Lënda: Biokimi klinike Tema: Acidoza metabolike

Mentor:Prof.Dr Hidajet PaqariziPunoi: Brikena Begolli

Acidoza metabolike

• Acidozë metabolike quhet ajo gjendje e organizmit e karakterizuar nga grumbullimi parësor I acideve (me përjashtim të acidit karbonik) , humbja e bazave në gjak apo në mjedis brendaqelizor.

• Acidoza metabolike ndahet në dy kategori të mëdha:

1. Acidoza metabolike tip I dhe2. Acidoza metabolike tip II

• Acidoza metabolike tip I: kur humbin karbonatet nga lëngu ekstraqelizor, atëher për tu ruajtur elektroneutraliteti mbahen kloridet dhe formohet acidozë hiperklorenike.

• Acidoza metabolike tip II: kur në organizëm rriten anionet e pamatshme atëhere shkaktohet acidozë me tepricë anionike si p.sh tek diabeti, isuficienca renale, helmimi me metanol dhe acidoza laktike (ku rritet acidi laktik)

Etiologjia e acidozave metabolike

• Marrja e tepërt e klorurit të amonit që përdoret për acidifikimin e urinës, argininës hidroklorike që përdoret për mjekimine alkalozës metabolike mund të çojnë në një acidozë të rëndë klinike.

Shkaqet më të rëndësishme të acidozës metabolie janë:• Shtimi I prodhimit të acidit beta-hidroksibutirik dhe atij

acetoacetik gjatë ketoacidozës diabetike dhe gjendjeve të urisë.

• Shtimi I prodhimit të acidit laktik si rrjedhojë e mosfurnizimit të mirë të indeve më oksigjen. Kjo ndodhë gjatë gjendjeve të shokut, mbidozimi me fenformin, ushrimve të rrënda muskulore anaerobike, acidozës esenciale laktike, helmimit me metanol etj.

• Ulja e sekretimit të acideve me urinë në tubulin kolektor

• Rritja e jashtëqitjes së bikarbonateve me urinë në tubulin proksimal

• Rritja e eliminimit te bazave me rrugë inesinale

• Acidoza e hollimit të tepërt të lëngjeve jashtëqelizore, kjo shkaktohet me rastin e marjes së teper të lëngjeve endovenoze dhe në këtë mënyre bëhet ulja e kapacitetit buferik (ulja e bazës së excess-it ).

Biokimia e acidozës metabolike

• Grumbullimi I acideve në gjak apo humbja e bazave shkakton një rënie të përqendrimit të bazës exsess-it në plazmën e gjaku dhe në lëngun jashtëqelizor. PH ulet, ngacmohen kemoreceptoret dhe nxitet ventilimi alveolar.

• Mungesa e vazhdueshme e bazave-chronic baze deficit: ka të bëjë me ato vlera të ekuilibrit acido-bazik që takohet tek personat me acidozë diabetike ose acidozë renale si dhe tek të vegjëlit me gastroenterite.

• Ulja e PH ndikon në hiperventilimin alveolar që synon të frenojë uljen e mëtutjeshme të PH.

• Kompenzimi respirator: gjendje hiperventilimi që ul vlerat e P-HCO2 deri ne 10 mmHg.

• Acidoza e rëndë e cila shkon deri tek 7.15 bllokon qendrën respiratore, kështu mbivendoset acidoza respiratore metabolike dhe përkeqësohet gjendja e pacientit.

Ndryshimet e ekuilibrit acido-bazik ndikojnë edhe në balancën hidro-elektrolitike.

• Kur acidoza shkaktohet nga prodhimi i shtuar i acideve në organizëm atëherë kemi ritje të anioneve si : laktatin e beta hidroksibutiratin apo acetoacetatin.

• Në qoftë se acidoza është shkak I uljes së ekskretimit renal kemi rritje të klorureve, sulfateve dhe fosfateve.

• Në acidoza e krijuar nga humbja intestinale e bikarbonateve të Na përqendrimi I Na në plazmë mund të ulet. Pas kësaj shkaktktohet edhe humja e ujit, kjo shkakton një tkurje të hapsirës ujore plazmatike dhe bën qe përqendrimi I Na të mbetet normal dhe krijohet acidoza metabolike hiperkloremike.

• Acidoza metabolike hiperkloremike krijohet me rastin e humbjeve të mëdha të ujit dhe me ritjen e përqendrimin e Cl derisa përqendrimi I Na mbetet normal.

• Në përgjithësi gjatë a.m përqendrimi plazmatik I K+ ka prirje të rritet kur PH I plazmës tenton të ulet. Mendohet që kjo dukuri I detyrohet zhvendosjes se joneve K+ nga qeliza e organizmit në mjedisin jashtëqelizor.

• Përsa I përket urinës PH është e ulët kurse ekskretimi I joneve amonium me anë të urinës është I lartë.

• Në rastë se PH e gjakut është nën shifrën 7.20 ç`rregullohet veprimtaria e trurit dhe vihen re ndryshime elektroencefalografike, kjo gjendje mund të shoqerohet me shenja klinime si nauze, vjellje, lodhje, ngacmim nervor deri sa ka mundësi të shfaqet edhe gjendja komatoze. Kur PH ulet nën 6.8 miokardi ndërpret punën e tij

Menagjimi • Hapi I parë në menagjimn e acidozës mtabolike është

identifikimi dhe korigjimi I shkaktarëve p.sh diaresë, korigjimi I shokut, ndërprerja e barnave.

• Acidoza metabolike është e lidhur me rrënjen e Na dhe ujit dhe në këtë rast nevojiten langjet IV.

• Përdorimi I bikarbonateve me infuzion është mënyra më e mirë e korigjimi të acidozës metabolike .