te�ki�ge�liş�me�miz?Evet,� ni�te�lik� ola�rak,� ni�ce�lik� ola�rak�hay�li� bir� ge�liş�me� sağ�landı� veböy�le�bazı�pra�tik�ler�le�de�bi�raz�ken�di�ni�ge�liş�ti�re�bil�di,�ama�şu�an�da�kidu�rum�ne�dir?�Güçlü�pra�tik�ler�biz�den�çö�züm�bek�li�yor,� ama�ör�güt�-süz�lük�yü�zün�den�bu�pra�tik�ler�le�ye�te�ri�ka�dar�uğ�ra�şıl�mı�yor.�Ne�ya�pa�-cak�sın� bu�du�rum�da?�Eğer� iler�le�mek� is�ti�yor�san,�mev�cut� ör�güt�len�-

181

me�ni�bir�yan�dan�mer�kez�leş�ti�rir�ken,�öte�yan�dan�bu�ör�güt�len�me�ni�sı�-cak�sa�vaş� içe�ri�sin�de�ade�ta�ka�vu�ra�cak�sın,�çe�lik�leş�ti�re�cek�sin.�Böy�leolun�ca�se�nin�sos�ya�liz�me�karşı�olan�gö�re�vin�ye�ri�ne�gel�miş�olur�ve�-ya�sen�sos�ya�list�bir�ön�der�ola�rak�ken�di�ni�halk�la�ra,�ulus�la�ra�rası�ala�-na�ka�bul� et�ti�rir�sin.�Ama�bu�nu�yap�maz�san�ne�olur�sun?�Bir� ay�dınbo�zun�tu�su�ola�rak�or�ta�ya�çı�kıp�tü�ke�nir�sin.�Biz�hiç�bir�za�man�bu�ka�-dar�ça�ba�har�ca�dı�ğı�mız,�emek�har�ca�dı�ğı�mız�bir�ça�lış�ma�nın�so�nu�cu�-nu,�bu�şe�kil�de�gü�düm�leş�ti�re�me�yiz.�Bu�ka�dar�emek�har�ca�nan�bir�ça�-lış�ma�tü�müy�le�yok�bi�le�edil�se,�an�cak�sı�cak�bir�sa�vaş�içe�ri�sin�de�yokedil�me�si�ne�ra�zı�yız.�El�bet�te�ki�da�ha�ge�liş�miş�ol�du�ğu�aşa�ma�da�mer�-ke�zi� ör�güt�sel� so�run�la�rını� çöz�me�den,� sı�cak�mü�ca�de�le� içi�ne�gir�me�-den,�ade�ta�yü�rek�siz�lik�ten�ötürü,�dar�gö�rüş�lü�lük�ten�ötürü�ken�di�ken�-di�si�ne�da�ğıl�ma�sını�is�te�me�yiz.�Ya�ni�biz�tüm�gü�cün�sı�cak�sa�vaş�için�-de�yok�edil�me�si�ne�bin�de�fa�da�ha�ra�zı�yız,�ama�hiç�bir�za�man�ken�diken�di�ne�bir� da�ğıl�mayı�ka�bul� et�me�yiz.�Bu�nu� şe�ref�siz�li�ğin,� al�çak�lı�-ğın�en�aşırı�bi�çi�mi�ola�rak�ad�lan�dı�rı�rız.Bi�raz� ça�ğın�ko�şul�ları,� ül�ke�le�rin,� halk�la�rın� ko�şul�ları� gö�zö�nü�ne

ge�ti�ri�lir�se,�as�lın�da�da�ha�üst�dü�zey�de�bir�si�ya�sal�or�ga�ni�zas�yon�içi�negir�me�miz�den�baş�ka�yo�lu�mu�zun�kal�madığı�gö�rü�le�cek�tir.�Üst�dü�zey�-de�bir�si�ya�sal�or�ga�ni�zas�yo�nun�içi�ne�gir�me�nin�de�ça�ğın�ger�çek�le�ri�ni,ül�ke�nin�ger�çek�le�ri�ni� te�mel�alan�bir�si�ya�sal� il�ke�ler�bü�tü�nün�den�ko�-puk�ola�ma�ya�cağı�ve�bu�il�ke�le�rin�ger�çek�leş�ti�ril�me�si�için�de�sağ�lambir�teş�ki�lat�lan�ma�nın�şart�ol�du�ğu�çok�açık�tır.�Ar�tık�so�run,�bu�nun�bi�-çi�mi,� il�le�ga�li�te�si,� elin�de�ki� araç�ları,� önün�de�ki� uz�man�lık� iş�bö�lümü,bun�la�rın�na�sıl�ger�çek�le�şe�ce�ği�dir.�Bü�tün�bun�lar�on�la�rın�kad�ro�la�rı�nınba�şa�ra�cak�ları� iş�ler�dir.�Bu�bi�çim�le�rin�bu� şe�kil�de�ol�ması�bi�zi�hiç�birza�man�cid�di� bir� teş�ki�lat�lan�ma�ya�gi�riş�mek�ten� alı�ko�ya�maz�ve�ya�bubi�çim�sel�so�run�lar,�bi�zi,�so�ru�nu�cid�di�bir�şe�kil�de�ele�al�mak�tan�alı�ko�-ya�maz.�Hiç�bir� so�ru�nun�üze�ri�ne�yü�rü�me�dik�çe,� ken�di�li�ğin�den� çö�-züm�len�di�ği�gö�rülmüş�de�ğil�dir.�Bü�tün�so�run�lar�as�lın�da�uzun�bir�ol�-gun�laş�ma� sü�re�ci� içe�ri�sin�de� çö�züm�len�miş�ler�dir.� Sağ�lam�bir� ör�güt,uzun�bir�mü�ca�de�le�pra�ti�ği�içe�ri�sin�de�an�cak�ge�le�nek�sel�le�şir�ve�ken�-di�bi�çi�mi�ni�ta�ma�men�ka�za�na�bi�lir,�ya�ra�ta�bi�lir.�Ama�bu�ko�nu�da�ce�sa�-ret�edil�me�ye�cek,�ki�şi�ler�bu�ko�nu�da�ola�ğa�nüstü�ça�ba�har�ca�ma�ya�cak�-

182

lar�ve�bir�gün�ken�di�le�ri�ni�dört�dört�lük�bir�ör�güt� için�de�bu�la�cak�lar!Olur�mu�bu?�Müm�kün�de�ğil.�Mad�de�nin�akı�şı�na,�mad�de�de�ki�ge�liş�-me�nin�özü�ne,�di�ya�lek�ti�ğin�özü�ne�ters�bir�du�rum�olur�du.�Bu�ol�sa�ol�-sa�me�ta�fi�zik�bir�dü�şün�ce�bi�çi�mi�ola�rak,�ide�a�list�bir�dü�şün�ce�bi�çi�miola�rak,� do�ğayı� ide�a�list�çe� yo�rum�la�ma�nın�bir� ka�lın�tısı� ola�rak�ka�fa�-mız�da�du�ra�bi�lir.�Hiç�bir�za�man�ger�çek�le�uyuş�maz.�De�mek�ki�bun�lar�dan�bi�zim�as�lın�da�çı�ka�ra�ca�ğı�mız�so�nuç�şu:�Biz

sos�ya�liz�mi�bir�öğ�re�ti�ola�rak�be�nim�se�di�ği�miz�an�dan�iti�ba�ren�bu�nunge�rek�le�ri�ni�ya�ya�pa�rak�ge�li�şe�cek�tik�ya�da�bu�nun�ge�rek�le�ri�ni�ye�ri�nege�tir�me�den� soy�suz�la�şıp,� ay�dın�bo�zun�tu�ları� ha�li�ne� ge�le�cek�tik.�As�-lın�da�bu�gü�ne�ka�dar�ki� pra�ti�ği�miz�de,� bazı� ha�ta�lar,� bazı� te�o�ri�den�vepra�tik�ten�ko�puk�luk�lar,� ye�ter�siz�lik�ler� ol�ma�sı�na� rağ�men,� or�ta�la�maola�rak�sos�ya�list�le�rin�ka�bul�ede�bi�le�cek�le�ri�bir�ya�şam�sti�li�ni�ge�liş�ti�-re�bil�dik.�Sos�ya�list�bir�ör�güt�len�me�nin�muh�te�vası,�bi�çi�mi,�ka�za�na�bi�-le�cek�bir�ham�mad�de�yi�oluş�tu�ra�bil�dik,�bu�ko�nu�da�bel�li�bir�me�sa�fe�yisağ�la�ya�bil�dik.�Ama�bun�dan�da�ha�öte�si�ni�de�bu�şe�kil�de�gö�tür�me�ninzor�ola�ca�ğını,�ya�ni�sayı�ola�rak�da�ha�faz�la�art�ma�nın,�grup�ola�rak�da�-ha�faz�la�ço�ğal�ma�nın�bir�an�lamı�ola�ma�ya�ca�ğını�ve�ya�bu�şe�kil�de�sür�-dür�me�nin�gi�de�rek�da�ğıl�ma�la�ra,� pa�sif�leş�me�le�re�yol� aça�ca�ğını,� yi�nebu�şe�kil�de�kar�şı�mız�da�ki�güçlü�en�gel�ler�kar�şı�sın�da�faz�la�tu�tu�na�ma�-ya�ca�ğı�mızı,�bu�en�gel�ler�ta�ra�fın�dan�özel�lik�le�par�ça�la�na�ca�ğı�mızı,�bü�-yük�teh�li�ke�ler�için�de�bı�ra�kı�la�ca�ğı�mızı�ra�hat�lık�la�söy�le�ye�bi�li�riz.�O�hal�de�bu�tip�teh�li�ke�ler�den�alı�ko�nul�mak�açı�sın�dan,�güçlü�pra�-

tik�en�gel�le�rin�üs�te�sin�den�ge�le�bil�me�miz�açı�sın�dan,�cid�di�bir�ör�güt�-len�me�ye�yö�nel�me�miz� şart�tır.� Sa�vaş� bi�çim�le�ri�nin� ge�liş�me�si,� ha�pis�-ha�ne�de�mü�ca�de�le�ler,� ha�pis�ha�ne�le�re� düş�me�ler� ve�gi�de�rek� ça�tış�ma�-lar�da�öl�me�le�re�va�ra�na�dek�bir�çok�şart,�biz�den�güçlü�bir�ör�güt�len�meta�lep�edi�yor.�Bu�ör�güt�len�me�ya�ra�tı�la�maz�sa,�ağır�so�rum�lu�luk�lar�al�-tın�dan�kal�kıl�maz�sa� yapı� çö�zü�lür,� çö�zü�lün�ce�de�bu�ör�güt� bir� da�haken�di�ni�ko�lay�ko�lay�bu�la�maz.�Bu�açı�dan�da�ar�tık�bi�lin�ci�mi�zi,�ki�şi�li�-ği�mi�zi� to�par�la�ya�rak,� için�de�bu�lun�du�ğu�muz�ko�şul�la�rın� bü�tün� zoryön�le�ri�ni� bi�le�rek,� ama�bu�nun�ya�nın�da� in�sa�noğ�lu�nun�bü�tün�ye�te�-nek�le�ri�ni� ça�lış�tı�ra�rak�bir� sos�ya�list� ör�güt�len�me�ye�yö�nel�mek�zo�run�-da�yız.�“Ace le ye ge ti ril miş”�ve�ya�“böy le bir gö re vin al tın dan kal ka -

183

ma ya ca ğı mız”�gi�bi�bir�dü�şün�ce�as�lın�da�opor�tü�nizm�dir�ve�ya�sos�ya�-lis�tin�ka�bul�ede�me�ye�ce�ği�bur�ju�va�an�la�yış�lar�dır.�Öte� yan�dan�bu� tip� ör�güt� so�ru�nu�nu� ade�ta� bir� bil�me�cey�miş� gi�bi

çö�züm�le�me�nin�de�an�lamı�yok�tur�as�lın�da.�Sos�ya�lizm�ba�sit�ve�sa�debir� ide�o�lo�ji�dir.�Evet,� biz� bu�ra�da� ade�ta� bir� bil�me�ce�yi� çö�zü�yor�muşgi�bi�me�se�le�le�ri�ge�ti�ri�yo�ruz.�Bazı�ke�li�me�ler�üze�rin�de�yi�ne�çok�açıknok�ta�la�ra� iliş�kin� sa�at�ler�ce� tar�tı�şı�lı�yor.�Hal�bu�ki� bun�lar� son�de�re�cege�rek�siz,�hiç�bir�şey�ka�zan�dır�ma�ya�cak�tar�tış�ma�lar�dır.�Sos�ya�list�öğ�-re�ti�nin�il�ke�le�ri�açık�tır,�bu�nun�teş�ki�lat�lan�ma�sı�nın�il�ke�le�ri�de�son�de�-re�ce�ba�sit�ve�de�tay�lı�dır.�Ama�bu�bi�çi�min�içe�ri�ği�ni�dol�dur�mak�da�ça�-ğı�mı�zın�en�ile�ri�ci�in�sa�nı�nın�bir�işi�ola�bi�lir.�Eğer�ar�ka�daş�lar�id�di�a�lı�-lar�sa�böy�le�bir�ya�pıyı�ka�za�na�bi�lir�ler.�Şu�nu�di�ye�cek�ler:�“Kür dis tan’ -da ki ay dı nın uşak laş ması, ki şi lik siz li ği, si ya sal ge liş me le rin dı şın -da ya şayışı, ye tiş me si, top lum sal ge liş me nin az olu şu yü zün densos yal ol ma ması, bü tün bun la rın ki şi le rin du ru mu nu güç leş ti re bi -le ce ği ve bun la rın faz la me sa fe ala ma ya cağı...” Evet,� bun�lar� birka�der� ola�rak� alı�nır�lar�sa� bu�güç�le�rin� ya�şa�ma�ya�da�hak�ları� yok�tur.Bü�tün�bun�lar�ka�der�ola�rak�ka�bul�edi�le�cek�se�da�ha�si�ya�sal�mü�ca�de�-le�yi�ne�di�ye�be�nim�si�yo�ruz,�sos�ya�liz�mi�ne�di�ye�be�nim�si�yo�ruz?Ta�bii�ki�sos�ya�list�ör�güt�len�me�ler�sı�cak�sa�vaş�or�ta�mın�da�da�ba�rış�-

çıl� or�tam�lar� için�de�de�olu�şa�bi�lir,� bü�yük�ulus�lar� için�de�de�kü�çükulus�lar�için�de�de�olu�şa�bi�lir,�zen�gin�bir�ma�ter�yal�le�de�za�yıf�bir�ma�-ter�yal�le�de�olu�şa�bi�lir,�çok�sa�yı�da�kad�roy�la�da�az�sa�yı�da�kad�roy�la�daolu�şa�bi�lir,�güçlü�ön�der�ler�le�de�olu�şa�bi�lir�ve�bu�nun�ya�nın�da�sı�ra�dansos�ya�list�ler�ta�ra�fın�dan�da�oluş�tu�ru�la�bi�lir.�Bu�ko�nu�da�ki�fark�lar�faz�labe�lir�le�yi�ci� de�ğil�dir,� öy�le� çok�güçlü,� çok�mü�him� şart�lar� de�ğil�dir.Da�ha�çok�inanç,�fe�da�kar�lık,�bi�raz�ce�sa�ret�ve�mü�ca�de�le�is�te�yen�birme�se�le�dir.�Bu�ko�şul�la�rın�kar�şı�lan�ma�sıy�la�bir�lik�te�ra�hat�lık�la�bir�sos�-ya�list�teş�ki�lat�işi�yü�rür.�Ama�çok�kan�dö�ker,�zor�la�nır,�he�men�tu�tuk�-la�nır�lar,�he�men�hap�se�dü�şer�ler,�he�men�ya�ra�la�nır�lar,�aç�ka�lır�lar,�çokbit�kin�dü�şer�ler,�bü�tün�bun�lar�ola�bi�lir.�Ama�de�min�say�dı�ğım�ko�şul�-lar�olur�sa,�bu�da�bir�sos�ya�list�ör�güt�len�me�dir�ve�ya�böy�le�ce�sos�ya�listör�güt�len�me�de�olur.�Faz�la�uza�ta�ma�yız,�ya�ni�eğer�biz�bu�ya�pıyı�da�-ha�da�bu� şe�kil�de�gö�tü�rür�sek�ne�ya�pa�ca�ğız?�Da�ha� çok�grup,� da�ha

184

çok�adam,�da�ha� çok�ki�tap�oku�ma,� ama�ör�güt�len�me�de� faz�la�ge�liş�-me�me.�Beş-altı� se�ne�dir� da�ha� çok�bi�rey�sel� ça�ba�lar� har�ca�ya�rak�birton� çev�re� olu�şa�bi�lir,� ama�biz� bun�lar�la� övü�ne�me�yiz.�Or�ta�ya� çı�kanbu�ürün�le�rin�çok�sı�nırlı�ol�du�ğu,�an�cak�bel�li�bir�ha�zırlığı�ifa�de�et�ti�ğiaçık�tır.�Bi�zim�da�ha�çok�bu�ha�zır�lık�için�de�cid�di�gö�rev�le�re�ha�zır�lan�-dı�ğı�mız�da,�da�ha�ka�lıcı,�da�ha� ile�ri�ci� so�nuç�lar� için�ha�zır�lan�dı�ğı�mızda�açık�tır.�Bun�dan� son�ra�ki� dö�nem�de�uzun� sü�re�li� ge�çi�ri�len�ha�zırlığı� da�ha

ge�liş�miş�bir�ya�pı�ya�dö�nüş�tür�mek�ve�böy�le�ce�mü�ca�de�le�yi�bi�raz�da�-ha�tek�nik,�bi�raz�da�ha�mo�dern�bir�sü�reç�içi�ne�sok�mak,�faz�la�za�i�yatver�me�den,�bu�ka�dar� in�sa�nın�ener�ji�si�ni�bo�şa�çar-çur�et�me�den,�her�-ke�se�bel�li�gö�rev�ler�da�yat�mak�ve�mü�ca�de�le�yi�hem�top�lum�sal�te�meliçe�ri�sin�de,�hem�gör�sel�are�na�da�da�ha�çok�hız�lan�dır�mak�ta�ri�hi�bir�zo�-run�lu�luk�tur.�Böy�le�bir�bi�çim,�çağ�da�da�en�uy�gun�sa�vaş,�mü�ca�de�le,ör�güt�bi�çi�mi�dir.�Ül�ke�de�ki�hal�kın�da�biz�den�en�çok�is�te�di�ği�bir�ça�-lış�ma�bi�çi�mi�dir.�Bu�na�aday�ola�cak�ar�ka�daş�la�rın�bü�tün�ki�şi�sel�ye�te�-nek�le�ri�ni�bu�na�uy�gun�ola�rak�ge�liş�tir�me�le�ri,�bu�nun�bi�linç�li�ön�cü�le�riol�ma�ları�ve�bu�ko�nu�da�ken�di�öz�ve�ri�le�ri�ni�kul�lan�ma�ları�ge�re�kir.�Buolur�sa� bu� iş�ler� yü�rür,� ni�ye�yü�rü�me�sin?�Fa�kat� ol�ma�sa,� ya�ni� in�sanken�di�özünü�bu�ko�nu�da�kul�lan�maz�sa,�bi�raz�kö�le�le�şir�se,�dar�gö�rüşlüolur�sa,� ta�bii� ki� ol�maz,� bu� sos�ya�lizm�de�yü�rü�ye�me�ye�cek�tir.�Bi�zimya�pı�mız�böy�le�bir�yapı�de�ğil�dir.�Ar�ka�daş�la�rın� inanç�dü�zey�le�ri,� fe�-da�kar�lık�dü�zey�le�ri� hızlı� bir� sos�ya�list� teş�ki�lat�lan�mayı� is�te�mek�te�dir.Dö�kü�len�kan�la�ra,�çe�ki�len�sı�kın�tı�la�ra,�bu�ka�dar�ya�şa�nı�lan�acı�tec�rü�-be�le�re�kar�şın,� eğer�biz�hâ�lâ�bir� ör�güt�len�me�ye�yö�ne�le�mez�sek� ta�rihbi�zi�af�fet�me�ye�cek�tir.�Sos�ya�list� bir� ör�güt�len�me�nin�biz�de� zo�run�lu� ol�du�ğu�nu�ve�bu�ör�-

güt�len�me�nin�re�for�mist�ve�gev�şek�ör�güt�len�me�ler�le�hal�le�di�le�me�ye�ce�-ği�ni,�sos�ya�list�bir�ide�o�lo�ji�nin�cid�di,�si�ya�sal�he�def�ler�le�uğ�ra�şa�bi�le�ce�-ği�ni�ve�bu�cid�di�si�ya�sal�he�def�le�ri�de�ger�çek�leş�tir�mek�için�cid�di�birör�güt,�ko�mü�nist�bir�ör�güt�bi�çi�mi�ni�ka�zan�ması�ge�rek�ti�ği�ni�ra�hat�lık�lasöy�le�ye�bi�li�yo�ruz.�Bu�ko�nu�da�tar�tış�ma�nın�bi�le�yer�siz�ol�du�ğu�nu�söy�-le�ye�bi�li�yo�ruz.�Evet,�mut�la�ka�bu�nun�bazı�ku�ral�la�rını�ge�liş�ti�re�ce�ğiz,ama�bu�nun�la�da�ta�bii�ki�iş�ler�bit�me�ye�cek�tir.�Bel�li�bir�ku�ral�lar,�il�ke�-

185

ler�sis�te�mi�ne�ka�vu�şan�bir�sos�ya�list�ör�güt�len�me�nin�önü�ne�çok�cid�dipra�tik�ler�koy�ması�ge�rek�ti�ği�ni,�bir�yan�dan�cid�di�ör�güt�len�me�ler�ger�-çek�leş�tir�me�si,�öte�yan�dan�di�ğer�ör�güt�len�me�le�ri�ni�sı�cak�bir�sa�vaş�labü�tün�leş�tir�me�si�ge�rek�ti�ği�ni�de�ek�le�me�li�yiz.�Önü�müz�de�ki�en�önem�liör�güt�sel� gö�rev�ler� de�bun�lar�dır.�Bu�gö�rev�le�ri� çöz�me,� gü�nü�mü�zünve�ya�ha�re�ke�ti�mi�zin�en�acil�so�run�la�rı�dır.�Ar�ka�daş�la�ra�ön�le�rin�de�ki�enacil�so�run�ola�rak�ve�as�ga�ri�bir�ör�güt�sel�he�def�ola�rak;�ör�güt�len�me�deözel�lik�le�mer�ke�zi�ya�pı�dan�baş�la�mak�şar�tıy�la�gi�de�rek�ta�ba�na�doğ�rumer�ke�zi� bir� şe�kil�de�ko�mi�te�leş�me�yi,� ko�mi�te�leş�me�si�ni,� çe�şit�li� kit�leör�güt�le�ri�ni�ge�liş�ti�re�rek�yü�rüt�me�yi,�çe�şit�li�sa�vaşçı�kad�ro�la�rını�ge�liş�-ti�re�rek�ör�güt�len�me�yi�ve�gi�de�rek�bu�nu�bü�tün�üye�le�ri�ne�be�nim�set�me�-yi,�böy�le�ce�ül�ke�de�ki�si�ya�sal�ge�liş�me�ler�içe�ri�sin�de,�top�lum�sal�ge�liş�-me�ler�içe�ri�sin�de�ön�der�gü�cünü�du�yur�mayı�ve�ön�der�bir�güç�ola�rakha�re�ket�et�me�yi�be�lir�te�bi�li�riz.�Bu�grup�pra�ti�ğe�yö�nel�di�ğin�de�umut�la�rı�mız�la�be�ra�ber�te�dir�gin�lik�-

le�ri�miz,� hat�ta� en�di�şe�le�ri�miz� epey�vardı.�Öy�le�bir� şey�ya�pılmış�ki,ha�ya�tı�mı�zın� bü�yük�bir� bö�lümü�bu� ama�ca�hep�se�dil�miş�tir.�Bun�larönem�li�ta�bii,�bü�tün�ko�mü�nist�ler�ha�yat�la�rını�bir�da�va�ya�adar�lar,�ger�-çek�ten� adar�lar.�Bun�lar,� yü�zey�sel� ola�rak�de�ğil,� bü�tün�ya�şam�la�rını,sa�de�ce�genç�lik�le�ri�ni� ve�bazı� yan�la�rını� de�ğil,� bü�tün�ma�ne�vi-mad�digüç�le�ri�ni� böy�le� bir� da�va�ya� ada�ya�bi�lir�ler.�Bu�ko�nu�da� epey�ör�nekvar�dır.�Ta�bii�ki�biz�de�bü�yük�öl�çü�de�bu�amaç�la�ken�di�ki�şi�li�ği�mi�zibir�da�va�ya�ada�ya�bil�me�ce�sa�re�ti�ni�gös�ter�mi�şiz.�Bu�ku�ru�bir�ce�sa�retde�ğil,�bu�ce�sa�re�ti�ya�ra�tan,�böy�le�bir�ce�sa�re�te�gi�riş�me�yi�ya�ra�tan�bir�-çok�top�lum�sal�et�ken,�bir�çok�ta�rih�sel�et�ken�de�var�dır.�Bü�tün�bun�la�-rın� bir� sen�te�zi�ni� ya�pa�rak�bir� da�va� adamı�ol�ma�ya�ka�rar� ver�mi�şiz.Bu�nun�la�bir�lik�te�ta�bii�ki�mut�la�ka�her�da�va�nın�yol�daş�ları�var�dır,�herda�va�nın�in�san�ları�var�dır.�Biz�de�bun�ları�bel�li�sa�yı�da�in�san�lar�la�yap�-ma�ya�ça�lış�mı�şız,�ki�ta�rih�te�he�men�he�men�bü�tün�kut�sal�da�va�lar,�bü�-tün�halk�la�rın�ba�ğım�sız�lık�ve�öz�gür�ce�ge�liş�me�si�ni�di�le�ge�ti�ren�bü�tünda�va�lar�az-çok�seç�kin�bir�yol�daş�kit�le�si�ta�ra�fın�dan�sa�vu�nu�lur.�Bun�-lar� en�ön�de�yü�rür�ler,�mü�ca�de�le�nin�ba�şın�da�bu�lu�nur�lar�ve� tüm�ha�-yat�la�rını�bu�şe�kil�de�ör�nek�ola�rak�or�ta�ya�se�rer�ler.�Ta�rih�te�tüm�da�vaadam�la�rı�nın�yap�tı�ğını,�gü�nü�müz�de�tüm�ko�mü�nist�le�rin�yap�tı�ğını�bi�-

186

zim�yap�ma�mız�son�de�re�ce�do�ğal�dır.�Bu�ko�nu�da�“her kes ki şi sel çı -kar la rını dü şü nü yor, her kes ken di mes lek le ri icabı dev rim ci lik ya -pı yor ve ya her kes top lum la bağ la rını ko ru ya rak dev rim ci lik ya pı -yor”�de�yip� esas� öl�çü�le�ri�mi�zi� gör�mez�lik�ten�ge�le�me�yiz.�As�lın�da�buişin�öl�çü�le�ri�ni�an�la�yıp�bu�öl�çü�le�ri�ka�bul�ede�cek�tik,�bu�nun�ge�rek�tir�-di�ği� bi�lin�ci� oluş�tu�ra�cak,� bu�nun�biz�den�bek�le�di�ği� ce�sa�re�ti,� fe�da�-karlığı�oluş�tu�ra�cak�ve�ta�bii�bu�nun�ya�nın�da�ya�şa�ma�gü�cünü�ken�di�-miz�de�oluş�tu�ra�cak�tık.�Es�ki�den�mü�ca�de�le�ye� ka�tı�lım�lar� bi�ze� bü�yük� bir�mo�ral� ver�di�ği

gi�bi�bü�yük�bir�güç�ka�ta�ca�ğı�na,�çok�önem�li�da�va�adam�la�rı�nın�çı�ka�-ca�ğı�na�da�ir�inan�cı�mızı�da�güç�len�di�ri�yor�du.�Fa�kat�son�dö�nem�ler�dedu�rum�bi�raz�fark�lı�laştı.�Bel�ki�bin�le�re�var�mış�tır�sem�pa�ti�zan�la�rı�mız,halk�la� iliş�ki�le�ri�miz,� bel�ki� beş� bi�ne� ya�kın� güçlü� sa�vaşçı� kad�ro� daşu� an�da� çı�ka�bi�li�riz,� fa�kat� es�ki�den� ol�du�ğu� gi�bi� da�va�ya� bü�yük� birkut�sal�lık�de�re�ce�sin�de�bak�ma�du�ru�mu�yok.�Bu�ar�ka�daş�la�rın�pra�ti�ği�-ne,� ken�di� pra�ti�ği�mi�ze� ve�ya� bazı� ar�ka�daş�la�rın� pra�ti�ği�ne� yi�ne� bak�-ma�ya�de�vam�edi�yo�ruz.�Ya�ra�tı�lan�bazı�pra�tik�ler�var�or�ta�da,�bun�lar�-da� bazı� ki�şi�le�rin� dav�ra�nış�la�rını� gö�zö�nü�ne� ge�tir�di�ği�miz�de,� bu� tipiliş�ki�le�ri�çok�cid�di�gör�me,�bu�tip�iliş�ki�le�re�ala�bil�di�ği�ne�de�ğer�ver�-me� an�la�yı�şın�dan� uzak�la�şıl�dı�ğını� gö�rü�yo�ruz.�Bu�nun� sos�ya�lizm�dendoğ�du�ğu�na,� sos�ya�liz�min� top�lu�mun� ta�ri�hi�ne,� top�lu�mun�bu�günküha�ya�tı�na� uy�gu�lan�ma�sın�dan� kay�nak�lan�dı�ğı�na� inan�mı�yo�ruz.�Da�haçok� top�lu�mun�bü�tün�ar�tık�la�rı�nın,� bü�tün�pis�lik�le�ri�nin� saf�la�rı�mız�daönem�li� oran�da� var�lı�ğını� ko�ru�ma�sın�dan� kay�nak�lan�dı�ğını� söy�lü�yo�-ruz.�Ger�çek�ten�sos�ya�liz�min�haz�me�de�me�ye�ce�ği,�sos�ya�list�bir�oto�ri�-te�nin�haz�me�de�me�ye�ce�ği�bir�ger�çek�lik�tir.�İs�ter�sö�mür�ge�ci�lik�ten,�is�-ter�se� es�ki� top�lum�dan� do�ğan� dav�ra�nış�la�rın� ar�ka�daş�lar�da� et�kin� ol�-ma�sın�dan� kay�nak�lan�sın,� böy�le� bir� pra�tik� içe�ri�sin�de� yer� alan�la�rınbazı�pra�tik�le�ri�nin�bu�yol�da�bi�zi�ge�ri�le�te�bi�le�ce�ği,� te�dir�gin�ede�bi�le�-ce�ği,� bu� yol�da�ki� yü�ce�li�ği� kav�ra�ma�ya�cak�ları� ve� çok� ba�sit� ha�ta�larya�pa�bi�le�cek�le�ri,�do�la�yı�sıy�la�da�va�nın�kut�sal�lık�de�re�ce�si�ni�bo�za�cak�-ları,� yü�ce�li�ği�ne� göl�ge� dü�şü�re�cek�le�ri� inancı� uya�nı�yor.�Ta�bii� ki� buda�bi�zi�cid�di�ola�rak�dü�şün�dü�rü�yor.�İn�san�lar�ya�şam�la�rını�bir�da�va�nın�em�ri�ne�ko�ya�bi�lir�ler,�ta�rih�te�bu�-

187

nun�ör�nek�le�ri� çok�tur.� İn�san� so�yu�na�mah�sus� bir� dav�ra�nış�tır.�Amaeğer� bir� da�va�nın� için�de�yoz�laş�ma�ve�ya�bir� da�va�nın�kad�ro�la�rın�da,yol�daş�la�rın�da�her�ba�kım�dan�ça�lış�kan�lık,�bi�linç,�ce�sa�ret,�iş�le�ri�fe�rahbir� şe�kil�de�yap�ma,� so�run�ya�rat�ma�ma�ko�nu�la�rın�da�bir� yoz�laş�ma,dur�gun�luk,�ha�fif�lik�ve�ya�ye�te�ri�ka�dar�ze�ki�ce�ha�re�ket�et�me�me,�ya�niasa�lak�lık�di�ye�bi�le�ce�ği�miz�şey�ler�var�sa,�el�bet�te�ki�bi�zim�bu�ya�pı�nıniçi�ni� eşe�le�me�miz,� bu�ya�pı�da�ki� yanlış� eği�lim�le�ri,� çe�şit�li� dav�ra�nış�-ları,�var�sa�un�sur�ları,�eği�lim�le�ri�ni�tes�pit�et�me�miz�ge�re�ke�ce�ği�açık�tır.Bir�ge�mi�dü�şü�ne�lim;�çok�güçlü�dal�ga�la�rın�ol�du�ğu�ok�ya�nus�lar�da�yolalı�yor�ve�o�ge�mi�nin� için�de�çe�şit�li� fa�re�ler�var�ve�ya�sı�zıntı�yapmış.Bazı�ka�nal�lar�dan�sü�rek�li�su�akı�yor�ge�mi�ye...�Kı�sa�ca�ge�mi�için�de�kibazı�şey�ler�ge�mi�yi�şu�ra�dan�bu�ra�dan�ba�tır�ma�ya�ça�lı�şı�yor�lar.�Mut�la�-ka�bir�teh�li�ke�var�ge�mi�nin�için�de.�Bu�ge�mi�ok�ya�nus�lar�da�iler�le�ye�-cek�se�ve�iç�te�sı�zıntı�yap�ma�ya�yol�açan,�ge�mi�yi�böy�le�ke�mi�ren�şey�-ler�var�sa,�mut�la�ka�bun�la�ra�bir�hal�ça�re�si�ara�mak�ge�rek�ti�ği�ve�ya�enazın�dan�bazı�uya�rı�lar�da�bu�lun�mak�ge�rek�ti�ği�şart�tır.�Dev�rim�bir�ok�ya�nus�tan�teh�li�ke�li�şey�ler�le�do�lu�bir�yol�dur.�Bir�ok�-

ya�nus�ta�ki�fır�tı�na�lar�dan�da�ha�faz�la�fır�tı�na�la�rın�yer�aldığı�bir�sü�reç�tirdev�rim� sü�re�ci.�Böy�le� olun�ca�da�bi�zim�ger�çek�ten�bir� ge�mi� tay�fasıola�rak�ya�da�ge�mi�yi�yü�rü�ten�bir�tay�fa�ola�rak,�çok�sağ�lam�bir�şe�kil�-de�ge�mi�yi�her�türlü�teh�li�ke�ye�karşı�ko�ru�ma�mız,�özel�lik�le�iç�te�ge�mi�-yi�böy�le�tah�rip�ede�cek�bü�tün�dav�ra�nış�ları,�gö�rev�le�ri�ni�la�yı�kıy�la�ye�-ri�ne� ge�tir�me�yen�bü�tün� eği�lim�le�ri� or�ta�dan�kal�dır�ma�mız�ge�rek�ti�ğiaçık�tır.�“Bazı şey ler ger çek leş miş tir, mü ca de le bazı so nuç lar ya ra -ta bil miş tir, in san lar da bel li öl çü de tat min ol duk ları, bel li öl çü deamaç la rı na er miş ol duk ları için, es ki den da ha ya kın iliş ki le re şim -di pek de ğer ve ril mi yor”�de�ni�le�bi�lir.�An�cak�bu�ka�bul� edi�le�mez,çünkü� sos�ya�list�ler�ola�rak�biz� sos�ya�lizm�va�sı�ta�sıy�la�do�ğayı,� top�lu�-mu,�ta�ri�hi�ta�nı�mak�tan�her�za�man�bü�yük�bir�zevk�du�ya�rız.�Sö�mür�ge�ci�li�ğin� ve� fe�o�da�liz�min�ya�rattığı� akıl� al�maz�ya�pı�la�rın,

in�sa�nın�yü�re�ği�ni� böy�le� taş�laş�tı�ran�ya�pı�la�rın,� el�bet�te� ki�mo�ra�li�mi�ziyık�tı�ğını,�biz�de�mo�ral,�in�san�lık�bı�rak�ma�dı�ğını�an�la�rız.�Fa�kat�bir�debu�ya�pıy�la� sa�va�şan�güç�ler� bu�mü�ca�de�le�ye� la�yık�ola�maz�lar�sa,� bumü�ca�de�le�nin�zor�lu�ğu�nu�kav�ra�yıp�bu�na�uy�gun�al�ter�na�tif�le�ri�ge�liş�ti�-

188

re�mez�ler�se,�ta�bii�ki�in�san�la�rın�ken�di�le�ri�ni�ye�ni�den�göz�den�ge�çir�me�-le�ri�şart�tır�ve�ya�mü�ca�de�le�nin�ko�şul�la�rını�ye�ni�den�göz�den�ge�çir�me�-le�ri�ge�rek�li�dir.�Ama�şu�söy�le�ne�bi�lir;� in�san�so�yu�nun�ya�pı�sın�da�bel�libir�ge�liş�me�sü�rek�li�dir.�Hat�ta�do�ğa�da�en�çok�ge�liş�me�ye�yat�kın�var�-lık�in�san�dır.�Mad�di�ale�min�içe�ri�sin�de,�ev�ren�içe�ri�sin�de�ken�di�ni�ye�-ni�le�me�ye�en�açık�var�lık�in�san�so�yu�dur�ve�ya�in�san�şe�kil�len�me�si�dir,in�san�bey�ni�dir,�mo�ral�ya�pı�sı�dır.�An�cak�in�sa�nın�ken�di�ni�ye�ni�le�me�simut�la�ka�bel�li�bir�ide�o�lo�jik,�si�ya�sal�yapı�içe�ri�sin�de�ger�çek�leş�ti�ril�me�-li�dir.�Mev�cut�si�ya�sal,�ide�o�lo�jik�ya�pı�lar�dı�şın�da�ye�ni�len�me�yi�dü�şün�-mek�müm�kün�de�ğil�dir.�Bel�li�bir�da�va�ya,�bel�li�bir�mü�ca�de�le�ye�atıl-mış� in�san�lar� için� ide�o�lo�jik-po�li�tik�bir� plat�form�dı�şın�da�ye�ni�len�memüm�kün�de�ğil�dir.�Bu�ol�sa� ol�sa� kü�çük-bur�ju�va� ra�hatlığı� an�la�mı�nage�le�bi�lir.�Kü�çük-bur�ju�va�zi�nin�sı�kış�ması,�kü�çük-bur�ju�va�la�rın�ha�yat�-tan,�top�lum�dan�kor�ku�la�rını,�ba�sit�bir�ya�şan�tıy�la�giz�le�me,�mas�ke�le�-me�dü�şün�ce�si�ola�bi�lir.�Kür�dis�tan’�da�çok�güçlü�ol�ma�sı�na�rağ�men,�de�ğer�ve�ri�len�bir�iliş�ki

ol�ma�sı�na�rağ�men�ah�bap-ça�vuş�luk�ko�kan�ar�ka�daş�lık�lar�dan�tu�tun,�hertürlü�aşi�ret�çi�ka�lıt�sal�iliş�ki�ler�den,�özel�lik�le�bu�iliş�ki�le�rin�de�mok�ra�tiközünü�in�kar�eden,�bu�ra�da�ki�de�mok�ra�tik�muh�te�vayı�ken�di�ge�ri�ci�kaniliş�ki�le�ri,�çı�kar�iliş�ki�le�ri,�şah�si�iliş�ki�le�ri�için�kul�la�nan�bü�tün�an�la�yış�-lar�dan�şid�det�le�nef�ret�edi�yo�ruz.�Böy�le�kan�ba�ğı�na�da�ya�nan,�ah�bap-ça�vuş�lu�ğa�ve�bel�li�bir�ye�rel�li�ğe�da�ya�nan�ya�kın�lık�lar�hiç� an�lamı�ol�-ma�yan�iliş�ki�ler�dir.�Bu�aca�ba�ne�den�böy�le�olu�yor?�Bu�zih�nen�de�ol�sa,his�si�ola�rak�da�ol�sa,�bel�ki�bir�ön�görü�de�ol�sa,�mut�la�ka�Kür�dis�tan’�da�-ki� top�lum�sal�ya�şan�tı�ya�bu�öğe�nin�ge�tir�di�ği� tah�ri�bat�ta� aran�ma�lı�dır.Ki�şi�le�rin�bir�bir�le�ri�ne�karşı�pro�fes�yo�nel�ce�de�ğil,�bir�da�va�adamı�ola�-rak�de�ğil,�ta�ma�men�böy�le�top�lu�mu�mu�zun�ilik�le�ri�ne�ka�dar�kök�salmışve�her�türlü�de�mok�ra�tik-ulu�sal�ge�liş�me�yi�bo�ğan,�klan,�aşi�ret�ve�ka�bi�-le�ci�lik,�böl�ge�ci�lik,�ma�hal�le�ci�lik�iliş�ki�le�riy�le�bir�bir�le�ri�ne�bağlı�kal�ma�-ları�in�sanı�ol�duk�ça�dü�şün�dü�rü�yor.�Bu�ko�nu�lar�in�sanı�ba�yağı�ra�hat�sızedi�yor.�Biz�ya�pı�mız�da�bu�özel�li�ği�mut�la�ka�tas�fi�ye�et�mek�için�mü�ca�-de�le�ver�dik.�Ama�bu�alan�da�ya�pıl�ması�ge�re�ken�da�ha�çok�şey�ler�var�-dır.�Fa�kat�yi�ne�bu�nun�da�ba�sit�bir�“ken di mi dü zel te yim”�ede�bi�ya�tıy�lave�ya�böy�le�bir�pra�tik�ön�lem�le�ola�ma�ya�ca�ğını,�bu�ko�nu�da�ki�şi�le�rin

189

de�rin�li�ği�ne�bir�ye�ni�len�me,�in�san�lık�kül�türü�ala�nın�da�ken�di�le�ri�ni�iyi�ceye�tiş�tir�me�le�ri�ve�ay�rı�ye�ten�bu�en�gin�kül�tür�ler�den�el�de�ede�cek�le�ri�enya�rarlı� so�nuç�ları�bu� top�rak�lar�da�or�ta�ya�koy�ma�la�rın�dan�ge�çe�ce�ği�nibil�mek�ge�re�kir.�Bu� tip�ki�şi�lik�le�rin�olu�şu�muy�la�bel�li�bir� say�gın�lı�ğınoluş�ması,�do�la�yı�sıy�la�bel�li�bir�yol�daş�lı�ğın�oluş�ması�bek�le�ne�bi�lir.�****İn�sa�nın�ta�rih�te�saygı�duy�du�ğu,�gör�kem�li�li�ği�ne�inandığı�çok

çe�şit�li,�do�ğa�da�ol�sun,�top�lum�da�ol�sun�ya�pı�lar�var�dır.�Biz�bu�ko�nu�-da�ken�di�mi�zi�son�de�re�ce�bü�yük�gör�mü�yo�ruz,�tam�ter�si�ne�do�ğa�da�kive�top�lum�da�ki�bu�gör�kem�li�ya�pı�lar�kar�şı�sın�da�ne�ka�dar�ba�sit�ol�du�-ğu�mu�zu�gö�re�rek�du�ru�mu�muz�dan� iğ�re�ni�yo�ruz.�Ama� in�san�bel�li�biroto�ri�te�ya�rattı�di�ye�bu�nun�göl�ge�si�ne�de�sı�ğı�na�maz,�sı�ğı�nıp�da�bu�tipiliş�ki�ler�le�top�lu�mu�da�ha�ge�niş�et�ki�si�al�tı�na�ala�maz.�Bu�tip�dav�ra�nış�-lar�ba�sit�dav�ra�nış�lar�dır.�Be�lirt�ti�ği�miz�gi�bi� top�lum�ta�ri�hi�ni�ve�mad�-de�nin�ge�li�şim�ev�re�le�ri�ni�iyi�kav�ra�yan�ki�şi,�bu�tür�iliş�ki�ler�den�faz�labir�şey�bek�le�ye�mez.�An�cak�bu�pra�tik�ler�kar�şı�sın�da�sert�ta�vır�da�ola�-cak�tır.�Bu�ka�dar�in�sa�nın�tu�tu�mu�aşı�nı�yor,�en�baş�ta�in�sa�nın�ken�di�si�-ne�say�gısı�var�sa,�ken�di�ya�şa�mı�na�bir�an�lam�ka�zan�dır�mak�is�ti�yor�sa,mut�la�ka�bir�sa�vaş�ve�re�cek�tir.�Biz�ce�bu�sa�vaş�la�olur,�dost�luk�la�ola�-ca�ğını� san�mı�yo�ruz.�Mut�la�ka�bir� sa�vaş�ola�cak�tır,� ki�şi�li�ğin�ye�ni�len�-me�si� açı�sın�dan� ta�ma�men�bir� sa�vaş� olur,� ama�bu� sa�vaş�ta�mut�la�kaka�fa,� kol� kı�ra�lım�de�mi�yo�ruz.�Sa�va�şın� üs�lu�bu�bi�raz� sert� ka�ça�bi�lir,fa�kat� önem�li� olan� sa�va�şın� özün�de�ya�tan� et�ken�ler,� sa�va�şın� da�-yandığı,�sa�va�şın�amaç�ladığı�fak�tör�ler�gö�zö�nü�ne�ge�ti�ri�lir�se,�üs�lu�bunsert�li�ği�zen�ne�dil�di�ğin�den�az�tah�ri�bat�ya�par,�hat�ta�yap�maz�bi�le.Ar�ka�daş�lar�bil�me�li�ler�ki,�gay�ri� ih�ti�ya�ri�de�ol�sa�bir�sert�lik� tav�rı�-

nın�is�ter�haklı,�is�ter�hak�sız�çok�önem�li�ne�den�le�ri�var�dır.�Bu�nu�gö�-re�bil�me�le�ri�ge�re�kir.�Bu�grup�pra�ti�ği�miz�de�uzun�yıl�la�rın�bir�ya�şantıpra�ti�ği�ol�du�ğu�için�biz�bun�ları�bu�şe�kil�de�be�lir�ti�yo�ruz.�Ya�ni�biz�buar�ka�da�şa,� dav�ra�nış�la�rı�na� na�sıl� saygı� gös�te�ril�me�si� ge�rek�ti�ği�ni� çokiyi�bi�li�riz.�As�lın�da�ne�re�de,�na�sıl,�ne�za�man�saygı�gös�te�ril�me�si�ge�-rek�ti�ği�ni� çok� iyi�bi�li�riz,� ama�bir�ki�şi�nin�ne�re�si�nin� sa�kat�ol�du�ğu�nuda�az-çok�bi�le�bi�li�riz.�Bu�ko�nu�da�kap�ris�li�ce,�ego�ist�çe�ol�ma�yan�öl�çü�-ler�kıs�men�de�ol�sa�var�dır.�Fa�kat�ar�ka�daş�la�rın�ki�şi�lik�le�ri�ni�ge�nel�lik�lege�liş�tir�me�yi,�de�ğiş�tir�me�yi,� ta�bii�ki�bu�nu�bir� abi,�bir�bü�yük�ola�rak

190

ve�ya� çok� iyi� bi�len�bi�ri�si� de�ğil,� bir� dü�şün�ce� in�sanı� ola�rak,� sü�rek�lidü�şün�ce�le�ri�ge�liş�tir�mek�is�te�yen�bir�ki�şi�ola�rak�ya�pa�lım.�Her�kes�tenbu�bek�le�nir.�Her�za�man�ye�ni�ya�ra�tıcı�dü�şün�ce�ler�or�ta�ya�çı�kar�mak,bu�nu�ki�şi�le�re�be�nim�set�mek,�top�lum�da�ge�rek�li�bir�gö�rev�dir.�Bun�larözel�lik�le�ay�dın�la�rın,�dev�rim�ci�le�rin�yap�ması�ge�re�ken�bir�fonk�si�yon�-dur.�Bu�hal�kın�-eğer�yoz�laş�tı�rıl�maz�sa-�çok�önem�li�bir�fonk�si�yo�nu�-dur.�Bu�nun�de�ğe�ri�bi�li�nir�se�çok� iyi�bir� fonk�si�yon�dur�ve� top�lu�munde�ğiş�ti�ril�me�sin�de,�ge�liş�ti�ril�me�sin�de�çok�önem�li� rol�ler� ifa�de�ede�bi�-lir.�Özel�lik�le�biz�de�bu�nun�ye�ri�çok�önem�li�dir.Ar�ka�daş�lar�ne�den�bu�ya�pı�mızı�kav�ra�ya�mı�yor�lar?�Sa�de�ce�ki�şi�sel

ya�pı�mızı�de�ğil,�sos�ya�liz�min�bu�ko�nu�da�ki�ya�pı�sını�ne�den�kav�ra�ya�mı�-yor�lar?�Sos�ya�liz�min�in�san�da�ya�rattığı�bi�linç�len�me�yi�ve�ya�fe�da�kar�lıkru�hu�nu,�ya�rattığı� ce�sa�ret� ru�hu�nu,� iş�le�ri�uz�man�ca-tek�nik�çe�yap�ma,giz�li�ce�yap�ma�ve�ay�rı�ca�da�vayı�her� za�man�kut�sal�bir�da�va�ola�rakgör�me,�bü�yük�bir�da�va�ola�rak�gör�me�yö�nünü�ken�di�le�rin�de�ni�ye�aşırıbir�şe�kil�de�ge�liş�ti�re�mi�yor�lar?�Ör�gütçü�ol�ma�ni�te�lik�le�ri�ni,�sa�vaşçı�ol�-ma�ni�te�lik�le�ri�ni�ni�ye�her� za�man�ge�liş�ti�re�mi�yor�lar?�Ge�liş�ti�re�me�miş�-ler�se�biz�ce�bun�la�rın�çok�sı�nırlı�iş�yap�ma�ları�ge�re�ke�cek�tir.�Şu�an�layışke�sin�sa�kat�tır;�bel�li�bir�ide�o�lo�jik-po�li�tik�he�def,�ör�güt�sel�yapı�sağ�lan�-ma�dan�ar�ka�daş�la�rın�bir�köylü�gi�bi�ve�ya�bir�fe�o�dal�yi�ğit�lik�ör�ne�ği�ola�-rak�or�ta�ya�çık�ma�ları�biz�de�ka�ri�ka�tü�rist�bir�dav�ranış�olur�ve�so�mut�birdav�ranış�ha�li�ne�de�ge�le�bi�lir.�Bu�ar�ka�daş�lar�ne�de�re�ce�ye�ka�dar� iyiolur�sa�ol�sun�lar,�ama�öte�yan�dan�çok�güçlü�bir� ide�o�lo�jik-po�li�tik,�ör�-güt�sel�ve�si�ya�sal�he�def�ler�pla�nın�da�baş�ka�bir�ar�ka�da�şın�yaptığı�ba�sitbir�ey�lem�bi�ze�çok�an�lamlı�ge�le�bi�lir.�Biz�bu�nun�de�rin�an�la�mını�kav�-ra�ya�bi�li�riz.�Bu�tip�bir�ey�lem�le�bu�te�mel�den�yok�sun�bir�ey�lem�ara�sın�-da�ki�farkı�an�la�ya�bi�li�riz.�Ha�yat�ta�ey�lem�le�rin�bir�yı�ğın�po�li�tik,�bir�yı�-ğın�sos�yal,�ide�o�lo�jik�et�ki�si�var�dır.�İn�san�ya�rattığı�ey�lem�le�rin�so�nu�cu�-nu�dü�şü�ne�mez�se�yi�ne�bir�köy�lü�den�farkı�yok�tur.�Ama�bun�lar�ol�ma�-malı�ta�bii.�Ki�şi�ler�bu�şe�kil�de�dav�ra�nır�lar�sa�ey�lem�le�ri�ne�ide�o�lo�jik,�si�-ya�sal�he�def�sap�ta�ması�ya�par�ve�bu�nu�bel�li�bir�ör�güt�len�me�ye�ka�vuş�tu�-ra�rak�bü�tün�ted�bir�le�ri�ni�düş�ma�nın�ağırlığı�ora�nın�da,�önün�de�ki�en�gel�-ler�ora�nın�da�da�alır�lar�sa,�bu�ko�nu�da�da�ey�lem�ler�ge�liş�ti�rir�ler�se,�bu�nasaygı�duy�ma�ya�cak� in�san,�bu�na�se�vin�me�ye�cek� in�san�yok�tur�as�lın�da.

191

Bu�ko�nu�da�bir�hal�kın�ka�za�na�cağı�çok�şey�var�dır.�Bu�nu�in�kar�ede�cekin�san�da�yok�tur.�Bi�zim�du�ru�mu�muz� şu�açı�dan�önem�li�dir;�ko�mü�nist�ler�de�her� za�-

man�bir� ekip�dü�şün�ce�si,� bir� ko�mi�te� dü�şün�ce�si� var�dır.�Özel�lik�leönü�müz�de�ki�dö�nem�ye�ni�den�bir�ör�güt�len�me�ye�yö�ne�le�cek�sek�ar�ka�-daş�lar�şu�nu�gö�ze�al�ma�lı�lar;�be�nim�ça�lış�ma�sti�lim�ve�ya�olay�la�ra�ba-kış�açım,�dav�ranış�özel�lik�le�rim�önem�li�dir.�Bu�ya�pı�dan�be�nim�le�ça�-lı�şa�bi�len,� ne�de�re�ce�ye�ka�dar� oran�tılı� ça�lı�şa�bi�le�ce�ği�ni� net�leş�tir�mişbir� ekip� çık�ma�lı�dır.�Hat�ta� şu�da� as�lın�da�gö�ze� alı�na�bi�lin�me�li�dir:Eğer� be�nim�le� cid�di� ola�rak� ça�lı�şa�bi�le�cek� ekip�olu�şur�sa� ve�ya�da�haya�rarlı�bir�ekip�olu�şa�bi�le�cek�se�ha�re�ke�ti�da�ha�de�ği�şik�bir�po�zis�yo�nasü�re�bi�li�riz.�Ama�ha�re�ke�tin� önü�müz�de�ki� dö�nem�de�yü�rü�tü�cü�lü�ğünübaş�ka�bir�ekip�ar�ka�daş�ala�bi�lir�se�çok�da�ha�olum�lu�olur.�Ben�de�bazıalan�lar�da,� özel�lik�le� dü�şün�ce� ala�nın�da�da�ha� çok�ya�rarlı� ola�bi�li�rim.Ama�bu�nu�gö�ze�ala�mı�yor�lar�sa�mut�la�ka�şu�kav�ran�ma�lı�dır;�ben�kar�-şım�da�kuk�la�gi�bi�her�de�di�ği�me�iki�de�bir�de�‘evet’��di�yen�adam�is�te�-mem,�öte�yan�dan�ka�fa�sız�adam�da� is�te�mem,�ge�liş�me�miş�bir�ya�pı�-dan�kay�nak�la�nan�ki�şi�lik�de�is�te�ye�mem.�Bu�ki�şi�lik�le�ri�en�ağır�şe�kil�-de�de�beş�pa�ra�lık�eder�du�ru�ma�ge�ti�re�bi�li�rim,�ben�den�bu�her�za�manbek�len�me�li�dir.�Çünkü�çok�önem�li�bin�ler�ce�ki�şi�nin�ka�de�ri�yü�rü�tül�-mek�is�te�ni�yor,�bu�ko�nu�da�de�ğil�sert�ol�mak,�ge�rek�ti�ğin�de�in�san�böy�-le�ki�şi�le�ri�ayak�ları�al�tı�na�ala�bi�lir.�Ge�rek�ti�ğin�de�in�san�in�sa�nın�yü�zü�-ne�tü�kü�re�bi�lir.�Ya�ni�bun�la�rın�hep�si�bek�len�me�li�dir�ve�in�san�bu�ko�nu�-da�çok�aşırı� sert�bi�çim�le�re�de�va�ra�bi�lir.�Elin�de�ol�ma�ya�rak�ka�za�larya�pa�bi�lir.�Bir�bi�rey�bü�tün�bun�ları�bi�le�rek�bir�ekip�te�gö�rev�ala�cak�tır.�Şu�ko�nu�da� ar�ka�daş�la�ra� say�gı�lı�yım;� on�la�rın� özel�lik�le�ri�ni� he�sa�ba

ka�tı�yo�rum,�on�la�rın� ki�şi�li�ği�ni,� ta�bii� ki� dev�rim�ci�mü�ca�de�le�ye� za�rarver�me�ye�cek�oran�da,� onun�ki�şi�li�ği�ni� yıp�rat�ma�mak� için� ne� la�zım�saonu�ya�pı�yo�rum�ve�yap�mı�şım�da,�ama�yok�on�lar�be�nim�du�ru�mu�mukav�ra�ma�dan�be�nim�le�is�te�di�ği�gi�bi�iş�ya�pa�cak�la�rını�sa�nı�yor�lar�sa�al�-da�nı�yor�lar.�Bu�ko�nu�da�bel�ki� dü�şü�ne�me�ye�ce�ği�niz� ka�dar,� bek�le�me�-ye�ce�ği�niz�ka�dar�aca�yip�dav�ra�nış�lar�da�bu�lu�na�bi�li�rim.�Evet,�hiç�an�la�-ya�ma�ya�ca�ğı�nız� tarz�da,�ma�hi�ye�ti�ni� kav�ra�ma�ya�ca�ğı�nız� tarz�da�böy�leşey�le�ri�ya�pa�bi�li�rim.�Ben�öy�le�saf�bi�ri�si�de�ği�lim,�ken�di�mi�o�şe�kil�de

192

gö�re�mi�yo�rum.�Bu�ka�dar� ki�şiy�le�mer�ha�ba�mız,� yol�daş�lı�ğı�mız�var,ya�ni� ‘bek le ne mez, çok gü ven dik’�� şek�lin�de�ki�şi�de�bir� gü�ven�ya�-ratmış�ola�bi�li�rim.�Fa�kat�bu�gü�ve�ne�faz�la�da�yan�ma�malı�ve�ya�bu�gü�-ve�nin�mut�la�ka�ki�şi�lik�ten�kay�nak�la�nan�öl�çü�ler�le�şu�ve�ya�bu�oran�dade�ğiş�ti�ri�le�bi�le�ce�ği� sap�tan�ma�lı�dır.�Biz� ken�di�mi�zi� faz�la� bü�yük�gör�-mü�yo�ruz,�son�de�re�ce�güçlü,�kuv�vet�li�bir�ya�pı�da,�ma�ne�vi�alan�da�ol�-sun,�di�ğer�alan�lar�da�da�ol�sun�ye�ter�li�gör�mü�yo�ruz.�Ama�bu�ko�nu�dabir�ya�şantı�bi�çi�mi�ni�oluş�tur�ma�ya�ça�lı�şı�yo�ruz.�Ar�ka�daş�lar�da�ken�diya�şan�tı�la�rını,� ce�sa�ret�le�ri�ni�ye�ni�le�me�li� ve�her�gün�ken�di�le�ri�ne�ye�niumut�lar�ya�rat�ma�lı�dır�lar.�Her�gün�bir�olay�dır�bi�zim�ya�şa�mı�mız.�Öy�le�fo�sil�leş�miş,�taş�laşmış

ya�pı�da�de�ğil�ler�se,� eğer�Kür�dis�tan’�da�ki� de�ği�şik�lik,� ya�ra�tı�cı�lık�gö�re�-vi�mi�zin�ne�ka�dar�bü�yük�ol�du�ğu�an�la�şı�lı�yor�sa�ki�şi�ler�de�her�gün�ken�-di�le�ri�ni�ye�ni�le�me�le�ri�ge�rek�ti�ği�ni�iyi�bil�me�li�dir�ler.�Ar�ka�daş�la�rın�bu�nuan�la�ma�ya�cak�la�rını� san�mı�yo�ruz.�An�cak�ye�ni�len�me�den,�ba�sit� tak�lit�çidav�ra�nış�la�ra�yö�nel�me�de� an�la�şıl�ma�ma�lı�dır.�Ye�ni�len�me�ol�sun�kırkse�ne�de�bir�ol�sun,�ama�ger�çek�ten�bir�ye�ni�len�me�ol�malı.�Böy�le�ola�ca�-ğı�na�ol�ma�sın�da�ha�iyi�dir.�Ar�ka�daş�lar�la�bu�gü�ne�ka�dar�ki�ça�lış�ma�lar�dahiç�güçlü�bir�ekip�ha�vası�için�de�ça�lış�ma�dı�ğı�mızı�be�lirt�mek�is�te�rim.Bu� is�ter�be�nim� tav�rım�dan�kay�nak�lan�sın,� is�ter� ar�ka�daş�la�rın�ki�şi�selya�pı�sın�dan�kay�nak�lan�sın,� ama�eğer�önü�müz�de�ki�dö�nem�de�gö�revala�cak�sak�bir�bi�ri�mi�zi� çok� iyi� ta�nı�mak�zo�run�da�yız.�Sa�nı�yo�rum�şuana�ka�dar�ki� ya�şantı� bir�li�ği,� bi�zim�bir�bi�ri�mi�zi� ta�nı�ma�mız�da�önem�liipuç�ları�ve�re�cek�ni�te�lik�te�dir.�Eğer�tah�lil�gücü�var�sa�bir�bi�ri�mi�zi�ta�nı�-rız.�Ör�ne�ğin�bu�ka�dar�ar�ka�daş,�bin�ler�ce,�on�bin�ler�ce�ar�ka�daş�oluş�tu�-ra�bil�mi�şiz.�Dik�kat�edi�lir�se�dü�rüst�ol�du�ğu�nu�zu,�bir�bi�ri�ni�ze�karşı�hay�-li�gü�ve�ni�ni�zin�ol�du�ğu�nu�siz�ken�di�niz�de�gö�rü�yor�su�nuz.�Bir�bi�ri�ni�zeca�nı�nızı�ve�re�bi�le�cek�ka�dar�gü�ve�ni�yor�su�nuz,�bun�dan�şüp�he�miz�yok.Ama�de�mek�is�te�di�ğim�ki�şi�le�ri�ta�nı�ma�da�ve�on�la�ra�gü�ven�me�de�öl�çü�-ler�var�dır.�Bu�ya�pıyı�du�rak�la�ta�cak,�bu�ya�pıyı� şu�ve�ya�bu� şe�kil�desap�tı�ra�cak�bazı�dav�ranış,�eği�lim�ve�un�sur�lar�da� faz�la�ya�şa�ya�ma�ya�-cak�la�rını�mut�la�ka�bil�me�li�dir�ler�ve�bu�tip�ler�bun�dan�son�ra�ge�ri�de�ka�-la�cak�la�rını� an�la�ma�lı�dır�lar.�La�yık�ol�duk�ları� yer�de�ka�la�bi�le�cek�le�ri�nian�la�ma�lı�dır�lar.�

193

Bu�tip�da�va�lar�da�in�san�yo�rul�maz.�Bu�tip�da�va�lar�da�bel�ki�bir�yıp�-ran�ma�ola�bi�lir,�ama�ki�şi�nin�mo�ra�li�var�sa,�psi�ko�lo�jik�ruh�ya�pısı�hâ�lâcan�lıy�sa,�bu�ki�şi�her�gün�ken�di�ni�ye�ni�le�ye�bi�lir,�her�gün�mü�ca�de�leener�ji�si�ni�üre�te�bi�lir.�Bu�yapı� içe�ri�si�ne�gi�ren�ki�şi�ler�de�de,�özel�lik�leKür�dis�tan’�da�dev�rim�mü�ca�de�le�si�ni�ver�me�de�ger�çek�ten�id�di�alı�olanar�ka�daş�lar� da� amaç�la�rını� ye�ni�le�ye�me�me�le�ri�ni,� amaç�ları� hak�kın�daber�rak�bir�an�la�yı�şa�va�ra�ma�ma�la�rını,�canlı�bir�ze�ka�ya�sa�hip�ola�ma�-ma�la�rını,�ce�sa�ret�te�çok�güçlü�ol�ma�ma�la�rını�gö�rü�yo�ruz.�An�cak�ce�sa�-re�ti� oluş�tu�ra�bi�le�cek�le�ri�ne,� bi�linç�le�ri�ni� her� za�man�ye�ni�le�ye�bi�le�cek�-le�ri�ne�gü�ve�ni�yo�ruz.�Eğer�bu�nu�ya�pa�mı�yor�lar�sa,�bu,�bun�la�rın�da�va�-nın�öne�mi�ni�kav�ra�ma�dık�la�rını,�da�va�nın�bel�li�bir�bi�lin�ci�ni�ken�di�le�-rin�de�ya�ra�ta�ma�dık�la�rını� gös�te�rir.�Ve�bun�la�rın� bü�tün�ön�der�lik�le�rin�-den�do�ğan�za�a�fın�da�on�dan�kay�nak�lan�dı�ğını,�da�va�nın�özünü�kav�ra�-ya�ma�dık�ları�için�bu�nun�hız�la�ta�ba�na�doğ�ru�ya�yıl�dı�ğını�ve�bir�yı�ğınolum�suz� et�ki� ya�rat�tı�ğını� da�gö�rü�yo�ruz.�Ta�bii� ki� bu�nun� ar�ka�sın�dasos�yal,� si�ya�sal,� ide�o�lo�jik� ya�pı�nın�da�mev�cut� ol�du�ğu�nu� sa�vu�nu�yo�-ruz.�Ya�ni�sos�ya�lizm,�ba�ğım�sız�lık�mü�ca�de�le�si�ve�ren�halk�lar,�bu�ya�-pıyı�do�ğur�mamış,�tam�ter�si�ne�sö�mür�ge�ci�li�ğin,�fe�o�da�liz�min�ve�bun�-la�rın�kar�ma�şık�ola�rak�oluş�tur�duk�ları�tüm�ide�o�lo�jik,�po�li�tik�ku�rum�-lar� bi�zim�bu�ki�şi�lik�le�ri�mi�zin� dü�şün�ce�si�ni,� bey�ni�ni� zift� gi�bi� kap�la�-mış�tır.�Ve�bu� zift� gi�bi� kap�la�nan� ze�ka�dan� faz�la� bir� ya�ra�tı�cı�lık,� ziftgi�bi�ka�rarmış�yü�rek�ten�de�faz�la�bir�coş�kun�luk�doğ�mu�yor.�He�pi�mizde�az-çok�bu�du�rum�da�yız.�Ama�önem�li�olan�bu�ko�nu�da�ki�uğ�raş,�buda�va�ya�du�yu�lan�inan�cın�bü�yüklüğü�ile�bu�top�lu�mun�ya�rattığı�bas�-kıyı,� tah�ri�batı�aş�mak�tır.�Ar�ka�daş�la�rın�bu�nu�ya�pa�bi�le�cek�le�ri�ne�olaninan�cı�mız�ol�duk�ça�bü�yük�tür.�

Gö�rev�ve�He�def�ler

Bu�sü�reç�içe�ri�sin�de�ya�şa�dı�ğı�mız�bazı�so�run�ları�ele�ala�bi�li�riz:�As�-lın�da�böl�ge�ler� ara�sın�da�ki� ir�ti�bat�sız�lı�ğın,� ha�pis�ha�ne�ye� çok�ba�sit�çegir�me�le�rin,�çe�şit�li� alan�lar�da�genç�lik� için�de,�köy�lü�ler�ara�sın�da,�ka�-dın�lar�ara�sın�da,�iş�çi�ler�ara�sın�da�ki�ça�lış�ma�la�rın�te�sa�düf�lü�ğü�nün�ve�-ya� cid�di� bir� bi�çim�de� la�yı�kıy�la� yü�rü�tü�le�me�yi�şi�nin,� kad�ro�laş�ma�da

194

ade�ta�bi�zim�çok�ya�lın�bir�yol�ka�te�di�şi�mi�zin,�ey�lem�le�ri�mi�zin�ade�taide�o�lo�jik-po�li�tik�te�mel�den�yok�sun�bo�yut�la�ra�ka�dar�va�ra�bil�me�si�nin,ör�gü�tün�güçlü�kad�ro�la�ra�ka�vu�şa�ma�ma�sı�nın,�ay�rı�ca�ön�der�se�vi�ye�sin�-de�olan�ki�şi�le�rin�ör�güt�le�ne�me�yi�şi�nin�va�rol�du�ğu�nu,�bir�ger�çek�ol�du�-ğu�nu�ve�bu�ko�nu�da�ki� ger�çek�le�ri� gör�me�me�nin� im�kan�sız� ol�du�ğu�nusöy�le�ye�bi�li�riz.�Hat�ta� bu�ko�nu�da�bü�tün�bu� si�ya�sal� amaç�la�rı�mı�zınpra�ti�ğe�yan�sı�ma�sı�na�ka�dar,�hay�li�kar�ma�şık�bir�ya�pı�nın�bu�lun�du�ğu�-nu� açık�ça� söy�le�ye�bi�li�riz.�Ya�ni� her� şe�yin� ta�ma�men�dur�gun�laş�tı�ğınıhiç�tah�min�et�mi�yo�ruz.�Ama�yal�nız�şu�nu�be�lir�te�bi�li�riz;�ka�ba�da�ol�sa,ade�ta�halk�la�rın�il�kel�bir�iliş�ki�bi�çi�miy�le�de�ol�sa,�sos�ya�liz�mi�kav�ra�-yı�şı�mız�la,� ül�ke�nin� so�run�la�rı�na�uy�gu�la�yı�şı�mız�la� ar�ka�daş�la�rın�gü�ve�-ne�bi�le�cek�le�ri�bir�ya�pı�ya�ada�yız.�Si�ya�sal� amaç�lar,� si�ya�sal� amaç�la�rın� ku�şat�ma�ya� ça�lıştığı� pra�tik

iliş�ki�ler,� ar�ka�daş�la�rın� üze�rin�de�dev�rim�ci�lik� ya�pa�bi�le�ce�ği� bir� alanıoluş�tur�muş�tur.�Ar�ka�daş�lar� inanç�la�rını� sür�dür�mek�te� ka�rarlı� ise�ler,bu�ül�ke�nin�yurt�se�ver�li�ği�ne�duy�duk�ları� inancı� bu�gün�de� sür�dür�meka�rar�ları� var� ise,� bu�gün�ya�ra�tı�lan� ala�nın� eleş�ti�ril�di�ği� üze�re� olum�-suz�luk�ları�ol�ma�sı�na�rağ�men,�bu�ya�pı�dan�kü�çük-bur�ju�va�lı�ğa�kaç�ma�-mak,�çok�sı�kıştı�mı�bu�nal�ma�mak�ve�ölümü�de,�kur�tu�lu�şu�da�bu�ide�-o�lo�ji,�bu�po�li�tik�kar�ma�şık�yapı�içe�ri�sin�de�ara�mak�kay�dıy�la�es�ki�sin�-den�da�ha�olum�lu�şart�la�ra�sa�hip�tir�ler�di�ye�bi�li�riz.�Es�ki�den�sa�hip�ola�-ma�dık�ları�bir�yı�ğın�araç-ge�reç,�in�san�öğe�si�ne�sa�hip�tir�ler.�Eğer�dev�-rim�amaç�la�rın�da�inançlı�ol�du�ğu�mu�zu�hâ�lâ�sa�vu�nu�yor�sak�(ki�sa�vu�-nu�yo�ruz)�ge�rek�ti�ğin�de�bu�inancı�ye�ni�den�ye�ni�ler,�bu�inancı�her�günye�ni�den�ye�ni�den�oluş�tu�rur�yi�ne�de�sa�vu�nu�ruz,�yi�ne�de�mü�ca�de�le�yeolan�inan�cı�mızı�bil�di�ri�riz.�Bu�gün�önü�müz�de�ki�araç�ve�ge�reç,�Kür�-dis�tan’�da�dev�rim�yap�ma�ya�da�ha�çok�ola�nak�ta�nı�mak�ta�dır.�Biz�ken�di�mi�zi,�için�de�bu�lun�du�ğu�muz�top�lum�sal�ya�pıyı�hiç�bir�ki�-

şi�için�be�ğen�me�di�ği�mi�zi�söy�lü�yo�ruz.�“Bu top lum sal yapı bi ze hiç -bir şey ver mi yor du”�de�yip�bu� top�lum�sal� ya�pı�ya�ne�ka�dar� is�yaneder�se�niz,� ne�ka�dar� bu�nun�la� alay� eder�se�niz,� ne�ka�dar� ayak� al�tı�naalıp�çiğ�ner�se�niz,�o�ka�dar�ha�zır�sı�nız.�Evet,�bu�bi�lin�ci,�bu�gücü�ver�-dik,� ta�ri�hi� so�rum�lu�lu�ğu�nu�ka�bul� ede�riz.�Ama�öte� yan�dan�ye�ni� birtop�lum�ya�rat�ma�nın,�ye�ni�bir�umut�ya�rat�ma�nın�ise�bir�in�san�lık�gö�re�-

195

vi�ol�du�ğu�nu,�gi�de�rek�bun�dan�kay�nak�la�nan�bir�yurt�se�ver�lik�gö�re�viol�du�ğu�nu,� hal�kın� çı�kar�la�rı�na� bağlı� kal�ma�nın�bir� öl�çütü�ol�du�ğu�nusöy�le�ye�bi�li�riz.�Ya�ni�es�ki�yi�ezer�ken,�yı�kar�ken,�da�ğı�tır�ken,�öte�yan�-dan�bu�in�san�la�ra�ye�ni�den�bir�yol�gös�ter�me�yi,�bu�in�san�lar�için�ye�ni�-den�bir�umut�ya�rat�mayı�ih�mal�et�me�dik.�Es�ki�ye�karşı�du�yu�lan�tep�-ki�ler,� es�ki�ye�karşı�du�yu�lan�nef�ret�ve�gü�nü�müz�de�önü�müz�de�ki�hertürlü�dış�bas�kı�ya�karşı�duy�du�ğu�muz�tep�ki�ler,�bi�zi�hiç�bir�za�man�içeka�pa�nık�ve�ya�bi�rey�sel,� anar�şist� dav�ra�nış�la�ra� it�me�miş�tir,� ite�mez.Böy�le�bir�şe�yin�içi�ne�gir�mek�bit�me�de�mek�tir.�Biz�in�san�lar�la�es�ki�yiyı�kıp�da�ğıt�tı�ğı�mız�alan�lar�da�ye�ni�den�bir�yapı�oluş�tur�ma�nın�ve�bu�nudış�ve�iç�düş�ma�na�karşı�ya�pa�bi�le�ce�ği�mi�zin�sö�zünü�her�za�man�ve�ri�-yo�ruz.�Böy�le�bir�söz�söy�le�mek�le�kal�mı�yo�ruz,�bu�nun�için�her�türlüdav�ra�nı�şa�gi�re�ce�ği�mi�zi,�gü�cü�mü�zün�yet�ti�ği�öl�çü�de�bu�ko�nu�da�ça�lı�-şa�ca�ğı�mızı�be�lir�ti�yo�ruz�ve�dav�ra�nış�la�rı�mız,�dü�şün�ce�le�ri�miz�de�hepbu�doğ�rul�tu�da�dır.�Dik�kat�eder�se�niz� san�ki�bir�kuş�ku�lu,� şüp�he�ci�birha�va�varmış�gi�bi�bah�se�di�yo�rum.�As�lın�da�ken�di�açım�dan�di�le�ge�ti�ri�-yo�rum�bü�tün�bun�ları.�Şu�an�ki�ya�şan�tı�da�faz�la�kuş�ku�lu�ola�ma�ya�ca�-ğımı�ve�ya�bu�amaç�lar�da�tu�tarlı�ol�du�ğu�mu�gös�te�re�bi�le�cek�her�ka�nı�tave�bel�ge�ye�sa�hi�bim.�Ama�bu�na�rağ�men�ken�di�ya�pımı�da�ol�du�ğu�gi�-bi� an�lat�mak�tan� çe�kin�mi�yo�rum.�Bu�nu�bü�tün� ar�ka�daş�lar�dan� as�lın�dabek�li�yo�rum.�Ya�ni�ar�ka�daş�lar�ken�di�ki�şi�lik�le�ri�ni�(is�ter�çok�güçlü�ki�-şi�lik�ler�ol�sun,�is�ter�çok�za�yıf�yan�ları�ol�sun)�bu�nu�eser�le�riy�le�or�ta�yakoy�ma�lı�dır�lar.�Çok� za�yıf� yan�ları� var� di�ye�kim�se�on�ları� ala�ya� ala�-maz,�kim�se�on�ları�aşırı�bir�eleş�ti�riy�le�yer�le�bir�ede�mez.�Mut�la�ka�obu�nu�açık�la�mak�la�da�ha�da�faz�la�ile�ri�ye�çıkış�im�kanı�bu�la�bi�le�cek�tir.Yi�ne�güçlü�özel�lik�le�ri� olan� ar�ka�daş�lar� da�de�min�bah�set�ti�ği�mizesas�lar� üze�rin�de�ger�çek�ten�bu�nu� eser�le�riy�le� gös�te�re�bil�me�li�dir�ler.Ne�be�nim�oto�ri�tem�den�çe�ki�nil�sin,� ne�baş�ka�sı�nın�oto�ri�te�sin�den,�neşun�dan,�ne�de�bun�dan�çe�ki�nil�sin.�Doğ�ru�bil�di�ği�şe�yi�so�nu�na�ka�daryü�rüt�mek�ten�hiç�bir�güç�alı�koy�ma�sın�onu.�Bun�dan�son�ra�ki�sü�reç�te�oluş�tu�ru�la�cak�tü�zü�ğün�ve�bu�tüzüğü�uy�-

gu�la�mak�la�yü�kümlü�olan�ve�onun�ku�ral�la�rı�na�gö�re�ha�re�ket�eden�birmer�ke�zin,� be�lir�le�nen� si�ya�sal� amaç�lar� doğ�rul�tu�sun�da�bir� ör�güt�len�-me�ye�gi�ri�şe�ce�ği,�bu�ör�güt�len�me�yi�ya�ra�tır�ken�ar�ka�daş�la�rın�şim�di�ye

196

ka�dar�yaptığı�eleş�ti�ri�le�rin�bü�yük�bir�bö�lü�münü�gi�de�re�cek�le�ri�ke�sin�-dir.�Ey�lem�le�rin�du�ru�mu�hak�kın�da,�sos�yal-şo�ven,�re�for�mist�gö�rüş�lerhak�kın�da,�köy�lü�ler,�iş�çi�ler,�ka�dın�lar,�genç�lik�için�yap�tık�ları�eleş�ti�ri�-ler,�kad�ro�laş�ma�da�ye�ni�yön�tem�ler�kad�ro�laş�mayı�da�ha�ni�te�lik�li,�da�-ha�ka�lıcı�ge�liş�tir�mek�amaçlı�ya�pı�la�cak�ça�lış�ma�lar�hak�kın�da�bir�tü�-zük�ve�bu�tü�zü�ğe�gö�re�ya�pa�ca�ğı�mız�ça�lış�ma�lar�bi�ze�çok�şey�ka�zan�-dı�ra�cak�tır.�Bu� eleş�ti�ri�le�rin� bü�yük�bir� bö�lü�münü�gi�de�re�bi�le�cek�tir.Za�ten�ör�gütlü�ça�lış�ma�ih�ti�yacı�ve�bu�ko�nu�da�bi�zim�ya�pı�mız�da�bü�-yük�bir�kar�ma�şa�nın�ol�ma�sın�da,�sa�yısı�yüz�bin�le�re�va�ran�bir�gücü�et�-ki�al�tın�da�tut�tu�ğu�muz�hal�de�bu�na�güçlü�bir�ör�güt�sel�ni�te�lik�ka�zan�-dı�ra�ma�yı�şı�mız,� bu�na�gi�de�rek� sa�vaşçı� bir� ni�te�lik� ka�zan�dı�ra�ma�yı�şı�-mız� rol� oy�na�mak�ta�dır.�Biz� ör�güt�len�me�yi� ve� si�ya�sal� amaç�la�rı�mızıilan�et�me�yi�bu�ki�şi�le�re�ver�di�ği�miz�kur�tu�luş�sözü�için�ye�ri�ne�ge�ti�ri�-yo�ruz.�Bun�la�rın�ta�lep�le�ri�kar�şı�sın�da�faz�la�da�ya�na�ma�dı�ğı�mız�için�bu�şe�-

kil�de�or�ta�ya�çık�mayı�gö�rev�bi�li�yo�ruz.�Şu�ko�nu�da� inanç�lı�yız�as�lın�-da;�bu�ül�ke�nin�say�gı�de�ğer�bir�po�li�tik�ku�ru�mu�nu�ya�ra�ta�ca�ğı�mızı,�buül�ke�de�özel�lik�le�aşırı�ha�in�ler�dı�şın�da�baş�ta� iş�çi�ler,�köy�lü�ler,�genç�-ler,�di�ğer�emek�çi�ler�ve�ül�ke�ye�şu�ve�ya�bu�oran�da�bağ�lı�lı�ğını�yurt�se�-ver�lik�ola�rak�sür�dü�ren�ke�sim�le�rin�hep�si�nin�bir�umut�kay�nağı�ha�li�nege�le�ce�ği�mi�zi�ve�düş�ma�nın�kar�şı�sın�da�bel�li�bir�say�gın�lık�ka�za�na�ca�-ğı�mızı�ra�hat�lık�la�söy�le�ye�bi�li�riz.�Önü�müz�de�ki�si�ya�sal�he�def�ler,�önü�-müz�de�ki� kad�ro�lar,� önü�müz�de�ki� ör�güt�len�me�ku�ral�la�rıy�la� önü�müz�-de�ki� ge�le�ce�ği� say�gı�de�ğer� bir� ge�le�cek�ha�li�ne� ge�ti�re�bi�lir� ve�hal�kınçok�da�ha�ge�niş�ke�sim�le�ri�için�bir�umut�kay�nağı�ha�li�ne�dö�nüş�tü�re�bi�-li�riz.�Oluş�tu�ra�ca�ğı�mız�si�ya�set�le�uğ�ra�şan�bir�ör�güt�ve�bu�nun�bü�tünide�o�lo�jik,�ör�güt�sel�ge�rek�le�ri�ni�kar�şı�la�yan�bir�ör�güt,�halk�saf�la�rın�dada�ha�bü�yük�bir�yet�ki�ye� sa�hip�ola�cak�ve�düş�man�ları�kar�şı�sın�da�dada�ha�onur�lu,�da�ha�iti�barlı�bir�yer�ka�za�na�cak�tır.�Bu�nu�söy�ler�ken�şu�nu�be�lirt�me�yi�unut�ma�ya�lım;�di�ğer� si�ya�si�ha�-

re�ket�le�rin,�di�ğer�ör�güt�le�rin�Kür�dis�tan’�da�Kür�dis�tan�adı�na�yap�tık�larıas�lın�da�bir�yüz�ka�ra�sı�dır.�Or�ta�da�ki�ki�şi�lik�ler�se�lam�bi�le�ve�ri�le�me�ye�-cek�de�re�ce�de� aşa�ğı�lanmış� ki�şi�lik�ler�dir.� Po�li�tik� ba�kım�dan�ka�fa�laraşırı� bir� şe�kil�de�ba�ğım�lı�dır,� bir� yan�dan�Mos�ko�va’�ya,� bir� yan�dan

197

Çin’�e,� bir� yan�dan�Ame�ri�ka’�ya,� bir� yan�dan�An�ka�ra’�ya,� bir� yan�danİs�tan�bul’�a,�bir�yan�dan�şu�fe�o�da�la,�bu�fe�o�da�la�ba�ğımlı�ka�fa�lar�dır.�Buka�fa�lar�ba�ğım�sız�de�ğil�dir�ve�bu�ka�fa�la�rın�oluş�tur�du�ğu�si�ya�set�ler�defaz�la�ba�ğım�sız�lık�içe�ren�si�ya�set�ler�de�ğil�dir.�Bun�lar�tam�ter�si�ne�birhal�kın�ba�ğım�sız�lık,� de�mok�ra�tik� is�tek�le�ri�ni,� umut�la�rını� per�va�sız�cahar�camış,� bu�ko�nu�da�ken�di� ki�şi�lik�le�rin�de�bir� ba�ğım�sızlığı� ya�ra�ta�-mamış,�halk�la�ra�ken�di�ki�şi�lik�le�riy�le�ör�nek�bir�şey�çi�ze�me�miş�ve�yabu�ko�nu�da�ağır�suç�lar�iş�le�miş�ya�pı�lar�dır,�un�sur�lar�dır.Es�ki�yi�yi�ne�ha�tır�la�ya�lım;�o�za�man�ger�çek�ten�Kür�dis�tan�ke�li�me�-

siy�le�her�kes�dal�ga�ge�çi�yor�du.�Biz�bi�le�ken�di�Kürt�lü�ğü�müz�den�vah�-şi�ola�rak�bah�se�di�yor�ve�‘Kürt le rin du ru mu bel li dir’��di�yor�duk.�Amabu�gün�bu�aşıl�mış�tır.�Biz�bu�aşa�mayı�şu�ve�ya�bu�ken�di�ki�şi�sel�gü�cü�-mü�ze�de�ğil,�dün�ya�halk�la�rı�nın�ile�ri�ci�kül�tü�rü�ne,�on�la�rın�mü�ca�de�le�-le�ri�ne,� en�baş�ta� da� sos�ya�liz�me�bağ�lı�yo�ruz.�Ama�bu�gün�ler� sa�de�ceKürt�ler�için�böy�le�de�ğil�dir.�Tüm�ezi�len�halk�la�rın�hor�gö�rüldüğü,�in�-san�ye�ri�ne�ko�nul�madığı�bir�ger�çek�tir,�ama�Kürt�ler�için�bu�faz�la�sıy�-la�böy�le�dir,�çok�da�ha�faz�la�ge�çer�li�li�ği�var�dır.�Çünkü�öy�le�bir�Kürt�-lük�var�ki,�hiç�kim�se�nin�be�ğen�me�di�ği�bir�ya�pı�dır.�Her�kes�gü�ya�buya�pı�dan�çık�mış�tır,� ama�kim�se�nin�be�ğen�me�di�ği�bir�ya�pı�dır.�Biz�buya�pıyı� be�nim�se�me�ye� ça�lı�şı�yo�ruz,� bu� çok� cid�di� bir� şey�dir.�Ta�rih�tege�ri�ci�lik�le� yoğ�rul�muş,� fe�o�da�liz�min�her� türlü� pis�li�ğiy�le� uy�du�laş�tı�-rılmış�bir�ya�pıyı�be�nim�se�me�ye�ça�lı�şı�yo�ruz.�İliş�ki� kur�mayı,� sos�ya�lizm�le� ye�ni� bir� ya�şam�ya�rat�mayı� de�ne�mi�-

şiz.�Ar�ka�daş�lar� eğer� ger�çek�ten� tu�tar�lı�lar�sa� dav�ra�nış�la�rın�da�baş�kabir� yo�lun�ol�ma�ya�ca�ğını� gör�me�li�dir�ler.�Ye�ni� ye�tiş�me�ka�pi�ta�list�lervar�dır,�sa�nır�lar�ki�dün�yayı�fet�he�de�cek�ler.�Eğer�ar�ka�daş�lar�bu�ka�pi�-ta�list�le�rin�amaç�la�rını�pay�la�şa�mı�yor�lar�sa,�eğer�böy�le�sö�mür�ge�ci�fe�o�-dal�bir�yapı� içe�ri�sin�de� fet�he�de�cek�le�ri�bir�yapı,�bu� sta�tü�ko�al�tın�da,faz�la�bir�dün�ya�ya�ra�ta�ma�ya�cak�ları� inan�cın�da� tu�tar�lıy�sa�lar,�ger�çek�-ten�bu�ar�ka�daş�la�rın�kor�kunç�bir�dev�rim�de�sü�rek�li�bir�sa�va�şım�için�-de�ol�mak�tan�ve�ken�di�le�ri�ne� alan�ya�rat�mak� için� sos�ya�liz�me� sa�rıl�-mak�tan,�bir�güçlü�ör�güt�len�me�yi,�bir�güçlü�kad�ro�lar,�bir�güçlü�ey�-lem�ya�rat�mak�tan�baş�ka�çı�kar�yol�ları�yok�tur.�Ama�bu�na�rağ�men�ar�-ka�daş�lar�hâ�lâ�bir�köylü�iç�gü�dü�süy�le�(faz�la�hor�gör�mü�yo�ruz,� il�kel

198

bir�şey�dir,�ama�ya�rar�sız�bir�şey�dir)�yi�ne�bir�kü�çük-bur�ju�va�pa�si�fiz�-miy�le� is�ter� ken�di� bur�ju�va�zi�sin�den,� is�ter� ya�bancı� bir� bur�ju�va�zi�dendi�len�me�gi�bi�bir�du�rum�ları�yok�sa�ve�ya�şantı�de�nen�ger�çe�ğe�de�say�-gı�ları�var�sa�alan�ya�rat�ma�ları�ge�re�kir.�Dün�ya�ya�gel�mek�öy�le�ba�sit�bir�so�run�de�ğil�dir.�İn�san�ol�mak�ça�ğı�-

mız�da�ba�sit�bir�so�run�de�ğil�dir.�Bir�çok�ba�ğım�sız�lık,�öz�gür�lük�so�ru�-nu�var�dır� bu� in�san�la�rın.�Bi�zim�gi�bi� bun�dan�na�si�bi�ni� hiç� al�mamışki�şi�le�rin�çok�da�ha�bü�yük�gö�rev�le�ri�var�dır.�Ama�de�ni�le�bi�lir�ki,�“bu -na lı yo ruz, dur gun la şı yo ruz, ka fa la rı mız yet mi yor ar tık bu so run la -ra.”�Ha�yır� yet�me�li�dir!�Yet�mi�yor�sa� su�çu�kim�de�bu�la�cak�sın?�Su�çuken�di�top�lum�sal,�ai�le�sel�ya�pın�da�gö�re�cek�sin.�Bun�la�rın�da�faz�la�suç�-lu� ol�ma�dı�ğını� gö�re�bi�li�yor�san,� bu�nun�baş�ka�dü�şün�ce�den�ol�du�ğu�nugö�re�cek�sin�ve�yö�ne�le�cek�sin,�yö�ne�le�ce�ğiz�bu�na.�Ge�nel�ha�va�ne�dir?San�ki�bi�zim�için�son�de�re�ce�ge�liş�me�ve�ya�şa�ma�ola�nak�ları�varmışgi�bi�bir�ha�va�için�de,�böy�le�bir�psi�ko�lo�jik,�mo�ral�ya�pısı�var�bazı�ar�-ka�daş�lar�da.�Bu�yüz�den�de�çe�şit�li�bas�kı�lar�al�tın�da�sı�kı�şan�in�san�la�rındu�ru�mu�nu�ar�zet�mi�yor�lar.�Eğer� ar�ka�daş�lar� sö�mür�ge�ci�li�ğin� yağ�dırdığı� tüm�kö�tü�lük�ler�den,

Or�ta�çağ’�ın�yüz�yıl�lık�top�lum�sal�ya�pı�sı�nın�do�ğur�du�ğu�ala�ca�ka�ran�lık�-tan� şi�ka�yet�çiy�se�ler,� bun�da� tu�tar�lıy�sa�lar,� bu� iki�si�nin�de� çok� za�rarlıol�du�ğu�nu�bi�li�yor�lar�sa,�an�la�ma�lı�lar�ki�bu�sta�tü�ko�va�rol�du�ğu�oran�daken�di�le�ri�as�lın�da�ha�yal�le�ya�şı�yor�lar�dır.�Ama�bun�lar�eğer� in�san�ol�-ma�onu�ru�nu�ta�şı�mak�is�ti�yor�lar�sa,�bu�nun�bi�lin�ci�ne�var�mış�lar�sa,�gü-çlü�bir�ör�güt�çü�lük,�amaç�la�rın�da�güçlü�bir�açık�lık�ser�gi�le�mek�ten�veay�rı�ca�ey�lem�le�rin�de�ger�çek�ten�hem�us�ta,�hem�kıv�rak,�hem�bi�ti�ri�cidar�be�ler� in�di�ren� in�san�lar� ol�mak�tan�baş�ka� ça�re�le�ri� yok�tur.�Bu�du�-rum�lar�Kür�dis�tan�dev�rim�ci�le�ri�nin�ni�te�li�ği�ni�be�lir�ler,�Kür�dis�tan’�da�kidev�rim�ci�mü�ca�de�le�nin�ni�te�li�ği�ni�be�lir�le�di�ği�gi�bi,�bu�ni�te�lik�ler�le�bü�-tün�dün�ya�halk�la�rı�na�karşı,�bü�tün�böl�ge�halk�la�rı�na�karşı�ör�nek�ola�-bi�lir.�Böl�ge�de�ki�ge�ri�ci�li�ğin�de�az-çok�biz�den�kay�nak�lan�dı�ğını�ha�tır�-lar�sak,�böl�ge�halk�la�rı�nın�mü�ca�de�le�si�nin�bü�yük�oran�da�biz�de�ki�mü�-ca�de�le�nin�ge�liş�me�me�si,� do�la�yı�sıy�la� ge�liş�me�di�ği�ni� kav�rar�sak� (buko�nu�da�ne�de�re�ce�ye�ka�dar�önem�li�bir�ko�num�içe�ri�sin�de�ol�du�ğu�muzaçık�tır)�bu�alanı�em�per�ya�liz�min,� fe�o�da�liz�min,�sö�mür�ge�ci�li�ğin�ci�rit

199

alanı�ola�rak�gör�me�ye�ve�ya�şa�ma�ya�de�vam�eder�sek,�her�hal�de�bun�dadün�ya�ve�böl�ge�halk�la�rı�nın�da�pek�bir�ya�rarı�yok�tur.�Kı�sa�ca�sa�de�ceken�di� ya�şantı� ala�nı�mızı� ya�rat�mak� için�de�ğil,� bu�nu�ba�şa�rılı� bir� ör�-nek�ola�rak�dün�ya�halk�la�rı�na�sun�mak�ve�bi�zim�yü�zü�müz�den�dün�yahalk�la�rı�nın,� böl�ge�halk�la�rı�nın� ge�ri�ci�lik� al�tın�da�ol�ma�la�rını� da�or�ta�-dan�kal�dır�mak�için�üze�ri�mi�ze�dü�şen�gö�re�vi�yap�ma�lı�yız.�Bu�be�ra�be�rin�de�ör�güt�len�me�nin�bü�tün�özel�lik�le�ri�ni�bil�me�yi,�ama-

ç�la�rı�mız�da� son�de�re�ce� ka�rarlı� ol�mayı,� ey�lem�le�ri�miz�de� son�de�re�ceatak�ol�mayı,�son�de�re�ce�kur�naz,�bi�linç�li,�ya�ni�ey�lem�le�ri�mi�zin�bü�tünso�nu�cu�nu�ge�rek�bi�ze�karşı,�ge�rek�dı�şa�karşı�ya�ra�ta�cağı�bü�tün�et�ki�-le�ri�bi�le�rek�ve�ay�rı�ca�düş�ma�nın�az�gınlığı�bi�li�ni�yor�sa,�düş�ma�nın�ta�-rih� bo�yun�ca�na�sıl� bir� ger�çek�lik� ya�rattığı� bi�li�ni�yor�sa,� düş�ma�na�dako�lay�ko�lay� tes�lim�ol�ma�mayı� ge�ti�rir.�Bu�düş�ma�na�karşı� da�bi�zimak�lın,� ha�ya�lin� al�ma�ya�cağı� bir� şe�kil�de�mü�ca�de�le� et�me�yi� be�nim�se�-mek�ten�baş�ka�bir�yo�lu�muz�ol�madığı�hal�de,�bu�gü�ne�ka�dar�ki�sü�reç�tebu�ko�nu�da�önem�li� oran�da�ba�şa�rılı� olun�du�ğu�nu� söy�le�ye�me�mek�te�-yiz.�Amaç�ta,� yön�tem�de�böy�le� bir� gö�rev�or�ta�da�ol�ma�sı�na� rağ�menmev�cut�ya�pı�nın�hâ�lâ�böy�le�bir�ni�te�lik�ka�zan�dı�ğını�söy�le�ye�mez�ar�-ka�daş�lar.�Hem�si�ya�sal�amaç�la�rın�kav�ra�nı�şın�da,�hem�bu�nun�ör�güt�selbir� pra�ti�ğe,� ey�lem�sel� bir� pra�ti�ğe� dö�kü�lü�şün�de� ar�ka�daş�lar� çok� çokge�ri�de�ler.�Gi�de�rek�bu�lup�çı�ka�rı�yo�ruz�ek�sik�le�ri,�ama�so�rum�lu�luk�ne�-dir?�Bu�ko�nu�da�bir�şey�ler�ya�pı�la�maz�mı?�Bir�in�sa�nın�ya�pa�bi�le�ce�ği�şey�le�ri�yap�ma�ya�ça�lı�şı�yo�ruz.�Fa�kat�her

in�sa�nın�da�bir�şey�ya�pa�bi�le�ce�ği�ne�ina�nı�yo�ruz.�Her�ki�şi�nin�de�faz�laşi�ka�yet� et�me�den,� çev�re�si�ni� şi�ka�yet�le�re� boğ�ma�dan,� çev�re�si�ne�ver�-yan�sın�et�me�den�ve�baş�ka�güç�le�re�da�yan�ma�dan,�öz�ola�rak,�ken�di�ki�-şi�li�ği�ne�da�ya�na�rak,�ken�di�ze�ka�sı�na,�bi�lin�ci�ne,�ce�sa�re�ti�ne,�fe�da�kar�lıkru�hu�na�da�ya�na�rak� çok� şey�ler� ge�liş�ti�re�bi�le�ce�ği�ne� ina�nı�yo�rum.�Be�-nim�kı�sa�ca�in�san�la�ra�bakış�açım�bu�dur.�İn�san�la�rın�bun�ları�ya�ra�ta�bi�-le�cek�le�ri�ne,�bu�ko�nu�da�ara�la�rın�da�çok�güçlü�ko�lek�tif�iliş�ki�ler�ge�liş�-ti�re�cek�le�ri�ne,�çok�güçlü�da�va�ları�ba�şa�ra�cak�la�rı�na�da�ir�inan�cı�mız�davar�dır.�Ne�bir�oto�ri�te�ken�di�ya�pı�sı�nın�gü�cünü�gör�me�mez�lik�ten�gel�-me�li,� ne�de�bü�tün�ki�şi�ler�ken�di�le�rin�de�ki� en�gin� ener�ji�yi� hap�set�me�-me�li�dir�ler.�Bun�lar�son�de�re�ce�bir�da�va�nın�ge�rek�tir�di�ği�öl�çü�ler�içe�ri�-

200

sin�de,�ko�lek�tif�bir�da�ya�nış�mayı�ya�ra�ta�bil�me�li�ve�bu�ko�nu�da�her�şe�-ye�kat�lan�ma�lı�lar.�Her�türlü�ge�rek�le�ri�ni�ye�ri�ne�ge�tir�me�li�dir�ler.�Bu� işin� te�o�rik�ya�nını�or�ta�ya�koy�duk.�Bu�nu�da�ha�da�so�mu�ta� in�-

dir�ger�sek,�böl�ge�böl�ge,�ki�şi�ki�şi,�ken�di�miz�de�so�mut�laş�tır�ma�ya�ça�lı�-şır�sak,� sa�nı�yo�rum�za�man�faz�la�uzar�ve�pek� faz�la�bir�ya�rarı�da�ol�-maz.�Ama�yi�ne�bu�eleş�ti�ri�ler�le,�bu�bakış�açı�sıy�la�ne�yin�kas�te�dil�di�ğiaçık�tır.�Hiç�bir�ar�ka�daş�“ben an la mam ve ya be ni ır ga la maz”�di�ye�-mez.�Ben�bü�tün� ar�ka�daş�la�rın� ya�pı�sın�dan�ken�di�mi� na�sıl� so�rum�luhis�se�di�yor�sam,�her�ar�ka�daş�da�bu�mü�ca�de�le�nin�önem�li�so�rum�lu�luk�-la�rını�pay�laş�ma�nın�ge�re�ği�ni�gör�mek,�bil�mek�zo�run�da�dır.�Bu�nu�bil�-me�den,�gör�me�den�eğer�adım�atı�yor�sa,�ya�rın�ken�di�ni�bir�uçu�rum�danda�ata�bi�lir.�Ka�fa�mız�da�dü�şün�ce�kı�rın�tı�la�rıy�la� şu�ra�da-bu�ra�da�bö�lük�pör�çük

dü�şün�ce�ler�le�biz�bu� so�ru�na�eği�lir�sek�ba�şa�rılı� ola�ca�ğı�mızı�hiç� san�-mı�yo�rum,� ama�bu�ko�nu�da�doğ�ru�kav�ram�la�ra,� doğ�ru�pren�sip�le�re,doğ�ru�il�ke�le�re�sa�hip�olur�sak,�bun�la�rın�ışı�ğın�da�(ki�bun�lar�hep�si�ide�-o�lo�ji�yi�ifa�de�eder)�güçlü�bir�ide�o�lo�jik�yak�la�şım�la�bu�so�run�la�ra�va�-rır�sak,�bu�nun�da�ör�güt�sel�ve�kad�ro�so�ru�nu�nu�unut�maz�sak,�ba�şa�rılıol�ma�ma�mı�zın�hiç�bir�ne�de�ni�yok�tur.�Yi�ne�şu�nu�hep�di�le�ge�ti�ri�yo�ruz;halk�la�rın�eli-ko�lu�hep�bağlı�tu�tul�du�ğu�için,�bil�has�sa�eko�no�mik�yön�-den�güç�süz�ve�araç�sız�bı�ra�kıldığı�için,�sa�nı�yor�lar�ki,�dev�rim�ci�ler�deböy�le�dir.�Ha�yır,�dev�rim�ci�ler�bur�ju�va�zi�nin�eli�ni�ko�lu�nu�zin�cir�le�bağ�-ladığı�bir�halk�du�ru�mun�da�de�ğil�dir.�Dev�rim�ci�ler�bir�yer�de�zin�ci�ri�kı�ran�in�san�lar�dır,�zin�ci�ri�kı�ran�el�ler

de�her�za�man�güç�oluş�tu�ra�bi�le�cek�el�ler�dir�ve�ay�rı�ca�bey�nin�de� tut�-saklığı�ye�nen�ka�fa�lar,�her�gün�ya�ra�tıcı�dü�şün�ce�yi,�ba�ğım�sız�dü�şün�-ce�yi� ya�ra�ta�cak�be�yin�ler�dir.�Bu�be�yin,� bu�üre�ti�ci� el�ler� bir�le�şir�se,bur�ju�va�zi�nin�bi�zi�hap�set�ti�ği�ya�pı�da�sü�rek�li�ka�la�ca�ğı�mızı,�faz�la�güçoluş�tu�ra�ma�ya�ca�ğı�mızı,�faz�la�alan�ya�rat�ma�ya�ca�ğı�mızı�san�mı�yo�rum,ya�ra�ta�bi�li�riz.�Biz�sı�ra�dan�bir�halk�kit�le�si,�yı�ğını�gi�bi�de�ği�liz,�eli-ko�-lu�bağlı�olan,�ka�fa�sın�dan�tut�yü�rek�le�ri�ne�ka�dar�her�ba�kım�dan�kor�-ku,� te�rör,� şart�lan�mış�lık,� ya�ban�cı�lık� için�de�ya�şa�yan� in�san�lar� du�ru�-mun�da�de�ği�liz.�Dev�rim�ci�ler�sü�rek�li�ça�re�ge�ti�ren,�sü�rek�li�araç�ge�liş�-ti�ren,� sü�rek�li� yol� gös�te�ren� in�san�lar� du�ru�mun�da�dır�lar.�Evet,� böy�le�-

201

dir�ler,�bu�nu�ha�yat�la�rıy�la�ye�ri�ne�ge�ti�rir�ler.�Bu�nu�düş�ma�na�karşı�mü�-ca�de�ley�le,�önü�ne�her�çı�kan�en�gel�le�bü�yük�bir�mü�ca�de�ley�le�ye�ri�nege�ti�rir�ler.�Dev�rim�ci�ler�bu�çap�ta�in�san�lar�dır.�Bu�nun�için�sı�ra�dan�in�-san�lar�de�ğil�dir�ler,�bu�nun�için�top�lum�la�rın�kur�tu�lu�şu�na�yol�gös�te�renbir�ta�raf�ör�gü�tü�dür�ler.�Bir�ge�nel�kur�may�ör�gü�tü�dür�bun�lar.�Her�günça�re,�al�ter�na�tif,�kur�tu�luş�aracı�ge�liş�ti�ren�or�gan�lar�dır,�un�sur�lar�dır.�Dev�rim�ci�le�rin�sı�ra�dan�in�san�lar�dan�far�kını�gö�re�me�yen�bir�an�la�yı�-

şın�Le�nin� ta�ra�fın�dan�da�na�sıl� de�ğer�len�di�ril�di�ği�ni� bi�li�yo�ruz.�Dev�-rim�ci�le�ri� halk�kit�le�le�ri�nin� kuy�ru�ğu�na� ta�kan�bir� an�layış� ve�hal�kıngün�cel,�si�ya�sal,�eko�no�mik�so�run�ları�için�de,�ya�ni�bel�li�bir�eko�no�mi�-yi�ve�bu�nu�da�bel�li�bir�si�ya�se�te�ak�ta�ran�an�la�yı�şın�ne�ka�dar�sığ�biran�layış�ol�du�ğu�nu�ve�bu�an�la�yış�la�Le�nin’�in�na�sıl�mü�ca�de�le�et�ti�ği�nibi�li�yo�ruz.�Biz� bu�ya�pı�lar� için�de�yer� ala�ma�yız.�Ama�öte� yan�dandev�rim�ci�ler� bü�yük�ha�yal�ci�ler� de�de�ğil�dir�ler.�Ayak�ları� yer�den�ko�-puk,� ya�rat�tık�ları� ve�ge�liş�tir�dik�le�ri� olay�la�rın� na�sıl� so�nuç�la�na�ca�ğınıbil�me�yen�ma�ce�ra�cı�lar� da�de�ğil�dir�ler.�Dev�rim�ci�ler� her� iki� ha�ta�nın,her� iki� ucun�dı�şın�da�ye�ra�lan,� bü�tün� ça�lış�ma�la�rın�da�planlı� ol�mayı,he�saplı� ol�mayı,� güçlü�ol�mayı,� dar�be�le�rin�de,� ey�lem�le�rin�de�gücüora�nın�da�ha�re�ket�et�me�yi,�bü�tün�bun�ları�da�bel�li�bir�düş�man�sap�ta�-ma�sı�na�gö�re�yap�mayı,�ya�ni�bir�ge�nel�kur�ma�yın�or�du�yu�yü�rü�tür�kenyaptığı�tüm�plan�la�mayı�ya�pa�bi�len�ki�şi�le�rin�top�lu�lu�ğu�dur,�ör�gü�tü�dürdev�rim�ci�ler�ör�gütü.�Bu�ko�nu�da�faz�la�söz�söy�le�me�ye�ge�rek�yok�tur.Çünkü�bi�ze�yol�gös�te�ren�Le�nin’�in�öğ�re�ti�le�ri�or�ta�da�dır.�İl�la�bi�zim�debu�ko�nu�da�bir� il�ke� ge�liş�tir�me�mi�ze�ge�rek�yok�tur.�Biz� bu� il�ke�le�rinsaf�la�rı�mı�za� uy�gu�lan�ma�sını� is�ti�yo�ruz,� ar�ka�daş�la�rın� özüm�se�me�si�niis�ti�yo�ruz.�Sa�nı�yo�rum,�eli�miz�de�ki�bu�araç�la�is�ter�prog�ram,�is�ter�tü�zük,�is�ter

kad�ro�mal�ze�me�si,� is�ter� si�lah,� is�ter� şu-bu�ge�reç�ler�le,� önü�müz�de�kidö�nem�de�uzun�va�de�li� amaç�ları� plan�la�ma�da,� kı�sa� va�de�li� amaç�larıplan�la�ma�da�ve� ta�bii� ki� ör�güt�len�me�de�da�ha�ba�şa�rılı� ola�ca�ğı�mızısöy�le�ye�bi�li�riz.�Ya�ni� es�ki�den�ol�ma�yan�bazı� araç-ge�reç� ek�si�ği�mi�zibu�gün�bi�raz� da�ha�ka�patmış� ola�rak,� ge�le�cek�te� da�ha� iyi� bir� plan�la�-mayı,� ör�güt�len�me�yi� ya�pa�bi�le�ce�ği�mi�zi� söy�le�ye�bi�li�riz.�Ve� siz� na�sılbu�gün�bu�ge�liş�me�yi�geç�mi�şe�gö�re�da�ha�olum�lu�bu�lu�yor�sa�nız,�mut�-

202

la�ka�önü�müz�de�ki�dö�nüm�ler�de�de�böy�le�ola�ca�ğını�bek�le�me�li�si�niz.Tü�zük�le�mer�ke�zin�bir�kaç�ya�kın�gö�re�vi�tes�pit�edi�le�cek.�Bu�ko�nu�-

da�mer�kez�yü�rüt�me�ye� se�çi�le�cek�un�sur�la�rın,� bir�bir�le�riy�le� ça�lı�şa�cakki�şi�le�rin�ko�lek�tif�ha�re�ke�ti�önem�li�dir.�Ay�rı�ca�her�bi�ri�si�nin�bir�boş�lu�-ğu�dol�dur�ması,� ya�ra�tıcı� ol�ması� önem�li� bir� hu�sus�tur.�Her� za�manmü�ca�de�le�ye�ener�ji�ver�me�li,�bir�yan�dan�ce�sa�ret,�bir�yan�dan�bi�linç,bir� yan�dan�da� fe�da�kar�lık� aşı�la�malı,� uz�man�lık,� iş�bö�lümü� ile� ya�yınala�nın�da�çe�şit�li�araç�lar�kul�la�na�rak�mü�ca�de�le�yi�du�yur�ma�lı�dır�sü�rek�-li.�Mü�ca�de�le�nin�ge�le�ce�ğe�iliş�kin�bü�tün�plan�la�rını�çi�ze�bil�me�li,�mü�-ca�de�le�nin�uzak�ve�ya�ya�kın�he�def�le�ri�ne�iliş�kin�prog�ram�la�rını,�ça�lış�-ma�prog�ram�la�rını� ge�liş�ti�re�bil�me�li�ler.�Ör�güt�len�me�bi�çim�le�ri�ni,� çe�-şit�li�ör�güt,�or�gan�oluş�tur�mayı�be�ce�re�bil�me�li,�bu�ko�nu�da�ye�te�nek�le�-ri�ni�kul�lan�ma�lı�lar.�So�mut� şart�la�rın� ışı�ğın�da�gü�nün�acil�gö�rev�le�ri�niye�ri�ne� ge�ti�re�bil�me�li�ler.�Tak�tik� de�ği�şik�lik� ya�pıl�ması� ge�re�ki�yor�sa,bu�nu�he�men�ya�pa�bil�me�li�ler,�bu�ko�nu�da�es�nek�lik�gös�ter�me�li�ler.�Ha�-re�ke�tin�acil� ih�ti�yaç�ları� için�ge�re�ken�or�gan�ları�ya�ra�ta�bil�me�yi�ve�or�-gan�ları� iş�le�te�bil�me�yi� be�ce�re�bil�me�li�ler.�Ha�re�ke�ti� ya�kın�dan� teh�diteden�ve�uzun�va�de�li� teh�li�ke�le�ri� ön�ce�den�gö�re�bil�me�li,� bu�ko�nu�daplan�lar� ge�liş�tir�me�li�ler.�Yi�ne�ha�re�ke�tin� ya�kın�müt�te�fik�le�ri�ni,� uzakmüt�te�fik�le�ri�ni� gö�re�bil�me�li�ler,� bun�lar�la� iliş�ki�yi� bel�li� bir� plan�la�mada�hi�lin�de�ge�liş�tir�me�li�ler.�Kı�sa�ca�mer�ke�zi�rol�le�ri�ni�en�iyi�şe�kil�de�or�-ta�ya�koy�ma�lı�lar.�Mer�ke�zin�bir�ha�re�ke�tin�için�de�çok�mü�him�bir�yeriş�gal�et�ti�ği�ni,�he�le�he�le�mer�ke�zi�yet�çi�yanı�ağır�ba�san�bir�ör�güt�len�-me�nin�ge�liş�me�si�nin�da�ha� çok�mer�kez�den�baş�la�tıl�dı�ğını� gö�zö�nü�nege�ti�re�rek�bu�ko�nu�da�hiç�bir�fe�da�kar�lık�esir�gen�me�me�li�dir.�Mark�sist-le�ni�nist� te�o�ri�çok� iyi�özüm�sen�me�li�dir.�Ön�der�kad�ro�lar

sık� sık�mark�siz�me�mü�ra�ca�at� et�me�li,�mark�siz�min�uy�gu�lan�ma�sınıbaş�langıç�şek�li�yap�mak�için�bu�öğ�re�ti�yi�ger�çek�ten�özüm�se�me�li�ler.Ve�en�önem�li�si�de�ben�ce�bir�ha�re�ke�ti�tem�sil�ede�cek�sa�bı�ra,�ce�sa�re�-te,�fe�da�kar�lı�ğa�sa�hip�ol�ma�lı�lar,�en�önem�li�nok�ta�lar�bun�lar�dır.�Ay�rı�-ca�he�sap�ver�me�yi,� her� za�man� ta�rih�önün�de,� halk�kar�şı�sın�da�ör�gütso�rum�lu�lu�ğu� içe�ri�sin�de�he�sap�ver�me�yi� hiç�bir� za�man�unut�ma�ma�lı�-dır�lar.�Ken�di�ara�la�rın�da�ku�ra�cak�ları�ör�güt�len�me�iliş�ki�le�ri�nin�ta�ba�nadoğ�ru�bir�ör�nek�teş�kil�ede�ce�ği�ni�ak�la�ge�ti�re�rek,�en�iyi�ör�nek�le�ri�bu

203

alan�da�ya�rat�ma�lı�lar� ve�bun�ları� ta�ba�na�doğ�ru�yay�gın�laş�tır�ma�lı�lar.Ay�rı�ca�yi�ne�be�lir�te�lim;�her�bi�ri�bir�boş�lu�ğu�ka�pa�ta�bil�me�li,�bir�bir�le�-ri�ne�gö�rev�yı�ka�rak,�bir�bir�le�ri�ne�aşırı�yük�yük�le�ye�rek�de�ğil,�mev�cutyükü,�mev�cut�so�rum�lu�lu�ğu�ko�lek�tif�bir�şe�kil�de�pay�la�şa�rak�zor�olangö�rev�le�ri�bir�lik�te�yü�rü�te�bil�me�yi�sağ�la�ya�bil�me�li�ler.�Ta�bii�ki�bun�la�rın�de�ne�tim,�yü�rüt�me�ko�nu�la�rın�da�da�ge�liş�ti�re�cek�le�ri

mut�la�ka�ted�bir�le�ri�ola�cak�tır.�Bir�ha�re�ke�ti�çe�pe�çev�re�ku�şat�mak�için�el�-le�rin�den�ge�le�ni�har�ca�ya�cak�lar�dır.�Böl�ge�le�ri�do�laş�mak�gö�re�vi� za�tenprog�ram�da�be�lir�til�miş�tir.�Top�lan�tı�lar,�kon�fe�rans�lar,�kon�gre�ler,� çe�şit�liözel�ör�güt�ler,�yan�ör�güt�ler,�ko�mi�te�ler�oluş�tu�ra�rak,�tem�sil�ci�lik�ler�oluş�-tu�ra�rak�ha�re�ke�ti�ör�güt�sel�yön�den�müm�kün�ol�du�ğu�öl�çü�de�bes�le�ye�-cek�ler�dir.�Ay�rı�ca�ha�ber�leş�mek�açı�sın�dan�çe�şit�li�bül�ten�ler�ya�yın�la�ya�-rak,� çe�şit�li� bil�di�ri�ler�ya�yın�la�ya�rak,�ha�re�ket�hak�kın�da�za�man�za�manbil�gi�ver�me�le�ri,�za�man�za�man�ge�rek�ti�ği�öl�çü�de�bil�di�ri�ler�le,�bül�ten�ler�-le�ve�yi�ne�ay�rı�ca�mer�ke�zi�ya�yın�or�gan�la�rıy�la,�kad�ro�lar�için�çı�ka�rı�la�-cak�ya�yın�or�gan�la�rıy�la,�hat�ta�kit�le�ler� için�ge�liş�ti�re�cek�le�ri�ya�yın�or�-gan�la�rıy�la�pro�pa�gan�da�ya,�aji�tas�yo�na�ön�der�lik�ede�cek�ler�ve�ya�pro�pa�-gan�da�ve�aji�tas�yon�için�mev�cut�dö�kü�manı�ha�zır�la�ya�cak�lar.�Bu�ko�nu�-da� ide�o�lo�jik,� te�o�rik�çer�çe�ve�yi� çö�ze�cek�ler�dir,� te�o�ri�yi�or�ta�ya�çı�ka�ra�-cak�lar�dır.�Bir�mer�ke�zin�ne�ler� ya�pa�bi�le�ce�ği�ni,� bu�nun� için�ne�gi�bi� araç�la�ra

ge�rek�si�nim�du�ya�ca�ğını� az-çok�gö�re�bi�li�yo�ruz.�Önem�li� olan�böy�lebir�ko�lek�tif� ça�lış�ma�ha�vası� için�de,�bu�nu�pra�tik�te�de�bü�yük�en�gel�-ler�le�kar�şı�laş�ma�dan�(hiç�ol�maz�sa�en�azın�dan�ge�le�cek�bir�kon�gre�ye,bir�top�lan�tı�ya,�bir�kon�fe�ran�sa�ka�dar,�ge�niş�le�til�miş�bir�top�lantı�ola�-bi�lir,�ulu�sal�dü�zey�de�bir�kon�fe�rans�ola�bi�lir,�hat�ta�bir�kon�gre�ola�bi�-lir)�bu�dö�ne�me�ka�dar�son�de�re�ce�ge�liş�kin�bir�ha�re�ke�tin�so�rum�lu�larıola�rak�or�ta�ya� çı�ka�bil�mek�tir.�Eğer� dört� se�ne� son�ra� ve�ya�da�ha�kı�sabir�sü�re�son�ra�bü�yük�bir�top�lan�tıy�la�bi�ra�ra�ya�ge�le�cek�sek,�so�run�la�rı�-mızı� bu� şe�kil�de� tar�tı�şa�cak�sak,�mut�la�ka�o� za�man�halk�ha�re�ket�le�ri,ge�ril�la�ha�re�ket�le�ri,�genç�lik�ha�re�ket�le�ri�ge�liş�ti�ril�me�li�dir�ve�ül�ke�de�kisö�mür�ge�ci�li�ğin,�fe�o�dal�le�rin�de�ne�ti�mi�bü�yük�oran�da�kı�rı�la�rak�hal�kada�ha�ge�niş�bir�ser�best�lik,�öz�gür�lük�or�tamı�ya�ra�tı�la�bil�me�li�dir.�Bi�zimde�ya�ban�cı�lık�tan�da�ha� faz�la� kur�tul�muş,� si�ya�si� gö�rev�le�ri� da�ha� iyi

204

kav�ramış,�ör�güt�sel�me�ka�niz�ma�da�ki�ye�ri�ni�da�ha�iyi�bi�len�ki�şi�ler�ola�-rak�ha�re�ket�et�me�miz�gös�te�ril�me�li�dir.�Biz�ken�di�mi�zi�na�sıl�ba�şa�rılı�his�se�de�ce�ğiz?�Ge�le�cek�te�bi�zim�ken�-

di�mi�zi�ba�şa�rılı�his�set�me�miz�için�her�şey�den�ön�ce�fi�zik�ku�ral�la�rı�nagö�re�so�mut�luk�ka�za�nan�bir�ör�güt,�bu�ör�gü�tün�ön�cü�lük�ede�ce�ği�kit�leha�re�ket�le�ri,�genç�lik�ha�re�ket�le�ri�hem�ni�te�lik,�hem�de�ni�ce�lik�açı�sın�-dan�son�de�re�ce�bir�ni�te�lik�ka�za�na�rak,�son�de�re�ce�ül�ke�de�ağır�lı�ğınıdu�yu�ra�cak�bir�se�vi�ye�ye�var�ma�lı�dır.�Ke�za�köylü�ha�re�ket�le�ri,�köy�lü�-le�rin�ağa�la�ra�kaşı�mü�ca�de�le�le�ri�boy�at�ma�lı�dır�bu�dö�nem�de.�Ör�güt�-len�me�bu�ko�nu�da�ön�der�lik� yap�malı� ve�ge�niş� köylü�ha�re�ket�le�ri�nige�liş�tir�me�li,� bu�gün�beş-on�köylü�ha�re�ke�ti�miz�var�sa� önü�müz�de�kidö�nem�de�bu�nun� sa�yı�sını� bir�kaç�böl�ge�ye�yay�dı�ra�bil�me�li�yiz.�Aşi�retça�tış�ma�la�rını� ke�sin�lik�le� kı�ra�bil�me�li,� aşi�ret�le�rin� bir�bir�le�ri�ni� kı�rıpdök�me�du�rum�la�rını,� ya�ni� kan�da�va�la�rını� önem�li� oran�da�or�ta�dankal�dı�ra�bil�me�li�yiz.�Ge�ri�ci�ağa,�şef�oto�ri�te�si,�yi�ne�ge�nel�de�de�özel�lik�-le�sö�mür�ge�ci�li�ğin,�MİT’�in�ör�güt�le�di�ği�bu�ya�pı�lar�kal�dı�rıl�malı,�dev�-rim�ci�le�ri� her� za�man� teh�dit� eden�bir� en�gel� ol�mak�tan� çı�ka�rıl�malı,dev�rim�ci�ler�en�azın�dan�bun�lar�dan�bü�yük�za�rar�gö�re�cek�bir�ya�pı�dankur�ta�rıl�malı�ve�ya�bun�la�rın�ör�dük�le�ri�iha�net�çem�be�ri�önem�li�oran�dapar�ça�lan�ma�lı�dır.� Sö�mür�ge�ci� par�ti�le�rin� et�ki�si� sö�mür�ge�ci� dev�le�tebağ�la�yan�bir�hal�ka�ola�rak�hay�li�or�ta�dan�kal�dı�rıl�ma�lı�dır.�En�önem�li�si�de�bü�tün�bu�ha�re�ket�le�rin�ar�ka�sın�da�güçlü�bir�si�lahlı

gü�cü�müz�mut�la�ka�oluş�tu�rul�ma�lı�dır.�Ya�ni�ge�rek�ide�o�lo�jik,�ge�rek�po�li�-tik�alan�da�ör�güt�sel�var�lı�ğı�mı�zın�ko�run�ma�sın�da�ar�ka�mız�da�her�za�mangüçlü�bir�si�lahlı�kuv�vet�du�ra�bil�me�li�dir.�Şu�nu�hiç�bir�za�man�unut�ma�-ya�ca�ğız;�yü�rü�te�ce�ği�miz�bü�tün�ça�lış�ma�la�rın�ar�ka�sın�da�eğer�güçlü�birsi�lahlı�kuv�vet�dur�maz�sa,�her�za�man�yok�edi�le�ce�ği�mi�zi,�hiç�bir�za�manbi�ze�ya�şa�ma�hak�kını�ta�nı�ma�ya�cak�la�rını�bil�me�li�yiz.�İde�o�lo�jik,�po�li�tik,ör�güt�sel� in�şa�da� si�lah�la�rın�gü�cüy�le� ayak�ta� tu�tu�la�ca�ğı�mızı�hiç�bir� za�-man�unut�ma�ma�lı�yız.� İde�o�lo�jik,� si�ya�sal�gü�cü�müz�ne�ka�dar�güçlüolur�sa�ol�sun,�eğer�bu�gücü�ko�ru�ya�cak,�bu�gücü�sa�vu�na�cak,�bu�gücüçe�şit�li�pro�vo�ka�tör�ör�güt�ler�den,�ki�şi�ler�den�ko�ru�ya�cak�si�lahlı�bir�gücüoluş�tu�ra�maz�sak�bü�tün�bu�emek�ler�bo�şa�gi�de�cek�tir.�Onun� için�da�hailk�an�dan�iti�ba�ren�bi�zim�si�lahlı�bir�güç�oluş�tur�ma�mız,�salt�bir�kaç�he�-

205

de�fi�yok�et�mek�açı�sın�dan�de�ğil,� baş�lı�ba�şı�na�bü�tün� ide�o�lo�jik-po�li�tikka�za�nım�la�rı�mızı�ko�ru�mak,�bu�ka�za�nım�la�rın� tah�rip�edil�me�si�ni�ön�le�-mek�için�şart�tır.�Di�ğer�ül�ke�le�rin�bur�ju�va�hu�kuk�ları�az-çok�ide�o�lo�jik-po�li�tik�ka�za�nım�la�rını�meş�ru�laş�tı�rır�lar�ve�bun�ları� faz�la�hır�pa�la�mayıve�ya�hut�da�kal�dır�mayı�dü�şün�mez�ler,� ama�Kür�dis�tan’�da�ki�mev�cutbur�ju�va�ege�men�li�ği,�bur�ju�va�ha�ki�mi�ye�ti,�hu�ku�ku�ve�ya�fe�o�dal�hu�kuk,zor�ba�lık,�her�ke�sin�ha�ya�tını�biz�zat�si�lah�la�rın�gü�cüy�le�sağ�la�ya�bi�le�ce�ği�-ni,�ida�me�et�ti�re�bi�le�ce�ği�ni�gös�ter�mek�te�dir.�He�le�he�le�bu�güç�eğer�dev�-rim�ci�bir�ör�güt�te�dev�rim�ci�bir�in�şa�ha�re�ke�tiy�se,�ta�bii�ki�si�lah�la�rın�var-lığı�ke�sin�ge�rek�li�dir.�Onun�için�de�ge�liş�ti�ri�le�cek�kit�le�ha�re�ket�le�ri�veör�güt�sel,�ide�o�lo�jik�in�şa�bir�si�lahlı�güç�te�me�lin�de�ha�zır�lan�ma�lı�dır.�Buko�nu�da�da�mut�la�ka�bi�zim�ge�liş�miş�bir� si�lahlı�varlığı�oluş�tur�ma�mızşart�tır.�Bu�nu�ya�ra�ta�bi�lir�sek,�ya�şa�ta�bi�lir�sek�ken�di�mi�zi�ba�şa�rılı� ilanede�bi�le�ce�ğiz.�Ge�le�cek� top�lan�tı�lar�da�mer�kez�bi�ra�ra�ya�gel�di�ğin�de�bu�nu�ger�çek�-

leş�tir�miş�se�ken�di�ni� ba�şa�rılı� his�se�de�cek�tir.�Ken�di�kad�ro�la�rını� si�ya�sive�ör�güt�sel�alan�da�da�ha�tec�rü�be�li�kıl�mış�sa,�bun�ları�iş�ya�pa�bi�lir�du�-ru�ma�ge�ti�re�bil�miş�se,�ör�güt�sel�gö�rev�le�ri�ni�önem�li�oran�da�ye�ri�ne�ge�-tir�miş�ola�cak�tır.�Kad�ro�la�rı�na�iş�yap�tı�ra�bil�miş�se,�her�ke�se�ör�güt�için�-de�gö�rev�ver�miş�se�ve�her�ke�si�az-çok�ye�te�nek�le�ri�ne�gö�re� iş�le�te�bi�li�-yor�sa,�böy�le�bir�ör�güt�ve�ya�böy�le�bir�mer�kez�gö�re�vi�ni�ye�ri�ne�ge�tir�-miş�ola�cak�tır.�Ay�rı�ca�kad�ro�la�rı�na�en�gin�bir�ce�sa�ret,�fe�da�kar�lık�ru�huve�re�bil�miş�se,�dün�yayı�kav�ra�ma�da,�ül�ke�yi�kav�ra�ma�da�ber�rak�bir�an�-layış�ve�re�bil�miş�se,� ken�di�ni� ba�şa�rılı� his�set�miş�ola�cak�tır.�Yi�ne� ajan-pro�vo�ka�tör�le�ri�sin�dir�me�de�az�gın�sö�mür�ge�ci�tem�sil�ci�le�ri,�özel�lik�le�enteh�li�ke�li� fa�şist� ele�baş�la�rını� or�ta�dan�kal�dır�ma�da,� bun�lar�la� iliş�ki�deolan�ağa�la�rın�üze�rin�de�te�rör�es�tir�me�de�be�lir�li�ey�lem�ler�ya�pılmış�veba�şa�rılı�olun�muş�sa,�ay�rı�ca�kit�le�le�rin�be�nim�se�ye�bi�le�ce�ği,�ar�ka�daş�la�-rın�mo�ra�li� üze�rin�de�yı�kıcı� de�ğil,� ta�ma�men�ce�sa�ret�len�di�ri�ci� bir� et�kial�tın�da�bun�lar�ya�pıl�mış�sa,�böy�le�bir�me�se�le�de�ba�şa�rılı�ol�du�ğu�söy�le�-ne�bi�le�cek�tir.�Hal�ka�yurt�se�ver�li�ğin�ve�hal�ka�de�mok�ra�si�ru�hu�nun�aşı�-lan�ma�sın�da,�önem�li�bir�ge�li�şim�sağ�lan�mış�sa,�da�ha�çok�halk�ke�si�mi�-ni�böy�le�bir�ha�re�ke�te�ka�ta�bil�miş�se,�ge�nel�ül�ke�nin�bü�tün�alan�la�rın�da,bü�tün�böl�ge�le�rin�de,�köy,�kent,�ka�sa�ba,�fab�ri�ka,�iş-üre�tim�sa�hası,�eği�-

206

tim�sa�hası,�bü�tün�bu�alan�lar�da�yurt�se�ver�lik�ve�de�mok�ra�si�ala�nın�da�kidü�şün�ce�le�ri� faz�la�sıy�la� aşı�la�ya�bil�miş�ve�ül�ke�de�ha�kim�akım�ha�li�nege�ti�re�bil�miş�se,�bu�nu�bü�tün�dı�şa�ve�içe�karşı�du�yu�ra�bil�miş�se,�meş�ru�-laş�tı�ra�bil�miş�se�ken�di�ni�ba�şa�rılı�his�se�de�cek�tir.�Bu�alan�lar�önü�müz�de�-ki� bir�mer�ke�zin�ba�şa�rılı� olup�ol�ma�ya�ca�ğını�be�lir�le�ye�cek�hu�sus�lar,be�lir�le�ye�cek�kri�ter�ler�dir.Eğer�bun�ları�yap�maz�sa�ba�şa�rı�sız�bir�mer�kez�na�sıl�hal�le�di�le�cek�-

tir?�Han�gi�kri�ter�le�re�gö�re�mer�ke�zin�ba�şa�rı�sız�ol�du�ğu�nu�söy�le�ye�ce�-ğiz?�Mev�cut� iliş�ki�le�ri� ni�ce�lik� ola�rak� art�tırmış,� ama� faz�la� ni�te�lik�libir�ge�liş�me�ye�uğ�rat�ma�mış�sa,�kad�ro�la�rın�mev�cut�öl�çü�de�önem�li�birbö�lü�münü�ör�güt�le�ye�me�miş�se,�on�ları�uz�man�lık�alan�la�rı�na�gö�re�gö�-rev�len�di�re�me�miş�se,�on�ları�ak�tif,�canlı�bir�or�ga�niz�ma�ha�li�ne�ge�ti�re�-me�miş�se,�on�lar�ara�sın�da�eleş�ti�ri-öze�leş�ti�ri�ru�hu�nu,�fe�da�kar�lık,�ce�sa�-ret�ru�hu�nu�ge�liş�ti�re�me�miş�se,�bun�la�ra�iş�yap�tı�ra�mı�yor�sa,�bun�la�ra�is�-ter�si�lahlı,�is�ter�ide�o�lo�jik,�is�ter�po�li�tik�mü�ca�de�le�ler�de�bel�li�bir�iş�ler�-lik�ka�zan�dı�ra�ma�mış�sa�ve�be�lir�li�bir�sü�re�içe�ri�sin�de�bir�kaç�ni�cel�ge�-liş�me�sağ�la�yıp�mev�cut�ya�pı�ları�dur�gun�laş�tır�mış�sa,�ta�bii�ki�böy�le�birmer�kez�gö�re�vi�ni�yapmış�sa�yı�la�maz.�Ay�rı�ca�Kür�dis�tan’�ın�is�ter�di�ğerpar�ça�la�rın�da�ol�sun,�is�ter�Tür�ki�ye�kıs�mın�da�ol�sun,�is�ter�di�ğer�kom�şuül�ke�le�rin� dev�rim�ci� ha�re�ket�le�ri� için�de�ol�sun,� is�ter�Av�ru�pa’�da�ve�yasos�ya�list� ül�ke�ler�de�ol�sun�bel�li� bir�ta�kım� tem�sil�ci�lik�ler� oluş�tu�ra�ma�-mış�sa,�bu�ra�lar�da�ki�mü�ca�de�le�ler�le�ak�tif�da�ya�nış�ma�sü�re�ci�içi�ne�gir�-me�miş�se,�kı�sa�ca� te�mel� it�ti�fak,�bi�rin�cil�de�re�ce�de� it�ti�fak�ları�ve�yi�neikin�cil,�gi�de�rek�üçün�cül�de�re�ce�de�it�ti�fak�la�rını�ge�liş�ti�re�me�miş�se,�buko�nu�da�tem�sil�ci�lik,�ör�güt�len�me�ve�da�ya�nış�ma�ya�ra�ta�ma�mış�sa�ba�şa�-rı�sız�dır.Mer�kez�eğer�bir�ulu�sal�kur�tu�luş�cep�he�si�ve�bu�cep�he�yi�en�ge�niş

an�ti-fa�şist�bir�plat�form�da,�ör�ne�ğin�bir�Tür�ki�ye�dev�rim�ci�ha�re�ke�tiy�leku�ra�bil�me�nin�te�mel�le�ri�ni�at�mış�sa,�ta�bii�ki�ba�ğım�sız�lık�tan�ta�viz�ver�-me�mek�şar�tıy�la,�bu�na�hiz�met�ede�cek�an�ti-fa�şist�güç�ler�le�bir�le�şe�bi�-li�yor�sa,�yi�ne�di�ğer�Kür�dis�tan�par�ça�la�rın�da�ki�mü�ca�de�le�le�rin�se�vi�ye�-si�ni� da�ha�da�yük�sel�te�rek,� ora�la�rın� bu�rayı� et�ki�le�me�sin�den� zi�ya�de,bu�rası�da�ha�çok�ide�o�lo�jik�ve�ör�güt�sel�alan�da�ya�ni�sos�ya�list�bir�ide�-o�lo�ji�ve�ör�güt�len�mey�le�ora�da�ki�mü�ca�de�le�yi�ay�dın�la�ta�bi�li�yor�sa,�bu�-

207

rayı�ora�nın�ye�de�ği�ha�li�ne�ge�tir�me�den,�hem�ora�nın,�hem�bu�ra�nın�öz�-güç�le�ri�ni�kar�şı�lıklı�ola�rak�bir�bir�le�riy�le�iliş�ki�len�di�re�rek�sağ�lıklı�iliş�-ki�le�re�var�dır�mış�sa,�bu�ko�nu�da�sağ�lıklı�adım�lar�at�mış�sa�ba�şa�rılı�ola�-cak�tır.�Özel�lik�le� önü�müz�de�ki� dö�nem�de�bir� di�ğer� he�def� ola�rak� şugös�te�ri�le�bi�lir:�Tür�ki�ye�par�la�men�to�sun�da�ya�pı�la�cak� se�çim�ler�de,(şim�di�lik�bir�şey�söy�len�me�se�de)�iş�bir�lik�çi�fe�o�dal�le�rin,�kom�pra�dor�-la�rın,� da�ha� çok�Türk�bur�ju�va�zi�si�nin�ona�yın�dan�geç�miş,� bun�la�rınter�ci�hi� olan� aday�lar� ve�bir� de� iş�bir�lik�çi� kü�çük-bur�ju�va�ör�güt�le�rinaday�ları�dar�be�len�me�li�ve�bun�la�rın�par�la�men�to�ya�git�me�si�ön�len�me�-li�dir.�

So�nuç

Top�lan�tı�nın�so�nu�na�yak�laş�tık.�Biz�şu�an�da�için�de�bu�lun�du�ğu�muzşart�ları�çö�züm�le�mek�le�karşı�kar�şı�ya�bu�lun�du�ğu�muz�gö�rev�le�rin�ağır�-lı�ğını�id�rak�edi�yor�sak,�as�lın�da�ge�le�ce�ğe�iliş�kin�önem�li�et�ki�le�ri�ola�bi�-le�cek�bir� uğ�raşı� içe�ri�sin�de�yiz�de�mek�tir.�Ge�le�ce�ğe� iliş�kin� et�ki�le�rinda�ha�da�yay�gın�lık�ka�zan�ması� için�bun�dan� son�ra�gös�te�re�ce�ği�mizhas�sa�si�yet�as�lın�da�çok�önem�li�dir.�Bu�gün�çi�zi�len,�ku�ral�ları�ve�ilk�le�-riy�le�he�def�le�nen�bir�ör�güt�len�me�te�me�li�dir,�bel�ki�yıl�lar�ca�ön�ce�te�me�liatıl�mıştı,�ama�bu�dö�nem�den�iti�ba�ren�da�ha�ör�gütlü,�da�ha�be�lir�gin�so�-mut�il�ke�le�rin�doğ�rul�tu�sun�da�yol�ala�cak�bir�ha�re�ket�ola�cak�sak�bu�günata�bi�le�ce�ği�miz,� bun�dan� son�ra� ata�bi�le�ce�ği�miz� adım�la�rın�de�ğe�ri� çokönem�li�dir.�Eğer�biz�bu�adım�ları� la�yı�kıy�la�ata�bi�lir�sek,�bu�adım�la�rınta�ri�hi�an�la�mını�kav�ra�ya�bi�lir�sek,�de�ğe�ri�ni�bi�lir�sek,�ül�ke�hal�kı�nın�kur�-tu�luş�ta�ri�hin�de�bu�nun�bir�dö�nüm�nok�tası�ola�bi�le�ce�ği�ni�ra�hat�lık�la�be�-lir�te�bi�li�riz.�Ül�ke�de�yep�ye�ni,� canlı� bir� si�ya�si� or�ta�mın�ya�ra�tıl�ması,� canlı� bir

de�mok�ra�tik�or�ta�mın�ya�ra�tıl�ması,�Kür�dis�tan’�da�ra�hat�lık�la�dev�rim�ci�-le�rin�fa�a�li�yet�te�bu�lu�na�bi�le�ce�ği�bir�or�ta�mın�ya�ra�tıl�ması,�bun�dan�son�-ra�yü�rü�te�ce�ği�miz�yo�ğun� ça�ba�lar�la� ola�naklı� ha�le� ge�le�cek�tir.�Ay�rı�caha�ya�tın� tüm�alan�la�rın�da�yü�rü�tü�len�ve�da�ha� çok�ye�rel� ge�ri�ci�li�ğin,mil�li�bas�kıcı�güç�le�rin�çı�kar�la�rı�na�hiz�met�eden�fa�a�li�yet�ye�ri�ne,�teh�li�-ke�ler�le� dop�do�lu� da�ol�sa� in�sanı� sü�rek�li� ba�ğım�sız�lık� ve�öz�gür�lük

208

doğ�rul�tu�sun�da�bir�ya�şan�tı�ya�sev�ke�de�cek�böy�le�bir�uğ�ra�şın�içe�ri�sin�-de�bu�lun�mak�uğ�ra�şı�la�rın�en�de�ğer�li�si�dir.�Ar�ka�daş�la�rın�bü�tün�genç�-lik�le�ri�ni� bu�na�ver�me�le�ri,� as�lın�da�ya�dır�ga�na�cak�bir� hu�sus� de�ğil�dir.Böy�le�bir�genç�lik,�eğer�in�san�lı�ğa�saygı�de�vam�edi�yor�sa,�böy�le�biruğ�ra�şı�dan�baş�ka�bir�alan�da�ge�çi�ri�le�mez.�El�bet�te�ki,�yü�ce�bir�da�va�-nın� için�de�bo�ğu�şa�rak�an�lam�ka�za�na�cak�tır,�bir�ki�şi�lik�ka�za�na�cak�tır,say�gın�lık�ka�za�na�cak�tır.�Onun�için�de�biz�ar�ka�daş�la�rın�her�türlü�ağırgö�re�ve�gir�me�le�rin�de,�ha�yat�ları�pa�ha�sı�na�da�ol�sa�üzer�le�ri�ne�dü�şe�niyap�ma�la�rın�da�her�han�gi� bir� sa�kın�ca�gör�mü�yo�ruz.�Ta�bii� ki� bir� kü�-çük-bur�ju�va,� bir� fe�o�dal,� bir� ata� er�kil� en�di�şe� du�ru�mu�muz�yok�tur,var�sa�da�bu�en�di�şe�le�ri�üze�ri�miz�den�hız�la�ata�ca�ğız.�Güçlü�da�va�lar�alı�şı�la�gel�miş�ku�ral�lar�la,�alı�şı�la�gel�miş�ör�güt�ve�an�-

la�yış�lar�la�hiç�bir�za�man�ba�şa�rı�ya�git�mez.�Güçlü�da�va�lar�her�za�manalı�şıl�mı�şın�dı�şı�na�çı�ka�rak,�her�za�man�her�ke�sin�bo�yun�eğ�di�ği�ku�ral�-la�ra�karşı�du�ra�rak,�her�ke�sin�ce�sa�ret�et�me�di�ği�ör�güt�sel�gi�ri�şim�ler�le,ey�lem�ler�le�an�cak�ba�şa�rı�ya�ula�şa�bi�lir.�Bu�yü�küm�lü�lük�ler�içi�ne�gi�re�-cek,�da�ha�çok�ön�der�ki�şi�ler�le�ba�şa�rı�ya�ula�şa�bi�lir.�Biz�böy�le�bir�dö�-ne�min�in�san�la�rı�yız.�Ken�di�mi�zi�böy�le�bir�dö�ne�min�in�san�ları�ola�rakaday�adayı�gö�rü�yo�ruz.�Böy�le�bir�dö�ne�me�ken�di�dam�ga�mızı�vur�makis�ti�yo�ruz.�Bu�nun�bü�tün�çağı,�top�lum�sal�ko�şul�ları�var�dır.�Ge�ri�si�ar�-tık� bi�zim�bel�le�ği�mi�zin,� yü�re�ği�mi�zin� iş�le�me�si�ne�bağlı� bir� şart�tır.Bun�la�rın�da�ger�çek�leş�ti�ril�me�si�eli�miz�de�dir.�Ya�ni�ki�şi�le�rin�ken�di�ira�-de�le�riy�le�ya�pa�bi�le�cek�le�ri�bir�iş�tir.�Biz�ilk�gün�de�bir�grup�ola�rak�be�lir�di�ği�miz�de,�bi�zi�bek�le�yen�teh�-

li�ke�ler,�im�kan�sız�lık�lar�bu�gü�ne�oran�la�kat�kat�faz�laydı.�Yi�ne�bu�günde�bi�zi�bek�le�yen� teh�li�ke�ler,�zor�luk�lar�çok�da�ha�faz�la�dır.�Az�de�ğil�-dir,�ama�eli�miz�de�ki�araç�lar�da�dü�ne�oran�la�hay�li�faz�la�dır.�Biz�mü�-ca�de�le�için�de�bir�ya�şan�tıyı,�sa�vaş�için�de�bir�ya�şan�tıyı�ha�ya�tın�bi�ri�-cik� ga�ye�si� ha�li�ne� ge�ti�re�bil�me�li�yiz,� ge�ti�re�ce�ğiz,� ge�ti�ri�yo�ruz.�Özel�-lik�le� umut�suz�luk�lar� var�sa,� ar�ka�daş�lar� dev�rim�ci� dü�şün�cey�le,� dev�-rim�ci�pra�tik�le�bu�nu�gi�de�re�bil�me�li�ler.�Za�ma�nın�da�yapmış�ol�duk�larıha�ta�ları,�da�ha�genç�yaş�ta�bu�lun�duk�la�rı�na�gö�re,�da�ha�ön�le�rin�de�uzunbir�mü�ca�de�le�pra�ti�ği�bu�lun�du�ğu�na�gö�re�ba�şa�rılı�ey�lem�le�riy�le�bu�nuka�pat�ma�lı�dır�lar.�Ve�ta�ri�he�ka�la�cak�olan�top�lu�mun�bağ�rın�da�kök�sa�-

209

la�cak�olan�da�bu�tür�dav�ranış�ve�dü�şün�ce�ler�dir.�Be�lirt�ti�ği�miz�ey�lem�ler�var�dır.�İyi�bir�ku�ru�luş�bil�di�ri�si�nin�ha�zır�lan�-

ması�ve�geç�miş�ar�ka�daş�la�rın�mü�ca�de�le�miz� için�de�ki�yer�le�ri�ko�nu�la�-rın�da,�ka�rar�la�rı�mı�zın�ol�du�ğu�nu,�bu�ko�nu�da�iki�önem�li�gö�re�vi�ye�ri�nege�ti�re�ce�ği�mi�zi�be�lirt�miş�tik.�Bir�de�bu�ko�nu�da�ge�le�cek�te�ha�zır�la�ya�ca�-ğı�mız�bir�mer�ke�zin�(is�ter�öne�ala�lım,�is�ter�za�ma�nın�da�ya�pa�lım,�is�terbir�kon�fe�rans,� is�ter�bir�kon�gre�de�ol�sun)�yet�ki�li�ol�du�ğu�nu�da�ka�bul�-len�dik.�Da�ha�faz�la�sözü�uzat�ma�dan�bi�raz�ön�ce�özel�lik�le�ri�ni�vur�gu�la�-dı�ğı�mız,�ba�şarı�kri�ter�le�ri�ni,�ça�lış�ma�an�la�yı�şını�vur�gu�la�dı�ğı�mız�in�san�-la�rın�se�çi�mi�söz�ko�nu�su�edi�li�yor,�sa�yı�ları�üze�rin�de�bi�raz�tar�tı�şı�la�bi�lir.Or�ta�ya�çı�kan�öne�ri�le�ri�ha�ya�ta�uy�gu�la�ma�ya�ça�lı�şa�ca�ğız.�Bu�açık,�yal�-nız�bel�li�bir�sü�re�son�ra�da�ğı�lı�yo�ruz,�da�ğıl�dık�tan�son�ra�ar�ka�daş�lar�danis�te�nen,�gö�zö�nün�de�tut�ma�ları�ge�re�ken�en�önem�li�hu�sus;�böy�le�bir�ör�-güt�len�me� te�pe�den�ge�liş�ti�ri�le�ce�ği�ne�gö�re,�bu�lun�duk�ları�böl�ge�ler�de�kiiliş�ki�le�ri,�bu�mer�ke�zin�is�tem�le�ri�ne�gö�re�ha�zır�la�ma�la�rı�dır.�Ya�ni�kı�sa�cael�le�ri� al�tın�da�bu�lu�nan�po�tan�si�ye�lin�ki�mi�si�ni� şu�ve�ya�bu�ala�na�gö�remuh�te�mel�bir�ör�güt�len�me�doğ�rul�tu�sun�da�ele�al�ma�ları�ve�ade�ta�ora�nınbir�ye�rel,�bir�böl�ge�sel�ko�mi�te�siy�miş�gi�bi�ha�re�ket�et�me�le�ri,�bu�ko�nu�daher�an�bir�öne�riy�le�karşı�kar�şı�ya�ka�la�cak�la�rını�bil�me�le�ri�ve�bu�na�gö�reha�re�ket�et�me�le�ri�ge�re�ki�yor.�Bu�ör�güt�len�me�nin� so�rum�lu�lu�ğu� sa�de�ce� bi�zim�de�ğil�dir.�Bu�ör�-

güt�len�me�nin�so�rum�lu�lu�ğu�da�ğı�la�cak�ve�yo�ğun� iliş�ki�ler�de�bu�lu�na�-cak�ar�ka�daş�la�rın�sır�tın�da�dır.�Hat�ta�bazı�şey�ler�fe�da�edil�mek�is�ten�-mi�yor�sa,�el�le�ri�al�tın�da�ki�po�tan�si�ye�li�bü�tün�gü�cüy�le�sa�ra�bil�me�li,�bupo�tan�si�ye�li�mu�ha�fa�za� ede�bil�me�li,� çar-çur� et�me�me�li�dir�ler.�Ay�rı�caye�ni,� res�mi� bir� an�la�yış�la� ör�güt�len�me�ye� ha�zır�lıklı� ol�mayı,�muh�te�-mel�ko�mi�te�le�ri,�ko�mi�te�le�rin�yan�ku�ru�luş�la�rını,�ko�mi�te�le�rin�alt�ko�-mi�te�le�ri�ni,� kent� grup�la�rını,� fab�ri�ka� grup�la�rını� şim�di�den� oluş�tur�-mayı�ve�ya�en�azın�dan�bu�ko�nu�da�ha�zır�lık�yap�mayı�hiç�bir�za�manunut�ma�ma�lı�dır�lar.�Bi�zim�ör�güt�len�me�miz�öy�le�an�la�yışlı�bir�şe�kil�de,son�de�re�ce�sa�kin,�son�de�re�ce�ra�hat�bir�şe�kil�de�ge�liş�me�ye�cek�tir.�Kibiz�Kür�dis�tan’�da�hiç�bir�şe�yin�öy�le�bir�den�bi�re�sıç�ra�ma�ya�pa�rak�ge�-liş�me�ye�ce�ği�ni� bi�li�yo�ruz.�Her� şey� bel�li� bir� he�sap� da�hi�lin�de� ve�yabel�li�bir�ni�ce�lik�ge�li�şim�doğ�rul�tu�sun�da�ola�cak�tır.�Ör�güt�len�me�ya�-

210

vaş�ya�vaş�ge�li�şe�cek,�ya�vaş�ya�vaş�ta�ba�na�doğ�ru�ya�yı�la�cak�ve�ya�vaşya�vaş�en�iyi�ye�te�nek�ler�uy�gun�ol�duk�ları�yer�ler�de�ör�güt�le�ne�cek�ler�-dir.�So�nuç�ta,�özel�lik�le�bel�li�bir�sü�re�hiç�ol�maz�sa�eli�miz�de�ki�mal�ze�-me�yi�ör�güt�len�di�re�ce�ğiz.�Dı�şa�karşı�ve�iç�te�ki�kar�ma�şık�ya�pı�ya�karşıbun�ları�dü�zen�le�ye�ce�ğiz.�Ar�ka�daş�lar�at�tık�ları�adı�mın�ta�ri�hi�ni�te�lik�teol�du�ğu�na� ina�nı�yor�lar�sa,� bu� inanç�la�rın�da� tu�tarlı� ise�ler,� ke�sin�lik�leen�ufa�cık�bir�olum�suz�lu�ğa�gir�me�me�le�ri�ge�re�ke�cek�tir.�Ça�lış�ma�lar�dade�ğil�du�ra�ganlığı�ka�bul� et�mek,�da�ha�da�di�sip�lin�li� bir�ya�pı�nın�ge�-rek�le�ri�ni�gö�zö�nü�ne�ge�ti�re�rek,�bu�ça�lış�ma�ları�yo�ğun�laş�tır�ma�ları�ge�-re�ği�açık�tır.�Ha�re�ke�te�bu�ka�dar�po�li�tik�bir�hü�vi�yet�ver�di�ri�yor�su�nuz,bu�nun�düş�manı�ve�onun�yıl�dı�rıcı�olan�güç�le�ri�ni�ne�ka�dar�uyar�ta�ca�-ğını�bi�li�yor�su�nuz.�Ama�bu�na�rağ�men�bu�nun�ağır�so�rum�lu�luk�la�rın�-dan�da�ka�çı�na�cak�sı�nız.�Bu�bek�le�ne�mez,�bu�ka�bul�edi�le�mez.�Ar�ka�-daş�lar�böy�le�bir�yapı�içi�ne�gi�rer�ler�se,�mer�kez�hiç�bir�şey�ya�pa�maz.Mer�kez�de�ağır�bir�so�rum�suz�luk�için�de�her�şe�yi�bir�ke�na�ra�ata�bi�lirve�ya�mer�kez�çok�ko�lay�tas�fi�ye�ola�bi�lir.�Onun�için�mer�ke�zi�güç�du�-ru�ma�dü�şür�me�ye�cek,�ne�po�li�se�karşı,�ne�si�ya�sal� ik�ti�da�ra�karşı,�neye�rel�zor�ba�lık�la�ra�karşı,�ne�sos�yal-şo�ven,�ne�re�for�mist�kü�çük-bur�-ju�va�la�ra�karşı�bi�zi�güç�du�ru�ma�dü�şür�me�ye�cek�ha�re�ket�ler�de�bu�lun�-malı�ve�ha�re�ke�ti�mi�ze�hep�ta�ze�so�luk�lar�al�dır�ma�lı�sı�nız.�Ade�ta�top�-lum� saf�la�rını� ta�ze� so�luk�la�rını,� ta�ze� ener�ji�si�ni,� ta�ze�ka�nını� her� za�-man�bi�ze�ak�tar�mak�ge�re�kir.� İliş�ki�ler�de�da�ha�çok�çev�re,�da�ha�çokun�sur� ka�za�na�rak,� her� za�man�mü�ca�de�le�nin� içi�ne� ka�ta�bil�me�li�si�nizve�biz,�bu�ko�nu�da� son�de�re�ce�bi�zi� şevk�len�di�re�cek�adım�lar�bek�li�-yo�ruz.�Bu�ko�nu�da�olum�lu�ha�ber�ler�le�bi�zi�güç�len�di�rin�di�yo�ruz.�Ar�ka�daş�lar�ger�çek�ten�ki�şi�sel�en�di�şe�le�ri�ni,�ki�şi�sel�yak�la�şım�la�rını

bir�ya�na�bı�rak�ma�lı�dır�lar.�Bur�ju�va�or�du�ları�bi�le�hak�sız�bir�te�mel�deve�ya�lancı�bir�di�sip�lin�le�ida�re�edi�li�yor�lar,�ama�bu�na�rağ�men�hep�siher�an�sa�va�şa�gi�re�cek�du�rum�da�dır.�Bi�zim�ar�ka�daş�la�rı�mı�zın�da�heran�bir�sa�vaş�ör�gütü�gi�bi,�her�an�bir�ide�o�lo�jik,�po�li�tik�kur�may�lık�gi�-bi�ken�di�le�ri�ni�hal�kın�önün�de�gör�me�le�ri�ve�bu�ko�nu�da�en�ufa�cık�birki�şi�sel� en�di�şe�ye,� kor�ku�ya,� yıl�gın�lı�ğa� ken�di�le�ri�ni� kap�tır�ma�ma�ları,ener�ji�le�ri�ni,�ce�sa�ret�le�ri�ni�sü�rek�li�ye�ni�le�me�le�ri,�bek�le�ye�bi�le�ce�ği�mizen� önem�li� hu�sus�lar�dır.�Ay�rı�ca� bu� ko�nu�da� “ni ye ol madı, yi ne bir

211

şey ler mi ol du?”�gi�bi�en�di�şe�le�re�de�faz�la�yer�yok�tur.�Biz�Kür�dis�-tan’�da�ge�liş�ti�ği�mi�ze�gö�re�kork�ma�yız�ve�ya�ge�li�şen�ta�raf�sü�rek�li�bizol�du�ğu�mu�za�gö�re�ace�le�si�olan�düş�man�dır,�ace�le�si�olan�ömrü�tü�ke�-nen� sı�nıf�lar�dır.�Biz� ise� sü�rek�li� geç�mi�şi�mi�zi� to�par�la�yan,� ge�le�ce�ği�-mi�zi� ha�zır�la�yan,� bu�günü�kav�ra�yan� bir� gü�cüz,� do�la�yı�sıy�la� bi�zimace�le�ci�li�ğe,� bi�zim� sa�bır�sız�lı�ğa� ih�ti�ya�cı�mız� yok�tur.�Biz� sa�kin,� ka�-rarlı� ve� se�rin�kanlı� bir� şe�kil�de� dün�ya�nın� en� güçlü� dev�rim�le�rin�denbi�ri�si�ne� ken�di�mi�zi� ha�zır�la�ya�bi�li�riz.�Ne� di�ye� pa�nik� için�de� ola�lım,ne�di�ye�kor�ku�ve�te�laş�için�de�ola�lım?�En�sağ�lıklı,�en�yü�ce�bir�ruhya�pısı�içe�ri�sin�de�gö�rev�le�ri�mi�zi�yü�rüt�me�ye�de�vam�ede�lim.�Şim�di�yeka�dar�ko�nu�şu�lan�bü�tün�hu�sus�lar�la�bu�şe�kil�de�yü�rü�me�miz�ge�rek�ti�ğiye�te�rin�ce�ar�ka�daş�la�ra�an�la�tıl�mış�tır.�Du�ru�mun,� yo�lun� ni�te�lik�le�ri�ni,� ge�le�ce�ğin� ni�te�lik�le�ri�ni� or�ta�ya

koy�muş�tuk.�Bu�na� gön�lü�müz�ce,� yü�rek�li�ce� ka�tıl�mak�tan� baş�ka� yo�-lu�muz�yok�tur.�Biz�böy�le�ya�par�ken,�he�pi�ni�zin�far�kın�da�ol�du�ğu�gi�-bi�ne�coş�ku�lu�bir�şe�kil�de�ken�di�ken�di�mi�zi�co�şa�ge�ti�ri�yo�ruz,�ne�deson�de�re�ce�ür�kek�bir�yapı� için�de�bı�ra�kı�yo�ruz.�Evet,�ne�o�var,�nedi�ğe�ri.� Sağ�lam�bir�man�tık�la� en�di�şe�le�ri,� umut�ları�mu�ha�fa�za� ede�-rek,�ne�aşırı�bir�gü�ven,�ne�de�aşırı�bir�te�laş,�ama�da�ha�ka�rarlı,�da�-ha�man�tıklı�adım�lar�la�bu�işi�yü�rü�te�bi�le�ce�ği�mi�zi�ken�di�öz�gü�lü�mü�-ze�karşı�söy�lü�yo�ruz.�Ta�ri�hin�bu�du�ra�ğın�da�ger�çek�ten� top�lu�mun�di�li�ol�ma�ya�bi�lir.�Top�-

lum�du�yar�sız,�uy�ku�da�ol�muş�ola�bi�lir.�Top�lum�yarı�ya�rı�ya�ölmüş�ola�-bi�lir,�onun�se�si,�di�li,�kül�türü�ol�ma�ya�bi�lir.�Bü�tün�bun�lar�bi�zim�hal�kınso�run�ları�kar�şı�sın�da�du�yar�sız�ol�ma�mızı�ge�tir�mez.�Ay�rı�ca�sö�mür�ge�ci�-lik,�mil�li� bas�kıcı�güç�ler,�her�ba�kım�dan� in�saf�sız�ola�bi�lir,� bun�lar� enufa�cık�hak-hu�kuk�tan�an�la�maz�ola�bi�lir�ler.�Halk�la�ra�en�ufa�cık�bir�öz�-gür�lük�ver�me�ye�bi�lir�ler,�halk�ları�en�az�gın�ca�yok�ede�bi�lir�ler,�ama�bü�-tün�bun�lar�bi�zim�du�yar�sız�ol�ma�mızı,�bi�zim�dev�rim�ci�le�re�la�yık�bir�şe�-kil�de�ha�re�ket� et�me�me�mi�zi�ge�tir�mi�yor.�Biz�ne�on�la�rın,�ne�bun�la�rındu�ru�mu�nu�gö�zö�nü�ne�ge�ti�re�rek�ken�di�du�ru�mu�mu�zu�be�lirt�me�ye�ce�ğiz.Ça�ğı�mı�zın�bü�tün�olum�lu�öğe�le�ri�ni�yan�ya�na�ge�ti�re�rek,� ala�şağı� edil�-me�si�ge�re�ken�güç�ler�le�öz�gür�lü�ğe�ka�vuş�ması�ge�re�ken�güç�le�ri�ka�bulede�ce�ğiz�ve�ön�der�lik�ya�pa�ca�ğız.� Is�rar�la�vur�gu�lu�yo�rum;�bu�ko�nu�da

212

ka�rar�lı�lı�ğı�mızı�hiç�bir�za�man�el�den�bı�rak�ma�ya�lım.�Bu�ka�rar�lı�lık,�ye�ri�-miz�de�bi�le�dur�sak�çok�şey�de�ğiş�ti�re�cek�tir.�Bu�ko�nu�da�ki�inanç,�bu�ko�-nu�da�ki�ça�ba�çok�şey�de�ğiş�ti�re�cek�tir.�Her�şey�den�ön�ce�düş�ma�nın�dün�-ya�sını�ka�rar�ta�cak�tır.�Ay�rı�ca�hal�ka�bü�yük�bir�umut�ka�pısı�aça�cak�tır.�Sa�yı�mız�ne�ka�dar�az�olur�sa�ol�sun,�ya�şı�mız,�tec�rü�be�miz�ne�ka�dar

ye�ter�siz�olur�sa�ol�sun,�bü�tün�bun�la�ra�rağ�men�ta�ri�hin�bi�ze�yük�le�ye�-ce�ği�ağır�gö�rev�ler�için,�bu�gö�rev�le�rin�ha�tırı�için�ye�ter�li�ça�bayı,�ka�-rar�lılığı�gös�te�re�lim.�Ade�ta�bir�ta�ra�ğın�diş�le�ri�gi�bi�eşit�ola�lım,�yi�nebir�or�du�nun�ne�fer�le�ri�gi�bi�her�an�ye�ni�bir�ram�pa�da�atı�şa�ya�tan�birekip�gi�bi�ken�di�mi�zi�mü�ca�de�le�ala�nı�na�sü�re�lim,�bun�dan�da�en�ufa�-cık� bir� kuş�ku,� en� ufa�cık� bir� kor�ku� duy�ma�ya�lım.�Böy�le� bir� yapıbiz�de�sü�rek�li�oluş�sun�di�yo�ruz.�Bu�nun�mü�ca�de�le�miz�için�bü�yük�birde�ğe�ri� var�dır.�Bi�linç�le�ri�mi�zin� ta�ze�len�di�ği� açık,�mark�sist-le�ni�nistkla�sik�le�re�ye�ni�den�göz�gez�di�ri�le�ce�ği,�ulu�sal�kur�tu�luş�pra�tik�le�ri�ninye�ni�den�göz�den�ge�çi�ri�le�ce�ği�açık�tır.�So�lu�ğu�mu�zu�ke�sen�sö�mür�ge�-ci�lik�du�var�la�rını�de�le�rek,�dün�ya�nın�ile�ri�ci�kül�tü�rü�ne�ken�di�mi�zi�aç�-mak�için,�ka�fa�la�rı�mızı�aç�mak�için�ken�di�mi�zi�zor�la�ya�ca�ğı�mız�açık�-tır.�Yi�ne�hal�kı�mı�zın�da�ka�pa�nan�can�lı�lık,�du�yar�lı�lık�yan�la�rını� tek�-rar�dan� aça�ca�ğı�mız,� halk�la,� canlı,� ile�ri�ci� yan�la�rıy�la� ken�di�mi�zi� bü�-tün�leş�ti�re�ce�ği�miz�açık�tır.�Ay�rı�ca�hal�kın�sos�yal,�kül�tü�rel,�si�ya�sal�al-an�lar�da�ki�bü�tün�ge�liş�me�ler�de�so�lu�ğu�nun�ke�sil�di�ği�ni�bi�le�rek,�bu�al-an�lar�da�da�hal�ka�bir�so�luk�al�dır�mayı,�halkı�aya�ğa�kal�dır�mayı�hiç�-bir�za�man�unut�ma�ya�ca�ğız.�Ay�rı�ca�ar�ka�daş�lar� ara�la�rın�da�ki� iliş�ki�ler�de� ide�o�lo�jik-po�li�tik�yak�la�-

şım�la�ra�çok�ağır�lık�ver�me�li�dir�ler.�Bir�bir�le�ri�ne�karşı�yak�la�şım�ları�ide�-o�lo�jik-po�li�tik�gö�rev�ler�le,�ör�güt�sel�gö�rev�ler�le�bağ�daş�ma�lı�dır.�Ah�bap-ça�vuş�lu�ğa�faz�la�yer�ve�ril�me�me�li�dir.�İde�o�lo�jik-po�li�tik�ça�lış�ma�la�rın�dı�-şın�da�ki�za�man�la�rını�faz�la�öl�dür�me�me�li�ler,�ken�di�le�ri�ni�ta�ma�men�ide�-o�lo�jik-po�li�tik�bir�ki�şi�lik�du�ru�mu�na�ge�tir�me�li�ler.�Şa�ka�lar�da�bi�le�ide�o�-lo�jik-po�li�tik�öl�çü�ye�dik�kat� edil�me�li�dir.�Özel�ya�şantı� ala�nın�da�bi�leide�o�lo�jik-po�li�tik�dav�ra�nıl�malı,�ha�re�ke�tin�çı�kar�ları�gö�zö�nü�ne�ge�ti�ril�-me�li�dir.�Mü�ca�de�le�mi�zin�bir�adamı�ola�rak�ken�di�ni�ha�ya�tın�her�ala�nın�-da�gös�te�re�bil�me�li�dir.�Biz� is�te�riz�ki� (bun�dan�son�ra�özel�lik�le)�bir�yı�ğın�ar�ka�da�şın�ölümü

213

pa�ha�sı�na,�zin�dan�lar�da�çü�rü�me�si�pa�ha�sı�na,�ay�rı�ca�ka�lan�la�rın�bü�yük�fe�-da�karlığı�pa�ha�sı�na,�bu�aşa�ma�ya�ka�dar�ge�len,�ha�ta�sıy�la,�se�va�bıy�la�bu�-ra�ya�ka�dar�ge�len�bir�ha�re�ke�ti,�bun�dan�son�ra�ta�ze�bir�güç�le,�da�ha�iç�tenbir�ya�pıy�la,�dört�se�ne�lik,�beş�se�ne�lik�bir�ge�li�şim�so�nun�da�bu�ül�ke�ninen�ha�tırı� sa�yı�lır,� en�umut�va�a�de�den�bir�ör�gütü�du�ru�mu�na�ge�ti�re�lim.He�pi�mi�zin� is�te�ği�bu,�hal�kı�mı�zın� is�te�ği�bu,�dün�ya�halk�la�rı�nın� is�te�ğibu�dur.�Bü�tün�bun�lar�bi�ze�gay�ri�cid�di�ola�rak�gel�me�me�li�ve�ya�dı�şar�dangay�ri� cid�di� şe�kil�de�an�la�şıl�ma�ma�lı�dır.�Bun�lar�ça�ğı�mı�zın�en�ya�lın�gö�-rev�le�ri�dir.�Ça�ğı�mı�zın�en�uy�gar� in�sanı,� çağ�daş� in�sa�nın�yaptığı� iş�le�rinen�önem�li�si�dir,�en�ta�yin�edi�ci�ola�nı�dır.�Her�ke�sin�çok�tan�yapmış�ol�du�-ğu�şe�yi�bi�zim�şu�an�da�ge�cik�me�li�ola�rak�ye�ri�ne�ge�tir�me�miz�dir.�Hiç�birar�ka�daş�“ni ye her kes işin de, gü cün de, her kes çok az ça bay la mü ca de -le ve ri yor, ben ni ye böy le de li ce si ne ça lı şı yo rum?”�de�me�me�li�dir,�bu�-nu�ak�lı�na�ge�tir�me�me�li�dir.�Ta�ri�hin�en�es�ki�dö�ne�min�den�be�ri�ba�ğım�sız�-lık�doğ�rul�tu�sun�da,�öz�gür�lük�doğ�rul�tu�sun�da�öz�lem�le�ri�sü�rek�li�baskı�al�-tı�na�alınmış,�bun�dan�öte�ye�de�var�lı�ğı�na�son�ve�ril�mek�is�ten�miş�bir�hal�-kın�mü�ca�de�le�si�ni�ve�ren,�ay�rı�ca�böl�ge�ça�pın�da�çok�önem�li�si�ya�sal�so�-nuç�lar�do�ğu�ra�cak�bir�ha�re�ke�tin�öncü�güç�le�ri�ol�du�ğu�mu�za�gö�re,�ha�re�-ke�tin�ya�ra�tı�cı�ları�ol�du�ğu�mu�za�gö�re�at�tı�ğı�mız�hiç�bir�adım�bi�ze�lü�zum�-suz�ge�le�mez�ve�ya�her�ge�çen�gün�ömür�den�ge�çen�bir�gün�ola�rak�an�la�-şı�la�maz.�Ta�ma�men�ha�ya�tın�ta�ken�di�si�ol�du�ğu�bi�çi�min�de�an�la�şı�la�cak�tırve�hiç�bir�kim�se�en�ufa�cık�bir�piş�man�lık�duy�ma�ya�cak�tır.�Zin�dan�da�da,idam�seh�pa�sın�da�da,�en�yal�nız�ol�du�ğu�dö�nem�de�de,�en�bu�na�lımlıanın�da�da�hiç�bir�za�man�bu�nu�unut�ma�ya�cak�tır.�Ha�ya�tın� ta�ken�di�si�niya�şa�dı�ğını�ken�di�si�ne�karşı�iti�raf�ede�cek�tir.�Son�ola�rak;� bu�ra�da�or�ta�ya� çı�kan� so�nuç�lar� böl�ge�le�re� git�me�li.

Açık�ça�de�ni�le�mez;�“biz şun ları, bun ları yap tık”�ama�do�laylı�bir�şe�-kil�de�bu� top�lan�tı�nın� so�nuç�la�rını� ak�tar�ma�nın�yön�tem�le�ri�ni� her�kesböl�ge�sin�de�bu�la�bi�lir.�Tek�rar�be�lir�te�lim;�böl�ge�ler�de�bir�ko�mi�te�gi�biha�re�ket�edil�me�si,�bu�top�lan�tı�nın�so�nuç�la�rı�nın�an�la�şıl�dı�ğını�gös�te�re�-cek�tir.�Ar�ka�daş�la�rın�bu�şe�kil�de� top�lan�tı�nın�so�nuç�la�rını�böl�ge�le�ri�neta�şır�ma�ları,�böl�ge�yi�bu� top�lan�tı�nın� ışı�ğın�da�ye�ni�den�ha�zır�la�ma�ları,iliş�ki�ve�gö�rev�le�re�ha�zır�la�ma�ları�en�sı�cak,�en�can�alıcı�gö�rev�ler�dir.�

214

1�MA�YIS�1982�KO�NUŞMA�SI�

Evet,�1�Ma�yıs!�Kür�dis�tan�iş�çi�sı�nı�fı�nın�ve�hal�kı�nın�mü�ca�de�le�sin�-de� çok�önem�li� bir� ta�ri�hi� ye�ni� dö�ne�me�ka�vuş�muş�bu�lun�mak�ta�yız.Bu�günü�geç�mi�şi�mi�zin�de�ğer�len�di�ril�me�si,�bu� te�mel�de�ge�le�ce�ği�mi�-zin� net� bir� bi�çim�de� çi�zil�me�si� için� bir� de�ğer�len�dir�me;� ken�di�mi�zigöz�den�ge�çir�me�ve�gö�rev�le�ri�mi�zi� ger�çek�leş�tir�mek�üze�re� önü�müz�-de�ki�dö�ne�me�olan�ca�gü�cü�müz�le�yük�len�me�ka�rar�lı�lı�ğı�mı�zın�da�ha�dagüç�len�di�ği�bir�gün�ola�rak�ele�alı�yo�ruz.�Ma�yıs�ayı,�mü�ca�de�le�ta�ri�hi�-miz�de�di�re�niş�şe�hit�le�ri�nin�bol�bol�ka�nını�akı�ta�rak�mü�ca�de�le�yi�ge�liş�-tir�di�ği�bir�ay�dır.�Bu�te�mel�de,�baş�ta�de�ğer�li�Maz lum DO ĞAN yol�-daş�ol�mak�üze�re,�tüm�de�ğer�li�yol�daş�la�rı�mı�zın�anı�sını,�güçlü�bir�bi�-çim�de�ha�ya�ta�yan�sıt�mak�için�seç�ti�ği�miz�bir�ay.�Bu�günü�öy�le�bir�tarz�da�de�ğer�len�dir�mek�ge�re�ki�yor�ki;�çı�ka�rı�la�-

cak� so�nuç�lar� par�ti� ya�şa�mın�da� en� önem�li� so�run�ları� aş�ma�da� bir

215

mer�ha�le�teş�kil�et�sin.�Her�yö�nüy�le;�bu�günü,�öy�le�si�ne�bir�an�la�yı�şınte�me�li� ha�li�ne� ge�tir�mek� zo�run�lu,� vaz�ge�çil�mez� bir� gö�rev�dir� aynıza�man�da.1�Ma�yıs� bi�lin�di�ği� gi�bi� dün�ya�da� iş�çi� sı�nı�fı�nın�bir�lik,� da�ya�nış�ma

ve�mü�ca�de�le�günü�ola�rak�kut�la�nı�lı�yor.�Bü�tün�dün�ya� iş�çi�sı�nı�fı�nın,aynı�bi�çim�de�mü�ca�de�le�si�ni�göz�den�ge�çir�di�ği,�da�ha� iyi�gün�ler� içinbir� baş�langıç� yaptığı� bir� gün!�Yi�ne� tüm�emek�çi� halk�la�rın� zul�mekarşı,� em�per�ya�liz�me,� fa�şiz�me�karşı� hay�kır�dık�ları� bir� gün!�Bi�lin�-mek�te�dir�ki,�fa�şist�Türk�sö�mür�ge�ci�li�ği�böy�le�bir�bay�ramı,�iş�çi�sı�nı�-fı�nın� dün�ya�ge�ne�lin�de�kut�ladığı� böy�le� bir� günü�ya�sak�ladı.�Ay�rı�cabi�zim�için�de�iş�çi�sı�nı�fı�nın�tem�sil�ci�le�ri�ola�rak,�yo�la�çı�kan�ha�re�ke�ti�-miz�adı�na�ya�kı�şır�bir� tarz�da�yü�rüttüğü�mü�ca�de�le�si�nin�so�nu�cu�ola�-rak,�çok�kı�sa�bir�geç�mi�şi�de�ol�sa,�ül�ke�saf�hın�da�ge�liş�tir�di�ği�mü�ca�-de�le�ile�uyan�dırdığı�et�ki�ler,�bi�zi�bu�gün�an�cak�böy�le�si�ne�önem�li�biralan�da�bi�ra�ra�ya�ge�tir�miş,�mü�ca�de�le�ta�ri�hi�miz�de�bu�gün�çok�an�lamlı,çok�önem�li�bir�bi�çim�de�önü�mü�ze�gel�miş�bu�lun�mak�ta�dır.�Kür�dis�tan�iş�çi�sı�nı�fı�nın,�Kür�dis�tan�hal�kı�nın�mo�dern�mü�ca�de�le�ta�-

ri�hi�as�lın�da�ye�ni�dir.�Ta�ri�hi�mi�ze�Or�ta�çağ’�ın�bir�ya�pış�kan�gi�bi�ya�pış�-tırdığı�her�türlü�aşi�ret�çi,�fe�o�dal,�di�ni�an�la�yış�lar,�de�ğer�ler�çok�ya�kınza�man�lar�da� an�cak� aşı�la�bil�miş�tir.�Ve�hâ�lâ� ço�ğu�mu�zun�üze�rin�de�buya�şan�tı�nın,�Or�ta�çağ’�dan�kal�ma�ya�şan�tı�nın� çok�ağır� bas�kısı� var�dır.Ob�jek�tif�bir�ger�çek�ola�rak�aşi�ret�çe�per�le�ri�nin,�fe�o�dal�çit�le�rin�par�ça�-lan�ması,�bun�ları�gü�nü�mü�ze�dek�sü�rek�li�ya�şa�tan�aman�sız�ulu�sal�bas-kı� sis�te�mi�nin,� sö�mür�ge�ci�li�ğin�sı�nırlı�da�ol�sa�par�ça�lan�ması,�Kür�dis�-tan�ta�ri�hin�de�iş�çi�sı�nı�fı�nın�mo�dern�bir�sı�nıf�ola�rak,�ob�jek�tif�bir�ger�-çek�ola�rak�doğ�ma�sı�na� çok�ya�kın�dan�bağ�lı�dır.�Bu� son�ge�liş�me�le�ri,tü�müy�le�iş�çi�sı�nı�fı�nın�bir�sı�nıf�ola�rak�doğ�ma�sı�na�bağ�la�mak�ge�re�ki�-yor.�Bu�gün�Kür�dis�tan’�da�olu�şum�tarzı�ne�ka�dar�olum�suz�olur�sa�ol�-sun,�yi�ne�ge�li�şim�tarzı�ne�ka�dar�el�ve�riş�siz�olur�sa�ol�sun,�iş�çi�sı�nı�fı�nınvarlığı�bu�gün�bir�ger�çek�tir�ve�ger�çek�ten�her�türlü�mo�dern�dü�şün�ce�-nin�da�ya�na�cağı�bi�ri�cik�sos�yal�te�mel�de�bu�dur.�Sa�yı�sal�za�yıflığı,�yi�neni�te�lik�ola�rak� za�yıflığı� böy�le�si�ne�bir� önem�li� so�nu�cun�olu�şu�mu�nuen�gel�le�ye�mez.�Özel�lik�le�Kür�dis�tan�so�mu�tun�da�da�ha�dün�de�ğil,�gü�nü�müz�de�bi�le

216

yay�gın�et�ki�le�re�sa�hip�olan�yarı-fe�o�dal,�yarı-bur�ju�va�dü�şün�ce�ler,�kü�-çük-bur�ju�va�dü�şün�ce�ler,�ge�rek�ha�kim�ulus�ta�ra�fın�dan,�ge�rek�se�ezi�-len�ulus�ko�şul�la�rın�da�or�ta�ya�çı�kan�her�türlü�mil�li�yet�çi�lik,�iş�çi�sı�nı�-fı�nın�ob�jek�tif�var�lı�ğını�net�bir�bi�çim�de�yan�sıt�ma�sını�en�gel�le�di�ği�gi�-bi,�onun�dev�rim�ci�dü�şün�ce�ve�po�li�ti�ka�sını�da�bu�la�nık�ha�le�ge�ti�re�rekgöz�den�dü�şür�mek,� sap�tır�mak� için� elin�den�ge�le�ni� yap�mış�tır,� yap�-mak�ta�dır� ve�yap�ma�ya�da�ka�rar�lı�dır.�Ama� şu�nu� iyi� bil�me�li�yiz� ki;Kür�dis�tan� ta�ri�hi�bu�gün�çok�san�cılı�bir�bi�çim�de�de�ol�sa,�eğer�ça�ğaulaş�mak� is�ti�yor�sa,� ta�ma�miy�le� iş�çi� sı�nıfı� ger�çe�ği�ne�da�yan�mak� zo�-run�da�dır.�Ne�ka�dar�el�ve�riş�siz�ko�şul�ları�ya�şar�sa�ya�şa�sın,�iş�çi�sı�nı�fı�-nın�ob�jek�tif�gü�cü�ne�ve�onun�ey�lem�kla�vu�zu�olan�bi�li�mi�ne,�mark�-sizm-le�ni�niz�me�da�yan�mak� zo�run�da�dır.�Ve�dik�kat� edi�lir�se� bi�zimvar�lık�ne�de�ni�miz�tü�müy�le�bu�ger�çek�et�ra�fın�da�oluş�muş�tur.�Her�ar�-ka�daş�bi�raz�ken�di�ni�araş�tı�ra�cak�olur�sa,�çok�ağır�ob�jek�tif�ko�şul�lar�-dan�yo�la�çık�tı�ğını,�çok�ağır�Or�ta�çağ’�dan�kal�ma�et�ki�le�rin�al�tın�da�ya�-şa�dı�ğını,�ge�rek�dü�şün�ce�de,�ge�rek�dav�ra�nış�ta�ken�di�önü�nün�hay�li�tı�-ka�dı�ğını,�en�gel�le�di�ği�ni�he�men�ha�tır�la�ya�bi�le�cek�tir.�Ha�re�ke�ti�mi�zin�tüm�üye�le�ri�nin�ge�nel�lik�le�bu�ko�şul�lar�dan�şid�det�le

et�ki�len�di�ği,�tüm�bu�ko�şul�la�ra�is�yan�et�ti�ği�ve�bi�raz�ge�liş�me�sağ�la�ya�-bil�miş�ler�se,�bu�ge�liş�me�le�ri�nin�da�ha�çok�gel�miş�bu�lun�duk�ları�alan�-da�ki�iş�çi�sı�nı�fı�nın,�şu�ve�ya�bu�oran�da�sağ�ladığı�ge�liş�mey�le�bağ�lan�-tılı�ol�du�ğu�çok�açık�bir�ger�çek�tir.�Şu�bi�zi�şa�şırt�ma�malı;�ge�nel�ola�-rak�bu�gün�her�kes� iş�çi� sı�nıfı� bi�li�mi�ne,� po�li�ti�ka�sı�na� sa�hip� çık�tı�ğınıid�dia� et�mek�te�dir.�En�ya�nıl�maz� fe�o�dal-bur�ju�va�öğe�ler�den� tu�ta�lım,her�soy�dan�kü�çük-bur�ju�va�eği�lim�ler�bu�id�di�ayı�öne�sür�mek�te�dir�ler.Ama�pra�tik�te�du�rum�ları� in�ce�le�nir�se,�ger�çek�ten�bü�yük�bir�sap�tır�maolayı�için�de�ol�duk�ları�ve�iş�çi�sı�nıfı�ger�çe�ği�ni�hem�mad�di,�hem�ma�-ne�vi�alan�da�çar�pıt�mak�is�te�dik�le�ri�tes�pit�edi�le�cek�tir.�De�mek�ki� iş�çi�sı�nı�fı�nın�ob�jek�tif�bir�ger�çek�ola�rak�doğ�ması�çok

önem�li� bir� olay�dır.�Kür�dis�tan� ta�ri�hin�de� son�yıl�lar�da�or�ta�ya� çı�kanbir�ge�liş�me�dir,�çok�önem�li�bir�sos�yal�ge�liş�me�dir.�Ve�bü�tün�Kür�dis�-tan’�ı� da� de�ğil,� ağır�lıklı� ola�rak�bi�zim� için�den� çık�tı�ğı�mız,�Türk� sö�-mür�ge�ci�ege�men�li�ği�al�tın�da�ki�Kür�dis�tan’�da�or�ta�ya�çı�kan�bir�sos�yalge�liş�me�dir.�Kür�dis�tan’�ın�di�ğer�par�ça�la�rın�da�bu�ge�liş�me�çok�sı�nır�lı�-

217

dır.�Or�ta�çağ’�dan�kal�ma�ye�rel�ge�ri�ci�lik�ve�em�per�ya�lizm�le�uz�laşmışyapı� ağır�lı�ğını�his�set�tir�mek�te�dir.�Ve�bu�yapı�yü�zün�den�hal�kı�mı�zınher�türlü�di�ren�me�si�nin�ne�ka�dar�olum�suz�so�nuç�la�ra�git�ti�ği�de�bi�lin�-mek�te�dir.�Yüz�yıl�lar�dan�be�ri�çok�kan�dö�kül�me�si�ne�rağ�men�ve�gü�nü�-müz�de�mo�dern�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�ri�nin�ne�re�dey�se�en�azın�danbir� kla�sik� sö�mür�ge�ci�li�ği,� tas�fi�ye� sü�re�ci�ni� ta�mam�la�ma�sı�na� rağ�menbiz�de�hâ�lâ�bu�nun�ilk�adı�mı�nın�bi�le�ba�şa�rılı�bir�bi�çim�de�atı�la�mayışı,bu�ob�jek�tif�ger�çek�le�ya�kın�dan�bağ�lan�tı�lı�dır.�Böy�le�si�ne�ge�liş�miş�birsos�yal�te�me�lin�ora�da�ge�liş�me�yi�şi,�ge�rek�emek�çi�hal�kın�de�mok�ra�tikha�re�ke�tin�de,�ge�rek�se�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ke�tin�de�önü�nün�tı�kan�ma�-sı�na�ve�bu� is�yan�la�rın� aley�hi�ne�dön�me�si�ne,� aley�hi�ne� so�nuç�lar�ver�-me�si�ne�yol�aç�mış�tır.�Pro�le�ter�dev�rim�le�ri�ve�ulu�sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�-le�ri�çağı�ola�rak�böy�le�bir�ça�ğa�ula�şıl�ma�mış�tır.�Ulaş�mak�şu�ra�da�kal�-sın�en�bü�yük�aşa�ma�lar�la,�aş�maz�lar�la,�çık�maz�lar�la�önü�tı�ka�tıl�mış�tır.Hal�kı�mı�zın�böy�le�bir� ça�ğa�ulaş�ma�sını,�bu�el�ve�riş�siz�ya�pıyı� tem�sileden�ler�ge�nel�lik�le�en�gel�len�miş�ler�dir.�Ve�ta�bii�ki�bu�çok�önem�li�birolay�dır.�Bu�gün�çok�zor�ko�şul�lar�da�ya�şa�mı�mı�zın,�dün�ya�halk�la�rı�nınçok�çok�ge�ri�sin�de�bir�nok�ta�da�bu�lu�nu�şu�mu�zun�en�önem�li�bir�et�ke�nibiz�de�aşılmış,�böy�le�bir�sos�yal�te�mel�biz�de�or�ta�ya�çık�mış�tır.�Ve�bute�mel�bu�gün�çok�so�mut�ola�rak,�gö�re�bi�le�ce�ği�miz�gi�bi�çok�güçlü�birgücü�ya�ra�ta�bil�miş�tir.�Ta�ma�miy�le� bu� te�me�le� bağlı� bir� ge�liş�me�dir.Hiç�bir�kuv�vet�ken�di�ba�şı�na�ya�ra�ta�maz,�böy�le�bir�gü�cün�olu�şu�mu�-nu,� ge�li�şi�mi�ni� sağ�la�ya�maz.�Mut�la�ka�bel�li� bir�mad�di� te�me�li�nin� ol�-ması�ge�re�ki�yor.�He�nüz�iş�çi�sı�nı�fı�nın�ide�o�lo�ji�si,�si�ya�se�tiy�le�iliş�ki�mi�-zin�ol�madığı�dö�nem�ler�de�bi�le,�ağır�fe�o�dal�aşi�ret�bas�kı�la�rın�dan�sıy�-rıl�ma�mız�ve�okul�la�ra,� fab�ri�ka�la�ra� taş�ma�mız,� yi�ne� ile�ri� doğ�rul�tu�dabir� adım�dır.�Ve�bu� adım�lar� atıl�ma�saydı,� aşi�ret� çe�per�le�ri�ni� aşa�cakbir�mo�dern�dü�şün�ce,�bi�zim�için�ka�vu�şul�ması�son�de�re�ce�zor�bir�ol�-gu�ola�bi�lir�di.Eğer�o�aşi�ret�du�var�ları,�o�fe�o�dal�çit�ler�aşıl�ma�saydı;�mo�dern�dü�-

şün�ce,�en�dev�rim�ci�dü�şün�ce�mark�sizm-le�ni�nizm�ka�fa�la�rı�mı�za�sıç�ra�-ma�ya�caktı.�Onun�için�ze�min�bu�la�ma�ya�caktı.�Ve�ne�ka�dar�haklı�birko�num�da�olur�sak�ola�lım,�bir�halk�ola�rak�ne�ka�dar�hak�la�rı�mız�olur�-sa�ol�sun,�bu�nun� tem�sil�ci�le�ri�nin�or�ta�ya�çı�ka�mayışı,�ade�ta�dil�siz�bir

218

halk�ha�li�ne�gel�me�mi�zi�sağ�la�ya�caktı�ve�ni�te�kim�geç�miş�te�de�böy�le�-dir.Ama�de�di�ği�miz�gi�bi�bu�ola�yın�olu�şu�mu,�Or�ta�çağ’�dan�kal�ma�top�-

lu�mun� çe�şit�li� ada�cık�la�rın�dan,� çe�şit�li� gö�ze�nek�le�rin�den� fır�la�ma�mız,bi�zi�mo�dern�dü�şün�ce�ye�ka�vuş�tur�muş�ve�hız�la�mo�dern�dün�ya�nıneşi�ği�ne�ka�dar�ge�ti�re�bil�miş�tir.�Biz�de�bur�ju�va�zi�nin�doğ�ması�da,�mo�-dern�bir�eği�lim�ol�ma�sı�na�rağ�men�o�ça�ğa�ulaş�ma�ba�şa�rı�la�ma�mış�tır.Ve�ya� ça�ğa�dü�şün�ce�de,� po�li�ti�ka�da�na�sıl� ula�şa�bi�le�ce�ği� tes�pit� edi�le�-me�miş�tir.�Bu�da�te�sa�dü�fi�ol�mamış,�Or�ta�çağ’�dan�kal�ma�ya�pıy�la,�yi�-ne�em�per�ya�list�ge�ri�ci�lik�le�ve�sö�mür�ge�ci�lik�le�çok�sıkı�bağ�lantı�için�-de�ge�liş�miş�tir.�Bu�sı�nı�fın�adı�na�ya�ra�şır�mo�dern�bir�sı�nıf�ha�li�ne�ge�ti�-ri�le�me�miş,�sı�nı�fın� ide�o�lo�ji�ve�po�li�ti�ka�sı�na�ula�şı�la�mamış,�ade�ta�ya�-pay,�su�ni�bir�sı�nıf�şe�kil�len�me�si�bu�alan�da�göz�lem�len�miş,�çok�sağ�-lık�sız�bir�ge�li�şi�mi�söz�ko�nu�su�ol�muş�tur.�So�nuç�ta�da�bil�di�ği�miz�gi�bimad�di�bir�ge�liş�me�ol�ma�sı�na�rağ�men,�bu�ağır�has�ta�lık�ları�yü�zün�denbur�ju�va�an�lam�da�da�ol�sa�dev�rim�ci�bir�dü�şün�ce�nin,�dev�rim�ci�bir�po�-li�ti�ka�nın�üre�til�me�si�ne�yol� aç�mış�tır.�Bir�çok�hal�kın�ulu�sal� kur�tu�luşta�ri�hin�de�önem�li�rol�ler�üst�le�nen�bu�sı�nı�fın�Kür�dis�tan’�da�ro�lünü�oy�-na�ma�ması,�ken�din�den�bek�le�nen�mo�dern�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�ni�ya�rat�-ma�ma�sı�na�yol�aç�mış�tır.�Bu�sı�nı�fın�da�hal�ka�faz�la�bir�şey�ve�re�me�ye�-ce�ği,� bi�la�kis� kur�tu�luş� sü�re�ci�ne�gir�me�de�bu� sı�nı�fın� önem�li� oran�daen�gel� rolü�oy�na�ya�bi�le�ce�ği�or�ta�ya�çık�mış�tır.�Ül�ke�saf�hın�da�ya�şa�nı�-lan�ger�çek�lik�ler,�özel�lik�le�biz�de�Türk�ege�men�li�ği�al�tın�da�ki�Kür�dis�-tan�üze�rin�de�or�ta�ya�çı�kan�bu�sı�nıf�ko�nu�mu�nun,�önem�li�oran�da�biren�gel�rolü�oy�na�ya�bi�le�ce�ği�or�ta�ya�çıkmış,�da�ha�ge�liş�miş�bir�sos�yalya�pısı� ol�ma�sı�na� rağ�men,� sayı� ola�rak�di�ye�lim,� ola�nak�lar� açı�sın�danböy�le�ol�ma�sı�na�rağ�men,�bu�sı�nıf�çağ�daş�la�rın�da�ol�du�ğu�gi�bi�ken�din�-den�bek�le�ne�ni�ve�re�me�miş�tir.�Ve�bu�ka�dar�el�ve�riş�siz�ko�şul�la�ra�rağ�-men�biz�de�iş�çi�sı�nı�fı�nın�do�ğu�şu�ve�ro�lünü�üst�le�ni�şi�çok�önem�li�dir.Unu�tul�ma�malı�ki,� iş�çi� sı�nıfı�Av�ru�pa’�da�doğ�du�ğun�da�dev�rim�ci�ön�-der� gücü�ola�rak�ya�nı�ba�şın�da�bur�ju�va�zi�yi� bi�li�yor�du�ve�onun�dev�-rim�ci�ha�re�ke�ti,�sü�re�ci� için�de�önem�li�ka�za�nım�lar�el�de�et�miş�ti,�o�sı�-nıf�tan�çok�şey�öğ�ren�miş�ti.�Ama�biz�de�iş�çi�sı�nıfı,�böy�le�bir�sı�nıf�tanbir� şey�ler� öğ�ren�mek� şu�ra�da�kal�sın,� tü�müy�le� bu� sı�nı�fın� çar�pıt�ması

219

ve�sap�tır�ması�ile�karşı�kar�şı�ya�gel�miş,�sıkı�bir�ide�o�lo�jik-po�li�tik�mü�-ca�de�le�ve�ril�me�den,�böy�le�bir�sı�nı�fın�en�gel�le�ri�nin�aşı�la�ma�ya�cağı�so�-nu�cu�na�ulaş�mış�tır.�Do�la�yı�sıy�la�bu�ko�nu�da�da�bu�sı�nıf�tan�güçlü�birmüt�te�fik�ola�rak�bah�set�mek�çok�ola�nak�sız�dır.Da�ha�ya�kın�dan�ba�kıl�dı�ğın�da�gö�rü�lü�yor� ki;�men�sup�ol�du�ğu�muz

halk,�ül�ke�eğer�ken�di�adı�na�ya�ra�şır�bir�tarz�da�çağ�la�bü�tün�leş�mek�is�-ti�yor�sa�(as�lın�da�ül�ke�so�mu�tun�da�da�ha�çok�sı�nıf�ola�rak�ko�şul�lar�neka�dar�el�ve�riş�siz�olur�sa�ol�sun)�ken�di�si�ne�gü�ven�mek�ve�bu�te�mel�deıs�rar�et�mek�zo�run�da�ol�du�ğu�nu,�ıs�rar�et�ti�ği�te�mel�de�de�an�cak�ken�dikur�tu�lu�şu�nu�ve�ken�di�kur�tu�lu�şuy�la�bir�lik�te�bü�tün�hal�kın�ulu�sal�de�-mok�ra�tik� kur�tu�lu�şu�nu�ger�çek�leş�ti�re�bi�le�cek�ye�ga�ne� sı�nıf� ol�du�ğu�nukav�ra�mak�zo�run�da�ve�bu�na�gö�re�dav�ran�mak�zo�run�da�dır.�Bi�zim�da�-ha�çok�böy�le�bir�ger�çek�li�ği� tem�sil�et�ti�ği�miz�bi�lin�mek�te�dir.�İş�çi�sı�-nıfı�ola�rak�ül�ke�miz�de�ki�bu�ger�çek�li�ğe�uy�gun�çık�tı�ğı�mız�bi�lin�mek�-te�dir.�Ve�bu�da�yal�nız�iş�çi�sı�nı�fı�nın�uyan�ması,�bi�linç�len�me�si,�ör�güt�-len�me�si�an�la�mı�na�gel�mi�yor.�Halk�ola�rak�de�ği�şik�bir�ko�nu�mu�olan,özel�lik�le�dün�ya�da�en�der�gö�rü�len�bir�ulu�sal�baskı,�im�ha�sü�re�ci�ni�ya�-şa�yan,� ça�ğa�ulaş�ması� tar�tı�şı�lan;� ça�ğın�öz�gür� halk�ları� ara�sın�da�biryer� ka�pıp�kap�ma�ya�cağı,� ken�di�si� için� bir� yer� bu�lup�bul�ma�ya�cağıson�de�re�ce�tar�tış�malı�olan�bir�hal�kın�var�lık�me�se�le�si,�iş�te�iş�çi�sı�nı�fı�-nın�bu�ka�dar�ye�ter�siz�de�ol�sa�ge�liş�me�si�ne�ya�kı�nen�bağ�lı�dır.�Ken�di�siiçin�bir�sı�nıf�ha�li�ne�ge�le�me�miş�ol�ma�sı�na�ba�kı�la�rak�bu�sı�nı�fın�du�ru�-mu�kü�çüm�se�ne�bi�lir.�Ve�özel�lik�le�çe�şit�li�fe�o�dal-bur�ju�va,�kü�çük-bur�-ju�va� eği�lim�le�rin� bu�ka�nı�da�ol�du�ğu�bi�lin�mek�te�dir.�Ama�on�la�rınunut�tu�ğu�ger�çek,�ken�di�var�lık�ları�da�da�hil,�eğer�ulu�sal�lık�ta�ve�yurt�-se�ver�lik�te�yü�cel�me�de�id�di�a�ları�var�sa,�onun�ger�çek�leş�me�si�ta�ma�menbu�kü�çüm�se�dik�le�ri�sı�nı�fın�var�lı�ğı�na�çok�ya�kın�dan�bağ�lı�dır.�Ve�yi�nebir�çok�la�rı�nın� kü�çüm�se�di�ği,� bir�çok�la�rı�nın� de�ğer� ver�me�di�ği� böy�le�sibir�sos�yal�ge�liş�me,�ba�ğım�sız�ve�öz�gür�bir�ulus�ola�rak,�var�ol�ma�mı�-zın�te�mel�sos�yal�ne�de�ni�dir.�Di�ğer�sı�nıf�lar�ne�ka�dar�güçlü�olur�sa�ol�sun,�ko�şul�ları�si�ya�set�yap�-

ma�ya�ne�ka�dar�el�ve�riş�li�olur�sa�ol�sun,�Kür�dis�tan� so�mu�tun�da� ta�rih�-sel-top�lum�sal�ne�den�ler�le�bir�ba�ğım�sız�ulu�sun�ya�ra�tıl�ma�sın�da�ki�ola�-nak�sızlığı� ara�ma�ya�cak�la�rını� ve�böy�le� bir� rolü�oy�na�ya�ma�ya�cak�la�-

220

rını,� bu� ro�lün� tü�müy�le� iş�çi� sı�nı�fı�nın� omuz�la�rı�na� yı�kı�lan�bir� gö�revol�du�ğu�nu,�do�la�yı�sıy�la�da�hiç�de�kü�çüm�sen�me�ye�cek,�özel�lik�le�ulu�-sal�kur�tu�luş�açı�sın�dan�da�vaz�ge�çil�me�ye�cek�bir�sı�nıf�ol�du�ğu�ger�çe�-ği�ni�gör�mek�zo�run�da�ve�du�ru�mun�da�dır.�Ko�nu�ya�bu�bi�çim�de�gi�ri�şi�mi�zin�ne�de�ni� şu;�evet,� iş�çi� sı�nı�fı�nın� -

bir�lik,� da�ya�nış�ma,�mü�ca�de�le� gü�nün�den�bah�se�di�yo�ruz-� her� şey�denön�ce�biz�de�na�sıl�bir�ger�çek�lik�ol�du�ğu�nu�gör�mek�ge�re�kir.�Ken�di�te�-me�li�ni�unu�tan,�ken�di� te�me�li�ni�gö�zö�nü�ne�ge�tir�me�yen�bir�ha�re�ke�tinçok�bü�yük�ya�nıl�gı�la�ra� dü�şe�ce�ği,� zor�luk�lar�la� kar�şı�la�şa�cağı� açık�tır.Bu�açı�dan�men�sup�ol�du�ğu�muz�sı�nı�fın�du�ru�mu�nu,�bu�sı�nı�fın�ta�rih�selro�lünü�tüm�özel�lik�le�riy�le�be�lir�le�mek,�he�le�he�le�böy�le�bir�gün�de�bu�-nu�be�lirt�mek�son�de�re�ce�önem�li.�Evet,�bu�önem�ken�di�si�ni�da�ha�daaçık�or�ta�ya�ko�yu�yor.�Geç�miş�le�ri�ni� çok� es�ki�le�re� da�yan�dı�ran,� da�hadü�ne�ka�dar�bi�zi� son�de�re�ce�ba�sit,�kü�çük�gö�ren�ve�ken�di�le�ri�ni�çoktec�rü�be�li,�bi�linç�li�sa�nan�ke�sim�ler�ve�güç�le�rin�du�ru�mu�na�bu�gün�ba�-ka�cak�olur�sak�ne�ka�dar�za�vallı,� acı�na�cak�bir�du�rum�da�ol�duk�la�rınıgö�rü�yo�ruz.�Bu�iş�çi�sı�nıfı�ha�re�ke�ti�nin�di�ğer�bir�üs�tün�lü�ğü�dür.�Geç�mi�şin� bü�yüklüğü�ve�ya� tec�rü�be�nin� faz�lalığı,� ola�nak�la�rın� el�-

ve�riş�siz�li�ği�o�sı�nıf�ları,�gü�nü�müz�de� için�de�bu�lun�duk�ları�ko�num�danötürü�güçlü�kıl�mı�yor,� güçlü�kıl�ma�ya�yet�mi�yor.�Di�ğer�yan�dan�çokaman�sız�bir�baskı�sü�re�ci,�ob�jek�tif�te�me�lin�son�de�re�ce�za�yıflığı,�el�-ve�riş�siz�li�ği�söz�ko�nu�su�ol�ma�sı�na�rağ�men�iş�çi�sı�nı�fı�nın,�bu�den�li�gü-çlü�or�ta�ya� çıkışı,� bu� sı�nıf� ger�çe�ği�ne�yi�ne�ya�kın�dan�bağlı.�Bu�ra�daönem�li�olan�de�mek�ki�bu�mo�dern�sos�yal�gü�cün�çağ� için�de�ki�ye�ri,bu�gü�cün�bü�tün� in�san�lık� prob�lem�le�ri�nin� çö�zü�mün�de�ki� ye�ri,� tümulu�sal�de�mok�ra�tik�ha�re�ket�le�rin�çö�zü�mün�de�ki�ye�ri�dir.�Eğer�bu�yer,bu�sı�nı�fın�yüz�ler�ce�yıl�dan�be�ri�de�ne�nen�mü�ca�de�le�siy�le�sa�bit�ol�muş�-sa�ve�gü�nü�müz�de�bu�sı�nıf�adı�na�çok�ile�ri�bo�yut�lar�da�bir�ka�za�nım�lado�ruk�nok�ta�sı�na�var�mış�sa,�el�bet�te�ki�bi�zim�so�mut�pra�ti�ği�miz�de�debu�sı�nı�fın�varlığı�ke�sin,� rolü�ke�sin�dir.�Ve� ro�lünü�adı�na�ya�kı�şır�birtarz�da�dün�ya�da�ki� sı�nıf�daş�la�rı�na�uy�gun�bir� tarz�da�ye�ri�ne�ge�tir�me�sika�çı�nıl�maz�dır.�Ne�ulu�sal�baskı,�ne�her�boy�dan�sap�ma�lar,�onun�buro�lünü�oy�na�ma�sını�en�gel�le�ye�me�ye�cek�tir.�Ye�ter�ki�onun�adı�na�yo�laçı�kan�lar�bu�sı�nı�fa�ya�ra�şır�bir�bi�çim�de�ha�re�ke�ti�dü�zen�le�me�ka�bi�li�ye�-

221

tin�de,�ge�liş�tir�me�gü�cün�de�ol�sun�lar.�Bu�ol�duk�tan�son�ra�ulu�sal�ko�şul�-lar,�ulu�sal�baskı�sis�te�mi�ne�ka�dar�ağır�olur�sa�ol�sun,�sos�yal�te�mel�neka�dar� el�ve�riş�siz�olur�sa�ol�sun,� bu�ger�çek�lik�te� ıs�rar,� ulu�sal� ye�ni�denva�rol�mayı,�bu�te�mel�de�sos�yal�kur�tu�lu�şu�ge�ti�re�bi�le�cek�tir.�Ça�ğı�mı�zın�güçlü�atı�lımı�olan�pro�le�tar�ya�ve�ulu�sal�kur�tu�luş�dev�-

rim�le�ri�nin� zor�la�ma�la�rı�nın� bi�zi� de� et�ki�le�me�me�si� dü�şü�nü�le�mez.�Vebu� alan�da� ta�bii� ki� biz� sa�de�ce�ken�di� öz�gü�cü�müz�le� sa�vaş�mı�yo�ruz.Dün�ya�halk�la�rı�nın�bü�tün�geç�miş�te�ki�de�ney�le�riy�le�ve�gü�nü�müz�de�kivar�lık�la�rıy�la�ya�şa�dık�ları�bu�mü�ca�de�le�nin�bir�par�çası�ola�rak,�bir�ön-cü�gücü�ola�rak�ka�tı�lı�yo�ruz.�Bun�la�rın�bu�bü�yük�des�te�ği�ile�çok�el�ve�-riş�siz�bir�ta�rih�sel�te�me�li�miz,�yi�ne�ulu�sal�ki�şi�lik�siz�lik�te�o�ka�dar�de�-je�ne�re,� ulu�sal� var�lı�ğın� o� ka�dar� im�hası� ge�liş�miş� ol�ma�sı�na� rağ�men,yi�ne�de�bu�güçlü� atı�lı�ma�bi�zim�de�ka�tıl�ma�mız,� biz�zat� bu� akı�mıngü�cü�ne�ken�di�mi�zi� kap�tır�ma�mız� söz�ko�nu�su�ve�yap�tı�ğı�mız�bu�dur.Bu�kı�sa� gö�rüş�ten� son�ra� asıl� gel�mek� is�te�di�ği�miz�ko�nu�lar� var�dır.Böy�le�gün�ler�de�de�ğer�len�di�ril�me�si�ge�re�ken�di�ğer�bir�hu�sus,�son�si�-ya�sal�ge�liş�me�ler�dir.�Çok�iyi�bil�mek�te�yiz�ki;�sı�nıf�ger�çek�li�ği�ken�di�si�ni�si�ya�si�are�na�ya

yan�sıt�maz�sa,�gö�rev�le�ri�ni�kav�ra�mamış�de�mek�tir.�Sı�nıf�eğer�ken�di�siiçin�bir�sı�nıf�du�ru�mu�na�gel�mek�is�ti�yor�sa�her�şey�den�ön�ce�si�ya�se�teel�at�mak�zo�run�da�dır.�He�le�he�le�bi�zim�ger�çek�li�ği�mi�ze�ben�zer�ül�ke�-ler�de,�iş�çi�sı�nı�fı�nın�ob�jek�tif�do�ğu�şun�da�ki�zor�luk�lar,�kah�re�di�ci�ge�liş�-me�ler� bir� o� ka�dar� ide�o�lo�jik-po�li�tik� bir� güç�ha�li�ne� gel�me�sin�de�deken�di�ni�gös�te�rir.�Ob�jek�tif�alan�da�ki�yo�ğun�baskı,�sö�mürü,�ide�o�lo�jik-po�li�tik�bir�güç�ol�ma�ya�yüz�tut�tu�ğun�da�da�ha�da�kat�mer�le�şir�ve�ade�taonu�bu�alan�da�da�tü�ket�mek,�bu�alan�da�da�bi�tir�mek�is�ter.�Faz�la�uzat�-ma�dan�şu�nu�he�men�be�lir�te�bi�li�riz;�tüm�Av�ru�pa’�da�ki�iş�çi�sı�nı�fı�nın�ilkge�liş�ti�ği� ül�ke�ler�de,� kah�re�di�ci� bir� ça�lış�ma,� iş�çi� sı�nı�fı�nın� do�ğu�şu�nube�ra�be�rin�de�ha�zır�la�mış�tır.�On�do�kuz�sa�a�te�va�ran�bir�ça�lış�may�la�do�-ğu�şu�nu�baş�lat�tı�ğını�bil�mek�te�yiz.�Yal�nız�bu�an�lam�da�bir�eko�no�mikmü�ca�de�ley�le,� bu�ko�şul�ları� dü�zelt�mek� için� ne�ka�dar� kan�dö�kül�dü�-ğünü�de�yi�ne�iyi�bil�mek�te�yiz.�Bir�çok�di�ren�me�ler,�ken�di�li�ğin�den�biryı�ğın�ha�re�ke�ti� ge�liş�tir�di�ği�ni� bil�mek�te�yiz.�Bu�nun�la� ye�tin�me�yen,onun�bi�linç�li�ha�re�ke�ti�ni�ya�rat�mak�için�yo�la�çı�kan�la�rın�ne�ka�dar�bü�-

222

yük� zor�luk�lar�la� kar�şı�laş�tı�ğını,� yi�ne�bun�la�rın� bir�bir�le�ri�ne� ne�ka�darbağlı�iki�ge�liş�me�ol�du�ğu�nu�bil�mek�te�yiz.�Bi�ze�ge�lin�ce,�ob�jek�tif�bir�ger�çek�lik�ola�rak�do�ğuş�la�bir�lik�te�onun

bir�yan�sı�ması�ola�rak,�onun�ide�o�lo�ji�ve�po�li�ti�ka�sı�nın�ya�ra�tıl�ma�sü�re�-ci�nin�de�ne�ka�dar� zor�luk�la� baş�la�tıl�dı�ğını� bil�mek�du�ru�mun�da�yız.Bu�günkü�si�ya�sal�ge�liş�me�ye,�par�ti�nin�bu�ko�nu�da�ki�yak�la�şım�la�rı�na,iliş�ki�le�ri�ne�geç�me�den�ön�ce�bir�de�bu�nok�tayı�bil�mek�ge�re�kir.�İde�o�-lo�jik-po�li�tik�bir�güç�ha�li�ne�ge�liş�ger�çek�ten�biz�de�en�der�gö�rü�len�zorko�şul�la�rın�da,�baskı�ko�şul�la�rın�da�ge�liş�miş�tir.�İçin�de�ya�şa�nı�lan�ül�ke,bu�ül�ke�nin�ulu�sal�ger�çek�li�ği�nin�ade�ta�ger�çek�lik�ten�çı�ka�rılışı�-yal�nıziş�çi�sı�nı�fı�nın�ya�şa�mın�da�de�ğil,�bü�tün�top�lum�sal�ge�liş�me�de-�ters�birge�liş�me�yi,� bir� ya�ban�cı�laş�mayı,� kat�mer�li� bir� ya�ban�cı�laş�mayı� ger�-çek�leş�tir�di�ği� bi�lin�mek�te�dir.� İn�san�la�rın� ken�di�ni� ara�ya�rak�bul�masıbü�yük�bir�so�run�dur.�Sı�nı�fını�ve�ulu�sal�var�lı�ğını�bul�ma�ları,�bu�ko�nu�-da�doğ�ru�bir�yak�la�şı�ma�ula�şa�bil�me�le�ri�çok�güç,�çok�zor�lu�bir�iş�veya�pıl�ması�ge�re�ken�bir� iş,� ta�bii�ula�şıl�ması�ge�re�ken�bir� so�nuç.�Yi�negeç�mi�şi�mi�zi�bi�raz�ir�de�ler�sek,� ilk�ile�ri�adımı�at�mak�is�ti�yo�ruz.�Soy�-suz�lu�ğa�karşı,�tü�ken�miş�li�ğe�karşı,�iş�siz�li�ğe�karşı,�yok�lu�ğa�karşı�enufak�bir�ka�za�nım,�bir�atı�lım�el�de�et�mek�is�ti�yo�ruz.�Sı�nıf�sal�ve�ulu�salplan�da�ken�di�mi�zi� bul�ma�mız�ge�re�ki�yor,� var�lı�ğı�mızı� ka�nıt�la�ma�mızge�re�ki�yor,�dü�şün�ce�de�bu�nun�ilk�adım�la�rını�at�mak�ge�re�ki�yor�ve�biz�-de�bu�mil�yon�lar�ca�uyanmış,�bi�linç�len�miş�bir�gü�ce�da�ya�nı�la�rak�ge�-liş�ti�ril�mi�yor.�Çok�za�yıf�bir�sı�nıf�laş�ma�ve�bu�sı�nıf�laş�ma�nın�bi�le�ken�-di�ulu�sal�te�me�lin�de�de�ğil,�ya�bancı�bir�ulu�sal�te�mel�de�ge�liş�me�si�or�-ta�mın�da�or�ta�ya� çıkmış� bu� iki� yüzlü,� kat�le�dil�miş,� çar�pı�tılmış� ger�-çek�li�ğe� rağ�men,� yi�ne�bi�zim�ken�di�mi�zi� ara�yıp�bul�ma�mız�ve� rolüüst�len�me�miz�ge�re�ki�yor.�Bu�nun�çe�şit�li�de�ğer�len�dir�me�le�ri�miz�de�na�-sıl� izah� edil�di�ği�ni,� na�sıl� bir� sü�reç�le� bu�nu�ya�şa�dı�ğı�mızı,� özel�lik�le1970’�ler�den� iti�ba�ren� ide�o�lo�jik-po�li�tik�bir�güç�ha�li�ne�na�sıl�ge�lin�di�-ği�ni,�bu�ko�nu�da�ne�le�rin,�ne�pa�ha�sı�na�el�de�edil�di�ği�ni�çe�şit�li�bel�ge�-ler�de�bul�mak�müm�kün�ve� ço�ğu�nuz�bu�nu�ya�kın�dan�bi�li�yor�su�nuz.Onun�için�faz�la�üze�rin�de�dur�ma�ya�ca�ğız,�ama�çok�önem�li�bir�aşa�maol�du�ğu�nu�da�he�men�ha�tır�lat�mak�ge�re�ki�yor.�Yal�nız�sı�nıf�sal�kur�tu�luşiçin�de�ğil,�onun�la�et�le�tır�nak�gi�bi�bir�bi�ri�ne�bağlı�olan�ulu�sal�kur�tu�-

223

lu�şu�bir�leş�ti�re�rek,� bu�nun�dü�şün�ce�ve�po�li�tik� ya�pı�sını� oluş�tur�makiçin�gi�ri�len� ça�ba�lar� ger�çek�ten�kah�re�di�ci� ol�muş,� önem�li� ka�yıp�lar�labi�zi�yüz�yü�ze�ge�tir�miş,�çok�bü�yük�acı�lar�la�bi�zi�karşı�kar�şı�ya�bı�rak�-mış�tır.�Ba�zı�ları�çok�cı�lız�da�ol�sa�bi�zim�ko�şul�la�rı�mız�için�çok�bü�yükbir�an�lamı�olan�bir�ge�liş�mey�le�so�nuç�lan�dı�ğını�bil�mek�te�yiz.�Eğer�buufak�adım�atıl�mamış�ol�saydı,�ya�ni�yal�nız�bi�zim�ge�liş�me�miz�açı�sın�-dan�de�ğil,�Kür�dis�tan’�da�ki� tüm�mo�dern�ge�liş�me�bu�den�li� ol�ma�ya�-caktı.�Eğer�bu�ilk�adım�lar�atıl�mamış�ol�saydı,�ger�çek�ten�ne�ül�ke�sa�-fın�da�ki�bu� si�ya�sal�ge�liş�me,� -yal�nız�yi�ne�bi�zim�par�ti�leş�me�miz� ala�-nın�da�de�ğil-�di�ğer�tüm�sı�nıf�ve�ta�ba�ka�la�rın�mo�dern�dü�şün�ce�ve�ör�-güt�len�me�ye�ka�vuş�ma�da�bu�günkü�du�rum�or�ta�ya� çık�ma�ya�caktı.�Buadım�lar�la�çok�ya�kın�dan� il�gi�li�bir�olay�dır�ve�böy�le�si�ne�adım�lar�ol�-du�ğu�da�bu�gün�da�ha�ye�ni� ye�ni� far�ke�dil�mek�te�dir� ve�bu� adım�la�rınsa�hip�ol�du�ğu�öz�muh�te�va�bir�çok�gü�ce�ken�di�si�ni� ye�ni� ye�ni� ta�nıt�-mak�ta�dır.�Bi�zim�için�bi�li�nir�olan,�ama�ço�ğu�ha�re�ket�için�bi�li�ne�mezolan�bu�hu�sus,�şim�di�da�ha�ge�niş�çe�an�la�şılmış�bu�lun�mak�ta�dır.�Bu�ko�nu�da�yi�ne�çe�şit�li�de�ğer�len�dir�me�ler�yap�tık.�Söz�ko�nu�su�edi�-

len�1975-80’�ler� do�ğuş,� di�ren�me�yıl�ları!�Bu�yıl�la�rın� ha�re�ke�ti�mi�zinta�ri�hin�de�ki,�hal�kı�mı�zın�mü�ca�de�le�ta�ri�hin�de�ki�ye�ri�önem�li�dir.�Bu�dade�ğer�len�di�ril�miş�tir.�Sa�nı�rım�bül�te�nin�bu�sa�yı�sın�da�bu�de�ğer�len�dir�-me�ler� çı�ka�bi�le�cek.�Ama�kı�sa�ca� özet�ler�sek;� 1975-80’�ler� do�ğuş-di�-ren�me� sü�re�ci,�Kür�dis�tan� ta�ri�hin�de�ger�çek�ten�bel�ki� en� zor�ge�liş�mesaf�ha�la�rın�dan�bi�ri�si�dir.�Yal�nız�çıp�lak�bir�zo�ra,�bas�kı�ya,�ulu�sal�bas�-kı�ya�karşı�de�ğil,�ger�çek�ten�bir�iş�siz�li�ğe,�bir�tü�ken�miş�li�ğe,�bir�ki�şi�-lik�siz�li�ğe�karşı�ve�ri�len�bir�mü�ca�de�le�dir.�Ken�di�için�de�ger�çek�leş�ti�ri�-len�bir�mü�ca�de�le;�dü�şün�ce�den,�ce�sa�ret�ten,�fe�da�kar�lık�tan�alı�ko�nu�lanve�on�suz� in�san�la�rın�ge�liş�me�si�nin�ola�nak�sız�ol�du�ğu� tüm�bu�de�ğer�-ler�den�alı�ko�nul�ma�ya�karşı�ve�ri�len�bir�mü�ca�de�le�ve�bü�tün�bun�la�rındüş�ma�nın� en� sert,� en� in�saf�sız� bas�kı�ları� al�tın�da�ka�za�nıl�ma�ya� ça�lı�-şıldığı� bir� dö�nem�dir.�Bu�yıl�lar� bir�çok�la�rın�ca� ne�ka�dar� önem�siz,özel�lik�le�ken�di�ül�ke�pra�tik�le�ri,�ken�di�mü�ca�de�le�pra�tik�le�ri�açı�sın�danne�ka�dar�önem�siz�gi�bi�gö�rü�nür�se�gö�rün�sün,�bi�zim�mü�ca�de�le�ta�ri�hi�-miz�de�ger�çek�ten�be�lir�le�yi�ci�bir�öne�me�sa�hip�tir.�On�suz�ne�mo�derndev�rim�ci�dü�şün�ce�nin�üre�til�me�si,�ne�dev�rim�ci�po�li�ti�ka�nın�üre�til�me�-

224

si�nin� im�kan�sız� ol�du�ğu�bir� dö�nem.�Da�ha� son�ra� an�la�ta�ca�ğı�mız�gi�bibu�di�ren�me�de�yer�al�mak,�he�le�he�le�bu�di�ren�me�de�en�zor�ko�şul�lar�damü�ca�de�le�yi� sür�dür�mek�ve�bu�nu�ha�ya�tıy�la� nok�ta�la�mak�Kür�dis�tanhal�kını�var�et�me�nin� ta�ken�di�si�dir�ve�bu�ger�çek�lik�ya�şandı.�Bu�günbu�te�mel�de�cid�di�bir�si�ya�sal�ge�liş�mey�le�yüz�yü�ze�kal�dı�ğı�mız,�bu�si�-ya�sal�ge�liş�me�le�rin�biz�den�çok�önem�li�gö�rev�ler�is�te�di�ği,�yal�nız�ken�-di�ulu�sal,�top�lum�sal�ala�nı�mız�da�de�ğil,�ulus�la�ra�rası�böl�ge�sel�alan�dada�bu�ge�liş�me�le�rin�önem�li�gö�rev�ler�yük�le�di�ği�bu�gün,�da�ha�açık-se�-çik�gö�rül�mek�te�dir.�Ama�eğer�bu,�gü�nü�müz�de�böy�le�açık-se�çik�birha�le�gel�miş�se,�geç�miş�te�bun�la�rın�yı�kıl�ma�ması�için�bu�adım�la�rın�so�-na�er�di�ril�me�me�si�için�ve�ri�len�mü�ca�de�le�ye�çok�ya�kın�dan�bağ�lı�dır.�Dü�şün�ce�ya�pı�ları�di�ya�lek�tik�ol�ma�yan�dü�şün�ce�ge�liş�me�le�rin�de,�di�-

ya�lek�tik�ma�ter�ya�liz�mi� tem�sil� ede�me�yen�ler,�bu�nu� is�ter�biz�de�ol�sun,is�ter�bi�zim�dı�şı�mız�da�ol�sun�ye�te�rin�ce�tak�vi�ye�ede�me�di�ler.�Ve�ta�bii�kibi�zim�için�bu�son�de�re�ce�üzü�cü�dür.�Üzücü�ol�mak�la�bir�lik�te,�bu�nunöne�mi�ni�şu�an�da�or�ta�ya�koy�ma�mız,�hem�yurt�se�ver�lik�an�la�yı�şı�mı�zınbir�ge�re�ği,�hem�de�bun�da�ro�lü�mü�zün,�ta�rih�sel�ro�lü�mü�zün�ay�dın�lı�ğaka�vuş�tu�rul�ması�açı�sın�dan�çok�önem�li�dir.�Da�ha�dü�ne�ka�dar�Kür�dis�-tan’�da�ki� si�ya�sal� ya�şantı,� ulus�la�ra�rası� sta�tü�nün�Kür�dis�tan’�a� ta�nıdığısi�ya�sal�statü�hiç�tir.�Ül�ke�miz�hal�kı�nın�ken�di�si�için,�ken�di�çı�karı�içinsi�ya�set�yap�ma,�po�li�ti�ka�da�ağır�lı�ğını�du�yur�ma,�bu�ağır�lı�ğını�ulus�la�ra�-rası�are�na�ya�ta�şır�ma�dü�şü�nül�me�ye�cek�bir�hu�sus�tu.�Kür�dis�tan�adı�na,Kürt�lük� adı�na� sağ�dan-sol�dan�bazı�ha�re�ket�le�rin,� bazı�ki�şi�le�rin�va�azver�di�ği�ni�bi�li�yo�ruz.�Ama�bun�la�rın�yaptığı�po�li�ti�ka,� ta�nı�dık�ol�du�ğu�-muz� iş�bir�lik�çi� bir� po�li�ti�ka�dır.�Zor�ba�lık�görmüş,� tes�lim�alınmış�birKür�dis�tan’�ı�yan�sı�tan�bir�po�li�ti�ka�dır.�Di�ren�me�po�li�ti�kası�de�ğil,�bo�yuneğ�miş�bir�iş�bir�lik�çi�po�li�ti�ka�dır.�Ve�ta�bii�ki�böy�le�bir�po�li�ti�ka�nın�ül�kehal�kı�na,�onun�si�ya�sal�ya�şa�mı�na�bir�çok�olum�suz�luk�dı�şın�da�faz�la�birde�ği�şik�lik�ge�tir�me�si� bek�le�ne�mez.�Bi�çim�de�mo�dern�gi�bi� gö�zü�ken,ama�öz�de�hiç�de�bu�du�rum�da�ol�ma�yan�bu�ha�re�ket�ler,�bu�ki�şi�lik�lerbi�zim�le�or�ta�ya�çık�mış�tır.�Bu�an�lam�da�biz�di�yo�ruz�ki,�da�ha�çok�bu�-gün�ger�çek�ten�mo�dern�an�lam�da�ve�hal�kın�ken�di�öz�çı�kar�ları�doğ�rul�-tu�sun�da�önem�li�bir�si�ya�sal�ge�liş�mey�le�yüz�yü�ze�yiz.�Bu�si�ya�sal�ge�liş�-me�yal�nız�bi�zim� ta�ra�fı�mız�dan,�yal�nız�ül�ke�hal�kın�ca� far�ke�di�lir� bir

225

ger�çek�de�ğil,� ulus�la�ra�rası� alan�da�ya�vaş�ya�vaş� an�la�şı�lan�bir� ger�çekha�li�ne�gel�mek�üze�re�dir,� gel�miş�tir.� İş�te�bu�yi�ne�mü�ca�de�le�ye�bağlıdev�rim�ci� ide�o�lo�ji�nin,�dev�rim�ci�po�li�ti�ka�nın� inatçı�bir�bi�çim�de� ta�kipedil�me�si�nin�ya�rattığı�bir�so�nuç�tur.�Her�şey�den�ön�ce�bu�gün,�bu�si�ya�-sal�ge�liş�me�le�rin�kav�ra�nıl�ması�bi�le�tü�müy�le�bu�ya�kın�geç�mi�şe�bağ�lı�-dır.�Es�ki�den�de�böl�ge�de�si�ya�sal�ge�liş�me�ler�vardı.�Yi�ne�ül�ke�de�de�bel�li

si�ya�sal� ge�liş�me�ler�vardı.�Ama�bun�lar�hal�kın�öz� çı�kar�ları� doğ�rul�tu�-sun�da�olan� si�ya�sal� ge�liş�me�ler�de�ğil�di.�Ya�ban�cı�la�rın,� iş�bir�lik�çi�le�rinçı�kar�la�rı�na�uy�gun�si�ya�sal�ge�liş�me�ler�di.�Hal�kın�var�lı�ğı�nın�yad�sındığıve�böy�le�yad�sın�ması� te�me�lin�de�or�ta�ya� çı�kan�ge�liş�me�ler,� hal�kınmad�di-ma�ne�vi�ya�şa�mın�da� sü�rek�li� tü�ke�ten,� yi�yip-bi�ti�ren,� bas�kıyıüre�ten,� sö�mü�rüyü�üre�ten� si�ya�sal� ge�liş�me�ler�di.�Bu�gün�bu�aşılmış,aşıl�ma�ya�yüz�tu�tar�bir�nok�ta�ya�gel�miş�tir�di�yo�ruz.�Her�şey�den�ön�cebu�nun�dü�şün�ce�si�ne�ula�şıl�mış�tır� di�yo�ruz.� İş�çi� sı�nı�fı�nın� ide�o�lo�ji�si�ne,dev�rim�ci� po�li�ti�ka�sı�na�bağ�lı�lık;� bu�gün�ül�ke�de�ki� si�ya�sal� ya�şa�mın,böl�ge�de�ki�si�ya�sal�ya�şa�mın,�dün�ya�da�ki�si�ya�sal�ya�şa�mın�doğ�ru�bir�bi�-çim�de,�ken�di�öz�sı�nıf�sal�ve�ulu�sal�çı�kar�la�rı�na�uy�gun�kav�ra�nıl�ma�sı�nayol�açmış�ve�onun�bi�lin�ciy�le�dop�do�lu�ola�rak�bi�zi�bi�ra�ra�ya�ge�tir�mişbu�lun�mak�ta�dır.�Bu�gün�biz� yal�nız� ide�o�lo�jik� be�lir�le�me�ler�le� uğ�ra�şan�bir� ha�re�ket

de�ği�liz,� yi�ne�geç�miş� si�ya�sal� de�ğer�len�dir�me�le�ri� ya�pan�bir� ha�re�ketde�ği�liz,� çok� so�mut� ola�rak�gü�nü�müzü�de�ğer�len�di�ren,� özel�lik�le� gü�-nü�mü�zün� si�ya�sal� ya�pı�sını� de�ğer�len�di�re�rek,� bun�da�ken�di�mi�ze� yerara�yan�bir�güç�du�ru�mu�na�gel�miş�bu�lun�mak�ta�yız.�Bir�çok�ları�bu�nundü�şün�ce�si�ne�ulaşmış� ola�bi�lir�ler,� çok� farklı� ör�güt�ler� bu�bi�lin�ceulaşmış� ola�bi�lir�ler,� ama�bu�bi�lin�ci� bir� güç�ha�li�ne� ge�tir�me�le�ri,� bugüç�le�si�ya�sal�ge�liş�me�le�re�mü�da�ha�le�et�me�le�ri�söz�ko�nu�su�de�ğil,�uya�-nıp�ya�kıl�dık�ları�nok�ta�da�bu�ra�sı�dır.�Bi�linç�oluş�muş,�ama�güç�oluş�-mamış,� çünkü�on�lar� bi�lin�ci� önem�li� oran�da� şu�ra�dan-bu�ra�dan� tak�litet�miş,�oy�sa�tak�lit�çi�bir�an�la�yı�şın�sağ�lıklı�bir�gü�ce�hiz�met�et�me�di�ğibi�lin�mek�te�dir.�Acı�sını�çek�me�le�ri�bu�ne�den�le�dir,�ama�biz�de�di�ği�mizgi�bi� yo�ğun� ide�o�lo�jik�mü�ca�de�le�mi�zin,� dev�rim�ci� si�ya�se�te� sü�rek�libağ�lı�lı�ğı�mı�zın�so�nu�cu�ola�rak�bu�gün,�so�mut�si�ya�sal�ge�liş�me�le�ri�tah�-

226

lil� ede�bi�li�yo�ruz.�Ve�bu� tah�lil�le�ri�mi�zin�hiç�de�ya�ba�na�atıl�ma�ya�cağı(is�ter� ül�ke� için,� is�ter�se� böl�ge�ve�dün�ya� için,� düş�man�ve�dev�rim�cigüç�ler� açı�sın�dan�hiç�de�ya�ba�na� atı�lır� gö�rüş�ler� ol�madığı)� bu�günküvar�lı�ğı�mız�la�ke�sin�leş�miş�tir.�Tek�rar�be�lir�tir�sek;�ken�di�si�ne�gü�ve�nen,geç�mi�şiy�le,�ya�şıy�la-ba�şıy�la�övü�nen�bir�çok�la�rı�nın�ce�sa�ret�ede�me�di�-ği�iç�ve�dış�si�ya�sal�ge�liş�me�le�re,�he�nüz�çok�genç�ol�ma�sı�na�rağ�men,çok�tec�rü�be�siz�ol�ma�sı�na�rağ�men,�ha�re�ke�ti�miz�mü�da�ha�le�ede�bil�mişve�ni�te�kim�bu�güç�le�ri�açı�ğa�çı�kar�mış�tır.�Da�ha�ev�vel�bir�çok�ları�için�ina�nıl�maz�gi�bi�gö�zü�ken,�ulus�la�ra�rası

si�ya�si�are�na�da,�ül�ke�de�ki�si�ya�si�are�na�da�yer�tut�ma�da�en�ön�de,�en�id�-di�alı�bir�ko�nu�ma�ulaş�mış�tır.�Ve�bir�ço�ğu�na�ina�nıl�maz�da�gel�se,�‘teh -li ke li bir güç tür, şüp he li bir güç tür, gü ven me mek ge re kir, ne ol du -ğu be lir siz dir, ne ola cak ları tar tış ma lı dır’��gi�bi�hâ�lâ�ken�di�le�ri�ni�ba-zı� kan�dır�ma�ca�lar�la� avut�mak�du�ru�mun�da�olan� çe�şit�li� güç�le�rin� buyak�la�şım�la�rı�na� kar�şın;� biz� gö�zü�pek�bir� bi�çim�de�yap�tı�ğı�mı�zın� tamda�ça�ğa�ya�kı�şır�bir�ça�lış�ma�ol�du�ğu,�tam�da�ül�ke�hal�kı�na�ve�ril�me�sige�re�ken� ça�lış�ma�ol�du�ğu,� de�ğil� çok�hızlı� yap�ma�mız,� de�ğil� an�la�şıl�-maz�bir�bi�çim�de�yap�tı�ğı�mız;�bi�la�kis�zo�run�lu,�er�te�le�ne�mez�bir�iş�ol�-du�ğu�ve�çok�kı�sa�bir�sü�re�de�de�ol�sa�bu�ba�şa�rı�la�rın�hiç�de�kü�çük�gö�-rül�me�me�si�ge�rek�ti�ği,�sa�de�ce�Kür�dis�tan’�da�ki�öncü�müf�re�ze�nin�ro�lü�-ne�ya�kı�şır�bir�tarz�da,�onun�bir�so�nu�cu�ol�du�ğu�nu�gö�rü�yo�ruz�ve�ya�-dır�ga�mı�yo�ruz.�Ya�ni�bir�çok�ları�için�kuş�ku�ve�ri�ci�olan,�teh�li�ke�li�olan,deh�şet�ve�ri�ci�olan�bu�du�rum,�bi�zim�için�ya�şa�mın�ta�ken�di�si�olu�yor.�Evet,�bu�si�ya�sal�ge�liş�me�nin�bu�günkü�du�ru�mu�nu�be�lirt�mek�le�ye�-

tin�mi�yo�ruz.�Bu�ge�liş�me�nin�ya�ra�tıl�ma�sın�da�da�is�ter�dü�şün�ce�de,�is�terpra�tik�te�ya�ra�tıl�ma�sın�da�da�en�baş�ta�ge�len�haklı�güç�ler�den�bi�ri�si�yiz.Bir�çok�ları� için� an�cak� araş�tır�may�la,� in�ce�le�mey�le,� şun�dan-bun�dangörüş�kap�may�la�va�rı�la�bi�le�cek�bu�hu�sus�lar,�bi�zim�dev�rim�ci�pra�ti�ğinvardığı,�bi�zi�ge�tir�di�ği�hiç�de�zor�ol�ma�yan,�hiç�de�ya�dır�ga�yıcı�ol�ma�-yan�bir�so�nuç.�Ve�dik�kat�edi�lir�se�ge�liş�me�ler�bi�zim�çok�ya�kın�mü�da�-ha�le�miz�le�or�ta�ya�çık�mış�tır.�Me�su�li�ye�ti�ni�ta�şı�dı�ğı�mız,�özel�lik�le�Tür�-ki�ye�ve�Tür�ki�ye�ege�men�li�ğin�de�ki�Kür�dis�tan’�da�ki� si�ya�sal�ge�liş�me�-ler,� çok�ya�kı�nen�bi�zim�dam�ga�mızı� ta�şır.�Tür�ki�ye’�de�ki� al�tüst� oluşsü�re�ci� çı�kı�şı�mız�la� ya�kın�dan�bağ�lan�tı�lı�dır.�Bu�gün�böl�ge�de�ki� hızlı

227

ge�liş�me�ler�için�de�de�ye�ri�miz�sık�sık�an�la�tıl�ma�ya,�izah�edil�me�ye�ça�-lı�şı�lır.�Bu�ra�da�na�sıl�bir�rol�üst�len�me�miz�ge�rek�ti�ği�sa�de�ce�bi�zim�ta�-ra�fı�mız�dan�de�ğil,�di�ğer�bir�çok�güç�ler�ce�de�tar�tı�şı�lır�du�rum�da�dır.�Dost�la�rın�da�ha�çok�çı�kar�la�rı�mı�za�uy�gun�bir�tu�tum,�sah�te�dost�la�rı�-

mız�ve�düş�man�la�rı�mız�ca�da�ha�çok�bi�zi�bir�bi�ri�miz�den�alı�koy�ma�gi�bibir�du�rum�de�ğer�len�dir�me�si,�bir�ka�rar�ver�me�sü�re�ci�var�dır.�Evet,�buge�nel�be�lir�le�me�ler�den�son�ra,�gü�nü�müz�de�ki�si�ya�sal�ge�liş�me�ye�ge�çe�bi�-li�riz.Her�şey�den�ön�ce�gü�nü�müz�de�dün�ya�da�ki�si�ya�sal�du�rum�II.�Dün�-

ya�Sa�vaşı’�ndan�son�ra�em�per�ya�list�sis�te�min�en�bu�na�lımlı�ev�re�le�rin�-den�bi�ri�si�ni�ya�şadığı�bi�çi�min�de�ka�rak�te�ri�ze�edi�le�bi�lir.�Em�per�ya�listsis�tem�1980’�ler�de�en�bü�yük�bu�na�lım�la�rın�dan�bi�ri�si�ni�ya�şa�mak�ta�dır.Bu�na�lım�eko�no�mi�den�po�li�ti�ka�ya,�kül�tür�den�ah�la�ka�ka�dar�her�alan�-da� et�ki�si�ni� gös�ter�mek�te�dir.�Em�per�ya�list� sis�tem�de�ki� tü�ken�miş�lik,em�per�ya�list�man�tık�ge�re�ği�ifa�de�si�ni�in�san�lı�ğın�da�ar�tık�tü�ke�til�me�sige�rek�ti�ği,�in�san�lı�ğa�karşı�da�ar�tık�çıl�gın�ca�bir�dü�şün�ce,�uy�gu�la�ma�-lar� içi�ne�gi�ril�me�si� ge�rek�ti�ği� ka�dar� va�him�bir� so�nu�ca�gö�tür�müş�tür.Em�per�ya�list� sis�tem�ve�onun� tem�sil�ci�le�ri� için� bu�ko�nu�da�da� faz�labe�lir�le�me�le�re�gir�me�ye�ge�rek�yok.�Çe�şit�li�bel�ge�ler�de�bu�di�le�ge�ti�ril�-miş,� ama�bil�me�miz�ge�re�ken� şey;� ger�çek�ten�gü�nü�müz� em�per�ya�listdün�yası�en�ağır�bu�na�lım�la�rın�dan�bi�ri�ni�ya�şa�mak�ta�ve�bu�gün�dün�yaem�per�ya�liz�mi�nin�ba�şını� çe�ken�ABD�em�per�ya�liz�mi�nin� son�yö�ne�ti�-mi,�ta�ma�men�karşı-dev�rim�ci�bir�yö�ne�tim�du�ru�mun�da�dır.�Si�ya�sal�zo�ru�do�ruk�nok�ta�sı�na�çı�kar�mak,�dış�ta�ise�ken�di�uy�du�la�-

rını�zor�la�elin�de�tut�mak�için�fa�şiz�min�ih�raç�et�ti�ği�fa�şist�kuk�la�yö�ne�-tim�le�ri� her� ta�raf�ta� ge�liş�tir�mek�te�dir.�Baş�ta�Sal�va�dor� ol�mak�üze�reKo�re’�de,�Tay�land’�da,�Pa�kis�tan’�da,�Tür�ki�ye’�de,�Av�ru�pa’�nın�bir�çokül�ke�sin�de,�La�tin�Ame�ri�ka’�da,�Or�ta�do�ğu’�da�bu�ko�nu�da�yo�ğun�bir�fa�-a�li�yet�yü�rüt�mek�ve�bü�tün�işi�ni,�gü�cünü�bu�kuk�la�yö�ne�ti�mi�fa�şist�leş�-tir�mek,� da�ya�nıl�maz�olan�bas�kı�la�rını� da�ha�da�kat�mer�len�dir�mek,güç�len�dir�mek�ve�1980’�li� bu�na�lım�yıl�la�rını� fa�şiz�mi� güç�len�di�re�rekat�lat�mak,� bu�karşı-dev�rim�ci�Ame�ri�kan�yö�ne�ti�mi�nin� en� esaslı� vebaş�ta�ge�len�amaç�la�rın�dan�dır.�O,�bı�ra�ka�lım�em�per�ya�list�ler�ara�sın�da�-ki�çe�liş�ki�yi�za�yıf�lat�mayı,�bu�çe�liş�ki�yi�gi�der�mek�doğ�rul�tu�sun�da�bir

228

adım�at�mayı,�yi�ne�bı�ra�ka�lım�bu�çe�liş�ki�le�ri�eko�no�mi�den,�po�li�ti�ka�yaka�dar�on�dan�da�öte�as�ke�ri�alan�da�gi�de�ri�le�bi�le�cek�çok�sı�nırlı�bir�gü-cü�ken�di�sin�de�gör�me�miş�tir.�Son�ge�liş�me�ler�eğer�ha�tır�la�nır�sa,�eko�-no�mik�alan�da�ki�aç�maz�lar,�çe�liş�ki�le�ri�sis�tem�için�de�son�de�re�ce�yo�-ğun�laş�tır�mış�tır.�Av�ru�pa’�yla�Ame�ri�ka,�Ja�pon�ya’�yla�Ame�ri�ka�ve�Av�ru�pa�açı�sın�dan

ye�ni� sö�mür�ge�ler�le� em�per�ya�list� ül�ke�ler� ara�sın�da� eko�no�mik� alan�daçe�liş�ki�le�rin�had�saf�ha�da�ol�du�ğu�bi�lin�mek�te�dir.�Ve�yal�nız�bir�alan�dade�ğil,�ma�li,�ti�ca�ri,�sı�nai�bir�çok�alan�da�bu�çe�liş�ki�le�rin�güç�len�di�ği�bi�-lin�mek�te�dir.�Ve� sa�de�ce� eko�no�mik� alan�la� sı�nırlı� kal�madığı,� bu�nunsi�ya�sal� ala�na� sıç�radığı� gö�rül�mek�te�dir.�Yi�ne�Av�ru�pa’�yla�Ame�ri�kaara�sın�da�bir�yı�ğın�ko�nu�da�si�ya�sal�çe�liş�ki�le�rin�ge�liş�ti�ği,�ge�rek�ye�nisö�mür�ge�ler� ko�nu�sun�da,� ge�rek�NA�TO�ko�nu�sun�da�ve�ge�rek�se� em�-per�ya�list�ül�ke�le�rin�eşit�siz�ge�li�şi�mi�so�nu�cu�ken�di�ara�la�rın�da�ki�si�ya�-sal�ge�liş�me�ler�ko�nu�sun�da�çe�liş�ki�li�bir�du�rum�gü�nü�müz�de�son�de�re�-ce� hız�lan�mış�tır.�Ve� en� so�nun�da� sis�tem� için�de�özel�lik�le� ıs�rar�la� onok�ta�ya�ge�ti�ril�me�me�si�için,�as�ke�ri�çe�liş�ki�ler�ala�nın�da�ye�nil�me�me�siiçin�on�ca�ça�ba,�gay�ret�sar�fe�dil�me�si�ne�rağ�men�bu�nun�da�tam�ba�şa�-rıl�madığı,� em�per�ya�list� sis�te�min� as�ke�ri� ya�pı�sın�da�da� çe�liş�ki�le�rinçıktığı,�son�İn�gil�te�re-Ar�jan�tin�ara�sın�da�ki�çe�liş�ki�nin�as�ke�ri�ala�na�dayan�sıdığı�ve�NA�TO�için�de�Yu�na�nis�tan’�la-Tür�ki�ye�ara�sın�da�çe�liş�ki�-nin�as�ke�ri�pla�na�yan�sıdığı�ve�as�ke�ri�ya�pı�la�rı�nın�par�ça�lan�ma�ya�yüztut�tu�ğu�bi�lin�mek�te�dir.�Bu�çe�liş�ki�nin�ne�den�li�ile�ri�bo�yut�la�ra�ulaş�tı�-ğını�gös�te�rir.�Ve�yi�ne�em�per�ya�list�sis�te�me�karşı�tü�müy�le�sö�mür�ge�-le�rin�bir�baş�kal�dı�rısı�var�dır.�Sis�tem�ken�di� için�de� em�per�ya�list�ler� arası� çe�liş�ki�ler�le� par�ça�-

lanmış,�za�yıf�lamış�de�ğil�dir.�Sa�de�ce�em�per�ya�list�sis�te�me�ba�ğımlı�ül�-ke�le�ri,�ye�ni�sö�mür�ge�le�ri,�uy�du�ları�bu�gün�sis�te�me�karşı�bir�çok�prob�-lem�ya�ra�tan,�en�çok�ayak�lan�ma�öğe�le�ri�ni�ba�rın�dı�ran�alan�lar�ha�li�negel�miş�ler�dir.�La�tin�Ame�ri�ka’�dan,�Or�ta�Ame�ri�ka’�dan�bah�set�mek�is�-te�mi�yo�ruz.�Bun�lar�so�mut,�canlı,�gün�cel�ge�liş�me�ler�dir.�Or�ta�do�ğu’�dasa�ğı�mı�za,� so�lu�mu�za�bi�raz� ba�kar�sak,� em�per�ya�liz�me�karşı� ne�den�lisı�cak�bir�sa�va�şı�mın�ve�ril�di�ği�ni,�em�per�ya�lizm�için�çok�önem�li�olanbu� alan�da�ne�ka�dar� sı�cak�bir� sa�va�şı�mın�ge�liş�ti�ği�ni,� em�per�ya�lizm�-

229

den�kop�ma�nın�yıl�lar�me�se�le�si�de�ğil,�bir�an�me�se�le�si�ol�du�ğu�nu�biz�-zat� canlı�mü�ca�de�le�miz�le� gör�mek�te�yiz.�Kı�sa�ca� em�per�ya�lizm�le� ba�-ğımlı� ulus�lar� ve�halk�lar� ara�sın�da�ki� çe�liş�ki�nin�had� saf�ha�da�ol�du�ğubir�ger�çek�tir.�1960-70,�özel�lik�le�1970’�ler�de�ki�ra�hat�lık,�bu�alan�da�da�ke�sin�lik�le

söz�ko�nu�su�de�ğil�dir.�Em�per�ya�list�sis�tem�le�sos�ya�list�sis�tem�ara�sın�da�-ki�çe�liş�ki,�on�ca�ça�ba�ya� rağ�men�ba�rış�çıl�bi�çim�ler�al�tın�da� tu�tu�la�mı�-yor.�Son�ola�rak�Po�lon�ya’�da�ki�ge�liş�me�ler�gö�zö�nü�ne�ge�ti�ri�lir�se,�em�-per�ya�liz�min�mü�da�ha�le,�pro�vo�kas�yon,�kış�kırt�ma�ala�nın�da�ne�ka�dargö�zü�ka�ra�bir�bi�çim�de�fa�a�li�yet�yü�rüttüğü,�bu�amaç�la�sos�ya�list�ül�ke�-ler�de�barış�için�de�bi�ra�ra�da�ya�şa�mayı�bir�ke�na�ra�at�mak�tan�hiç�bir�za�-man� çe�kin�me�ye�ce�ği� ve�bu� alan�da�özel�lik�le� nük�le�er� si�lah�ları� birşan�taj�aracı�ola�rak�kul�la�na�cağı�çok�net�gö�rü�lür.�Sos�ya�list�sis�te�min�nük�le�er�si�lah�lar�ala�nın�da�ki�uz�laş�maz�tav�rıy�la,

nük�le�er�si�lah�lar�la�in�sanlığı�teh�dit�ede�rek�ta�bii�sos�ya�liz�min�so�nu�nuge�ti�re�ce�ği�ni� dü�şü�nü�yor.�Bu�günkü� em�per�ya�liz�min� jan�dar�ması� olanABD�em�per�ya�liz�mi,�özel�lik�le�böy�le�bir�po�li�ti�ka�ya�sı�kı�ca�sa�rı�la�rakmev�zi�ka�zan�mış�tır.�Sos�ya�liz�me�karşı� sü�rek�li�ge�ri�le�me�du�ru�mun�daolan�den�ge�ye�ka�vuş�mak� is�ti�yor� ve�den�ge�siz� en�ufa�cık�bir� şey�denvaz�geç�mem�di�yor.�Ge�re�kir�se� in�san�lı�ğın� ba�şı�na�nük�le�er� sa�vaşı� daaça�bi�le�cek�teh�di�ti�sa�vu�ru�yor.�Bu�sa�de�ce�bir�teh�dit�de�ğil,�çok�so�mutge�liş�me�ler�le�bu�nu�bü�tün�in�san�lı�ğa�du�yur�mak�is�ti�yor.�Ame�ri�kan�yö�-ne�ti�mi� nük�le�er� si�lah�lar�la� in�san�lı�ğın� so�nu�nun�ge�ti�ril�me�si�ni� sü�rek�ligün�de�me�ala�rak,�çe�şit�li�şan�taj,�ür�küt�me�yön�tem�le�riy�le�bi�raz�ken�di�-si�ni� ayak�ta� tut�mayı,�böy�le�si�ne�çıl�gın�bir� araç�la� sür�dü�re�bil�me�sev�-da�sın�da.�Bu�du�rum�em�per�ya�list� sis�te�min� çıl�gın�lı�ğı�nın�vardığı� bo�-yut�ları�açık�ça�gös�te�ri�yor.�Kı�sa�ca�çe�liş�ki�ler�ağın�dan�em�per�ya�list�sis�-te�min�bu�dö�nem�de�da�ha�da�za�yıf�la�ya�rak�çık�ma�ması� için�sos�ya�listül�ke�le�re�karşı�ge�nel�de�bir�sal�dı�rı�ya�geç�ti�ği,�sal�dı�rı�la�rını�sa�de�ce�pro�-pa�gan�da�da� sı�nır�la�madığı,� bu�nu� açık�mü�da�ha�le�le�re� dö�nüş�türdüğü,sos�ya�liz�min� en�ge�liş�miş� alan�la�rı�na� ka�dar� bi�le� uza�na�bil�di�ği� bi�lin�-mek�te�dir.�Bu�ko�nu�da�her�türlü�ge�ri�ci�li�ğe,�sos�ya�list�ül�ke�ler�de�ki�hertürlü� ge�ri�ci� öğe�le�re� des�te�ği� sağ�la�mak�tan�ge�ri� kal�madığı� ve�hat�tabu�nu�en�önem�li�bir�ulus�la�ra�rası�si�ya�set�ha�li�ne�ge�tir�di�ği�gö�rül�mek�-

230

te�dir.�Kı�sa�ca� em�per�ya�liz�min� sı�kı�şıklığı� bir� de�bu� alan�da�göz�lem�-len�mek�te�dir.�Em�per�ya�liz�min�ya�şadığı�ağır�bu�na�lım,�onu�bu�alan�dada�sı�kış�tırmış�bu�lun�mak�ta�dır.�Ve�biz�ce�yi�ne�sos�ya�list�sis�tem�as�lın�-da�bu�ko�nu�da�em�per�ya�liz�me�karşı�is�ter�si�ya�sal,�is�ter�eko�no�mik,�is�-ter�as�ke�ri�her�an�lam�da�doğ�ru�ta�vır�al�ması,�böy�le�si�ne�bu�na�lım�dö�ne�-min�de�em�per�ya�liz�min�sos�ya�liz�me�karşı�üs�tün�lük�sağ�la�ya�rak�ken�di�-ni� güç�len�dir�me�si� de�ğil,� bi�la�kis� sos�ya�list� sis�te�min� em�per�ya�liz�mekarşı� sal�dı�rı�la�rını,� sa�vun�ma�bi�çi�min�de�ki� sal�dı�rı�la�rını�da�ha�güç�len�-di�re�rek� em�per�ya�liz�mi� sı�kış�tır�ması,� sa�de�ce�mev�zi�le�ri�ni� ko�ru�ya�rakde�ğil,�bu�mev�zi�le�re�bir�kaç�ta�ne�si�ni�da�ha�pa�ha�lı�ya�pat�lat�ması�bi�ri�cikdoğ�ru�yol�dur.�Em�per�ya�list�le�rin� hiç�bir� za�man� cid�di�ye� al�ma�dık�larıve�on�lar� için�de�bir� an�lamı�ol�ma�yan�yu�mu�şa�ma�po�li�ti�ka�sı�nın�pekso�nuç�ver�me�di�ği,�söz�de�sa�vu�nul�sa�bi�le�pra�tik�te�bu�po�li�ti�ka�nın�pekiş�le�me�di�ği�gö�rül�mek�te�dir.�İş�le�yen�ger�çek�lik,�em�per�ya�liz�min�sü�rek�-li� sal�dırı�ko�nu�mun�da�ol�ma�sı�dır.�Bu�ne�den�le�de�ba�rı�şın�bir�ba�ha�neol�du�ğu,�em�per�ya�list�sis�te�min�mantığı�ge�re�ği�ba�rı�şa�inanç�sız�lı�ğı�nınke�sin�ol�du�ğu,�onun�için�de�yu�mu�şa�ma,�barış�için�de�bi�ra�ra�da�ya�şa�-ma�nın�pek�gü�ve�ni�lir�bir�müt�te�fi�ği�ol�madığı�bi�li�ne�rek�böy�le�bir�sis�-te�me�karşı�sos�ya�liz�min�de�tüm�gü�cüy�le�di�kil�me�si�ken�din�den�bek�le�-nen�karşı-dev�ri�me�karşı�ro�lünü�oy�na�ması,�es�ki�ye�kı�yas�la�bu�nu�da�-ha�güçlü�bir�bi�çim�de�ye�ri�ne�ge�tir�me�si�ge�rek�li,�ka�çı�nıl�maz�bir�gö�-rev�dir.�Em�per�ya�list�sis�te�min�çe�liş�ki�le�ri�nin�yu�mu�şa�madığı,�bi�la�kis�da�ha

da�yo�ğun�laştığı�di�ğer�bir�alan�da�em�per�ya�list�ül�ke�bur�ju�va�zi�le�riy�leiş�çi� sı�nıfı� ara�sın�da�ki� iliş�ki�ler� ala�nı�dır.�Bu� alan�da�yıl�lar�dır� sü�rendur�gun�luk�so�na�er�miş,�özel�lik�le�ya�şa�nı�lan�ağır�bu�na�lımlı�ve�II.�Dü-n�ya�Sa�vaşı�son�rası�en�faz�la�ha�yat�pa�hal�lılığı,� iş�siz�lik�bu�ül�ke�ler�de1980’�ler�de�or�ta�ya� çıkmış� ve�hız�la� ge�liş�miş�tir.�Bu�da�ka�çı�nıl�mazola�rak�iş�çi�sı�nı�fı�nın�uyan�ma�sı�na,�bi�linç�len�me�si�ne,�özel�lik�le�her�tür-lü�re�for�mist,�li�be�ral,�re�viz�yo�nist�dü�şün�ce�yi�aşa�rak�böy�le�si�ne�bir�ge�-liş�me�içi�ne�gir�me�si�ne�yol�açmış�ve�bil�di�ği�miz�gi�bi�Ame�ri�ka’�da,�İn�-gil�te�re’�de,�Al�man�ya’�da�iş�çi�sı�nıfı�ha�re�ke�tin�de�son�yıl�da�göz�le�gö�rü�-lür�bir�ge�liş�me�ol�muş�tur.�Bu�alan�da�da�em�per�ya�list�bur�ju�va�zi�ile�iş�-çi� sı�nıfı� ara�sın�da�ki� çe�liş�ki� kı�zış�mış�tır,� alev�len�miş�tir� ve� em�per�ya�-

231

lizm�sı�kış�mış�tır.�Bu�alan�da�da�ve�ri�le�cek�mü�ca�de�le�nin,�em�per�ya�liz�-mi�içi�ne�gir�miş�ol�du�ğu�bu�bu�na�lım�dö�ne�min�den�da�ha�da�za�yıf�la�ta�-rak�çı�ka�ra�cağı�ke�sin�dir.�Her�ne�ka�dar� em�per�ya�list� sis�tem,� sis�te�min�bu�en�güçlü�ül�ke�le�-

rin�de� si�ya�sal� ge�ri�ci�li�ği,� fa�şist� ge�liş�me�yi� tah�rik� ede�rek�dur�dur�makis�ti�yor�sa�da,�bu�nun�çok�cı�lız�bir�ça�ba�ol�du�ğu�nu,�özel�lik�le�nük�le�ersi�lah�la�ra�karşı,�yi�ne�fa�şist�ge�liş�me�le�re�karşı�emek�çi�hal�kın�uya�nıkol�du�ğu�nu,� bu�ko�nu�da�di�ren�me�den�vaz�geç�me�ye�ce�ği�ni� gös�te�ren�biryı�ğın�olay�var�dır.�Bu�ra�da�he�men�di�yo�ruz�ki;� de�mek�ki� sis�te�minken�di�kal�bin�de�de�sağ�lık�sız�ol�du�ğu,�has�ta�ol�du�ğu,�bu�ra�da�da�dar�be�-ler�yi�ye�rek�za�yıf�la�ya�cağı�ke�sin�dir.�Çok�ge�nel�ola�rak�böy�le�özet�le�-ye�bi�le�ce�ği�miz�dün�ya�du�ru�mu,�ken�di�si�ni�en�sı�cak�bir�bi�çim�de�böl�-ge�miz�de,�Or�ta�do�ğu’�da�yan�sıt�mak�ta�dır.�Or�ta�do�ğu,�bu�gün�em�per�ya�liz�min�bı�rak�ma�mak� için�ha�yat�me�se�-

le�si�du�ru�mu�na�ge�tir�di�ği�bir�alan,�bu�nun�ne�den�le�ri�de�bi�lin�mek�te�dir.Or�ta�do�ğu,�ki�min�elin�de�olur�sa�ta�ri�hin�hızlı�ge�li�şim�çar�kı�nın�on�danya�na� iş�le�ye�ce�ği�bir� alan.�Or�ta�do�ğu�üze�rin�de�ki� sa�vaş�tan�kim�ga�lipçı�kar�sa,�onun�ya�şa�ma�şan�sı�nın�çok�çok�ar�ta�cağı�bir�alan�dır.�Bu�nunne�den�le�ri� coğ�ra�fik,� stra�te�jik� ya�pısı� ol�ması,� bu�gün�uy�gar�lık� içinvaz�ge�çil�mez�bir� pet�rol� ola�yı�na� sa�hip�ol�ması,� yi�ne� sis�tem�ler� arasıçe�liş�ki�nin�bir� odak�nok�tası� ol�ma�sı�dır.�Böl�ge�halk�la�rı�nın,� ta�rih�sel-top�lum�sal�ya�pı�la�rı�nın�böl�ge�yi�son�de�re�ce�sı�cak,�ya�kıcı�kıldığı�bi�li�-ne�rek,� gü�nü�müz�Or�ta�do�ğu’�sun�da�her� alan�da� sı�cak�bir� sa�va�şımolayı�göz�lem�len�mek�te�dir.�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�da�ha�çok�bu�özel�li�ğin�den�ötürü�yüz�yıl�lar�-

dan�be�ri�fe�o�dal�im�pa�ra�tor�luk�la�rın,�da�ha�son�ra�da�on�lar�la�sıkı�iş�bir�-li�ği� için�de� em�per�ya�list� im�pa�ra�tor�luk�la�rın� cun�tası� al�tın�da�ya�şadığıve�bu�yüz�den�ulu�sal�top�lum�sal�ge�liş�me�ra�yı�na�bir�türlü�gi�re�me�di�ği,gü�nü�mü�ze�ge�lin�di�ğin�de�dün�ya�halk�la�rı�nın� en�ge�ri�sin�de�ba�ğım�sız�-lık,�de�mok�ra�si�ve�sos�ya�lizm�ko�nu�sun�da�ki�mü�ca�de�le�nin�en�ge�ri�sin�-de�ol�du�ğu�bi�lin�mek�te�dir.�Ba�ğım�sız�lık,�de�mok�ra�si�ve�sos�ya�lizm�ko�-nu�sun�da�ki�mü�ca�de�le�nin�en�ge�ri�sin�de�kalmış�bir�alan�ol�du�ğu,�Or�ta�-do�ğu�halk�la�rı�nın�bu�ko�nu�da�en�ge�ri�de�ka�lan�halk�lar�ol�du�ğu�bi�lin�-mek�te�ve�da�ha�çok�bu�da�em�per�ya�liz�min�böl�ge�ye�ver�di�ği�önem�den

232

ile�ri�gel�mek�te�dir.�Böy�le�bir�dö�ne�min�so�na�yak�laş�tı�ğın�dan�bah�se�di�-yo�ruz.�Em�per�ya�liz�min�ya�şadığı� dün�ya� ça�pın�da�ba�ğım�sız�lık,� de�-mok�ra�si�ve�sos�ya�lizm�güç�le�ri�nin�ka�zandığı�mev�zi�ler�ve�yi�ne�Or�ta�-do�ğu�halk�la�rı�nın� ta�rih�le�rin�de�ki� sü�rek�li� dev�ralmış� ol�duk�ları� ulu�salve� top�lum�sal� çe�liş�ki�ler,� ar�tık� çö�zü�münü�ke�sin�lik�le� dev�rim�de� ararbir�nok�ta�ya�ge�tir�miş�tir.�Or�ta�do�ğu,�dev�rim�dışı�hiç�bir�yön�tem�le�ar�-tık�bu�halk�la�rın�ge�li�şe�me�ye�ce�ği�bir�alan�ha�li�ne�gel�miş�du�rum�da�dır.�Ge�cik�me�li�dir�di�yo�ruz,�ama�em�per�ya�liz�min�ka�de�ri�ni�be�lir�le�me�de

ta�yin�edi�ci�bir�alan,�bu�nu�da�ek�li�yo�ruz.�Bu�alan�da�ka�za�nı�la�cak�za�-fer,�sa�de�ce�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�kur�tu�lu�şu�nu�ge�tir�mek�le�kal�mı�yor,em�per�ya�liz�me�ni�hai,�ölüm�cül�bir�dar�be�yi�vur�ması�açı�sın�dan�da�be�-lir�le�yi�ci� bir� öne�me� sa�hip�tir.�Bu�ra�dan�ko�vu�lan�bir� em�per�ya�liz�mindün�ya�ge�ne�lin�de�ya�şa�ma�sı�nın� çok� zor� ol�du�ğun�dan�bah�se�di�yo�ruz.Bu�nun� için� de� sa�vaş,� son�de�re�ce� kız�gın,� son�de�re�ce� inatçı,� yı�kıcıbir�tarz�da�ge�liş�mek�te�dir�böl�ge�miz�de.�Böl�ge�miz�de�ki�ge�ri�ci�güç�le�rinkarşı-dev�rim�ci�ça�ba�la�rını�de�ğer�len�di�rir�ken,�em�per�ya�list�man�tık�sis�-te�min� için�de�ki�böl�ge�nin�ko�nu�mu�nu�böy�le�si�ne�de�ğer�len�dir�mek�ge�-re�kir.�Yi�ne�böl�ge�de�ki�dev�rim�ci�güç�le�rin�ro�lünü�kav�rar�ken,�bu�güç�le�rin

ulus�la�ra�rası�dev�rim�ci�gö�rev�le�ri�ni�doğ�ru�bir�ye�re�oturt�mak�ge�re�kir.Çok�sı�nırlı�da�ol�sa�ve�bi�raz�da�canlı�ola�rak�ya�şa�dı�ğı�mız�Or�ta�do�ğu’�-da�ki�ge�liş�me�ler,�bu�açı�dan�ka�der�yılı�ha�li�ne�gel�miş�ve�bu�ge�liş�me�-le�rin�ar�tık�so�nu�ca�git�me�si�ge�rek�ti�ği�ni�bil�mek�te�yiz.�Em�per�ya�liz�minsağ�ladığı�sta�tü�ko�1960’�lar,�hat�ta�1970’�le�re�ka�dar�böl�ge�de�son�de�re�-ce� güç�lü�dür.�Tür�ki�ye,� en� es�ki�müt�te�fik�ler�den�bi�ri�si� ola�rak�da�ha1950’�ler�de�böl�ge�nin�ba�şı�na�bir�jan�dar�ma�ola�rak�di�kil�miş�tir.�Aynı�bi�çim�de�İran�Şahı,�da�ha�çok�ön�ce�sin�den�böl�ge�halk�la�rı�nın

ba�şı�na�yi�ne�bir� jan�dar�ma�ola�rak�di�kil�miş�tir.�Arap�mo�nar�şi�le�ri�ninda�ha�dü�ne�ka�dar,� hat�ta� gü�nü�müz�de�de� epey�ül�ke�de�hü�küm�ranlığıolan�bu�mo�nar�şi�le�rin�varlığı�bir�ger�çek�tir.�Si�yo�nizm�bü�tün�ger�çek�-li�ğin� ve�ya�bü�tün�bu�ge�ri�ci�li�ğin� tu�zu-bi�be�ri� ola�rak,�Or�ta�do�ğu’�nunba�şı�na�be�la�edil�miş�tir.�Bun�lar�1960’�lar�da�ve�1970’�le�re�ka�dar�böl�-ge�ye�tü�müy�le�hü�küm�ran�olan�güç�ler,�böl�ge�halk�la�rını�ne�fes�ala�mazhal�de�tu�tan�güç�ler�dir.�

233

1960’�lı�yıl�lar,�dün�ya�ge�ne�lin�de�halk�la�rın�ulu�sal-ba�ğım�sız�lık�yıl�-la�rı�dır.�Or�ta�do�ğu�halk�ları� için�se� en�ka�ran�lık� yıl�lar�dır.�Ve�bu�nunsöy�le�di�ği�miz�gi�bi�bi�raz� ta�rih�sel-top�lum�sal�ne�den�le�ri�var.�Bu�alan�-da�ki� ge�ri�ci�li�ği� sü�rek�li� ayak�ta� tu�tan�geç�miş� ge�ri�ci� ta�ri�he� ila�ve�ten,em�per�ya�list� im�pa�ra�tor�luk�la�rın�ya�pay�ola�rak�bu�rayı�bö�lüp�par�ça�la�-ması� ve�yö�net�me�si,� bu�bas�kıyı� zor�la� ege�men�kıl�ma�sı�nın�payı�bü�-yük�tür.�Bu�el�ve�riş�siz�top�lum�sal-ta�rih�sel�te�mel�yü�zün�den,�halk�la�rınbir� türlü�mo�dern�dü�şün�ce�ye,� dev�rim�ci� po�li�ti�ka�ya� atı�la�ma�ma�ları,atıl�dık�la�rın�da�ba�şa�rı�sız�lı�ğa� uğ�ra�ma�ları� söz�ko�nu�su�dur.�Böy�le�si�nene�den�ler�le�kur�tu�lu�şu�dur�du�ru�lan�halk�lar,�ar�tık�1970’�le�re�doğ�ru�gel�-di�ği�miz�de�kı�pır�da�ma�ya�baş�la�mış�lar�dır.�Kü�çük-bur�ju�va�ra�di�ka�liz�mi�-nin�1950-60’�lar�da�ve�sı�nırlı�ola�rak�da�gü�nü�müz�de�çok�za�yıf�so�luk�-lar�la�oy�nadığı�ile�ri�ci�lik�rolü,�halk�ları�kur�tu�lu�şa�gö�tür�me�ye�ka�fi�de�-ğil.�Ra�di�kal�yö�ne�tim�le�rin�an�ti-em�per�ya�list�li�ği,�de�mok�ratlığı�çok�sı�-nırlı.�Böl�ge�nin�so�run�la�rını�çöz�me�de�çok�ye�ter�siz�bir�sı�nıf�sal�te�mel�-le�ri�var.�Çok�ağır�olan�em�per�ya�liz�me�karşı�ulu�sal�ba�ğım�sız�lık,�ge�ri�-ci�li�ğe�karşı� de�mok�ra�si� sa�va�şı�mı�nın�ön�der,� yet�kin�güç�le�ri� ol�ma�larıçok�zor.�Her�iki�alan�da�da�sı�nırlı�bir�ge�liş�me�yi�an�cak�sağ�la�ya�bi�lir�-ler.�Bu�ge�liş�me�bi�le,�bel�li�bir�aşa�ma�dan�son�ra�uz�laş�may�la�so�nuç�la�-nı�yor.�Halk�lar�da�ha�son�ra�bu�te�mel�de,�bu�uz�laş�ma�te�me�lin�de�ve�enbaş�ta� da�Tür�ki�ye�ör�ne�ğin�de�gör�dü�ğü�müz�gi�bi� em�per�ya�liz�min� engüçlü�müt�te�fik�le�ri� ha�li�ne� ge�le�bil�mek�te�dir�ler.�Tür�ki�ye’�de�ya�şa�nandu�rum�Mı�sır’�da�ya�şandı.�Tür�ki�ye’�de�ki�ra�di�ka�liz�min�em�per�ya�lizm�leen�güçlü�uz�laş�mayı�ge�ti�ren�bir�ra�di�ka�lizm�ol�du�ğu,�ke�ma�liz�min�em�-per�ya�liz�min�en�güçlü�bir�müt�te�fi�ği�ol�du�ğu�gü�nü�müz�de�çok�sa�bit�tir.Yi�ne�Mı�sır,�Arap�ra�di�ka�liz�mi�nin�en�bel�li�başlı�tem�sil�ci�li�ği�nin�oluş�-tu�ğu�bir�ül�ke�ve� ra�di�ka�liz�min�gö�be�ğin�de,�yi�ne�em�per�ya�lizm�le�uz�-laş�ma� eği�li�mi� ol�duk�ça�ge�liş�kin�dir.�Bu�gün� em�per�ya�liz�min�baş�taArap�halk�ları�ol�mak�üze�re�böl�ge�de�en�ge�ri�ci�güç�ler�den�bi�ri�si�olanMı�sır’�ı�böy�le�si�ne�bir�ül�ke�ha�li�ne�ge�tir�di�ği�bi�lin�mek�te�dir.�Çok�kı�saso�mut�lu�an�ti-em�per�ya�lizm�le�uz�laş�mayı�dur�du�ra�madı,�bi�la�kis�onuniçin�da�ha�el�ve�riş�li�bir�te�mel�sağ�ladı.�Ve�bu�gün�en�canlı�bir�bi�çim�deya�şa�dı�ğı�mız�bir�Irak�ger�çe�ği�var.�Bu�ül�ke�so�mu�tun�da�ken�di�si�ne�çokçe�şit�li� rol�ler� bi�çi�len� ra�di�ka�liz�min� en�ge�ri�ci� bir� uz�laş�ma�ya�yattığı,

234

Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�dev�rim�ci�mü�ca�de�le�le�ri�ni�en�gel�le�me�de�en�ge�-ri�ci�mih�rak�lar�dan�bi�ri�si�ha�li�ne�gel�di�ği�gö�zö�nü�ne�ge�ti�ri�lir�se,�ra�di�ka�-liz�min� ile�ri�ci�li�ği�nin� sı�nırlı� ola�cağı� ve�bu�na�gü�ve�ni�le�rek� faz�la� yolka�te�dil�me�ye�ce�ği�an�la�şıl�mış�tır.�An�cak�öte�yan�dan�halk�la�rın�en�ih�ti�-lal�ci� adım�la�rı�nın� ba�şa�rıy�la� atıl�ma�ması,� özel�lik�le� iş�çi� sı�nı�fı�nın� ön�-der�li�ğin�de�ki� halk�ha�re�ket�le�ri�nin� pek�ge�liş�me�kay�det�me�di�ği� de�birger�çek�tir.�Mev�cut� du�rum�da� iş�çi� sı�nıfı� ön�der�lik�li� ha�re�ke�tin� sü�rek�lira�di�ka�liz�min�1970’�le�re�ka�dar�sı�nırlı�olan�ve�gü�nü�müz�de�de�sı�nırlıolan�ro�lü�nün�iş�çi�sı�nıfı�ta�ra�fın�dan�tak�vi�ye�edil�me�di�ği�ve�nö�be�tin�busı�nıf�tan�dev�ra�lı�na�madığı,�yi�ne�bir�baş�ka�ger�çek�bu�nö�be�tin�dev�ra�lı�-na�ma�ma�sı�dır�ki,�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�bu�ka�dar�san�cılı�olan�prob�-lem�le�ri�ni,� bu�ka�dar� ulu�sal� kur�tu�luş� so�run�la�rını� kat�mer�leş�tir�miş�tir.Ve� iş�çi� sı�nıfı� bu� rolü�üst�len�mez�se� ra�di�ka�liz�min� tas�fi�ye� edil�me�si,gü�nü�müz�Or�ta�do�ğu’�sun�da�kap�ka�ran�lık�ve�dört�başı�ma�mur�bir�şe�-kil�de�em�per�ya�liz�me�ba�ğımlı�uy�du�lar�va�sı�ta�sıy�la�böl�ge�nin�en�da�ğı�-nık�bir�dö�nem�içe�ri�si�ne�itil�me�si,�böl�ge�de�ki�fa�şist�kuk�la�yö�ne�tim�le�-rin� bu�gün�böl�ge�de�ki� bir�çok�dev�rim�ci� gü�cün,� kur�tu�luş� ha�re�ke�ti�ninkork�tu�ğu�bir�du�rum.�Özel�lik�le�en�canlı�ifa�de�si�ni�Lib�ya�ve�Su�ri�ye’�-de�gör�dü�ğü�müz,�yi�ne� İran’�da�gör�dü�ğü�müz�bu� re�jim�ler,� eğer�da�haso�lun�da�ki�bir�güç�le� tak�vi�ye�edi�le�mez�ler�se,�müt�te�fik�le�ri�ni�bu�alan�-dan�ya�ra�ta�maz�lar�sa,�bu�la�maz�lar�sa,�bu�re�jim�le�rin�de�son�la�rını�ge�tir�-mek�için�em�per�ya�lizm�her�türlü�oyu�nu�oy�na�ya�cak�ve�ba�şar�mak�ko�-nu�sun�da�hiç� de�ye�te�nek�siz� ol�madığı� gö�rü�le�cek�tir.�Ta�ri�hi� açı�danem�per�ya�liz�min�öm�rü�nün�çok�kı�sa�ola�ca�ğın�dan�bah�se�di�le�bi�lir.�Te�o�-rik�ola�rak�bu�tü�müy�le�doğ�ru,�ama�pra�tik�ola�rak�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�-na�(böl�ge�nin�öne�min�den�ötürü)�böy�le�si�ne�ka�ran�lık�yıl�lar�ya�şa�ta�bi�-le�ce�ği� ger�çe�ği�ni� ka�bul� et�mek�ge�re�kir.�Eğer� ön�lem�ler� alı�na�maz�sa,ted�bir�ler� ge�liş�ti�ri�le�mez�se,�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın� bir� bü�tün�ola�rak1960’�lar�da�kin�den�da�ha�ka�ran�lık� bir� sta�tü�ko� al�tı�na,� hem�de�yal�nızbu� se�fer�mo�nar�şist� re�jim�le�rin,� yi�ne� si�yo�niz�min,� ke�ma�liz�min� in�ti�-bası�bi�çi�min�de�ki�sun�tası�al�tın�da�de�ğil,�bu�se�fer�eli�kanlı�bir� fa�şistcun�ta�al�tı�na�alı�na�cak�ları�ve�en�ta�rih�çe�siz�bir�ya�şamı�bir�de�böy�le�si�-ne� fa�şist� bir� it�ti�fak�lar�mah�ku�mi�ye�ti� al�tın�da�ge�çi�re�cek�le�ri� bir� ger�-çek�tir.�Tıpkı�La�tin�Ame�ri�ka’�da�ol�du�ğu�gi�bi�fa�şist�ge�ri�ci�yö�ne�tim�ler

235

ve�on�la�rın�it�ti�fakı,�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�na�en�azın�dan�bir�on,�on�beş�yılya�şa�ta�cak�ları�pra�tik�te�bu�nun�im�kan�sız�ol�madığı�gö�zardı�edil�me�me�-si�ge�re�ken�bir�ger�çek.�Bu�gün�Or�ta�do�ğu’�da�ya�kıcı�bir�bi�çim�de�ya�şa�-nı�lan�bir�ger�çek.�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�ka�de�ri�nin�bir�bü�tün�ol�du�ğu�-nu�he�men�be�lir�te�lim.�Karşı-dev�rim�ci� fa�a�li�yet�le�ri�bir�bü�tün�ol�du�ğugi�bi�kur�tu�luş�sü�reç�le�ri�de�bir�bü�tün�dür.�Bu�ger�çek�lik�her�ne�ka�darbu�gün�ye�te�rin�ce� an�la�şı�la�mı�yor�sa� da� tüm�pra�tik� ge�liş�me�ler� bu�nunböy�le�ola�ca�ğını�her�ke�se�sez�dir�mek�te�dir.�Or�ta�do�ğu’�da�1960’�lar�da,�1970’�ler�de�güçlü�olan�em�per�ya�list�sta�-

tü�ko�nun,�Arap�mo�nar�şi�le�ri�ne,� İran� şah�lı�ğı�na,�Tür�ki�ye’�ye,� si�yo�niz�-me�da�yalı� ola�rak�ge�liş�ti�ri�len� sta�tü�ko�nun�1970’�ler�de� il�kin�Fi�lis�tindi�re�ni�şi,�da�ha�son�ra�ra�di�kal�Arap�yö�ne�ti�miy�le,�Af�ga�nis�tan’�da�ki�ge�-liş�me�ler�le,� İran’�da�ki� dev�rim�ci� ge�liş�me�ler�le,� yi�ne�Tür�ki�ye’�de�ki� veKür�dis�tan’�da�ki� dev�rim�ci� ge�liş�me�ler�le� sar�sıldığı� bir� dö�nem� söz�ko�-nu�su�dur.� 1960-70’�ler�den� iti�ba�ren�bo�zu�lan� sta�tü�ko�nun�1980’�le�redoğ�ru�gel�di�ği�miz�de�ne�re�dey�se�den�ge�nin�aley�hi�ne�bo�zul�du�ğu,�sta�tü�-ko�nun� em�per�ya�lizm�den�ya�na�de�ğil� dev�rim�den�ya�na�de�ğiş�me�yebaş�ladığı,�bu�nun�ar�tık�em�per�ya�lizm�açı�sın�dan�bir�ölüm-ka�lım�me�-se�le�si� ha�li�ne� gel�di�ği,� 1980’�le�re� ge�lin�di�ğin�de� em�per�ya�list� sta�tü�ko�-nun�da�ğıldığı,�ama�dev�rim�için�bir�dü�zen�le�me�nin,�dev�rim�çı�kar�la�rı�-nın�ga�ran�ti�ye,� sağ�la�ma� alındığı� bir� den�ge�nin�de�ya�ra�tı�la�ma�ması,dev�rim�ci� güç�le�rin,� ulu�sal-de�mok�ra�tik� güç�le�rin,� ko�mü�nist� güç�le�rinbu�ko�nu�da�ge�rek�ken�di�iç�bün�ye�le�rin�de,�ge�rek�ken�di�ara�la�rın�da�gü-çlü� it�ti�fa�ğa�yö�nel�me�dik�le�ri,� hem�yanlış� ya�pı�la�rıy�la,� hem�de� ek�sikdo�na�nım�la�rıy�la�bu�nu�tam�is�te�ni�len�dü�ze�ye�çı�ka�ra�ma�dık�ları,�em�per�-ya�liz�min�çok�ge�liş�kin�olan�tec�rü�be�si�ne�ve�ola�nak�la�rı�na�kar�şın,�dev�-rim�ci�le�rin� sı�nırlı� olan� tec�rü�be�ve�ola�nak�ları� yü�zün�den� teh�li�ke�ninson�de�re�ce�so�mut�ve�canlı�ol�ması�gi�bi�bir�du�rum�la�yüz�yü�ze�yiz.�Den�ge�de�ği�şe�cek,� 1980’�ler�de�ke�sin�lik�le� den�ge�de�ği�şe�cek!�Ya

em�per�ya�liz�min�aley�hi�ne�da�ha�da�güçlü�ola�rak�halk,�ulu�sal�kur�tu�luşha�re�ket�le�ri�hız�la�na�rak�ge�li�şe�cek,�gür�büz�le�şe�cek�ve�bu�te�mel�de�Or�-ta�do�ğu’�yu�de�ği�şik�li�ğe�uğ�ra�ta�cak�tır.�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�ba�ğım�sız�-lık,�öz�gür�lük�te�me�lin�de�ki�bir�lik�le�ri�için�da�ha�da�el�ve�riş�li�bir�ze�minya�ra�ta�cak�ve�ya�em�per�ya�lizm�ken�di�si�için�son�de�re�ce�teh�li�ke�li�olan

236

bu�kar�ma�şık�or�tamı�(en�ya�kın�ör�ne�ği�ni�Tür�ki�ye’�de�gör�dü�ğü�müz�gi�-bi)�dört�başı�ma�mur�as�ke�ri-fa�şist�yö�ne�ti�mi�ba�şa�ge�çi�re�rek,�si�yo�niz�-min�sal�dır�gan�lı�ğını�tah�rik�ede�rek,�güç�len�di�re�rek,�des�tek�le�ye�rek,�sü�-rek�li�Lüb�nan�gi�bi�bir�yer�de�bir�yı�ğın�pro�vo�kas�yon�ey�le�mi�dü�zen�le�-ye�rek,�bir�Su�ri�ye’�de�gö�rüldüğü�gi�bi�‘müs lü man kar deş ler’��ha�re�ke�-ti�ni� ayak�lan�ma�la�ra� sev�ke�de�rek,� yi�ne� Irak-İran’�da�gö�rüldüğü�gi�biSad�dam�yö�ne�ti�mi�ni�çıl�gın�ca�bir�sa�va�şa�ite�rek�ve�yi�ne�Af�ga�nis�tan’�-da�ge�ri�ci�li�ği�her�türlü�des�tek�le�do�na�ta�rak,�fa�şist�bir�yö�ne�ti�mi�Pa�kis�-tan�hal�kı�nın�ba�şın�da�güç�len�di�re�rek,�Arap�mo�nar�şi�le�ri�ni� tak�vi�yey�leMı�sır’�ı,�Su�dan’�ı,�So�ma�li’�yi,�Fas’�ı�ve�ben�zer�le�ri�ni�da�ha�faz�la�baskıgüç�le�riy�le�do�na�ta�rak�ve�en�ya�kın�he�def�ola�rak�böl�ge�de�mev�cut�di�-ren�me�nok�ta�la�rını,�mev�zi�le�ri�ni� ele� ge�çi�re�rek� alay�hi�ne�olan�ge�liş�-me�yi�dur�dur�ma�ya�ça�lı�şa�cak�tır.�Bu�em�per�ya�list�man�tı�ğın�bir�ge�re�ği,ka�çı�nıl�maz�bir� is�te�ği�dir.�Ve�Or�ta�do�ğu’�da�ki� dev�rim�ci� güç�le�rin� herşey�den�ön�ce�ken�di�halk�la�rı�nın�öz�gü�cü�ne�da�ya�na�rak�bir�mü�ca�de�le�yive�ulus�la�ra�rası�müt�te�fik�le�riy�le�güçlü�iliş�ki�le�ri�ge�liş�ti�re�bi�le�cek�le�ri�neda�ir� şüp�he�miz�yok�tur.�Ama�bu� alan�la�rın� ye�te�rin�ce� ge�liş�ti�ril�di�ği,doğ�ru�bir�tarz�da�iş�le�til�di�ği�de�söy�le�ne�mez.�Ge�rek�halk�la�rın�dev�rim�-ci�po�tan�si�ye�li�nin�tam�ha�re�ke�te�ge�çi�ril�me�si,�ge�rek�sos�ya�list�sis�tem�leOr�ta�do�ğu’�da�ki� kur�tu�luş� ha�re�ke�ti� ara�sın�da�den�ge�li,� se�vi�ye�li,� güçlübir�iliş�ki�nin�ku�rul�ması�önün�de�hay�li�en�gel�ler,�ek�sik�lik�ler�var�dır.�Vede�min�bun�la�rın�bazı�ne�den�le�ri�ni�söy�le�miş�tik.�Halk�la�rın� bir�le�şik,� ba�ğım�sız� ve�öz�gür� te�mel�de�ki� di�re�niş�le�ri�ni

tam�an�la�mıy�la�ge�liş�tir�me�yen�bir�ra�di�ka�lizm�vardı.�Bu�nu�an�cak�sı�-nırlı�ge�liş�tir�me�ye�te�ne�ğin�de�olan�bir�ra�di�ka�lizm�var.�İş�çi�sı�nıfı�ha�-re�ke�ti�ni�tem�sil�et�me�id�di�a�sın�da�olan�ör�güt�le�rin�dev�rim�den�çok�çokuzak�ol�ma�ları,� bir� re�for�mizm� sü�re�ci�ni� ya�şa�ma�ları� söz�ko�nu�su�dur.Ra�di�ka�liz�mi� bu� alan�da�des�tek�le�ye�bi�le�cek�ve�ya�onun� ek�sik�li�ği�ni,onun�za�a�fını�gi�de�re�bi�le�cek�bu�güç,�re�for�miz�min-re�viz�yo�niz�min�gü-çlü�ol�ması�ne�de�niy�le�ön�der�lik�ro�lünü�oy�na�mamış,�do�la�yı�sıy�la�halkha�re�ket�le�ri�nin�dal�la�nıp�bu�dak�la�na�ma�ma�la�rı�na�yol�aç�mış�tır.�Di�ğer�yan�dan�sos�ya�list�sis�te�min�kü�çüm�se�ne�me�ye�cek�ça�ba�la�rı�na

kar�şın,�hâ�lâ�ye�te�rin�ce�ve�den�ge�li�bir�bi�çim�de�böl�ge�ye�yan�sı�ya�ma�-ması� söz�ko�nu�su�dur.� İs�ter� sos�ya�list�ül�ke�le�rin� ek�sik�li�ğin�den,� is�ter�se

237

Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�mü�ca�de�le�si�nin� ek�sik�li�ğin�den�kay�nak�lan�sın,böy�le�güçlü�bir�it�ti�fa�kın�he�nüz�ha�ya�ta�ge�çi�ri�le�me�me�si,�em�per�ya�liz�-min� işi�ni� da�ha�da�ko�lay�laş�tır�mak�ta�dır.� Şüp�he�siz� bi�li�yo�ruz�ki,� budu�rum�aşıl�mak�is�te�ni�yor.�Bu�ek�sik�li�ğin�far�kın�da�olan�bü�tün�güç�leris�ter�sos�ya�list�ül�ke�ler,�is�ter�böl�ge�de�ki�dev�rim�ci�halk�lar�ve�bun�la�rıntem�sil�ci�le�ri�bu�ek�sik�li�ği�gi�der�mek�için�yo�ğun�bir�ça�ba�için�de�dir�ler.Bi�zim�ar�zu�muz�odur� ki,� bu� ça�ba�lar� ba�şa�rılı� so�nuç�la�rını� ver�sin�ler.Bu�ça�ba�lar�kı�sır�ça�ba�lar�ol�mak�tan�çık�sın.�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�ta�-ri�hin�de�en�güçlü�halk�ha�re�ket�le�ri�nin�fi�liz�le�nip,�ge�li�şip�güç�len�me�le�-ri�ne�yol�aça�cak�bir�se�vi�ye�ye�ulaş�sın.�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�bir�türlüya�şa�ma�dık�ları� dev�rim�ci� sü�reç,� bu�gün�do�ruk�nok�ta�sı�na�var�sın.�Buhem�müm�kün�ve�hem�de�mev�cut� bü�tün�dev�rim�ci� güç�le�ri,� ile�ri�cigüç�le�ri�çık�maz�dan�kur�ta�ra�cak,�on�ları�yok�ol�mak�tan�kur�ta�ra�cak�biriliş�ki�ol�sun.�Em�per�ya�lizm�bu�an�lam�da�uz�laş�mayı�da�ka�bul�et�mi�yor.�Dü�pe�düz

tes�li�mi�yet,�dü�pe�düz�tes�lim�al�mayı�plan�lı�yor.�Bu�açı�dan�1970’�ler�de,1960’�lar�da�ol�du�ğu�gi�bi�bu�tes�li�mi�ye�tin�te�mel�le�ri�de�yok.�Dü�pe�düzyok�ol�ma,�yok�et�me�ope�ras�yon�ları�gün�dem�de�dir.�Bu�baş�ta�Fi�lis�tinha�re�ke�ti�ol�mak�üze�re�bir�çok�alan�da�gö�rül�mek�te�dir.�Yal�nız�pro�le�tar�-ya�ha�re�ket�le�ri�ni�de�ğil,�ra�di�ka�liz�min�ön�der�lik�et�ti�ği�ha�re�ket�le�ri�bi�leta�ma�men� eze�rek� saf� dışı� et�mek� is�te�mek�te�dir.� İran,� Irak,�Tür�ki�ye,Su�ri�ye�ve�Lib�ya’�da�ki�du�ru�mu�bu�dur.�Böy�le�si�ne�bir� böl�ge�de,� böy�le�si�ne� so�run�ları� olan,� prob�lem�le�ri

olan�ve�çıkış�sü�reç�le�ri�ni�ara�ya�böy�le�bir�böl�ge�nin�mer�ke�zin�de,�kal�-bin�de�ye�ra�lan�bir�ül�ke�de�bi�zim�ül�ke�miz,�Kür�dis�tan!�Ve�de�min�söy�-le�dik�ki,� bu�alan�da�ki�ge�liş�me�ler�den�en�çok�biz� so�rum�lu�yuz.�Kür�-dis�tan’�da�ki�ge�liş�me� ta�ma�men�bu�ni�te�lik�te�dir.�Tür�ki�ye’�de�ki�yö�ne�ti�-min�dört�başı�ma�mur�fa�şist�bir�as�ke�ri�yö�ne�tim�ha�li�ne�gel�me�si,�bi�-zim�mü�ca�de�le�miz�le�ya�kın�dan�bir� çe�liş�ki� için�de�ge�liş�miş�tir.�Ve�buçe�liş�ki� yal�nız� bi�zim�mü�ca�de�le�mi�zi,� hal�kı�mı�zın� kur�tu�lu�şu�nu� teh�ditet�mek�le�kal�mı�yor.�Yi�ne�baş�ta�Türk�halkı�ol�mak�üze�re,� tüm�böl�gehalk�la�rı�nın�kur�tu�luş�ha�re�ke�ti�ni� teh�dit�et�mek�te�dir.�Bu�gün�Tür�ki�ye’�-de�ya�şa�nan;�hal�kın�kur�tu�lu�şu�prob�le�mi�açı�sın�dan,�ken�di�ki�şi�sel�var�-lı�ğı�mızı�sür�dür�mek�açı�sın�dan,�ör�güt�sel�var�lı�ğı�mızı�sür�dür�mek�açı�-

238

sın�dan�ka�yıt�sız�ka�la�ma�ya�ca�ğı�mız,�en�in�ce�ay�rı�tı�la�rı�na�dek�ge�liş�me�-le�ri�ni�sı�kı�ca�ir�de�le�me�miz�ge�re�ken�bir�si�ya�si�ge�liş�me�dir.�Tür�ki�ye’�deor�ta�ya� çı�kan� si�ya�sal� re�a�li�te� ta�ma�men� iç�te� çok� çe�liş�ki�li,� kar�ma�şıkbir�özel�li�ğe�sa�hip�olan�ka�pi�ta�list�ge�liş�me�nin�vardığı�bir�so�nuç�ol�du�-ğu�gi�bi,� bu�nun�la� bağ�lan�tılı� ola�rak�de�min�özel�lik�le�ri�ni� say�dı�ğı�mızem�per�ya�list�sis�te�min�çe�liş�ki�ler�man�tı�ğı�nın�bir�yan�sı�ma�sı�dır.�Sis�temdün�ya�ge�ne�lin�de�ne�ka�dar�çü�rümüş,�ne�ka�dar�bu�na�lım�la�ge�ri�le�mey�-le�yüz�yü�ze�kal�mış�sa�da,�bu�nu�ge�ri�ci�li�ği�ve�fa�şiz�mi�her�alan�da�güç�-len�di�re�rek�aş�mak�ama�cın�da�dır.�Tür�ki�ye� so�mu�tun�da�da,�Tür�ki�ye�ka�pi�ta�liz�mi�nin� ta�rih�ten�dev�-

ralmış�ol�du�ğu�çe�liş�ki�le�ri�var�dır.�Kı�sa�ca�de�ği�nir�sek;�1920’�ler�den�iti�-ba�ren�dev�let�ka�pi�ta�liz�mi�çok�sı�nırlı�bir�ge�liş�me�özel�li�ği�ne�sa�hip�tir.Ke�ma�list�yö�ne�tim�al�tın�da�Türk�ka�pi�ta�liz�mi�nin�ge�liş�me�si�sa�de�ce�vesa�de�ce�em�per�ya�lizm�le�sos�ya�lizm�ara�sın�da�ki�çe�liş�ki�le�re,�iç�te�ise�bü�-tün�ge�ri�ci�sı�nıf�lar�dan,�bü�tün�bur�ju�va,�fe�o�dal,�kom�pra�dor�bur�ju�va�zi,kü�çük-bur�ju�va�zi;�bü�tün�bun�lar�dan�der�le�ne�rek�ya�ra�tıl�ma�ya�ça�lı�şı�lanbur�ju�va�zi�ye�da�ya�nır.�An�cak�mev�cut�ulu�sal�ve�ulus�la�ra�rası�ko�şul�la�-rın�du�ru�mu�yü�zün�den�ba�şa�rı�ları�sı�nırlı�ol�muş�tur.�Ama�1945’�ler�denson�ra�özel�lik�le�sa�vaş� için�de,� sa�vaş�ko�şul�la�rın�da�bu�sı�nıf�bi�raz�pa�-laz�lanmış,�sa�vaş�tan�son�ra�var�lı�ğını,�ya�şa�mını�tü�müy�le�em�per�ya�listsis�tem�için�de�ara�mış�tır.�Do�ğu�sun�da,�gü�ne�yin�de�va�ro�lan�ve�ge�li�şensos�ya�lizm,�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�rin�den�kop�tu�ğu� için� tü�müy�le�em�per�-ya�list�sis�tem�için�de�ba�ğımlı�ha�le�ge�le�rek�ka�pi�ta�list�ge�li�şi�mi�çü�rü�meal�tın�da�bı�rak�mış�tır.�Ve�1950-60� ara�sın�da� em�per�ya�liz�me�ba�ğımlı,çar�pık�ve� çü�rü�me�ha�lin�de�ki� bir� ka�pi�ta�list� ge�liş�me�yi� ya�şa�mış�tır.1960-70’�ler�de�bu�nu� te�kel�leş�me�bi�çi�min�de� sür�dür�müş�tür.�Kı�sa�caye�ni�sö�mür�ge�ci�lik�eko�no�mi�si�nin�en�ol�gun�la�rın�dan�bi�ri�si�nin�Tür�ki�-ye’�de�böy�le�si�ne�ge�liş�ti�ği,�1970’�ler�den�1980’�le�re�doğ�ru�gel�di�ği�miz�-de�böy�le�bir�ka�pi�ta�list�ge�liş�me�nin,�hem�uzun,�hem�de�çok�has�ta�lıklıbir�ka�pi�ta�list�ge�liş�me�nin�yi�ne�bu�ta�rih�sel�te�mel�de�ol�ması�em�per�ya�-liz�min�dün�ya�ça�pın�da�ki�bu�na�lı�mıy�la�bir�le�şin�ce,�özel�lik�le�pet�rol�kri�-zin�den�iti�ba�ren�da�ha�da�hızlı�bir�bi�çim�de�ge�li�şen�dün�ya�ka�pi�ta�list-em�per�ya�list� bu�na�lım�la� bir�le�şin�ce�Türk�ka�pi�ta�liz�mi,� 1974’�ler�den,1975’�ler�den� iti�ba�ren�da�ha� çok� ça�tır�da�ma�ya�baş�la�mış�tır.� 1980’�le�re

239

doğ�ru�gel�di�ği�miz�de�bu�ka�pi�ta�lizm�bü�tün�alt�ya�pısı�ve�üst�ya�pı�sıy�laif�las�la� karşı� kar�şı�ya�ge�le�rek,� dü�ze�nin�hem� ta�banı� çat�ladı,� hem�deyı�kı�la�cak�bir�nok�ta�ya�gel�di.�Ama�onu�yı�ka�cak�ve�ye�ri�ne�ye�ni�yi�in�şaede�cek�güç�le�rin�el�ve�riş�siz�li�ğin�den�ötürü�yı�kı�la�madı.�Böy�le�si�ne�birger�çek�li�ği� ya�şa�dı�ğı�mızı,� canlı� ola�rak� anı�la�rı�mız�da�hâ�lâ�mu�ha�fa�zaedi�yo�ruz.�Ama�di�ğer�yan�dan�de�min�özel�lik�le�ri�ni�say�dı�ğı�mız�Or�ta�-do�ğu’�da�ki�ca�na�lıcı�ge�liş�me�ler,�em�per�ya�lizm�açı�sın�dan�can�alıcı�ge�-liş�me�le�rin� ol�du�ğu,� yi�ne�dün�ya�ge�ne�lin�de� em�per�ya�liz�min� çok� sı�-kıştığı�bu�dö�nem�de,�Türk�ka�pi�ta�liz�mi�nin�bu�da�ğıl�ma,�bu�par�ça�lan�-ma� sü�re�ciy�le� iliş�ki�si,� içi�ce� geç�miş�li�ği� gö�zö�nü�ne�ge�ti�ri�lir�se,� ar�tıkTür�ki�ye’�nin�ba�şı�na�bel�ki� de� ta�ri�hi�nin� en�ge�ri�ci,� en�kanlı� dik�ta�tör�-lük�le�rin�den�bi�ri�si�ni,�as�ke�ri-fa�şist�bir�dik�ta�tör�lü�ğün�otur�tul�ması�ka�-çı�nıl�maz�bir�so�nuç�tur.�Bu�yö�ne�tim�ger�çek�ten�en�ge�liş�kin�fa�şist�yö�-ne�tim�ler�den�bi�ri�si�dir.�Em�per�ya�list�sis�te�min�say�gı�de�ğer�tem�sil�ci�le�ri�-nin�ve�ya�en�soy�suz�tem�sil�ci�le�ri�nin�çok�çok�övün�dük�le�ri�Türk�mo�-de�li,�ger�çek�ten�fa�şiz�min�dört�başı�ma�mur�bir�tarz�da�oluş�tu�rul�masıaçı�sın�dan�seç�kin�bir�ye�re�sa�hip�tir.�Türk�mo�de�li�İtal�ya’�ya,�İs�pan�ya’�-ya,�hat�ta�La�tin�Ame�ri�ka’�ya�bi�le�in�ce�ge�liş�tar�zıy�la,�fa�şiz�mi�sis�tem�lige�liş�tir�me� tar�zıy�la� ör�nek�gös�te�ril�mek�te�dir.�Em�per�ya�lizm� için� enolum�lu�so�nuç�ları�alan�bu�tarz�fa�şist�leş�tir�me,�ger�çek�ten�em�per�ya�listsis�te�min�ağa�ba�ba�la�rını�en�çok�mem�nun�eden�sis�tem�olur�ken,�baş�taTürk�ve�ezi�len�Kür�dis�tan�halk�ları�ol�mak�üze�re,�Or�ta�do�ğu�halk�larıiçin�se�ba�şa�en�be�la�ke�si�len�bir�sis�tem�dir.�Em�per�ya�lizm�adı�na�bu�ro-lü�böl�ge�de�en�iyi�oy�na�yan�bir�re�jim�ol�ma�nın�so�nu�cu�ola�rak,�bu�günbir�mo�del�ola�rak�su�nul�mak�ta�dır.�El�bet�te�ki�mo�de�lin�en�il�ginç�uy�gu�la�ma�ları�bi�zim�üze�ri�miz�de,�ya�-

ni�Tür�ki�ye�ege�men�li�ği� al�tın�da�ki�Kür�dis�tan�üze�rin�de�oy�na�na�cak�tır.Böy�le�bir�mo�de�lin�tez�gah�lan�ma�sı�nın�en�önem�li�bir�et�ke�ni�Kür�dis�-tan’�dır.�Mo�de�lin�ge�rek�da�yandığı�dev�let�ge�le�ne�ği,�ge�rek�bu�dev�le�-tin� em�per�ya�liz�me�ba�ğım�lılığı� ve�bu�nun� so�nu�cu�ola�rak�ölü�mü�nünde�da�ha� çok�Kür�dis�tan’�da�ki�ge�liş�me�ler�de�ge�li�şe�ce�ği�ger�çe�ği,� hemem�per�ya�liz�min,�hem�iş�bir�lik�çi�si�güç�ler�ce�ol�duk�ça�so�mut�tur.�Bu�ne�-den�le�Kür�dis�tan�üze�rin�de�ki� po�li�ti�ka�lar� son�de�re�ce� du�yarlı� kı�lın�-mak�ta,� fa�şist�yö�ne�ti�min�Kür�dis�tan’�a�bakış� tarzı,�Kür�dis�tan’�a�baskı

240

tarzı,�iş�ken�ce�si�ve�vah�şe�ti�çok�dik�kat�li�ayar�lan�mak�ta�dır.�Ta�bii�ki�budu�rum�bi�zim�açı�mız�dan�da� so�ru�nu�önem�li� ha�yat�me�se�le�si� ha�li�nege�tir�mek�te�dir.�Maz�lum�yol�da�şın� anısı� için�ge�liş�tir�di�ği�miz�ya�zı�da�da�ha� iyi�be�-

lirt�ti�ği�miz�üze�re,�Türk�dev�le�ti,�Türk� ta�ri�hin�de�ki,�Türk�ege�men� sı�-nıf�la�rı�nın�ta�ri�hin�de�ki�en�ge�ri�ci,�en�bar�bar,�en�kat�li�amcı�özel�lik�le�riy�-le,�em�per�ya�list�sis�te�min�en�kat�li�amcı,�kan�dö�kücü�özel�lik�le�ri�ni�birara�ya�ge�ti�re�rek�baş�ta�Kür�dis�tan�halkı� ol�mak�üze�re� böl�ge�halk�larıüze�ri�ne�çok�vah�şi�ce�bir�sal�dı�rı�ya�ha�zır�lan�mak�ta�dır.�Ve�bu�sal�dı�rıyıza�ten�Kür�dis�tan’�da�dört�başı�ma�mur�bir�bi�çim�de�ta�ri�hi�ne,�em�per�ya�-list� ağa�ba�ba�la�rı�na� ya�kı�şır� bir� tarz�da� sür�dür�mek�te�dir.�Di�yar�ba�kır’�-da�ki� vah�şe�ti� biz� böy�le� bir� özel�li�ğe� bağ�la�mış�tık.�Ve�bu�gün� sa�de�ceha�re�ke�ti�miz�ger�çek�ten�iğ�renç,�ger�çek�ten�çıl�gın�ca�baskı�ve�kat�li�am�-lar�la�yüz�yü�ze�de�ğil,�Kür�dis�tan�halkı�tü�müy�le�böy�le�bir�re�jim�al�tın�-da�yok�ol�may�la�karşı�kar�şı�ya�dır.�Bir�ço�ğu�ta�nık�ol�muş�tur�ki,�bu�günKür�dis�tan�halkı�eko�no�mik�ya�şan�tı�sın�dan�sos�yal�ya�şan�tı�sı�na,�en�da�-ya�nıl�maz� sü�reç�ler�den�bi�ri�si�ni�ya�şı�yor.�Yi�ne�ulu�sal�var�lı�ğı�na�ha�ya�-sız�ca,�bar�bar�ca�ve�en�teh�li�ke�li�bir�şe�kil�de�kas�te�dil�di�ği�bir�sü�re�ci�ya�-şı�yor.�Me�se�le�sa�de�ce�bir�baskı,�sö�mürü�de�ğil,�hal�kın�elin�de�ne�var�-sa� ne�yok�sa� bar�bar�lık� dö�ne�min�de�kar�şı�la�ya�bi�le�ce�ği�miz� tür�den� ta�-lan�lar�bu�gün�ger�çek�leş�ti�ril�mek�te�dir.�Hal�kın�elin�de�ne�var�sa�ne�yok�-sa,�söz�de�si�lahlı�kuv�vet�le�re�bağış,�söz�de�bir�sürü�uy�dur�ma�va�kıf�la�-ra� bağış,� rüş�vet,� zor�la� gasp�ve�ben�ze�ri� bir� sürü�yön�tem�le� top�lan�-mak�ta�dır.� İş�siz�lik� had� saf�ha�la�rın�dan�bi�ri�si�ni� ya�şa�mak�ta,� pa�ha�lı�lıkha�ke�za�öy�le�dir.�Ah�lak�sız�lık�en�ge�liş�miş�bir�sü�re�ci�ni�ya�şa�mak�ta�veulu�sal�var�lı�ğa,�de�ğer�le�re�kast,�özel�lik�le�eği�tim�po�li�ti�ka�sı�nın,�asi�mi�-las�yon�po�li�ti�ka�sı�nın�do�za�jını� dört� ya�şın�da�ki� ço�cuk�la�ra� in�dir�ge�ye�-cek�ka�dar�kat�mer�leş�miş�tir.�Di�ğer�uç�nok�ta�da�hal�kın�yurt�se�ver�de�-ğer�le�ri�ni� en�an�la�şıl�maz�ve�ya�en�gad�dar�yön�tem�ler�le�boğ�mak�gi�ri�-şim�le�ri,�du�rum�la�rı�nın�ne�ka�dar�va�him�bir�tarz�da�ge�liş�ti�ği�ni,�özel�lik�-le� eğer� ted�bir�ler� alın�maz�sa� ve�dev�rim�ci� ön�lem�ler� ge�liş�ti�ri�le�mez�sehal�kın� eko�no�mik,� top�lum�sal� ve�ulu�sal� var�lı�ğı�nın�ger�çek�ten�heralan�da�göz�lem�le�nen�tah�rip,�ta�lan�ve�kat�li�am�la�yüz�yü�ze�ol�du�ğu�açıkbir�ger�çek�tir.�

241

Çok�açık�yi�ne,� dev�rim�ci�mü�ca�de�le� çok�ya�kın�geç�miş�te� ol�du�ğugi�bi�du�ru�ma�mü�da�ha�le�et�mez�se�za�ten�bu�çü�rü�me�1970�ve�1975’�tenön�ce�si�nin�en�soy�suz�ca�bir�çü�rü�me�si�ha�lin�de�de�vam�ede�cek�tir.�O�daçü�rü�me�dir,�o�da�en�soy�suz�ca�sı�na�bir�çü�rü�me�dir.�Dev�rim�ci�mü�ca�de�-le� bu�na� ilk� dar�be�le�ri�ni� vur�du�ğun�da,� ge�li�şe�cek�olan�karşı-dev�rimha�re�ke�ti�de�bir�o�ka�dar�tah�rip�et�mek�is�te�ye�cek�tir,�kat�let�mek�is�te�ye�-cek�tir.�Ça�re�el�bet�te�ki�bu�nu�sey�ret�mek�de�ğil,�geç�miş�te�ol�du�ğu�gi�bigü�nü�müz�de�de�bu�nu� sey�re�de�rek�günü�gün� et�me�de�ğil,� el�bet�te� kibu�na�karşı�bir�ça�bay�la�di�ren�mek�tir.�Biz�bu�nun�bü�yük�öne�mi�ni,�yi�nebah�set�ti�ği�miz�de�ğer�len�dir�me�de�vur�gu�la�mış�tık.�Özel�lik�le�Ma�yıs�şe�-hit�le�ri�nin�anı�sı�na�dü�zen�le�di�ği�miz�ya�zı�da�en�çok�vur�gu�la�nan�nok�ta�-lar;�se�yir�ci�ka�lı�na�ma�ya�cağı,�en�sı�ra�dan�bir�sağ�du�yu,�en�sı�ra�dan�birkla�vuz�ge�rek�li�li�ğiy�le� bir� in�sa�nın�bu� sü�re�ce� se�yir�ci� ka�la�ma�ya�cağı,mut�la�ka�ve�mut�la�ka�bi�linç�dü�ze�yi�ne�olur�sa�ol�sun,�ör�güt�len�me�dü�-ze�yi� ne�olur�sa� ol�sun,� hal�kın� için�de�bu�lun�du�ğu�ko�şul�lar� ne�ka�darağır�olur�sa�ol�sun�mü�da�ha�le�edil�me�si�ge�rek�ti�ği�dir.�Baş�ka�türlü�dev�-rim�ci� ta�ri�hin� ya�ra�tı�la�ma�ya�cağı,� do�na�nı�mın� ek�sik�li�ği�ne�bak�mak�sı�-zın,� ko�şul�la�rın� el�ve�riş�siz�li�ği�ne,�mut�la�ka�mü�ca�de�le�ye� atıl�ması� ge�-rek�ti�ği,�bu�mü�ca�de�le�nin�an�cak�çü�rü�me�yi,� im�hayı�dur�du�ra�bi�le�ce�ği�-dir.�He�le�bu�ka�dar�ge�cik�me�nin�be�de�li�mut�la�ka�bu�bi�çim�de�öde�til�-me�li�dir.�Ör�ne�ğin,�1975-80�di�re�niş�çi�le�ri�bu�be�de�li�öde�di�ler.�Bir�hal�-kın�ye�ni�den�ulu�sal,� ba�ğım�sız,� de�mok�ra�tik� bir� ya�şa�ma�ka�vuş�masıaçı�sın�dan�mut�la�ka�öde�til�me�si�ge�re�ken�bir�kan�bor�cu�var.�Bu�önem�-li,�bu�açı�dan�da�ulu�sal�di�ren�me�ye,�ba�ğım�sız�lı�ğa,�öz�gür�lü�ğe�ka�vuş�-ma�da�bu� şe�hit�ler� ve�bu�dö�nem�de�ki� di�re�niş� böy�le�si�ne� çok�önem�libir�ta�rih�sel�rolü�ye�ri�ne�ge�tir�di.�Bu�ro�lün�ye�ri�ne�ge�ti�ril�me�si�ne�karşımev�cut� yö�ne�tim�de�bü�tün� ta�rih�sel� kir�li� ça�ma�şır�la�rını� or�ta�ya� se�re�-rek,� yi�ne� em�per�ya�liz�me�olan� en�ge�ri�ci� kir�li� bağ�la�rını,� utan�maz�caaçı�ğa�çı�ka�ra�rak,�baş�ta�ha�re�ke�ti�miz�ol�mak�üze�re,� tüm�halk�üze�ri�nekan�tü�kür�me�ye�ça�lıştı�ve�ça�lı�şa�cağı�biz�ce�bi�li�nen�bir�ger�çek�ti.�Bu�-günkü�ya�şa�nan�ger�çek,�el�bet�te�ki�bu�geç�mi�şin�çok�ya�kın�bir�de�va�-mı�dır.�Ül�ke�hal�kı�nın�de�min�say�dı�ğı�mız�eko�no�mik,�top�lum�sal,�ulu�-sal� ya�şan�tı�sın�da�ki� ge�liş�me,� yi�ne�hal�kın�uyan�ma,� bi�linç�len�me,� ör�-güt�len�me,�mü�ca�de�le�ta�ri�hin�de�ki�ge�liş�me�öy�le�si�ne�bir�bi�riy�le�çok�sı-

242

kı� iliş�ki� için�de�dir.�Ve�dev�rim�ci�lik� açı�sın�dan�bu� çe�liş�ki�ye�ge�re�kençö�zümü�ya�ra�ta�bil�mek�ve�da�ya�ta�bil�mek�ge�re�kir.�Fa�şist�yö�ne�ti�min�ge�le�ce�ği,�ge�le�ce�ği�ne�dir?�Tür�ki�ye�halk�ları�açı�-

sın�dan�ol�sun,�Or�ta�do�ğu�halk�ları� açı�sın�dan�ol�sun�ge�le�ce�ği� ne�dir?Re�jim� tü�müy�le� çok� an�lam�sız� bir� zo�ru�da�yat�mak,� bu� zo�ru� sür�dür�-mek,� ku�rum�laş�tır�mak,� bu�nu� en�ge�ri�ci� tarz�da� fa�şiz�mi� ku�rum�laş�tır�-mak� için� her� türlü� ted�bi�ri� ge�liş�tir�mek�du�ru�mun�da�dır.�Eko�no�mi�yibu�na�gö�re�dü�zen�li�yor.�Çö�kü�şe�gi�den�bir�ka�pi�ta�list�eko�no�mi�var�dır,da�ğıl�ma�ya�gi�den�bir�ka�pi�ta�list� eko�no�mi�var�dır.�Özel�lik�le�ye�ni� sö�-mür�ge�ci�lik�al�tın�da�sür�dü�rü�le�me�ye�cek�olan,�ama�em�per�ya�list�leş�me�-si�de�ola�nak�sız�olan�böy�le�bir�ka�pi�ta�list�ge�liş�me�nin�çö�kü�şe�git�mek�-ten�baş�ka�bir�ola�nağı�yok�tur.�Çö�kü�şe�git�mek�te�olan�bir�ka�pi�ta�liz�miba�şa�şağı�çö�kü�şe�git�mek�ten�alı�koy�mak�için�böy�le�si�ne�fa�şist�bir�re�ji�-min�döt�başı�ma�mur�bi�çim�de�ku�rum�laş�tı�rıl�ması,�ya�ni�sö�mür�ge�ci�li�-ğe�ka�vuş�tu�rul�ması� ge�re�ki�yor.�Bu�nun� için� de�ham�ha�yal�le�rin� da�habaş�lan�gıç�ta� terk� edil�me�si� ge�re�kir.�Re�ji�min� li�be�ral�leş�me�si� ham�ha�-yal�dir.� Par�la�men�to�ya�da�yalı� bir� ana�ya�sa�nın� çı�ka�bi�le�ce�ği� ta�ma�menbir� ham�ha�yal,� bir� al�dat�ma�ca�dır.�Yi�ne� eko�no�mik-po�li�ti�ka� tü�müy�lefi�nans�ka�pi�ta�lin� eko�no�mi�ye�dam�ga�sını� vu�ran� çı�kar�la�rı�na� yö�ne�likbir�po�li�ti�ka�dır.�Sos�yal�kül�tü�rel�po�li�ti�ka,� tü�müy�le� fa�şiz�min�dam�ga�-sını� ta�şı�mak�ta�dır.�Oluş�tu�rul�mak� is�te�nen� si�ya�sal� ku�rum�lar� fa�şiz�mive�onun�ayıp�la�rını�ört�mek�ve�onun�as�ma�yap�rağı�ol�mak�tan�öte�yebir� an�la�ma� sa�hip�de�ğil�dir.�Re�jim�bu�bi�çim�de�ör�güt�le�ne�cek�tir.�Da�-yandığı� eko�no�mik�yapı� ve�mev�cut� em�per�ya�list� sis�tem�de�on�danböy�le� bir� dü�zen� is�te�mek�te�dir.�Onun� için� de�ku�rum�laş�ma�sını� is�te�-mek�te�dir.�O�ka�dar� an�la�şıl�ma�yan�hi�ka�ye�nin�as�lın�da�özü�bu�dur.�Bure�ji�min� al�tın�da�ge�le�cek�na�sıl� ge�li�şe�cek?�Halk�lar� açı�sın�dan,� böl�gehalk�ları� açı�sın�dan�ve�her� şey�den�ön�ce�Kür�dis�tan�halkı� açı�sın�dansöy�le�di�ği�miz�şey�le�rin�da�ha�da�kat�mer�leş�me�si�ya�şa�na�cak�tır.�Eko�no�mik�alan�da�ki�gas�pın,�ta�la�nın,�sö�mü�rü�nün�en�do�ruk�nok�ta�-

lar�dan�bi�ri�si�ne�var�dı�rıl�ması,�eko�no�mik�sö�mür�ge�ci�li�ğin�en�son�sı�nı�-rı�na� ka�dar� ge�liş�ti�ril�me�si� ya�şa�na�cak�tır.�Bu� amaç�la�ma�den,� pet�rolara�ma� ça�ba�ları,�Kür�dis�tan’�ın� ta�rım�sal� kay�nak�la�rı�nın� te�kel�le�rin� çı�-ka�rı�na� uy�gun�ola�rak�ge�liş�ti�ril�me�si,� iş�te�Aşağı�Fı�rat� pro�je�si,� ener�ji

243

kay�nak�la�rı�nın�ala�bil�di�ği�ne�açı�lıp�iş�le�til�me�si,�sö�mü�rül�me�si,�hay�van�-cı�lık�ala�nın�da�ala�bil�di�ği�ne�bir�sö�mü�rü�nün�yo�ğun�laş�tı�rıl�ması,�mev�-cut�kay�nak�la�rın�tü�müy�le�tas�fi�ye�edil�me�si,�emek�gü�cü�nün�çok�ucuz�-laş�ması,�dün�ya�nın�her�ta�ra�fı�na�sav�rul�ması�da�ha�da�ge�li�şe�cek�tir.�Al�-man�ya,�Av�ru�pa,�ya�rın�Ye�men,�Ara�bis�tan�çöl�le�ri,�Af�ri�ka�çöl�le�ri,�As�-ya�çöl�le�ri.�Evet,�bu�alan�la�ra�eme�ğin�yol�lan�ması�ve�‘ih ra cat po li ti -kası’��adı�al�tın�da�hal�kın�geç�miş�te�yi�yip� iç�ti�ği�nin� tü�müy�le�mi�de�sin�-den�ke�sil�me�si�ve�bir�aç�lık�sta�tüsü�al�tı�na�alın�ması�da�ha�da�ge�li�şe�cekolan�du�rum�lar�dır.�Kül�tü�rel�alan�da�bil�di�ği�niz�gi�bi�ha�kim�ulu�sun�ensoy�suz,� fa�şist� kül�tü�rü�nün�da�ha�da�yay�gın�laş�tı�rıl�ması,� asi�mi�las�yo�-nun� tü�müy�le�za�fe�re�ulaş�ması� için�bü�tün�ça�ba�la�rın�har�can�ması�ya�-şan�mak�ta�dır.�Tü�müy�le� ço�cuk�la�rın� dört� ya�şın�dan� alı�nıp�ulu�sal� ya�-ban�cı�laş�ma�ya�uğ�ra�tıl�ması,� sos�yal� ya�pı�da�ki� çü�rü�me�nin,� yoz�laş�ma�-nın,�ah�lak�sız�lı�ğın�do�ruk�nok�ta�sı�na�var�dı�rıl�ması,�si�ya�sal�alan�da�ge�-ri�ci�bir�ajan�gru�bu�nun�ör�güt�len�di�ri�le�rek�hal�kın�ba�şı�na�be�la�edil�me�-si,�tam�bir�karşı-dev�rim�ci,�ajan�ağı�nın�oluş�tu�rul�ma�sıy�la,�tüm�bun�la�-rın� üze�rin�de�de� fa�şist-as�ke�ri,� sö�mür�ge�ci� bir� yö�ne�tim�olu�şa�cak�tır.Her�türlü�“ku rum laş ma, de mok ra si ye dön me”�de�ni�len�hi�ka�ye�as�lın�-da�bü�tün�ge�liş�me�le�ri� da�ha�da� ra�yı�na�oturt�mak�tan,� da�ha�da�ört�baset�mek�ten,�ka�bul�edi�le�bi�lir�ha�le�ge�tir�mek�ten�baş�ka�ça�ba�lar�ol�ma�ya�-cak�tır�ve�aynı�şey�Türk�halkı�için�de�ge�çer�li�dir.�Türk�halkı�için�deaynı� fa�şizm�ge�re�ke�ni�ya�pa�cak�tır.�Türk�hal�kı�nın�çı�kar�la�rı�na�en�ay�-kırı�ge�liş�me�ler�bu�dö�nem�de�ge�li�şe�cek�tir.�Ve�hal�kın�ba�şı�na�ger�çek�-ten�bir�be�la,�bir�na�mus�be�lası�ola�cak�tır.�Her�şey�den�çok�bu�dö�nem�-de�fa�şist�yö�ne�ti�min�hal�kı�na�çek�tir�me�ye�ce�ği�kal�ma�ya�cak,�Türk�hal-kı�açı�sın�dan�baş�tan�atıl�ması�ge�re�ken�bir� ‘ur’��ol�du�ğu�gö�rü�le�cek�veöy�le�de�ğer�len�di�ri�le�cek�tir.�Tür�ki�ye�ta�ri�hin�de�ege�men�sı�nıf�la�rın�halkta�ra�fın�dan�en�çok� is�te�me�ye�ce�ği,� en�çok� la�net�le�ye�ce�ği,�on�dan�kur�-tul�mak�is�te�ye�ce�ği�bir�dö�nem�ola�cak�tır.�Yi�ne�Or�ta�do�ğu�halk�ları�açı�-sın�dan,�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�ba�ğım�sız�lık�ve�öz�gür�lü�ğü�ne�kas�te�denbir�re�jim�ve�yi�ne�sos�ya�list�ül�ke�le�rin�var�lı�ğı�na�kas�te�den�bir�re�jim�ol�-du�ğu,�geç�miş�te�ol�du�ğu�gi�bi�gü�nü�müz�de�de�çok�açık�bir�ger�çek�likola�rak�gö�rü�le�cek�tir.�Re�ji�min�sa�de�ce�Tür�ki�ye�halk�ları�için�de�ğil,�Or�-ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�ba�şı�na�da�bir�be�la�ol�du�ğu,�yi�ne�sos�ya�list�ül�ke�le�-

244

rin�ve�kom�şu�ül�ke�ler�de�ki�dev�rim�ci�ge�liş�me�le�re�karşı�da�bir�be�la�ol�-du�ğu�bu�dö�nem�de�net� bir� bi�çim�de�or�ta�ya� çı�ka�cak�tır.�Bu� re�ji�min“NA TO’ nun ikin ci or du su yuz, dün ya da en şanlı as ke ri ör güt len mebiz de var dır; 700 bin, 800 bi ne ya kın as ker bes li yo ruz, mo der ni zeedil me li, gü nün ko şul la rı na uyar lan malı”�de�di�ği� bu�or�duy�la� hertürlü�ma�ce�rayı� ya�şa�mak� is�te�ye�ce�ği� açık�tır.�Özel�lik�le� em�per�ya�liz�-min�çı�kar�la�rı�na�uy�gun�ola�rak�ve�ken�di�si�nin�de�ka�pi�ta�list�re�ji�mi�nintı�kan�mış�lı�ğı�na�çö�züm�ara�mak�ama�cıy�la�ma�ce�ra�ya�gi�riş�mek�ten�ka�-çın�ma�ya�cağı,�Yu�na�nis�tan’�a� sal�dı�ra�bi�le�ce�ği,� Irak’�a� sal�dı�ra�bi�le�ce�ği,İran’�a,�Su�ri�ye’�ye�mü�da�ha�le� ede�bi�le�ce�ği� ve�mü�da�ha�le� teh�dit�le�ri�nisık� sık� ge�liş�ti�re�bi�le�ce�ği� ve�ba�zı�la�rını� uy�gu�la�ma�ya�ge�çi�re�bi�le�ce�ği,sos�ya�list�ül�ke�le�re�karşı�em�per�ya�list�ku�şat�ma�nın�en�ya�man�des�tek�-çi�le�rin�den�bi�ri�si�ola�cağı,�önü�müz�de�ki�dö�nem�de�ken�di�si�ni�or�ta�ya�çı�-ka�ra�cak�olan�ger�çek�ler�ola�cak�tır.�Bu�an�lam�da�böl�ge�halk�la�rı�nın�vesos�ya�list�sis�te�min,�Tür�ki�ye�halk�la�rı�nın�mü�ca�de�le�siy�le�en�çok�iliş�kiara�ya�cak�ları,�bu�re�jim�den�ge�le�cek� teh�li�ke�ye�karşı�baş�ta�Kür�dis�tanhalkı�ol�mak�üze�re,�Tür�ki�ye�halk�la�rı�nın�mü�ca�de�le�si�ni�des�tek�le�mekdu�ru�mun�da�ka�la�cak�ları,�geç�miş�te�bir�türlü�sağ�la�na�ma�yan�da�ya�nış�-ma�nın�bu�dö�nem�de�da�ha�da�hızlı�sağ�la�na�cağı�ve�yi�ne�baş�ta�Kür�dis�-tan�halkı�ol�mak�üze�re,�halk�la�rın�bu�re�ji�me�karşı�en�doğ�ru�mü�ca�de�lebi�çi�mi�ni�da�ya�ta�cak�ları�bir�dö�nem�ola�cak�tır.�İt�ti�fak�lar�me�se�le�sin�den� cep�he�me�se�le�si�ne�geç�mek� is�ti�yo�ruz;

önü�müz�de�ki�dö�nem�Kür�dis�tan’�da�Ulu�sal�Kur�tu�luş�Cep�he�si’�nin�in�-şa�edi�le�ce�ği,�ha�ya�ta�ge�çi�ri�le�ce�ği�bir�dö�nem�ola�cak�tır.�Ulu�sal�var�lı�-ğı�na,� top�lum�sal� öz�gür�lü�ğü�ne�bu�ka�dar� kas�te�den�bir� re�ji�me�karşıtop�ye�kün�bir�di�ren�me�nin�te�mel�le�ri�nin�atıl�ması�zo�run�lu�ola�rak�ger�-çek�leş�me�si� ge�re�ken,� bir� var�lık-yok�luk�me�se�le�si� ha�li�ne� ge�len,� birso�run�ola�rak�di�ren�me�cep�he�si�nin,�Ulu�sal�Kur�tu�luş�Cep�he�si’�nin�ya�-ra�tıl�ması�ge�re�ken�bir�dö�nem�ola�cak�tır.�Ulu�sal�Kur�tu�luş�Cep�he�si� her� şey�den�ön�ce�ve�da�ha� çok�bu�dö�-

nem�de�zo�run�lu,�ka�çı�nıl�maz�bir�si�ya�si�ha�re�ket�ola�rak�or�ta�ya�çık�makve�üze�ri�ne�dü�şen�ta�ri�hi�rolü�üst�len�mek�zo�run�da�dır.�Ulu�sal�Kur�tu�luşCep�he�si,�Kür�dis�tan’�da�ki�mo�dern�ge�liş�me�nin�da�yattığı� bu�mo�dernsı�nıf�ger�çek�li�ği�ne�uy�gun�ola�rak,� ide�o�lo�jik-po�li�tik�mü�ca�de�le�nin�bir

245

so�nu�cu�ola�rak�mut�la�ka�in�şa�edil�me�si�ge�re�ken�bir�si�ya�sal�ger�çek�lik�-tir.�He�le�he�le�özel�lik�le�bi�zim�mü�ca�de�le�miz�da�ha�baş�lan�gıç�tan�be�riolu�şu�mu,� ge�li�şi�mi,� ide�o�lo�ji� ve� po�li�ti�ka�sı�nın�ya�ra�tıl�ması� için� çokemek�har�ca�nan�ve�bu�gün�so�nuç�ları�alın�mak�du�ru�mun�da�olu�nan�birol�gu�dur,�bir�ger�çek�lik�tir.�Her�şey�den�ön�ce�de�bi�zim�ha�re�ke�ti�mi�zinağır�so�rum�lu�lu�ğu�al�tın�da�çö�züm�len�me�si�ge�re�ken�bir�so�run�dur.�Tür�ki�ye’�de�de�bir�cep�he�nin�in�şa�edil�me�si�olayı�var�dır.�Bir�an�ti-

fa�şist�di�ren�me�cep�he�si�nin�bu�ka�dar�ağır�la�şan�bir�re�ji�me�karşı,�Türkhal�kı�nın�tu�tu�na�cak�baş�ka�bir�dalı�yok�tur.�Bu�cep�he�tüm�an�ti-fa�şist,ile�ri�ci,�de�mok�ra�tik,�ko�mü�nist�güç�le�ri�nin�top�la�na�cağı�ge�nel�bir�hal�-ka,�an�ti-fa�şist�di�ren�me�cep�he�si�ola�cak�tır.�Ör�güt�ler�için�de�bu�lun�duk�-ları� so�run�la�ra� bak�mak�sı�zın,� za�yıf�lık� ve�ya�güç�lük�le�ri�ne� bak�mak�sı�-zın�ha�yat�ge�rek�çe�si�ola�rak�böy�le�si�ne�bir�cep�he�yi�in�şa�et�mek�zo�run�-da�dır�lar.�Eğer�da�ha�kö�tü�ye�gi�dil�mek�is�te�nil�mi�yor�sa,�eğer�ge�liş�me�-ler�da�ha�olum�suz�bir�tarz�da�ve�ço�ğu�ör�gü�tün�ya�şa�mı�na�son�ver�di�ri�-le�cek�bir� nok�ta�ya�ge�ti�ril�mek� is�ten�mi�yor�sa,� baş�vu�rul�ması� ge�re�kenesaslı� hal�ka�lar�dan�bi�ri�si;� di�re�niş� cep�he�si�dir,� halk� cep�he�si�dir.�Vetüm�ör�güt�le�ri�ye�ni�den�di�re�ni�şe�sev�ke�de�cek�olan,�özün�de�ile�ri�ci,�di�-re�niş�çi� olan�ör�güt�le�ri� güç�len�di�re�cek�olan�yön�tem�de�bu�dur.�Par�tiso�rum�lu�lu�ğuy�la� çö�züm�le�ne�cek�ve�hiç� sav�sak�lan�ma�ya�cak,� en�gel�-len�me�ye�cek�olan�bir�gö�rev�ala�nı�dır�ve�bi�zim�so�rum�lu�lu�ğu�muz�bualan�da�da�var�dır.�Yi�ne�or�tak�bir�dev�let�ça�tısı�al�tın�da�ya�şa�ma�nın�birge�re�ği�ola�rak�bu�ko�nu�da�üze�ri�mi�ze�dü�şe�nin�ya�pıl�ması�ge�re�ken�biralan�dır.�Kür�dis�tan�Ulu�sal�Kur�tu�luş�Cep�he�si’�yle�Tür�ki�ye’�nin�ge�ne�lin�de�ki

an�ti-fa�şist� cep�he�nin� içi�çe� örül�me�si,� ge�liş�ti�ril�me�si� ge�re�ken�bir� dö�-nem�ya�şa�nı�yor.�Ob�jek�tif�ko�şul�la�rın�son�de�re�ce�ol�gun�ol�du�ğu,�sub�-jek�tif� ge�liş�me�le�rin� ka�çı�nıl�maz�kıldığı� bir� ge�liş�me�dir.�Yal�nız�Kür�-dis�tan�so�mu�tu�için�de�ğil,�yal�nız�Tür�ki�ye�so�mu�tu�için�de�ğil,�Or�ta�do�-ğu�ça�pın�da�da�it�ti�fak�la�rın�ge�liş�me�si�ge�re�kir.�Bu�ka�dar�bas�tı�ran�em�-per�ya�liz�min�kuk�la�ları� olan�bu� fa�şist� yö�ne�tim�le�re� karşı,�Or�ta�do�ğuhalk�la�rı�nın� bir�le�şik� dev�rim�ci� ça�ba�sı�nın� er�te�le�ne�mez,� zo�run�lu� birgö�rev�ola�rak�ken�di�si�ni� da�yat�ması� söz�ko�nu�su�dur.�Bu� an�lam�da�daTür�ki�ye’�de�ki,�Kür�dis�tan’�da�ki�di�re�niş�cep�he�le�riy�le�Or�ta�do�ğu�halk�la�-

246

rı�nın�di�re�niş�cep�he�le�ri�nin�ara�la�rın�da�ki� iliş�ki�nin�örül�me�si,�ara�la�rın�-da�ki� it�ti�fak�iliş�ki�le�ri�nin�ge�liş�ti�ril�me�si�ve�is�te�ni�len�so�nu�ca�ulaş�tı�rıl�-ması�ge�re�ken�bir�dö�nem�dir.�Bu�önü�müz�de�ki�dö�nem,�halk�lar�açı�sın�-dan,�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�ba�ğım�sız�lık,�öz�gür�lük,�eşit�lik�te�me�lin�de�-ki�bir�lik�le�ri�için�doğ�ru�bir�ze�min�bu�it�ti�fak�lar�la�an�cak�müm�kün�ola�-bi�le�cek�tir.�En�sı�ra�dan�bir�it�ti�fa�kın�bi�le�bu�an�lam�da�bir�ye�ri,�bir�rolüola�cak�tır.�Tüm�bun�la�rın�dün�ya�ile�ri�ci�sis�te�miy�le,�sos�ya�lizm�ve�ulu�-sal�kur�tu�luş�ha�re�ket�le�riy�le�bir�leş�ti�ril�me�si,�it�ti�fak�la�rın�dün�ya�ça�pın�-da�ge�liş�ti�ril�me�si�ge�re�ken�bir�dö�nem�ola�cak�tır�önü�müz�de�ki�dö�nem.Eğer� bu� an�lam�da�bu�gö�rev�ler� ye�ri�ne� ge�ti�ri�lir�se,� baş�ta�Kür�dis�tanhalkı�ol�mak�üze�re,�Tür�ki�ye�hal�kı�nın,�Or�ta�do�ğu�halk�la�rı�nın�bir�le�şikgücü�ve�di�ren�me�si� ile� önü�müz�de�ki� dö�nem�de�mev�cut� fa�şist� yö�ne�-tim�le�kı�ya�sı�ya�bir�he�sap�laş�ma�ya�gir�mek�ten�baş�ka�bir�yo�lu-yön�te�miol�ma�ya�cak�tır.�Sı�ra�dan�bir�eko�no�mik�ge�liş�me�nin�ar�tık�söz�ko�nu�su�ol�madığı,�yal�-

nız�si�ya�sal�öz�gür�lük�ler�ala�nın�da�de�ğil,�her�alan�da�ki�ge�liş�me�nin�ar�-tık� tü�müy�le� bir� di�ren�me�den�geç�ti�ği� bir� dö�ne�mi�ya�şa�ya�ca�ğız.�Em�-per�ya�liz�min�ve�kuk�lası� fa�şist� yö�ne�tim�le�rin� ilan� et�ti�ği� bu� sa�va�şakar�şı�lık�halk�la�rın�sa�vaş�la�rını�da�yat�ma�ları�ge�re�ki�yor.�Eğer�bu�sa�vaş�-lar,� uy�gun� si�ya�sal� prog�ram�lar� al�tın�da,� uy�gun�yön�tem�ler�le� adımadım�ge�liş�ti�ri�lir�se,�bu�gün�Sal�va�dor’�da�yü�rü�tü�len�ve�dün�ya�nın�bir�-çok�yö�re�sin�de,�geç�miş�te�ve�gü�nü�müz�de�ya�şa�nı�lan�ger�çek�lik,�Tür�ki�-ye-Kür�dis�tan�sa�ha�sın�da�ya�şa�nı�la�cak�ve�böy�le�si�ne�az�gın�bir� re�ji�mekarşı�en�dev�rim�ci�rol�ler�den�bi�ri�si�ni�hal�kı�mı�zın�mü�ca�de�le�si�üst�le�ne�-cek�tir.�Böy�le�bir�mü�ca�de�le�yi�üst�le�nen�bir�halk,�dost�la�rını�en�çok�budö�nem�de�ya�ra�ta�cak,�müt�te�fik�le�ri�ni�en�çok�bu�dö�nem�de�ka�za�na�cak�-tır.�Ve�bu�te�mel�de�ken�di�si�ni�ça�ğa�ulaş�tı�ra�cak�bir�ze�mi�ni,�bir�za�manıbu�dö�nem�de�ya�ka�la�ya�cak�tır.�Bu�an�lam�da�dö�kü�len�kan�la�rın�hiç�debo�şa�git�me�di�ği,�bü�yük�bir�ta�rih�sel�öne�me�sa�hip�ol�du�ğu,�yi�ne�kat�la�-nı�lan�sı�kın�tı�la�rın,�zor�luk�la�rın�bo�şa�git�me�di�ği,�fa�şiz�min�da�yattığı�buzo�ra�kar�şı�lık�hal�kın�or�ta�ya�çı�ka�rı�la�cak�zo�ru�nun�hiç�de�önem�siz�so�-nuç�lar�do�ğur�madığı,�bi�la�kis� ta�ri�hin�en�güçlü�dev�rim�ci�gö�rev�le�rin�-den�bi�ri�si�ni�ye�ri�ne�ge�tir�di�ği�çok�açık�tır.�Bu�mü�ca�de�le�nin�böl�ge�de�kien�güçlü�dev�rim�ci� ulu�sal� kur�tu�luş� ha�re�ke�ti�ni� ya�rattığı,� bu�ka�dar

247

ulus�la�ra�rası,�böl�ge�sel�öne�mi�olan,�ye�ri�olan�bir�ha�re�ke�tin,�böy�le�cehem�yurt�se�ver�lik�ala�nın�da,�hem�de�en�ter�nas�yo�na�list�alan�da�üze�ri�nedü�şe�ni�ya�pa�bi�le�ce�ği�ve�bun�dan�baş�ka�da�bü�tün�Kür�dis�tan�ge�ne�lin�-de�ol�du�ğu�gi�bi�Tür�ki�ye�Kür�dis�tan’�ın�da�ki�mü�ca�de�le�de�de�baş�ka�birçı�kar�yol�ol�ma�ya�cağı,�bu�mü�ca�de�le�nin�za�fe�rin�den,�bu�mü�ca�de�le�ninso�nuç�la�rın�dan�za�fe�re�git�me�si�ge�re�ken�so�nuç�la�rın�dan�baş�ka�bir� şe�-yin�bi�ze�en�sı�nırlı�bir�ge�liş�me�yi�bi�le�ge�ti�re�me�ye�ce�ği,�bun�suz�sü�re�-cin� tü�müy�le� bir� yok�ol�ma,� çü�rü�me�ve� tas�fi�ye� ola�cağı� çok� açık�tır.Evet,�kı�sa�ca�si�ya�sal�ge�liş�me�ler�ve�bu�si�ya�sal�ge�liş�me�le�rin�ge�le�ce�ğeyö�ne�lik�yönü�bu�dur.�Ta�bii�ki,�bun�lar�par�ti�ha�re�ke�ti�mi�ze�önem�li�gö�-rev�ler�yük�le�mek�te�dir.�Şim�di�par�ti�so�ru�nu�na�geç�mek�is�ti�yo�ruz.�De�min�söy�le�di�ği�miz�gi�-

bi�bu�si�ya�sal�ge�liş�me�ler�par�ti�ha�re�ke�ti�mi�zin�ge�liş�me�si�ne�ya�kın�danbağ�lı�dır.�Bu�ge�liş�me�le�re�dam�ga�sını�vu�ran�güç�le�rin�ba�şın�da�ha�re�ke�-ti�miz�gel�mek�te�dir.�Her�han�gi� bir� şe�kil�de�bu� si�ya�sal� ge�liş�me�ler� ol�-madı.�Ken�di�li�ğin�den�ol�madı.�Ya�kıcı�bir�mü�ca�de�le�or�ta�mın�da�or�ta�yaçıktı.�He�pi�mi�zin� ağır� so�rum�lu�lu�ğu� al�tın�da� -olum�lu�ve�ya�olum�suzso�rum�lu�lu�ğu� al�tın�da-� or�ta�ya� çıktı.�Ve�ör�gütlü� ha�re�ke�ti�miz� al�tın�daor�ta�ya�çıktı.�Şim�di�bu�ge�liş�me�le�rin�al�tın�dan�kalk�mak�için�par�ti�ningö�re�vi� ne�dir?�Par�ti� na�sıl� bun�la�rın� al�tın�dan� çı�ka�bi�le�cek?�Kı�sa�cabun�la�ra�de�ğin�mek�is�ti�yo�ruz�ve�da�ha�son�ra�umut�ede�riz�ki,�bu�ko�nu�-da�da�ha�ge�liş�kin�dü�şün�ce�le�ri,� be�lir�le�me�le�ri� or�tak�ça� tar�tı�şa�lım�veso�nu�ca�var�dı�ra�lım.�Evet,�ger�çek�ten�bu�ge�liş�me�le�rin�al�tın�dan�an�cakbir�par�ti,�hem�de�şu�ve�ya�bu�sı�nı�fın�par�ti�si�de�ğil,�pro�le�tar�ya�nın�ger�-çek�tem�sil�ci�si�olan�bir�par�ti�kal�ka�bi�lir.�Ne�re�den�ve�han�gi�cep�he�denba�kı�lır�sa�ba�kıl�sın,�bu�gün�ge�nel�de�Kür�dis�tan,�özel�de�Türk�sö�mür�ge�-ci�li�ği� al�tın�da�ki�Kür�dis�tan’�da�pro�le�tar�ya�par�ti�si� ol�ma�dan,� bu�par�ti�-nin� şu�ve�ya�bu�oran�da�bir� ge�li�şi�mi�ni� sağ�la�ma�dan�mev�cut� si�ya�salge�liş�me�le�re� ce�vap�ver�mek,� bu� si�ya�sal� ge�liş�me�le�ri� ulu�sal� kur�tu�luşle�hi�ne�dö�nüş�tür�mek�müm�kün�de�ğil�dir.� Si�ya�sal� ge�liş�me�le�re� an�cakadı�na� la�yık�pro�le�ter�par�ti�si� ce�vap�ve�re�bi�lir.�Bu�par�ti�nin�yet�kin�birin�şası,� dö�ne�min�ko�şul�la�rı�na� uy�gun�bir� ör�güt�len�me�si,� bir� ça�lış�matarzı,�aleyh�te�ki�si�ya�sal�ge�liş�me�le�ri�ulu�sal�kur�tu�lu�şun�le�hi�ne�si�ya�salge�liş�me�le�re�dö�nüş�tü�re�bi�lir.�

248

Kür�dis�tan’�ın�mo�dern�ya�şa�mı�na,�par�ti�ger�çek�li�ği�nin�ye�ni�gir�di�ği�-ni�bil�mek�te�yiz.�Her�ne�ka�dar�adı�na�par�ti�de�nen�bir�yı�ğın�aca�yip�ya�-ra�tık�lar�or�ta�ya�çık�mış�sa�da,�bun�la�rın�ha�ki�ki�an�lamı�ger�çek�ten�mo�-dern� sı�nıf� par�ti�le�ri� ol�madı.�Dü�şün�ce�ya�pı�la�rıy�la,� dav�ranış� çiz�gi�le�-riy�le� son�de�re�ce�şe�kil�siz,�he�te�ro�jen,�ek�lek�tik,�ne�ye�hiz�met�et�tik�le�ribel�li� ol�ma�yan,� bir� aşi�ret� ör�güt�len�me�si,� bir� sı�nıf� ör�güt�len�me�si,� birulu�sal� kur�tu�luş� ör�güt�len�me�si�mi� bel�li� ol�ma�yan,� baskı� kar�şı�sın�da“me dü zün su için de şe kil siz leş me si”�gi�bi� ken�di�ni� tü�müy�le� çöz�dü�-ren,�ken�di� ira�de�siy�le�ken�di�ni� çöz�dü�ren,�bi�raz�ge�liş�me�or�tamı�bul�-du�ğun�da� en� soy�suz�ca�ve� çok�yoz,� çok�olum�suz�bir� ge�liş�me� içi�negi�ren� sı�nıf� adı�na,� ulus� adı�na�yap�tı�ğını� id�dia� eden�bu� aca�yip�olu�-şum�la�rın,�ya�ra�tık�la�rın�adı�na�mo�dern�par�ti�ler,�mo�dern�sı�nıf�par�ti�le�ridi�ye�me�yiz.�Ger�çek� an�lam�da�Kür�dis�tan’�ın� par�ti�leş�me�ha�re�ke�ti� bi�-zim� ta�ra�fı�mız�dan�ger�çek�leş�ti�ril�miş�tir.�Yarı-fe�o�dal,� yarı-bur�ju�va�larıbiz�mo�dern�par�ti�ler�ola�rak�say�mı�yo�ruz.�Bun�lar�il�kel�mil�li�yet�çi�teş�-ki�lat�lan�ma�lar� ola�bi�lir.�Evet,� ya�lın� din�sel� ni�te�lik�te� ya�pı�lar� ola�bi�lir.Bun�la�rın�da�mo�dern�par�tiy�le�hiç�bir�il�gi�le�ri�yok�tur.�Bu�açı�dan�Kür�-dis�tan�ger�çek�li�ği�ne�böy�le�si�ne�bir� si�lah�la�mü�da�ha�le� et�ti�ği�miz,� par�tisi�lah�la�rıy�la�mü�da�ha�le�et�ti�ği�miz�bir�re�a�li�te�dir.�Ve�re�ji�min�üze�ri�mi�zeaman�sız�bir�bas�kıy�la�gel�me�si�nin�bir�ne�de�ni�de�böy�le�bir�si�lahı�ku�-şan�ma�mız�dan�do�la�yı�dır.�Ve�bu�si�la�hın�eli�miz�den�alın�mak�is�ten�di�ği,dar�ma�da�ğın,�pa�ram�par�ça�edil�mek�is�te�nil�di�ği�yi�ne�bir�ger�çek.�Mev�-cut�ge�liş�me�le�rin�bu�si�lah�te�me�lin�de�el�de�edil�di�ği,�ide�o�lo�jik�bir�grupsaf�ha�sın�dan�po�li�tik�bir�par�ti�ye�yük�sel�me�mi�zin,�bu�gün�sö�mür�ge�ci�li�-ğe�karşı�son�de�re�ce�net�bir�du�ru�ma�ge�len�ulu�sal�kur�tu�luş�çiz�gi�mi�-zin�te�mel�bir�öğe�si�ol�du�ğu,�ulu�sal�kur�tu�lu�şun�an�cak�bu�te�mel�de�ge�-liş�ti�ği�açık�bir�hu�sus�tur.�Ve�son�de�re�ce�ta�ri�hi,�doğ�ru�ya�pıl�ması�ge�-re�ken�bir�iş�ya�pıl�mış�tır.�Böy�le�bir�olu�şu�mun�için�de�yer�alır�ken�yi�nedo�na�nı�mın� ek�sik�li�ği�ne�bak�ma�dan,� ko�şul�la�rın� el�ve�riş�siz�li�ği�ne�bak�-ma�dan,� en�ye�ter�siz� güç�le� de�ol�sa� bu� so�ru�na�dev�rim�ci� bir� tarz�dapro�le�tar�ya�nın�ta�ri�hi�ne,�di�ren�me�ta�ri�hi�ne,�par�ti�leş�me�ta�ri�hi�ne�ya�ra�şırbir� tarz�da�sa�hip�çık�ması�ge�rek�ti�ği�ni,�ül�ke�miz�so�mu�tu�ne�ka�dar�el�-ve�riş�siz�olur�sa�ol�sun,�böy�le�bir�bi�çim�de�yak�la�şıl�ması�ge�rek�ti�ği�ni�veka�za�nım�la�rın�an�cak�böy�le�bir�te�mel�de�sa�vu�nu�la�bi�le�ce�ği�ni�dü�şü�nür�-

249

sek�at�tı�ğı�mız�dü�şün�ce�fi�liz�len�me�si�ha�lin�den�tu�tun,�en�ge�niş�po�li�tikbir�ha�re�ket�ha�li�ne�gel�di�ği�miz�dö�ne�me�ka�dar�iz�le�di�ği�miz�sü�reç,�ke�-sin�mark�sist-le�ni�nist� üre�ti�min�ba�ğım�sız�bir� tarz�da�ha�ya�ta�ge�çi�ri�lişyön�te�mi�dir,�onun�ül�ke�ta�ri�hi�ne,�ül�ke�so�mu�tu�na�uy�gu�lanış�ta�ri�hi�dir.Bu�açı�dan�or�ta�ya�çı�kan�şe�kil�len�me�bi�zi�ya�dır�gat�mak�şu�ra�da�kal�sın,bu�ne�den�den�ötürü�böy�le�bir�ya�pı�lan�ma,�böy�le�bir�şe�kil�len�me�bir�-çok�la�rını�ür�küt�müş�tür.�Özel�lik�le� bi�ze� karşı� kü�çük-bur�ju�va� re�for�miz�mi�nin,� ha�kim�ulus

sos�yal-şo�ve�niz�mi�nin�kırk�nok�ta�dan�sal�dı�rı�ya�geç�me�si�ne,�her�tür�densoy�suz�bir� sal�dırı� sü�re�ci�ni�baş�lat�ma�sı�na�yol�aç�mış�tır.�Da�ha�bur�ju�-va�zi�nin� çıp�lak�baskı� ay�gı�tıy�la� yüz�yü�ze�gel�me�den�onun� adı�na�bir�-çok�cep�he�nin�sal�dı�rı�sı�na�uğ�ra�dı�ğı�mız,�bu�sal�dı�rı�ya�karşı�yo�ğun�biride�o�lo�jik-po�li�tik�mü�ca�de�le�sü�re�ci�ni�ya�şa�dı�ğı�mız�ve�bi�zi�par�ti�olayıha�li�ne�ge�ti�re�nin�de�bu�mü�ca�de�le�ol�du�ğu�açık�bi�li�nen�bir�hu�sus�tur.�Bi�zi� ço�ğu� za�man� sö�mür�ge�ci�le�rin�uzan�tısı� ola�rak� ilan� edi�yor�lar.

Bi�zi�bur�ju�va�zi�nin�uşağı,�kuy�ruk�çu�su�ola�rak�ilan�edi�yor�lar.�Evet,�yi�-ne�söy�lü�yo�ruz�ki,�böy�le�si�ne�bir�dev�rim�ci�ge�liş�me�ye�karşı�ve�böy�lebir�dev�rim�ci�ge�liş�me�nin�da�yandığı� ta�ri�hi� te�mel,�doğ�ru�so�mut�ana�-liz,� son�de�re�ce� açık�or�ta�day�ken,� bu�na� rağ�men�hal�kın� çı�kar�la�rı�nauy�gun�ol�ma�yan,�onun�ulu�sal�ba�ğım�sız�lık�ve�de�mok�ra�si�çı�kar�la�rı�nauy�gun�ol�ma�yan�yön�tem�le�rin�ıs�rar�la�da�ya�tıl�ması,�sal�dı�rı�ya�ge�çil�me�-si,�sö�mür�ge�ci�li�ğin�be�şin�ci�ko�lu�ro�lünü�oy�na�mak�tan�öte�ye�bir�rol�ol�-madığı� gi�bi� ege�men�ulus� sa�ha�sın�da�da�ha�kim�ulus�bur�ju�va�zi�si�ninkuy�ruk�çu�lu�ğun�dan,�onun�uşak�lı�ğın�dan�baş�ka�bir�an�lam�ifa�de�et�me�-mek�te�dir.�Her�şey�den�ön�ce�bi�ze�karşı�bu�an�lam�da�ta�kı�nı�la�cak�dost�-ça� ta�vır,�bu�ör�güt�le�re�de�bir�ni�te�lik�ka�zan�dı�ra�cak�tır.�Bun�la�rın�ger�-çek�ten�halk�güç�le�rin�den,�yurt�se�ver�güç�ler�den�olup�ol�ma�dı�ğını�be�-lir�le�yen� en�önem�li� et�ken�ler�den,� öl�çüt�ler�den�bi�ri�si� ola�cak�tır.�Çokön�ce�le�ri�ya�pı�lan�bu�be�lir�le�me�ler,�gü�nü�müz�de�de�ge�çer�li�li�ği�ni�ko�ru�-mak�ta�dır.�Ger�çek�ten�Tür�ki�ye’�de�ol�sun,�Kür�dis�tan’�da�ol�sun�bi�zimet�ki�miz�al�tın�da�ge�liş�ti�ri�len�ha�re�ke�te�karşı�ta�kı�nı�la�cak�ta�vır,�an�ti-fa�-şist�ol�ma�nın,�kı�sa�ca�halk�güç�le�rin�den�sa�yıl�ma�nın�bir�ge�re�ği�ol�du�ğugi�bi,�Kür�dis�tan�sa�ha�sın�da�yurt�se�ver�ol�ma�nın�en�be�lir�gin�öl�çüt�le�rin�-den�bi�ri�si�dir.� Sa�nı�rız� gü�nü�mü�ze�ka�dar� ya�şa�dı�ğı�mız�bu�ger�çek�lik,

250

bun�ları� uyan�dırmış,� ar�tık� bu� te�mel�de� sö�mür�ge�ci�li�ğin� uzan�tı�la�rın�-dan,� bur�ju�va�zi�nin�uşak�lı�ğın�dan� sı�nırlı� da� ol�sa� kur�tu�la�bil�me�yi� ba�-şar�mış�lar�dır.�Yaz�dık�ları,� çiz�dik�le�riy�le� bu�nun�bir� ger�çek�ol�ma�sınıdi�le�ye�lim.�Ama�bu�bi�zim�geç�miş�te�ya�şa�dı�ğı�mız�bir�olay.�Par�ti�leş�-me�mi�zin,�geç�miş�te�ya�şa�dı�ğı�mız�ca�na�lıcı�önem�de�bir�sü�re�ci�bi�li�ni�-yor.�Bu�güç�ler,�ide�o�lo�jik-po�li�tik�alan�da�bu�ça�ba�lar�da�yet�me�yin�ce,sö�mür�ge�ci�li�ğin� biz�zat� baskı� kuv�vet�le�ri�ni,� bi�ze� açık� zor� kuv�ve�ti�nigün�de�me�sürdü.�Kı�sa�ca�yüz�yıl�lar�dan�be�ri�hal�kın�halk�ol�mak�tan�çı�-ka�rıl�ma�sın�dan,� in�san�la�rın� dü�şün�ce�üre�te�mez,� bi�lek�le�riy�le� ce�sa�retüre�te�mez�bir�du�ru�ma�ge�ti�ril�me�sin�den�son�ra,�ay�rı�ye�ten�yi�ne�ül�ke�yiin�kar�te�me�lin�de,�ül�ke�nin�kur�tu�lu�şu�nu�in�kar�te�me�lin�de�ve�söz�de�soladı�na,�dev�rim�ci�lik�adı�na�bir�yı�ğın�ör�gü�tün�ar�tık�iş�gö�re�mez�bir�du�-ru�ma�gel�me�sin�den� son�ra,� ya�pıl�ması� ge�re�ken� tek� şey,� ar�tık� he�defha�re�ke�ti�mi�zin�im�ha�sıydı.�Tür�ki�ye’�de�12�Ey�lül�re�ji�mi�nin�önem�li�ge�-rek�çe�le�rin�den�bi�ri�nin� bu�ol�du�ğu�ve�bu� im�ha�nın� adı�na�ya�kı�şır� birtarz�da�ye�ri�ne�ge�ti�ril�di�ği� bi�lin�mek�te�dir.�Ve�halk� ta�ri�hi�mi�zin� enolum�suz�öğe�le�ri�nin�bu�dö�nem�de�can�lan�dır�mak� is�te�nil�me�si,� iha�ne�-tin,�tes�li�mi�ye�tin�bu�dö�nem�de�ge�liş�ti�ril�mek�is�ten�me�si�ya�nın�da,�yi�neta�rih�ten�gel�me�di�ren�me�özel�li�ği�nin�de�bu�dö�nem�de�ve�mo�dern�birtarz�da�or�ta�ya�çık�ması,�düş�ma�nın�bü�tün�bas�tır�ma,�im�ha�et�me�ça�ba�-la�rı�na�kar�şın,�bi�linç�li�ça�ba�mız�la,�ba�zen�te�sa�düf�le�im�ha�nın,�or�ta�dankalk�ma�nın�ger�çek�leş�ti�ri�le�me�me�si,�tam�ter�si�ne�par�ti�nin,�var�lı�ğını�budö�nem�de�ki�ge�liş�me�le�re�uy�du�ra�rak�da�ha�da�ge�liş�tir�me�si�söz�ko�nu�su�-dur.�Özel�lik�le� ge�çen�yıl�ki� kon�fe�rans�tan� son�ra� cep�he�prog�ra�mı�nınya�yın�lan�ması,�iç�ve�dış�çe�şit�li�güç�ler�le�iliş�ki�le�rin�ge�liş�ti�ril�me�si,�in�-şa�edi�len�prog�ram�la�rın�böy�le�ce�ha�ya�ta�ge�çi�ril�me�ye�baş�lan�ması�veyi�ne�par�ti�nin�iç�ya�şamı�açı�sın�dan�doğ�ru�ör�güt�len�me,�stra�te�ji�ve�tak�-ti�ğin� or�ta�ya� çı�ka�rıl�ması,� yi�ne�par�ti�nin� si�ya�sal� ve� as�ke�ri� çiz�gi�si�ninnet�bir� bi�çim�de�or�ta�ya� çı�ka�rıl�ması,� bu�nun�la�ye�ti�nil�me�ye�rek,� onunpra�tik� ça�lış�ma�la�rı�nın� yü�rü�tül�me�si� vb.� sağ�la�nan�ge�liş�me�ler�le� bu�-günkü�nok�ta�ya�ge�li�şi�miz,�ya�şa�ma�mız�(is�ter�içi�miz�de,�is�ter�dı�şı�mız�-da�ol�sun)�ki�şi�ye�gö�re�mu�ci�ze�dir.�“Sö ze de ğil öze ba kı lır sa, al tın dankalk ma ları im kan sız, çok zor, ke sin lik le ola maz”�di�ye�rek�bek�le�yişiçi�ne�gi�ril�di�ği�bir�dö�nem�de,�bü�yük�acı�lar�la�ya�ra�tı�lan�bu�ge�liş�me�ler

251

as�la�kü�çüm�se�ne�mez.�Mü�ca�de�le�miz�ge�liş�me� ema�re�le�ri�nin,� ha�yat� ema�re�le�ri�nin� hız�la

ge�liş�ti�ği,�güç�len�di�ği,�iş�len�di�ği�ve�önü�müz�de�ki�dö�ne�min�sağ�lam�birge�liş�me�si�nin�müm�kün�ola�bi�le�ce�ği� bir� nok�ta�ya�bi�zi� ge�tir�miş�tir.Mev�cut�te�o�rik�ge�li�şim�onun�böy�le�ola�bi�le�ce�ği�ni,�bü�yük�bir�ih�ti�malola�rak�be�lir�le�miş�tir.�Ve�baş�ta�ha�re�ke�ti�mi�zin�mi�li�tan�ve�üye�le�ri� ol�-mak�üze�re�dos�ta,�düş�ma�na�da�in�kar�edi�le�cek�cins�ten�bir�ha�re�ket�ol�-ma�dı�ğı�mızı�is�pat�la�dık.�Bü�tün�iç�ve�dış�ge�ri�ci�li�ğin,�bu�nu�sağ�la�ma�yayet�me�ye�ce�ği�an�la�şılmış�bu�lun�mak�ta�dır.�Par�ti�bu�nok�ta�ya�gel�miş�tir.Par�ti�ha�re�ke�ti�böy�le�si�ne�bir�dö�ne�mi,�ken�di� im�hası� için�ge�liş�ti�ri�lenbu�dö�ne�mi,� var�lı�ğını� ko�ru�ya�rak� at�lat�ma�sını� bil�miş�tir.�En� teh�li�ke�lidö�nem�bu�an�lam�da�aşıl�mış�tır.�Ya�ni�im�ha�teh�li�ke�si,�ya�ni�tas�fi�ye�teh�-li�ke�si�ber�ta�raf�edil�miş�tir.�Ta�bii�ki�bu,�tüm�so�run�la�rın�bit�ti�ği�an�la�mı�-na�gel�mi�yor�as�la!�Da�ha�ya�kıcı� so�run�la�rın,�de�min�söy�le�di�ği�miz�si�-ya�sal�ge�liş�me�le�rin�de�yük�le�di�ği�da�ha�ya�kıcı�so�run�la�rın,�çok�önem�liprob�lem�le�rin�par�ti�den�gün�cel� çö�züm�le�me�ler�bek�le�di�ği�bir�ger�çek�-tir.�Bu� so�run�la�ra� ge�çer�ken,� par�ti�nin� so�run�la�rı�nın� si�ya�sal� ve� as�ke�riçiz�gi�sin�den�kay�nak�lan�ma�dı�ğını� he�men�be�lir�te�lim.�Par�ti�nin� doğ�rusi�ya�sal� de�ğer�len�dir�me�le�rin�den�kay�nak�la�nan� si�ya�sal� stra�te�ji�si� doğ�-ru�dur.� İs�ter� sözlü,� is�ter� ya�zılı� bel�ge�ler�de�bu� son�de�re�ce� so�mut�tur.Yi�ne�doğ�ru� si�ya�sal� çiz�gi�sin�den�kay�nak�la�nan�as�ke�ri� çiz�gi�si�de� sonde�re�ce�doğ�ru�dur.�Özel�lik�le�en�son�ya�yın�la�nan�“Ulu sal Kur tu luş Si -ya se ti”�ya�zısı,� ge�rek� si�ya�sal� çiz�gi�nin,� ge�rek� as�ke�ri� çiz�gi�nin� çokber�rak,� do�yu�ru�cu�bir� açık�la�ma�sı�dır.�Ve�par�ti�nin� bü�tün�mi�li�tan�veüye�le�ri�ne� su�nul�du�ğu�gi�bi,� bü�tün�di�ğer� ile�ri�ci� dev�rim�ci� güç�le�re� desu�nu�la�bi�lir.�Sa�nı�rız�ki�bu�ko�nu�da�önem�li�bir�ek�sik�li�ği�dol�du�ra�cak�-tır.�Çiz�gi�nin�doğ�ru�lu�ğu�na�karşı�bü�yük�bir�gü�ve�ni�ge�liş�ti�re�cek�ve�bubir�çok�ke�si�min�dev�ri�me�da�ha�ak�tif�bir�tarz�da�ka�tı�lı�mı�na�yol�aça�bi�-le�cek�tir.�Biz�şim�di�bu�alan�da�so�ru�nun�bu�ol�du�ğu�nu�ka�bul�et�mi�yo�-ruz.�Yi�ne�par�ti�nin�an�layış�ola�rak�ör�güt�sel-stra�te�jik�yanı,�ne�tür�bir�ör�-

güt�len�me�ya�rat�mak�is�te�di�ği�ne�ge�lin�ce;�par�ti�nin�le�ni�nist�ör�güt�len�meil�ke�le�ri�ne�bağ�lılığı�ke�sin�dir.�Le�ni�nist�il�ke�le�rin�ru�hun�da�şe�kil�len�me�-yi�ya�şadığı�ke�sin.�Bu�le�ni�nist�il�ke�le�rin,�Kür�dis�tan�so�mu�tun�da�na�sıl

252

bi�çim�le�ne�ce�ği�ko�nu�sun�da�da�va�rı�lan�nok�ta�son�de�re�ce�ber�rak�tır.�Özel�lik�le� ya�kın�da�yi�ne�bu�ko�nu�da�ya�yın�la�na�cak�ya�zı�mız�da�ha

ge�çen�yıl�kon�fe�rans�ta�di�le�ge�ti�ri�len�ör�güt�sel�stra�te�ji�si�nin,�bu�stra�te�-ji�nin�ha�ya�ta�ge�çi�ril�me�si,�ya�ni�tak�ti�ği�nin�da�ha�do�yu�ru�cu�bir�açık�la�-ması,� hem�de�da�ha�güçlü�bir� ta�rih�sel� yak�la�şı�ma,� da�ha�güçlü�birtop�lum�sal�tah�li�le�da�ya�nan�bir�açık�la�ma�sını�ge�ti�re�cek�tir.�Bi�çim�le�nişme�se�le�si�ni,�Kür�dis�tan’�da�pro�le�tar�ya�par�ti�si�nin�bi�çim�le�niş�me�se�le�si�-ni�bü�yük�bir�açık�lı�ğa�ka�vuş�tu�ra�bi�le�cek�tir.�Do�la�yı�sıy�la�bu�alan�da�dabir�so�ru�nun�ol�du�ğu�nu,�an�layış�ola�rak�par�ti�nin�ör�güt�len�me�si�ko�nu�-sun�da�bir�prob�le�min�ol�du�ğu�nu�da� san�mı�yo�ruz.�Pe�ki�de�ni�le�bi�lir� kiso�run�ne�re�si�ve�ya�prob�lem�ne�re�de?�Prob�lem:�Bu�si�ya�sal�ge�liş�me�le�-re� kar�şı�lık� ver�mek� için� par�ti�nin� si�ya�sal-as�ke�ri� çiz�gi�si�ni,� ör�güt�selçiz�gi�si�ni� ha�ya�ta� ge�çi�re�cek� as�lın�da�pra�tik� plan�la�ma� fa�a�li�yet�le�ri�dir.Pra�tik,�kad�ro�laş�ma�fa�a�li�yet�le�ri�dir.�Bu�kad�ro�la�rın�pra�tik�ör�güt�len�mefa�a�li�yet�le�ri�dir.�Be�lir�le�nen�stra�te�ji�le�re�uy�gun�ha�re�ke�te�ge�çi�ril�me�le�ri�-dir.�Be�lir�le�nen�stra�te�ji�le�rin�ha�ya�ta�ge�çi�ril�me�si�dir.�Ör�güt�sel�stra�te�ji�-nin,�si�ya�sal�stra�te�ji�nin,�as�ke�ri�stra�te�ji�nin�ha�ya�ta�ge�çi�ril�me�si�dir.�Bü�-tün�bu�stra�te�jik�an�la�yış�la�rın�ara�sın�da�ki�iliş�ki�le�rin�po�li�tik�tarz�da�elealın�ması,�doğ�ru�tak�tik�ler�le�ha�ya�ta�ge�çi�ril�me�si�dir.�So�run�bu�an�lam�-da�te�o�ri�de�de�ğil,�pra�tik�te�çö�zül�me�yö�nü�dür.�Ve�eğer�biz�sa�hip�çı�ka�-maz�sak,� stra�te�jik�an�la�yış�la�rı�mızı�ha�ya�ta�ge�çir�me�gü�cün�de�bu�lu�na�-maz�sak,� bu�ka�dar� doğ�ru�be�lir�le�me�le�rin� soy�suz�laş�ması,� çar�pı�tıl�-ması,�özün�den�bo�şal�tıl�ması�ve�mü�ca�de�le�nin�aley�hi�ne�kul�la�nıl�masıteh�li�ke�si�söz�ko�nu�su�dur.�Bu�ko�nu�da�us�ta�la�rın�sık�sık�vur�gu�ladığı�gi�-bi�si�ya�si�çiz�gi�nin�be�lir�len�me�sin�den�son�ra�bü�tün�me�se�le�pra�tik�te�ör�-güt�len�me�ve�bu�ör�güt�len�me�nin�de�net�len�me�si�dir.�Ve�bu�nun�da�özükad�ro�laş�ma�dır.�Bi�li�nen�ger�çe�ği,�prob�le�mi�ya�şı�yo�ruz.�Ob�jek�tif�si�ya�-sal�ge�liş�me�le�re�ce�vap�ve�ren�par�ti�nin�si�ya�sal�çiz�gi�si,�na�sıl�pra�tik�birör�güt�len�mey�le�ha�ya�ta�ge�çi�ri�le�cek?�Evet,�bu�nun�da�pra�tik�adım�la�rı�-nın�na�sıl�atı�la�bi�le�ce�ği�ni�ya�yın�la�rı�mız�da�söy�le�miş�tik.�Pra�tik�adım�la�-rın�na�sıl�atıl�ması�ge�re�kir?�Bu�da�as�lın�da�be�lir�le�nir.�Pla�nın�ana�hat�-ları�ne�dir?�So�run�bun�dan�öte�bir�nok�ta�ya�ge�lir�as�lın�da.�Pla�nın�anahat�la�rı�nın� be�lir�len�me�si� de�ğil� de,� için�de�bu�lun�du�ğu�muz�ko�şul�la�rıniyi� an�la�şıl�ması� ge�re�kir.� Par�ti�nin� ül�ke� için�de�ki� var�lı�ğı�nın�her� türlü

253

baskı� ve� zor� ara�cıy�la� -son�ya�şa�nan�vah�şet�te� gö�rüldüğü�gi�bi-� hertürlü� bas�kıy�la� tah�rip� edil�mek� is�ten�me�si,� im�ha� edil�mek� is�ten�me�siger�çe�ği�var�dır.�Sem�pa�ti�zan�la�rın,�bi�linç�li�un�sur�la�rın� tah�rip�edil�mekis�ten�me�si�olayı�var.�Par�ti�ha�re�ke�ti�miz�il�ti�ca,�mül�te�ci�ha�re�ke�ti�de�ğil�-dir.�Ama�yi�ne�ül�ke�nin�çok�çok�uza�ğın�da�bir�alan�da�var�lı�ğı�mızı�sür�-dür�dü�ğü�mü�zün�bi�lin�cin�de�yiz.�Av�ru�pa’�la�ra�yan�sımış�ha�re�ke�tin�bir�ko�lu�nu�ora�da�ge�liş�tir�mek�zo�-

run�da�yız.�Ora�nın�or�ta�ya� çı�kardığı� so�run�lar,� pra�ti�ğin� da�yattığı� so�-run�lar�ve�pra�tik�bir�çö�züm,�pra�tik�bir�ge�liş�me�nin�sağ�lan�ması�me�se�-le�si�var�dır.�Da�ha�da�önem�li�si,�ya�şa�dı�ğı�mız�sa�ha�da�ki�kad�ro�ça�lış�ma�-mı�zın� sağ�lıklı,� cid�di�bir�ha�sar�gör�me�den�so�nu�ca�git�me,�yal�nız�bi�-çim�de�de�ğil,�iç�te�de�öz�gün�bir�ge�liş�me�nin�adı�na�la�yık�kad�ro�lar�de�-ni�len�se�vi�ye�ye�ulaş�ma�nın�prob�lem�le�ri�var�dır.�Bı�ra�ka�lım�Av�ru�pa’�yı,� bu�gün�ha�re�ke�ti�mi�zin� ya�pı�sı�nın�da�yandığı

bu�alan�da�ki�kad�ro�laş�ma�so�run�la�rını�iyi�iş�ler�sek,�bir�çok�so�ru�nun�çö�-zü�mü�nün�bu�alan�da�ki�giz�li�oku�lu�dur.�Bu�alan�da�sağ�la�na�cak�ge�liş�-me�de�min�say�dı�ğı�mız�an�la�yış�la�rın�ha�ya�ta�ge�çi�ril�me�si� için�esas�ol�-gu,� bir� avuç�kad�ro� ça�lış�ması� da�ol�sa,� en� el�ve�riş�siz� ko�şul�lar�da�birkad�ro�ça�lış�ması�da�ol�sa�mut�la�ka�ba�şa�rıy�la�aş�ma�mız�ge�re�ken�bir�sü�-reç�tir.�Dö�ne�min� al�tın�dan� sa�de�ce� im�ha�ol�mak�tan�kur�tu�la�rak�de�ğil,da�ha�da�güç�le�ne�rek� çık�ma�nın�yo�lu,� par�ti�yi� da�ha�da�güç�len�dir�me�-nin,�bu�te�mel�de�ulu�sal�di�ren�me�yi,�bu�nun�so�mut�ifa�de�si�olan�Ulu�salKur�tu�luş�Cep�he�si’�ni�ger�çek�leş�tir�me�nin�te�mel�aracı�bu�kad�ro�fa�a�li�-ye�ti�dir.�Her�yö�nüy�le�bu�kad�ro�fa�a�li�ye�ti�mi�zin�ba�şa�rıy�la�sür�me�si�ge�-re�kir.�Me�se�le�sa�de�ce�im�hayı�dur�dur�mak�de�ğil,�me�se�le�bu�nu�ter�si�nedö�nüş�tür�mek�tir.� İm�ha�nın�ba�şa�rıl�madığı� bir� alan�da,� ba�şa�rıl�madığıbir�nok�ta�da�di�ren�me�çok�güçlü�ge�li�şir.�İm�hay�la�çok�güçlü�di�ren�meiç�içe�ola�bi�li�yor�as�lın�da.�Bir�yer�de�ya�kıcı�bir�im�ha�olayı�var�sa,�aynıbi�çim�de�çok�ya�kıcı�bir�ge�liş�me�de�var�dır.�Düş�man� ta�ra�fın�dan�ya�-kıcı�kı�lı�nan�bu�çe�liş�ki,�ters�ta�raf�ta�şu�bi�çim�de�ge�li�şir:�Çok�güçlü�birdi�ren�me...En� in�saf�sız�ca� kat�li�am�la�rın� ol�du�ğu�bir� yer�de,� di�ren�me� ema�re�si

çok�güç�lü�dür.�En�çok�tah�rip�edi�len�di�ren�me�üye�le�ri�nin,�as�lın�da�çokgüçlü�di�ren�me�nin�te�mel�bir�aracı�ol�du�ğu�çok�çok�söy�le�nen�ve�bi�li�-

254

nen�bir�hu�sus�tur.�Bu�açı�dan�me�se�le,� im�hayı�dur�dur�mak�de�ğil,� im�-ha�nın�zıddı�olan�bir�ge�liş�me�yi�ve�onun�la�at�başı�gi�den,�onun�la�di�şediş�gi�den�ge�liş�me�yi,�di�ren�me�yi,�bu�di�re�ni�şi�de�ha�ya�ta�ge�çi�re�cek�ça�-lış�mayı� ya�rat�mak�tır.�Bi�raz� son�ra� da�de�ği�ne�bi�le�ce�ği�miz�gi�bi� bi�zimbu�di�re�niş�çi�le�rin�kar�şı�sın�da�ve�ken�di�di�re�ni�şi�miz�den�çı�ka�ra�bi�le�ce�-ği�miz�en�iyi�so�nuç�ve�bu�kad�ro�ça�lış�ma�mı�zın�bi�ri�cik�an�lamı�da�as�-lın�da�bu.�Şu�ve�ya�bu�ka�dar�bir� in�sa�nın�ale�la�de�bir� top�lan�ması,�birge�liş�me�si,�ör�güt�len�me�si�de�ğil�ya�kıcı�bir�baskı,�im�ha�or�ta�mın�da�ya�-kıcı�bir�di�ren�me�nin�araç�ları,�bu�di�ren�me�yi�ola�naklı�kı�la�cak�tek�un�-sur;�kad�ro�lar�dır.�Na�sıl�bir�şey�da�ya�tı�yor�ta�rih�bu�an�lam�da�bi�ze?�Biröncü�çe�kir�dek�için�de�bu�lu�nan�ko�şul�la�ra�uy�gun�ola�rak�o�ko�şul�la�rınüs�te�sin�den�ge�li�ne�cek�ka�dar�ken�di�le�rin�de�dü�şün�ce,�ce�sa�ret,�fe�da�kar�-lık,�ör�güt�le�yi�ci�lik�üre�te�bi�le�cek�bir�ya�pı�ya�ula�şa�bil�me�li.�Ar�tık�Kür�-dis�tan’�da�ki�di�ren�me�ta�ri�hi�ni�ge�liş�ti�re�cek�öğe�ler�bun�lar�dır.�Evet,�buan�lam�da�“ön der ler ye tiş me li dir”�di�yo�ruz.�Ge�çen�se�ne�sık�sık�vur�gu�la�dı�ğı�mız�gi�bi�ama�tör�lük�ten�pro�fes�yo�-

nel�li�ğe�yö�nel�me�li,�za�man�la�ama�tör�lük�ten�yet�kin,�planlı,�güçlü,�ör�-güt�le�yi�ci�dev�rim�ci�ler�se�vi�ye�si�ne�çı�ka�rıl�ma�me�se�le�si�de�miş�tik.�Kür�-dis�tan�dev�ri�mi�ni�tüm�pra�tik�so�run�la�rı�na�mev�cut�te�o�ri�çer�çe�ve�sin�deçö�züm�ge�ti�re�bi�le�cek�pra�tis�yen�dev�rim�ci�ler,� son�de�re�ce� pra�tik� du�-yar�lılığı�yük�sek�olan,�mev�cut� tez�le�ri�ha�ya�ta�ge�çir�me�gücü�yük�sekolan,�bun�ları�de�net�le�me,�düş�ma�nın�tu�zak�la�rın�dan�ta�bii�ki�dost�la�rıngaf�le�tin�den�ko�ru�ya�cak�ka�dar�güçlü�olan�kad�ro�lar.�Bu�gün�Kür�dis�tanhal�kı�nın�en�çok�muh�taç�ol�du�ğu�ser�vet�ve�ya�üre�til�me�si�ge�re�ken�ser�-vet�bu.�So�ru�nu�böy�le�ce�koy�duk�tan�son�ra�he�men�bu�ayın�şe�hit�le�ri�ni�an�-

ma,�on�la�rın�anı�sını�güçlü�bir�di�ren�me�ye�dö�nüş�tür�me�ayı�ha�li�ne�ge�-ti�re�lim�de�miş�tik.�Evet,�de�min�söy�le�di�ği�miz�so�ru�nun�at�la�tıl�ma�sın�daen�güçlü�bir� te�me�lin�şe�hit�le�ri�mi�zin�anısı�ol�du�ğu�ke�sin�dir.�Ve�eğerher�türlü�in�sa�ni�yet�li�ye�te�nek�le�ri�mi�zi�en�ge�liş�kin�nok�ta�ya�çı�ka�rır�sak,gö�re�ce�ğiz�ki�bi�zim�di�re�niş� şe�hit�le�ri�mi�zin�anısı�üze�ri�ne�çok�bü�yükbi�na�lar�in�şa�et�me�ye�uy�gun�bir�ze�min�dir.�

Ha ki KA RER yol�da�şın�anı�sın�dan�baş�la�yıp,�en�son�Maz�lum�yol�-da�şın�anı�sı�na�gel�di�ği�miz�de�ve�bu�hal�ka�ları�bir�bir�le�ri�ne�bir�leş�tir�di�ği�-

255

miz�de,� gö�re�ce�ğiz�ki�mü�ca�de�le�mi�zin� al�tın�da�ya�tan�de�ğer�le�rin� an�la�-mını�ken�di�ken�di�mi�ze�la�yık�bir�tarz�da�izah�eder�sek,�gö�re�ce�ğiz�ki�as�-lın�da�ha�re�ke�ti�miz�pro�le�tar�ya�nın�en�güçlü�par�ti�si�ni�do�ğur�ma�ya�yat�-kın�ol�du�ğu�gi�bi,�bu�par�ti�nin�ön�der�li�ğin�de�en�güçlü�bir�di�ren�me�ha�re�-ke�ti�nin�oluş�ması�da�ola�sı�dır.�En�önem�li�si� de�bu�ra�da;� şu�ka�dar�dışola�nak,� şu�ka�dar�si�lah,� şu�ka�dar�dış� iliş�ki�ve�yi�ne�hal�kın�bu�ka�darcanlı�des�te�ğin�den�zi�ya�de�ön�ce�lik�le�bu�alan�da�ki�gü�cü�müzü�gö�re�lim.Şim�di�he�pi�niz�çok�iyi�bi�lir�si�niz�ki,�bi�zim�halk�bir�ta�vu�ğun�dan�ko�layko�lay�vaz�geç�mez,�bir�adım�lık�tar�la�sın�dan�yi�ne�ko�lay�ko�lay�vaz�geç�-mez,�bir�ço�cu�ğun�dan�ko�lay�ko�lay�vaz�geç�mez�ve�ge�rek�ti�ğin�de�bun�-lar�için�si�lah�ku�şa�nır�ve�ca�na�kas�te�der�ler.�Bir�ai�le�bü�tün�bun�ları�ya�-pa�bi�lir.�Şim�di�bi�zim�par�ti�ai�le�mi�ze�dik�kat�edi�lir�se,� sa�yı�ları�yüz�le�reva�ran�ve�her�bi�ri�si�Kür�dis�tan� so�mu�tu� açı�sın�dan�eş�siz�bir� di�ren�meabi�de�si�olan�ve�yi�ne�için�de�bu�lun�duk�ları�ko�şul�lar�gö�zö�nü�ne�ge�ti�ri�le�-cek�olur�sa,�yer�yü�zün�de�en�der�rast�la�nan�bir�di�ren�me�öğe�si�ol�duk�larıgö�rü�le�cek�tir.�En�zor�ko�şul�lar�da,� en�di�re�ni�le�me�ye�cek�yer�ler�de�di�re�-ne�bil�dik�le�ri,�tek�tek�ol�duk�ları,�ar�ka�la�rın�da�çok�güçlü�bir�ör�gütü�bu�-la�ma�dık�ları,�güçlü�bir�kül�tü�re,�güçlü�bir�di�ren�me�ge�le�ne�ği�ne�da�yan�-ma�dık�ları�hal�de...�Ör�ne�ğin�bir�Le�nin’�in�Rus�ya’�da�Rus�kül�tü�rü�ne�da�-yandığı,�bir�Vi�et�nam’�da�Vi�et�nam�ko�mü�nist�le�ri�gi�bi�güçlü�bir�ulu�saldi�ren�me�mi�ra�sı�na�sa�hip�ol�ma�dık�ları�hal�de�ve�bu�nun�gi�bi�ben�zer�biryı�ğın�hal�kın� ta�ri�hi�nin�kay�nak�landığı,� bir� yı�ğın�olum�lu�mi�ra�sa� rağ�-men,�biz�de�ki� hem�kül�tür�ola�rak,� hem�sos�yal�ge�liş�me�ola�rak,� hemdi�re�niş�ola�rak�çok�çok�olum�suz�bir�ze�mi�ni�ya�şa�dı�ğı�mız�bir�dö�nem�-de�or�ta�ya� çı�kan�ve�özel�lik�le�dı�şı�mız�da,� hiç� ce�sa�ret� edil�me�yen�biralan�da� sa�vaş�ve�ren�ve�da�ha�ön�ce�de�fa�lar�ca�be�lirt�ti�ği�miz�gi�bi,� birulu�sun,�bir� hal�kın�ye�ni�den�di�ril�me�sin�de�be�lir�le�yi�ci,� ka�ta�li�zör� rolüoy�na�yan�ki�şi�ler�dir�bun�lar.�Ve�el�bet�te�ki�ken�di�si�ne�karşı�sağ�du�yu�yu�yi�tir�me�yen�bir�ha�re�ket�ve

bu�ha�re�ke�tin� tem�sil�ci�le�ri,�böy�le�si�ki�şi�lik�le�ri� sı�ra�dan�ele�al�mak�ve�yaböy�le�an�ma�yıl�dö�nüm�le�rin�de�sa�de�ce�ha�tır�la�mak�de�ğil,�on�ları�tüm�ya�-şa�mı�na�mal�et�mek�zo�run�da�dır.�Ade�ta�on�la�rın�anı�sını�en�üre�ti�ci�kul�la�-nım�lar�ola�rak�gö�nül�le�ri�ne�ko�yup�yü�rüt�mek�zo�run�da�dır.�Bı�ra�ka�lımpar�ti�nin�si�ya�sal�çiz�gi�si�ni,�par�ti�nin�canlı�ya�şa�yan�ça�lı�şan�ları,�her�şey�-

256

den�ön�ce�par�ti�nin�bu�di�re�niş�abi�de�le�ri�ya�ka�mızı�bı�rak�maz.�Biz�sa�de�cege�le�ce�ğin�ağır�gö�rev�le�ri� al�tın�da�ezil�mi�yo�ruz.�Bir�de�geç�mi�şin�ağıranı�ları�al�tın�da�ezi�li�yo�ruz.�Ezil�me�yen�ve�ya�bu�duy�gu�yu�çok�güçlü�birşe�kil�de�ya�şa�ya�ma�yan�var�sa,�da�ha�çok� içi�miz�de�ve�hat�ta�dı�şı�mız�dager�çek�ten� in�san�dışı�bir�olay�la�karşı�kar�şı�ya�ol�du�ğu�mu�zu,�çok�soy�-suz�ca�sı�na�bir�dav�ra�nış�la�yüz�yü�ze�ol�du�ğu�mu�zu�söy�le�ye�bi�li�riz.�Böy�le�-si�ne�bir�geç�mi�şin�anı�sını�ar�ka�sı�na�alan,�çok�güçlü�bir� te�me�le� sa�hipolan�ha�re�ket�ler�çok� is�tis�na�ol�du�ğu�gi�bi,�böy�le�anı�la�rın�eze�eze�hük�-münü�ic�ra�et�ti�ği�bir�so�mut�pra�tik�de�is�tis�na�dır.�Evet�bi�li�yo�ruz�ki�bun�-lar�sa�de�ce�yıl�lar�da�ha�tır�lat�may�la�“şöy ley di, böy ley di”�de�mek�le�ge�çiş�-ti�ri�le�cek�anı�lar�de�ğil�dir.�Bun�lar,�çü�rümüş,�can�çe�ki�şen�ve�ta�rih�te�bi�ti�ri�-le�rek,�or�ta�dan�kal�dı�rıl�mak�is�te�nen�ama�20.�yy’�da�halk�ha�re�ket�le�ri�nin,dev�rim�ha�re�ket�le�ri�nin�en�güçlü�ol�du�ğu�bir�dö�nem�de� fa�a�li�yet�yü�rüt�-mek�is�te�yen�bir�hal�kın�mü�ca�de�le�si�nin�di�ri�liş�çi�güç�le�ri�ola�rak,�sa�de�cebir�par�ti�yi�ya�ra�tan,�bir�par�ti�yi�so�mut�laş�tı�ran�ol�gu�lar�ola�rak�de�ğil,�birhalkı�her�yö�nüy�le�var�et�me�nin� te�mel�da�ya�tıcı�güç�le�ri�ola�rak� ta�ri�hegeç�ti�ler.�Bu�di�re�niş� şe�hit�le�ri�nin�anı�sı�nın�ge�rek�le�ri�ni�ye�ri�ne�ge�tir�me�-mek�bir�çok�yö�nüy�le�suç�tur.�Evet,�Kür�dis�tan�halkı�bir�ta�vuk�için�adam�öl�dü�rür.�Ama�biz�yüz�-

ler�ce�ve�en�zor�ko�şul�lar�da�ve�ger�çek�ten�bir�çok�la�rı�nın�eşi�ne�en�derrast�la�na�cak�bu�ki�şi�le�ri,�bu�dö�nem�de�bu�yaş�la�rın�da�şe�hit�ver�mi�şiz.�El�-bet�te�ki�bun�la�rın�da�va�la�rı�nın�aman�sız�bir�şe�kil�de�ta�ki�bi,�bu�da�va�nınaman�sız�bir�bi�çim�de�biz�zat�ken�di�var�lık�la�rıy�la�bu�ar�ka�daş�la�rını,�buyol�daş�la�rın�ken�di�anı�la�rı�nın�ken�di�da�va�la�rını�yü�rüt�me�gücü�ke�sin�dir.Par�ti�he�re�ke�ti�mi�zin�bu�yü�rüt�me�nin�et�ki�sin�den�ken�di�si�ni�kur�tar�ma�sı�-nın�söz�ko�nu�su�ol�madığı�gi�bi,�Kür�dis�tan’�da�bun�dan�son�ra�ki�tüm�ulu�-sal�kur�tu�luş�si�ya�se�ti�nin,�tüm�ulu�sal�kur�tu�luş�ge�liş�me�le�ri�nin�bu�anı�larte�me�lin�de�yü�rü�tü�le�ce�ği�ke�sin�dir.�Bu�an�lam�da�on�ları�ulu�sal�kur�tu�lu�-şun�sağ�lam�bek�çi�le�ri,�ulu�sal�kur�tu�luş�da�va�sı�nın�en�güçlü�sür�dü�rü�cü�-le�ri�ola�rak�gör�me�li�yiz.�Bir�yan�dan�de�mek�ki�bi�ze�en�güçlü�bir�te�me�lisağ�la�ması,�di�ğer�yan�dan�bu� te�me�lin�anı�la�ra� la�yık� sür�dü�rül�me�si,�buanı�la�rın�sa�de�ce�ay�de�ğil,�gün�lük�bü�tün�par�ti�fa�a�li�yet�le�ri�ni�et�ki�le�yen,ör�güt�le�yen,�de�net�le�yen,�yi�ne�ulu�sal�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�mi�zin� tümzor�luk�la�rını�çö�zü�me�gö�tü�ren,�çö�zen,�et�ki�le�yen,�ör�güt�le�yen�anı�lar�ol�-

257

duk�la�rını�ve�da�ha�çok�da�bi�zim�ül�ke�ve�halk�ger�çek�li�ği�miz�açı�sın�danbun�la�rın�böy�le�ol�duk�ları� tar�tış�ma�sız�bir�ger�çek�lik�tir.�Evet�de�mek�kiönü�müz�de�ki�so�run�ları�çö�zer�ken�ara�ya�ca�ğı�mız�te�mel�güç�kay�nak�larıbu�dur,�bu�ra�da�yat�mak�ta�dır�ve�çok�bü�yük�bir�güç�kay�na�ğı�dır.�Bu�te�-mel�de�ki�bir�mü�ca�de�le�nin�as�lın�da�çö�ze�me�ye�ce�ği�prob�le�mi�ol�ma�ya�-cağı�bir�o�ka�dar�ke�sin�dir.�Böy�le�si�ne�bir� te�mel�de�ne�re�ye�gi�di�lir�se,han�gi�kapı�ça�lı�nır�sa�so�nuç�alın�ma�ması�müm�kün�de�ğil.�Hal�ka�gi�der�-se�niz�so�nuç�alır�sı�nız.�Dış�alan�da�iliş�ki�arar�sa�nız,�ken�di�ni�zi�mü�ca�de�-le�ye�ha�zır�lar�ken,�yi�ne�en�bü�yük�gücü�bu�ra�da�gö�rür�sü�nüz.�Özel�lik�lebir�kad�ro�için�çok�önem�li�olan,�doğ�ru�tarz�da�ölü�me�yak�laş�ma�nın�ve�-ya�ölümü�hiç�le�me�nin�ve�ölüm�süz�lü�ğe�git�me�nin�yo�lu�da�dü�zel�miş�tirbi�zim�için.�Mev�cut�ör�nek�ler�bu�nu�kat�be�kat�bi�ze�sun�muş�tur.�Ölümşim�di�çok�ko�lay�dır.�Ulu�sal�kur�tu�luş�doğ�rul�tu�sun�da�ki�mü�ca�de�le�de�ar�-tık�ölüm�süz�lük�yo�lu�açıl�mış�tır.�Dü�şü�ne�lim� ilk�olan� şey�ler� için�kanver�mek�çok�zor�dur.�He�nüz�ge�le�ce�ğin�ne�ola�cağı�kes�ti�ri�le�me�yen,mut�la�ka� şu�ra�da-bu�ra�da� im�ha� teh�li�ke�si�olan�bir�ha�re�ke�tin�çı�kar�larıiçin�top�ra�ğa�düş�mek,�çok�zor�bir�olay�dır.�Ama�eğer�dü�şen�baş�lar�ilkde�ğil,�yüz�de�ğil,�yüz�ler�ce�ol�muş�sa�o�za�man�ar�ka�da�ka�lan�lar�için�ge�-ri�ye�ka�lan� tek�yol;�bu�yol�da�yü�rü�mek�tir.�Bu�yü�rü�me� sa�de�ce�ka�lanyol�daş�lar�açı�sın�dan�de�ğil,�tüm�hal�kın�bu�yol�da�yü�rü�me�si�an�la�mın�da�-dır.�Bu�ke�sin�dir.�Par�ti�nin�bun�dan�son�ra�ki�fa�a�li�yet�le�rin�de�ve�ön�der�liket�ti�ği�ulu�sal�kur�tu�luş�mü�ca�de�le�sin�de�da�yattığı�en�önem�li�güç�kay�na�-ğı�dır.�El�bet�te�ki�bu�tek�güç�kay�na�ğı�mız�de�ğil,�mev�cut�si�ya�se�ti�miz,�si�-ya�sal�çiz�gi�miz,�her�dü�zey�de�si�ya�si-as�ke�ri-ör�güt�sel�çiz�gi�miz,�güç�ala�-bi�le�ce�ği�miz�kay�nak�lar�dır.�Bir�ör�güt� si�ya�set�siz�lik�ten,� çiz�gi�nin�ye�ter�-siz�li�ğin�den�ötürü�da�ğı�lır,�bö�lü�nüp�par�ça�la�nır� sü�rek�li.�Bi�zim� ise�çokgüçlü�ve�kap�sa�yıcı�bir� si�ya�si� çiz�gi�ger�çek�li�ği�miz�var.�Ça�lış�ma�la�rı�-mızı� epey�ce�kap�sı�yor;� sa�de�ce�par�ti�nin�mi�li�tan� fa�a�li�yet�le�ri�ni�de�ğil,kit�le�nin�gü�cünü�de�ha�yat�ta�tu�tu�yor�ve�sür�dü�rü�yor.�El�bet�te�bu�bir�güçkay�na�ğı�dır.�Yi�ne�kit�le�ler�le�bağ�la�rı�mız�var�hâ�lâ�gücü�olan�ve�hat�tabir�çok�alan�da,�bir�çok�par�ti�nin,�mi�li�tan�ve�üye�le�ri�nin�gü�cün�den,�bağ�-lı�lı�ğın�dan�çok�da�ha�güçlü�olan�kit�le�bağı�var.�Ölü�mü�ne�ha�re�ke�tebağlı�olan�lar�var.�En�zor�ko�şul�lar�da�bir�çok�ları� iş�ken�ce�de�öl�dü�rü�lü�-yor,�köylü,�iş�çi�ve�bir�ço�ğu�va�rını�yo�ğu�nu�böy�le�si�ne�zor�bir�dö�nem�de

258

par�ti�ye�ka�tık�ya�pa�bi�li�yor.�Böy�le�si�ne�bir�güç�kay�na�ğı�na� sa�hi�biz.Unut�ma�ya�lım�ki�di�ğer�ör�güt�le�rin�böy�le�bir�güç�kay�nağı�da�yok�tur�veen�önem�li�za�yıf�lık�lar�dan�bi�ri�ni�bu�alan�da�ya�şı�yor�lar.�Ya�ni�di�re�niş�şe�-hit�le�ri�nin�anısı�“yok”�de�ni�le�cek�ka�dar�za�vallı�ol�du�ğu�gi�bi,�yi�ne�si�ya�-sal�çiz�gi�le�rin�de�ki�za�yıf�lık,�net�siz�lik,�kit�le�sel�alan�da�ki�za�yıf�lık,�bu�ör�-güt�le�ri�gü�nü�müz�de�her�an�bö�lüp�par�ça�lı�yor,�öz�de�tü�ke�ti�yor,�bi�çim�decı�lız�laş�tı�rı�yor.�Bu�ko�num�la�rıy�la�bu�par�ti�ler,�her�türlü�en�tri�kay�la�kar�-şı�la�şın�ca�tu�tu�na�maz�bir�ha�le�ge�li�yor�lar.�Bun�la�rın�tam�ak�si�ne�olan�ha�-re�ke�ti�mi�zin� sü�rek�li�ge�li�şi�mi�nin� te�me�lin�de� sı�nı�fı�nın�ey�lem�kla�vu�zuolan�mark�sizm-le�ni�nizm�yat�mak�ta�dır.�Her�han�gi�bir� ide�o�lo�ji�de�ğil,mark�sizm-le�ni�nizm�yol�aç�mış�tır.�Yi�ne�her�han�gi�bir�sı�nı�fın�te�me�lin�dede�ğil,�iş�çi�sı�nı�fı�nın�ob�jek�tif�ger�çek�li�ği�ne�bağlı�ola�rak�ge�liş�ti�ril�miş�tir.�Bi�zim�de�min�bah�set�ti�ği�miz,�so�ru�nun�çö�zü�mün�de�üze�ri�mi�ze�dü�-

şe�nin�ya�pıl�ma�ması�dü�şü�nü�le�mez.�Bı�ra�ka�lım�şu�rayı�bu�rayı,�bu�ra�da�-ki�fa�a�li�yet�le�ri�mi�zin�bu�te�mel�de�da�ha�ağır�lıklı�ola�rak�üze�ri�ne�dü�şe�niyap�ma�ması�dü�şü�nü�le�mez.�Muh�taç�ol�du�ğu�muz�he�def�le�re�ulaş�mak� için�da�ya�na�ca�ğı�mız�bir�-

çok�olu�şum�var�dır.�Ve�bun�lar�bi�zi�Kür�dis�tan�dev�ri�mi�nin�seç�kin�mi�-li�tan�ları�ha�li�ne�ge�ti�re�bi�lir�di�yo�ruz.�İs�te�ni�len�ör�gü�tün,�is�te�ni�len�mi�li�-tan�ları�dü�ze�yi�ne�ge�ti�re�bi�lir�di�yo�ruz.�El�bet�te�bu�sü�reç�ten�bi�zi�alı�koy�mak�du�ru�mun�da�olan�ek�sik�lik�ler

ve�ha�ta�lar�var.�Şim�di�me�se�le�bun�ları� tek� tek� sa�yıp�dök�mek�de�ğil,bu�ha�ta�ve�ek�sik�lik�ler�de�min�say�dı�ğı�mız�öğe�ler�kar�şı�sın�da�bi�zi�iler�-le�mek�ten�alı�ko�ya�cak,�gi�de�ri�le�me�ye�cek�den�li�bü�yük�ha�ta�ve�ek�sik�-lik�ler� de�ğil�dir.�Ve�özel�lik�le�mü�ca�de�le�nin�bu�gün� sa�hip�ol�du�ğu�ko�-şul�ları�dü�şü�ne�cek�olur�sak,�çok�az�ki�şi�nin�sa�hip�ola�cağı�bu�ko�şul�larda�bu�ha�ta�ve�ek�sik�lik�le�ri�gi�der�me�ye�cek�du�rum�da�olan�ki�şi�ler�mi�-yiz?�Ya�şa�dı�ğı�mız�ko�şul�lar� bu� cins�ten�ko�şul�lar�mı�dır?�Ke�sin�lik�lede�ğil!�Mev�cut� ha�ta� ve� ek�sik�lik�le�rin� bü�yük�lü�ğü�ne� inan�mı�yo�ruz.Bun�la�rın�faz�la�me�se�le�ya�pı�la�ca�ğı�na�yi�ne�inan�mı�yo�ruz.�De�min�say�-dı�ğı�mız�olum�lu�yö�ne�gö�tü�rücü�öğe�ler,�fak�tör�ler�o�ka�dar�hızlı�ge�liş�-me�ye�yol�açı�yor�ki,�par�ti�nin�is�te�ni�len�si�ya�sal�çiz�gi�si�ne�gö�re�bir�ör�-güt�len�me�yi� ya�rat�ma�mız�müm�kün�dür.�Bu�ko�nu�da� tah�mi�nen�bazıha�talı�eği�lim�ler�ola�bi�lir.�Ha�talı�yak�la�şım�lar,�özel�lik�le�ken�di�ni�ge�liş�-

259

tir�me�de� zor�luk�lar� or�ta�ya� çı�ka�bi�lir.�Ken�di�ni� de�ğiş�tir�me�de,� ye�ni�le�-me�de�par�ti�nin� tüm�varlığı� için�yap�tı�ğını�ki�şi�nin�ken�di�bün�ye�sin�deyap�ması�son�de�re�ce�zor�ola�bi�lir.�Ama�şu�rası�unu�tul�ma�sın�ki,�gü�nü�-müz�de�bir�ki�şi�nin�ken�di�si�ni�ge�liş�tir�me�si�ken�di�ba�şı�na�ol�mu�yor,�bir�-çok�yar�dımcı� öğe� işe� ka�rı�şı�yor� ve�ge�nel�de�ki� ge�liş�me�ye� epey�hiz�-met�edi�yor.�Yal�nız�ken�di�ça�ba�la�rı�nız�la�da�dev�rim�ci�ol�mu�yor�su�nuz,di�ren�me�yap�mı�yor�su�nuz.�De�min�say�dı�ğı�mız,�her�şey�den�ön�ce�şanlıbir�geç�miş,�doğ�ru�bir�si�ya�sal�çiz�gi,�güçlü�bir�halk�bağ�lılığı�en�bü�-yük�yar�dım�cı�mız�dır.�Her�hal�de�ko�lek�ti�vizm�bi�raz�biz�de�var,�ya�ni�di�ya�lek�tik�ma�ter�ya�-

lizm�an�layışı� ge�re�ği� ne�re�de,� na�sıl� da�ya�na�ca�ğı�mızı� unut�ma�mış�sak,bu�güç�le�rin�bi�zi�ge�liş�tir�di�ği�ve�en�azın�dan�par�ti�nin�iş�le�vi�ni�şu�ve�yabu�oran�da�kav�ra�ya�bi�le�cek�bir�kad�ro�ha�li�ne�ge�ti�re�ce�ği�ke�sin�dir.�Vebi�zi�böy�le�si�bir�dö�ne�min�içi�ne�gir�mek�ten�alı�ko�ya�cak�faz�la�bir�şeyde�yok�tur.�Ve�özel�lik�le� bü�tün�ko�şul�lar� bu�nu�da�ha�da�hız�lan�dırdı.Mev�cut� bi�raz� ön�ce�uzun�uzun� an�lat�tı�ğı�mız,� böl�ge�de�ki� ge�liş�me�ler,ül�ke�de�ki�ge�liş�me�ler,�par�ti�nin�si�ya�sal�çiz�gi�si,�par�ti�nin�mi�rası,�kit�le�sitü�müy�le�bi�zi�zor�lu�yor.�Dev�ri�min�dev�or�du�su�nu�oluş�tur�mak�açı�sın�-dan�bir�avuç�kad�ro�di�yo�ruz.�Ama�Tür�ki�ye�so�mu�tu�açı�sın�dan�ta�rih�teen�güçlü�bir�ça�lış�mayı�ya�şa�yan�kad�ro�lar�ola�rak�biz�hiç�de�gö�rev�le�-ri�mi�zin�üs�te�sin�den�ge�le�me�ye�cek�du�rum�da�de�ği�liz.�Bu�fa�a�li�yet�le�ri�-miz�bi�le�mev�cut� yapı� bi�raz�da�ha�ge�liş�ti�ri�le�rek,� arın�dı�rı�la�rak,� güç�-len�di�ri�le�rek�so�nu�cu�na�ula�şır�sa,�bazı�tek�nik,�bazı�coğ�ra�fik�zo�run�lu�-luk�lar�dan�kur�tu�lur�sa,�as�lın�da�“ül ke so mu tuy la kay naş ma mız eşit tirtop ye kün ge li şen di ren me ha re ke ti miz dir”�di�ye�bi�li�riz.�Bi�lin�mek�te�dir�ki,�önü�müz�de�ki�sü�reç�di�ren�me�sü�re�ci�dir.�Kad�ro�lar

her�han�gi�bir�şe�yi�kar�şı�la�mı�yor.�Bir�di�ren�me�nin�ge�rek�li�li�ği�ni�kar�şı�-la�ya�cak�lar.�Yal�nız� bir� ide�o�lo�ji,� pro�pa�gan�dayı� de�ğil,� sı�ra�dan�par�tiör�güt�le�yi�ci�si�de�ğil,�bir�çok�alanı,�her�şey�den�ön�ce�kit�le�le�rin�tüm�ya�-şa�mını�ye�ni�den�an�la�ma,�ta�nı�ma,�de�ğiş�tir�me�bi�lin�cin�de�ola�rak,�par�-ti�nin�öz�ör�güt�len�me�si�ni� yap�ma�ları� ge�rek�ti�ği� gi�bi,� kit�le�le�rin� ör�güt�-len�me�si�ni,�or�du�ör�güt�len�me�si�ni�bu�nu�iç�te�ve�dış�ta�ge�liş�tir�mek�du�-ru�mun�da�olan�kad�ro�lar�ola�cak.�Ül�ke�miz�de�say�gı�de�ğer� tek�soy�lu�ya�şan�tı�nın�ken�di�si�dir�bu�fa�a�li�-

260

yet,�uğ�ra�şı�la�cak�baş�ka�bir�şey�yok.�İş�ara�nır�da�bu�lu�na�maz,�ek�mekara�nır�bu�lu�na�maz,�en�ufa�cık�bir�na�mus�lu�günü�ya�şa�ma�iz�ni�ve�ri�le�-mez.�He�le� biz� ol�duk�tan� son�ra� bu� tü�müy�le� im�kan�sız.�Biz� bun�ları,kat� be�kat� ve�ril�se� de� ta�lep� et�mi�yo�ruz.� İm�kan�sızlığı� ya�nın�da� ta�lepet�me�kü�çüklüğü�yok.�Biz�de�ol�ma�ması� ge�re�ken�hu�sus�tur.�Di�ğeryan�dan� tü�müy�le�köp�rü�le�ri�bu� te�mel�de�atmış�ki�şi�ler�ola�rak,�bu�ka�-dar�ağır�lıklı�prob�lem�le�re,�bun�la�rın�çö�zü�mü�ne�yü�rü�yo�ruz...�Ta�bii�kibu�ko�nu�da�ki�şi�ler�yal�nız�bı�ra�kıl�ma�ma�lı�dır.�Ko�lek�ti�vizm�le,�bi�rey�selini�si�ya�tif�çok�güçlü�bir�iliş�ki�için�de�rol�le�ri�ni�oy�na�ma�lı�dır�lar.�Ve�yi�-ne,�zor�luk�lar�dan�çok�bah�se�di�le�bi�lir,�ola�nak�sız�lık�lar�dan�çok�bah�se�-di�le�bi�lir.�Evet,�de�min�söy�le�di�ği�miz�gi�bi�en�zor�ko�şul�lar�da�bi�le�mü�-ca�de�le�yi� sür�dü�rüp�bu�nu�ha�ya�tıy�la� öde�yen�le�rin� ya�rattığı� çok� şanlıbir� geç�mi�şi�miz�var�dır.�Zo�ra� gir�di�ği�miz�de�bun�ları� ha�tır�lar�sak,� bir�-çok�şe�yi�çö�züm�le�riz.�Par�ti�nin�ör�güt�len�me�fa�a�li�ye�ti�ne�önü�müz�de�ki�dö�nem�de�yü�rü�ye�ce�-

ğiz.�Mev�cut�ha�zır�lık�la�rı�mızı�bir� so�nu�ca�ulaş�tır�mak� is�ti�yo�ruz�ve�buha�zır�lık�ları� bir� ka�lı�ba�dö�ke�ce�ğiz.�Ya�şa�dı�ğı�mız� son�ay�la�rın�ha�zır�lıkan�la�mın�da�son�ay�lar�ol�du�ğu,�par�ti�nin�mi�li�tan�fa�a�li�yet�le�ri�ni�ye�ni�denve�da�ha�güçlü�bir� te�mel�de�baş�lat�ma�mı�zın�önü�müz�de�ki�dö�ne�minözel�li�ği�ni� be�lir�le�ye�ce�ği�ni� söy�le�ye�bi�li�riz.�Ve�bu�dö�ne�min�önem�lioran�da�ya�şan�ma�ya�baş�la�dı�ğını,�bir�kaç�yıl�dır�yü�rüt�tü�ğü�müz�fa�a�li�yet�-le�rin�bir�so�nu�cu�ola�rak�ar�tık�bu�dö�ne�me�gi�ril�di�ği�ni�söy�le�ye�bi�li�riz.�Ya�pıl�ması�ge�re�ken�en�son�ha�zır�lık�lar� ta�bii�yi�ne�var,�hem�te�o�-

rik,�hem�pra�tik�ola�rak,�is�ter�as�ke�ri,�is�ter�si�ya�si,�is�ter�kit�le�sel,�bü�-tün�alan�lar�da�ör�güt�len�me�nin�pra�tik� so�run�la�rı�nın,�pra�tik�plan�lan�-ma�sı�nın�iyi�kav�ran�ması,�me�se�le�yi�ar�tık�yal�nız�ca�te�o�rik�tah�lil�dü�-ze�yin�de�de�ğil,�pra�tik�plan�la�ma�dü�ze�yin�de�de�ele�al�mak,�ta�li�mat�-lar� dü�ze�yin�de� ele� al�mak,� par�ti�nin� en� ba�sit� hüc�re�sin�den� en� üstgru�bu�na� ka�dar� ge�li�şim� yol�la�rını� tu�ta�lım� in�ce�le�mek,� ir�de�le�mek,bu�ko�nu�da�so�mut,�ge�liş�kin�an�la�yış�lar,�açık�la�ma�lar�ge�liş�tir�mek�vebu�nu�de�ne�me-sı�na�may�la�ya�vaş�ya�vaş�şu�ve�ya�bu�ala�nın�da�ha�ya�tage�çir�mek,� ye�ni� dö�ne�me� gir�me�mi�zin� en� güçlü� ve� en� gö�ze� ba�tıcıbe�lir�ti�le�ri�ola�cak�tır.�Dik�kat�edi�lir�se�önü�müz�de�ki�ay�lar�ta�ma�miy�leböy�le�si�ne�ça�lış�ma�la�rın�so�nu�ca�bağ�la�na�cağı�ay�lar�ola�cak�tır.�Ta�bii

261

ki� böy�le� bir� dö�ne�min� içi�ne� gi�rer�ken�mev�cut� ha�ta� pa�yını� en� azain�dir�ge�mek� zo�run�da�yız.� Son� ay�ları� böy�le� de�ğer�len�dir�me� zo�run�-lu�lu�ğu�muz�var�dır.�Bir�çok�haklı�ne�den�ler�le�be�lir�le�di�ği�miz�zo�run�-lu�luk�lar�var�dır.�En�üst�dü�zey�de�ki�mi�li�ta�nı�mız�dan�en�sı�ra�dan�üye�-mi�ze� ka�dar� her�ke�sin� ken�di�ni� bu� te�mel�de� bir� göz�den� ge�çir�me�yeih�ti�yacı� var�dır.� İs�tis�na�sız� söy�lü�yo�ruz,� ki�mi�sin�de� az,� ki�mi�sin�deçok�ye�ni�dö�ne�min�ko�şul�la�rı�na�uy�mak,�he�pi�mi�zin�gö�zö�nün�de�tut�-ması� ge�re�ken� bir� hu�sus.�He�pi�mi�zin� ye�ni� dö�ne�min� özel�lik�le�ri�negö�re� ör�güt� ge�liş�tir�me�ye,� pra�tik� fa�a�li�yet� yü�rüt�me�ye� ih�ti�yacı� var�-dır.�Ve� ke�sin�lik�le� is�tis�na� ta�nı�ma�ma�lı�yız.�Böy�le� güçlü� bir� ham�leson�de�re�ce�zo�run�lu�dur.�Ve�her�şey�den�ön�ce�de,�biz�bu�nu�ken�di�-miz�de�baş�lat�ma�ge�re�ği�ni�duy�ma�lı�yız.�Evet,�de�ği�şik�uz�man�lık�al-an�ları,� iş�bö�lümü� alan�ları� ola�cak�tır.�Ama� ge�ne�lin� ge�rek�le�ri�ninmut�la�ka�ye�ri�ne�ge�ti�ril�me�si�de�ge�re�ki�yor.�Ve�bu�ta�bii�ki�bü�yük�birzor�lan�mayı� içe�rir,�ki�şi�nin�ken�di�si�ne�karşı�ver�di�ği�sert�bir�mü�ca�-de�ley�le,�yi�ne�ki�şi�nin�par�ti�çiz�gi�si�ne�ulaş�mak�için�sar�fe�de�ce�ği�ya�-kıcı� bir� ça�bay�la�müm�kün�dür.�Ör�güt�sel� ya�pıyı� ya�rat�mak� an�cakböy�le�müm�kün�dür.�Tüm�ge�li�şim� sü�re�ci� adı�na� “pro fes yo nel ör -güt”� de�ni�len� böy�le� bir� ör�güt�len�me�ye� doğ�ru� git�ti�ği�mi�zi� gös�ter�-mek�te�dir.�Böy�le�bir�ör�güt�len�me�nin�de�ka�lıcı,�sü�rek�li�ve�ge�liş�ti�ri�-ci�bir�mü�ca�de�le�nin�te�mel�taşı�ol�du�ğu�bi�lin�mek�te�dir.�Hiç�bir� ne�den�le�bu� sü�re�cin� zo�run�lu�kıldığı� ro�lün�oy�nan�ması� en�-

gel�le�ne�me�ye�cek,�yi�ne�or�ta�ya�çı�ka�bi�le�cek�içi�miz�de�ol�du�ğu�gi�bi�dı�şı�-mız�da�da�hiç�bir�en�gel�bi�zi�böy�le�bir�ör�gü�te�ulaş�mak�tan�alı�ko�ya�ma�-ya�cak�tır.�Mev�cut�prob�lem�le�rin�da�ha�iyi�bir�açık�la�ma�sı�nın�müm�künola�bi�le�ce�ği� be�lir�len�miş�tir.�Ve�bu�gün�bu�ra�da�ol�ma�yan,� çok�de�ği�şikalan�lar�da�bu�lu�nan�ları�ve�biz�den�da�ha�ge�ri�de�kalmış�ola�bi�li�ne�ce�ği�nihe�sa�ba�ka�ta�rak�bu�açık�la�mayı�yap�mak�zo�run�da�yız.�Ama�ar�tık�dev�-rim�ya�pa�cak�bir� ör�güt�ol�du�ğu�mu�zu,�bü�yük� ta�lih�siz�lik�ler�ol�maz�sa,bi�zi�du�ru�mu�muz�dan�alı�ko�ya�cak�en�gel�ler�or�ta�ya�çık�maz�sa,�ar�tık�ge�-le�cek�yıl� de�me�ye�ce�ğiz,� bu�yıl� için�de�ki� ay�la�rın�da�böy�le�si�ne� ay�larola�bi�le�ce�ği�ni,�dev�rim�ya�pa�cak�ör�güt�len�me�nin�ar�tık�taş�la�rı�nın,�tuğ�la�-la�rı�nın� şu�ra�da-bu�ra�da�örül�me�ye�baş�la�na�cak� ay�lar�ola�ca�ğını,� bu�-günkü�du�rum�dan�yo�la�çı�ka�rak�be�lir�te�bi�li�riz.�Ve�ben�ce�bu�ra�da�ki�ça�-

262

lış�ma�mı�zın�öne�mi�de�ken�di�si�ni�bu�nok�ta�da�or�ta�ya�koy�mak�ta�dır.�Bizböy�le�şe�ref�li,�ger�çek�ten�çok�yü�ce�olan�bir�gö�re�vi,�ken�di�öncü�kad�roça�lış�ma�mız�la�ha�ya�ta�ge�çi�re�bi�li�riz.�Ha�re�ke�ti�miz�bü�yük�kad�ro�ya�rat�-ma�nın� en�gin�ola�nak�la�rı�na� sa�hip�tir.�Ama�bu�nu�bu�ka�dar�ko�lek�tiftarz�da�uzun�sü�re�den�be�ri�ça�lı�şan�ve�bu�emek�le�ri�nin�so�nuç�la�rını�ençok�al�ma�du�ru�mun�da�olan�bu�alan� ça�lış�ma�mı�za�ha�va�le� et�mek,�buça�lış�ma�dan�bu�nu�bek�le�mek�hem�hak�kı�mız,�hem�gö�re�vi�miz�dir.�Kı�-vanç�la� sa�rıl�ma�mız�ge�re�ken,�vaz�ge�çe�me�ye�ce�ği�miz,� hak�kı�mız�olanböy�le�si�ne�bir�gö�re�vi,�böy�le�si�ne�yü�ce�bir�gö�re�vi�biz�den�baş�ka�sı�na�bı�-rak�mak,�as�lın�da�baş�ka�ları�bi�zi�zor�la�sa�bi�le�ka�bul�ede�me�ye�ce�ği�miz,onu�ru�mu�za,� iti�ba�rı�mı�za�karşı� iş�len�miş�bir�ha�ta�ola�rak�gö�re�ce�ği�mizbir�hak�kı�mız,�bir�gö�re�vi�miz.�Za�ten�bi�zim�de�böy�le�bir�ça�lış�mayı�bute�mel�de�yap�ma,�bu� te�me�le�bağlı�ola�rak�ha�re�ket� et�me�dü�şün�ce�miz,inan�cı�mız�la,�hiç�bir�ki�şi�nin� (is�ter�en�üst�dü�zey�de�ol�sun,� is�ter�en�altdü�zey�de�ol�sun)�tüm�gü�cü�müzü�böy�le�bir�ge�liş�me�den�alı�ko�ya�ma�ya�-cağı,�dı�şı�mız�da�ki�ge�liş�me�le�rin�ve�hiç�bir�ira�de�nin�bu�ko�nu�da�ba�şa�rı�-ya�ula�şa�ma�ya�cağı�ke�sin�dir.�Ama� şu�da� ar�tık�ke�sin�ol�malı� ki,� bizşim�di�ye�ka�dar�da�ha�çok�tek�tek�ve�ya�grup�grup�yü�rüt�tük�fa�a�li�ye�ti�-mi�zi.�Bun�dan�son�ra�çok�güçlü�bir�ko�lek�ti�vizm�le�ve�bu�te�mel�de�çokgüçlü�bir�ini�si�ya�tif�le,�ar�zu�ve�coş�kuy�la�ve�ger�çek�ten�bir�bü�tün�ola�-rak�ade�ta�Le�nin’�in�“ve rin bi ze yü zel li ki şi yi, biz Rus ya’ nın al tını üs -tü ne ge ti re lim”�de�di�ği�cins�ten� in�san�lar�ol�mayı�ar�zu�la�mak�la,�bu�nunge�rek�le�ri�ni� ye�ri�ne�ge�tir�mek�le�önü�müz�de�ki�gün�le�rin�üze�ri�ne�yü�rü�-me�li�yiz.�Yi�ne�bu�nun�için�ge�re�ken�ener�ji�yi�de�min�bah�set�ti�ği�miz�kay�-nak�lar�dan�bu�la�bi�le�ce�ği�mi�ze�gü�ven�me�li�yiz.�Ha�ta�ve�ek�sik�lik�le�ri�mi�zibu�gü�ce�da�ya�na�rak,�hem�de�kı�sa�sü�re�de�gi�de�re�bi�le�ce�ği�mi�ze,�ken�di�-mi�zi�çok�güçlü�bir�şe�kil�de�atı�lım�ya�pa�bi�le�cek�bir�ko�nu�ma�ge�ti�re�bi�-le�ce�ği�mi�ze�gü�ven�me�li�yiz.�Bu�dü�şün�ce�ve� inanç�lar�la�önü�müz�de�ki,�özel�lik�le�Ma�yıs�ayı�ve

da�ha� son�ra�ki� ay�lar�da,� baş�ta� di�re�niş� şe�hit�le�ri�mi�zin� anı�sını� olan�cagü�cü�müz�le� ken�di� ya�şan�tı�mı�zın,� par�ti�mi�zin� ye�ni�len�me�si�nin,� güç�-len�me�si�nin,�ge�liş�me�si�nin�te�mel�bir�öğe�si�ha�li�ne�ge�ti�re�rek�ve�bu�nupar�ti�nin�ön�der�li�ğin�de�yük�sel�te�rek�yü�rü�ye�ce�ğiz.�Bu�nu�Ulu�sal�Kur�-tu�luş�Cep�he�si’�nin� te�mel�bir�harcı�ha�li�ne�ge�ti�re�lim.�Kit�le�le�ri�mi�zin

263

duy�du�ğu�güçlü�gü�ve�ne�la�yık�ol�ma�sını�bi�le�lim.�Par�ti�mi�zin�si�ya�sal,as�ke�ri,�ör�güt�sel�çiz�gi�si�nin�doğ�ru�lu�ğu�nun�sağ�ladığı�güç�le�güçlü�birpra�ti�ğe�yö�nel�me�si�ni�bi�le�lim.�Bun�dan�son�ra�ki�ça�lış�ma�sü�re�ci�mi�zin,ça�lış�ma�pra�ti�ği�mi�zin� bu� inanç� ve� dü�şün�ce�ler,� bu� şe�hit�le�ri�mi�zinanı�sı�na�ya�ra�şır�bir�tarz�da�ha�ya�ta�ge�çi�ri�le�ce�ği�ve�canlı�so�mut�ba�şa�-rı�la�rın�da�alı�na�ca�ğını�gö�re�bi�le�ce�ği�mi�zi�umu�yor�ve�bu�an�lam�da�ça�-lış�ma�la�rı�nız�da�ba�şa�rı�lar�di�li�yo�ruz.�Bir�kez�da�ha;�Ya�şa�sın�PKK�di�re�niş�şe�hit�le�ri�nin�anısı!PKK�di�re�niş�şe�hit�le�ri�nin�anısı�ölüm�süz�dür!Ya�şa�sın�1�Ma�yıs!Kah�rol�sun�em�per�ya�lizm�ve�sö�mür�ge�ci�lik!

Par ti Ön der li ği1 Ma yıs 1982

264