adobe pdf, job 3 · 2013-05-08 · 3 a n o t a c i a baqo-tbilisi-jeihanis (btj) ziritadi...
TRANSCRIPT
baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadeni
miwis SeZenisa da kompensaciis procesis
mimoxilva
Sualeduri angariSi
mwvane alternativa
saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia
centraluri da aRmosavleT evropis bankebze damkvirvebelta qseli
Tbilisi, 2003 w.
1
winamdebare dokumenti warmoadgens baqo-Tbilisi-jeihanis
navTobsadenis problemebze momuSave organizaciaTa erTobliv naSroms.
dokumenti gamoicema proeqtis “baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadenis
socialuri monitoringi zegavlenis qveS myofi adgilobrivi
Temebis mier” farglebSi.
“mwvane alternativa” madlobas uxdis didi britaneTis saqvelmoqmedo
organizacia “oqsfam”-is saqarTvelos warmomadgenlobas gaweuli
finanasuri daxmarebisaTvis.
avtorebi: qeTi kvinikaZe, qeTi gujaraiZe, beso abaSiZe, vasil titviniZe,
eka favleniSvili, nino gujaraiZe
2
”TiToeuli saxelmwifo acxadebs da iZleva imis garantias, rom:
(I) ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqti ar iTvaliswinebs momsaxureobis
gawevas Tavis teritoriaze farTo sazogadoebis sasargeblod, mosaxleobis
zogad an saerTo moTxovnebis dasakmayofileblad;
(II) ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqti ar isaxavs miznad, an ar
moiTxovs Tavis teritoriaze mcxovrebi mosaxleobis interesebis
dakmayofilebas, an mis sasargeblod muSaobas.”
amonaweri “saqarTvelos, azerbaijanis reqspublikasa da TurqeTis
respublikas Soris azerbaijanis respublikis, saqarTvelosa da
TurqeTis respublikis teritoriebis gavliT baqo-Tbilisi-jeihanis
ZiriTadi saeqsporto milsadeniT navTobis transportirebis
Sesaxeb” xelSekrulebis II muxlis me-8 punqtidan
”baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadenis proeqti kisrulobs
valdebulebas, rogorc milsadenis mSeneblobis, ise misi
eqspluataciis ganmavlobaSi moutanos sargebeli
milsadenis marSrutis gaswvriv mcxovreb mosaxleobas
da daamyaros masTan xangrZlivi urTierToba . . .
[Cven] avanazRaurebT miwasa da sakuTrebaze miyenebul
zarals kanonieri, gamWvirvale da eTikuri gziT,
romelic gulisxmobs monawile pirTa interesebis dacvas”
amonaweri baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadenis proeqtis
socialuri miznebis Taobaze gancxadebidan
baqo-Tbilisi-jeihanis proeqti,
bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba,
saqarTvelo, angariSis proeqti sajaro ganxilvisTvis,
Tavi 14. marTva da monitoringi
3
a n o t a c i a
baqo-Tbilisi-jeihanis (bTj) ZiriTadi saeqsporto milsadenis mSeneblobis dawyeba
dagegmilia 2003 wels. winaswari SefasebiT, milsadenis sistemis saSualebiT moxdeba
weliwadSi 50 milion tonamde nedli navTobis gadaqaCva q. baqos maxloblad mdebare
sangaCalis gafarToebuli terminalidan (azerbaijani), saqarTvelos teritoriis
gavliT, jeihanis axal sazRvao terminalamde, xmelTaSua zRvis sanapiroze TurqeTSi,
saidanac navTobi tankerebis meSveobiT gadaizideba saerTaSoriso bazrebamde.
saqarTveloSi milsadenis mSeneblobasa da eqspluatacias uZRveba baqo-Tbilisi-
jeihanis milsadenis kompania (BTC Co), romelic 2002 wlis agvistoSi dafuZnda.
saqarTveloSi navTobsadeni gadakveTs 7 raions _ gardabnis, marneulis,
TeTriwyaros, walkis, borjomis, axalcixisa da adigenis da aseve, q. rusTavis
administraciuli sazRvris nawils. aRniSnul raionebSi navTobsadenma unda
gadakveTos, rogorc kerZo sakuTrebaSi, ise saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli
miwebi.
miwaze uflebis mopovebis mizniT, bTj milsadenis kompaniis mier, teritoriis
mflobeli qveynis mTavrobasTan dadebuli xelSekrulebis da saqarTvelos
kanonmdeblobis safuZvelze, SemuSavebul iqna sami saxis xelSekruleba:
• nasyidobis xelSekruleba (formdeba bTj milsadenis kompaniasa da miwis
nakveTis mesakuTres Soris);
• milsadenTan dakavSirebuli aucilebeli gzis uflebis miniWebis Sesaxeb
xelSekruleba (formdeba bTj milsadenis kompanias, gamgeobasa da moijares
Soris); da
• milsadenTan dakavSirebuli aucilebeli gzis uflebis miniWebis Sesaxeb
xelSekruleba (formdeba bTj milsadenis kompaniasa da gamgeobas Soris).
cnobilia, rom aRniSnuli xelSekrulebebis safuZvelze, navTobsadenis
mSeneblobisaTvis saWiro miwis nakveTebis Sesyidvisa da kompensaciis procesi bTj
milsadenis kompaniam 2003 wlis ianvarSi axalcixis raionidan daiwyo. amJamad,
axalcixis raionis garda, miwis Sesyidvisa da kompensaciis procesi mimdinareobs
adigenisa da borjomis raionebSi. navTobsadeni saqarTveloSi gadakveTs
sakuTrebaSi da sargeblobaSi myof daaxloebiT 3 000 miwis nakveTs.
warmodgenil dokumentSi ganxilulia saqarTveloSi bTj ZiriTadi saeqsporto
milsadenis proeqtis ganxorcielebasTan dakavSirebiT miwis Sesyidvisa da
kompensaciis procesis mimdinareoba. dokumenti asaxavs miwis nakveTebis Sesyidvisa da
kompensaciebis gacemis dros warmoqmnil problemur sakiTxebs da samSeneblo
derefanSi moqceul miwis nakveTebTan dakavSirebiT gamovlenil darRvevebs.
saqarTveloSi miwis SeZenisa da kompensaciis procedura xorcieldeba proeqtis
sponsoris mier momzadebuli dokumentebis “saqarTveloSi miwis SeZenisa da
kompensaciis saxelmZRvanelo baqo-Tbilisi-jeihanisa da samxreT kavkasiis
milsadenebisaTvis” da “gansaxlebis samoqmedo gegmis” mixedviT. proeqtis sponsori
xazgasmiT aRniSnavs, rom dokumentebi SemuSavebul iqna msoflio bankis O.D 4.30 “iZulebiTi gadasaxlebis politikis” Sesabamisad.
informaciis xelmisawvdomoba da konsultaciebi
proeqtis sponsorma miwis SeZenisa da kompensaciis saxelmZRvanelo raionebSi
sakmaod dagvianebiT, mxolod miwis nakveTebis inventarizacia/Semowmebis Catarebis
4
Semdeg gaavrcela, ris Sedegadac, miwis mesakuTreebi da mosargebleebi ar flobdnen
informacias mimdinare procesSi maTi uflebebisa da movaleobebis Sesaxeb.
arasakmarisi informaciis (kompensaciis, dacvis zonaSi arsebuli SezRudvebis da sxv.
Sesaxeb) gamo, mosaxleoba sakmaod xSirad mimarTavda da amJamadac mimarTavs bTj
milsadenis kompanias. Tumca, aRsaniSnavia isic, rom samwuxarod, mosaxleobis
umravlesobas dRemde ar miuRia pasuxebi Tavis werilebze, rac cxadyofs, rom
saxelmZRvaneloSi aRwerili rogorc konsultaciebis Catarebis, ise e.w. saCivrebis
miRebisa da konfliqtebis gadawyvetis meqanizmi sakmaod arasrulyofilia.
bTj milsadenis kompaniis mier miwis SeZenisa da kompensaciis gacemis dawyebasTan
erTad gairkveva, rom garkveul SemTxvevebSi miwis mesakuTreebi ar arian kmayofili
kompaniis mier maTTvis SeTavazebuli miwis safasuriT, romelic gansazRvrulia
saxelmZRvanelos danarTiT. mosaxleobisTvis dRemde gaugebaria, Tu rogor iqna
dadgenili miwis safasuri, saxelmZRvanelosa da “gansaxlebis samoqmedo gegmaSi” ki
aRniSnulis Sesaxeb Zalze mwiri informaciaa warmodgenili.
amasTan erTad, mosaxleobis sul ufro met SeSfoTebas iwvevs is faqti, rom
nasyidobis xelSekrulebis safuZvelze, baqo-Tbilisi-jeihanis milsadenis kompania
(saqarTvelo) xdeba miwis Sesabamisi nakveTis sruluflebiani mesakuTre. marTalia,
kompanias saxelmZRvanelos Tanaxmad, aRebuli aqvs valdebuleba, romlis mixedviTac:
“mSeneblobis damTavrebis Semdeg, im miwis garda, romelic saWiro iqneba mudmivi
miwiszeda nagebobebisaTvis, garkveuli usafrTxoebis SezRudvebis dacvis moTxovniT,
Tavdapirvel mesakuTreebs da mosargebleebs miecemaT im miwiT sargeblobis ufleba,
romelic maT manamde hqondaT dakavebuli”, saxelmZRvaneloSi aRniSnuli sakiTxi
Zalze zogadadaa ganxiluli, xolo bTj milsadenis kompaniis mier momzadebuli
nasyidobis xelSekruleba ar Seicavs debulebebebs miwis nakveTis garkveuli
SezRudvebiT sargeblobis uflebiT mesakuTrisaTvis dabrunebis Sesaxeb.
miwis kerZo mesakuTreebTan nasyidobis xelSekrulebis dadebis mizezad “gansaxlebis
samoqmedo gegmaSi” dasaxelebulia is faqti, rom “qarTul kanonmdeblobaSi ar
arsebobs iseTi iuridiuli reJimi, romelic proeqts mianiWebs sakuTrebis uflebebze
nakleb uflebebs da uzrunvelyofs dacvis im xarisxs, romelic “baqo-Tbilisi-
jeihanis milsadenis kompaniis” mier milsadenis usafrTxo eqsploataciis da
teqnikuri momsaxurebisTvis moiTxoveba”. amasTan, gegmaSi aRniSnulia, rom “amJamad
mimdinareobs qarTul kanonmdeblobaSi cvlilebebis Setana, romelic proeqts
mianiWebs aucilebeli kontrolis xarisxs da amave dros Tavdapirvel mesakuTreebs
daubrunebs miwaze sakuTrebis da sargeblobis uflebas”.
sakiTxisadmi amgvari midgoma arasworia da miuRebelia, ramdenadac, Tu yoveli
proeqtis ganxorcielebisas daismeba saqarTvelos kanonmdeblobaSi cvlilebebis
Setanis sakiTxi, mxolod da mxolod imitom, rom proeqtis ganmaxorcielebel
kompanias, garkveuli mizezebis gamo, ar surs gamoiyenos kanonmdeblobiT dadgenili
moTxovnebi, es namdvilad ar migviyvans saxarbielo Sedegebamde. miTumetes, rom
saqarTvelos samoqalaqo kanonmdebloba, sakmarisad srulyofilia imisaTvis, rom
masSi moiZebnos bTj milsadenis kompaniisTvis misaRebi samarTlebrivi reJimi.
aRsaniSnavia isic, rom miwis mesakuTreebsa da mosargebleebs ar gaaCniaT informacia
imis Taobaze, Tu ras niSnavs eqspropriacia da rogor xdeba am proceduris
ganxorcieleba. amis Sedegia is, rom adgili aqvs SemTxvevebs, rodesac proeqtis miwis
SeZenis jgufis warmomadgenlebi miwis mesakuTreebs uweven rCevas Tavidanve
daTanxmdnen SeTavazebul Tanxas im argumentiT, rom “saxelmwifo mainc gaimarjvebs,
sadac ar unda uCivlon”.
5
araregistrirebul mosargebleTa interesebis Selaxva
teritoriis mflobeli qveynis xelSekruleba ZiriTadi saeqsporto milsadenis
proeqtis monawileebs aniWebs “eqskluziur da SeuzRudav” uflebas saxelmwifo
miwasTan mimarTebaSi yovelgvari anazRaurebis gareSe. amavdroulad, proeqtis
monawileebs ekisrebaT anazRaurebis gadaxdis valdebuleba im sasoflo-sameurneo
daniSnulebis saxelmwifo miwasTan mimarTebaSi, romelic samSeneblo derefnis an
mudmivi miwis nawils warmoadgens da romlis Sesabamisi mizniT gamoyeneba “proeqtis
saqmianobis Sedegad SeuZlebeli gaxda”. aqve unda aRiniSnos, rom imave teritoriis
mflobeli qveynis xelSekrulebisa da saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad,
sanacvlo miwis aTvisebis Tanxa gadaexdeba saqarTvelos miwis marTvis saxelmwifo
departaments, xolo sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTis gamoyofis
Sedegad gamowveuli zianis xarjebi aunazRaurdeba mesakuTres, anu saxelmwifos.
“gansaxlebis samoqmedo gegmis” Tanaxmad, amgvari saxelmwifo miwebisTvis
gaTvaliswinebulia sami wlis sakompensacio Tanxis gadaxda adgilobrivi
TviTmmarTvelobis organoebisTvis.
kompensaciis gacemis amgvari meqanizmiT ilaxeba im araregistrirebul mosargebleTa
interesebi, romlebic wlebis ganmavlobaSi sargebloben saxelmwifo sakuTrebaSi
arsebuli sasoflo-sameurneo daniSnulebis saTibi da saZovari miwis nakveTebiT,
ixdidnen gadasaxads, magram ar aqvT adgilobrivi mmarTvelobis organoebTan
gaformebuli ijaris xelSekruleba. aRniSnuli ewinaaRmdegeba msoflio bankis
saoperacio direqtivis O.D 4.30 erT-erT mTavar moTxovnas, romlis Tanaxmad,
“miwaze samarTlebrivi titulis ar floba amgvari jgufebis mier ar unda iyos
Seferxeba kompensaciisaTvis”.
saTibi da saZovari miwebiT mosargebleebs Tavad surT bTj milsadenis kompaniis
mier saTib da saZovar miwebze xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli Tanxis miReba,
radgan maT eWvi eparebaT, rom sakrebuloebis angariSze Tanxis Caricxvis
SemTxvevaSi, is miznobrivad iqneba gamoyenebuli.
miwis kompensaciis gacemis procesSi miwis mesakuTreTa usafrTxoebasTan
dakavSirebuli problemebi
baqo-Tbilisi-jeihanis milsadenis kompaniis mier samSeneblo derefanSi moqceul
miwis nakveTebze kompensaciis gacemis procesis dawyebasTan erTad marSrutis
gaswvriv raionebSi Tavi iCina kriminaluri saxis problemebma.
problemis arsi imaSi mdgomareobs, rom ar iqna saidumlod daculi im miwis
mesakuTreebisa da mosargebleebis vinaoba, romlebmac miiRes an uaxloes momavalSi
miiReben bTj milsadenis kompaniisagan kompensacias. praqtikulad, mTeli
raionisaTvis cnobilia maTi vinaoba. miwis mesakuTreTa da mosargebleTa Sesaxeb
informacias bTj milsadenis kompaniis garda, floben xelisuflebis adgilobrivi
organoebi da Sesabamisi raionis policia. aRsaniSnavia, rom maTi sia aseve, qveyndeba
gazeTebSi.
Cveni azriT, aRniSnuli daudevrobebis Sedegia is, rom milsadenis marSrutis
gaswvriv mdebare raionebSi amJamad moqmedebs kriminaluri dajgufebebi,
romelTaTvisac cnobilia kompensacias daqvemdebarebuli miwis nakveTebis
mesakuTreTa zusti sia. aRniSnuli dajgufebebi miwis mesakuTreebs bankSi misvlamde
an Semdeg muqariT sZalaven maT mier miRebuli Tanxis 10 procents. informaciis sxva
wyaros mixedviT, kriminaluri dajgufebebi mosaxleobas sZalaven miRebuli
sakompensacio Tanxis 20 procents. yuradsaRebia is garemoebac, rom dazaralebul
miwis mesakuTreTa umravlesobas, mosalodneli saSiSroebis gamo, ar surT aRniSnul
sakiTxze sajarod saubari.
6
saqarTveloSi bTj navTobsadenis mSeneblobisaTvis saWiro miwis nakveTebis
Sesyidvisa da kompensaciis procesi sakmaod mtkivneulad mimdinareobs, rac pirvel
rigSi, gavlenas axdens miwis mesakuTreTa da mosargebleTa interesebze.
procesis am saxiT warmarTvis mraval mizezTagan Tavdapirvelad, unda dasaxeldes
teritoriis mflobeli qveynis mTavrobasTan dadebuli xelSekruleba, romelic
xelSekrulebis mxareebs araTanabar pirobebSi ayenebs. meore mizezad SesaZloa,
ganxilul iqnes saqarTveloSi arsebuli arasrulyofili miwis kanonmdebloba,
romlis naklovanebebmac miwis SeZenisa da kompensaciis procesTan dakavSirebiT
iCina Tavi da xeli Seuwyo korufciuli saqmianobis gaRrmavebas. mesame mizezad ki
SesaZloa dasaxeldes is, rom samwuxarod, TviT bTj milsadenis kompaniis, aseve misi
kontraqtorebisa da saqarTvelos xelisuflebis Sesabamisi organoebis mier miwis
SeZenisa da kompensaciis gacemis procesi aradamakmayofileblad iqna warmarTuli,
rac dasturdeba warmodgenil dokumentSi moyvanili faqtebiT.
7
sarCevi
1. baqo-Tbilisi-jeihanis ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqtis
mokle mimoxilva
2. miwis SeZena da kompensacia
3. uflebaTa miniWeba miwasTan dakavSirebiT da araregistrirebul
mosargebleTa uflebebi
4. saTemo organizaciebi
5. darRveviT gacemuli miwebi
6. “miwis SeZenisa da kompensaciis saxelmZRvanelo baqo-Tbilisi-
jeihanisa da samxreT kavkasiis milsadenebisTvis”
7. miwis inventarizacia/Semowmeba
8. “darCenili nakveTi” da “narCeni miwa”
9. 500-metriani dacvis zona
10. miwis Sesyidvis fasi
11. miwis SeZenisa da kompensaciis xelSekrulebebi
12. eqspropriacia (sakuTrebis CamorTmeva)
13. uflebis mopoveba saxelmwifo miwaze
14. sakompensacio Tanxebis miRebasTan dakavSirebuli problemebi
15. bolosityvaoba
danarTi: sanotaro aqti miwis nakveTis nasyidobis Sesaxeb
gamoyenebuli masala
8
1. baqo-Tbilisi-jeihanis ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqtis
mokle mimoxilva
baqo-Tbilisi-jeihanis (bTj) ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqtis
ganxorcielebis samarTlebrivi moTxovnebi ganisazRvreba ori xelSekrulebiT:
• “saqarTvelos, azerbaijanis reqspublikasa da TurqeTis respublikas Soris
azerbaijanis respublikis, saqarTvelosa da TurqeTis respublikis
teritoriebis gavliT baqo-Tbilisi-jeihanis ZiriTadi saeqsporto milsadeniT
navTobis transportirebis Sesaxeb” xelSekrulebiT (samTavroboTaSoriso
xelSekruleba), romelsac xeli moewera 1999 wlis 18 noembers stambolis
samitze; da
• saqarTvelos mTavrobasa da ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqtis
monawileebs Soris dadebuli xelSekrulebiT “teritoriis mflobeli qveynis
mTavrobasTan”, romelic sabolood SeTanxmebul iqna 2000 wlis 28 aprils da
romelic warmoadgens zemoaRniSnuli samTavroboTaSoriso xelSekrulebis
danarTs da mis ganuyofel nawils.
samTavrobaTaSoriso xelSekruleba gansazRvravs xelmomwer saxelmwifoTa mier
erTmaneTis winaSe nakisr zogad valdebulebebs, xolo xelSekruleba “teritoriis
mflobeli qveynis mTavrobasTan” gacilebiT ufro detaluria da aregulirebs
teritoriis mflobel saxelmwifosa da navTobsadenis proeqtis investorebs Soris
urTierTobas. zemoaRniSnuli xelSekrulebebi ratificirebul iqna saqarTvelos
parlamentis mier 2000 wlis 31 maiss.
bTj ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqtSi saqarTvelos mxaris
warmomadgenlad, saqarTvelos prezidentis 2000 wlis 17 oqtombris #455
brZanebulebis Tanaxmad, daniSnulia saqarTvelos navTobis saerTaSoriso
korporacia.1 saqarTvelos prezidentis sagangebo rwmunebuls, saqarTvelos navTobis
saerTaSoriso korporaciis prezidents giorgi Wanturias, imave brZanebulebis
safuZvelze mieniWa samTavroboTaSoriso xelSekrulebis danarTebze saqarTvelos
saxeliT xelis moweris uflebamosileba.
bTj ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqtis sponsorebis Tanaxmad, agebuli
milsadenis sistemis saSualebiT moxdeba dReSi 1 milion barelamde, an weliwadSi 50
milion tonamde nedli navTobis gadaqaCva q. baqos maxloblad mdebare sangaCalis
gafarToebuli terminalidan (azerbaijani), saqarTvelos teritoriis gavliT,
jeihanis axal sazRvao terminalamde, romelic mdebareobs xmelTaSua zRvis
sanapiroze TurqeTSi, saidanac navTobi tankerebis meSveobiT gadaizideba
saerTaSoriso bazrebamde.
bTj ZiriTadi saeqsporto milsadenis saerTo sigrZe samive qveyanaSi iqneba 1 750 km.
milsadenis monakveTebis sigrZeebi azerbaijanSi, saqarTvelosa da TurqeTSi iqneba
Sesabamisad 442, 248 da 1060 km. 42 duimis (1,066.8 mm) diametris milsadeni azerbaijanis
teritoriidan saqarTveloSi gadasvlisas gardaiqmneba 46 duimis (1,168.4 mm) diametris
milsadenad, romlis diametri TurqeTSi gadasvlisas kvlav 42 duimi gaxdeba.
milsadenis daproeqtebisa da winaswari Seswavlis samuSao daiwyo 2000 wels.
1 saqarTvelos navTobis saerTaSoriso korporacia Seiqmna saqarTvelos saxelmwifo
meTauris 1995 wlis 11 noembris #477 brZanebulebis safuZvelze. misi organizaciul-
samarTlebrivi forma ganisazRvra saqarTvelos prezidentis 1996 wlis 20 Tebervlis #178
brZanebulebiT, romlis Tanaxmad, saqarTvelos navTobis saerTaSoriso korporacia
Camoyalibda saaqcio sazogadoebis formiT da misi yvela sawyisi aqcia gadaeca saxelmwifos.
9
saqarTveloSi navTobsadeni gadakveTs 7 raions - gardabanis, marneulis,
TeTriwyaros, walkis, borjomis, axalcixisa da adigenis da aseve, q. rusTavis
administraciuli sazRvris nawils. proeqtis sponsorebis Tanaxmad, milsadenis
mSeneblobis dawyeba dagegmilia 2003 wlis gazafxulze,2 dasruleba – 2004 wlis
bolosaTvis, amoqmedeba ki 2005 wlis dasawyisSi.
proeqtis sainJinro-saproeqto samuSaoebs awarmoebs navTobis kompaniaTa jgufi,
romelic cnobilia, rogorc bTj milsadenis mflobelebi, romelTa Soris wamyvani
pozicia ukavia kompania "briTiS petroleum"-s (BP). baqo-Tbilisi-jeihanis
milsadenis mflobelebs aseve miekuTvnebian: azerbaijanis respublikis saxelmwifo
navTobkompania (SOCAR), "iunokali" (Unocal), "statoili" (Statoil), "tpao" (TPAO),
"agif" (Agip), "Ti-ef-i" (TFE), "itoCu" (Itochu), "infeqs" (Inpex) da "delta hesi" (Delta Hess). mflobelTa sias 2002 wlis oqtomberSi daemata “konoko filipsi” (Conoco Phillips), romelmac kompania "briTiS petroleum”-isgan SeiZina aqciebis 2.5%.
2002 wlis agvistoSi dafuZnda bTj milsadenis kompania (BTC Co), romelic uZRveba
milsadenis mSeneblobasa da eqspluatacias saqarTvelosa da azerbaijanSi, xolo 2002
wlis ivlisSi SerCeul iqna mSeneblobis kontraqtori, franguli kompania “spi
kapagi” (Spie Capag) da amerikuli kompania “petrofaki” (Petrofac).
2. miwis SeZena da kompensacia
milsadenis mSeneblobisaTvis saWiro miwis nakveTebis Sesyidvisa da kompensaciis
procesis ganxorcieleba, bTj milsadenis kompaniis mier gamocemuli “gansaxlebis
samoqmedo gegmis”3 Tanaxmad, dagegmili iyo 2003 wlis ianvris Sua ricxvebidan amave
wlis aprilis Sua ricxvebamde.4
aRniSnuli procesis dawyebamde, nakveTebis Sesyidvasa da kompensaciasTan
dakavSirebiT bTj milsadenis kompaniis mier gamoica da navTobsadenis marSrutis
gaswvriv mdebare dasaxlebebSi gavrcelda Semdegi saxis dokumentebi:
• “saqarTveloSi miwis SeZenisa da kompensaciis saxelmZRvanelo baqo-Tbilisi-
jeihanisa da samxreT kavkasiis milsadenebisaTvis”5 (2002 w. noemberi);
• “gansaxlebis samoqmedo gegma”6 (2002 w. dekemberi).
bTj milsadenis kompaniam navTobsadenis mSeneblobisaTvis saWiro miwis nakveTebis
Sesyidva da kompensaciebis gacema saqarTveloSi 2003 wlis ianvarSi axalcixis
raionidan daiwyo.
miwis sakiTxebTan dakavSirebiT, bTj milsadenis kompania TanamSromlobs “miwis
mesakuTreTa uflebebis dacvis asociaciasTan”.7 asociacia navTobsadenis zegavlenis
2 bTj ZiriTadi saeqsporto milsadenis saqarTvelos monakveTis mSeneblobis dawyebisadmi miZRvnili
sazeimo ceremoniali Sedga 2003 wlis 23 maiss TeTri wyaros raionSi. 3 BTC Co, Resettlement Action Plan: Baku Tbilisi Ceyhan Oil Pipeline: Georgia, December 2002 4 dReis mdgomareobiT, miwis Sesyidvis procedura saqarTveloSi ar dasrulebula.
5 BP, Guide to Land Acquisition and Compensation in Georgia for BTC and South Caucasus Pipeline (gamocemis TariRi
ucnobia) 6 aRsaniSnavia, rom gaugebari mizezebis gamo, inglisuri sityva “resettlement”, romelic Seesatyviseba
qarTul sityvas “gadasaxleba”, gegmis saTaurSic da Semdgom mTel teqstSic moixsenieba rogorc
“gansaxleba”. 7 “bTj milsadenis kompania daiqiravebs adgilobriv doneze miwis mesakuTreTa uflebebis damcav
arasamTavrobo organizacias, romelic TemebSi gaavrcelebs informacias da gaaTviTcnobierebs
adamianebs TviT proeqtis Taobaze, miwis SesaZenad da kompensaciis gadasaxdelad miRebul procesebze,
agreTve maT uflebebze miwis sakuTrebasTan da ijarasTan dakavSirebiT. bTj milsadenis kompania da
arasamTavrobo organizacia pasuxismgebeli iqneba Temis momzadebaze miwis SeZenis procesis dawyebamde,
uSualo gavlenis qveS moxvedrili miwis mesakuTreebisa da mosargebleebis gafrTxilebasa da
10
qveS myof mosaxleobas awvdis informacias proeqtisa da misi etapebis Sesaxeb,
daxmarebas uwevs bTj milsadenis kompanias miwis mesakuTreebTan da
mosargebleebTan urTierTobaSi, monawileobas iRebs kompaniasa da miwis
mesakuTreebs/mosargebleebs Soris gamarTul molaparakebebSi da daxmarebas uwevs
bTj milsadenis kompanias sajaro reestrSi miwaze mopovebuli uflebis
registraciaSi.8
3. uflebaTa miniWeba miwasTan dakavSirebiT da araregistrirebul
mosargebleTa uflebebi
saqarTvelos xelisuflebam, teritoriis mflobeli qveynis mTavrobasTan dadebuli
xelSekrulebis mixedviT, ZiriTadi saproeqto milsadenis proeqtis monawileebs
mianiWa garkveuli uflebamosilebebi miwasTan dakavSirebiT.
arasaxelmwifo miwasTan mimarTebaSi, proeqtis monawileebs aqvT ufleba miiRon is
sakuTrebaSi, mxolod im pirobiT, Tuki maTi mxridan Sesabamis pirebze (igulisxmeba
miwis mesakuTre/mosargeble) gaicema “gonivruli anazRaureba”.9 rac Seexeba
saxelmwifo miwas, ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqtis monawileebs,
xelSekrulebis 4.1 (ii) muxliT mieniWa “eqskluziuri da SeuzRudavi” ufleba.
aRniSnuli xelSekrulebis danarTi 2-is 1.5 muxlis Tanaxmad, isini “ar arian
valdebulni, gadauxadon saxelmwifo xelisuflebas raime anazRaureba miwasTan da
miwaze uflebebTan dakavSirebiT”.
xelSekrulebis danarTi 2-is 1.5 muxlis Tanaxmad, proeqtis monawileebs anazRaurebis
gadaxdis valdebuleba daekisraT mxolod im sasoflo-sameurneo daniSnulebis
saxelmwifo miwasTan mimarTebaSi, romelic samSeneblo derefnis10 an mudmivi miwis11
nawils warmoadgens da romlis Sesabamisi mizniT gamoyeneba “proeqtis saqmianobis
Sedegad SeuZlebeli gaxda”. amave muxliT, saxelmwifosaTvis gadasaxdeli im Tanxis
odenoba, romelic sanacvlo miwis nakveTis aTvisebisaTvis iqneba gamoyenebuli,
ganisazRvreba “sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis arasasoflo-sameurneo mizniT
gamoyofisas sanacvlo miwis aTvisebis Rirebulebisa da miyenebuli zianis
anazRaurebis Sesaxeb” saqarTvelos 1997 wlis 2 oqtombris kanoniT da unda Caericxos
“saxelmwifo xelisuflebis Sesabamis organos”, romelsac amave kanonis me-13 muxlis
mixedviT, warmoadgens saqarTvelos miwis marTvis saxelmwifo departamenti, xolo
mesakuTre (anu saxelmwifo) amgvar SemTxvevaSi, Rebulobs sasoflo-sameurneo
daniSnulebis miwis nakveTis gamoyofis Sedegad gamowveuli zianis xarjebs.
“gansaxlebis samoqmedo gegmis” Tanaxmad, amgvari saxelmwifo miwebisTvis
gaTvaliswinebulia sami wlis sakompensacio Tanxis (gamoiTvleba weliwadSi Tivis
erTi mosavlis safuZvelze) gadaxda adgilobrivi TviTmmarTvelobis
organoebisTvis.
instruqtaJze. garda amisa, arasamTavrobo organizacia ganaxorcielebs uwyvet monitorings proeqtis
gavlenis qveS moqceul Temebze.”; baqo-Tbilisi-jeihanis proeqti: bunebriv da socialur garemoze
zemoqmedebis Sefaseba: saqarTvelo: angariSis proeqti sajaro ganxilvisTvis, Tavi 11. socialur
garemoze zemoqmedeba da Semarbilebeli zomebi, qveTavi 11.4.9 TemebTan urTierToba 8 interviu “miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociaciis” direqtorTan baton jaba ebanoiZesTan, 2003
w. 16 maisi 9 ix. teritoriis mflobeli qveynis mTavrobasTan dadebuli xelSekruleba, muxli 4.1 (iii) 10 teritoriis mflobeli qveynis mTavrobasTan dadebuli xelSekrulebis danarTi 2-is me-6 muxlis 6.1
punqtis Tanaxmad, “samSeneblo derefani” niSnavs ocdaori (22) metri siganis saxmeleTo zols”, sadac
ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqtis monawileebs eniWebaT am saxmeleTo zolis zemoT arsebuli
sivrcis eqskluziuri kontrolisa da miwis qveda fenebiT sargeblobis ufleba. 11 teritoriis mflobeli qveynis mTavrobasTan dadebuli xelSekrulebis danarTi 2-is me-6 muxlis 6.1
punqtis Tanaxmad, “mudmivi miwa” ganimarteba, rogorc “adgilebi, romlebzedac an romelTa qveSac aris
ganTavsebuli saSualebebi proeqtis ganxorcielebis mTel manZilze”.
11
Cveni azriT, kompensaciis gacemis amgvari meqanizmiT ilaxeba im araregistrirebul
mosargebleTa interesebi, romlebic wlebis ganmavlobaSi sargebloben saxelmwifo
sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo daniSnulebis saTibi da saZovari miwis
nakveTebiT, ixdidnen gadasaxads, magram ar aqvT adgilobrivi mmarTvelobis
organoebTan gaformebuli ijaris xelSekruleba. ijaris xelSekrulebis
ararsebobis gamo, isini ar ganixilebian kanonismier mosargebleebad, rac ar
aZlevT maT saTibi da saZovari miwebisaTvis kompensaciis miRebis saSualebas.
aRsaniSnavia, rom “gansaxlebis samoqmedo gegmis” avtorTa Tanaxmad, gegma
momzadebul iqna msoflio bankis saoperacio direqtivis O.D 4.30 mixedviT, Tumca,
araregistrirebul mosargebleTa interesebis dacvis TvalsazrisiT, is
ewinaaRmdegeba amave direqtivis erT-erT mTavar moTxovnas, romlis Tanaxmad,
“miwaze samarTlebrivi titulis ar floba amgvari jgufebis mier ar unda iyos
Seferxeba kompensaciisaTvis”.
sagulisxmoa, rom araregistrirebul mosargebleTa interesebis dacvis mizniT,
proeqtis sponsoris mier momzadebuli azerbaijanis respublikis “gansaxlebis
samoqmedo gegmis” mixedviT, ufro srulyofili meqanizmia gaTvaliswinebuli, romlis
mixedviTac, proeqtis miwis SeZenis jgufis mier dagegmilia araregistrirebul
mosargebleebTan xelSekrulebis dadeba, romlis safuZvelzec isini uflebrivad
gauTanabrdebian registrirebul mosargebleebs. aRniSnuli xelSekruleba
araregistrirebul mosargebleTa mier kompensaciis miRebis garantiad ganixileba.12
qvemoT magaliTisTvis warmodgenilia is SemTxvevebi, romelmac Tavi iCina bTj
milsadenis kompaniis mier navTobsadenis 44-metrian samSeneblo derefanSi moqceuli,
saxelmwifo sakuTrebaSi myofi saTibi da saZovari miwebis kompensaciasTan
dakavSirebiT. vinaidan miwis nakveTebis Sesyidva axalcixisa da borjomis
raionebidan daiwyo, problemebmac pirvel rigSi aq iCina Tavi.
magaliTad, axalcixis raionis sofel sayuneTSi, romelic agaris sakrebulos
SemadgenlobaSia, bTj navTobsadenis mSeneblobisaTvis saWiro miwebis Sesyidvaze
saubris dawyebis Semdeg, kompensaciis miRebaze pretenzia gamoTqves 44-metrian
samSeneblo derefanSi moqceuli soflis saTibi da saZovari miwebiT mosargebleebma,
romlebsac ar aqvT gaformebuli ijaris xelSekruleba adgilobrivi mmarTvelobis
organosTan. analogiuri moTxovniT gamovida aseve, axalcixis raionis sofel
Tiselis da borjomis raionis soflebis sakiresa da taZrisis mosaxleoba.
gamokiTxvebma cxadyo, rom saTibi da saZovari miwebiT mosargebleebi rogorc zemoT
xsenebul, ise yvela sxva dasaxlebebSi, romelsac kveTs navTobsadeni, gaurkvevel
situaciaSi imyofebian. soflebis mosaxleobas saTib da saZovar miwebze sakompensacio
Tanxis miReba Tavad surT, radgan maT eWvi eparebaT, rom sakrebuloebis angariSze
Tanxis Caricxvis SemTxvevaSi, is miznobrivad iqneba gamoyenebuli.
4. saTemo organizaciebi
rogorc dadginda, zemoaRniSnuli sakompensacio Tanxis miRebas soflebis mosaxleoba
imedovnebs saTemo organizaciebis Seqmnis saSualebiT.
magiliTisaTvis, unda aRiniSnos axalcixis raionis sofel sayuneTis mosaxleobis
mier 2003 wlis ianvarSi baqo-Tbilisi-jeihanis proeqtis menejeris ed jonsonis
saxelze gagzavnili werili, sadac soflis mosaxleoba iTxovs saTibi da saZovari
miwebisaTvis gasacemi kompensaciis Caricxvas saTemo organizaciis angariSze.
12 Resettlement Action Plan, Part B, Azeraijan, Compensation Framework and Land Acquisition in Azerbaijan; Chapter 5.2.3.2
12
saTemo organizaciebis Seqmnaze saubari aseve dawyebulia walkis raionis im
soflebSi, sadac baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadenis 44-metrian samSeneblo
derefanSi moqceulia saerTo sargeblobis saTibi da saZovari miwebi.
sakiTxis Seswavlam aCvena, rom mosaxleobas, xSir SemTxvevaSi, saTib da saZovar
miwebze kompensaciis miRebis mizniT saTemo organizaciebis Seqmnas sTavazoben
rogorc adgilobrivi mmarTvelobis organoebis, ise saqarTvelos navTobis
saerTaSoriso korporaciis warmomadgenlebi, Tumca, Cveni azriT, saTib da saZovar
miwebTan dakavSirebiT probleba am gziT ver mogvardeba, radgan rogorc
gamokvleviT dadginda, es miwebi kvlav rCeba saxelmwifos sakuTrebaSi da ar
warmoadgens kavSiris organizaciuli formiT Seqmnili saTemo organizaciebis
kuTvnilebas. teritoriis mflobeli qveynis mTavrobasTan dadebuli xelSekrulebis
mixedviT ki, imis gamo, rom saTemo organizacia ar aris am miwis mesakuTre, is bTj
milsadenis kompaniisagan ver miiRebs kompensacias.
5. darRveviT gacemuli miwebi
saTemo organizaciebis SeqmnasTan erTad, Tavi iCina miwasTan dakavSirebiT
Cadenilma iseTma darRvevebma, romelic manamde ucnobi iyo saTibi da saZovari
miwebiT mosargebleTaTvis.
aRmoCnda, rom is saTibi da saZovari miwebi, romelTa sanacvlodac, kompensaciis
miRebis mizniT iqmneba saTemo organizaciebi, saqarTvelos kanonmdeblobis
darRveviT ijariT iqna gacemuli kerZo pirebze.
axalcixis raionis sofeli sayuneTi
axalcixis raionis sofel sayuneTSi Seqmnili situacia sakmaod sagangaSoa. soflis
mosaxleobisaTvis saTemo organizaciis Seqmnis procesSi cnobili gaxda, rom is
saTibi da saZovari miwebi, romlis sanacvlodac sofeli iTxovs kompensaciis miRebas,
maTgan malulad ijariT aqvs aRebuli Tavad agaris sakrebulos Tavmjdomares.
soflisaTvis aseve naTeli gaxda, rom teritoriis mflobeli qveynis mTavrobasTan
dadebuli xelSekrulebis mixedviT, mxolod agaris sakrebulos Tavmjdomare
(rogorc miwis mosargeble) miiRebda bTj milsadenis kompaniisagan mosavlis
kompensacias.
aRniSnul darRvevasTan dakavSirebiT, soflis mosaxleobam Tavisi uaryofiTi
damokidebuleba 2003 wlis 22 ianvars centraluri magistralis gadaketviT gamoxata.
aRniSnuli sakiTxis Seswavlam aCvena, rom sofel sayuneTis saTibi da saZovari
miwebis ijariT gacema 1999 wels moxda “saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-
sameurneo miwis ijariT gacemis wesis Sesaxeb” saqarTvelos prezidentis 1998 wlis 2
agvistos # 446 brZanebulebis moTxovnebis darRveviT.
darRvevis arsi imaSi mdgomareobs, rom saqarTvelos prezidentis 1998 wlis 2
agvistos # 446 brZanebulebis Tanaxmad, miwis ijariT gacema unda momxdariyo
sajarod, konkursis wesiT, ris Sesaxebac adgilobrivi mmarTvelobis organos
informacia unda miewodebina soflis mosaxleobisaTvis. aRniSnul faqts, soflis
mosaxleobis mier mowodebuli informaciis Tanaxmad, adgili ar hqonia.
Cadenili darRvevis gaxmaurebis Tavidan acilebis mizniT, agaris sakrebulos
Tavjdomarem Tavad SesTavaza sofel sayuneTis mosaxleobas saTemo organizaciis
Seqmna da dapirda bTj milsadenis kompaniisagan miRebuli Tanxis am organizaciis
sabanko angariSze Caricxvas.
13
sofel sayuneTis mosaxleobam, didi sixaruliT miiRo agaris sakrebulos
Tavmjdomaris winadadeba da sofelSi umokles vadaSi Seiqmna saTemo organizacia,
Tumca unda aRiniSnos, rom sakrebulos Tavjdomaris mier valdebuleba danapirebis
Sesrulebis Taobaze werilobiT ar iqna aRebuli, ris gamoc, ar arsebobs misi
mxridan valdebulebis Sesrulebis garantia.
axalcixis raionis sofeli Tiseli
analogiuri darRvevis faqti dafiqsirebul iqna axalcixis raionis sofel TiselSi,
sadac soflis saTibi da saZovari miwebi, romliTac soflis mosaxleoba wlebis
ganmavlobaSi sargeblobda da ixdida gadasaxads (risi damadasturebeli
dokumentebic maT gaaCniaT), soflisagan malulad, ijariT iqna gacemuli kerZo
pirebze adgilobrivi mmarTvelobis organos mier.
borjomis raionis soflebi sakire da taZrisi
adgilobrivi mmarTvelobis organos mier soflisagan malulad saTibi da saZovari
miwebis ijariT gacemis faqti aseve, aRmoCenil iqna borjomis raionis soflebSi
sakire da taZrisi. aRniSnuli faqti soflebis mosaxleobisaTvis cnobili mxolod mas
Semdeg gaxda, rodesac maT aRniSnul miwebTan dakavSirebiT gamoTqves kompensaciis
miRebis survili da Tanxis miRebis mizniT, daiwyes saTemo organizaciis Seqmna.
gardabnis raionis sofeli axali samgori
darRveviT gacemul miwebTan dakavSirebiT, unda aRiniSnos gardabnis raionis sofel
axal samgorSi Seqmnili situaciis Taobazec. Cvens xelT arsebuli informaciiT, baqo-
Tbilisi-jeihanis navTobsadeni gaivlis soflis saZovrebze, romliTac soflis
mosaxleoba wlebis ganmavlobaSi sargeblobda.
imisaTvis, raTa gaerkviaT, Tu sad Cairicxeboda bTj milsadenis kompaniis mier
saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli saZovari miwebisaTvis gacemuli kompensacia,
soflis mosaxleobam werilobiT mimarTa gardabnis raionis gamgeobas. aRniSnuli
sakiTxis Taobaze soflis mosaxleobam, 2002 wlis 7 noembers raionis gamgeobisagan
miiRo pasuxi, romlis Tanaxmadac: “saZovrebze gatarebuli milsadenebisaTvis
anazRaurebis Tanxebi Caricxuli iqneba soflis sakrebulos gamgeobis biujetSi da
misi gamoyenebis miznobrioba gadawydeba soflis mosaxleobasTan SeTanxmebiT”.
soflis mosaxleoba yuradRebas amaxvilebs miwis gamoyofis darRvevebis Sesaxeb,13 da
acxadebs rom soflis saZovrebi ijariT gacemulia kerZo pirebze. sakiTxis garkvevis
mizniT, sofel axali samgoris mosaxleobam 2003 wlis 10 Tebervals gancxadebiT
mimarTa qvemo qarTlSi saqarTvelos prezidentis saxelmwifo rwmunebuls baton
levan mamalaZes, gardabnis raionis gamgebels baton nugzar feriaSvils da sofel
axali samgoris gamgebels baton guram qavTaraZes, Tumca gancxadebaze maT dRemde ar
miuRiaT pasuxi.
soflis aRSfoTebulma mosaxleobam sakiTxis garkvevis mizniT 2003 wlis 14
Tebervals soflis centraluri gza gadaketa. maT aseve, gancxadeba Seitanes
saqarTvelos parlamentSi. sakiTxi 2003 wlis 10 aprils ganxilul iqna fraqcia “XXI
saukunis” mier, romlis warmomadgeblebi, sakiTxis adgilze Seswavlis mizniT,
sofelSic brZandebodnen.
aqve unda aRiniSnos, rom sofel axali samgoris saZovari miwebis kerZo pirebze
ijariT gacemis faqts kategoriulad uaryofs soflis gamgebeli. is aRniSnavs, rom
13 Path of Pipeline, Part Three:Disgust, Distrust and Death Threats, March 5-11, 2003, Village Voice, www.villagevoice.com
14
saZovari miwebi kvlav saxelmwifos sakuTrebaSia da Tanxa, romelic bTj milsadenis
kompaniis mier gaicema saZovar miwebze, Cairicxeba sakrebulos angariSze da
moxmardeba soflis saWiroebebs. amJamad mimdinareobs sakiTxis Seswavla
saparlamento fraqciis mier.
gardabnis raionis sofeli qarTagla
aseve, unda aRiniSnos gardabnis raionis sofel qarTaglaSi miwasTan dakavSirebiT
wamoWrili problemis Taobaze. rogorc gairkva, sofel qarTaglas sasoflo-
sameurneo daniSnulebis 131 heqtari miwis nakveTi moqceulia gardabnis raionis
sofel jandaris administraciul sazRvarSi. nakveTi moqceulia baqo-Tbilisi-
jeihanis 44-metrian samSeneblo derefanSi.
sofel qarTaglas adgilobrivi mmarTvelobis organo didi imediT elodeboda bTj
milsadenis kompaniis mier maTdami daqvemdebarebul miwis nakveTze gamoyofili
sakompensacio Tanxis adgilobriv biujetSi Caricxvas, raTa miRebuli Tanxa
moxmareboda soflis problemebis mogvarebas. samwuxarod, sofel qarTaglas
gamgeobis mier gamorkveul iqna, rom aRniSnuli nakveTi kerZo pirebze ijariT iqna
gacemuli sofel jandaris adgilobrivi mmarTvelobis organos mier, risi uflebac
sofel qarTaglas adgilobrivi mmarTvelobis organos azriT, maT ar hqondaT,
radgan aRniSnuli miwis nakveTi sofel qarTaglas adgilobrivi mmarTvelobis
organos daqvemdebarebaSia.
borjomis raionis daba andeziti
saxelmwifo miwebis ijariT ukanonod gacemasTan dakavSirebiT wamoWrili sakiTxebis
SeswavliT aseve gamoirkva, rom saxelmwifos mier ar iqna Sesrulebuli teritoriis
mflobeli qveynis mTavrobasTan dadebuli xelSekrulebis danarTi 2-is 1.4 muxliT
aRebuli valdebuleba, romlis Tanaxmad, xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis dRidan
TxuTmeti (15) Tvis ganmavlobaSi ar unda momxdariyo miwebis ijariT gacema.
amgvar SemTxvevas adgili hqonda borjomis raionis daba andezitSi, sadac gairkva,
rom borjom-bakurianis satyeo meurneobis mier saxelmwifo tyis fondis sasoflo-
sameurneo daniSnulebis miwa, romelic amJamad moqceulia baqo-Tbilisi-jeihanis
navTobsadenis 44-metrian samSeneblo derefanSi, 2001 wels ijariT iqna gacemuli
sofelze xuTi wlis vadiT, risi uflebac teritoriis mflobeli qveynis
mTavrobasTan dadebuli xelSekrulebis danarTi 2-is 1.4 muxlis Tanaxmad, mas ar
hqonda.
daba andezitis mosaxleoba, romelic ar flobs srulad informacias navTobsadenTan
dakavSirebiT, Civis, rom navTobsadenze saubris dawyebis Semdeg, borjom-bakurianis
satyeo meurneobam arsebuli ijaris xelSekruleba gaauqma im mizeziT, rom
xelSekruleba ar iyo registrirebuli sajaro reestrSi da aseve ar iyo
damowmebuli notariusis mier, rac Cveni azriT, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis
593-e muxlis Tanaxmad,14 ar SeiZleba ganixilebodes sasoflo-sameurneo daniSnulebis
miwis ijaris xelSekrulebis gauqmebis safuZvlad.
dabis mosaxleobam, romelic ijaris xelSekrulebis gauqmebis Semdeg saZovari miwis
gareSe darCa, problemis mogvarebis mizniT, 2003 wlis 3 aprils mimarTa
saqarTvelos navTobis saerTaSoriso korporaciis prezidents, baton giorgi
Wanturias. aRniSnuli gancxadebiT 2003 wlis 4 aprils aseve mimarTa borjomis
14 ix. sa qarTvelos samoqalaqo kodeqsi; wigni mesame “kerZo nawili”, kari pirveli, nawili meore, Tavi
meeqvse “sasoflo-sameurneo miwis ijara”
15
raionis gamgebels baton zaza joxaZes. daba andezitis mier wamoWrili sakiTxi
amJamad Seswavlis stadiaSia.
6. “miwis SeZenisa da kompensaciis saxelmZRvanelo baqo-Tbilisi-
jeihanisa da samxreT kavkasiis milsadenebisaTvis”
miwis SeZenisa da kompensaciis procesis warmarTvis mizniT, bTj milsadenis kompaniis
mier momzadebul iqna “saqarTveloSi miwis SeZenisa da kompensaciis saxelmZRvanelo
baqo-Tbilisi-jeihanisa da samxreT kavkasiis milsadenebisaTvis” (SemdgomSi
saxelmZRvanelo). masSi mokled aris aRwerili navTobsadenis mSeneblobisaTvis
saWiro miwis nakveTebis SeZenisa da kompensaciis procesi da sakompensacio Tanxis
gamoTvlis meqanizmi da odenoba. dokumenti efuZneba teritoriis mflobeli qveynis
mTavrobasTan dadebuli xelSekrulebis danarTi 2-iT gansazRvrul debulebebs.
kerZod, saxelmZRvanelos mixedviT:
• mesakuTres gadaecema kompensacia, romelic Seicavs miwis Sesasyid fassa da
erTi wlis mosavlis Rirebulebas; xolo
• mosargebles (moijareebs) aunazRaurdeba, im sami wlis mosavlis Rirebuleba,
romelsac is dakargavs proeqtis mSeneblobis gamo.
unda aRiniSnos, rom saxelmZRvaneloSi Zalze arasrulyofilad da mkiTxvelisaTvis
naklebad gasagebi eniT aris aRwerili miwis SeZenisa da kompensaciis procedura, ris
gamoc igi ver awvdis miwis mesakuTreebsa da mosargebleebs detalur informacias
mimdinare procesSi maTi uflebebisa da movaleobebis Sesaxeb.
amavdroulad, yuradsaRebia is garemoebac, rom saxelmZRvanelos gavrceleba baqo-
Tbilisi-jeihanis milsadenis gaswvriv ganlagebul dasaxlebebSi moxda dagvianebiT,
miwis nakveTebis inventarizacia/Semowmebis Catarebis Semdeg. saxelmZRvanelos
arqonis gamo, arc mosaxleobas da arc adgilobrivi mmarTvelobis organoebs
aranairi warmodgena ar hqondaT Casatarebeli procesis miznisa da daniSnulebis
Taobaze (rac dadasturda savele gasvlebisas) da rac mTavaria, miwis mesakuTreebi
da mosargebleebi ar flobdnen informacias mimdinare procesSi maTi uflebebisa da
movaleobebis Sesaxeb. aRsaniSnavia isic, rom “gansaxlebis samoqmedo gegma”
gamoqveynebul iqna mxolod 2003 wlis ianvarSi. is daurigda mxolod adgilobrivi
xelisuflebis organoebs da misi sajaro ganxilvebi ar Catarebula.
7. miwis inventarizacia/Semowmeba
aRsaniSnavia, 44-metrian samSeneblo derefanSi moqceuli miwis nakveTebis
inventarizacia/Semowmeba navTobsadenis marSrutis gaswvriv mdebare yvela raionSi
darRvevebiT Catarda.
magaliTisaTvis, ganvixiloT, Tu rogor ganxorcielda TeTri wyaros raionSi 44-
metrian samSeneblo derefanSi moqceuli miwis nakveTebis inventarizacia/Semowmeba.
miwis sakiTxebze momuSave proeqtis miwis SeZenis jgufis mier, romlis
SemadgenlobaSic aseve Sedian saqarTvelos miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis
asociaciis wevrebi, inventarizacia/Semowmeba Semdegnairad Catarda - mesakuTre da
mosargeble jgufis TxovniT gadioda mis miwis nakveTze, mas nakveTis fonze uRebdnen
suraTs da SemdgomSi, xels awerinebdnen misTvis ucnob dokumentze.
dokumentis Sinaarsi gamokiTxul miwis mesakuTreTa da mosargebleTa
umravlesobisaTvis ucnobi iyo, radgan rogorc sakiTxis Seswavlam aCvena, proeqtis
miwis SeZenis jgufma maT ar misca am dokumentis anu sainventarizacio SeTanxmebis
16
gacnobis saSualeba, im mizeziT TiTqos: “masSi araferi ewera iseTi, rac maT
daainteresebdaT!”.15
aseve unda aRiniSnos, rom miwis SeZenis jgufma, arcerT miwis mesakuTres da
mosargebles ar dautova sainventarizacio SeTanxmebis asli, romelic
saxelmZRvanelos Tanaxmad, kompensaciis gamoTvlis safuZvels warmoadgens.
aRniSnul faqtTan dakavSirebiT, asociacia “mwvane alternativa”-s mier werilebi
gaegzavnaT saqarTvelos miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociacias, baqo-
Tbilisi-jeihanis milsadenis proeqtis menejers baton ed jonsons da saqarTvelos
navTobis saerTaSoriso korporaciis prezidents baton giorgi Wanturias, sadac
daisva 44-metrian samSeneblo derefanSi moqceuli miwis nakveTebis mesakuTreebisa da
mosargebleebisaTvis sainventarizacio SeTanxmebis aslis datovebis sakiTxi.
samwuxarod, asociaciis werils mxolod miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis
asociacia gamoexmaura. asociaciis mier sainventarizacio SeTanxmebis aslis
datovebis moTxovna “saintereso azrad” iqna Sefasebuli da yuradReba iqna
gamaxvilebuli mesakuTrisaTvis gagzavnili “SeTavazebis paketisa” da miRweuli
SeTanxmebis aslebis datovebaze. Tumca unda aRiniSnos, rom axalcixis raionSi
darigebuli “SeTavazebis paketebi” ar moicavda mesakuTreTa mier xelmoweril
sainventarizacio SeTanxmebis asls. xelmowerili dokumentis asli miwis
mesakuTreebs mxolod mogvianebiT daurigdaT.
miwis nakveTebis inventarizacia/SemowmebasTan dakavSirebiT, unda aRiniSnos
borjomis raionis sofel cixisjvarSi Seqmnili situaciis Taobazec. soflis
mosaxleobis garkveuli nawilisaTvis gaurkvevelia, Tu rogor ganxorcielda
inventarizaciis procedura maSin, roca miwis mesakuTreTa didma nawilma, saerTod
ar icis misi miwis nakveTis realuri adgilmdebareoba da eWvs gamoTqvams procesis
darRvevebiT Catarebis Taobaze.
inventarizaciis procesis darRvevebiT Catarebis faqts adasturebs borjomis
raionis yofili gamgebelic,16 romelic aRniSnavs rom “miwis mflobelTa siaSi iseTi
xalxi¥aRmoCnda, romelic saerTod ar unda yofiliyo iq”. misi gancxadebiT, amJamad
miwasTan dakavSirebuli maqinaciebis gamo, prokuraturaSi saqmea aRZruli sami
sakrebulos Tavmjdomaris mimarT.17
mosavlis kompensacia
miwis nakveTebis inventarizacias ukavSirdeba aseve mosavlis kompensaciasTan
dakavSirebuli problema. magaliTisaTvis unda aRiniSnos TeTri wyaros raionSi
arsebuli situacia. imdenad, ramdenadac miwis inventarizaciis procesi am raionSi
Catarda 2002 wels, xolo miwis SeZenis procesi jer kidev sawyis stadiazea (anu miwis
inventarizaciasa da mis realur SeZenas Soris sakmaod didi dro gavida), 44-metrian
samSeneblo derefanSi moqceuli miwis nakveTebis mesakuTreebisaTvis gaugebaria,
miiReben, Tu ara kompensacias inventarizaciis Semdeg daTesil sagazafxulo
xorbalze.
15 interviuebi 2002 wlis 18 noembers q. TeTri wyaros macxovreblebTan 16 borjomis raionis gamgebeli batoni zaza joxaZe 2003 wlis 28 maiss gaTavisuflebul iqna dakavebuli
Tanamdebobidan. misi gaTavisuflebis oficialur mizezad dasaxelebul iqna is garemoeba, rom raionis
gamgebeli ewinaaRmdegeboda bTj navTobsadenis gatarebas borjomis raionSi. 17 gazeTi “24 saaTi”, 2003 wlis 30 maisis #146(358), “kabinetianma kriminalebma majobes: gamgeblobidan
gaTavisufleba ki damarcxebad ar mimaCnia”
17
sakiTxis Seswavlam aCvena,18 rom arsebuli situaciis gamomwvevi mizezi gaxda is, rom
miwis SeZenis jgufma ar Cautara saTanado konsultacia miwis mesakuTreebs
inventarizaciis procesis daniSnulebis Taobaze da ar ganumarta maT, rom “im
mesakuTres, romelzedac moxdeba zegavlena, erTjeradad gadaexdeba erTi sezonis
mosavlis gadasaxadi, vinaidan mesakuTres gadaexdeba Tanxa miwis SesyidvisaTvis
xolo, kompensacia moxdeba mxolod im kulturisaTvis, romelic dafiqsirebuli iqna
inventarizaciis dros”.19
8. “darCenili nakveTi” da “narCeni miwa”
bTj milsadenis kompaniis mier gamocemuli saxelmZRvanelo ganasxvavebs miwis e.w.
“darCenil nakveTs” da “narCen miwas”. imdenad, ramdenadac samSeneblo derefani miwis
zogierT nakveTs Suaze kveTs, SesaZlebelia, rom samSeneblo derefanis orive mxares
darCes miwis mcire zomis nakveTebi, romelic ar gamoiyeneba navTobsadenis
mSeneblobisas. “darCenili nakveTi” saxelmZRvanelos mixedviT, ganimarteba rogorc
miwis is nakveTi, romelzec sasoflo-sameurneo saqmianoba SesaZlebelia gagrZeldes.
“narCeni miwa” ki ganmartebulia, rogorc araekonomiuri nakveTi, romelic “SesaZloa
metismetad mcire iyos misi kultivirebis ekonomikuri RirebulebisTvis, an
samSeneblo derefnis gadakveTiT misasvleli SesaZloa gaumarTlebad SezRuduli
iyos”. bTj milsadenis kompania iTvaliswinebs amgvari “narCeni miwisTvis”
kompensaciis gacemas, Tumca dasZens, rom “esa Tu is nakveTi “narCenia” Tu ara
gadawydeba yovel konkretul SemTxvevaSi”.20 aRsaniSnavia, rom saxelmZRvaneloSi
araferia naxsenebi imis Taobaze, Tu ra meTodebiT da vin (miwis
mesakuTrem/mosargeblem, Tu miwis SeZenis jgufma) unda daadginos an daamtkicos
miwis nakveTi “narCenia” Tu “darCenili”.
yuradsaRebia is garemoeba, rom “SeTavazebis paketis” miRebis Semdeg miwis
mesakuTreebisa da mosargebleebisaTvis yvelaze mwvave sakiTxi gaxda 44-metrian
samSeneblo derefnis orive mxares darCenili “narCeni” Tu “darCenili” miwis
nakveTze kompensaciis miRebis sakiTxi. magaliTisaTvis unda aRiniSnos, rom TeTri
wyarosa da axalcixis raionebSi miwis mesakuTrebi dRemde uSedegod cdiloben
gaarkvion, ekuTvniT, Tu ara maT kompensacia 44-metrian samSeneblo derefanis gareT
darCenili nakveTis umniSvnelo nawilze.
aRsaniSnavia isic, rom zogierTi miwis mesakuTre/mosargeble, gaurkveveli wyarodan
miRebuli informaciis safuZvelze, imedovnebs, rom “narCeni” Tu “darCenili” miwis
nakveTis sakiTxs sabolood gadaWris bTj milsadenis kompaniis mSeneblobis
kontraqtori navTobsadenis mSeneblobis procesSi. Tumca, unda aRiniSnos, rom arc
saxelmZRvanelo da arc “gansaxlebis samoqmedo gegma” ar iTvaliswinebs amgvari
valdebulebis bTj milsadenis kompaniidan mSeneblobis kontraqtorze gadakisrebas.
9. 500-metriani dacvis zona
miwis Sesyidvisa da kompensaciis dawyebamde bTj milsadenis kompanias kompensaciis
miRebasTan dakavSirebiT araerTxel mimarTa navTobsadenis 500-metrian dacvis
zonaSi moqceulma mosaxleobam. maTTvis saxelmZRvanelodan cnobili gaxda, rom
navTobsadenis 44-metrian samSeneblo derefnis orive mxares vrceldeba 500-metriani
dacvis zona, sadac sxvadasxva saxis saqmianobis ganxorcielebaze wesdeba mTeli rigi
SezRudvebi.
18 interviu 2003 wlis 18 marts q. TeTri wyaros macxovreblebTan 19 “saqarTveloSi miwis SeZenisa da kompensaciis saxelmZRvanelo baqo-Tbilisi-jeihanisa da samxreT
kavkasiis milsadenebisaTvis”; Tavi 3 “kompensaciis gamoangariSeba”, qveTavi “kompensacia sasoflo-
sameurneo kulturebisaTvis”. 20 “saqarTveloSi miwis SeZenisa da kompensaciis saxelmZRvanelo baqo-Tbilisi-jeihanisa da samxreT
kavkasiis milsadenebisaTvis”; Tavi “miwis sakuTreba da gamoyeneba”
18
dacvis zonaSi moqceul mosaxleobasTan arasakmarisi konsultaciis Sedegia is, rom
isini dRemde imyofebian gaurkvevel situaciaSi. maT ar ician ekuTvniT, Tu ara raime
saxis kompensacia zonaSi dawesebuli SezRudvebis gamo. aRniSnul sakiTxTan
dakavSirebiT gardabnis raionis sofel axali samgoris mosaxleobam 2003 wlis 8
Tebervals werilobiT mimarTa rogorc saqarTvelos navTobis saerTaSoriso
korporacias, ise kompania briTiS petroliums, magram maT dRemde ar miuRia pasuxi
maTTvis saWirboroto sakiTxze.
10. miwis Sesyidvis fasi
bTj milsadenis kompaniis mier miwis SeZenisa da kompensaciis gacemis dawyebasTan
erTad irkveva, rom miwis mesakuTreebi ar arian kmayofili kompaniis mier maTTvis
SeTavazebuli miwis safasuriT, romelic gansazRvrulia saxelmZRvanelos danarTiT.
saxelmZRvanelos Tanaxmad, saqarTveloSi miwis fasi dadgenil iqna Semdegi saxis
informaciis safuZvelze:
• proeqtebis mier mopovebuli “informacia, miwis yidva-gayidvebis Sesaxeb, bolo
drois garigebebis safuZvelze im raionebSi, sadac milsadeni gaivlis”;
• proeqtebis mier daqiravebuli auditoruli firmebis mier dadgenili miwis
nakveTebis Rirebulebis fasebi;
• “sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis arasasoflo-sameurneo mizniT
gamoyofisas sanacvlo miwis aTvisebis Rirebulebisa da miyenebuli zianis
anazRaurebis Sesaxeb” saqarTvelos 1997 wlis 2 oqtombris kanonSi mocemuli
cxrilebi.
imis gamo, rom saxelmZRvanelo ar Seicavs im auditorul firmaTa CamonaTvals,
romlebmac monawileoba miiRes miwis fasis dadgenaSi, miwis mesakuTreebs eWvi
eparebaT dadgenili miwis fasis sisworeSi. miwis mesakuTreebi aseve miuTiTeben miwis
SesyidvasTan dakavSirebiT, maTTan Catarebul arasakmaris konsultaciaze.
magaliTisaTvis, unda aRiniSnos q. rusTavSi Seqmnili situaciis Taobaze, sadac bTj
milsadenis kompania cdilobs binaTmSeneblobisaTvis gankuTvnili miwis nakveTebi
SeiZinos sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis TiTqmis Tanabar fasSi. 44-metrian
samSeneblo derefanSi moqceuli binaTmSeneblobisTvis gankuTvnili nakveTebis
mesakuTreebi SeSfoTebulni arian SeTavazebuli miwis safasuriT. maTTvis
absoluturad gaugebaria, Tu rogor iqna dadgenili kompania “briTiS petroleumis”-
is mier saxelmZRvaneloSi warmodgenili q. rusTavis binaTmSeneblobis
nakveTebisaTvis gansazRvruli tarifi 1 kv. m - 7,82 lari. maT miaCniaT, rom kompania
“briTiS petroleumis”-is mier warmodgenili miwis fasiT, xdeba maTi, rogorc miwis
mesakuTreebis, “uflebebis abuCad agdeba da maT diskriminaciul mdgomareobaSi
Cayeneba”.21
q. rusTavis binaTmSeneblobis nakveTebis mesakuTreebi iTxoven miwis fasis gazrdas.
aRniSnuli moTxovniT 2003 wlis 29 aprils maT werilobiT mimarTes baqo-Tbilisi-
jeihanis milsadenis proeqtis menejers baton ed jonsons da saqarTvelos navTobis
saerTaSoriso korporaciis prezidents baton giorgi Wanturias.
21 q. rusTavSi mcxovreb miwis mesakuTreTa 2003 wlis 29 aprilis gancxadeba baqo-Tbilisi-jeihanis
navTobsadenis proeqtis menejeris baton ed jonsonis saxelze
19
11. miwis SeZenisa da kompensaciis xelSekrulebebi
miwis SeZenisa da kompensaciis procesSi bTj milsadenis kompania iyenebs sami saxis
xelSekrulebas:
• nasyidobis xelSekruleba (formdeba bTj milsadenis kompaniasa da miwis
nakveTis mesakuTres Soris);
• milsadenTan dakavSirebuli aucilebeli gzis uflebis miniWebis Sesaxeb
xelSekruleba (formdeba bTj milsadenis kompanias, gamgeobasa da moijares
Soris); da
• milsadenTan dakavSirebuli aucilebeli gzis uflebis miniWebis Sesaxeb
xelSekruleba (formdeba bTj milsadenis kompaniasa da gamgeobas Soris).
nasyidobis xelSekrulebis safuZvelze (ix. danarTi), baqo-Tbilisi-jeihanis
milsadenis kompania (saqarTvelo)22 xdeba miwis Sesabamisi nakveTis sruluflebiani
mesakuTre, magram mas saxelmZRvanelos Tanaxmad, aRebuli aqvs valdebuleba, romlis
mixedviTac: “mSeneblobis damTavrebis Semdeg, im miwis garda, romelic saWiro iqneba
mudmivi miwiszeda nagebobebisaTvis, garkveuli usafrTxoebis SezRudvebis dacvis
moTxovniT, Tavdapirvel mesakuTreebs da mosargebleebs miecemaT im miwiT
sargeblobis ufleba, romelic maT manamde hqondaT dakavebuli”. amasTan
“usafrTxoebis SezRudvebi romlebic exeba 44-metrian samSeneblo derefans, Setanili
iqneba im xelSekrulebebSi romelic daideba miwis
mesakuTreebTan/mosargebleebTan”.23
aqve unda aRiniSnos, rom miwis mesakuTreebi ar floben informacias aRniSnulTan
dakavSirebiT imdenad, ramdenadac saxelmZRvaneloSi aRniSnuli sakiTxi Zalze
zogadadaa ganxiluli da arc bTj milsadenis kompaniis mier momzadebuli nasyidobis
xelSekruleba ar Seicavs debulebebebs miwis nakveTis garkveuli SezRudvebiT
sargeblobis uflebiT mesakuTrisaTvis dabrunebis Sesaxeb.
zemoaRniSnuli sakiTxi SedarebiT vrclad aris ganxiluli “gansaxlebis samoqmedo
gegmaSi”, magram masSi warmodgenili informacia xelSekrulebis Taobaze
miuwvdomeli aRmoCnda miwis mesakuTreebisaTvis, radgan, rogorc gairkva
“gansaxlebis samoqmedo gegma” bTj milsadenis kompaniis mier darigebul iqna
mxolod adgilobrivi mmarTvelobis organoebisaTvis.
miwis kerZo mesakuTreebTan nasyidobis xelSekrulebis dadebis mizezad gegmaSi
dasaxelebulia is faqti, rom Turme, “qarTul kanonmdeblobaSi ar arsebobs iseTi
iuridiuli reJimi, romelic proeqts mianiWebs sakuTrebis uflebebze nakleb
uflebebs da uzrunvelyofs dacvis im xarisxs, romelic “baqo-Tbilisi-jeihanis
milsadenis kompaniis” mier milsadenis usafrTxo eqsploataciis da teqnikuri
momsaxurebisTvis moiTxoveba”.24 amasTan, “gansaxlebis samoqmedo gegmaSi”
aRniSnulia, rom “amJamad mimdinareobs qarTul kanonmdeblobaSi cvlilebebis
Setana, romelic proeqts mianiWebs aucilebeli kontrolis xarisxs da amave dros
Tavdapirvel mesakuTreebs daubrunebs miwaze sakuTrebis da sargeblobis uflebas”.25
22 baqo-Tbilisi-jeihanis milsadenis kompania (saqarTvelo) saqarTveloSi registraciaSi gatarebulia q.
Tbilisis vake-saburTalos raionuli sasamarTlos mier 2002 wlis 27 seqtembers, registraciis #5/8-138. 23 “saqarTveloSi miwis SeZenisa da kompensaciis saxelmZRvanelo baqo-Tbilisi-jeihanisa da samxreT
kavkasiis milsadenebisaTvis”; Tavi “miwis sakuTreba da gamoyeneba”, qveTavi “kerZo miwiT sargeblobis
ganaxleba”. 24 “gansaxlebis samoqmedo gegma: baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadeni: saqarTvelo” nawili 2 “proeqtis
aRwera”, Tavi 2.7 “miwaze moTxovnebis Sejameba” 25 “gansaxlebis samoqmedo gegma: baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadeni: saqarTvelo” nawili 2 “proeqtis
aRwera”, Tavi 2.7 “miwaze moTxovnebis Sejameba”
20
sakiTxisadmi amgvari midgoma arasworad da miuRebelad migvaCnia. imdenad
ramdenadac, Tu yoveli proeqtis ganxorcielebisas daismeba saqarTvelos
kanonmdeblobaSi cvlilebebis Setanis sakiTxi, mxolod da mxolod imitom, rom
proeqtis ganmaxorcielebel kompanias, garkveuli mizezebis gamo, ar surs gamoiyenos
kanonmdeblobiT dadgenili moTxovnebi, es namdvilad ar migviyvans saxarbielo
Sedegebamde. miTumetes, rom saqarTvelos samoqalaqo kanonmdebloba, sakmarisad
srulyofilia imisaTvis, rom masSi moiZebnos bTj milsadenis kompaniisTvis misaRebi
samarTlebrivi reJimi.
kerZod, nacvlad saqarTvelos kanonmdeblobaSi cvlilebebis Setanisa, baqo-Tbilisi-
jeihanis milsadenis kompanias, 44-metrian samSeneblo derefanSi moqceul miwaze
uflebis mosapoveblad SeeZlo gamoeyenebina saqarTvelos samoqalaqo kodeqsiT
gaTvaliswinebuli aRnagobis forma. aRnagobis safuZvelze, samSeneblo derefanSi
moqceuli miwis nakveTebi bTj milsadenis kompanias sargeblobaSi gadaecemoda 59
wlis vadiT ise, rom mas eqneboda “am nakveTebze an mis qveS raime nagebobis
aRmarTvis ufleba, aseve am uflebis gasxvisebis, memkvidreobiT gadacemis, Txovebis,
gaqiravebis ufleba”.26 problema, am SemTxvevaSi, SesaZloa yofiliyo is, rom
aRnagobis uflebis vada (59 weli) erTi wliT naklebia teritoriis mflobeli qveynis
mTavrobasTan dadebuli xelSekrulebis moqmedebis vadaze (60 weli),27 magram
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, mxareTa Soris gaformebuli aRnagobis
xelSekrulebis vadis gasvlis Semdeg ar krZalavs imave mxareebs Soris analogiuri
Sinaarsis mqone xelSekrulebis gaformebas.
aRniSnulidan gamomdinare, Cveni azriT, aRnagobis ufleba sruliad xelsayreli unda
yofiliyo bTj milsadenis kompaniis mier proeqtis ganxorcielebis miznebis
misaRwevad. Cvens gansakuTrebul gancvifrebas iwvevs is garemoebac, rom azerbaijanis
respublikaSi bTj milsadenis kompania 44-metrian samSeneblo derefanSi moqceul
nakveTebze uflebis mopovebis mizniT, kerZo mesakuTreebTan aformebs ijaris
xelSekrulebas.28 amdenad, gaugebaria, saqarTvelos SemTxvevaSi, ratom ver moiZebna
miwis nakveTebis Sesyidvis nacvlad miwaze uflebis mopovebis sxva ufro Sesaferisi
forma. aRniSnulTan dakavSirebiT, yuradsaRebia isic, rom miwis mesakuTreTa
uflebebis dacvis asociaciis gancxadebis Tanaxmad,29 bTj navTobsadenis
mSeneblobisaTvis miwis nakveTebis Sesyidva (da ara sxva formis gamoyeneba) iyo
saqarTvelos mTavrobis, maT Soris saqarTvelos navTobis saerTaSoriso
korporaciis kategoriuli moTxovna.
12. eqspropriacia (sakuTrebis CamorTmeva)
im SemTxvevaSi, Tu miwis mesakuTresa da bTj milsadenis kompanias Soris
molaparakeba miwis nakveTis Sesyidvis Taobaze warumateblad damTavrdeba, bTj
milsadenis kompanias ufleba aqvs gamoiyenos eqspropriaciis ufleba, romelic mas
teritoriis mflobeli qveynis mTavrobasTan dadebuli xelSekrulebis 4.1 (iii)
muxlis safuZvelze mieniWa. qonebis eqspropriaciis meqanizmi da savaldebulo
moTxovnebi saqarTvelos konstituciis 21-e muxlis safuZvelze, gansazRvrulia
“aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis sakuTrebis CamorTmevis wesis Sesaxeb”
saqarTvelos 1999 wlis 23 ivlisis organuli kanoniT, romlis Tanaxmad,
eqspropriaciis uflebis miniWeba xdeba saqarTvelos prezidentis brZanebulebiTa da
sasamarTlos gadawyvetilebiT. amavdroulad, saqarTvelos konstituciiTa da
26 ix. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, muxli 233 27 ix. teritoriis mflobeli qveynis mTavrobasTan dadebuli xelSekruleba, muxli 3 28 Resettlement Action Plan, Part B Azeraijan, Compensation Framework and Land Acquisition in Azerbaijan; Chapter 5.4.2 – Private Land Acquisition 29 interviu miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociaciis direqtorTan baton jaba ebanoiZesTan, 2003
w. 16 maisi
21
organuli kanoniT sakuTrebis CamorTmeva gaTvaliswinebulia mxolod kanonis
safuZvelze dadgenili saTanado anazRaurebiT.
gamokiTxvebma cxadyo, rom miwis mesakuTreebsa da mosargebleebs ar gaaCniaT
informacia imis Taobaze, Tu ras niSnavs eqspropriacia da rogor xdeba misi
ganxorcieleba, rac kidev erTxel miuTiTebs wina TavebSi xsenebuli
saxelmZRvanelos arasrulyofilebaze. Cveni azriT, saxelmZRvaneloSi
eqspropriaciis sakiTxi iseve detalurad unda yofiliyo ganxiluli, rogorc es
mocemulia magaliTad TurqeTSi miwis SeZenisa da kompensaciis saxelmZRvaneloSi30,
ris safuZvelzec Tavidan iqneboda acilebuli 2002 wlis 18 noembers q. TeTriwyaroSi
dafiqsirebuli, qvemoT moyvanili faqti.
proeqtis miwis SeZenis jgufsa da miwis mesakuTreebs Soris 2002 wlis 18 noembers
Semdgar Sexvedraze, jgufis warmomadgenlebma aRniSnes, rom Tu mesakuTre ar
daTanxmdeba bTj milsadenis kompaniis mier SeTavazebul Tanxas da xels ar moawers
xelSekrulebas, mas saxelmwifos ZaliT CamoerTmeva miwa da Sesabamisad, isini
miiReben nakleb kompensacias. amdenad, miwis mesakuTreebs proeqtis miwis SeZenis
jgufis warmomadgenlebma gauwies rCeva Tavidanve daTanxmebodnen SeTavazebul
Tanxas im argumentiT, rom “saxelmwifo mainc gaimarjvebs, sadac ar unda uCivlon”.
zemoaRniSnuli ewinaaRmdegeba “aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis
sakuTrebis CamorTmevis wesis Sesaxeb” saqarTvelos 1999 wlis 23 ivlisis organuli
kanoniT gansazRvrul sakuTrebis CamorTmevis wess, romlis Tanaxmadac, bTj
milsadenis kompania valdebulia miwis mesakuTres SesTavazos nakveTis is sabazro
Rirebuleba, rasac am mizniT daqiravebuli eqsperti daadgens, xolo fasTan
dakavSirebiT SeuTanxmeblobis SemTxvevaSi, mxareebs ufleba aqvT mimarTon
sasamarTlos.
13. uflebis mopoveba saxelmwifo miwaze
rac Seexeba saxelmwifo miwas, masze uflebis mopovebis mizniT, bTj milsadenis
kompaniis mier SemuSavebul iqna “milsadenTan dakavSirebuli aucilebeli gzis
uflebis miniWebis Sesaxeb xelSekruleba”. xelSekrulebis Sinaarsi gansxvavdeba imis
da mixedviT, miwa ijariT aris gacemuli, Tu ara. Tu saxelmwifo miwa ijariT aris
gacemuli, xelSekruleba formdeba bTj milsadenis kompanias, gamgeobasa da moijares
Soris, xolo Tu miwa ar aris ijariT gacemuli, maSin xelSekruleba ideba bTj
milsadenis kompanias da gamgeobas Soris.
upirveles yovlisa, unda aRiniSnos, rom “gansaxlebis samoqmedo gegma”
iTvaliswinebs proeqtis monawileebsa da moijares Soris “sakonqtraqto
SeTanxmebis” dadebas, romlis safuZvelzec garkveuli droiT da rac mTavaria,
garkveuli kompensaciis sanacvlod, droebiT SeCerdeba saijaro urTierToba
saxelmwifosa da moijares Soris.
saqarTvelos iusticiis saministros mier asociacia “mwvane alternativa”-sTvis
mowodebuli masalebidan Cans, aRniSnuli “sakonqtraqto SeTanxmeba” mxareTa Soris
dadebuli xelSekrulebis pirvel danarTs warmoadgens. magram imdenad, ramdenadac
iusticiis saministros mier mowodebul xelSekrulebis formas ar axlavs aRniSnuli
danarTi, “sakontraqto SeTanxmebis” Sinaarsze msjeloba amjerad SeuZlebelia.31
marTalia, orive SemTxvevaSi, xelSekrulebis safuZvelze saxelmwifo kvlav rCeba
miwis mesakuTred, magram mas erTmeva sakuTrebis Tavisuflad gankargvis ufleba.
30 BTC Project:Ressettlement Action Plan: Turkey: Final Report, Annex 7.1 Guide to Land Acquisition and Compensation, November 2002 31 savaraudoa, rom aRniSnuli danarTi ar iqna wardgenili bTj milsadenis kompaniis mier saqarTvelos
iusticiis saministrosTvis.
22
kerZod, Tu saxelmwifo daapirebs “miwis gasxvisebis zolis” anu im nakveTis gayidvas,
romelzedac ideba xelSekruleba, xelSekrulebis safuZvelze is valdebulia:
• 30 dRiT adre Seatyobinos bTj milsadenis kompanias dagegmili gayidvis
Sesaxeb da miawodos detaluri informacia savaraudo myidvelis Sesaxeb;
• uzrunvelyos, rom nasyidoba moxdes maT Soris ukve gaformebuli
xelSekrulebis safuZvelze; da
• nasyidobis xelSekrulebis xelmoweridan 7 dRis ganmavlobaSi miawodos bTj
milsadenis kompanias xelSekrulebis asli.
unda aRiniSnos, rom Cveni azriT, naklebad savaraudoa, rom xelSekrulebaSi
Cadebuli SezRudvebiT, vinmem gamoTqvas miwis yidvis survili.
amave xelSekrulebebis Tanaxmad, saxelwifo xelisuflebasa da moijares ufleba
aqvT, rom xelSekrulebebis vadis ganmavlobaSi, sxva pirs mianiWon miwaze ijaris an
sargeblobis sxva nebismieri ufleba, mxolod im uflebebis farglebSi, romelic maT
miniWebuli aqvT “miwis gasxvisebis zolze” xelSekrulebiT. Tumca, am SemTxvevaSic,
saxelmwifo xelisufleba an moijare valdebulni arian:
• 30 dRiT adre Seatyobinon bTj milsadenis kompanias dagegmili ijaris,
sargeblobis uflebis an sxva uflebebis miniWebis Sesaxeb da miawodon
detaluri informacia im piris Sesaxeb, visac unda mieniWos ufleba;
• uzrunvelyon, rom uflebis miniWeba moxdes maT Soris ukve gaformebuli
xelSekrulebis safuZvelze; da
• Sesabamisi xelSekrulebis xelmoweridan 7 dRis ganmavlobaSi uzrunvelyon
bTj milsadenis kompaniisaTvis xelSekrulebis aslis miwodeba.
aqac unda aRiniSnos, rom xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli SezRudvebis pirobebiT
miwis ijariT an sxva uflebiT datvirTva naklebad savaraudoa.
bTj milsadenis kompanias, gamgeobasa da moijares Soris dasadeb xelSekrulebasTan
dakavSirebiT, aseve unda aRiniSnos, rom xelSekruleba ar moicavs debulebebs,
romlis safuZvelzec bTj milsadenis kompania xelSekrulebis vadis gasvlis Semdeg
moijares daubrunebs miwaze sargeblobis uflebas, rac Tavis mxriv, eWvqveS ayenebs
kompaniis mier aRniSnuli valdebulebis Sesrulebas.
14. sakompensacio Tanxis miRebasTan dakavSirebuli problemebi
dasasruls, unda gamaxvildes yuradReba im problemebze, romelmac Tavi iCina miwis
kompensaciebis gacemasTan dakavSirebiT.
rogorc aRiniSna, 44-metrian samSeneblo derefanSi moqceul miwis nakveTebze
kompensaciis gacema baqo-Tbilisi-jeihanis milsadenis kompaniam 2003 wlis ianvarSi
axalcixis, adigenisa da borjomis raionebidan daiwyo, xolo cota mogvianebiT
Tanxebis gacema walkis raionSic daiwyo. rogorc mogvianebiT gairkva, miwaze
kompensaciebis gacemasTan erTad aRniSnul raionebSi Tavi iCina kriminaluri saxis
problemebma.
problemis arsi imaSi mdgomareobs, rom ar iqna saidumlod daculi im miwis
mesakuTreebisa da mosargebleebis vinaoba, romlebmac miiRes an uaxloes momavalSi
miiReben bTj milsadenis kompaniisagan kompensacias. praqtikulad, mTeli
raionisaTvis cnobilia maTi vinaoba. Cvens xelT arsebuli informaciiT, mesakuTreTa
da mosargebleTa Sesaxeb informacias bTj milsadenis kompaniis garda, floben
xelisuflebis adgilobrivi organoebi da Sesabamisi raionis policia. aRsaniSnavia,
23
rom sia aseve, qveyndeba gazeTebSi. magaliTad, saqarTvelos miwis mesakuTreTa
asociaciis gazeT “miwis mesakuTre”32 2003 wlis #3(14)-is CanarTSi gamoqveynda im
miwis mesakuTreTa sia, romlebTanac ver moxerxda miwis nakveTis gasxvisebis Sesaxeb
Tanxmobis notarialurad damowmeba.
Cveni azriT, aRniSnuli daudevrobebis Sedegia is, rom samcxe-javaxeTSi amJamad
moqmedeben kriminaluri dajgufebebi, romelTaTvisac cnobilia kompensacias
daqvemdebarebuli miwis nakveTebis mesakuTreTa zusti sia. aRniSnuli dajgufebebi
miwis mesakuTreebs bankSi misvlamde an Semdeg muqariT sZalaven maT mier miRebuli
Tanxis 10 procents. informaciis sxva wyaros mixedviT, kriminaluri dajgufebebi
mosaxleobas sZalaven miRebuli sakompensacio Tanxis 20 procents.33 yuradsaRebia is
garemoebac, rom dazaralebul miwis mesakuTreTa umravlesobas, mosalodneli
saSiSroebis gamo, ar surT aRniSnul sakiTxze sajarod saubari.
axalcixis raionis sofel Tiselis mosaxleobis mier mowodebuli informaciis
Tanaxmad, dayaCaRebis msxverpli gaxda erT-erTi miwis mesakuTre, romelsac
kriminalurma dajgufebam 7 000 aSS dolari waarTva.
analogiur SemTxvevas hqonda adgili walkis raionSic, sadac SeiaraRebulma
niRbianma yaCaRebma sofel axalikis sakrebulos Tavmjdomares sonia Tanasovas
wamebiT waarTves 38 aTasi lari, romelic man miiRo im miwis sakompensaciod, sadac
unda aSendes bTj navTobsadenis sasawyobo meurneoba.34
mZarcvelebis msxverpli gaxda axalcixis raionis sofel awyurSi mcxovrebi
gvirjiSvilebis ojaxic. xuTma niRbianma mZarcvelma sastikad scema moxuc col-qmars
imis gamo, rom maT saxlSi miwis sakompensaciod miRebuli 10 000 aSS dolaris
nacvlad, mxolod 1 400 lari daxvdaT. mosaxleoba eWvobs, rom axalcixis raionSi
amJamad arsebuli kriminaluri viTarebis SeqmnaSi samarTaldamcav organoebsac
miuZRviT wili.35
saagento “interpresi”-s mier gavrcelebuli informaciis Tanaxmad, samcxe-javaxeTSi
adgilobriv mosaxleobasa da kriminalur dajgufebas Soris konfliqts erTi
adamianis sicocxlec Seewira. borjomisa da axalcixis raionis mosaxleoba
kriminalur dajgufebebsa da xelisuflebis organoebis warmomadgenlebs
adanaSaulebs yaCaRobasa da ZarcvaSi.36
15. bolosityvaoba
dokumentSi warmodgenili masalidan naTelia, rom saqarTveloSi bTj navTobsadenis
mSeneblobisaTvis saWiro miwis nakveTebis Sesyidvisa da kompensaciis procesi
sakmaod mtkivneulad mimdinareobs, rac pirvel rigSi, gavlenas axdens miwis
mesakuTreTa da mosargebleTa interesebze. procesis am saxiT warmarTvis mraval
mizezTagan Tavdapirvelad, unda dasaxeldes teritoriis mflobeli qveynis
mTavrobasTan dadebuli xelSekruleba, romelic xelSekrulebis mxareebs
araTanabar pirobebSi ayenebs. meore mizezad SesaZloa, ganxilul iqnes
saqarTveloSi arsebuli arasrulyofili miwis kanonmdebloba, romlis
naklovanebebmac miwis SeZenisa da kompensaciis procesTan dakavSirebiT iCina Tavi.
32 gazeTi “miwis mesakuTre” vrceldeba milsadenis derefnis gaswvriv ganlagebul dasaxlebebSi 33 Caucasus Environmental NGO Network (CENN), Daily Digest of 21 April 2003, Protest Actions May Start in Borjomi and Akhaltsikhe Regions 34 ix. gazeTi “xvalindeli dRe”, 2003 wlis 20 marti, “navTobsadenis motanili yaCaRebs miaqvT” 35 telekompania “rusTavi 2”-is dilis sainformacio gadacema, 2003 w. 21 maisi 36 Caucasus Environmental NGO Network (CENN), Daily Digest of 21 April 2003, Protest Actions May Start in Borjomi and Akhaltsikhe Regions
24
dasasruls, SeuZlebelia ar aRiniSnos bTj saeqsporto milsadenis
ganmaxorcieleblis – bTj milsadenis kompaniis, aseve misi kontraqtorebisa da
saqarTvelos xelisuflebis Sesabamisi organoebis mier miwis SeZenisa da
kompensaciis gacemis procesis aradamakmayofileblad warmarTvis Taobazec, rac
dasturdeba warmodgenil dokumentSi moyvanili faqtebiT. swored maTi
valdebulebaa saqarTveloSi bTj ZiriTadi saeqsporto milsadenis proeqtis
warmatebiT ganxorcieleba da adgilobrivi mosaxleobis interesebisa da
usafrTxoebis dacva.
25
danarTi
saqarTvelo
sanotaro aqti
miwis nakveTis
nasyidobis Sesaxeb
________________________ 2003 w.
(TariRi ivseba xeliT)
notariusi (saxeli da gvari – ivseba xeliT)
misamarTi (ivseba winaswar)
26
sanotaro aqti
miwis nakveTis nasyidobis Sesaxeb
reestrSi registraciis # (ivseba xeliT)
saqarTvelo
oriaTassami wlis (TariRi – ivseba xeliT) me, (ivseba xeliT) notariuss (ivseba
winaswar) raionSi, romlis sanotaro biuro mdebareobs misamarTze: (ivseba winaswar)
mommarTes Semdegma srulwlovanma da qmedunarianma pirebma:
1) batonma/qalbatonma (saxeli, gvari – ivseba xeliT), saqarTveloSi registrirebuli
baqo – Tbilisi – jeihanis milsadenis kompaniis (Semdgom wodebuli rogorc
`kompania~) filialis - `baqo – Tbilisi – jeihanis milsadenis kompania (saqarTvelo)~
(Semdgom wodebuli rogorc `myidveli~) uflebamosilma warmomadgenelma,
dabadebuli (dabadebis adgili da TariRi – ivseba xeliT), mcxovrebi (ivseba xeliT),
gancxadebuli profesia (ivseba xeliT), warmodgenili piradobis damadasturebeli
dokumenti – piradobis mowmoba/pasporti/pasportis Semcvleli sxva dokumenti #
(ivseba xeliT) gacemuli (ivseba xeliT) mier;
2) `kompania~ registraciaSi gatarda kaimanis kunZulebis kompaniaTa reestrSi 2001
wlis 5 seqtembers, saregistracio nomriT CR – 112708, iuridiuli misamarTi: aglend
hauzi, safosto yuTi 309, CerC sauT striti, gorgTauni, grand kaimani, kaimanis
kunZulebi, britanuli vest indebi.
3) `myidveli~, romelic am nasyidobis garigebis miznebisaTvis warmoadgens mxares,
gamodis `kompaniis~ saxeliT da saqarTveloSi registraciaSi gatarebulia q.
Tbilisis vake-saburTalos raionuli sasamarTlos mier 2002 wlis 27 seqtembers,
registraciis #5/8-138. iuridiuli misamarTi: q. Tbilisi, 380094, saburTalos quCa 338.
4) batonma/qalbatonma (ivseba xeliT) ganacxada, rom igi warmoadgens `myidvelis~
uflebamosil warmomadgenels da moqmedebs `myidvelis~ debulebis Sesabamisad.
5) batonma/qalbatonma (ivseba avtomaturad) (SemdgomSi moxsenebuli, rogorc
`gamyidveli~), dabadebuli (dabadebis adgili da TariRi ivseba winaswar) mcxovrebi
(ivseba avtomaturad), gancxadebuli profesia (ivseba winaswar), warmodgenili
piradobis damadasturebeli dokumenti – piradobis mowmoba/pasporti/pasportis
Semcvleli sxva dokumenti # (ivseba winaswar) gacemuli (ivseba winaswar) mier.
6) batonma/qalbatonma (ivseba xeliT) ganacxada, rom `myidvels~ milsadenis
proeqtebis ganxorcielebisaTvis `kompaniis~ saxeliT surs `gamyidvelisgan~ iyidos
`gamyidvelis~ sakuTrebaSi arsebuli miwis nakveTi da masTan myarad dakavSirebuli
qoneba (Semdgom moxseniebuli rogorc `miwis nakveTi~), xolo `gamyidvelma~
ganacxada, rom mas surs Tavis sakuTrebaSi arsebuli `miwis nakveTi~ miyidos
`myidvels~.
7) `gamyidveli~ da `myidveli~ Semdgom winamdebare aqtSi erToblivad moxseniebulni
arian rogorc `mxareebi~.
27
8) `mxareebs~ ganvumarte, rom `myidveli~ sakuTrebis uflebas `miwis nakveTze~ iZens
sajaro reestrSi registraciis momentidan, risTvisac aucilebelia sajaro reestrs
waredginos wanamdebare aqtis erTi egzemplari ara ugvianes 30 (ocdaaTi) dRisa misi
Sedgenidan. Tu winamdebare sanotaro aqti (Semdgom wodebuli rogorc `aqti~)
warmodgenili iqneba registraciisaTvis misi Sedgenidan 30 (ocdaaTi) dRis Semdeg,
maSin `myidvelis~ mier gadaixdeba Tanxa yovel gadacilebul dReze arsebuli wesiT
dadgenili normiT.
9) `miwis nakveTis~ nasyidobis garigebis pirobebis Taobaze SeTanxmebis miRwevis
Sesaxeb gancxadebis gakeTebis Semdeg, `mxareebma~ dades winamdebare xelSekruleba
(Semdgom wodebuli rogorc `xelSekruleba~) Semdegze:
`1) `gamyidvelma~ gayida xolo `myidvelma~ `kompaniis~ saxeliT iyida `miwis nakveTi~
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 149 muxlis, 150 muxlis 2-punqtisa da 171 muxliT
gaTvaliswinebuli pirobebis Sesabamisad.
2) `miwis nakveTis~ saregistracio da sakadastro monacemebia: saregistracio zona –
(ivseba avtomaturad), seqtori - (ivseba avtomaturad), kvartlis # (ivseba
avtomaturad), nakveTis # (ivseba avtomaturad), funqcia - (ivseba avtomaturad),
farTobi - (ivseba avtomaturad) heqtari, misamarTi: (ivseba avtomaturad).
3) `myidvelis~ qmedunarianoba da misi uflebamosili warmomadgenlis
uflebamosileba unakloa da igi Semowmebulia Semdegi dokumentebiT:
a) amonaweri samewarmeno reestridan, gacemuli (ivseba winaswar) q. Tbilisis vake-
saburTalos raionuli sasamarTlos mier:
b) `myidvelis~ debuleba (asli, damowmebuli (ivseba winaswar) notarius (ivseba
winaswar) mier, reestrSi registraciis # (ivseba winaswar);
g) `myidvelis~ warmomadgenlis mindobiloba (ivseba winaswar);
4) `gamyidvelis~ uflebamosileba unakloa: `miwis nakveTi~ sakuTrebis uflebiT
ekuTvnis `gamyidvels~, rac Semowmebuli da dadasturebulia saqarTvelos miwis
marTvis saxelmwifo departamentis zonis No (ivseba winaswar) registraturis mier
(gacemis TariRi – ivseba winaswar), gacemuli amonaweriT sajaro reestridan miwis
(uZravi qonebis) Sesaxeb (danarTi – sakadastro ruka) (Semdgom wodebuli rogorc
amonaweri): uZravi qonebis saregistracio # (ivseba avtomaturad), ganacxadis
registraciis # (ivseba avtomaturad) TariRi (ivseba avtomaturad).
5) `mxareTa~ gancxadebiT `miwis nakveTi~ gaiyida (ivseba avtomaturad) (ivseba
avtomaturad) larad (Semdgom moxseniebuli rogorc `nasyidobis fasi~). `nasyidobis
fasi~ moicavs miwasTan myarad dakavSirebuli yvela obieqtis Rirebulebas. ufro
vrclad `nasyidobis fasi~ ganmartebulia milsadenis sakompensacio winadadebebis
dokementaciis paketSi, romelic Tan erTvis `xelSekrulebas~.
6) notariusis TandaswrebiT `myidvelma~ `gamyidvels~ sruli odenobiT gadauxada,
xolo `gamyidvelma~ `myidvelisagan~ sruli odenobiT miiRo `nasyidobis fasi~.
7) `gamyidveli~ valdebulia dauyovnebliv daiwyos `miwis nakveTis~ gaTavisufleba
notariusis mier winamdebare `aqtis~ damowmebis dRidan. `nasyidobis fasis~ gadaxdis
dRidan erT kviraSi `myidveli~ iZens uflebas moaxdinos `miwis nakveTze~ Sesvla,
saWiroebisdamixedviT.
8) `miwis nakveTi~ uflebrivad unakloa:
28
a) `miwis nakveTi~ ar aris yadaRadadebuli, rac dasturdeba Semdegi dokumentebiT:
- notariusis mier (ivseba winaswar) gacemuli cnobiT # (ivseba winaswar);
- winamdebare aqtis 4-muxlSi moxseniebuli `amonaweriT~;
b) `miwis nakveTi~ ar aris gayiduli sxva pirze, an datvirTuli ipoTekiT, an gacemuli
ijariT, an sxagvarad datvirTuli mesame piris/ebis nebismieri uflebiT/ebiT, rac
dasturdeba winamdebare `aqtis~ 4-muxlSi moxseniebuli `amonaweriT~;
g) `gamyidvelis~ gancxadebiT, `miwis nakveTi~ ar aris sadavo, mesame pirs ar SeiZleba
raime pretenzia hqondes `miwis nakveTis~ mimarT;
9) `myidvelma~ ganacxada, rom `miwis nakveTi~ vargisia `myidvelis~ miznebis
ganxorcielebisaTvis.
10) winamdebare `aqti~ Sedgenilia 4 (oTx) egzemplarad qarTul enaze, romelTac
gaaCniaT Tanabari iuridiuli Zala. winamdebare `aqtis~ erTi egzemplari
danarTebiTurT Seinaxeba notariusis sanotaro arqivSi, xolo danarCeni
egzempliarebi gadaecema `mxareebs”.
11) `myidvels~ ekisreba Semdegi sanotaro xarjebis gadaxda:
notariusis sazRauri (ivseba xeliT) laris odenobiT gadaixdeba Tanaxmad sanotaro
moqmedebaTa SesrulebisaTvis sazRauris Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-5, 22-e da 31
(punqti 3) muxlebisa.
12) dokumentebis CamonaTvali, romlebic Tan erTvis `xelSekrulebas~:
1) `amonaweri~-s asli sajaro reestridan TandarTuli sakadastro rukiT;
2) `myidvelis~ debuleba (damowmebuli asli);
3) milsadenis sakompensacio winadadebis dokumentaciis paketi;
4) amonaweri samewarmeo reestridan `myidvelis~ q. Tbilisis vake-saburTalos
raionuli sasamarTlos mier registraciis Sesaxeb;
5) mindobiloba (damowmebuli asli);
6) cnoba gacemuli notariusis mier `miwis nakveTze~ yadaRis arsebobis Sesaxeb;
7) sakrebulodan cnoba gamyidvelis ojaxis Semadgenlobis Sesaxeb;
8) sanotaro aqti Tanxmobis gacemis Sesaxeb.
13) `xelSekruleba~ warmoadgens erTaderT dokuments, romelic gansazRvravs srul
da saboloo SeTanxmebas `mxareTa~ Soris `miwis nakveTis~ mimarT.
14) `xelSekruleba~ ZalaSi Sedis `mxareTa~ mier misi xelmoweris momentidan.
winamdebare `xelSekruleba~ `mxareebs~ wavukiTxe me, notariusma (ivseba winaswar).
`mxareebma~ waikiTxes `xelSekruleba~ da mkafiod da naTlad ganacxades, rom
`xelSekruleba~ zustad da srulad gamoxatavs maT nebas da Cemi TandaswrebiT xeli
moaweres `xelSekrulebas~. yovelive zemoTqmuls vamowmeb Cemi xelmoweriT da
beWdis dasmiT.
29
gamoyenebuli masala
BTC, “gansaxlebis samoqmedo gegma”: baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadeni:
saqarTvelo, dekemberi 2002;
BP, “saqarTveloSi miwis SeZenisa da kompensaciis saxelmZRvanelo”, (gamocemis
TariRi ucnobia);
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, Tbilisi, 1997 weli;
“aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis sakuTrebis CamorTmevis wesis Sesaxeb”
saqarTvelos 1997 wlis 23 ivlisis organuli kanoni;
xelSekruleba “teritoriis mflobeli qveynis mTavrobasTan” dadebuli saqarTvelos
mTavrobasa da ZiriTadi saeqsporto milsadenis monawileebs Soris;
“saqarTvelos navTobis saerTaSoriso korporaciis Seqmnis Sesaxeb” saqarTvelos
saxelmwifo meTauris 1995 wlis 11 noembris # 477 brZanebuleba;
“saqarTvelos navTobis saerTaSoriso korporaciis Sesaxeb” saqarTvelos
prezidentis 1996 wlis 20 Tebervlis # 178 brZanebuleba;
“saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo miwis ijariT gacemis wesis
Sesaxeb” saqarTvelos prezidentis 1998 wlis 2 agvistos # 446 brZanebuleba;
merab barbaqaZe, “saqarTvelos, azerbaijanis respublikasa da TurqeTis respublikas
Soris azerbaijanis respublikis, saqarTvelosa da TurqeTis respublikis
teritoriis gavliT baqo-Tbilisi-jeihanis ZiriTadi saeqsporto milsadeniT
bavTobis transportirebis Sesaxeb” xelSekrulebis analizi, asociacia “mwvane
alternativa”, Tbilisi, dekemberi 2002;
asociacia “mwvane alternativa”, “mokle saxelmZRvanelo baqo-Tbilisi-jeihanis
navTobsadenis mimdebare teritoriaze mcxovrebi mosaxleobisaTvis”, 2003;
“kabinetianma kriminalebma majobes: gamgeblobidan gaTavisufleba ki damarcxebad ar
mimaCnia”; gazeTi “24 saaTi”, 2003 wlis 30 maisis #146(358);
“navTobsadenis motanili yaCaRebs miaqvT”; gazeTi “xvalindeli dRe”, 2003 wlis 20
marti;
gazeTi “miwis mesakuTre”, 2003 wlis #3(14)
q. rusTavSi mcxovreb miwis mesakuTreTa 2003 wlis 29 aprilis gancxadeba baqo-
Tbilisi-jeihanis navTobsadenis proeqtis menejeris baton ed jonsonis saxelze
axalcixis raionis sofel sayuneTis mosaxleobis 2003 wlis ianvaris werili baqo-
Tbilisi-jeihanis proeqtis menejeris ed jonsonis saxelze
telekompania “rusTavi 2”-is dilis sainformacio gadacema, 2003 w. 21 maisi
interviuebi 2002 wlis 18 noembers q. TeTri wyaros macxovreblebTan
interviu miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociaciis direqtorTan baton jaba
ebanoiZesTan, 2003 w. 16 maisi
BTC Project: Resettlement Action Plan: Turkey: Final Report, Annex 7.1 Guide to Land Acquisition and Compensation, November 2002;
Resettlement Action Plan, Part B, Azerbaijan, Compensation Framework, November 2002;
Path of Pipeline, Part Three:Disgust, Distrust and Death Threats, March 5-11, 2003, Village Voice, available at: www.villagevoice.com
Protest Actions May Start in Borjomi and Akhaltsikhe Regions, Caucasus Environmental NGO Network (CENN), Daily Digest of 21 April 2003
30
31
SeniSvnebisa da winadadebisaTvis
gTxovT mogvamarToT Semdeg misamarTze:
asociacia “mwvane alternativa”
q.Tbilisi. rusTavelis gamz 1, I sadarbazo, IV sarTuli
tel: 22 38 74 / 99 04 72
faqsi: 93 24 03
el.fosta: [email protected]
www.greenalt.wanex.net