BO CO NH GI CUI K Chng trnh H tr Pht trin Ninh Phc huyn Ninh Phc, tnh Ninh Thun H Ni, thng 9 nm 2014 i MC LC DANH MC BNG ....................................................................................................................... iii DANH MC HNH ........................................................................................................................ iv DANH MC PH LC .................................................................................................................... v DANH MC VIT TT ................................................................................................................... vi PHN I: GII THIU ...................................................................................................................... 1 Chng I: Tm tt tng quan ....................................................................................................... 1 1.1.Mc ch ca nh gi ............................................................................................................ 1 1.2.Phng php nh gi ............................................................................................................ 1 1.3.Chn mu nh gi ................................................................................................................. 2 1.4.Hn ch ca nh gi .............................................................................................................. 2 PHN II: TNG QUAN BO CO.................................................................................................... 4 Chng II: Bi cnh ca chng trnh trong bi cnh chung ca a phng ................................. 4 2.1. Bi cnh chng trnh.................................................................................................................. 4 2.2. i tng kho st ca chng trnh .......................................................................................... 5 Chng III: Tm lc cc hot ng chnh, phng php trin khai v kt qu chng trnh t nm 2001 n nm 2014 .............................................................................................................. 6 3.1. Phng php trin khai ............................................................................................................... 6 3.2. Cc giai on hot ng ca Chng trnh H tr Pht trin huyn Ninh Phc ...................... 6 3.3. Cc hot ng ca Chng trnh H tr Pht trin huyn Ninh Phc ...................................... 6 PHN III: NH GI THC T ..................................................................................................... 11 Chng IV. Tnh hiu qu ca chng trnh ................................................................................ 11 4.1. C s trin khai chng trnh v i tng hng li .............................................................. 11 4.2. Quy trnh ln k hoch v thc hin .......................................................................................... 11 4.3. Gim st v nh gi .................................................................................................................. 14 4.4. Ngn sch ................................................................................................................................... 15 4.5. u tin Chng trnh 1. Sinh k thay th v nng nghip bn vng ........................................ 15 4.6. u tin Chng trnh 2. Nng cao trch nhim gii trnh v tnh on kt nhn dn nhm thay i x hi, tng cng lnh o tr v tn nhim x hi dn s ...................................................... 19 4.7. u tin Chng trnh 3. Thc y bnh ng trong tip cn gio dc cht lng cho tr em . 23 4.8. u tin Chng trnh 4. ng ph vi tc ng ca thin tai v bin i kh hu bng cc phng php ly con ngi lm trung tm ...................................................................................... 26 4.9. u tin Chng trnh 5. Xy dng cc gii php x hi v chnh tr cho ph n v tr em gi 28 4.10. HIV/AIDS ................................................................................................................................... 34 ii Chng V: Tnh nh hng/tc ng ca chng trnh .............................................................. 34 5.1. nh gi chung ........................................................................................................................... 34 5.2. u tin Chng trnh 1 .............................................................................................................. 35 5.1.u tin Chng trnh 2 ......................................................................................................... 38 5.2.u tin Chng trnh 3 ......................................................................................................... 39 5.3.u tin Chng trnh 4 ......................................................................................................... 43 5.4.u tin Chng trnh 5 ......................................................................................................... 43 Chng VI: Tnh bn vng v kh nng nhn rng ca chng trnh ........................................... 44 Chng VII. Nhng tn ti v gii php c th ............................................................................ 47 7.1.Nhng kh khn t a phng ........................................................................................... 47 7.2.Nhng thch thc t pha chng trnh .............................................................................. 49 Chng VIII. Bi hc kinh nghim ............................................................................................... 51 Phn ny phn nh nhng thun li v kh khn m c th nh hng tch cc hoc cn tr vic thc hin cc chng trnh. Nhng phn nh ny xut pht t gc nhn ca ngi c kho st v ca nhm nghin cu ................................................................................................................... 51 8.1. Thun li .................................................................................................................................... 51 8.2. Kh khn .................................................................................................................................... 51 PHN IV- KT LUN .................................................................................................................... 53 Chng IX: Kt lun v xut .................................................................................................. 53 9.1.Kt lun ................................................................................................................................. 53 9.1.1.Nhng thnh cng ca chng trnh ............................................................................ 53 9.1.2.Nhng iu c th ci thin .......................................................................................... 54 9.2. Khuyn ngh ............................................................................................................................... 55 Chng X: Nhng cu chuyn in hnh v s thay i trong sut vng i chng trnh .......... 56 TI LIU THAM KHO ................................................................................................................. 62 iii DANH MC BNG Bng 1: C mu tham gia kho st nh gi ........................................................................................... 2 Bng 2: Thng tin hot ng TD-TK t khi mi thnh lp n cui nm 2013 .................................... 18 Bng 3. T l thnh vin h gia nh tham gia cc t chc, on th ti a phng (n v: %) ....... 20 Bng 4: nh gi v c s vt cht trng hc ti a phng (n v: %) ......................................... 23 Bng 5. So snh t l ngho cc x d n nm 2001 v 2013 ........................................................... 37 Bng 6. T l tr li nhn thc ng v Quyn tr em ......................................................................... 42 Bng 7. Nhng tn ti/kh khn v gii php cho a phng ............................................................ 47 Bng 8. Nhng thch thc v gii php cho chng trnh ................................................................... 49 iv DANH MC HNH Hnh 1: Thng k v dn tc ch h v phn loi h (n v: %) ............................................................ 5 Hnh 2: T l h gia nh phn theo gii tnh ngi tr li v gii tnh ch h ...................................... 5 Hnh 3: T l ngn sch ca chng trnh (giai on 2001-2014) ........................................................ 15 Hnh 4: T l h gia nh tham gia cc hot ng hoc nhn h tr lin quan n trng trt t LRP4 giai on 2011-2014 (n v: %) ........................................................................................................... 16 Hnh 5: T l ngi tr li bit v cc nhm v cu lc b ti a phng (%) .................................... 19 Hnh 6: nh gi mc c ch ca cc nhm v cu lc b (%) ......................................................... 19 Hnh 7: T l h gia nh c thnh vin tham gia cuc tham vn/i thoi v DVC ............................. 21 Hnh 8: nh gi mc hu ch ca cc cuc tham vn/i thoi v DVC........................................ 21 Hnh 9: T l h gia nh c Giy chng nhn quyn s dng t ....................................................... 21 Hnh 10: T l h gia nh c thnh vin tham gia bui hi tho/din n/i thoi v quyn tip cn t ai v ti nguyn trong 3 nm gn y .......................................................................................... 22 Hnh 11: Kh nng c vit ca ngi dn v tnh trng n ca tr trng em ................................ 24 Hnh 12: T l ngi dn bit n cc hot ng lin quan ti gio dc ti a phng (n v: %) ... 24 Hnh 13: So snh mc nh hng ca thin tai n gia nh hin nay vi 3 nm trc (n v: %) .............................................................................................................................................................. 26 Hnh 14: Ngun thng tin tuyn truyn v phng nga, gim nh thin tai (n v: %) ..................... 27 Hnh 15: T l h gia nh c thnh vin tham gia lp tp hun PNGNTT ............................................ 27 Hnh 16: nh gi mc hu ch ca lp tp hun PNGNTT ............................................................. 27 Hnh 17: Ngi ng gp nhiu nht vo thu nhp h gia nh (n v: %) ........................................ 29 Hnh 18: Nhn thc ca ngi tr li i vi vn phn cng lao ng v bnh ng gii (%) ........ 29 Hnh 19: T l thnh vin lm chnh trong cc cng vic ca gia nh ................................................. 30 Hnh 20: Ngun thng tin lin quan n phng chng bo lc gia nh (n v: %) ........................... 31 Hnh 21: T l h gia nh tham gia cc hot ng truyn thng lin quan n bnh ng gii, phng chng BLG v sc khe sinh sn cho ph n (n v: %) ................................................................... 31 Hnh 22: Ngi ng tn trn GCNQSD sn xut .............................................................................. 32 Hnh 23: T l ngi tr li bit v quy nh cp GCNQSD mang tn hai v chng (n v: %) ........ 33 Hnh 24: nh gi s lng ph n tham gia hot ng cng ng v tham gia b my chnh quyn a phng ............................................................................................................................................ 33 Hnh 25: nh gi mc ph bin ca mt s hin tng a phng ......................................... 34 Hnh 26: Ngun thu nhp trong nm 2013 ca cc h gia nh c kho st (n v: %) ................. 35 Hnh 27: So snh thu nhp hin nay ca h gia nh vi thu nhp nm 2010 (n v: %) ................... 36 Hnh 28: Thay i trong cung cp/tip cn dch v cng...................................................................... 38 Hnh 29: T l ngi tr li bit v cc nhm v cu lc b ti a phng (%) .................................. 38 Hnh 30: nh gi mc c ch ca cc nhm v cu lc b (%) ....................................................... 38 Hnh 31: nh gi mc hu ch ca cc hot ng lin quan n gio dc (%) ............................. 39 Hnh 32: nh gi nh hng ca hot ng gio dc n hc tp v k nng ca tr trong gia nh (%) ......................................................................................................................................................... 39 Hnh 33: nh gi mc hu ch ca cc hot ng lin quan n gio dc (%) ............................. 41 Hnh 34: nh gi nh hng ca hot ng gio dc n hc tp v k nng ca tr trong gia nh (%) ......................................................................................................................................................... 41 Hnh 35: T l tr c tham gia cc hot ng dnh cho tr em ti a phng .................................... 41 v DANH MC PH LC Ph lc 1. Danh sch phng vn su v tho lun nhm...................................................................... 63 Ph lc 2. Danh sch cc h dn tham gia kho st nh lng........................................................... 63 Ph lc 3. Ngn sch-hot ng- ngi hng li 2001-2014 ............................................................. 63 Ph lc 4. Ngn sch-hot ng- ngi hng li 2011-2014 ............................................................. 63 Ph lc 5. Danh sch cc t nhm do LRP4 thnh lp .......................................................................... 63 Ph lc 6. Cu hi kho st ngi dn .................................................................................................. 63 Ph lc 7. Bng hng dn tho lun nhm ngi dn ....................................................................... 63 Ph lc 8. Hng dn tho lun nhm Ban ngnh x .......................................................................... 63 Ph lc 9. Hng dn tho lun nhm Ban QLCT Huyn ..................................................................... 63 Ph lc 10. Hng dn Phng vn su trng ban QLCT x ................................................................ 63 Ph lc 11. Hng dn Phng vn su Lnh o Huyn ...................................................................... 63 Ph lc 12. Hng dn Phng vn su i din Hi Ph n Huyn ..................................................... 63 Ph lc 13. Hng dn Phng vn su i din Phng Gio dc ......................................................... 63 Ph lc 14. Hng dn Phng vn su i din Trm Khuyn nng .................................................... 63 Ph lc 15. Ni dung c th b sung cho phng vn su v tho lun nhm ...................................... 63 Ph lc 16. Hng dn hi thng tin v cu chuyn in hnh ............................................................ 63 vi DANH MC CC T VIT TT AAV Ban QLCT BLG ActionAid Vit nam Ban Qun l{ Chng trnhBo lc gia nh CLBCu lc b CRSANng nghip bn vng thi ch ng v i bin i khi hu DAGNDIPECHO D n gim nghoD n Phng nga gim nh thin tai DVCDch v cng GCNQSDGiy chng nhn quyn s dng t HNDHi ng nhn dn LRP4Chng trnh H tr Pht trin huyn Ninh Phc PNGNTTPhng nga gim nh thin tai THCSTrung hc c s UBNDy ban nhn dn LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 1 PHN I: GII THIU Chng I: Tm tt tng quan1.1.Mc ch ca nh gi ChngtrnhHtrPhttrinhuynNinhPhc(vitttlLRP4)doActionAidVitNamkhi xng v thc hin t nm 2001. Sau 13 nm hot ng, ActionAid Vit nam (AAV) c k hoch kt thc chng trnh Bo tr Tr v bn giao chng trnh cho Qu h tr ph n phttrin (DWAF) vo thng 10 nm 2014. Cch tip cn da trn cc quyn c bn ca con ngi (s c cp c th nhng phn di y)c AAV p dng nhm m bo chng trnh png ccnhu cu thit yu, nng cao nng lc, kin thc ca ngi dn v cc nhm cng ng thuc 3 x nm trong khunkhvphmvihotngcachngtrnhbaogmxAnHi,xPhcHivxPhc Dinh. Trc khi kt thc chng trinh, AAV, thng quanh gi c lp ny nhm xem xt kt qu t c, hiu qu v tc ng ca chng trnh, cn nhc cc phng thc tip tc duy tr v nhnrngcchotngcngnhrtraccbihckinhnghimchiasviccvngkhcca AAV1. ia bn trin khai chng trnh ti huyn Ninh Phc bao gm2: XPhcDinh:Dintchtnhin13.118,2ha,gm5thn;dns9.658khu/1.514h; trong c 336 h ngho. Theo bo co ca Chng trnh pht trin huyn Ninh Phc,t l h ngho trong x gim t 23,8%3 nm 2009 xung 13,2%4 nm 2013 X Phc Hi: Din tch t nhin 3.341 ha, gm 4 thn; dn s 14.625 khu/2.847h; trong c366hngho.Tlhnghonm2009l18,1%vnnm2013tlhngho gim cn 12,8%. Hin ti, c hai dn tc chnh ti x, bao gm ngi Kinh chim 67%, ngi Chm (32,9%), cn ngi Raglai chim t l rt t (0.05%) X An Hi: Din tch t nhin 2.091,89 ha, gm 6 thn; dn s 15.171 khu/3.707 h; trong c 258 h ngho. T l ngho nm 2009 l 20,7%, n nm 2013 gim cn 6. 7%. Tngth,tlnghocahuynNinhPhcnm2007l18,5%5gimxung9,2%nm 2013. Bc tranh chung cho thy, trong nhng nm qua, t l ngho ca huyn cng nh ca tng xchng trnh gim, trong , ccchng trnh ca AAV c th l mttrong nhng yu t ng gp v thc y cho qu trinh ny.Mc ch ca nh gi c phn tch da trn nhng mc tiu c th sau: -nh gi cc thay i v i sng, kinh t, x hi, nng lc, nhn thc ca ngi ngi dn a phng, cc nhm cng ng, cc i tc m AAV lm vic vi. -nhgitnhhiuqu,tcng, tnhbnvng v khnngnhnrngcacchotng chng trnh.-Rt ra bi hc kinh nghim t hot ng chng trnh LRP4 tip tc duy tr, nhn rng v p dng cho cc LRP khc. 1.2.Phng php nh gi m bo thng tin c c t nhiu ngun khc nhau, nhm nh gi s dng phng php thu thp thng tin nh tnh (bao gm phng vn su v tho lun nhm) v nh lng, ngoi vic tng

1 TOR, p.1 2 Bo co tng kt Chng trnh pht trin huyn Ninh Phc, 2014 3 Bo co nh gi tc ng (rt vng) nm 2009 4 Bo co tng kt Chng trnh pht trin huyn Ninh Phc, 2014 5 Bo co nh gi tc ng (rt vng) nm 2009, AAV, p.15 LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 2 quan ti liu m cn b chng trnh cung cp trc v trong qu trnh nh gi. Thng tin nh tnhckhostvinhngitng:(i)ngidn,(ii)ccnhmcngng(iii)Banqunl chng trnh cp x, v (iv) Ban Qun l{ chng trnh cp huyn (xem chi tit Bng 1 v Ph lc 1).Phngphpthuthpthngtinnhlngcthchinivingidn,baogmcnhm ngi dn tc cc thn ca 3 x chng trnh. Phng php chn mu ngu nhin phn tng c sdngbngphnmmStatachoc2giaionchnthnvchnhthamgianhgi,nhm m bo tnh i din vi cc tiu ch: h ngho, dn tc thiu s, ph n lm ch h. Ngoi ra, mt s cu chuyn in hnh c thu thp, da trn kin ca ngi dn trong khi kho st. 1.3.Chn mu nh gi C 2 thn t mi x chng trnh c chn ngu nhin trn tng s cc thn 3 x bao gm An Thnh1,TunT(xAnHi);ThnhTn,HaThy(xPhcHi);vSnHi1,TThin(Phc Dinh). Cn c vo danh sch h gia nh ca tng thn do Ban Qun l LRP4 cung cp, 12 h gia nh timithnthamgiakhostcchnngunhin.Ngoira,danhschnhnghdbcng c lp s dng trong nhng trng hp (i) h gia nh c la chn vng mt, (ii) kh khn trong vic tip cn hoc h gia nh t chi tham gia kho st m bo c s lng tham gia kho st nh d kin ban u. Bng 1: C mu tham gia kho st nh gi Phng phpi tngS lng Phng vn su Cp huyn: Lnh o huyn, Phng Gio dc, Hi ph n, Trm khuyn nng. Cp x: Trng Ban Qun l{ chng trnh x 07 ngi Tho lun nhm Cp huyn (01 cuc): Ban Qun l{ chng trnh huyn (05 ngi) Cp x (03 cuc): Cc ban ngnh on th cp x (30 ngi) Cp thn (02 TLN/thn x 6 thn = 12 cuc): cc h gia nh trong thn, bao gm cc h ngho, cn ngho, h do ph n v nam gii lm ch h; h dn tc thiu s v h ngi Kinh (118 ngi) 143 ngi Kho st bng hi12 h/thn x 06 thn = 72 h672 ngi Cu chuyn in hnh10 cu chuyn/ 3 x10 ngi Tng232 ngi 1.4.Hn ch ca nh gi Mt trong nhng kh khn trong vic nh gi l nhm nghin cu khng tip cn c nhng ti liu ban u ca chng trnh c th so snh tng th gia kt qu ca chng trnh vi mc tiu ban u. Ngoi vic thiu khung logic vi nhng ch s t giai on hnh thnh chng trnh, nhm t vn rt kh khn trong vic xc nh mc hon thnh gia thc t so vi k hoch hng nm. Trong k hoch ngn sch hng nm ch nu mc tiu, mc ch, tn hot ng v dng ngn sch. Trong bo co thc hin c ni dung, a bn, ngi hng li v ngn sch tng ng, ng thi c chnhlchngnsch.Tuynhin,phnghichlikhngcprtisaocschnhlchngn sch. Do ngi c khng th hiu r nhng mi lin kt cn c gia thc hin v k hoch. Vn ycnthiukhochthchincth,nhngchscthcntcdatrnchs chung ca c nm.

6 Xem ph lc 2. Danh sch h tham gia kho st nh lng LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 3 Thmvo,ccbocokhngtheomtmunhtnh,dokhinhmtvntnghpcc thngtinvhotngcanthipcachngtrnhtheoccnm,tnsutthchin,aim,s lng u gp kh khn v khng th thc hin c mt bng tng hp nh mong mun.tkhostthcahngtinhginhnghotngtronggiaion2011-2014.Do, nhngphntchhocmiutktquvtcngcachngtrnhtrongnhngnmtrcthi im trn s da ch yu vo tng quan ti liu ca nhng bo co nh gi trong giai on ny v c kt hp vi nhng pht hin ca nh gi giai on cui kz. i vi hot ng kho st h gia nh, do thi gian thc hin kho st l ban ngy v vo cc ngy lm vic trong tun (th ba, th t, th nm)nn mts h c chn khng nh. Do , iu tra vin s dng mt s h d b thay th. Tng t i vi hc sinh, a s cc em n trng hc trong thi gian kho st. Tuy nhin, nhm vn m bo s em tham gia theo yu cu. LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 4 PHN II: TNG QUAN BO CO Chng II: Bi cnh ca chng trnh trong bi cnh chung ca a phng 2.1. Bi cnh chng trnh L mttrong nhng t chc tin phong v tch cctrong lnh vcxa i gim ngho Vitnam, ActionAidVitnam(gittlAAV)thitkv thchinChngtrnhHtrPhttrinhuyn Ninh Phc, tnh Ninh Thun (gi tt l Chng trnh) trong khun kh chin lc gim ngho ton cudoActionAidQuct(AAI)cngbnm2000.BaxAnHi,PhcHivPhcDinhthuc huyn Ninh Phc c chn la thc hin chng trnh vo nm 2001 sau khi c s thng nht gia UBND tnh Ninh Thun, huyn Ninh Phc v AAV.Nhng hotng can thip ca AAV vo tnhNinh Thun trong nhng nm u tin ca th k 21 phhpvinhhngphttrinchungcatnhhnhphttrinkinhtxhicaVitnamni chung v ca tnh ni ring. Mc tiu tng qut pht trin kinh t x hi Vit nam 5 nm 2001-2005 baogmTngtrngkinhtnhanhvbnvng,nnhvcithinisngnhndn.Chuyn dch mnh c cu kinh t, c cu lao ng theo hng cng nghip ho, hin i ho. Nng cao r rt hiu qu v sc cnh tranh ca nn kinh t. M rng kinh t i ngoi. To chuyn bin mnh v gio dc v o to, khoa hc v cng ngh, pht huy nhn t con ngi. To nhiu vic lm; c bn xo i; gim s h ngho; y li cc t nn x hi. Tip tc tng cng kt cu h tng kinh t, x hi; hnh thnh mt bc quan trng th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Gi vng n nh chnh tr v trt t an ton x hi, bo v vng chc c lp, ch quyn, ton vn lnh th v an ninh quc gia.7 L mt tnh thuc vng duyn hi cc Nam Trung b, vi ba dng a hnh: min ni, ng bng v vng bin, c nhiu dn tc sinh sng (chim 23%,ch yu l dn tc Chm v Raglai),adng v tn gio (Pht gio, Cng gio, Tin lnh, Cao i, Hi gio v o Balamon), Ninh Thun l mt trong s nhng tnh thuc din ngho ca c nc. T l h ngho nm 2001 chim 19,4%, trong , dn tcthiu schim tlnghortcao,khong45%. aslaongca tnhsngbngnghnng nghip (chim 66,4%), thy sn chim 6,33%, cng nghip 4,6%. Thm vo , iu kin t nhin Ninh Thun khc nghit,bo l hoc hn hn ko di din ra trn din rng nh hng khng nh n i sng v sn xut ca ngi dn a phng. Xut pht t tnh hnh thc t ny, chnh quyn cc cp lun xc nh chng trnh xa i, gim ngho l mt trong nhng nhim v ht sc quan trng, c bit t khi Th tng Chnh ph ban hnh chng trnh mc tiu quc gia xa i gim ngho v vic lm giai on 2001-2005.8 Ninh Phc thuc tnh Ninh Thun nm trong vng kh hu kh hn nht nc, thiu nc nghim trng cho sn xut v cho i sng nhn dn sut ma kh. Ngun thu nhp chnh ca huyn l sn xut nng nghip (90%), lm nghip v ng nghip (10%). i sng ng bo min ni v vng bi ngangcnnhukhkhndoccyutnhthititkhcnghit,ngunlclaongchtlng thp, t sn xut b thiu v cht lng t km, loi cy trng b hn ch v dch bnh nhiu, thiu kin thc th trng, thiu kin thc v k thut canh tc, t c c hi tip cn dch v khuyn nng, thiu vn, ng thi h t c kh nng a dng ha thu nhp phi nng nghip.Chng trnh H tr Pht trin huyn Ninh Phc (gi ttl LRP4) ca tnh Ninh Thun c thc hin nhm gp phn cng chnh quyn a phng gii quyt nhng vn trn. Ba x c chn da trn tiu ch u tin ca AAV:c nhiu h gia nh l h ngho, c ng bo dn tc thiu s sinh sng, tr em v ph n b tn thng.

7 Tng quan tnh hnh kinh t x hi 2001-2005, Tng Cc Thng k, p.1, www.gso.gov.vn/ 8 Xa i, gim ngho thc y pht trin kinh t-x hi bn vng Ninh Thun, http://dangcongsan.vn LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 5 2.2. i tng kho st ca chng trnh ChngtrnhHtrPhttrinhuynNinhPhccthitk trncs pngccquync bn thng qua cc chng trnh pht trin v mang li li ch cho cng ng, trong ngi ngho, cnngho,ngidntcthius,thanhnincbitlphnvtremcxemlngi hng li chnh.Quy m trung bnh ca cc h gia nh tham gia kho st nh gi cui k l 4,8 thnh vin. Trong , t l cc h c nhiu hn 4 thnh vin chim a s vi 51,4%, 26,4 % h gia nh c 4 thnh vin v 22,2% h gia nh c t hn 4 thnh vin.Xt v phn loi h, tham gia kho st c 30,6% h thuc din h ngho v cn ngho, trong t l hai nhm h ny l bng nhau (15,3%)9. Phn ln ch h l ngi Kinh, chim 66,7%, 33,3% cc h cn li c ch h l ngi dn tc Chm (hnh 1). Hnh 1: Thng k v dn tc ch h v phn loi h (n v: %) Ngun: Kho st cui k Trong s 72 h gia nh tham gia kho st, t l ngi tr li l n chim 47,2%, nh hn so vi t l ngitrlilnam,chim52,8%.Xtdivaitrlchh,cschnhlchngkkhichc 19,4% h gia nh c ch h l n, trong khi t l h gia nh c ch h l nam chim ti 80,6%. Vthnhvincacchgianhthamgiakhost,tlthnhvinnamlcaohnsovitl thnh vin n, tng ng l 52,9% v 47,1% (hnh 2).Hnh 2: T l h gia nh phn theo gii tnh ngi tr li v gii tnh ch h Ngun: Kho st cui kz Nh vy, kho st c y cc i din ca ngi dn gm ngho, cn ngho, dn tc, ph n v tr em, ng gp ting ni v suy ngh ca h trong nh gi ny.

9 Quyt nh s 9/2011/Q-TTG ca Th tng Chnh ph v vic ban hnh chun h ngho, h cn ngho p dng cho giai on 2011 - 2015 66,733,315,3 15,369,40.020.040.060.080.0Kinh Chm Ngho Cn ngho Khng nghoDn tc Phn loi hNam 52,8%N47,2%Gii tnh ngi tr liNam80,6%N19,4%Gii tnh ch h LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 6 Chng III: Tm lc cc hot ng chnh, phng php trin khai v kt qu chng trnh t nm 2001 n nm 2014 3.1. Phng php trin khai Xut pht t kinh nghim ca AAV thc hin cc Chng trnh H tr Pht trin mt s tnh khc ca Vit nam, AAV phi hp vi cn b cc cp a phng v cng ng da trn cc nh gi ngho (PPA) v lp k hoch c tham gia (PPP), AAV xy dng Chng trnh H tr Pht trin huyn NinhPhc(aphnggilDngimnghoNinhPhc)vinhiuhotnglngghp nhm t kt qu tt nht v pht trin kinh t v x hi ti a phng.10 p dng cc phng php tip cn da trn quyn con ngi, AAV, thc hin cc cam kt ca mnh thng qua nm u tin v chngtrnhbaogm:(1)Thcyccgiiphpsinhkthaythvnngnghipbnvng;(2) Nngcaotrchnhimgiitrnhvtnhonktnhndnnhmthayixhi,tngcnglnh o tr v tn nhim x hi dn s; (3) Thc y bnh ng trong tip cn gio dc cht lng cho tr em; (4) ng ph vi tc ng ca thin tai v bin i kh hu bng cc phng php ly con ngi lm trung tm; v (5) Xy dng cc gii php x hi v chnh tr cho ph n v tr em gi. 3.2. Cc giai on hot ng ca Chng trnh H tr Pht trin huyn Ninh Phc Giai on 1 (2002-2004): AAV hp tcvi Trung tm v s Tin b Nng thn (CRP)thc hin chng trnh ti 3 x nu trn ca huyn Ninh Phc. Cui nm 2004, AAV kt thc hp tc vi CRP. Giai on 2 (2005- 2010): AAV hp tc vi UBND huyn Ninh Phc tip tc thc hin chng trnh ti 3 x trn. Giai on 3 (2011-2014): Chun b rt vng v bn giao chng trnh cho a phng. Tuy nhin, v tng th, c th thy s u t cng nh thc hin cc chng trnh ca AAV ti 3 x chia lm hai giai on, bao gm: (i) giai on 1 t u chng trnh (2001) cho n ht nm 2010, v (ii) giai on 2 t nm 2011 cho n 2014, khi chm dt chng trnh. Ti giai on 1, hot ng ca chng trnh tng i nhiu, a dng, bao gm nhiu h tr vt cht, v tp trung hn vo mt s quyn so vi giai on 2. Ti giai on 2, cc hot ng tp trung vo nng cao nhn thc, kin thc v k nng (truyn thng v tp hun), s lng hot ng cng t i nhiu v hu nh khng cn h tr c s h tng cho a phng.3.3. Cc hot ng ca Chng trnh H tr Pht trin huyn Ninh Phc11 Phn di tm tt m t cc hot ng, i tng th hng v ngn sch trong 5 chng trnh u tintrongsutthigianhotngtnm2001nnm2014.Ngunthngtinvsliuc tng hp t co tm tt ca LRP4 nm 2014, vi cc hot ng v ngn sch tng cng ca tt c cc nm hoc trong mt nm c th khi hot ng ny c thc hin trong ba x ca chng trnh. u tin Chng trnh 1: Thc y cc gii php sinh k thay th v nng nghip bn vng Mc ch: h tr cng ng v ngi dn ngho, c bit l ph n trong vng d n pht trin cc hot ng to thu nhp quy m nh v bn vng trong iu kin c th ca a phng. Hot ng:(i)tphunkthutcytrngvvtnui;trongthigian2001-2014 chngtrnht chc 236 lp o to k thut trng trt v chn nui cho 7.080 h nng dn ngho vi tngngnschl:1,1tng;Tnm2013dntrinkhai07lptphunnng nghip bn vng thch ng vi bin i kh hu (CRSA) trang b cc kin thc v bin i kh hu v 10 gii php canh tc thch ng vi bin i kh hu cho n nng dn ngho ti vng pht trin 3 x vi 210 ch tham d vi tng kinh ph l 34 triu ng.

10 Bo co nh gi tc ng 2009, AAV 11 Xem Annex 3. Cc hot ng chi tit ca Chng trnh. Ngun: bo co tng kt 2014, LRP4 LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 7 (ii)h tr hot ng ca CLB khuyn nngbao gm Xy dng t sch khuyn nng cho 6 thn,tphunnuibtht,heo,cynqu,tchothnhvin,tchc16cccucthi nh nng (2004-2008) cho 1600 ngi vi chi ph 34 triu ng;(iii)tham quan hc tp kinh nghim cc m hnh (2004, 2006,2008 v 2011) trng nm rm, cy n tri, mng ty xanh v nui g th vn,;(iv)t chc m hnh sn xut ph hp vi a bn nh 3 tng 3 gim trn cy la cho 15 h, gieolabngmyscho60h,trnglagingcho24h,trngrongsn,nuitru, nui g quy m nh, trng u phng ; nho black queen, la cao sn, hnh , nui b cp, nui heo (v)7hithochiaskinhnghimvcchthclmnthotnghovi300ngitham d,mhnhtrngmngtyxanhvi50ngi,chnnuibcpcho45ngi,trng rong sn cho 50 ngi, chia s cc hnh thc lm n thot ngho vi 150 ngi, m hnh trng la vi 50 ngi tham d(vi)h tr ging, vt t sn xut: vi tng s tin l 410 triu ng, chng trnh h tr ging nho cho 2 h, ging la cho 54 h, hnh cho 10 h, u phng cho 11 h, mng ty xanh cho 7 h, rong sn cho 25 h, g heo vt cho 368 h, phn bn nng nghip cho 702 h, chung heo, b cho 29 h, tn che nh dtchiu cho 19 h, mygieo s hng cho 10 nhm ngi dn (vii)h tr vn pht trin cng ng khng li bao gm mua phn bn cho 78 h, chn nui heo, g vt cho 102 ngi, nui chim b cu, c 3 ngi, nui tru 16 h, bun bn nh 24 ngi, chn nui b 47 h, trng rong sn 11 h, dt th cm 6 h. Tng s tin vay 784 triu ng.(viii) thnh lp v duy tr 10 nhm pht trin cng ng vi 296 thnh vin, 5 nhm s thch v chn nui, trng rong sn v bun bn nh vi tng s 74 thnh vin(ix)hotngtruynthng-chindch,baogm9buitruynthngnhcho1.270ch em, 24 bui cho 720 nam gii, 3 bui sn khu ha v Lut t ai v quyn tip cn ti nguyn thin nhin ca ph n; truyn thng nhm nh v vic thc hnh cc m hnh nng nghip bn vng thch ng vi bin i kh hu (CRSA) cho 840 ph n, 6 bui hi tho vi 300 ph n ku gi s ng h ca ban ngnh cho ph n tp cn t ai, chin dch xa b i ngho hng nm t nm 2005 -2010 vi 1.420 ngi tham gia (x)hot ng tn dng - tit kim nhm tng kh nng s dng ng tin hiu qu, to vic lm,tng thu nhp v ci thin i sng gia nh. yl mt cu phn quan trng ca chngtrnh.T2001-2007,chngtrnhhtrc2.720ngivay,tngun vn ca AAV l 1,4 t, qu huy ng thm t ngun thnh vin l 1,1 t. Cui nm 2007, hot ng ny tch ra khi LRP4 T cui 2007, qu ny tch ra khi chng trnh tr thnh mt t chc phi chnh ph c lp ti a phng, n 2013, c 13 x trong huyn vi 5.352 thnh vin vi s vn pht ra l 15.543 triu ng. u tin Chng trnh 2: Nng cao trch nhim gii trnh v tnh on kt nhn dn nhm thay i x hi, tng cng lnh o tr v tn nhim x hi dn s Mc ch: nng cao nhn thc v s tham gia ca ngi dn vo nhng hot ng cung cp dch v cng ti a phng, nng cao trch nhim ca cn b i vi ngi dn, y mnh tnh minh bch, nng cao nng lc cho ph n v thanh nin trong vic tham gia v gii quyt cc vn ca cng ng nh th ch, mi trng, v gim nh thin tai. Hot ng:(i)thchinquy chdnchc s,baogm Tchctrin khaiNgh nh79/CP vquy ch dn ch c s (QCDCCS), T chc cc lp tp hun nng cao nhn thc v php lut, Tp hun cc k nng ha gii c s, H tr x Phc Dinh trong vic nh gi tnh hnh thchinquychdnchcs.Tngkinhphchohotngnyl435,5triuvi 18.926 ngi hng li. LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 8 (ii)hot ng phn tch ngn sch x: 3 lp tp hun phn tch ngn sch x cho 105 ngi (2007),335ngithamgia(2008),2lptphunvLutngnschnhnc,Lut HND v UBND sa i cho 39 cn b , phn tch ngn sch cho 38 cn b, t chc cng khai ngn sch qua loa i v hp trc tip vi ngi dn mt s thn vi 162 ngi tham d, Tng kinh ph l 56,7 triu ng vi 4.928 ngi tham gia. (iii)nng cao nng lc cho ph n, thanh nin v cc nhm dn tc bao gm tp hun k nng iu hnh nhm , bao gm T chc tp hun k nng iu hnh nhm, Thnh lp vduytrsinhhot6nhmthanhninnhithuyt,Tphunhthngthchnh nc cho i din cc nhm ph n, thanh nin nhit huyt, Tp hun cho 32 ph n v thanh nin v kin thc v k thuttrong lnh vc phttrin cng ng v gim std n. Tng kinh ph cho cc hot ng ny l 100 triu(iv)nng cao cht lng dch v cng v trch nhim gii trnh, bao gm tp hun k nng lmvicvingidn,tchcthamvngiipthngtingiangidnvichnh quyn v dch v cng v gii trnh minh bch, t chc i thoi gia ngi dn v chnh quyn chia s kin gim st chnh sch dch v cngu tin Chng trnh 3: Thc y bnh ng trong tip cn gio dc cht lng cho tr em Mc ich: nng cao cht lng gio dc, nng cao nhn thc v quyn tr em trong cng ng. Hot ng: (i)Htrtrctipv c s htngchotrnghcbaogmcphcbng v cho694hc sinh, pht phn thng cho 15.483 em, h tr 107 xe p, tng 20.670 quyn v, 2049 cp sch, 921 b ng phc, sch gio khoa v v cho 167 hc sinh, h tr t sch dng chung cho 9 trng tiu hc vi 3250 b, xy phng mu gio cho 9 thn, 2 phng hc cho trng tiu hc 2 thn, tng ro cc trng mu gio, xy li nh v sinh v h cha nc, t si sn trng, b tng ha sn trng, Tng ngn sch cho hot ng ny l 1.827.917.000 ng(ii)M hnh trng hc thn thin; bao gm t chc tham quan hc tp kinh nghim, 4 kha tp hunv ni dung, phng php dy hc tch cc v cch lm dng dy hc, k nng lm vic vi tr v Quyn tr em, k nng d gi, nh gi & phn hi tit hc cho 30 ngi; thnhlpnhmnngctthchinmhnhTTTT,htrvtt,cithincnhquanmi trng,tchchithilm dngdyhc,h trcchotngngoi khacho 6526 gio vin v hc sinh vi 404.082.000 ng (iii) Thc hin m hnh i bn cng tin: h tr 410 i ban, 12 CLB vi 252 hc sinh tham gia, tchcthamquan,hithochiaskinhnghimvi3180ltngithamgiavchiph ht 406 triu ng(iv)Thnh lp v duy tr 2 CLB phng vin nh nhm hng dn v cung cp k nng cho cc emhcsinhthuthpthngtinvnhngchkhcnhautrongcucsng,cchvitv chp nh cc em c th th hin c mong mun v cch nhn nhn cuc sng. ng thi, nhng hotng ny khuyn khch s tham gia ca cng ng nhn nhnnhng vn , s vic m cc em cp(v)Cchotngngoikhahngvotrbaogm18hitrihcho3756hcsinhv ngiln,sinhhothcho12.600lthcsinhthamgia,vuichivnnghcho18.000 lt hc sinh; tp hun 37 bui thc hnh k nng sng cho 11.859 hc sinh, 18 hi thi tm hiuvlutBV,CSvGDtremvlutGDcho10.360hcsinh,htrttthiunhiv trungthu,thamquancclngtruynthng,dinn,ngyhimitrngcho4572hc sinh,ngyhicschcho6459hcsinh;htrkhnmt,vvit,kemnhrng,x phn, bnh ko.., (vi)Nngcaonhnthc cngngvquyntipcngiodcvquyntrem,baogm 2 buisnkhuha vquyntipcngiodc ticngngthuhtc 1.427ngi n xem vi tng kinh 13,7 triu; Tp hun v quyn tr em cho 240 ngi ln; din n v quyntremcho11trngtrongabnvi5.011hcsinh;chc8hithovphng LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 9 chng b hc ti tt c cc trng ca 3 x vi 480 ngi tham d v Truyn thng nhm nh v quyn tr em cho 11 nhm cng ng vi 325 tham gia(vii) Ph cp gio dc cho tr em v xa m ch cho ngi ln, bao gm 3 lp ph cp dnh cho 53 tr; Hot ng xa m ch v pht trin cng ng dnh cho 533 ngi vi kinh ph 187 triu (viii)Htrdnghctpchomugio,baog;m07myht,03cutrt,24k chi, 115 b bn gh, 200 quyn truyn tranh, xch u, cu bp bnh, gi ng sch, truyn tranh, dng c chi hc tp, tranh v chi cy tri bng m, con vt, con s .. cho 670 hc sinh vi 145 triu.(ix)T chc chin dch tun l gio dc ton cu theo cc ch khc nhau cho tng nm. u tin Chng trnh 4: ng ph vi tc ng ca thin tai v bin i kh hu bng cc phng php ly con ngi lm trung tm Muc ch: tng kh nng ca cng ng v ngi dn trong vic ng ph vi thin tai. Hot ng:(i)Nngcaonhnthcvnnglcvphngngagimnhthintai:4lptphun phngngagimnhthintaichonhmxungkchvi140ngithamgia;2lptp huncho70ngidnbivbitcchngphkhicbol;18lpvphngnga gim nh thin tai gm 631 ngi; hun 3 lp v kin thc phng nga gim nh thin taicho92ngi;Tphunchoixungkch3xvphntchtnhtrngdbtn thng i vi thin tai v bin i kh hu vi 22 ngi tham gia tp hun cho 56 ngi i din cc nhm ph n cng ng; 8 nhm tin hnh phn tch tnh d b tn thng v lp k hoch phng nga ri ro vi 240 ngi; 3 lp s cp cu ban u cho i cu h cu nn vi 105 ngi tham gia; Tp hun k nng cho xung v iu khin xung my cho 64 thnh vin; truyn thng sn khu ha v nhm nh cho 1.000 ch ph n v cho3.865hcsinhcctrng,vTchcdintp phngnga,ngphvgimnh thin tai cho 160 ngi tham gia. (ii)H tr trc tip, bao gm trang b h thng loa pht thanh cho 6.800 ngi hng li, lp t h thng loa khng dy cho 1.200 ngi hng li; 1 xung cu h ln; 2 xung cho tay; t02 my cho 2 xung; 02 mycho 2 chic xung; nm 2003 sau cn l h tr go, m tm, thuc cp cu cho 304 h ngho x An Hi, 709 h ngho x Phc Hi, 235 h ngho x Phc Dinh. H tr la ging phc hi sau thin tai cho 111 nng dn ngho x Phc Hi. Tng tr gi cu tr khn cp nm 2003 l 172 triu; Nm 2004, h tr xy 5 nh gi tr 4 triu ng/h ngho; h tr lng thc v thuc cp cu cho 215 h x An Hi, 220 h x Phc Hi vi tng kinh ph 58 triu ng. Nm 2010, h tr phn bn cho 125 h ngho sau l lt, v h tr mn cho 450 h; o 68 ci ging chng hn phc v sn xutv 14 ging nc sinh hot cctrng hc, trm xx; H tr 129 o phao, 76 b o ma, phao cu h, 48 dy thng cho i cu h cu nn ca 3 x vng d n. Tng kinh ph cho hot ng h tr trc tip 671 triu.(iii)Thc hin d n phng nga gim nh thin tai (DIPECHO) bao gm tp hun v cng tc nh gi ri ro v lp k hoch di di dn, lp bn him ha cp thn, t chc cc lptphunvnidungphngngavgimnhthintai(PNGNTT)lngghpvo chng trnh ging dy, hi tho v lp k hoch truyn thng v PNGNTT, t chc cuc thitmhiuvPNGNTT,hithochogiovinvchngtrnhgingdyrirothm hatrongnhtrng,lpbntincho12thn,lpththngloatruynthanh thng tin v cnh bo thin tai, mua sm phng tin cu h, h tr 305 tt (bn) cha nc, xy dng m hnh nh trnh l, v tham quan trong v ngoi nc. u tin Chng trnh 5: Xy dng cc gii php x hi v chnh tr cho ph n v tr em gi LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 10 Muc ch: h tr ph n ngho ci thin mc sng, nng cao nhn thc bnh ng gii v m bo quyn ph n v tr em gi, nng cao vai tr ph n trong gia nh v x hi. Hot ng:(i)nngcaonnglcnhnthcvGiinhgiivgimngho,giivbolcgianh, phngtrnhlynhimHIV/AIDS,phngtrnhrirodothintai,thamgiaxydngnh nc,cngcCEDAW.Tngngnschchihotngnyl356.500.000vi12.693 ngi tham gia. (ii) phngchngbolcgianh,baogmThitlpmhnhitruynthngvgiiv phng chng BLG, In n t ri, t bm, xy dng a ch tin cy, - Thnh lp v sinh hot thng xuyn 8 nhm, CLB ph n vi 235 thnh vin, T chc mt tinh v tun hnh hng ng chin dch truyn thng xa b bo lc ph n, Tp hun v khi s doanh nghip v hngdnlpkhochsnxuthgianh,Tchccchitho,dinnchiasv phng chng bo lc gia nh t nm 2009 n 2012 vi 728 ngi tham gia. Ngn sch chi hot ng ny l 481.764.000 vi 14.567 ngi tham gia (iii)xy dng cc gii php x hi v chnh tr cho ph n v tr em gi, bao gm 4 lp tp hun v s tin b ca ph n cho 102 ngi, 06 bui hi tho vn ng a phng, chnh quyn to iu kin bi dng cho ch em ph n c tim nng tham gia m trch cc v tr x thnthnh lp 4 CLB ph n tim nng, tp hun k nng tham chnh cho CLB ph n tham chnh, 3 bui din n ni chuyn v vai tr ca gia nh cho 180 ng, 4 lp tp hun v k nng sng cho 120 nam n thanh nin, tp hun 4 lp cho 120 ph n v tr em gi,6 bui dinndnhchoccnhhotngvquynphnchias{tngvtnhdcvkh nng kim sot c th ca ph n vi 320 ngi tham gia, 6 bui sn khu ha v s an ton caphnnicngcnggm4.200ngi,6buisnkhunngcaonhnthcchobn tnh/chng v cc thnh vin trong gia nh cho 4.150 ngi. . Ngoi ra, nhng nm u chng trnh cn tp trung vo 2 hot ng c bn khc bao gm: (i)QuyncsngvtntrngnhnphmkhiimtviHIV/AIDSbaogmNngcao nng lc cho cn b cp c s v cp huyn, cho gio vin v hc sinh cc trng THCS, Tuyn truyn v phng nga v chng ly nhim HIV/AIDS cho 2.147 hc sinh v gio vin cc trng THCS, lng ghp vo cc bui sinh hot nhm nh nhm TD-TK, cc lp Reflect, ttqun,onthanhnin,Hiphnvi2.680ngithamgiavitngkinhphl57 triu , v(ii)Ci thin c s h tng, nc sch, v sinh mi trng v chm sc sc khe cng ng, bao gmH tr xy dng v sa cha cc cng trnh cng ng, h tr xy p ng lin thn xy lp h thng nc t chy, xy nh v sinh ch, vn ng v h tr cc h ngho 3 x vng d n xy dng nh v sinh gia nh, sa cha nh cng ng, lm hng ro nh cng ng, b tng ha ng lin thn; h tr lm bi cha rc thi v cung cp 5 xe ch rcChm sc sc khe cng ng bao gm cung cp trang thit b v dng c y t cho trm y t cho 19.167 ngi trong vng d n, 78 lp tp hun v chng trnh gio dc hnh ng vi 2.286 ngi tham 1 lp tp hun tay ngh cho 39 b ca tt c cc x trong ton huyn, d, , h tr nh sn, khm cha bnh v cp thuc min ph cho 177 ngi gi neo n v tr khuyn tt. LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 11 PHN III: NH GI THC T Chng IV. Tnh hiu qu ca chng trnh 4.1. C s trin khai chng trnh v i tng hng li Ba x An Hi, Phc Hi v Phc Dinh l 3 x thuc din x ngho, vng su, vng xa v bi ngang, lnhngxctlnghocao(xemphn1.1).ChngtrnhHtrPhttrinhuynNinhPhc c thit k trn c s p ng cc quyn c bn v mang li li ch cho cng ng, trong ngi nghovcnngho,baogmcphnvtrem,cxemlngihnglichnhca3x. Chng trnh ny ph hp vi chnh sch pht trin kinh t x hi a phng trong giai on di hn (5 nm) ni chung v hng nm ni ring. Theo , cn b chng trnh huyn Ninh Phc thit k tng chng trnh v hot ng c th cho cc i tng ph hp a phng (xem ph lc 5). V ba x kho st c ngi Kinh, Chm v Raglai, nhng nh gi v tc ng ca LRP4 u hng ti v bao hm tt c nhng ngi hng li ni chung, tuy nhin mt s bin trong kho st c phn tch theo nhm dn tc. 4.2. Quy trnh ln k hoch v thc hin Xutphttquanimpngccquyncbncangidn,cckhochcachngtrnh cxydngucsthamgiangidn.ngthi,khochnycngdatrnk hoch/chinlcqucgiacaAAVvcavng.Do,cckhochthchinphhpvi nhng nhu cu cp thit v u tin ca a phng trong cc lnh vc ca i sng.Hot ng ca AAV ti a phng rt a dng v hng ti 5 quyn c bn, sau ny gi l u tin chng trnh, bao gm, quyn c lng thc; quyn gio dc, quyn tr em v cc hot ng hng vo tr; quyn phn; qun tr nh nc, nng caonng lc cng ng; quyn c cuc sng bnh thng khi i mt vi HIV/AIDS. Tt c cc quyn c thc hin theo ngn sch chng trnh bo tr tr, mt chng trnh gy qu cho cc hot ng chung ti a bn, v Vit Nam ni chung.Mttrong nhng hiuqu m chng trnh ln k hoch v thc hin l vic s dng nhn lc a phng (t cp x cho n cp tnh) tham gia vo tp hun. Cch lm ny tit kim chi ph, gip cn b a phngpht huy c sc mnh v nng cao nng lc, ng thi gn kt hn mi tng tc gia cn b cc cp cng nh gia cn b v ngi dn. Vic lp k hoch c cn b cp x phn nh ti giai on 1 d dng hn giai on 2 v vn th tc. Tai giai on 1 (trc 2011), Ban QLCT huyn c quyn quyt nh i vi nhng hot ng c kinh ph di triu ng do k hoch c duyt nhanh v c Ban QLCT huyn gim st cht ch. i vi giai on 2 (sau 2011), th tc phi qua nhiu ngi xem xt, do mt nhiu thi gian thc hin. Tuy nhin, qu trnh gi v duyt k hoch ny ch kh khn i vi cp huyn trong nm 2011, cn t nm 2012 tr i th tc xt duyt u tt do cc bn quen vi quy trnh v th tc mi. S khc nhau v cch thc qun l v trin khai gia thi k trc 2010 v t 2011 n khi kt thc chng trnh gin tip hoc trc tip nh hng ti qu trnh ph duyt cc hot ng ca chng trnh di gc nh gi ca cng ng (xem s 1&2 di y). LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 12 S 1: Qun l chng trnh (giai on 2001-2010) Ngun: Bo co nh gi tc ng 2009 Ban QLDA DAGN huyn Ban QLDA x Ban-Ngnh- on th- x Ban QLDA x Ban-Ngnh- on th- x Ban QLDA x Ban-Ngnh- on th- x Cn b a bn AAV Cp Tnh/QG AAVBan Qun l Nhn dn thn Cp cng ngChi hi ph n, nng dn Nhm Tn dng-Tit kim Nhm vt ngho cng s thch Lp hc xa m- pht trin cng ng C quan Ban-Ngnh huyn Ghi ch: Quan h trc tip Quan h phi hp-h tr CQBN: GD, TC-KH, KN, NN, NVL, TN, YT, PN LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 13 S 2: M Hnh Hp Tc Thc Hin Chng Trnh Gia AVV, i Tc v Cng ng (giai on 2011-2014) : Cng tham gia Phn Hi, Rt kinh nghim v Xut Thay iPhn Hi, Rt kinh nghim v Xut Thay iPhn Hi, Rt kinh nghim v Xut Thay iPhn Hi, Rt kinh nghim v Xut Thay iPhn Hi, Rt kinh nghim v Xut Thay iAAV Hng dn xy dng chin lc H tr k thut H tr ngn sch v nng cao nng lc qun l UBND xXy dng chin lc, k hoch, thc hin v gim st Ban ND thnBQLCT huyn Ninh Phc v cc Phng, Hi lin quan ca huyn Xy dng chin lc, k hoch, thc hin , gim st H Gia nh, cng ngXy dng chin lc, k hoch, thc hin v gim st LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 14 4.3. Gim st v nh gi Ban QLCT huyn cho bit, h thc hin gim st nh gi tng i cht ch. Vic lp k hoch da trn chng trnh khung bao gm ch s cn t c theo tng giai on ca AAV hng nm. Ban QLCThuynsausbctchthnhnhnghotngcth,lmvicvingidnthngqua cuc hp do Ban QLCT huyn t chc vi x, thn, cc nhm pht trin cng ng nm bt nhu cucncanthip,itngcanthipricnglpkhochcth,ctnhnngnschca chng trnh. McditnghngticaAAVlnhngngingho,yuth,phn,vtrem,tiuch chn i tng cho chng trnh c da trn vic xem xt mc ph hp ca ngi dn vi yu cu ca chng trnh. Theo l{ gii ca Ban QLCT huyn Ninh Phc, chng trnh ny quan tm tiu ch ngi ngho nhng khng phi tt c l ngi ngho m ch trng ca AAV l hng ti ngi ngho, do to ra mt phm vi tng i rng huyn t x l. S xen k ny cng to c hi mi i tng h dn d chia s kinh nghim vi nhau hn. V d, tp hun trng to cho nhng i tng ang trng to, trong c ngi ngho v ngi c kinh t trung bnh. Vic quy nh xen k i tng nh trn thng khng qua vn bn, m ch yu qua giao tip trc tip vi bn Ban QLCT ca x. Cc cuc hp gia trng ban QLCT, cc ngnh lin quan cp x v huyn c thc hin 6 thng v 1 nm. Trc nm 2008, cc x u c cn b chuyn trch (iu phi vin x) v ban QLCT gm i din cc ban ngnh. Nhng ngi ny c c ph cp ca chng trnh. H thc hin cc cng vic ca chng trnh, bao gm c theo di v nh gi vi tnh cht kim nhim. T nm 2008, vic theo di cc hot ng do trng ban QLCT x thc hin. Vi nhng hot ng c ph duyt, cnbaphngmbongvitngthamgia.ngthiBanQLCThuynnir phngphpvnidungtphunchongidn.Sautphunucbngnhgi,ludanh sch lp tp hun Ban QLCT x v huyn theo di s thay i ca h sau khi tp hun. Ban QLCT x v huyn quan tm n nhng ngi ni tri hn bit thng tin l chnh. Theo kin ca Ban QLCT huyn, vic gim st ton b cc hot ng khng d, ban ngnh x khng thi gian thc hin do nhiu hot ng v chng trnh. Mt s h dn cho rng vic gim st ca chng trnh ch xy ra lc u, v d, khi h tr mua cy con bng vic lp bin bn xc nhn ng ging thng nht, v xc nhn trao cho ngi dn, cnvicgimsttrongqutrnhnui,trngcnhnch.Mtphnnguynnhncchorng chng trnh khng ngi gim st. Theo kin ca cc thnh vin Ban QLCT huyn, vic gim st c c thc hin thng qua ban qun l{ chng trnh x hoc ngi chuyn trch v u c s gim st t ban qun l huyn. T nm 2008 do c cu ch cn mt Trng ban nn cc hot ng uctheodi vgimsttrc tiptBanQLCThuyncntrngBQLCTxgintipnghebo colitngithchinvBQLCThuyn.Tuynhinnhnghotngckinhphcaohoccc hot ng xy dng th trng ban QL x trc tip tham gia cng d n gim st. Cc cng trnh h tng, v d lm sn trng, c thc hin thng qua s gim st ca ngi dn vgiovin.Xcngngthigiamgimstvhtrthmvdnhximng,ngycng(nh phningcaxvichngtrnh).Tuynhin,hotnggimstny,theonhgicaban ngnh x, vn cn hn ch do cng vic kim nhim. S nm bt cng vic ca trng ban QLCT cp xcphnnhcng khhn trcdokhngthamgiavoduytchicchotngnhtrc, m ch dng li vai tr xc nhn cc hot ng, theo di k hoch v thc hin ca nhng i tc khc ca x nh hi ph n, hi nng dn. Nhng i tc ny s trc tip ng tin t trn Ban QLCT huyn. Vic gim st qu trnh h tr c ngi dn gp nn theo cc giai on theo tnh cht ca tng loi,saochobanqunl{chngtrnhnmbtcqutrnhphttrinca hotng, vd cytrng,vtnui.Cnquynhsngynhtnhkimtrachiucao,cnnngcavtnui, LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 15 XD nng lc v CT chung9%HIV1%Quyn tip cn gio dc v tr em24%Quyn ph n v tr em gi6%Quyn c long thc19%phng nga gim nhthin tai8%Qun tr nh nc4%Y t , v sinh mi trng6%Qun l ph17%Bo tr tr6%T L NGN SCH D Nkimtrakthutnui,giaioncnhpnhmchiasvrtkinhnghim.ngthi,chng trnh cng cn kthp hoc hp ng vi bn trung tm hoc cn b th y hoc trng trthng dnhochtr cngtctimphng(ngaykhinhnvtnui) vphngchng bnhtttrongqu trnh nui, trng. 4.4. Ngn sch Cc hot ng ca chng trnh r rng vi kinh ph c duyt. Thm ch cn b cng ng cn phn nh cch quyt ton qu cht ch, i khi h rt kh x v khng kinh ph chi. Hin tng ny rt t xy ra t nm 2009 tr v trc. V d, chi ph cho hot ng sn khu ha s khng n thunchlchonhngngithamgiachnhvnhnghtrvtcht,mcnmtshotng khc cn c chi ph nh m bo an ninh trt t Mu cht vn y c th nhn thy s chia s thng tin v s ng gp ca cng ng. Nu chng trnh nu r rng ng gp ca cng ng trong tng hot ng mc no th s c cch thc hiu v x l{ r rng hn v vai tr ca tng bn tham gia. Hnh 3: T l ngn sch ca chng trnh (giai on 2001-2014) Ngun: Bo co tng kt ca Ban QLCT huyn Ninh Phc12 Hnh 3 cho thy, quyn c lng thc v quyn tip cn gio dc ca tr em chim t l chi ph ln nht, bi v bao gm nhiu hng mc c s h tng v h tr trc tip, cn li l nhng hot ng tp hun v truyn thng. Nu tch bch ring chi ph dnh cho c s h tng v h tr trc tip ra khi hng mc chung, ta s nhn thy r hn mc tp trung kinh ph cho nhng hot ng cn li.4.5. u tin Chng trnh 1. Sinh k thay th v nng nghip bn vng Cc hot ng lin quan n sinh k thay th v nng nghip bn vng c LRP4 thit k nhm h tr cho ngi dn vng d n c th i mt vi kh hu khc nghit cng nh vi cc yu t bt li

12 Chi ph c th v i tng hng li xem Ph lc 7. Ngn sch cc nm v s ngi hng li LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 16 nh hng n thu nhp v mc sng ca ngi dn. Thng tin t kho st cho thy, chng trnh li du n tng i r nt trong ngi dn v cc hot ng can thip trong nng nghip. LRP4 png nhu cu ca ngi dn trong vic cung cp k thutcy trng v vtnui. Sph hp vi nhu cu y c nh gi di hnh thc: (i) ly kin ca ngi dn v loi cy v con c th nui v trng ph hp vi iu kin kh hu v th nhng ca a phng, (ii) ni dung v cch thc tp hun ph hp vi trnh hiu bit v kinh nghim ca h, v (iii) ngi dn c h tr vn, ging v phn bn, nhng phn thit yu cho canh tc v pht trin chn nui, v (iv) c h trthngtin,kthut,cschiasvhchikinhnghimgianhngngictphunv ngikhngthamgia,giaccnhmsthchtomtmitrngthunlihnchonginng dn sn xut. Chng trnh c ngi dn bit n nhiu thng qua cc lp tp hun khuyn nng v d k thut ba gim ba tng trong trng la, trong m hnh trng u phng, da, c chua, t, hnh (x Phc Hi), rong sn (x Phc Dinh), mng ty xanh, nho, to, m hnh nui heo, b (x An Hi), trong m hnh trng la c cho l thnh cng. Tuy nhin, mt s m hnh hoc s p dng kin thc tp hun khng c thnh cng do nhng yu t ngoi cnh, v d do l lt hng nm, thiu nc (x Phc Dinh), hoc mc d p dng tt nhng khng c u ra tt (t, bp lai, u xanh)13. Hnh 4: T l h gia nh tham gia cc hot ng hoc nhn h tr lin quan n trng trt t LRP4 giai on 2011-2014 (n v: %) Ngun: Kho st cui kz Kt qu kho st cho thy, c 34 trong tng s 40 h c hot ng trng trt cho bit tng nhn c h tr trong giai on 2011-2014. Trong s , c 29 h tham gia hoc nhn c t nht mt h tr lin quan ti trng trt t Chng trnh H tr Pht trin huyn Ninh Phc. T l ln (88,6%, mt na trong s l ngi Chm) trong s h gia nh c hot ng trng trt cho bit tng tham d lp tp hun v trng trt. T l h tng tham gia lp tp hun v CRSA v cc hi tho/ta m cng tng i cao, tng ng vi 77,1% (trong 44% l ngi Chm) v 60.0% (trong 52% l ngi Chm). S h gia nh cho bit c nhn h tr ging, vt t chim thp nht (17,1%), sau hot ng tham quan hc hi kinh nghim (31,4%). c bit, nhng lp tp hun v h tr ny a phn c ghi nhn l t Chng trnh H tr Pht trin huyn Ninh Phc (hnh 4). Khichivmchuch,tonbcchgianhunhginhnghtrmhnhn c l rt hu ch hoc hu ch. C th, nh gi v lp tp hun trng trt l rt tch cc vi 80,7% (trong mt na l ngi Chm) cc h tham gia cho rng lp tp hun ny rt hu ch,

13 Bo co nh gi tc ng 2009, AAV 88,677,117,131,460,00.020.040.060.080.0100.0Tp hun v trng trt Tp hun v CRSA H tr ging, vt tTham quan hc hi kinh nghimTham gia hi tho/ta m LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 17 cnli 19,3%hgianh nhgi mc huch.14Trongs 31h(trong15hlngi Chm) ghi nhn tham gia lp tp hun, 22 h (trong 11 h l ngi Chm) tham gia lp tp hun do LRP4 t chc, 20 h nh gi lp tp hun l rt hu ch v 2 h nh gi mc hu ch. Kt qu ny l hon ton ph hp vi nhng thng tin thu c t phng php nh tnh khi hu htngi dn u cho bith hi lng vi nhng h tr v trng trt t LRP4. Thng qua cclp tp hun, thay v vn dng nhng kinh nghim truyn thng nh trc y, ngi dn hiu bit v t tin hn v k thut canh tc. H tr cy ging, vt nui, vt t nng nghip c ngi dn nh gi cao trong phng thc gim ngho. V d, h tr b ngi ngho nui l ph hp v c th tn dng c thc n quanh nh, tn dng c lao ng nhn ri, t b bnh v c gi tr trn thtrng.Mtvivdinhnhcaravvicnuibgipthotkhinghoi.Mt trng hp c th c nhc n l anh Minh (thn An Thnh, x An Hi) c cp mt con b nui.B msinhrabv vicnuib gipgia nhanhthmthunhp, v gipgianhthot khi h ngho. Tuy nhin, cch thc chng trnh h tr b cho ngi dn l mt vn c nhiu kin tranh lun. LRP4 h tr bng cch trc tip cung cp b cho h gia nh. Mt s ngi dn cho rngphngthcnykhnghiuqubngcchh gianhchnging,nhthsphhp hn vi iu kin a phng v theo ma ( trnh dch bnh), hn l ging b c a v t nhng vng khc. Hn na, c th b c a v thng qua thng li c th s t hn so vi gi bnh thng. Ngc li, mts cho rng ngi ca chng trnh chn b s tthn v h bitc k thut,gingnottvphhpviiukinaphng.Ngoira,hdncthnggpmt phn mua c con b theo mun hn l ng gi tr m chng trnh h tr. Theo kin ca i din hi khuyn nng, chn b cho h gia nh cn kt hp gia mong mun ca ngi dn v k thutchngingcakhuynnng,ngthivicmuabcncbnchngtrnhqunlv gim st, thay v ngi dn trnh ri ro trong qun l ti chnh. Ngi dn nhn nh rng vi s h tr ca chng trnh, nng sutsn lng cy trng, vtnui cao hn, mu m p hn v chi ph gim hn do chm sc v x l{ ng cch. Ngi dn nhng thn khc cho bit, h bit chn ging, s hng, gim thuc tr su, bit cch phn thay phn ha hc, nng sut la cng tng t 8 t ln 1 tn/ha. Mng ty xanh thu nhp cao vi 7 triu/so trong 4 thng. Ti thn Thnh Tn, ngi dn c h tr nui g, vt, heo, trng nm, ging la, hnh u cho nng sut cao. Canh tc ny s vn c tip tc khi AAV rt khi v ngi dn c kin thc v hiu c phng php canh tc c chtlng cao.Vic ln k hoch hoc tm kim th trng choccsnphmnngnghipchacchngtrnhthchin.Hunhccsnphmnng nghip u c tiu th a bn, tr mt s sn phm nh mng ty hoc nho. Ngi dn t tm kimthtrng.ycngltimnngmchngtrnhcththchinabnkhctrong tng lai. CulcbkhuynnngcnngcpthnhnhmPTCnm2008vimcchnngcaotnh cngngvtoiukinchoitnghnglicngsinhhotvhtrnhautosinhk. Nhngthnhvintrongnhmthngquabcthmhocquayvngcvayvnkhngtnhli. TrongkhimtsCLBvncnhotngnhvosnggpcathnhvin(vdnhthn ThnhTnvTTm2,nthiimnhgicuikz,CLBichkhngcnhotngna. Nguyn nhn c bit l do khng cn kinh ph hot ng v mt s ngi qun l khng tip tc c do h cn thi gian lm vic nh. Trong giai on trc, chng trnh c trang b t sch khuyn nng cho 6 thn nhm nng cao kin thc sn xutnng nghip v chn nui. T sch trong bo co tc ng 2009 nh gi l hn ch lngngic.ngiaionnhgicuikz,tschkhngcncsdng(thnAn Thnh) do b hng, sch b nt, bi bm v gia nhng giy bo loi khc. iu ny cho thy, sch cha c nh gi cao v ch trng v vic qun l sch ca cn b x khng cht ch. Mt phn

14 i vi cc hot ng h tr khc lin quan n trng trt, do s lng h gia nh c thnh vin tham gia/nhn c h tr khng 30 nn nhm nghin cu khng phn tch nh gi ca cc h v mc hu ch. LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 18 d hiu l ngi dn i lm c ngy, h khng c thi gian c sch, v trn ht, khng c thi quen xem sch, cha thc s coi sch l mt ngi bn gn b. Tuy nhin, xt v kha cnh qun l, trong iukinaphng,khitlmchcnvcschkhngphilmthnhthcthchhp, chng trnh c th c nhng hnh thc can thip khc cun ht hn, v d chia s kin thc trong sch theo t nhm sinh hot do nhm ph n, nng dn hoc nhm thanh nin nhit huyt. Hotngtndngtitkimlmttrongnhnghotngrtthnhcngcachngtrnh. c thnh lp vo thi gian u ca chng trnh, nm 2001 theo nhng hnh thc t, nhm, hot ng ny nhm h tr ph n ngho c vn, bit s dng vn tham gia vo cc hot ng sinh k, tng thu nhp. Thng qua , ph n c c hi pht huy kh nng cng nh nng cao vai tr ca h trong gia nh v x hi. Ch em c vay t 3 n 12 triu ng. Va vay ng thi h va phi tit kim vi mc 20.000 ng/thng. Theo bo co ca Ban QLCT huyn Ninh phc, s thnh vin tng t 738 nm 2001 n 5.352 nm 2013 Tuy nhin, theo nh gi tc ng nm 2009, vn vay ny ch ph hp vi bun bn kinh doanh nh, v va tit kim va c th tr c gc ln li trong vng mt nm khng ph hp vi nhng hot ng cn vn ln nh sn xut nng nghip hay nui trng thy sn do phng cch tr vn vay to p lc cho ngi vay v chu kz sn xut nng nghip ko di t vi thng n vi nm.15

Bng 2: Thng tin hot ng TD-TK t khi mi thnh lp n cui nm 2013vt: triu ng Ch tiu Nm 20012002200320042005200620072013 S x 333333513 S thnh vin 7381.6762.1002.1832.2002.2402.7205.352 Ngun vn Vn ti tr382,5742,51042,51270,51470,51470,51470,53.804 Vn s hu33,0152,0436,8831,41114,01496,01585,42.903 D tit kim47,5247,6520,8786,6925,81100,61049,93.032 Tng 463,01142,12000,12888,53510,34067,14105,89.740 Hot ng cho vay S vn pht ra463,01166,22040,03102,33636,94686,14800,215.543 S vn hon tr 13,11395,42967,34129,94355,24291,04610,2 Ngun: Bo co tng kt Chng trnh H tr Pht trin Ninh Phc Sliubng2chothy vntitr,vnshuvsdtitkimtngnhanhquaccnm.c bit sau nm th hai k t khi d n bt u hot ng (nm 2002) vn s hu tng hn 4 ln, d titkim tng hn gp 5 ln. Cc nm sau, nhng ch s nycng u tng hn nm trc16 Cc dchvchovaytngnhanh.Theoboconhgitcng,nhngitnghnglis dng vn vay lm kinh doanh nh (23%),nui g, vt (17%), nui heo (10%), mua phn bn v gingcytrngngnngy(10%),muaphnbnvtrngla(9%),dtthcm(6%),trngrong sn (5%), nui b (2%), d v cu (2%)17

15 Hnh thc vay tr dn, tr xong c vay li. Vn vay vng u tin l 1 triu ng, hnh thc tr li v vn theo nh kz 2 ln mi thng (c vn v li: 48.000 + 2.000 tit kim). Vn vay cc vng sau tng dn theo kh nng hon tr li (0,8%/thng) vng trc. Vi s tin nh hn 5 triu, nhng h vay tr trong vng 25 kz. Nhng vi s tin vay ln hn, ngi vay c th tr trong vng 40 50 kz Ngun: bo co nh gi tc ng 2009 16 Theo phn tch ca bo co tng kt LRP4, 2014 17 Bo co nh gi tc ng, 2009, AAV, trang 21 LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 19 4.6. u tin Chng trnh 2. Nng cao trch nhim gii trnh v tnh on kt nhn dn nhm thay i x hi, tng cng lnh o tr v tn nhim x hi dn s Mt trong nhng mc tiu ca AAV l nng cao trch nhim gii trnh ca chnh quyn a phng cng nh tng s tham gia ca ngi dn vo trong cc hot ng qun tr ti a phng, c bit chtrngvophnvingthanhnintr.Nhnghotngnycthchintnhng nm 2005 khi ngi dn tham gia vo qu trnh xt i ngho ti 15 x v th trn ca huyn18. Trong sut qu trnh t cho n thi im kt thc chng trnh, cc hot ng ch yu bao gm thc hin quy ch dn ch c s, hot ng phn tch ngn sch x v nng cao nng lc cho cc nhm ph n, thanh nin v ccnhm dn tc. Trong giai on 3 nm gn y, hot ng tp trung vo vic cung cp thng tin cho cng ng, tp hun v nng cao nng lc cho chnh quyn a phng, nhm thanh nin v ph n cng nh y mnh mi tng tc gia ngi dn v chnh quyn a phng nhm nng cao tnh dn ch v trch nhim ca hai bn. Hnh 5: T l ngi tr li bit v cc nhm v cu lc b ti a phng (%) Hnh 6: nh gi mc c ch ca cc nhm v cu lc b (%) Ngun: Kho st cui kz Khi c hi v cc nhm/CLB a phng, mt du hiu tch cc l hu ht cc h gia nh (60/72 h, tng ng 83,3%) u bit n t nht mt nhm/CLB c LRP4 h tr. C th, hnh 6 cho thy, shgianhtrlibitnCLBphnlcaonht,chimtl83,3%(hay60/72h,trong 22/23 s ngi Chm tr li), t l h bit n nhm s thch mc 47,2% (trong 41% l ngi Chm). ng lu {, mc d trong s 6 thn thc hin kho st, ch duy nht mt thn hin c nhm thanh nin nhit huyt nhng t l ngi tr li bit n nhm ny mc kh cao 33,3% (mt na trong s l ngi Chm). L{ do c th xut pht t hiu ng lan ta ca nhng hot ng mang tnhchtcngngmnhmthchintkhithnhlpnm2012chonnay.ycngl nhnghotngnhncnhgicaotcngngnh:raquntrongngyhivsinhmi trng, giao lu vn ngh gia cc nhm thanh nin nhit huyt ca 3 x. Bn cnh , kho st cho thy (hnh6), 100% ngi dn tham gia kho stu nh gi cao mc c ch i vi a phng ca cc nhm/CLB. Con s ny phn no cho thy tc ng tch cc t cc h tr ca chng trnh trong vic thnh lp v duy tr hot ng ca cc nhm/CLB ti 3 x chng trnh.

18 Bo co nh gi tc ng 2009, AAV 33,347,283,3020406080100Nhm thanh nin nhit huytNhm s thchCLB ph n82,475,417,724,60%20%40%60%80%100%Nhm s thch CLB ph nC chRt c ch LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 20 Bng 3. T l thnh vin h gia nh tham gia cc t chc, on th ti a phng (n v: %) T chc, on thH tham giaNam tham giaN tham gia Hi ph n61,10,061,1 Hi nng dn52,850,06,9 on thanh nin31,926,46,9 CLB ph n48,60,048,6 CLB khuyn nng15,312,52,8 Nhm pht trin cng ng22,213,99,7 Qu h tr ph n pht trin34,70,034,7 Nhm s thch9,74,25,6 CLB phng chng BLG37,50,037,5 Nhm thanh nin nhit huyt8,35,62,8 Ngun: Kho st cui kz Theo kt qu kho st nh lng, 54/72 h gia nh (chim 75%) c thnh vin tham gia t nht mt nhm/CLB, t chc, on th ti a phng. Trong , hi Ph n v hi Nng dn l hai t chc on th c t l thnh vin ca cc h gia nh tham gia nhiu nht. Tuy nhin, c th thy rng tr hiPhn,CLBphnvQuHtrPhnPhttrinlnhngnichcphnthamgiav chim tltngicao,trongkhinamgiilichimphnngtronghuhtccnhmcnli nh Hi Nng dn, on Thanh nin, nhm pht trin cng ng, CLB khuyn nng. Lu { rng, CLB Ph n v Qu h tr ph n pht trin, tng ng l 37,5% v 34,7% s ngi tham gia, l do LRP4 thnhlp(Bng3).Ktqunychothysquantmcngnh{thccangidnivicc hot ng cng ng hin nay l kh tch cc. Kt qu ny cho thy, LRP4 cn huy ng s tham gia ca n gii hn na vo cc hot ng on th, mt mt nng cao s bnh ng gii cng nh vai tr ca n gii trong tham gia, mt khc nng cao s tip cn ti cc quyn ca ch em. S thamgia ca ngi dn trong xy dng k hoch pht trin Kinh t x hi 19: T l ngi dn cphbinvthamgiavolpkhochphttrinkinhtxhicnkh thp,tlhtrong chng trnh c ph bin v tham gia vo lp k hoch ch t 13,1% v 7,2%. Nhm tng tnh gii trnh, huyn c c ch khuyn khch ngi dn tham gia din n lng nghe kin ca nhn dn (2-3 nm/ln) v tip xc c tri thng xuyn hng qu{, 6 thng, 1 nm20. Cngkhaithuchingnschx:TheobocokhostukchinlcVnm2013,phnln ngithamgiakhostkhngnhchnhquynaphngccngkhaithuchingnscha phng.Trongsnhngngikhngnhiuny,ckhonghn40%h gianhtngc bnthuchingnsch.Linquannhotngphntchvcngkhaingnsch,giitrnhminh bch ca cc x, c l du n m hn v s cng khai ny vi ngi dn l cc hng mc cng trnh cachngtrnhhnlcax.Ngidncthamgialpkhochvgimstcngnhbit c chi ph i vi nhng cng trnh xy dng h tng c s do chng trnh qun l. V pha x, a s cn b cho rng thng tin ti chnh c cng khai thng qua hp thn hoc hp nhm. Tuy nhin, khng phi ttc ngi dn c phng vnu bitn s cng khai ny.. Mts ngi khc cho bit ngn sch cc x th thng vn cng khai hng nm vo thi kz hp HND. Hnh thc cng khai thng tin ny ph bin hn thng tin c cng khai trn bng thng tin. Cn b x cho bit, ngi dn rt t c, do cng khai trn bng thng tin khng hiu qu. Hn na bng tin kh gi do thi tit v cht lng bng km. Dch v cng: Cc trng ban on th, cn b HND, v cn b thn c tham gia lp tp hun dch v cng. Theo phn nh t a phng, ni dung tuyn truyn tng i ph hp cn b x

19 Bo co kho st u k chin lc V nm 2013, AAV 20 Phng vn cn b huyn LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 21 thn bit v hiu, v d nhng vn g cn cng khai, cng khai mc no. Mt s ni dung c bn lin quan c truyn ti ti ngi dn qua hp thn, nhm. Ni chung ngi dn by t s hi lngvcbitvnhngthngtin.Theoh,tnhthbitcccdchvcnghinc, quyn ca h cng nh cc bc cn thit lm th tc lin quan n dch v cng.Hnh 7: T l h gia nh c thnh vin tham gia cuc tham vn/i thoi v DVCHnh 8: nh gi mc hu ch ca cc cuc tham vn/i thoi v DVC Ngun: Kho st cui kzLRP4 t chc 3 cuc i thoi gia ngi dn vi chnh quyn 3 x v dch v cng v gii trnh minh bch trong nm 2013-2014 vi 165 ngi tham gia. Kho st cho thy, c 56,5% (vi 1/3 trong l ngi Chm) h gia nh c thnh vin tham d cc cuc tham vn, i thoi gia ngi dn v chnh quyn a phng v dch v cng. Trong , 100% u cho rng cuc tham vn/i thoi l c ch v rt c ch (hnh 8).Hi tho, ta m v dch v cng c thc hin cc thn, mi thn mt ln. S dng ngi a phng (ngay ti x) tp hun v dch v cng l mt trong nhng im mnh khi thc hin chng trnh ny. L ngi a phng, ngi ging s hiu r hn tnh hnh kinh t, chnh tr x hi cng nh tnh trng dn c. Do , cch gii thch v v d a ra thc t v d hiu i vi ngi hc.Mtkhc,sdnglclngny,chngtrnhphthuyvtndngcnilccax trongclthuytvthchnhtrongvnqunlvthchindnchcs,cngkhaiminh bch ti a phng.Mcdslnglnhitho,tamkhngnhiu,tuynhin,cththyshiubitvchnh sch v php lut ca ngi dn c nng cao. V d, mt s ngi c phng vn cho bit quyn bnh ng ca nam v n trong s dng t ai. Thng tin ny cng c phn nh bi kt qu kho st nh lng. Theo , khi c hi v quy nh cp GCNQSD mang tn c v v chng, mt du hiu tch cc l c ti 70,8% ngi dn cho bit h c bit n quy nh ny.Hnh 9: T l h gia nh c Giy chng nhn quyn s dng t Ngun: Kho st cui kz 56,543,50102030405060C Khng56,443,60102030405060Rt c ch C chC76,4%Khng23,6%GCNQSD t C 87,8%Khng12,2%GCNQSD t canh tc LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 22 Trong s 72 h gia nh tham gia kho st, ch c 41 h c t canh tc/sn xut, chim 56,9%. Din tch t canh tc trung bnh mt h l 3,481 m2.Lin quan n giy chng nhn quyn s dng t, phnlncch c GCNQSDivi t,chim 76,4%,tlnytcanhtc/snxutlcao hn, chim 87,8% (hnh 9). Hnh 10: T l h gia nh c thnh vin tham gia bui hi tho/din n/i thoi v quyn tip cn t ai v ti nguyn trong 3 nm gn y Ngun: Kho st cui kz C 46/72 h gia nh (chim 64,8%) cho bit c thnh vin tng tham gia hi tho/din n/i thoi v quyn tip cn t ai v ti nguyn trong 3 nm gn y (hnh 10). Theo , 45 h nh gi hot ng ny l hu ch, duy nht mt h nh gi mc trung bnh. Cng nh tuyn truyn, theo kin ca ngi dn, tp hun cn c thc hnh. Vi trnh hiu bit khc nhau v ni chung l c hn, vic truyn t s c hiu qu hn nu i vi thc hnh. Mi ngi thng hiu khng y m ch nm nhng { c bn. Hn na, thi lng v s lng qu t cn b a phng v i din cc nhm cng ng c th nm bt c mt cch chc chn. Sau nhng hi tho/ta m v dch v cng, c th tt hn nu c nhng hng dn thc t cho ngi dn theo t nhm h bitcng khai l g, cch thc thc hin nh th no. i vi hot ng dch v cng, v thiu ngn sch h tr nn cc hot ng ny khng c tip tc Sau khi c chng trnh trin khai, chng ti lm k hoch. Giai on sau ch tuyn truyn. T khi chng trnh n vi ngi dn, cng tc tuyn truyn tch cc hn, nhn thc tt hn. Trc y c cng vic g khng bit i n u, khng bit gp ai. Sau khi tp hun, chng ti bit r hn v c cu b my nh nc, ban ngnh on th. Ngi dn phi i li nhiu ln (x Phc Dinh). Lin quan n u tin chng trnh 2, khng ch cp x c kin v vic thc t ha ni dung tp hun, s kh khn trong vic hiu ni dung vn bn cn xy ra vi cp huyn. Ni dung chng trnh cphnnhkhhiuvdilmchocnbchngtrnhkhkhntrongvicthchin.Hn na, cc ti liu hng dn qu di gy tm l ngi c. iu ny v c bn cn ci thin sao cho ti liu v ni dung thn thin hn vi ngi thc hin v s dng. S nhn mnh ca AAV vo u tin chng trnh 2 l cn thit, c bit khi quy ch dn ch c s c trin khai ton quc trn din rng21. Mt mt AAV h tr vic thc hin dn ch c s a phng theo qui nh php lut ca nh nc. Mt khc, AAV c th ha s tham gia ny ti i tng ring cho tng loi hot ng ca chng trnh, v d thanh nin c tham gia tp hun v k nng iu hnh nhm v tham gia vo cc hot ng cng ng. Mt iu ng lu { l t nm 2011, cc hot ng ca chng trnh gim nhiu do ct gim ngn sch chung. Tuy nhin i vi u tinchngtrnh 2,nm 2011theobocohngnmcachngtrnh, khngchotngno dnh cho chng trnh ny. Cc hot ng tp trung ch yu vo nm 2012 v 2013.

21 Php lnh s 34/PL-UBTVQH11 ngy 20/4/2007 ca y ban thng v Quc hi v Thc hin quy ch dn ch x, phng, th trn C 64.8%Khng35.2% LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 23 Theo nhn nh ca cp x, vic ct gim kinh ph cho cc hot ng l mt kh khn cho BQLCT x thchincchotngchngtrnh.Kinhphcduytcphnnhlkhngtrangtri cho cc chng trnh nn ch dnh cho tuyn truyn l chnh. Kinh ph hin ti c h tr l nc ung v hoa qu. iu ny cng kh cho trng ban qun l{ chng trnh trong vic mi ngi dn i d hp. C hai quan im i lp nhau lin quan n chi ph cho ngi dn. Mt quan im cho rng,ttrcnnay,ngidnvnihpvkhngcnhtrkinhph.Khichngtrnhvo, chotinngidnihpvvhnhchungtothnhmtthiquenxu,dnnvictrong nhng cuc hp sau, ngi dn s khng i nu khng c tin. Ngc li, c mt s kin cho rng ph h tr ca AAV qu thp so vi cc d n khc v nh vy, cng kh vn ng ngi dn i tham gia vo cc bui truyn thng.Loihnhtruynthngathngtintingidn:cththyknhtruynthngchyum chng trnh s dng bao gm hp t nhm ti thn, sn khu ha v loa truyn thanh. Vic s dng ny hon ton ph hp vi iu kin vn ha v x hi ti a phng khi ban ngy, c nhiu ngi dn i bin hoc i lm ry. Hn na, loi hnh truyn ming cng thch hp khi c cc nhm dn tc sinh sng cng nhau. Cc nhm nhm pht trin cng ng, nhm thanh nin nhit huyt, nhmkhuynnnglngghpnidungtruynthngtrongcccuchp.Nhcptrn, hp t/nhm l mt trong nhng hnh thc truyn thng hiu qu.4.7. u tin Chng trnh 3. Thc y bnh ng trong tip cn gio dc cht lng cho tr em Xt trong cc chng trnh can thip m AAV thc hin 3 x, gio dc l mt trong nhng lnh vcccanthipmtcchadngvhiuqunhtvcngidnnhcnnhiutrong tho lun nhm v phng vn su. Cc hot ng h tr trc tip c s vt cht trng hc nh xy dngphnghc,hngro,nhvsinh,btnghasntrng,hthngthotnc,nthp sng, qut, bnh lc nc, h thng nc sch, ko in nng cao kh nng tip cn gio dc cho tr em, bao gm c la tui mu gio. iu ny c bit quan trng khi huyn Ninh Phc ni chung lmtvngrnl,cshtngvvtchtcangidnvtrnghcbnhhngnghim trngsaumitlv.Vomakh,abnhuynnichungvtrnghcniringbnh hng nhiu bi lng ct bi. Do , vic nng cp mt s c s gio dc c { ngha c bit quan trngivicngng.TheokincaChtchhuynNinhphc,chngtrnhthcybnh ng trong tip cn gio dc cht lng cho tr em l quan trng nht v tr em l trung tm ca cc hot ng m chng trnh v cng ng hng ti. Trong giai on trc, LRP4 thc hin nhiu hot ng h tr c s h tng v vt cht trc tip cho cc trng mu gio, tiu hc v trung hc c s ca vng thuc chng trnh. Kho st u k chin lc quc gia ln th 5 nm 2013 a ra nhng nh gi ca ngi dn v c s vt cht ti nhngtrngny.Nhnchung,bng4chothycccshtngcatrngnhthvin,sn chi,phnghctiaphngcccphhuynhnhgitngitt.Vcciukinvt chtkhcphc vchohcsinhnhncunghaynhvsinh,bncnhkhong20%chorng trng cha c nc ung th phn ln cch u nh gi cciu kin vt cht mc tt. Kt qutchccnycsnggptnhnghotngthitthccachngtrnhtronggiaion 2001-2009 nh: h tr t sch, h tr xy hng ro, b tng ha sn trng, xy nh v sinh Bng 4: nh gi v c s vt cht trng hc ti a phng (n v: %)C s vt cht Trng tiu hcTrng THCS TtBnh thngKmKhng cTtBnh thngKmKhng c Phng hc64,929,85,3063,534,12,40 Th vin35,031,02,032,053,531,0015,5 Sn chi59,825,92,711,656,834,62,56,2 Nc ung45,522,73,628,246,819,08,925,3 Nh v sinh44,934,614,06,551,227,517,53,8 Ngun: Kho st 2013 LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 24 ivinhngthnhvint7tuitrln,ktqukhostchothynm2014,tlthnhvin tronggianhcthcvitl93,9%,sngikhngbitcvitchimtlrtnhvi6,1% (hnh 11). Hnh 11: Kh nng c vit ca ngi dn v tnh trng n ca tr trng em Ngun: Kho st cui kz Kt qu kho st cho thy tng s ngi trong tui i hc (xt t 3 tui- tui mu gio n 18 tui) ca cc h c kho st trong chng trnh l 102 ngi. Trong , t l tr c n trng l 86,3%. Ktqu nyphn nh s tch cc n trng ca tr em la tuii hc ti ccxca chng trnh. T khi c trin khai trn a bn, Chng trnh H tr Pht trin huyn Ninh Phc thc hin nhiuhotngkhcnhaunhmhtrgiodccbn,nngcaonhnthccacngngv quyn tr em. Rt nhiu cc hot ng hng vo tr v quyn tr em trong chng trnh thc cht gnlinvihotngtronglnhvcquyngiodc.Dochngtrnhgyquthngquachng trnh bo tr tr nn cc hot ng hng vo tr lun c quan tm. Hng lot cc hot ng h tr trc tip c thc hin nhm nng cao kh nng tip cn gio dc cho tr v ci thin iu kinvuichi,hctpcatrem.Ktqukhostchothyaphnngidnubitncc hot ng lin quan n gio dc m chng trnh trin khai ti a phng (hnh 12). Trong , cchotngngoikhacbitnnhiuhncvi93%ngithamgia(trong32%l ngiChm)khostv83,1%(vi55%lngiChm)bitncchotngtruynthngv tip cn gio dc. Kt qu kho st cng cho thy, nhng h tr c s h tng v sch v c nhiu ngi dn ghi nhn. Hai hot ng ngi dn bit t nht l hot ng ca cc Cu lc b v tun l gio dc ton cu. Hnh 12: T l ngi dn bit n cc hot ng lin quan ti gio dc ti a phng (n v: %) Ngun: Kho st cui kz Bit c vit93,9%Khng bit c vit6,1%Kh nng c vitC86,3%Khng13,7%T l tr em c n trng71,864,893,043,783,154,9020406080100B tng ha sn trngH tr sch/truynHot ng ngoi khaCu lc bTruyn thng tip cn GDTun l GD ton cu LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 25 Vi m hnh trng hc thn thin, vai tr ca gio vin c nhn mnh trong vic to ra mt mi trng thn thin cho tr em hc tp v vui chi. Theo , cc hot ng trong lnh vc gio dc m chng trnh can thip u hng ti mc ch ny, trong khi to iu kin ti a cc em c tip cn vi gio dc. Ngoi vic h tr c s vt cht, chng trnh h tr gio vin nng cao cht lnggingdythngquatphunvnidungphngphpdyhctchcc,lmdngdy hc, k nng lm vic vi tr em. Theo nhn xt ca mt gio vin a phng, nhng hot ng ny hon ton ph hp vi nhu cu cn thitca gio vin bi l, nhng nhu cu nyc xut t chnh i ng gio vin ca cc trng thuc chng trnh. Theo thng tin ca mt thnh vin BQLCT, vic thc hin m hnh ny a phng khng phi d dng v i hi mt s kin tr ca chng trnh, mc d m hnh ny c B/S Gio dc v o to ph bin rng ri. Kh khn trong thc hin m hnh xut pht t s khc nhau gia thc t v nhng yu cu ca mhnh. Nhng quy tc ra trong m hnh l thitthc, v d nh xy dng trng lp xanh, sch p an ton, dy v hc c hiu qu, rn luyn k nng sng cho hc sinh, t chchotngtp th. Tuynhin, hinthchanhngyucutrnihiphic mtk hochcth,kmtheonhnghtrvtcht,mthiun,mhnhskhcthchinmt cch hiu qu trn thc t.Theo , chngtrnhcnggiovin xydngkhochcth,phhpvinhucucagio vinvhcsinh,ngthiphhpvingunngnschcachngtrnh.Vd,tphunv phng php dy hc tch cc, k nng d gi, nh gi v phn hi tit hc, cch lm dng dy hc, k nng lm vic vi tr, h tr hot ng ngoi kha Nhng hot ng c th v thit thc nyhtrtchcccctrnghcthchincmhnhtrnghcthnthintrongkh nng ca h.M hnh i bn cng tin: y l mt m hnh hay v c { ngha thc y hc sinh hc tp. M hnh ny bt u c thc hin t nm 2001 di hnh thc mt hc sinh kh km mt hc sinh km, cnggipnhautronghctpvktbnhngngy.Hotngnyvntiptcckodicho nnayvthuhtcrtnhiuhcsinhthamgia.Theonhgicamtsthyc,hnh thcnyphhpvihcsinhTHCShnltiuhc,dochcccemTHCSthamgiavo chngtrnhny.Tnm2011,chngtrnhthnhlpnhiuculcbibncngtin duy tr hnh thc nymt cch hiu qu. Thng quacccu lc b, ccem c sinh hotchia s kinh nghim 2 ln 1 thng. Chng trnh cn h tr nhng chi ph cho m hnh ny bao gm chi ph sinh hot, tham quan v t chc hi tho chia s kinh nghim. Mhnhculcb(CLB)phngvinnh:2CLBphngvinnhcthnhlpnm2011v n nay, c hn 200 ltngi tham gia. CLB nhm mc ch hng dn hc sinh knng thu thp thng tin nh cch tm hiu ti trong cuc sng, cch vit, v cch chp nh. Hot ng ny mtmtgipemnhctingniivingilnvcchnhnnhncaccemvicucsng, mt khc nhm huy ng s tham gia ca cng ng, ng gp { kin v cc ch thng qua s ghi nhn ca cc em. Cchotngngoikhachotrem:Theokincangidnvcnbticngng,yl mt trong nhng hot ng c yu thch bi v chng trnh to ra mt khng kh giao lu c ch v si ni ti a phng. Trong chng trnh, cc em nh c tham gia sn khu ha, hi tri h, sinh hot h, vui chi vn ngh cho tr em cng ng, c hc k nng sng cho tr v thnh nin, tham gia cc cuc thi tm hiu v Lut Gio dc v Lut bo v chm sc gio dc tr em, vui tt trung thu, tham quan cc lng ngh, din n, v ngy hi c sch. Tt c nhng hot ng ny urtc{ngha,tngbcgiodc,hnhthnhnhncchvtosttincatrtrongcuc sng. Mthotngcchngtrnhthchint2004,tuynhinchonthiimnhgi, nhm nh gi nhn thy rt r rng tc ng ca n, l hot ng ph cp gio dc cho tr em vxamchongiln.ThngtintbocotngktcaBanQLCThuynchothy,chng trnh m c 3 lp ph cp dnh cho 53 tr em trc y khng c n trng. Hot ng LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 26 xa m cho ngi ln c thc hin t 2002 n 2007 (cc lp c m cho cc cp xa m khc nhau) vi tng s 533 ngi tham gia, trong phn ln l n gii. Mc d hot ng tch cc, song i khi s duy tr lp cn ph thuc vo chnh hc vin. V d, x Phc Dinh, lp khng tip tc c do hc vin khng c thi 26 gian. thc hin chng trnh ny tt, chng trnh ch trng o to cn b ngun ti a phng, t h c th m rng v qun l{ c lp hc.4.8. u tin Chng trnh 4. ng ph vi tc ng ca thin tai v bin i kh hu bng cc phng php ly con ngi lm trung tm Chng trnh thc hin tng i nhiu hot ng trong chng trnh ny nhm tng kh nng cacngngvngidntrongvicngphvithintai.Nhnghotngchnhbaogm(i) nngcaonhnthcvnnglc,(ii)htrvtchttrctip,v(iii)thchindnphngnga gimnhthintai(DIPECHO).Tuynhin,trongnhngnmsau2011,hotnggimxungbao gm truyn thng tp hun v phng nga gim nh thin tai cho ph n, hc sinh, i xung kch; htrmylpxungthngthngthnhxungmy,tphunchyxungmyvhtrh thng pht thanh vng ry cho h dn khng c nh trong thn xm. a s cc h gia nh tham gia kho st cho bit trong 3 nm tr li y h khng b nh hng bi thintai.Chc4,2%hgianhchorngthintaicnhhngnhiuhn,trongkhicti 36,1% cho rng nh hng ca thin tai hin nay l t hn so vi 3 nm trc.Hnh 13: So snh mc nh hng ca thin tai n gia nh hin nay vi 3 nm trc (n v: %) Ngun: Kho st cui kz Khichivthngtintuyntruynvphngngagimnhthintai,100%cchthamgia kho st cho bit h c tip cn thng tin ny. c bit, 100% ngi tr li cho bit h tip cn c ngun thng tin tuyn truyn v phng nga, gim nh thin tai qua h thng loa, i pht thanh.Hthngloaphtthanhctngcngvonhngnmcuicachngtrnh.Theo {kinca banngnhx,loatruynthanhlmttrongnhnghnhthchaycsdng.Chngtrnhh tr loa nhm tng cng vic a thng tin ti ngi dn, c bit l nhng thng tin lin quan n ltbo.Ngidnnhgicaovichtrloa,baogmcloakhngdybiLRP4.Doahnh rng,nnloatayshiu quhntrongvictruyntinsoviloac nh.Thngtinnhtnhcho bit, cht lng loa tt thng trong 2 nm u, sau l n nhng giai on phi sa cha. Mt s a phng, loa khng s dng c thng xuyn, do cht lng hoc do mt vi nguyn nhn khc v d nh lin quan n h thng in c th nh hng ti chi ph ca ngi dn. Do vic bo tr loa l mt vn m a phng cn quan tm. Nh vy, ngoi cc ngun thng tin i chng, nhng knh thng tin c hnh thnh/m rng nh s h tr ca chng trnh, c bit l ngun thng tin t h thng loa v i pht thanh thc s gpphnathngtinvphngngagimnhthintaitignhnvingidn3xdn. Trongs6thnclachnthamgiakhost,c4thncnhnhtrtrctipvh 4,21,436,158,3Nhiu hnKhng thay it hnKhng nh hng LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 27 thng pht thanh t chng trnh h tr gim ngho, c th: trang b h thng loa pht thanh (thn An Thnh, thn Ha Thy), h tr b sung loa pht thanh (thn Tun T) v nng cp h thng pht thanh (thn T Thin).Tlngidntipcnccthngtinvphngngagimnhthintaiquaboi,tivi,quah hng, bn b v qua hp thn, x cng kh cao, ln lt l 90,3%, 79,2% v 70,8%. i vi cc knh h tr khc ca chng trnh, c 55,6%ngi tr li cho bith c tip cn thng tin qua din n, bui trao i thng tin v 31,9% tip cn qua bn tin, p phch, t ri (hnh 14).Hnh 14: Ngun thng tin tuyn truyn v phng nga, gim nh thin tai (n v: %) Ngun: Kho st cui kz C 35/72 h gia nh tham gia kho st(chim 48,6%, trong 40%l ngi Chm)c thnh vin c tham gia lp tp hun v phng nga, gim nh thin tai. Theo , nh gi v lp tp hun l rttchccvi68,6%hgianh(trong46%lngiChm)cthnhvinthamgiachorng kha tp hun rt hu ch, cn li 31,4% nh gi mc hu ch. Hnh 15: T l h gia nh c thnh vin tham gia lp tp hun PNGNTT Hnh 16: nh gi mc hu ch ca lp tp hun PNGNTT Ngun: Kho st cui kz Nhng thng tin nh tnh cho thy, vic h tr nhng phng tin cu h cng nh nng cao nhn thc v cung cp k thut i ng ph vi thin tai l rt ph hp v gii quyt c nhu cu ca ngi dn a phng. Cn b x v ngi dn u nh gi rt cao s h tr thuyn my, loa pht 31,952,855,670,879,290,3100,00 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100Bng tin, p phch, t riCn b x, thn ph binDin n, bui trao i thng tinHp thn, xH hng, bn bBo, i, ti viH thng loa, i pht thanhC, 48.6%Khng, 51.4 %Rt hu ch68.6%Hu ch31.4% LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 28 thanhvnhngvtdngcnthittrongmamalkhcnhophao,phaocuh,thuccp cu Tt c h tr vt cht v k thut gip ngi dn c k hoch ng ph vi thin tai mt cch kp thi. i tng m chng trnh hng ti cung cp k nng phng chng thin tai bao gm i xung kch, cu h cu nn ca cc x. Vo thi im nh gi, i ny c ngi dn ni n nh mt lclngcnthitvquantrngcuhkhimaln.Mtsnginhhotngny phthuycgitrcabnthn(xemcuchuyninhnhs7)Nhngitngkhcnh ngidnctphunbivphngtrnhbol,nhmphncngngthamgiactp hun v phn tch tnh trng d b tn thng.Ngi dn cho bit, hot ng phng chng thin tai c AAV khi xng ti a phng. Nhng h tr ny to mt nn tng tt trong suy ngh v cch ng ph vi thin tai. Hin ti xung my v xung tay (sau ny c nng cp thnh xung my) c chng trnh h tr ang cc x v sn sng hot ng khi cn thit. Tuynhin, mt s a phng mong mun thi gian tp hun nnluhnvcthchnhicuhcthnmbtkthutiukhinxungtthn. Mt ngi dn cho bit, anh cng c tham gia tp hun, nhng anh cha c ngi vo xung v th iu khin xung do ch c mt xung va hc va thc hnh cho 10 ngi tham gia, vi lng thi gian ba gi. Do , vic xut phng tin cu h ph hp v k hoch tp hun c th cho tp sao cho hiu qu cng l vn cn quan tm ca chng trnh. Mt trong nhng im ng ch { nht v c ngi dn c 3 x nhc n l vn v sinh cng ng.Chngtrnhtnhngvingchutinvxydngthcvsinhcacngng thng qua h tr xe ch rc, cng thot nc, hng dn v thc hnh cc bc v sinh. Ngi dn cho bit hin trng v sinh mi trng rt tt so vi trc y. thc ca ngi dn c tng ln r rt. C th, nhng xe ch rc c chng trnh cp qua mt thi gian b hng. Mt s a phngsachatngnschaphng.Mtsaphngdoxekhngckhnngbotr cna,thuxetnhnthugomrc,vimcphmigiainht10.000n15.000 ng/thng mth gia nh. Xe rc t nhn do ngi dn a phng thc hin xutphtt vic thu gom rc tr thnh nhu cu ca cng ng v i vo n np, mc d ngi dn phi tr chi ph hng thng. 4.9. u tin Chng trnh 5. Xy dng cc gii php x hi v chnh tr cho ph n v tr em gi Vi mc ch h tr ph n ngho ci thin mc sng, nng cao nhn thc v bnh ng gii v m bo quyn ph n v tr em gi, nng cao vai tr ph n trong gia nh v x hi, nhng hot ng lin quan tp trung vo nhng ch sau (i) nng cao nng lc nhn thc v Gii, (ii) phng chng bo lc gia nh, v (iii) xy dng cc gii php x hi v chnh tr cho ph n v tr em gi.Ngoi vic ngi ph n bit t bo v mnh, quan tm n gia nh cng nh con ci, h cn quan tm n cng ng. Hot ng cu lc b/nhm l mt trong nhng cng c kt ni h li vi nhau. Theothngtintchngtrnh,trongnm2011,c8culcbphncthnhlpti8 thn thuc 3 x. Mi cu lc b gm 25 thnh vin ct cn v h chia s thng tin v nh hng ca htitonthn(trungbnhkhong300ngi).Xtvslng,ykhngphilnh.Hinti ngi dn cho bit,nhng cu lc b/nhm nyvn cn ang c duy tr cc thn, mc d h khng cn c hng tin nc ung cho mi t sinh hot do AAV h tr na. Cuchpviidinccbanngnhxchobit,bnhnggiivphngchngbolcgianh cchnhquynquantmvhtrtt.Sbnhngcthcnhgithngquasng gpcanamvngiitrongphttrinkinhtgianh,nhnthcvvaitrcangiphn trong gia nh v trong x hi. Trong pht trin kinh t gia nh, kt qu kho st cho thy, phn ln cc h gia nh (29,2%, trong 75% l ngi Chm) u c c v v chng ng gp nhiu nht vo thu nhp gia nh. Bn cnh , s h cho bit ngi chng l tr ct kinh t gia nh cng chim t l khng nh, 23,6% (vi 31% ngi Chm), cao hn so vi t l 15,3% (vi 45% ngi Chm)cc h c v l tr ct kinh t gia nh (hnh 17). LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 29 Hnh 17: Ngi ng gp nhiu nht vo thu nhp h gia nh (n v: %) Ngun: Kho st cui kz Kt qu kho st cho thy phn ln ngi tr li nhn thc c trch nhim ca c v v chng trongmtscngvic(hnh19).Tlngitrlichorngcvvchnguctrchnhim trong chm sc con ci, trong ra quyt nh gia nh, k hoch ha gia nh, trong lm vic nh ln ltl98,6%,77,8%,97,2%v98,6%.HunhttcnhngngiChmthamgiakhostu ng v trch nhim chia s cng vic gia v v chng. Ngoi ra 100% h u cho rng con trai v con gi u c u tin ch dinh dng nh nhau. Lin quan n nhn thc i vi vn V c phi lun p ng nhu cu tnh dc ca chng khng?, vn cn 21/72 ngi tr li cho rng v phi lun p ng nhu cu tnh dc ca chng (chim 29,2%, trong 23% l ngi Chm). Tuy t l ny khng cao nhng n cho thy rng hin tng bt v phi phc vunhng nhu cu tnh dc ca chng cn tn ti v cn hn na nhng hot ng truyn thng lm sao cho c hai gii hiu rng hot ng ny cn da trn nhu cu v s bnh ng ng thun ca hai bn. Hnh 18: Nhn thc ca ngi tr li i vi vn phn cng lao ng v bnh ng gii (%) Ngun: Kho st cui kz Mc d kt qu phn trn cho thy t l cao s ngi kho st cho rng c v v chng nhn thc cn chia s vic nh. Tuynhin, ktqu kho st(hnh 19) cho thy s khc nhau kh r rt v vai tr ca v v chng trong ccm nhim vic nh, chm sc tr em, ngi gi v cng vic to ra thu nhp nh trng trt, chn nui. Nhn chung, cng vic ni tr v chm sc gia nh ngi ph n ng vai tr chnh. Trong khi , cc cng vic to thu nhp nh trng trt v chn nui th vai tr 15,323,629,26,912,5 12,50.05.010.015.020.025.030.035.0V Chng C v v chngThnh vin n khcThnh vin nam khcKhc1,498,615,36,977,82,897,2100,098,61,429,270,80.0 40.0 80.0 120.0ChngC v v chngVChngC v v chngChngC v v chngC con trai v con giCKhngCKhngChm sc con ci l trch nhim ca ai?Ai l ngi ra quyt nh trong gia nh?K hoch ha gia nh l trch nhim ca ai?Tr em no c u tin ch dinh dng, chNam gii c phi chia s vic nh vi ph n khng?V c phi lun p ng nhu cu tnh dc ca chng khng? LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 30 ca nam gii ln hn. i vi vic nh v chm sc tr em, ngi gi, c ti 75% h gia nh (trong ngi Chm chim 11%) c ngi v lm chnh, c s chnh lch ln khi ch c 4% ngi chng thamgiavocngvicny.Ngcli,vaitrcangichngbiuhinrtrtronghotng trng trt v chn nui, ln lt l 61,4% v 55,2%, trong khi , t l h gia nh c ngi v ng vai tr chnh trong vic to thu nhp ca h hai hot ng ny ch l 4,5% v 10,3%. iu ny cho thy rng, nhn thc c vn bnh ng gii l mt thnh cng. Nhng i n hnh ng thc t i hi s n lc khng ch ca chnh quyn, ca chng trnh m cn ca tng h gia nh. Hnh 19: T l thnh vin lm chnh trong cc cng vic ca gia nh Ngun: Kho st cui kz Theoktqukhost(hnh20),huhtngitrliunghenthngtinlinquann phng chng bo lc (97,2%, trong h ngi Chm chim 33%)). Ngun thng tin ph bin m h gianhtipcnlththngloaiphtthanh(94,3%),bo,i,tivi(88,6%,trongngi Chm chim 37%)), thng qua bui sinh hot nhm (78,6%, trong ngi Chm chim 36%). Ngoi ra,cchgianhcntipcnthngtinthngquaccbuinichuyn,tuyntruyntia phng, bui hp x, thn, bng tin, p phch, t ri v cn b ph bin. Nh vy c ththy, cc hot ng truyn thng ca chng trnh mang thng tin n c vi ngi dn v cng ng. Trong , h thng loa pht thanh vn th hin l mt knh truyn thng rng ri v hiu qu nht. Tuy nhin, kt qu kho st nh tnh cho thy, thng tin n vi ngi dn trc tip thng qua cc bui sinh hot nhm, t ti cng ng cng rt hiu qu, nht l i vi nhng gia nh c ngi i lmnxacngy.Ngoira,chngtrnhcbitphthuyctnhhiuqucatruynthng din rng nh sn khu kha, v mang li hiu qu rt tt v hnh thc ny thu ht s tham gia canhiungi,manglisthginv{nghagiodclnivi 30cnhn,gianhvcng ng. 75,0 74,64,510,327,34,2 4,561,455,229,10%20%40%60%80%100%Vic nh Chm sc tr em, ngi giTrng trt Chn nui Hot ng to ra thu nhp khcV Chng LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 31 Hnh 20: Ngun thng tin lin quan n phng chng bo lc gia nh (n v: %) Ngun: Kho st cui kz Ktqu kho st(hnh 21) cho thy cchotng truyn thng v tp hun ca chng trnh lin quan n bnh ng gii, phng chng BLG v sc khe sinh sn cho ph n n c vi nhiu h gia nh. T l h gia nh c thnh vin tham gia cc hot ng truyn thng ny chim t l kh cao, u mc hn 70%. Tip theo sau l cc hot ng tp hun v ni chuyn v quyn tnh dc v SKSS cho ph n. Hot ng m cc h dn trong kho st t tham gia nht l din n vai tr ca gia nh v cng ng trong thc y ph n tham gia chnh tr (46,5%) v tp hun k nng lm cha m (31,9%). Hnh 21: T l h gia nh tham gia cc hot ng truyn thng lin quan n bnh ng gii, phng chng BLG v sc khe sinh sn cho ph n (n v: %)

Ngun: Kho st cui kz Cc hot ng truyn thng v tp hun nu trn mang li li ch trong thay i nhn thc ca h gia nh. iu ny khng ch th hin kt qu 100% s h tham gia nh gi cc hot ng ny l c ch m cn th hin c th trong nhn thc ca ngi dn v cc vn lin quan n bnh ng gii gia nh, a phng v tnh trng bo lc i vi ph n v tr em cng nh nh gi v vai tr ca n gii trong tham gia chnh quyn. Cchotngxydnggiiphpchnhtrvxhichophnvtremgibaogmnngcao kin thc v k nng v lnh o cho n gii, o to h nng lc tham gia cc v tr cng tc 44,295052,8661,4364,2977,1478,5788,5794,290 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100KhcBng tin, p phch, t riCn b x, thn ph bin ringHp x, thnBui ni chuyn, tuyn truyn ti PH hng, bn bBui sinh hot nhmBo, i, ti viH thng loa i pht thanh31.946.559.266.770.873.676.4020406080100Tp hun k nng lm cha mDin n vai tr ca G, C trong thc y PN TG chnh trTp hun quyn tnh dc v SKSSNi chuyn v SKSS v tnh dc an tonTruyn thng, trao i v phng chng BLGTruyn thng v s an ton ca PN ni cng cngTruyn thng v bnh ng gii LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 32 trong cc c quan chnh quyn a phng v cng ng cng nh s hiu bit v php lut, chnh schcanhnc,quynphn(tipcnvkimsottai,tinguyn,thamchnh)vcc vn lin quan n ph n (sc khe sinh sn, quyn tnh dc, s an ton ni cng cng). Nhng hot ng ny nhm pht huy vai tr ca ngi ph n trong gia nh v ngoi x hi, h c th ch ng tham gia bo v quyn ph n ni chung v tr em gi ni ring. S tip cn v kim sot t ai c nh gi thng qua quyn ca ngi ph n i vi t ai, nhnthccangidnvcngngvquynny.Khostchothy(hnh23),iviGiy Chngnhnquynsdngt(GCNQSD),qubnldongichngngtn(57%,trong ngiChmchim26%)),trongkhi,ngichngngtnchchimdibn(37%,trong ngi Chm chim 40%)) i vi t sn xut. T l h gia nh c ngi v ng tn trn GCNQSD ch l 11% (khng c ngi Chm) i vi t v 8% (30% l ngi Chm) i vi t sn xut. i vinhngtrnghpny,ngidnaphngchobit,hoclgianhchcnngiv. Hocldohoncnhthctcaaphng,khinhiugianhcnginngibin,nn ngi ph n ng tn d gii quyt cng vic. Hnh 22: Ngi ng tn trn GCNQSD sn xut Ngi ng tn trn Ngi ng tn trn GCNQSD t sn xut Ngun: Kho st cui kzC hai v chng ng tn trong GCNQSD v t sn xut ca cc h gia nh ln lt l 16% v 22% (trong tng ng l 56% v 75% l ngi Chm). Tnh ring i vi 38 h c thnh vin tham gia hi tho/din n/i thoi v quyn tip cn t ai v ti nguyn, t l h c c v v chng ng tn trn GCNQSD t canh tc c phn cao hn mc trung bnh, l 23,7%.22 Mcdtlnychacaonhngnilnmtsnlccachnhquynaphngvca chngtrnhtrongthigianqua.Vic2vchngngtncquynhtrongLuttai 2003 v tip tc trong Lut t ai sa i nm 2013. Thc t, vic chuyn i c tn v v chng nichungcnrtchm.TheobocokhostQuyntipcntcaphndonhmAnninh lng thc v gim ngho (CIFPEN) v t chc ActionAid Vit nam thc hin nm 2008 cho thy, 5 nmsaungyLuttai2003rai,ti3tnhHaBnh,LaiChu,VnhLongvncn90% GCNQSD mang tn mt ngi phn ln mang tn ngi chng. Hn na, bn thn ngi ph n cng cha hiu ht quyn li ca mnh khi c tn trong GCNQSD. H khng bit rng khng c tn s mt phn no lm gim vai tr, v th ca h trong pht trin kinh t gia nh, trong s dng t ai, ci thin sinh k v gim ngho bn vng.23

22 Do s h c GCNQSD t v c thnh vin tham vin tham gia hi tho/din n/i thoi v quyn tip cn t ai v ti nguyn khng 30 h nn t l h c c v v chng ng tn khng c a vo phn tch. 23 http://www.cifpen.org/landa/ V11%Chng57%C v v chng16%Khc16%V8%Chng43%C v v chng22%Khc27% LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 33 Khi hi v nhn thc ca ngi dn v quy nh cp GCNQSD mang tn ca c v v chng, kho st chothymcnhnthccbitcachaigiinvnamtngngnhau,lnltmc 73,5% v 68,4% (hnh 24). Hnh 23: T l ngi tr li bit v quy nh cp GCNQSD mang tn hai v chng (n v: %) Ngun: Kho st cui kz Nhn thc v vn bnh ng gii cn c th hin s tham gia tch cc ca ph n trong hot ng cng ng v b my chnh quyn, cc v tr lnh o, d nh, ti a phng. Nhiu ph n dn tc thiu s v ph n ngho c tham gia vo cc cng tc x hi, lm cng tc vin cho mt s ban ngnh nh y t, dn s. Lnh o x Phc Hi cho bit, t l ph n gi vai tr lnh o trong x tng i cao, chim 16/50 cp trng ban xlm lnh o trong c Ch tch hi Ph n, Ph Ch tch y ban Nhn dn x Phc Hi l ph n.Theo nh gi da trn quan st c nhn ca ngi tr li (hnh 25), t l ngi tr li nh gi c nhiu ph n tham gia hot ng cng ng v tham gia b my chnh quyn hin nay l tng i cao, ln lt l 74,6% v 45,7% ng thi, phn ln ngi tr li cng cho rng vic thc y ph n tham gia vo cc hot ng ny l cn thit, vi 67,6% i vi hot ng cng ng v 52,9% i vi vic tham gia b my chnh quyn. Hnh 24: nh gi s lng ph n tham gia hot ng cng ng v tham gia b my chnh quyn a phng Ngun: Kho st cui kz 73,568,426,531,60.010.020.030.040.050.060.070.080.0N NamC Khng74,645,718,342,97,011,40%20%40%60%80%100%Tham gia hot ng cng ngTham gia b my chnh quyntTrung bnhNhiu LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 34 Kt qu kho st cng cho thy, cc hin tng nh sm s, tru gho ph n, tr em gi, bo lc (th cht, tinh thn, kinh t), trm cp, cp gin u t hn so vi 3 nm trc hoc hin nay khng c. Ch c mt b phn nh h gia nh phn nh hin tng trm cp v cp git c ph bin hn so vi 3 nm trc, t l ny ln lt l 8,3% v 2,8% (hnh 26). Tuy nhin, theo phn nh ca cc h gia nh khi thc hin kho st, a phn cc hin tng l trm cp ti sn gi tr nh nh trm g, trm vt v i tng trm cp thng l t a phng khc ti. Nhng hin tng bo lc ni chung u gim hoc khng c trong thi gian gn y. Hnh 25: nh gi mc ph bin ca mt s hin tng a phng Ngun: Kho st cui kz 4.10. HIV/AIDS Hot ng ny bt u vo nm 2005 v kt thc vo nm 2007. Cng tc hng dn, tuyn truyn ngn chn HIV / AIDS thng qua mt lot cc hot ng nh xy dng nng lc cho cc cn b c s,vcngngthngquacchiphi,onthvtrnghcquacchotngngoikha. Theoboconhgitcngnm2009,chngtrnhphng,chngHIV/AIDSthngquacc hot ng tp hun v truyn thng nh hng su rng v tc ng n cc nhm ngi dn v cng ng, c bit l cho nhng h gia nh c ngi ang lm vic xa nh. C trn 68% ngi tr li bit v chng trnh ny.Chng V: Tnh nh hng/tc ng ca chng trnh 5.1. nh gi chung nh gi chung v tc ng ca chng trnh, mt cn b huyn cho bit, ti a bn y l chng trnh di nht v nhiu hot ng nht t trc n nay. Vi di v thi gian v rng v cc lnh vccanthipnhvy,chngtrnhnggpthitthcvosphttrinkinhtvngunlc chung ca a phng. Hn na, khi thc hin chng trnh ny, mi kin c tng hp t ngi dnvcngng,nnchngtrnhctrinkhaithunlivphhpvichnhschcaa phng. Thng tin nh tnh cho bit nhng ng gp c bn ca chng trnh i vi a phng nh sau i vi c s h tng qui m ln, a phng u trng ch vo nh nc. Tuy nhin, nh nc ch u t c hn v a phng cng phi tcn i ngun ngn sch, mtphn ch vo ngun thu ca huyn. Thi gian ch i nhng ngun u t nh vy tng i lu, trong khi cc c s xung cp, nh hng n sinh hot ca ngi dn. Do nhng h tr v c s h tng v vt cht trc tip ca AAV rt kp thi v c { ngha.0,0 0,0 0,0 0,08,32,837,550,0 51,441,779,236,162,550,0 47,255,69,759,70%20%40%60%80%100%Sm s, tru gho ph n, tr em giBo lc th chtBo lc tinh thnBo lc kinh tTrm cp Cp gitPh bin hn Khng i t hn Khng c Khng bit LRP4 - Bo co nh gi cui kz Trang 35 Nng cao nhn thc: V pha ngi dn, nhn thc c nng cao v mi mt mt cch bn vng, c bit nhng vn lin quan n i tng yu th l ph n v tr em; quyn ca ph n v tr em c bit n v c thc hin thng qua nhng hot ng c th; c s vt cht c ci to to iu kin thun li hn cho ngi dn a phng trong sinh k. Chng trnh cng em li mt nhnthcmimvnngnghipbnvngvbovmitrng,mtkhacnhcbitquan trng ca ngi dn vng bo l. Trn c s , c hi tng thu nhp v thot ngho cao.Chng trnh to nn tng cho nhiu hot ng ti a phng. Trn c s , ngi dn v cng ng c th tip tc thc hin, v d i bn cng tin trong lnh vc gio dc, v sinh nng thn, cc k thut canh tc nng nghip bn vng, kh nng ng ph vi thin tai. Nng cao nng lc: V pha cn b, nng lc ca h tng nm c nng ln thng qua hot ng qun l, gim st, chia s kinh nghim qua thc t cng nh trong cc t tp hun, hi tho. Vnngchnhsch:Ngoivicgpphnthayisuynghvhnhngcangidna phng v cng ng trong cc lnh vc, LRP4 cn c nhng tc ng tch cc thc y vic thc thi th ch v chnh sch ti a phng.Soviccdnkhctrongkhuvc,chyulviChngtrnhmctiuQucgia(NTP),as ngidnaphngnhnxtrngs khcbitlnlNTPch tptrung vongingho, trong khi cc chng trnh ca AAV hng ti c cng ng vi trng tm vo nhng i tng thit thi nht. Mt khc, i tng th hng ca cc chng trnh AAV c hng li t nhiu t tp hun m ngi dn bnh thng kh c th nhn c t chng trnh mc tiu. Do , ngi dn a phng nh gi cao s h tr ny. 5.2. u tin Chng trnh 1 Mtiu d nhn bitnhtv hiu qu ca cc lp tp hun l hiu bitv k thutcanh tcca ngi d