agencija za osiguranje republike srpske ......srpske je donijela zakon o zaštiti potrošača u...

1

PROGRAM ZA ZAŠTITU POTROŠAČA U REPUBLICI SRPSKOJ ZA 2013/14. GODINU

UVOD

Politika zaštite potrošača je jedno od prioritetnih područja na putu postizanja boljeg kvaliteta života svih građana. Zaštita potrošača je utemeljena Ustavom RS u kojem se u članu 53. kaže da Republika Srpska obezbjeđuje zaštitu potrošača. Na ovim temeljima Narodna Skupština Republike Srpske je donijela Zakon o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 6/12 )koji je stupio na snagu početkom 2012. godine. Donošenjem zakona oblast zaštite potrošača je u velikoj mjeri usaglašena sa prpisima EU i smjernicama Ujedinjenih nacija. Sa druge strane, usklađivanjem standarda zaštite potrošača sa standardima EU u cilju efikasnije zaštite potrošača i funkcionisanju tržišne privrede, Republika Srpska daje doprinos ispunjavanju obaveza koje je BiH preuzela potpisivanjem Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju. Ispunjavanje preuzetih obaveza zavisiće od daljeg jačanja administrativnih kapaciteta kao i od provođenja propisa i nadzora, kako na nivou BiH , tako i na nivou Republike Srppske. Zakonom o zaštiti potrošača i drugim propisima koji u sebi sadrže odredbe o zaštiti potrošača, stvaraju se i unapređuju uslovi za uspostavljanje i funkcionisanje slobodnog i uređenog tržišta što je u najvećem interesu potrošača. Istovremeno, potrošač utiče na poslovnu politiku privrednih subjekata i podstiče konkurentnost na tržištu. Da bi se pozicija potrošača osnažila i zaštitila na tržitu, svaka odgovorna država donosi određene programe i provodi politiku zaštite potrošača kojima se unapređuju njihova znanja o potrošačkim pravima u najširem smislu, kako bi potrošači mogli donosili ispravne odluke prilikom kupovine proizvoda i usluga. Zakonom o zaštiti potrošača, Republika Srpska je preuzela osnovna prava potrošača i bliže uredila pojedine segmente na ovom području. Preuzimanjem direktiva EU o zaštiti potrošača, ovaj Zakon je u visokoj mjeri usaglašen sa evropskim standardima, i kao takav je stvorio pogodan pravni ambijent za zaštitu potrošača kao ekonomski slabije strane, koja je u nepovoljnijem položaju na tržištu u odnosu na trgovca. Tako su u Republici Srpskoj obezbjeđeni uslovi za funkcionisanje kako vladinih, tako i nevladinih institucija, odnosno nezavisnih organizacija potrošača, što omogućava uspostavljanje i ostvarivanje aktivne politike zaštite potrošača. Zakon o zaštiti potrošača djelimično je usklađen sa 11 EU Direktiva i 1 Preporukom Evropske Komisije, i to: 1. Direktiva 92/59/EEZ o opštoj bezbjednosti proizvoda / Council Directive 92/59/EEC of 29 June 1992

on general product safety 2. Direktiva 88/378/EEZ o bezbjednosti igračaka / Council Directive 88/378/EEC of 3 May 1988 on the

approximation of the laws of the Member States concerning the safety of toys 3. Direktiva 85/374/EEZ o približavanju zakona i drugih propisa država članica u vezi sa odgovornošću za

proizvode sa nedostatkom / Council Directive 85/374/EEC of 25 July 1985 on the approximation of the laws, regulations and administrative provisions of the Member States concerning liability for defective products

4. Direktiva 98/6/EZ o zaštiti potrošača pri isticanju cijena proizvoda ponuđenih potrošačima/ Directive 98/6/EC of the European Parliament and of the Council of 16 February 1998 on consumer protection in the indication of the prices of products offered to consumers

5. Direktiva 2005/29/EZ o nepoštenoj poslovnoj praksi privrednih subjekata prema potrošačima na unutrašnjem tržištu kojim se dopunjuju Direktiva Savjeta 84/450/EEZ, Direktive Evropskog

2

parlamenta i Savjeta 97/7/EZ, 98/27/EZ i Regulativa ( EZ ) broj 2006/2004 Evropskog parlamenta i Savjeta (,,Direktiva o nepoštenoj poslovnoj praksi,,) / Directive 2005/29/EC of the European Parliament and of the Council of 11 May 2005 concerning unfair business-to-consumer commercial practices in the internal market and amending Council Directive 84/450/EEC, Directives 97/7/EC, 98/27/EC and 2002/65/EC of the European Parliament and of the Council and Regulation (EC) No 2006/2004 of the European Parliament and of the Council (‘Unfair Commercial Practices Directive’)

6. Direktiva 85/577/EEZ za zaštitu potrošača u slučaju ugovora sklopljenih van poslovnih prostorija /Council Directive 85/577/EEC of 20 December 1985 to protect the consumer in respect of contracts negotiated away from business premises

7. Direktiva 97/7/EZ o zaštiti potrošača kod sklapanja ugovora o prodaji na daljinu / Directive97/7/EC of the European Parliament and of the Council of 20 May 1997 on the protection of consumers in respect of distance contracts

8. Direktiva 93/13/EEZ o odredbama koje se protive načelu savjesnosti i poštenja ( nepravičnim odredbama) u potrošačkim ugovorima/ Council Directive 93/13/EEC of 5 April 1993 on unfair terms in consumer contracts

9. Direktiva 90/314/EEZ o putnim aranžmanima, aranžmanima za odmore i aranžmanima za organizovana putovanja/ Council Directive 90/314/EEC of 13 June 1990 on package travel, package holidays and package tours

10. Direktiva 2008/122/EZ o zaštiti potrošača u pogledu pojedinih aspekata vremenski podijeljenog korišćenja nepokretnosti, dugoročnih proizvoda za odmor, preprodaje i razmjene / Directive 2008/122/EC of the European Parliament and of the Council of 14 January 2009 on the protection of consumers in respect of certain aspects of timeshare, long-term holiday product, resale and exchange contracts

11. Direktiva 199/44/EZ o određenim aspektima prodaje robe široke potrošnje i pratećim garancijama / Directive 1999/44/EC of the European Parliament and of the Council of 25 May 1999 on certain aspects of the sale of consumer goods and associated guarantees

12. Preporuka Komisije od 4. aprila 2001. godine o principima rada tijela za vansudsko rješavanje potrošačkih sporova / Commission Recommendation of 4 April 2001 on the principles for out-of-court bodies involved in theconsensual resolution of consumer dispute.

Zakonom o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj promovisana su osnovna prava potrošača , i to:

1. pravo na zadovoljenje osnovnih potreba, ovo pravo podrazumijeva dostupnost najnužnijih proizvoda

i usluga, kao što su hrana, odjeća, obuća, stambeni prostor, voda, električna energija, zdravstvena zaštita, obrazovanje i higijena,

2. pravo na bezbjednost, odnosno pravo na zaštitu od robe i usluga koje su opasne po život, zdravlje, imovinu ili životnu sredinu, odnosno čije je posjedovanje ili upotreba zabranjena,

3. pravo na informisanost, odnosno pravo na raspolaganje tačnim podacima neophodnim za razuman izbor među ponuđenom robom i uslugama,

4. pravo na izbor, što podrazumijeva mogućnost izbora između više robe i usluga, po prihvatljivim cijenama i uz garanciju kvaliteta,

5. pravo da se čuje glas potrošača, odnosno pravo da posredstvom udruženja za zaštitu potrošača bude predstavljan i da učestvuje u radu nadležnih organa koja rješavaju pitanja od interesa za potrošače,

6. pravo na pravnu zaštitu, odnosno pravo da zahtijeva zaštitu u zakonom predviđenom postupku u slučaju povrede prava, i pravo na naknadu materijalne i nematerijalne štete koju mu pričini trgovac,

7. pravo na obrazovanje, odnosno pravo na sticanje osnovnih znanja i vještina neophodnih za pravilan i pouzdan izbor robe i usluga, kao i znanja o osnovnim pravima i obavezama potrošača i načinu njihovog ostvarivanja, i

3

8. pravo na zdravu i održivu životnu sredinu, odnosno pravo na život i rad u okruženju koje nije rizično po zdravlje potrošača.

Za ostvarivanje proklamovanih prava potrošača odgovorni su subjekti koji učestvuju u donošenju Programa za zaštitu potrošača, koji se donosi za period od dvije godine. Programom se utvrđuju ciljevi politike zaštite potrošača, način i dinamika ostvarivanja tih ciljeva, subjekti ovlašćeni za realizaciju programa, finansijska sredstva i drugi elementi značajni za ostvarivanje zaštite potrošača. Ministarstvo trgovine i turizma, kao nosilac zaštite potrošača iz oblasti trgovine, turizma i ugostiteljstva sarađuje sa svim drugim nosiocima na izradi Programa kao koordinator, te isti predlaže Vladi Republike Srpske na usvajanje. Program se donosi u složenim privrednim uslovima što sigurno ima odraza i na ostvarivanje prava potrošača, zbog čega je posebno važan segment rada subjekata koji vrše nadzor i zaštitu prava potrošača.

DIO I - Razvoj sistema zaštite potrošača

Rezolucija broj 39/248 iz 1985. godine, kojom je Generalna skupština Ujedinjenih nacija donijela smjernice o zaštiti potrošača, podstakla je zemlje članice na zakonsko uređivanje ovog područja, te formiranje i razvoj institucija koji će efikasno štititi prava potrošača. U Sjedinjenim Američkim Državama 1972. godine donijet je Zakon o zaštiti potrošača na osnovu koga je uspostavljena posebna Savezna komisija za sigurnost potrošačke robe, a od ranije su postojali za lijekove i pojedine vrste hrane FDA (Food and Drug Administration) elementi sistema javne kontrole kvaliteta zbog odsustva standarda u američkom pravnom sistemu.

Evropske države potpisnice Ugovora o osnivanju Evropske zajednice, potpisanog u Rimu 1957. godine, donijele su krajem 1973. godine Evropsku povelju o obavještavanju i zaštiti potrošača s njihovim pravima, koja se sastoje od prava na zaštitu ekonomskih interesa, prava na zaštitu od opasnosti za život, zdravlje i imovinu prilikom sticanja proizvoda i usluga na tržištu, prava na pravnu zaštitu i podršku države, prava na obavještavanje i obrazovanje potrošača, te prava na udruživanje sa svrhom zaštite njihovih interesa, prava na predstavljanje u tijelima koja odlučuju o stvarima od interesa za potrošače. Od tada do danas, na ovim principima u Evropskoj zajednici je nastalo bogato zakonodavstvo zaštite potrošača.

Od donošenja te Povelje započinje period u kojem EU pridaje sve veću važnost ovoj problematici. Zemlje članice EU oblast zaštite potrošača uređuju brojnim aktima i prilagođavajući je uslovima modernog tržišta, konstantno je podižu na sve veći nivo. Ugovorom o Evropskoj uniji (Ugovor iz Mastrihta), kojim je izmijenjen Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, politika zaštite potrošača postaje službena politika EU. Ugovorom iz Amsterdama o izmjenama Ugovora o osnivanju Evropske zajednice, članom 153., navodi se da se prava potrošača zasnivaju na nekoliko osnovnih prava ugrađenih u nacionalne politike njenih članica, a to su:

a) zaštita zdravlja i sigurnost potrošača, b) zaštita ekonomskih interesa potrošača, v) informisanje i edukacija potrošača, g) pravo na nadoknadu štete, d) udruživanje, zastupanje i učešće potrošača u cilju ostvarenja svojih prava i đ) pravo na pravnu zaštitu potrošača. Zaštita potrošača je posebno dinamično područje koje je u EU podvrgnuto donošenju učestalih novih mjera, stoga bi trebala predstavljati osnovu za usklađeno djelovanje svih nacionalnih tijela na

4

području zaštite potrošača, vladinih i nevladinih organizacija. S obzirom na širenje područja djelovanja ujedinjenjem evropskih država, EU je svojim zemljama članicama dala direktive za stvaranje jedinstvene politike za ona područja koja su do tada bila isključivo u nacionalnoj nadležnosti. U skladu s tim, javila se i potreba za propisivanjem pravnih odredbi koje deklarišu uvažavanje osnovnih ljudskih prava, što je jedno od glavnih načela djelovanja EU. Izvještajem o Strategiji EU za zaštitu potrošača 2002-2006., koji je rezultat otvorenog dijaloga između država članica u okviru Zelene knjige zaštite potrošača iz 2001. godine, Evropska komisija je utvrdila brojne zajedničke ciljeve u osiguravanju nesmetanog djelovanja tržišta i postizanju visokog i jedinstvenog nivoa zaštite potrošača. Evropska Strategija zaštite potrošača za period 2002-2006. određuje tri ključna cilja: - visok zajednički nivo zaštite potrošača; - efikasno izvršavanje propisa zaštite potrošača, naročito kroz nadzor tržišta, upravno i izvršno

sudjelovanje, pristup potrošača podacima o uslugama i neprehrambenim proizvodima te pristup mehanizmima za vansudsko rješavanje sporova;

- uključivanje organizacija potrošača u oblikovanje i provođenje politike zaštite potrošača, te u druge politike Unije koje se tiču interesa potrošača.

Evropska komisija je 6. aprila 2005. podnijela Izvještaj COM (2005) 115 final, 2005/00 42 COD

Evropskom parlamentu, Savjetu EU, Evropskom ekonomsko-socijalnom odboru i Odboru regija. Ovim Izvještajem se predlaže uspostavljanje novog, zajedničkog programa Unije na području javnog zdravstva i zaštite potrošača za period 2007-2013., koji predstavlja nastavak i nadogradnju postojećih programa javnog zdravlja i zaštite potrošača, a ujedno i uvodi udruživanje programa na ova dva područja. Usklađenju politike zaštite potrošača može doprinijeti predloženo strateško usmjerenje udruživanja svih za potrošače relevantnih područja, koja su u brojnim državama članicama, vrlo razgranata i institucionalno podijeljena na različite resore unutar ministarstava, zbog čega će proces udruživanja moći pozitivno uticati na razvoj tog sada vrlo razgranatog područja.

Evropska Strategija zaštite potrošača za period 2007-2013. određuje pet ključnih ciljeva: - bolji nadzor nad tržištem i bolje nacionalne politike zaštite potrošača; - bolja regulativa iz oblasti zaštite potrošača; - bolja primjena regulative i bolji mehanizmi za obeštećenje potrošača; - bolje informisani i zaštićeni potrošači i - stavljanje potrošača u srž drugih EU politika i regulativa.

Za provođenje mjera u okviru novog zajedničkog programa, Evropska komisija predlaže

udvostručavanje sredstava, što potvrđuje veliki značaj koji priznaje politici zaštite potrošača, kao jednoj od politika za realizaciju Lisabonske strategije i Strategije EU za kontinuirani razvoj. Evropska komisija novom strategijom uvodi zajedničku politiku zaštite potrošača, s obzirom da jasna pravila i dosljedno provođenje zakona imaju za rezultat povjerenje potrošača i konkurentno domaće tržište, bez obzira na to gdje se potrošač ili kompanija nalazi. U skladu s tim, u okviru nove strategije, najavljuje reviziju većine važećih direktiva o zaštiti potrošača u smjeru postepenog prelaza od mjera „minimalne“ prema mjerama „maksimalne“ harmonizacije. Takođe, Evropska komisija želi dostići prvenstveno visok stepen integracije zaštite potrošača u druge politike EU i koristi zajedničkog tržišta za potrošače dovesti do maksimuma. Konkretnu korist od prednosti zajedničkog tržišta, morali bi imati ne samo privredni subjekti, nego i potrošači u svom svakidašnjem životu, kako s obzirom na veći izbor roba i usluga, nižih cijena i dostupnosti, tako i s obzirom na osnovne usluge.

5

Savremeno tržište omogućava široku ponudu uz potrebno postizanje visokog i jedinstvenog nivoa zaštite potrošača, kako bismo Republiku Srpsku i BiH pripremili za ravnopravno nastupanje na jedinstvenom tržištu EU. To podrazumijeva stvaranje jedinstvene i kvalitetne institucionalne strukture kao osnova provođenja efikasne zaštite potrošača, čime bi Republika Srpska i BiH pokazala da zaslužuje povjerenje potrošača na konkurentnom zajedničkom tržištu uz jasna pravila i dosljedno provođenje zakona, bez obzira, gdje se potrošač ili privredni subjekat nalaze. Da bi se sve to moglo ostvariti potrebna su i značajna materijalna sredstva koja bi na kraju dovela do značajne koristi, ne samo privrednim subjektima, nego i potrošačima u njihovom svakidašnjem životu, s obzirom na veći izbor robe i usluga uz bolji kvalitet i niže cijene.

DIO II - Nosioci zaštite potrošača u Republici Srpskoj

Kako bi se obezbijedila što kvalitetnija realizacija politike zaštite potrošača, neophodno je uključiti veliki broj subjekata koji će biti odgovorni za njeno provođenje. Članom 120. Zakona o zaštiti potrošača, određeni su subjekti odgovorni za zaštitu potrošača u Republici Srpskoj, kako slijedi: 1. Vlada Republike Srpske, 2. Ministarstvo trgovine i turizma, 3. drugi republički organi uprave u okviru svoje nadležnosti utvrđene zakonom koji uređuje stvarnu

nadležnost organa uprave, 4. agencije i regulatorna tijela u okviru svoje nadležnosti u skladu sa zakonom kojim se uređuju njihove

nadležnosti, organi jedinica lokalne samouprave, 5. Privredna komora Republike Srpske i Zanatsko-preduzetnička komora, 6. udruženja za zaštitu potrošača, 7. obrazovne institucije i mediji, 8. Republička uprava za inspekcijske poslove Republike Srpske i drugi nadležni inspekcijski organi, 9. Ombudsman u osiguranju i 10. Ombudsman za bankarski sistem.

Navedeni subjekti učestvuju u izradi Prijedloga Programa za zaštitu potrošača u Republici Srpskoj

za 2013/14. godinu, u okviru svojih nadležnosti. Vlada, na prijedlog Ministarstva, usvaja Program za zaštitu potrošača u Republici Srpskoj.

1. Ministarstvo trgovine i turizma RS

Zakonom o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj se na jednom mjestu regulišu brojna pitanja koja se odnose na zaštitu potrošača i usklađuje se zakonska reulativa iz oblasti zaštite potrošača sa evropskim zakonodavstvom. Na osnovu Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj, Ministarstvo trgovine i turizma je tokom 2012. godine donijelo Pravilnik o obliku, sadržaju i načinu vođenja Evidencije udruženja za zaštitu potrošača („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 44/12), Pravilnik o kriterijumima za raspodjelu finansijskih sredstava za rad udruženja za zaštitu potrošača („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 33/12), Pravilnik o obliku i sadržaju Knjige reklamacije („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 71/12), Pravilnik o sadržaju i izgledu obrasca o jednostranom raskidu ugovora o vremenskom korišćenju nepokretnosti u turizmu („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 83/12), Pravilnik o sadržaju standardnih informativnih obrazaca za ugovore o vremenskom korišćenju nepokretnosti u turizmu („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 83/12) i Pravilnik o kriterijumima za ovlašćivanje udruženja za

6

zaštitu potrošača za zastupanje potrošača u potrošačkim sporovima pred Odborom („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 109/12). Donošenjem pomenutih podzakonskih akata Ministarstvo je u potpunosti ispunilo svoje obaveze predviđene članom 155 Zakona. Ministarstvo kao resorno nadležno za oblast zaštite potrošača u Republici Srpskoj je subjekt odgovoran za zaštitu potrošača u oblasti trgovine i usluga u trgovini, kao i u oblasti turizma i ugostiteljstva. Zakonom o trgovini Republike Srpske ("Službeni glasnik RS", broj 6/07 i 52/11), uređuju se: uslovi za obavljanje trgovine i oblici trgovine, uslovi za obavljanje trgovinskih usluga, način obrazovanja cijena, trgovačka evidencija, narušavanje konkurencije, zabrana ograničavanja tržišta, privremene mjere ograničenja tržišta, nadzor, kao i druga pitanja od značaja za obavljanje trgovine na teritoriji Republike Srpske. Zakonom o regulisanju cijena ("Službeni glasnik RS", broj 106/09), uređuje se način i uslovi formiranja cijena proizvoda i usluga, kontrola i praćenje cijena od strane nadležnih organa na tržištu Republike Srpske, mjere neposredne kontrole cijena u slučaju značajnih poremećaja na tržištu i druga pitanja od značaja za oblast cijena. Tokom 2012. godine donesen je Zakon o nedopuštenom oglašavanju („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 52/12), kojim se štite trgovci od nelojalne konkurencije na tržištu u oblasti oglašavanja, što će u krajnjoj liniji biti korisno i za potrošače. Strategijom razvoja trgovine u Republici Srpskoj za period do 2015. godine, predviđeno je unapređenje zaštite potrošača u Republici Srpskoj, kroz jačanje partnerskog odnosa svih subjekata odgovornih za njihovu zaštitu. Takođe, u oblasti turizma i ugostiteljstva tokom 2011. godine donesen je Zakon o turizmu ("Službeni glasnik RS", broj 70/11) i Zakon o boravišnoj taksi ("Službeni glasnik RS", broj 78/11), kao i brojni podzakonski akti. tokom 2010. godine donijet je Zakon o ugostiteljskoj djelatnosti ("Službeni glasnik RS", broj 15/10) i Zakon o javnim skijalištima ("Službeni glasnik RS", broj 15/10), kojima su predviđena nova zakonska rješenja u pogledu standardizacije i profesionalizacije, što će uticati na veći nivo zaštite potrošača.

Narodna skupština Republike Srpske usvojila je i Strategiju razvoja turizma Republike Srpske za period od 2011. do 2020. godine kojim se kroz ostvarenje predviđenih ciljeva i zadataka predviđa i viši nivo zaštite potrošača.

Takođe, u sektoru ugostiteljstva i turizma tokom 2012. godine donesen je Zakon o izmjenama i dopunama zakona o ugostiteljstvu ("Službeni glasnik RS", broj 57/12), kao i brojni podzakonski akti.

Od važnijih turističkih subjekata potrebno je napomenuti da u Republici Srpskoj pored Turističke organizacije Republike Srpske postoji i oko 30-tak turističkih organizacija opština/gradova, koje su kao opštinske javne ustanove zadužene za obavljanje promotivnih aktivnosti u turizmu. Takođe u Republici Srpskoj kao nosioci organizovanog turističkog prometa djeluju i turističke (putničke) agencije, od čega oko 25 agencija su registrovne kao organizatori turističkog putovanja (turoperateri), a oko 50-tak kao posrednici u organizaciji turističkog putovanja (subagenti). U oblasti ugostiteljstva u Republici Srpskoj je registrovano i kategorisano oko 180 ugostiteljskih objekata za smještaj (hoteli i moteli i sl.) i oko 5000 ugostiteljskih objekata za ishranu i piće (kafane, restorani, barovi, diskoteke i slični objekti). U oblasti zaštite potrošača u turizmu potrebno je obezbijediti sprovođenje odredaba Zakona o zaštiti potrošača u segmentu djelovanja turističkih agencija i njihovih obaveza prema korisnicima usluga. Zakonom je zaštićen potrošač-korisnik usluga turističkih agencija, dok potrošači u turizmu i ugostiteljstvu svoja prava u oblasti osiguranja ostvaruju putem trenutno važećih propisa u Republici Srpskoj, t.j. korisnik ugostiteljskih usluga je zaštićen u pogledu propisivanja obaveznih minimnalnih, opštih i posebnih uslova, vođenja knjige utisaka, u kojoj potrošač ima pravo prigovora na poslovanje ugostitelja, obavezne intervencije inspekcijskih organa u slučaju osnovanosti prigovora, putem obavezne kategorizacije kojom se standardizuje kvalitet usluge u objektima pojedine vrste, propisivanjem obaveza ugostitelja u pogledu

7

utvrđivanja normativa hrane i pića, obaveznog izdavanja računa, obaveznog uvođenja HACCP (Hazard analysis and critical control points) standarda u postupku pripremanje hrane i sl. U toku je izmjena Zakona o turizmu u pravcu pooštravanja odgovornosti turističke agencije u segmentu spovođenja grupnih turističkih putovanja, kao što su đačke ekskurzije i to uvođenjem dodatnog obezbjeđenja u slučaju nerealizacije ili djelimične realizacije ekskurzije u vidu posebne bankarske garancije. Nadalje zakonom će se obezbijediti jedinstveni sadržaj opštih uslova putovanja, kao i propisati unificirani obrazac ugovora o izvođenju đačke ekskurzije.

Standardizacija predstavlja opšti pristup i opšte načelo u turističkoj ponudi, posebno u modernom turizmu kada su turistima potpuno poznati standardi i najčešće predstavljaju osnovno opredjeljenje za putovanje znajući šta ih na tom putovanju očekuje.

Kada je riječ o kategorizaciji ugostiteljskih objekata za smještaj bitno je napomenuti da ne postoje utvrđeni EU standardi, iz razloga što su navike stanovništva, odnosno domaćih turista u svakoj zemlji različite, kao i geografsko-klimatske i druge karakteristike. Prilikom izrade Pravilnika o kategorizaciji ugostiteljskih objekata i uslovima za razvrstavanje hotela u podvrste („Službeni glasnik RS, br. 118/12) u obzir su uzete preporuke Svjetskog udruženja hotelijera. Entitetski pravilnici koji tretiraju predmetnu oblast skoro u potpunosti su usklađeni.

Ministarstvo trgovine i turizma ima aktivnu saradnju sa udruženjima potrošača iz Republike Srpske kojima je osnovni cilj pružanje pomoći potrošačima u realizaciji svojih prava i interesa , podizanje svijesti i stepena obrazovanja potrošača. Sradnja Ministarstva i udruženja se odvija i kroz pružanje finansijske podrške udruženjima sufinansiranjem materijalnih troškova, finansiranjem projekata , te kroz pripremu Programa za zaštitu potrošača u Republici Srpskoj.

2. Republička uprava za inspekcijske poslove

Republička uprava za inspekcijske poslove vrši poslove inspekcijskog nadzora i druge povezane stručne poslove, pa tako i u oblasti zaštite potrošača (u najširem smislu te riječi) obavlja takve poslove. Inspekcijski nadzor koji se odnosi na zaštitu potrošača vrše i inspektori u jedinicama lokalne samouprave. Najvažniji propis kojeg inspektori primjenjuju u provođenju inspekcijskog nadzora je Zakon o inspekcijama u Republici Srpskoj ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj: 74/10, 109/12 i 117/12). Inspekcijski nadzor ima za cilj ostvarivanje i zaštitu javnog interesa, a vrši se preduzimanjem inspekcijskih mjera i radnji kako bi se utvrđeno stanje i poslovanje uskladilo sa propisima. Inspekcijski nadzor se vrši u pogledu pridržavanja niza materijalnih propisa, pa tako i propisa kojima se uređuju opšti uslovi obavljanja djelatnosti (registracija, odobrenje za rad, rješenje, saglasnosti, drugo odobrenje nadležnih institucija, predmet poslovanja, sjedište i naziv), hrana u spoljnotrgovinskom i unutrašnjem nadzoru, sanitarno-higijensko stanje objekata u kojima se vrši prizvodnja i promet hrane, trgovina, ugostiteljstvo, turizam, usluge, zaštita potrošača, cijene, mjerne jedinice i mjerila, intelektualna svojina, kvalitet i bezbjednost neprehrambenih proizvoda, fitosanitarna oblast (zaštita zdravlja bilja, sredstva za zaštitu bilja, sjeme i sadni materijal, đubriva i oplemenjivači zemljišta), primarna biljna proizvodnja, zaštita poljoprivrednog zemljišta, podsticaje u poljoprivredi i ruralnom razvoju,šume i šumarstvo, lovstvo, nacionalne parkove, reproduktivni materijal šumskog drveća i grmlja, zdravstvenu zaštitu životinja, zaštitu i dobrobit životinja, veterinarsku djelatnost, veterinarske lijekove i dodatke, vode, energetike, energenta, opreme pod pritiskom, rudarstvo i geologiju, javne puteve i drumski saobraćaj, stanice za tehnički pregled vozila, željeznice i željeznički saobraćaj, vodni saobraćaj, poštanski saobraćaj, telekomunikacije, planiranje i uređenje prostora, građenje i građevinarstvo, građevinske materijale, zaštitu životne sredine, ekologije, upravljanja otpadom, zapošljavanje, rad i radne odnose, bezbjednost i zdravlje na radu, zdravstvene djelatnosti, lijekove i medicinska sredstva, ljekovite vode, vode za sanitarno-rekreativne potrebe, predmete opšte upotrebe, nadzor nad sanitarno-higijenskim uslovima objekata, nejonizujuće zračenje, hemikalije i biocide, socijalnu, porodičnu i dječju zaštitu, predškolsko,

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/MTT/PPP/Documents/Pravilnik%20o%20kategorizaciji%20pregl.doc

8

osnovno, srednje, visoko obrazovanje i obrazovanje odraslih, učenički i studentski standard, kulturu i djelatnosti iz oblasti kulture, sport, zaštitu od požara, eksplozivne materije, zapaljive tečnosti i gasove, kao i ostale opasne materije. Inspekcijski nadzor nad primjenom Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj: 6/12) ili propisa donesenih za njegovo sprovođenje vrši Republička uprava za inspekcijske poslove posredstvom republičkih inspektora nadležnih za vršenje inspekcijskog nadzora u odgovarajućoj oblasti, odnosno nadležnih inspektora u jedinicima lokalne samouprave u odgovarajućoj oblasti, u skladu sa zakonom.

Sektor Inspekcije za hranu u unutrašnjem nadzoru izvršila je ukupno 716 kontrola, od kojih su 46% bile neuredne. Razlog ovako visokog procenta neurednosti leži u činjenici da je u oblasti zdravstvene ispravnosti i kvaliteta hrane objavljen veliki broj propisa koje subjekti iz različitih razloga nisu ispoštovali, te činjenica da subjekti u opštinama bez lokalnog inspektora zanemaruju propisane obaveze. Najveći broj nepravilnosti konstatovan je u objektima koji se bave proizvodnjom pekarskih proizvoda. Naložene su preventivne mjere dok je u jednom slučaju zabranjena upotreba sirovina koje se koriste za proizvodnju pekarskih proizvoda. Zbog loših higijensko-sanitarnih uslova i korišćenje neadekvatnih sirovina za proizvodnju pekarskih proizvoda izdati su prekršajni nalozi. U prometu je zatečeno i uništeno oko 374 kilograma hrane koja je neprikladna za ljudsku upotrebu. Najčešći razlozi zabrane prometa i uništavanja hrane su stavljanje u promet hrane kojoj je istekao deklarisani rok upotrebe ili nenavođenje roka upotrebe, nepostojanje deklaracije na jednom od jezika u službenoj upotrebi (deklaracija na stranom jeziku) i promjena senzornih svojstava hrane. U tim slučajevima inspektori su zabranjivali promet hrane i vršili uništavanje. Takođe je utvrđivano neredovno ispitivanje sirovina i gotovih proizvoda, te neobavljanje redovnih sanitarnih pregleda lica koja rukuju sa hranom i loši higijensko-sanitarni uslovi u objektima koji se bave proizvodnjom i prometom hrane. Sektor Inspekcije za hranu u spoljnotrgovinskom nadzoru vršilo je pregled pošiljki uvoznika odnosno ovlašćenih špedicija, te je izvršeno uzorkovanje hrane sa većim rizikom neispravnosti i dostavljeno na laboratorijsku analizu i to: dječja hrana; aditivi; lako kvarljiva hrana; hrana za posebne prehrambene potrebe; hrana za smanjenje tjelesne težine. Vršena je i analiza hrane na radioaktivnost, na mikotoksine, rezidue pesticida. Po nalogu ministra poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede inspekcija za hranu je izvršila uzorkovanje mesnih i mliječnih prerađevina u maloprodajnim objektima iz uvoza i tom prilikom je uzet 31 uzorak na laboratorijsku provjeru zdravstvene ispravnosti. Od toga je uzeto 19 uzoraka mlijeka i proizvoda od mlijeka i 12 uzoraka proizvoda od mesa. Svi uzeti uzorci nakon laboratorijske provjere zdravstvene ispravnosti su ocijenjeni kao zdravstveno ispravni. U spoljnotrgovinskom nadzoru uzeto je 3697 uzorka hrane na laboratorijsku provjeru zdravstvene ispravnosti, pri čemu je 81 analiza bilo neuredna. Ukupna količina hrane stavljene van prometa je oko 144 tona, od toga je uništeno oko 57 tona, vraćeno pošiljaocu oko 47 tona, te nakon dodatnog deklarisanja stavljeno je u promet oko 40 tona. Što se tiče vrsta neispravne hrane, radi se o mliječnim proizvodima, povrću, sirovinama za proizvodnju osvježavajućih pića, mesnim proizvodima, konditorskim proizvodima, začinima. Razlozi neispravnosti su najčešće propusti u deklarisanju proizvoda, zatim mikrobiološka neispravnost, hemijska neispravnost i promijenjena senzorna svojstva. Ukupna količina stočne hrane stavljene van prometa je oko 85 tona od toga je uništeno 25 tona, vraćeno pošiljaocu 60 tona. Inspektori za hranu su dosta vremena proveli utvrđujući prisustvo neispravne hrane i materijala koji dolaze u kontakt sa hranom na osnovu obavještenja koja su pristizala sa evropskog RASFF-a i iz drugih izvora, kao što je: Atropin u čaju od korjena čička, koji je porijeklom iz Albanije, a preko Hrvatske uvezen u BiH. Tom prilikom, inspektori su zatekli u prometu i uništili 12 ambalažnih jedinica po 50 grama i 6 ambalažnih jedinica po 70 grama spornog čaja; povlačenje nedovoljno označenog bezalkoholnog pića – sirupa, različitih okusa, porijeklom iz BiH, a koje se povlači sa tržišta Švedske i Finske; pojava Salmonella spp u mljevenom crnom biberu porijeklom iz Vijetnama, a koji je distribuiran u BiH preko Njemačke; povlačenje hrane MILUPA, prerađena hrana na bazi žitarica za djecu sa navršena 4 mjeseca, večernja mliječna kašica sa prelaznim mlijekom, žitaricama i bananama, povučena sa tržišta Republike Hrvatske; povlačenje namaza od

9

maslina „Dida Boža“, proizvođača Herness international, zbog povećanog sadržaja epoksidnog sojinog ulja sa slovačkog tržišta; povlačenje biodječije kašice kroz pahuljice od 3 vrste žitarica (Bio-babybrei 3-korn) , proizvođač Holle, Babyfood GmBh, Švicarska-hrana povučena sa tržišta Hrvatske; pojava smrznutih jagoda uvezenih iz Kine u Njemačku kao mogući uzročnik gastroenteritisa kod djece i adolescenata u Njemačkoj; obavještenje od Ministarstva poljoprivrede Republike Hrvatske o povlačenju proizvoda svježe vučena tijesta, listovi za pitu, savijače proizvođača Clarum, Standard, Rial Merkator, Fine food, Grano doro, Marinero i B brend, S budget svježe vučeno tijesto, i Klara zbog prisustva aditiva natamicina E 235 koji nije dopušten u ovoj kategoriji proizvoda; obavještenje o pojavi Salmonellae enteritis u smrznutim pilećim prsima iz Rumunije a koje se nalaze na tržištu BiH; obavještenje o filetima tunjevine iz Španije preko Italije distribuiranim u BiH, proizvođača Pescnortmar s.l. Spanija, uvoznik za BiH „Morski san“ d.o.o Sarajevo.

Sektor tržišne inspekcije svakodnevno u redovnim kontrolama vršio je nadzor nad primjenom zakona i kontrolisala da li se privredni subjekti pridržavaju oderdbi propisa, kao što su: izdavanje računa, obaveza isticanje prodajnih cijena, deklarisanje proizvoda, posjedovanje garancije i tehničkog uputstva, oglašavanje proizvoda i usluga i drugo. Tržišna inspekcija postupa po konkretnim prijavama koje potrošači upućuju inspekciji u vezi su sa ostvarivanjem pojedinačnih prava potrošača i najčešće se odnose na neprihvatanje reklamacija potrošača za razne vrste proizvoda i usluga (tehnički proizvodi, odjeća, obuća i drugo), podijeto je 29 zahtjeva. Po svakoj konkretnoj pritužbi inspekcija je vršila kontrolu. U svim slučajevima gdje se utvrdilo da je zahtjev potrošača opravdan, odnosno da je trgovac neopravdano odbio zahtjev potrošača, inspektori su donijeli rješenja kojima su subjektima kontrole naložili da postupe u skladu sa odredbama zakona i da omoguće potrošaču ostvarivanje njegovog prava. Naloge inspektora izvršili su subjekti kontrole. U 2012 godini republička tržišna inspekcija je izvršila 6.653 kontrole. Od ukupnog broja kontrola 1.820 je bilo neurednih (27%). Inspektori su preduzeli 1.250 upravnih i 1.439 prekršajnih mjera. Od 1.250 preduzetih upravnih mjera bilo je 911 otklanjanja nepravilnosti, 34 oduzimanja robe namijenjene prometu i pružanju usluga bez dokumentacije o porijeklu i 305 zabrana obavljanja djelatnosti, zabrana prometa robe koja nije bila deklarisana u skladu sa propisima, nije posjedovala garantne listove, tehnička uputstva, zbog isteklog roka trajanja i zabranu upotrebe mjerila jer ista nisu verifikovana od strane nadležne institucije. Inspektori u redovnim kontrolama djeluju preventivno i preduzimaju mjere u cilju otklanjanja nedostataka, te na taj način sprječavaju da dođe do povrede prava potrošača. U pomenutom periodu Republička tržišna inspekcija je van prometa do otklanjanja nedostataka na robi (nepotpune deklaracije, nedostatak garantnih listova i tehničkih uputstava), stavili robu u vrijednosti od 1.023.412 KM. Tržišni inspektori u spoljnotrgovinskom nadzoru kontrolisali su kvalitet neprehrambenih proizvoda, kao i kontrolu kvaliteta motornih goriva. Uzeto je 238 uzoraka neprehrambenih proizvoda, uglavnom predmeta opšte upotrebe za laboratorijsku provjeru kontrole kvaliteta (deklaracija). Broj uzetih uzoraka motornih goriva je 64, a uzorkovanje motornih goriva je izvršeno prema propisanom Programu utvrđivanja usklađenosti kvaliteta tečnih naftnih goriva od strane Ministarstva industrije, energetike i rudarstva u Vladi Republike Srpske. Sektor Tržišne inspekcije je sa Agencijom za nadzor nad tržištem BiH i nadležnim inspekcijama Federacije BiH i Brčko distrikta BiH proveo zajedničke projekte nadzora prema Zakonu o opštoj bezbjednosti proizvoda i to: nadzor dječijih hodalica, kolica i krevetaca. Prema Naredbi o bezbjednosti mašina nadzor nad kosilicama za travu, kružnim i lančanim pilama i ručnim brusilicama. Na osnovu Naredbe o niskonaponskoj opremi nadzor električnih svjetiljki opšte namjene, elektromagnetnoj kompatibilnosti nadzor štednih sijalica.

Sektor veterinarske inspekcije u oblasti proizvodnje i prometa sirovina i hrane životinjskog porijekla izvršio je ukupno 460 inspekcijskih kontrola od kojih je neurednih bilo 20%. Najviše neurednosti odnosilo se na primarnu proizvodnju na farmama, otkupnim mjestima, distributivnim centrima, kao i proizvodnju i promet sirovina i hrane životinjskog porijekla u klaonicama, mesnicama, tržnicama, skladištima

10

uvoznika i sl. Nalagane su mjere otklanjanja nedostataka i uspostavljanja sistema samokontrole subjekata i praćenja sljedivosti hrane, kontrola deklaracija sa posebnim akcentom na označavanje svježeg mesa, u skladu sa zakonskim odredbama, gdje je potrebno pored osnovnih podataka na deklaraciji, dodatno navesti i datum klanja, kao i registracijski broj objekta za klanje. Kontrolisano je uzorkovanje od strane proizvođača u skladu sa propisanim kriterijumima, kao i postupci povlačenja sa tržišta proizvoda koji nisu zadovoljavali propisane zdravstvene uslove. Osim republičke veterinarske inspekcije navedene kontrole vršene su i putem gradskih/opštinskih inspektora koji su vršili kontrole po zahtjevima stranaka, prijavama i pritužbama građana i nalagali mjere za stavljanje van prometa proizvoda koji nisu ispunjavali propisane uslove u pogledu zdravstvene ispravnosti i označavanja. Sektor veterinarske inspekcije je vršio pojačan nadzor po Naredbi Ministarstva o pojačanoj kontroli i uzorkovanju sirovina i hrane životinjskog porijekla u unutrašnjem prometu porijeklom iz uvoza, u skladištima uvoznika, kao i Naredbe o obaveznoj kontroli na enzootsku leukozu goveda na klaonicama prije klanja, porijeklom iz uvoza, na klaonicama koje kolju životinje iz uvoza. U skladu sa propisanom procedurom provođenja i praćenja monitoringa rezidua u živim životinjama i proizvodima životinjskog porijekla, republički inspektori vršili su kontrole i uzorkovanje kod subjekata u opštinama koje nemaju opštinsku inspekciju. Sektor veterinarske inspekcije učestvovao je u provođenju aktivnosti za pripremu FVO inspekcije koji podrazumijeva usklađivanje inspekcijskih procedura i stvaranja drugih uslova za izvoz mlijeka i drugih proizvoda u zemlje EU. U skladu sa nalazom FVO inspekcije koja je provjeravala sektor peradarstva, donesen je Akcioni plan za otklanjanje uočenih nepravilnosti, koji predviđa donošenje nedostajuće legislative u prvom redu tzv. „Higijenskog paketa“, kao osnova za uspostavljanje standarda u oblasti proizvodnje hrane i usklađivanje poslovanja subjekata koji se bave hranom životinjskog i biljnog porijekla. U tom smislu neophodno je usaglasiti službene kontrole sa navedenim zahtjevima. U sklopu aktivnosti Direkcije za evropske integracije, putem Taiex instrumenata za tehničku pomoć u transpoziciji legislative EU, započelo se sa intenzivnim provođenjem edukacija inspektora vezano za bezbjednost hrane i higijenski paket.

Sektor zdravstvene inspekcije u spoljnotrgovinskom nadzoru kontrolisao je predmete opšte upotrebe i hemikalije odnosno biocide. Uzeta su 744 uzorka predmeta opšte upotrebe za laboratorijsku provjeru zdravstvene ispravnosti. Prvom analizom u ovlašćenim laboratorijama, utvrđena je neispravnost kod 22 pošiljke od kojih su 19 prihvaćene a u 3 slučaja je zahtjevana druga analiza (superanaliza). Superanalizom je u jednom slučaju potvrđen nalaz prve analize a u dva slučaja pobijen. Ukupan broj neispravnih pošiljki iz uvoza u 2012. godini je 20 (0,1%), od kojih su 2 vraćene, 10 uništeno a kod 8 naloženo dodatno deklarisanje. Od 7 neispravnih pošiljki dječjih igračaka, u jednom slučaju je dokazan nedozvoljeni sadržaj ftalata, u jednom neprijatan miris, u jednom migracija hroma, u jednom lako skidanje boje i u dva lako izvlačenje kose sa glave lutke. Ispitivanje sadržaja ftalata u igračkama, osim u navedenom slučaju pokazalo je uredne rezultate. Od 6 neispravnih pošiljki posuđa i pribora za jelo, u 4 slučaja su dokazane vizuelne promjene nakon potapanja u razblaženi rastvor sirćetne kiseline i migracija mangana, u jednom oštre ivice a u jednom nepotpuna deklaracija. Kod 4 neispravne pošiljke sredstava za održavanje čistoće u domaćinstvu utvrđeni su nedostaci podataka u deklaraciji, koji se odnose na doziranje i zaštitu ruku. Kod dvije neispravne pošiljke kozmetičkih sredstava utvrđeni su nedostaci u pogledu uputstva za izvođenje probe osjetljivosti. Kod cigareta je bila sporna deklaracija zbog dodatne oznake „extra“, koja nije dozvoljena. Za ovu pošiljku je naknadno podnesen zahtjev za uništavanje. Nakon informacija u štampi da šamon za djecu „Kosili“, makedonskog proizvođača sadrži materije štetne za zdravlje djece, zdravstvena inspekcija je uzela uzorke šampona, kupke, bebi kreme i vlažnih maramica tog proizvođača i dostavila ih ovlašćenoj laboratoriji na ispitivanje. Ispitivanje sadržaja formaldehida u proizvodima, kao spornog parametra ispravnosti, obavio je Gradski zavod za javno zdravlje, Beograd, a ostalih elemenata zdravstvene ispravnosti (mikrobiologija, teški metali, pH, organoleptička svojstva) Institut za javno zdravstvo Republike Srpske. Rezultati ispitivanja svih uzoraka bili su uredni. Sektor zdravstvene inspekcije je na osnovu obavještenja putem RAPEX-a iz prodaje

11

povukao 1.194 komada dječje igračke sa magnetima, koja je uvezena u Republiku Srpsku, a zbog opasnosti od gutanja magneta. Putem RAPEX-a je stiglo i obavještenje o neispravnosti dječje kozmetike poznatog proizvođača zbog sadržaja enterobakterije, te je iz prometa povučena količina od 81 komad. Isticanjem obavještenja na prodajnim objektima, potrošači su informisani da mogu vratiti kupljene proizvode. Uvoznik jedne serije dječjih cucli u kojima je u Mađarskoj utvrđen nedozvoljeni sadržaj rezidua peroksida je sam iz prometa povukao 48 komada cucli i kupce obavijestio da mogu vratiti kupljeni proizvod. U skladu sa potpisanim Sporazumom između Agencije za nadzor nad tržištem BiH i Republičke uprave za inspekcijske Republike Srpske, uzeto je devet uzoraka dječjih igračaka i proizvoda za djecu (kolut i mišići za plivanje, siperak), radi ispitivanja na sadržaj ftalata. Od ukupnog broja uzetih uzoraka, pet uzoraka su bili ispravni a kod četiri je dokazan nedozvoljeni sadržaj ftalata. Svim subjektima, kod kojih su utvrđeni neispravni uzorci, naloženo je da obavijeste potrošače o povratu i povlačenju nesigurnih proizvoda sa tržišta u skladu sa Uputstvom o načinu obavještavanja potrošača i povlačenju nesigurnih proizvoda, što je i urađeno. Sve zatečene količine neispravnih igračaka i proizvoda su uništene (323 komada). Sektor zdravstvene inspekcije utvrdio je značajne nepravilnosti u oblasti proizvodnje i prometa lijekova i medicinskih sredstava što se tiče odsustva magistra farmacije za vrijeme rada apoteke, izdavanje lijekova bez ljekarskog recepta, nedozvoljeno prometovanje lijekova u specijalizovanoj prodavnici, neusaglašenost sekundarnog pakovanja lijekova jer su primarno namijenjeni za tržište Republike Srbije i nepoštivanje radnog vremena apoteke. Inspekcija je preventivno djelovala pred sezonu kupanja, dostavljajući upozorenje svim poslovnim subjektima koji imaju bazene i koji koriste hemikalije i biocide za pripremu i dezinfekciju vode za kupanje da moraju pribaviti odobrenje za upotrebu hemikalija/biocida, da hemikalije moraju biti odobrene od strane Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite i propisno obilježene. Upozorenje da sve hemikalije moraju biti odobrene, upućeno je i dobavljaču hemikalija u Federaciji BiH, koji snabdijeva većinu bazena u Republici Srpskoj.

Fitosanitarni inspektori su u spoljnotrgovinskom nadzoru pregledali ukupno 9268 pošiljki koje podliježu obaveznom fitosanitarnom pregledu i izvršili su 231 uzorkovanje. Utvrđene su tri neuredne pošiljke merkantilnog krompira iz Srbije, od čega u dvije pošiljke utvrđeno je prisustvo bakterije „Ralstonia solanacearum“ prouzrokovača smeđe truleži krompira i bakterioznog uvenuća paradajza, dok je u jednoj pošiljci merkantilnog krompira utvrđeno prisustvo „Globodera rostochinensis“, žute krompirove cistolike nematode. Fitosanitarni inspektori su zabranili uvoz navedenog merkantilnog krompira i pošiljke su vraćene pošiljaocu. Inspktori su sprovodili Program posebnog nadzora (sistematske kontrole) karantinskih štetnih organizama na krompiru u BiH, čija je realizacija uzimanja uzoraka vršena na prisustvo Latentne infekcije: Ralstonia, Clavibacter i Synchytrium i to merkatntilni krompir 14 uzoraka i sjemenski krompir 13 uzoraka, dok je na prisustvo Globodera rostochiensis i G. Pallida uzeto 13 uzoraka merkantilnog i 6 sjemenskog krompira. Sektor Fitosanitarne inspekcije je u saradnji sa Upravom BiH za zaštitu zdravlja bilja impementirao Program posebnog nadzora (sistemske kontrole) za pet karantinski štetnih organizama na krompiru u BiH.

Stanje iz nadležnosti građevinskih inspektora u oblasti proizvodnje strateških materijala (betona i asfalta), a na osnovu djelovanja republičke urbanističko-građevinske inspekcije u ranijim periodima, znatno se poboljšalo.

Trenutno stanje iz nadležnosti vodnih inspektora nije zadovoljavajuće, jer je veoma loša i nedovoljna snabdijevanost zdravstveno-ispravnom vodom naročito u neurbanim naseljima. Inspektori nisu u mogućnosti preduzimati inspekcijske mjere zbog nerješenog imovinsko-pravnog statusa vodovodnog sistema u neurbanim naseljima. Ovim se narušavaju osnovni kriterujimi-principi univerzalnosti usluge i jednakosti pristupa i tretmana svih potrošača. Nedostatak materijalnih sredstava koje ne mogu izdvojiti same lokalne zajednice, za ovu namjenu, predstavlja ključni problem. I pored donesenog Zaključka Vlade Republike Srpske, broj: 04/1-012-2483/08, kojim se obavezuju lokalne zajednice da riješe problem vodosnabdijebanja ruralnog stanovništva, nije se mnogo uradilo na ovim problemima potrošača. Takođe, nije bolja situacija ni kad je u pitanju prečišćavanje i odvodnja otpadnih voda. U Republici

12

Srpskoj postoje samo dva uređaja za prečišćavanje urbanih otpadnih voda, koja su u funkciji. Zbog svega navedenog, jasno je, da je broj neurednih kontrola, u oblasti voda, jako velik. Sa stanovišta zaštite životne sredine, bitno je napomenuti pored navedenih problema, da se ne poštuje ekološki prihvatljiv protok, da se u pojedinim slučajevima ne vrše se mjerenja zahvaćenih količina voda (nemaju ugrađene vodomjere ili su isti neispravni). Ovi problemi su naročito izraženi prilikom kontrola objekata: vodovoda, ribnjaka i protočnih hidroelektrana.

U Sektoru tehničke inspekcije, oblast elektroenergetike – distribucija električne energije izvršeno je 397 kontrola. Utvrđene nepravilnosti odnosile su se na manje nedostatke vezano za tehničku ispravnost elektro-energetskih objekata tj. redovnost njihovog održavanja, vršenja periodičnih mjerenja i ispitivanja, primjenu tehničkih normativa i zaštite elektroenergetskih objekata. Na TS i DV koji su u funkciji prenosa električne energije nije bilo većih havarijskih stanja i zastoja u prenosu energije. Tehnička ispravnost distributivnih TS, VN i NN vodova još uvijek nije na zadovoljavajućem nivou, posebno u udaljenim seoskim područjima i ako su od strane distributivnih preduzeća uloženi veliki napori za njihovu sanaciju. U oblasti termoenergetike - oprema pod pritiskom, pregledano je 8914 boca za propan-butan gas od toga kod 64 boce utvrđene su nepravilnosti. Nepravilnosti i nedostaci opreme pod pritiskom uglavnom se odnose na nedostatke konstatovane pri spoljašnjem pregledu (promjena oblika i geometrije posude, loša antikoroziona zaštita i sl.), zatim pri unutrašnjem pregledu (nedovoljno očišćene površine kako bi se moglo sagledati stanje varova i osnovnog materijala, pojave deformacija), te pri ispitivanjima pod pritiskom hladnom vodenom probom (propuštanje vode). U izvještajnom periodu nije se desio ni jedan vanredni događaj (havarija, povreda na radu i sl.) izazvan neispravnošću opreme pod pritiskom.

3. Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite

Zdravstvene usluge u Republici Srpskoj obavljaju se u skladu sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti ("Službeni glasnik RS" broj 106/09). Prava i obaveze građana u ostvarivanju zdravstvene zaštite regulisana članovima 17. do 33. Zakona. Stručni rad zdravstvenih ustanova i zdravstvenih radnika podliježe unutrašnjem i vanjskom stručnom nadzoru, regulisan članovima od 126 do 134. Zakona. Nadzor nad radom zdravstvenih ustanova obuhvata: unutrašnji nadzor, stručni nadzor, nadzor nad zakonitošću rada i akata i inspekcijski nadzor. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i drugih propisa iz oblasti zdravstva vrši zdravstveno-sanitarna inspekcija, a upravni nadzor nad njihovim radom vrši Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS. Zakonom o zdravstvenom osiguranju ("Službeni glasnik RS" br. 18/99, 51/01, 70/01, 51/03 i 17/08) i Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o zdravstvenom osiguranju ("Službeni glasnik RS" br. 1/09 i 106/09) regulisana su prava osiguranika – korisnika zdravstvenih usluga. U postupku ostvarivanja navedenih prava, primjenjuju se odredbe Zakona o opštem upravnom postupku. U prvom stepenu rješava nadležna služba Fonda zdravstvenog osiguranja u mjestu osiguranika, a u drugum stepenu Fond zdravstvenog osiguranja. Protiv konačnog akta Fonda, može se pokrenuti upravni spor. Značajno je napomenuti da osiguranici upravaljaju Fondom zdravstvene zaštite preko svojih predstavnika u upravnom odboru Fonda. Fond zdravstvenog osiguranja redovno provodi aktivnosti na obrazovanju potrošača o njihovim pravima iz zdravstvenog osiguranja, a uspostavljena je i jedinstvena telefonska linija za Republiku Srpsku "1371", putem koje osiguranici mogu da se informišu o svojim pravima i prijave pojavu kršenja njihovih prava. Pored toga, Fond zdravstvenog osiguranja u finansijskom planu za svaku godinu, planira sredstva

13

za finansiranje ili sufinansiranje projekata koji, neposredno ili posredno utiču na ostvarenje ciljeva koji se odnose na razvoj i veću dostupnost zdravstvene zaštite i razvoj obaveznog zdravstvenog osiguranja. U Republici Srpskoj primjenjuje se Zakon o lijekovima i medicinskim sredstvima ("Službeni glasnik BiH“ broj 58/08). Nadležni organi u smislu ovog zakona su: Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske, Agencija za lijekove i medicinska sredstva BiH („Službeni glasnik BiH“ broj 58/08). U Republici Srpskoj je u primjeni Zakon o apotekarskoj djelatnosti RS ("Službeni glasnik RS“ broj 119/08 i 1/12). Zakon obavezuje sve magistre farmacije da primjenjuju smjernice Dobre apotekarske prakse, koje obezbjeđuju kvalitet usluga u apoteci a koje kao stručnu literaturu mora imati svaka apoteka. Prema ovom Zakonu magistri farmacije su u okviru farmaceutske zaštite dužni da vrše promociju zdravlja odnosno zdravstveno vaspitanje u vezi sa očuvanjem i unapređenjem zdravlja pravilnom upotrebom lijekova i medicinskih sredstava.

4. Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva

U Republici Srpskoj na snazi je Zakon o električnoj energiji („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 8/08-Prečišćeni tekst, broj 34/09 i 92/09 i 1/11), i Zakon o energetici („Službeni glasnik RS“ br. 49/09). Zakonom je uređen elektroenergetski sektor, elektroprivredne djelatnosti, razvoj tržišta električne energije i institucija za regulisanje tržišta, opšti uslovi za isporuku električne energije, te planiranje i razvoj, izgradnja, rekonstrukcija i održavanje elektroenergetskih objekata. Iz navedenog zakonodavnog okvira veoma bitno je izdvojiti postojanje Regulatorne komisije za električnu energiju Republike Srpske. Odredbama Zakona o električnoj energiji definisane su nadležnosti Regulatorne komisije za energetiku Republike Srpske u vezi sa zaštitom kupaca. Ovim odredbama je propisano da je Regulatorna komisija nadležna za: • regulisanje kvaliteta usluge i tarifa, imajući u vidu interese kupaca i potrebe preduzeća za isporuku

električne energije, • obezbjeđenje transparentnog i nediskriminatorskog ponašanja na tržištu električne energije, • donošenje mjera za sprečavanje zloupotrebe monopolskog položaja korisnika dozvola izdatih od

strane Regulatorne komisije, • učešće u rješavanju sporova i postizanju sporazuma između kupaca i distributera i snabdjevača

električnom energijom i • obezbjeđenje i drugih indirektnih ciljeva zaštite kupaca prilikom propisivanja uslova dozvola za

obavljanje određene elektroenergetske djelatnosti.

Pitanje zaštite kupaca električne energije je obrađeno u Direktivi 2003/54/EZ. U Aneksu A ove Direktive navedene su mjere za zaštitu kupaca koje obuhvataju: pravo na ugovor koji sadrži, između ostalog, unaprijed definisane uslove snabdijevanja, kvalitet ponuđene usluge, obavezu pravovremenog informisanja kupca, pravo na nadoknadu i obeštećenje, rješavanje sporova i druga pitanja, obavezu blagovremenog obavještavanja o uslovima i načinu promjene cijene, obavezu informisanja o cijenama i tarifama pod standardnim uslovima, pravo na izbor načina plaćanja i informaciju o pravu na univerzalnu uslugu za kupce električne energije. Regulatorna komisija je kroz odredbe Opštih uslova za isporuku i snabdijevanje električnom energijom obezbijedila poseban oblik zaštite krajnjih kupaca električne energije, a posebno ugroženih kupaca, u pogledu mjera pomoći da se izbjegne isključenje i mjera zaštite krajnjih kupaca u udaljenim područjima. Ovim odredbama su propisani uslovi pod kojima se kupac može isključiti sa mreže, procedura isključenja, a posebno je propisana zabrana isključenja u dane državnih praznika, dane vikenda ili dane kada ne radi uslužni centar korisnika dozvole. Takođe, zabranjeno je isključenje krajnjih kupaca koji koriste elektro - medicinsku opremu za održavanje zdravlja. U slučaju ekstremno hladnog

14

vremena, obustava isporuke se može primijeniti samo kao krajnja mjera. U cilju obezbjeđenja ravnopravnosti i nediskriminacije krajnjih kupaca u pogledu uslova za priključenje objekata na distributivnu mrežu, Regulatorna komisija je donijela Pravilnik o metodologiji za utvrđivanje naknade za priključenje na distributivnu mrežu, te odobrila tipove priključka i naknade za priključenje na distributivnu mrežu. Tarifnim stavovima za korisnike distributivnih sistema i tarifnim stavovima za nekvalifikovane kupce električne energije u skladu sa odredbama Pravilnika o tarifnoj metodologiji i tarifnom postupku, koje Regulatorna komisija utvrđuje, obezbijeđeno je da cijene električne energije budu utvrđene na osnovu unaprijed definisane metodologije, zasnovane na objektivnim kriterijumima, objavljene prije primjene i primijenjene bez diskriminacije. Na osnovu odredbi člana 28. Zakona o električnoj energiji, Regulatorna komisija je nadležna da po zahtjevu stranke rješava sporove na tržištu električne energije u vezi sa: • pravom na napajanje električnom energijom, • pravom pristupa na distributivnu mrežu, • obavezom isporuke električne energije, • tarifama po kojima se energija isporučuje, • zastojima u napajanju električnom energijom, • odbijanjem isporuke električne energije i • kvalitetom napajanja električnom energijom. Vlada je krajem 2007. godine usvojila jedan širi, sistemski program mjera u cilju zaštite socijalno ugroženih kategorija stanovništva u Republici Srpskoj, pod nazivom Program zaštite socijalno ugroženih kategorija potrošača električne energije. Program se kontinuirano provodio 2008.g., 2009. g. i 2010. godine, međutim Budžetom za 2011, kao i 2012. godinu nisu predviđena sredstva za subvencije socijalno ugroženim kategorijama – potrošačima električne energije. Upravo zbog toga je Narodna skupština donijela zaključak kojim je zadužila Vladu Republike Srpske da u roku od šest mjeseci, analizira i predloži način na koji bi se iz prihoda koje ostvarije „Elektroprivreda Republike Srpske“ mogla izdvojiti sredstva za subvencionisanje dijela troškova električne energije socijalno najugroženijih potrošača. Vlada Republike Srpske je na 73. sjednici donijela Odluku o raspodjeli neto dobiti MH „ERS“ – Matično preduzeće a.d. Trebinje, ostvarene u 2011. godini iz koje je izdvojeno 8,5 miliona KM na ime dividende. Na taj način su ova sredstva postala raspoloživa za korištenje u svrhu subvencija za električnu energiju socijalno ugroženim potrošačima električne energije. Tokom 2012. za prva tri kvartala subvencionisan je iznos od 120 kWh mjesečno po korisniku subvencije, dok je za četvri kvartal od preostalih sredstava isplaćeno po 167 kWh mjesečno po korisniku subvencije. Ukupni efekti u toku četiri godine provođenja su sljedeći:

u toku četiri godine doznačeno 29,677 miliona KM, i to:

u 2008. godini 5,598 miliona KM,



u 2012. godini 8,400 miliona KM.

subvencionisano od početnih 31.000 do sadašnjih 49.000 korisnika,

Važno je napomenuti da je predmetni socijalni Program iniciran i Memorandumom o razumjevanju o socijalnim pitanjima u kontekstu Ugovora o uspostavljanju Energetske zajednice Jugoistočne Evrope, čiji je potpisnik i Bosna i Hercegovina (poštujući član 3 (5) Evropske Direktive o električnoj energiji i gasu -2003/54/EC i 2003/55/EC, gdje se posebno naglašava potreba zaštite socijalno ugroženih potrošača i

15

predviđa obaveza donošenja socijalnog programa zajedno sa provođenjem procesa prestruktuiranja i privatizacije u elektroenergetskom sektoru i liberalizacijom tržišta električne energije i prirodnog gasa), te je ovo jedan od razloga za determinisanje samog naziva ovog socijalnog Programa, kao i njegove realizacije putem Ministarstva industrije, energetike i rudarstva.

Reprogram potraživanja za utrošenu električnu energiju je provođen četiri puta. Zadnji ciklus je provođen u periodu od novembra 2011. do februara 2012. godine. Pokretanje ciklusa reprograma je rezultat opredjeljenja Vlade da pomogne u očuvanju radnih mjesta, uz uvažavanje trenutne situacije u kojoj se nalazi privreda i građani, te imajući u vidu prevashodni interes elektrodistribucija da se regulišu zaostala potraživanja po osnovu duga kako bi se izbjeglo isključenje potrošača sa distributivne mreže. Uslovima reprograma je obezbijeđeno da ne bude ugrožen interes, niti tekuća likvidnost elektrodistributivnih preduzeća. Prema raspoloživim podacima MH „Elektroprivreda Republike Srpske“ privreda i stanovništvo imaju značajna dugovanja za utrošenu električnu energiju koja u ukupnom iznosu premašuju 300 miliona KM. Uslovima reprograma definisani su i karakteristični kupci, privredna društva koja se bave vodosnabdijevanjem, zdravstvene institucije, budžetski korisnici, jedinice lokalne samouprave i privredna društva za koja će pravo zaključivanja ugovora pod posebnim uslovima u funkciji olakšavanja uslova poslovanja i stimulativnog podsticaja za opstanak i unapređivanje proizvodnog programa utvrdila Vlada.

Uslovi reprograma za karakteristične kupce su veoma povoljni, zaostala potraživanja ovih kupaca se izmiruku u najviše 120 mjesečnih rata (period do 10 godina) uz otpis neplaćene kamate nastale do 31.12.2009. godine.

Rezultati provedenog četvrtog ciklusa reprograma su sljedeći:

1. Ukupna reprogramirana dugovanja iznose 50.266.547 KM 2. Od ukupno 10.019 sklopljenih ugovora, 9.063 ugovora su sklopljena sa potrošačima iz kategorije

domaćinstva. 3. Ukupno 956 ugovora sklopljeno sa potrošačima iz ostalih kategorija, na ukupno 38.351.841

5. Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede vrši upravne i druge stručne poslove koji se

odnosena: zaštitu i korišćenje poljoprivrednog zemljišta; zaštitu poljoprivrednog bilja i proizvoda od uzročnika bolesti, štetočina i korova; proizvodnju i promet sjemena i sadnog materijala, edukaciju poljoprivrednog proizvođača, proizvodnju i unapređenje, uzgoj i selekciju stočarstva; prehrambenu industriju; idustriju stočne hrane; industriju pića; veterinarsku djelatnost; zdravstvenu zaštitu i identifikaciju životinja; kontrolu higijenske ispravnosti i kvaliteta sirovina i proizvoda životinjskog porijekla do momenta stavljanja u promet, stočne hrane, vode za napajanje životinja; unapređenje proizvodnje u šumarstvu, uzgoj, zaštitu, uređivanje i unapređivanje šuma, stanje drvnog fonda; eksploataciju šuma; pošumljavanje degradiranih i izdanačkih šuma, goleti i krša; komunikaciju u šumama; lovstvo i lovnu privredu; integralno upravljanje ambijentalnim vodama; pripremanje i donošenje planova i osnova; bilans voda; sprovođenje zaštite od štetnog dejstva voda; određivanje uslova i izdavanje dozvola za zahvatanje i korišćenje voda; sprovođenje i organizovanje kontrole kvaliteta voda; preduzimanje mjera za obezbjeđenje vode za potrebe vodosnabdijevanja stanovništva i industrije; hidromelioracije; funkcionisanje republičkog hidrometeorološkog zavoda i protivgradne zaštite RepublikeSrpske; pružanje informacija putem medija i drugih vidova informisanja o svom radu i vrši druge poslove poslove u skladu sa zakonom i drugim propisima Republike Srpske i Bosne i Hercegovine.

S obzirom na nadležnosti koje su gore navedene i data vizija ministarstva da “Republika Srpska bude ekonomski jaka, zdrava životna sredina sa očuvanim resursima, razvijenog agrara i zadovoljnih

16

proizvođača i potrošača", proističe i značajna uloga Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivredeu zaštiti potrošača. Najvažniji pravni propisi koje implementira ministarstvo, a koji doprinose zaštiti potrošača su: Zakon o hrani ("Službeni glasnik RS" broj 49/09) kojim se uređuju prava i odgovornosti nadležnih organa u vezi sa hranom i hranom za životinje proizvedene u Republici Srpskoj ili uvezene i stavljene u promet u Republici Srpskoj, osnov i opšti zahtjevi za visok nivo zaštite, higijene, kvaliteta i zdravstvene ispravnosti hrane i hrane za životinje, te obaveze su bjekata u poslovanju sa hranom i poslovanju sa hranom za životinje, o pitanjima higijene i zdravstvene ispravnosti hrane i hrane za životinje. Jedan od glavnih ciljeva je da se obezbijedi „Visok nivo zaštite života i zdravlja ljudi i zaštita interesa potrošača.

U prošloj 2012.godini 22 korisnika su ostvarila podsticajna sredstva namjenjena za uvođenje sistema kvaliteta i bezbjednosti hrane. Zakonom o genetički modifikovanim organizmima ("Službeni glasnik RS" broj 113/08) uređuju se uslovi ograničene upotrebe genetički modifikovanih organizama u zatvorenim sistemima; formiranje Savjeta za biološku sigurnost Republike Srpske; vođenje registara o zatvorenim sistemima za ograničenu upotrebu genetički modifikovanih organizama i ovlašćenim laboratorijama, te upravni i inspekcijski nadzor. U Republici Srpskoj na snazi su i sljedeći zakoni koji imaju značajniju ulogu u zaštiti potrošača: Zakon o stočarstvu ("Službeni glasnik RS" broj 34/06 i 16/11),; Zakon o poljoprivredi ("Službeni glasnik RS" br.: 70/06, 20/07,86/07 i 71/09), Zakon o organskoj proizvodnji hrane ("Službeni glasnik RS" broj 12/13), Zakon o veterinarstvu u RS ("Službeni glasnik RS" broj 42/08 i 6/12), Zakon o vodama ("Službeni glasnik RS" broj 50/06 i 92/09),Zakon o zaštiti prirode ("Službeni glasnik RS" broj 113/08), Zakon o zaštiti zdravlja bilja u RS ("Službeni glasnik RS" broj 25/09), Zakon o vinu i rakiji ("Službeni glasnik RS" broj 71/09), Zakon o biocidima ("Službeni glasnik RS" broj 37/09), Zakon o lovstvu ("Službeni glasnik RS" broj 60/09), Zakon o ribarstvu ("Službeni glasnik RS" broj 72//12).

6. Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju

Proizvodnja građevinskih materijala, kao dio privredne oblasti građenja i industrije građevinskih materijala, mora se zasnivati na uslovima propisanim tehničkim pravilnicima koji se donose prema odredbama Zakona o uređenju prostora i građenju, kao osnovnim materijalnim propisom kojim je u Republici Srpskoj uređena oblast građenja. Građevinski proizvodi moraju imati tehničke karakteristike kojima se obezbjeđuju bitni zahtjevi za objekat u pogledu mehaničke otpornosti i stabilnosti, zaštite od požara, higijenska i zdravstvena zaštita, zaštita životne sredine, zaštita od buke, energetska efikasnost i bezbjednost tokom upotrebe, a objekat mora biti projektovan i izgrađen tako da se postigne bezbjednost objekta u cjelini i svakog njegovog dijela posebno. Tehničke karakteristike građevinskog proizvoda moraju biti takve da uz propisanu ugradnju u skladu sa namjenom građevine i uz propisano, odnosno projektom određeno održavanje, podnose sve uticaje uobičajene upotrebe i uticaje okoline, tako da objekat u koji je ugrađen tokom projektovanog roka upotrebe ispunjava bitne zahtjeve za objekat.

Tehničke karakteristike građevinskih proizvoda bitne za objekat propisuju pravilnicima i tehničkim propisima, uz primjenu odgovarajućih standarda, a građevinski proizvodi, materijali i oprema mogu se upotrebljavati, odnosno ugrađivati samo ako je njihov kvalitet dokazan atestom ovlaštenog lica, odnosno tijela.

U 2012.godini uspostavljen je pravni okvir za stvaranje adekvatnih uslova za bezbijednost građevinskih proizvoda kroz donošenje Zakona o građevionskim proizvodima („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 5/12) koji je usaglašen sa Uredbom (EU) br. 305/2011 Evropskog Parlamenta i Vijeća od 9. marta 2011. godine koja propisuje usaglašene uslove trgovine građevinskim proizvodima i ukida Direktivu Vijeća 89/106/EEZ. Takođe, u skladu sa odredbama pomenutog Zakona doneseno je i objavljeno svih pet pravilnika neophodnih za primjenu ovog zakona i to:

1. Pravilnik za donošenje tehničkog odobrenja („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 93/12);

17

2. Pravilnik o načinu sprovođenja postupka za ocjenjivanje usaglašenosti građevinskih proizvoda(„Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 93/12);

3. Pravilnik o izdavanju ovlašćenja za donošenje dokumenata o usaglašenosti građevinskih proizvoda(„Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 93/12);

4. Pravilnik o označavanju građevinskih proizvoda („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 93/12); 5. Pravilnik o kontrolnom postupku za građevinske proizvode(„Službeni glasnik Republike Srpske“, broj

93/12). Na ovaj način stvoren je zakonski okvir kojim se propisuju uslovi, postupak i procedure ocjenjivanja usaglašenosti i dokazivanje upotrebljivosti građevinskih proizvoda u Republici Srpskoj, kao uslova za njihovo stavljanje na tržište, distribuciju i upotrebu, u mjeri potrebnoj za ispunjavanje bitnih zahtjeva za objekte određenih posebnim propisima, sprovođenje upravnih i drugih postupaka, te da se s tim u vezi odrede prava i obaveze organa republičke uprave, pravnih i fizičkih lica. Naime, postoji više uslova koje neka firma treba da ispuni da bi njen proizvod mogao biti izvezen u zemlje EU, kao što su npr. funkcionalost, izgled, povoljna cijena, rok isporuke, neophodan kvalitet za tu kategoriju proizvoda, adekvatan marketing i drugo. Ovi uslovi nisu zakonski i obavezujući, ali ipak, većina privrednih društava mora ih ispuniti da bi obezbijedila svoj dio tržišta. Pored ovih, postoje zakonski i obavezujući uslovi za plasman proizvoda na unutražnje tržšte EU, i to sa stanovišta zaštite zdravlja i sigurnosti građana. Iako je riječ o slobodnoj tržišnoj utakmici, Republika Srpska je dužna da donosi zakone i propise kojima se štiti zdravlje i život ljudi, domaćih životinja, okolina i interesi potrošača. Prije plasiranja proizvoda na tržište potrebno je za određene grupe proizvoda sprovesti proceduru ocjenjivanja usaglašenosti sa odgovarajućim važećim tehničkim propisima iz domena sigurnosti. Takođe, u situaciji smo da pojedini proizvođači građevinskih proizvoda iz Republike Srpske koji svoje proizvode izvoze van područja BiH moraju skupo plaćati certifikate za kvalitet proizvoda akreditovanih lica iz država okruženja, koje su svoje propise za ovu oblast već usaglasile sa zakonodavstvom EU i koje imaju nacionalna tijela za standardizaciju i akreditaciju, da bi svoje proizvode mogli plasirati na tržište zemalja EU ili zemalja okruženja. Donošenje ovog zakona je u cilju zaštite prava potrošača, zaštite kvaliteta građevinskih proizvoda koji se proizvode ili se koriste u Republici Srpskoj iz uvoza, te radi stvaranja mogućnosti da građevinski proizvodi proizvedeni u Republici Srpskoj mogu biti izvezeni na tržište zemalja EU ili zemalja okruženja koje nisu još članice EU. Takođe treba napomenuti da nadležnost ovog zakona obuhvata i obaveze prema protokolu PECA – Protokoli evropskog sporazuma o ocjenjivanju usaglašenosti i prihvatanju industrijskih proizvoda (Protocol to the European Agreement on Conformity Assasment and Acceptance of Industrial Products). PECA protokoli su bilateralni sporazumi između zemlje kandidata za članstvo u EU koja je potpisala Evropski sporazum i Evropske zajednice. Svrha PECA protokola je uklanjanje tehničkih barijera u trgovini industrijskim proizvodima. Djelokrug PECA je uspostavljanje zakonskih okvira za uzajamno prihvatanje industrijskih proizvoda i uzajamno priznavanje rezultata ocjenjivanja usaglašenosti industrijskih proizvoda na koje se primjenjuje zakon EU i ekvivalentni zakon zemlje potpisnice PECA protokola. Oblast komunalne djelatnosti uređena je kroz donošenje Zakona o komunalnim djelatnostima („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 124/11) kao i Zakona o grobljima i pogrebnoj djelatnosti („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 31/13). Donošenje novog Zakona o komunalnim djelatnostimapristupilo se u cilju jasnog definisanja načina formiranja cijena komunalnih usluga, uređivanja jedinstvenog sistem naplate komunalnih usluga za sva JKP na nivou lokalne zajednice, uvođenja solidarne odgovornosti za sve članove porodičnog domaćinstva, uvođenje roka zastarijevanja za komunalne usluge u trajanju od tri godine, uvođenje

18

prekršajne odgovornosti za nelegalne korisnike komunalnih usluga i radipooštravanja kazni za one koji narušavaju funkcionisanje sistema davanja komunalnih usluga i slično.

Najveći problem u ovoj oblasti predstavlja činjenica da je organizovanje i obavljanje komunalnih djelatnosti javni interes, zbog čega javna komunalna preduzeća nemaju punu slobodu i mogućnost za formiranje cijena svojih usluga, s obzirom na to da na njihove cijene saglasnost daju nadležni organi jedinica lokalne samouprave. Zbog toga se kao najveće pitanje postavlja način na koji se može uspostaviti balans između tržiše cijene poslovanja zasnovane na strogo ekonomskim pokazateljima sa jedne strane i sa druge strane javnog interesa i kontrolisanja cijena usluga zbog zaštite socijalnih kategorija građana. Dodatni problem predstavlja i pokušaj pojedinih javnih komunalnih preduzeća koje pod nerealno visokom i neopravdanom „ekonomskom cijenom“ često pokušavaju prikriti svoje subjektivne i objektivne probleme, kao što su loš rad uprave i menadžmenta, veliki gubici u mreži, stare i prevaziđene tehnologije, neopravdano velik broj zaposlenih i loša kvalifikaciona struktura zaposlenih, smatrajući da ih korisnici komunalnih usluga moraju plaćati samo zato što nemaju alternativu.

Ovim zakonom nastojala se urediti i obezbijediti ravnopravna zaštita prava korisnika komunalnih usluga, ali i javnih preduzeća i davalaca komunalnih usluga, te jasno definisati koje su njihove međusobne obaveze.

Pored navedenog, ovim zakonom se obavezuju jedinice lokalne samouprave, davaoci komunalnih usluga i korisnici komunalnih usluga da primjenjuju dugoročne mjere kao minimalne zahtjeve koji se odnose smanjenje korišćenja energije i prelaženje na korišćenje energije iz obnovljivih izvora, te stvaraju uslove za energetski efikasno korišćenje zgrada, poboljšavanje energetskih karakteristika zgrada i smanjivanje uticaja na životnu sredinu, prema načelima i dinamici utvrđenoj propisima o energetskoj efikasnosti i zaštiti životne sredine u Republici Srpskoj, čime se ovaj zakon usaglašava sa propisima EU u dijelu koji se odnosi na energetsku efikasnost.

U skladu sa odredbama Zakona o komunalnoj djelatnosti jedinice lokalne samouprave donose odluke kojima se uvodi obaveza plaćanja komunalne naknade, određuju osnovi i mjerila na osnovu kojih se utvrđuje visina naknade u zavisnosti od stepena opremljenosti naselja komunalnim objektima i uređajima zajedniče komunalne potrošnje i kvaliteta i standarda komunalnih proizvoda i usluga.

Pored navedenog Zakona o komunalnim djelatnostima, Zakonom o grobljima i pogrebnoj djelatnosti uređena je oblast groblja i pogrebne djelatnosti kao posebne komunalna djelatnosti. Zakonom o grobljima i pogrebnoj djelatnosti uređuje se navedena oblast u pogledu jasnog definisanja groblja, načina planiranja, definisanja objekata i sadržaja groblja, njihovog oblika i dimenzije, izgradnje i upravljanja grobljima, korišćenje groblja i načina sticanja prava nad grobnim mjestima te održavanje groblja. Prilikom izrade Zakona o grobljima i pogrebnoj djelatnosti namjera obrađivača bila je da se uredi stanje u ovoj oblasti te da se kreira pozitivna podloga za rješavanje predmetne materije, a u skladu sa istorijskim, vjerskim, običajnim i drugim tradicijama ovog područja.

Međutim, s obzirom na bojazan koja je izražena u postupku usvajanja ovog Zakona u pogledu primjene zakonskih odredbi kao i to da je i Međureligijsko vijeće BiH razmatralo tekst zakona i ukazalo na potrebu otklanjanja nedoumica u pogledu zaštite ustavom zagarantovanih vjerskih prava i sloboda, a imajući u vidu činjenicu da prilikom izrade teksta Zakona ni u jednoj fazi nije postojala namjera da se predmetnim zakonom ograničavaju ili narušavaju prava i slobode zagarantovane članom 28. Ustava Republike Srpske, to je u 2013.godini planirana izrada Zakona o izmjenama i dopunama zakona o grobljima i pogrebnoj djelatnosti.

Kroz izmjene i dopune teksta otkloniće se sve nedoumice u primjeni zakona na način da se stvori što jasniji zakonskih okvir kojim se obezbjeđuje zaštita slobode vjeroispovijesti te slobode u vršenju vjerskih poslova i vjerskih obreda zagarantovanih članom 28. Ustava Republike Srpske, odnosno kroz izmjene i dopune stvoriće se normativno-pravni okvir kojim će se dodatno precizirati oblast definisana odredbama ovog zakona, a sve u cilju otklanjanja nedoumica u primjeni i obezbjeđivanja zaštite Ustavom zagarantovanih prava i sloboda.

19

Stambena oblast predstavlja izuzetno značajnu i kompleksnu oblast s obzirom da obuhvata propise kojima se uređuje ne samo postupak izgradnje stambenih objekatai obezbjeđivanja uslova za život i rad u istim,nego i kasnije korišćenje i održavanje stambenih jedinica zbog čega je ova oblast uređena kroz veći broj zakonskih i podzakonskih akata.

U pogledu zakonskog okvira koji se odnosi na izgradnju stambenih objekata isti je uređen kroz odredbe Zakona o uređenju prostora i građenju. Prvenstveno je potrebno napomenuti da je Narodna skupština Republike Srpske na 26. redovnoj sjednici održanoj 23. aprila 2013.godine usvojila tekst Zakona o uređenju prostora i građenju i da se uskoro očekuje stupanje na snagu ovog zakona. Ovim Zakonom uvode se značajne olakšice u oblasti koju isti reguliše, a u pogledu same izgradnje pojednostavljen je postupaka i procedura izdavanja dozvola koje obuhvata:

1. skraćivanja rokova za izdavanje dozvola (kod izdavanja lokacijskih uslova i građevinske dozvole

rokovi za izdavanje smanjeni su sa 30 na 15 dana), 2. preciziranje i povećanje broja objekata za koji nije potrebna građevinska dozvola (jasno definisanje

pomoćnih objekata i uvođenje novih objekata), 3. smanjenje broja koraka i potrebnih dokumenata (za individualne stambene i individualne stambeno-

poslovne objekte čija je bruto građevinska površina manja od 400 m2, osim za složene objekte u smislu ovog zakona, koji se grade na području za koje je donesen sprovedbeni dokument prostornog uređenja ili na vanurbanom području, za izdavanje građevinske dozvole nisu potrebni lokacijski uslovi čime se skraćuje rok za dobijanje dozvola za građenje i upotrebu i samim tim i troškovi postupka, a na ove objekte se odnosi oko 70% od svih podnesenih zahtjeva za dozvole, što istovremeno rasterećuje i olakšava rad organa uprave koji izdaju dozvole),

4. produženje roka važenja građevinske dozvole sa sadašnje jedne na 3 godine, što smanjuje obaveze investitora ali rasterećuje i rad organa uprave koji izdaje dozvole. Takođe, unesene su nove odredbe kojima se smanjuju troškovi izdavanja dozvola:

1. odredbe kojima se precizno definiše obračun naknade za uređenje građevinskog zemljišta prema stvarnim troškovima utvrđenim dokumentom prostornog uređenja,

2. jasno definisanje iznosa rente prema stepenu razvijenosti opštine čime se podsticajno djeluje na ulaganja u nerazivijene i izrazito nerazvijene opštine,

3. umanjenje troškova rente za naknadu koju investitor već plaća prilikom pretvaranje poljoprivrednog u građevinsko zemljište, čime je eliminisano plaćanje po dva osnova. Kroz odredbe ovog Zakona na jedinstvenim principima uređuje se i znatno pojednostavljuje

legalizacija bespravno izgrađenih objekata, (za individualne stambene i individualne stambeno-poslovne objekte čija je bruto građevinska površina manja od 400 m2, osim za složene objekte u smislu ovog zakona, kao i za objekte javne infrastrukture naknadna građevinska i upotrebna dozvola izdaje se istim rješenjem čime se skraćuju rokovi i smanjuje broj potrebne dokumentacije, predviđaju se popusti za određene kategorije stanovnika (porodice poginulih boraca, ratne vojne invalide i sl.), mogućnost plaćanja troškova legalizacije na rate ili obveznicama).

Dodavanje odredbi koje se odnose na energetsku efikasnost zgrada stvoraju se uslovi za stimulisanje korišćenja energije iz obnovljivih izvora, smanjenje troškova ukupne energije i smanjenje štetnih uticaja objekata na životnu sredinu, a takođe Zakon je od strane IFC World Bank Group organizacije ocijenjen kao propis kojima se poboljšavaju uslovi poslovanja.

Nakon stupanja na snagu Zakona pristupiće se izradi podzakonskih propisa kojima će se preciznije urediti ova oblast.

20

Pitanje korišćenja i održavanja stambenih jedinica regulisano je kroz odredbe Zakona o održavanju zgrada („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 101/11). Do donošenja Zakona iz 2011.godine ova oblast bila je uređena Zakonom o održavanju stambenih zgrada iz 2002. godine. Osnovni i suštinski razlog za donošenje sasvim novog zakona u ovoj oblasti nastao je kao neminovna posljedica nakon donošenja Zakona o stvarnim pravima („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 124/08, 3/09 i 58/09) kojim je na potpuno nov način određen pojam i definicija svojine na posebnom dijelu nepokretnosti koja je nazvana u istom zakonu „etažna svojina“. Potom su utvrđeni uslovi i način nastanka etažne svojine, kao i promjene na svojini, promet, dioba, sudska zaštita i prestanak, kao i uzajamni odnosi etažnih vlasnika, te uknjižba tog prava u javnim registrima nepokretnosti.Nakon utvrđivanja pojma i svih elemenata za funkcionisanje etažne svojine kao zasebnog dijela u okviru stambene zgrade kao podijeljene i djeljive cjeline, nužno se nametnula potreba za definisanjem pojma zajedničkih dijelova stambene zgrade koji isključivo služe ne za njihovu samostalnu upotrebu, već za potrebe korišćenja, upravljanja i raspolaganja zasebnih dijelova, tj. etažne svojine, odnosno da kao sporedna stvar služi svim potrebama etažnih dijelova kao glavne stvari.

Kroz odredbe Zakona o održavanju zgrada i Pravilnika o upisu u registar zajednica zgrada definisani su uslovi za formiranje i registrovanje etažnih zajednica koje čine svi etažni vlasnici jedne zgrade i koja kroz aktivnosti redovnog i investicionog održavanja obezbjeđuje korišćenje i održavanje posebnih i zajedničkih dijelova zgrade u cilju stvaranja adekvatnih uslove za život i rad.

Pitanje uspostavljanja prava svojine na posebnim dijelovima zgrada u državnom vlasništvu uređeno je kroz odredbe Zakona o privatizaciji državnih stanova („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 118/11), Zakona o državnim stanovima na kojim ne postoji stanarsko pravo („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 98/11) i Zakona o privatizaciji poslovnih zgrada, poslovnih prostorija i garaža („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 98/04,71/10 i 30/12). Pomenutim zakonima stvoreni su zakonski okviri za prestanak stanarskog prava i sticanje prava svojine kao i prestanak prava zakupa na garažama, poslovnim prostorima i zgradama u državnoj svojini.

U 2013. godini u ovoj oblasti planirano je donošenje izmjena i dopuna Zakona o privatizaciji državnih stanova kako bi se ova oblast precizirala u pogledu jasnijeg definisanja načina plaćanja otkupne cijene stana putem obveznica.

Uložen je ogroman napor da se kroz donešene zakone koji regulišu zaštitu životne sredine obezbjedi novi moderan pristup, jedna nova filozofija upravljanja životnom sredinom, onakva kako je Evropa i razvijeni svijet već uveliko implementira, u cilju očuvanja i zaštite životne sredine, zaštite zdravlja a samim tim izaštite potrošača.Kroz utvrđene ciljeve promoviše se niz aktivnosti i djelatnosti koji će se primjenjivati na sve elemente životne sredine (vazduh, voda, zemljište, floru i faunu, pejzaž, izgrađenu životnu sredinu) ali na jedan cjelovit – integralan način.

Zakonima su utvrđena načela zaštite životne sredine i to:

načelo održivog razvoja,

načelo predostrožnosti i prevencije,

načelo zamjene,

načelo integracije

načelo saradnje i podjele odgovornosti

načelo javnosti i pristupa informacijama i

načelo zagađivač plaća Zakonima su utvrđene nadležnosti i odgovornosti svih subjekata a sistemom planiranja, pored

ostalog, obavezuju se preduzeća da donesu svoje programe upravljanja životnom sredinom.Zakonom o zaštiti životne sredine planirano je donošenje Strategije zaštite životne sredinekojom se dugoročno određuju ciljevi i upravljanje životnom sredinom, što je i u skladu sa obavezama koje su prihvaćene na Samitu u Johanesburgu. To znači da će se u narednom periodu kroz održivi razvoj respektovati životna

21

sredina kao temeljna komponenta toga dugoročnog planiranja. Upravo, kroz integralni dugoročni pristup vodeći računa o socijalnom (zapošljavanje), ekonomskom i ekološkom aspektu moguće je planirati održivi razvoj koga prihvataju sve zemlje svijeta a što je od posebne važnosti za Republiku Srpsku i BiH.

Ministar nadležan za zaštitu životne sredine, na osnovu donešenih zakona iz oblasti zaštiti životne sredine, donosi podzakonske akte kojim propisuje sve aktivnosti vezane za ekološke dozvole, odredbe za sprečavanje nesreća većih razmjera i standarde kvaliteta životne sredine. Ministar utvrđuje podzakonskim aktom granične vrijednosti i standarde za vrste postrojenja ili djelatnosti u skladu sa najboljim raspoloživim tehnologijama i savremenim naučnim dostignućima kako bi se uticaji postrojenja na životnu sredinu spriječili ili sveli na najmanju moguću mjeru. Tako je donesen i Pravilnik o eko-oznakama u cilju označavanja ekoloških proizvoda široke potrošnje, prije stavljanja u promet.

U cilju označavanja ekoloških proizvoda, preduzećima koji ispunjavaju uslove , dodjeljuje se EKO-Oznaka u cilju označavanja proizvoda koji se puštaju u promet.

Očito je da su usvajanjem seta zakona o zaštiti životne sredine u Republici Srpskoj, te postepenom pripremom podzakonskih akata stvoreni pravni okviri za sve neophodne aktivnosti u sferi zaštite životne sredine i održivog razvoja a samim tim i zaštiti potrošača.

U evropskoj i svjetskoj praksi se već godinama koriste novi pristupi u proizvodnji kao što je ,,čistija proizvodnja,, ili ,,najbolje raspoložive tehnologije,, (BAT). Za razliku od klasične proizvodnje koja rješava posljedice (obrada - zbrinjavanje otpada na kraju procesa) čistija proizvodnja rješava probleme kroz izbjegavanje nastajanja otpada na izvoru, kroz organizacione mjere i modifikaciju procesa.

Termin ,,čistija proizvodnja,, je prvi put definisan krajem 1990. godine od strane UN Programa za životnu sredinu kao: ,,Čistija proizvodnja je kontinuirana primjena integralne, preventivne strategije na procese, proizvode i usluge radi poboljšanja efikasnosti i smanjenja rizika po ljude i životnu sredinu,,. U industrijskim procesima čistijom proizvodnjom se osigurava ušteda sirovina, energije i vode, smanjuje upotreba opasnih i toksičnih sirovina, smanjuje se količina i toksičnost svih emisija i otpada na izvoru, i za vrijeme proizvodnog procesa što takođe direktno utiče na zaštitu potrošača.

BAT (najbolje raspoložive tehnike) prema oficijalnom Žurnalu EC definišu se kao najmodernije i efikasnije metode za smanjenje zagađenja i upravljački sistemi za smanjenje emisije. BAT indikatori služe kao ocjena dospjelosti nekog industrijskog zagađivača u procesu ispunjavanja IPPC Direktive.

7. Ministarsvo finansija

Primjenom izmjena i dopuna zakona o bankama, mikrokreditnim organizacijama i lizing društvima u Republici Srpskoj ostvaren je veći stepen zaštite prava i interesa korisnika bankarskih usluga kroz odredbe kojeuređuju: informisanje korisnika u pregovaračkoj fazi putem standardnog informacionog lista, obavezne elemente ugovora o kreditu i ostalim bankarskim uslugama, uslove za izmjenu ugovorenih elemenata, procjenu kreditne sposobnosti, način i postupak zaključivanja ugovora o kreditu, izvještavanje korisnika, odustanak i prijevremenu otplatu kredita, ostvarivanjem prava prigovora korisnika i drugo.

U oblast i zaštite korisnika finansijskih usluga značajnu ulogu ima djelovanje Ombudsmana za bankarski sistem u okviru Agencije za bankarstvo Republike Srpske, čiji rad na razmatranju prigovora i obavještenju korisnika, konstantno unapređuje i proširuje saradnju sa davaocima finansijskihusluga, doprinosi rješavanju spornih odnosa na najbrži i najefikasniji način, utiče na poboljšanje kvaliteta odnosa između korisnika i davaoca finansijskih usluga, te doprinosi uspostavljanju informatičko-tehničke podloge u cilju dodatnog informisanja korisnika i davaoca finansijskih usluga.

U okvirima saradnje sa misijom Svjetske banke u Bosni i Hercegovini, Ombudsman za bankarski sistemje učestvovao u pripremi Akcionog plana za zaštitu potrošača u sektorima bankarstva i mikrofinansiranja u Bosni i Hercegovini, koji sprovodi kancelarija Svjetske banke i prezentovan je na radionici u Sarajevu 27.02.2012. godine, u čijem radu je učestvovao i Ombudsman. Takođe, Ombudsman

22

za bankarski sistem je imao i učešće na radinioci Svjetske banke u Bosni i Hercegovini za Ombudsmane finansijskog sektora, koja je održana u Sarajevu 30.10.2012. godine, na kojoj je prezentovao rezultate svoga rada u proteklom periodu i na kojoj su raspravljana praktična pitanja i razmijenjena primjenjiva znanja, uz učešće predsjednika međunarodnog udruženja Ombudsmana finansijskog sektora INFO i predstavnika glavnog medijatora za finansijski sektor iz Armenije.

Pored navedenog, u saradnji sa Međunarodnom finansijskom korporacijom IFC u Bosni i Hercegovini, Ombudsman za bankarski sistem je učestvovao u pripremi Studije IFC o zaduženosti građana, dajući prijedloge za potpunije sprovođenje anketa i analizu rezultata o zaduženosti stanovništva, te učestvovao na prezentaciji rezultata studije na okruglom stolu koji je održan u Banjaluci 19.11.2012. godine. Uspješno okončanje naprijed navedenih aktivnosti doprinijelo je da Ombudsman za bankarski sistem, 11. decembra 2012. godine bude primljen u članstvo International Network of Financial Services Ombudsman Schemes (INFONetwork).

U Resoru za finansijski sistem Ministarstva finansija, u okviru sektora osiguranja, zaštita potrošača se provodi neposredno kroz aktivnosti Agencije za osiguranje Republike Srpske i preko Ombudsmena u osiguranju, u skladu sa Zakonom o društvima za osiguranje („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 17/05, 1/06, 64/06 i 74/10). Kancelarija ombudsmena u osiguranju smještena je u okviru Agencije za osiguranje, a djeluje samostalno, nezavisno i u svoje ime, a formirana je sa ciljem da se sporovi i nesuglasice nastale iz osnova osiguranja rješe na brz, efikasan i neformalan način, vansudskim putem. Odluke Ombudsmana su neobavezujuće preporuke i dugi akti kojima se posreduje u cilju mirnog rješavanja sporova. U cilju kvalitetne primjene usvojenog Kodeksa poslovne etike društava za osiguranje, Ombudsman u osiguranju je donio i dvije opšte preporuke. Putem medija, javnost i osiguranici obavještavani su o mogućnostima efikasnije zaštite i ostvarivanja prava nastalih iz ugovora o osiguranju, podnošenjem prigovora Kancelariji ombudsmana u osiguranju.

Ombudsman je u saradnji sa Stručnim službama Agencije Republike Srpske pripremio i izdao informator pod nazivom osiguranje od auto odgovornosti koji je objavnjen na internet stranici Agencije Republike Srpske u povodu svjetskog dana zaštite potrošača u 2012. godini i isti je štampan u 2000 primjeraka, te podjeljen građanima u cilju informisanja o obavezi zaključivanja ugovora o osiguranju od autoodgovornosti, kao i o informisanjanju o pravima i načinu njihovog ostvarivanja u slučaju nastanka štete prouzrokovane upotrebom motornog vozila.

Upoznati smo sa činjenicom da Agencija za osiguranje Republike Srpske i Kancelarija ombusmena u osiguranju imaju plan aktivnosti u oblasti zaštite potrošača, kao i da je Zakonom o društvima za osiguranje, Agenciji za osiguranje Republike Srpske, dato ovlašćenje za donošenje podzakonskih akata.

Budući da su članovi Radne grupe predstavnici Ombudsmena za bankarski sistem i Ombudsmena u osiguranju, oni će dostaviti detaljnije podatke o planiranim aktivnostima u periodu 2013-2014. godina vezano za zaštitu potrošača, u okviru njihove nadležnosti.

U okviru osavremenjavanja i unapređenja zaštite potrošača, ovaj resor će u postupku izmjene zakona iz oblasti osiguranja posebno posvetiti pažnju regulatornog uređenja i ovog segmenta.

8. Ombudsman za bankarski sistem

Zakon o bankama Republike Srpske, odredbom člana 98. stav 2. (“Službeni glasnik RS“ broj 44/03, 74/04 i 116/11) definiše korisnika finansijskih usluga, u smislu ovog zakona, kao fizičko lice koje stupa u

23

odnos sa bankom radi korišćenja usluge u svrhe koje nisu namijenjene njegovoj poslovnoj odnosno komercijalnoj djelatnosti.

Ombudsman za bankarski sistem Republike Srpske, u skladu sa Zakonom o Agenciji za bankarstvo Republike Srpske (“Službeni glasnik RS“ broj 67/07 – Prečišćeni tekst i 40/11), (u daljem tekstu: Ombudsman) ima slijedeće osnovne zadatke:

pružanje informacija o pravima i obavezama korisnika i davalaca finansijskih usluga,

razmatranje prigovora korisnika finansijskih usluga i davanje odgovora, preporuka i mišljenja, te predlaganje mjera za rješavanje prigovora,

praćenje i predlaganje aktivnosti za unapređenje odnosa između korisnika finansijskih usluga i finansijskih organizacija bankarskog sistema Republike Srpske,

ispitivanje aktivnosti na finansijskom tržištu radi zaštite prava korisnika finansijskih usluga,

posredovanje u mirnom rješavanju spornih odnosa između korisnika finansijskih usluga i finansijskih organizacija bankarskog sistema Republike Srpske,

davanje smjernica ili preporuka u vezi sa posebnim standardnim uslovima ili aktivnostima za primjenu dobrih poslovnih običaja u poslovanju finansijskih organizacija bankarskog sistema Republike Srpske,

predlaganje Upravnom odboru Agencije za bankarstvo Republike Srpske donošenja akata u oblasti zaštite prava korisnika finansijskih usluga,

saradnja sa drugim nadležnim organima i obavljanje drugih radnji i poslova iz oblasti zaštite prava korisnika finansijskih usluga.

Ombudsman za bankarski sistem sprovodi procedure u skladu sa odgovarajućim zakonskim aktima i posebno Pravilima postupanja Ombudsmana za bankarski sistem Republike Srpske po obavještenju ili prigovoru korisnika finansijskih usluga koja se primarno primjenjuju u postupku posredovanja (medijacije), a radi mirnog rješavanja spornih odnosa korisnika i davalaca finasijskih usluga. Ukoliko je rok za odgovor finansijske organizacije istekao bez davanja odgovora ili je nezadovoljavajući za korisnika po njegovom prigovoru ili obavještenju se od finansijskih organizacija zahtjeva izjašnjenje o svim navodima i o relevantnoj peravnoj argumentaciji, kao i o pravnoj osnovanosti određenog postupanja organizacije, sa ciljem izrade potpunih odgovora ili mišljenja ili prijedloga za pokretanje postupka posredovanja. U ovim postupcima je isključeno nametanje obavezujućeg rješenja strankama, a sam postupak se vodi uz izričit pristanaka strana u spornom odnosu (načelo dobrovoljnosti).

Najvažniji propisi koji se primjenjuju u radu Ombudsmana za bankarski sistem Republike Srpske: - Zakon o Agenciji za bankarstvo Republike Srpske (“Službeni glasnik RS“ broj 67/07 – Prečišćeni

tekst i 40/11), - Zakon o bankama Republike Srpske (“Službeni glasnik RS“ broj 44/03, 74/04 i 116/11), - Zakon o mikrokreditnim organizacijama (“Službeni glasnik RS“ broj 64/06 i 116/11), - Zakon o obligacionim odnosima ("Službeni list SFRJ" broj 29/78, 39/85, 45/89 i 57/89 i "Službeni

Glasnik Republike Srpske“ broj 17/93, 3/96, 39/2003 i 74/04), - Zakon o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj ("Službeni glasnik RS" broj 6/12), - Zakon o zaštiti potrošača u Bosni i Hercegovini ("Službeni list BiH" broj 25/06), - Zakon o unutrašnjem platnom prometu (“Službeni glasnik RS“ broj 52/12), - Zakon o platnim transakcijama (“Službeni glasnik RS“ broj 12/01) i - Zakon o mjenici ("Službeni Glasnik Republike Srpske“ broj 32/01).

Pravila postupanja Ombudsmana za bankarski sistem Republike Srpske po obavještenju ili prigovoru

korisnika finansijskih usluga (“Službeni glasnik RS“ broj 111/11)

24

9. Ombudsman u osiguranju

Pravni osnov za uspostavljanje i djelovanje Ombudsmana u osiguranju sadržan je u odredbi člana

25. Zakona o društvima za osiguranje („Službeni glasnik RS“, broj: 17/05, 01/06, 64/06 i 74/10) i podzakonskim aktima:

Pravilniku o ombudsmanima („Službeni glasnik RS“, broj: 101/07 i 10/09), Pravilima postupka ombudsmana u osiguranju („Službeni glasnik RS“, broj: 10/09), i Kodeksu poslovne etike društava za osiguranje u Republici Srpskoj koji je u primjeni od 01.04.2009. godine i dostupan na službenoj internet stranici http://www.azors.rs.ba/azors/ombudsman.html ). Cilj uvođenja Ombudsmana u osiguranju je zaštita prava i interesa osiguranika, korisnika osiguranja i trećih oštećenih strana u slučaju spornih odnosa nastalih iz ugovora o osiguranju, od strane nezavisnih i nepristrasnih lica, na brz, efikasan i neformalan način vansudskim putem. Posredovanje Ombudsmana obuhvata različite radnje koje se preduzimaju radi rješavanja spora vansudski, pa tako donosi preporuke, pojedinačne, opšte ili organizuje, sastanak – posredovanje/medijacija u situacijama kada ocijeni da je to najpogodniji način u konkretnom slučaju.

10. Privredna komora Republika Srpska

Privredna komora Republike Srpske (u daljem tekstu: PKRS), Zakonom o zaštiti potrošača

navedena je kao jedan od nosilaca zaštite potrošača, odnosno subjekt odgovoran za zaštitu potrošača. Istim Zakonom Komora je nadležna da obezbjedi vansudsku zaštitu prava potrošača formiranjem organa za arbitražno rješavanje potrošačkih sporova.

Upravni odbor PKRS, na sjednici održanoj 30.01.2013. godine, usvojio je Pravilnik o Arbitražnom odboru za potrošačke sporove PKRS, kojim je propisan način rada Arbitražnog odbora, izbor članova, pravila i troškovi postupka pred Odborom. Takođe, Upravni odbor na istoj sjednici usvojio je i Odluku o visini i načinu plaćanja troškova pred Arbitražnim odborom za potrošačke sporove PKRS. Oba akta objavljena su na internet stranici Komore.

Javni konkurs za izbor članova Arbitražnog odbora, objavljen je 19. marta 2013. godine, na internet stranici Komore, ali do sada nije zaprimljena nijedna prijava.

11. Ministarstvo saobraćaja i veza

U skladu sa Zakonom o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj, Ministarstvo saobraćaja i veza nadležno je za usluge od opšteg ekonomskog interesa, i to: usluge telekomunikacija, poštanske usluge, usluge javnog prevoza putnika u gradskom, prigradskom i međugradskom saobraćaju, usluge autobuskih stanica, usluge prevoza putnika u željezničkom saobraćaju. Telekomunikacione usluge predstavljaju veoma važan segment ekonomskih usluga od opšteg interesa. U Republici Srpskoj na snazi je Zakon o telekomunikacijama ("Službeni glasnik RS" broj 19/96). Nadzor nad provođenjem ovog zakona i propisa donesenih na osnovu ovog zakona, vrši Ministarstvo saobraćaja i veza, dok inspekcijski nadzor vrši inspekcija za telekomunikacije. Zakonom o komunikacijama BiH ("Službeni glasnik BiH" broj 31/03), ostvareni su važni ciljevi novog regulatornog okvira Europske unije, kao što je donošenje tehnološki neutralne regulative te potpuno odvajanje regulacije programskih i drugih sadržaja od regulacije telekomunikacijske infrastrukture i prenosa informacija, a takođe su ugrađeni odgovarajući mehanizmi koji osiguravaju pojednostavljenje pristupa telekomunikacijskom tržištu, jačaju konkurenciju, stvaraju podlogu za konvergenciju

http://www.azors.rs.ba/azors/ombudsman.html

25

telekomunikacijskih usluga s uslugama informacijskog društva, djelotvornije štite korisnike usluga, potro-šače, te osiguravaju primjerenu zaštitu ličnih podataka i privatnosti korisnika usluga. Tim zakonom je uspostavljena nezavisna institucija - Regulatorna agencija za komunikacije (RAK), koja predviđa uspostavljanje i funkcionisanje zajedničkih i međunarodnih komunikacionih sredstava. Članom 4. istog zakona uspostavljeni su regulatorni principi telekomunikacija kojima su zaštićeni interesi svih korisnika telekomunikacionih usluga u smislu dostupnosti tih usluga, njihovog kvaliteta i cijena. Osnovni zadatak u području pružanja javnih usluga je potpuno usklađivanje propisa nadležnih iz ovih područja s članom 36. Zakona o zaštiti potrošača u BiH, koji se odnosi na način obračuna i naplatu obavljenih telekomunikacionih usluga. Poštanske usluge u Republici Srpskoj regulisane su Zakonom o poštanskim uslugama Republike Srpske ("Službeni glasnik RS" broj 30/10).Ovaj zakon je usklađen sa aktima Svjetskog poštanskog saveza i sa direktivama EU i Savjeta Evrope, čime je uspostavnjeno jedinstveno tržište, ukinut je monopol javnom poštanskom operateru i izvršena liberalizacija poštanskih usluga. Nadzor nad provođenjem ovog zakona i propisa donesenih na osnovu ovog zakona, vrši Ministarstvo saobraćaja i veza, dok inspekcijski nadzor vrši inspekcija za poštanski saobraćaj. Poštanske usluge znače usluge prenosa poštanskih pošiljki i sve druge usluge koje su navedene u nomenklaturi poštanskih usluga. Zakonom o poštama BiH („Službeni glasnik BiH“ broj 33/05) utvrđuju se osnovna pitanja organizacije i funkcionisanja poštanskog saobraćaja u Bosni i Hercegovini i poštanskog saobraćaja s drugim zemljama. Poštanske usluge vrše se u skladu sa uslovima koji su utvrđeni zakonom, opštim i posebnim uslovima za vršenje poštanskih usluga, aktima poštanskih operatera, kao i na osnovu ratifikovanih, odnosno potvrđenih međunarodnih konvencija, drugih međunarodnih akata i ugovora. Osnivanjem Agencije za poštanski saobraćaj BiH, kao regulatornog tijela pravno-statusno odvojenog od operatera poštanskog saobraćaja, jedan je od osnovnih elemenata regulatornog okvira ustanovljenog poštanskim direktivama Evropskog parlamenta i Savjeta Evrope. “Prevoz u drumskom saobraćaju,kao vitalna djelatnost razvijala se i razvija se znatno brže od drugih vidova saobraćaja. Sve ovo teško je zamislivo uz administrativno ograničavanje razvoja djelatnosti prevoza u drumskom saobraćaju. Uvažavajući potrebu racionalnije organizacije prevoza u drumskom saobraćaju, te ujednačavanju uslova za vršenje prevoza u drumskom saobraćaju,naročito u pogledu pristupa djelatnosti, te usaglašavanju sa evropskim smjernicama i uredbama, koje uređuju oblast prevoza u drumskom saobraćaju ovaj zakon omogućuje efikasniju primjenu, čija rješenja će omogučiti organima uprave efikasnije upravljanje u oblasti prevoza u drumskom saobraćaju. Zakon je posebnu pažnju posvetio korisnicima usluga prevoza –potrošači u sljedećem: 1. dostupnost javnog prevoza u drumskom saobraćaju svim korisnicima pod jednakim uslovima, 2. vršenje prevoza u drumskom saobraćaju na način kijim se obezbjeđuje maksimalna bezbijednost

putnika, kao i redovnost prevoza, 3. transparentnost uslova i postupka, kao i rezultata usklađivanja i registracije redova vožnje , te jasno

razgraničenje nadležnosti organa koji provode postupak i rješavaju po zahtjevima prevoznika, 4. nesmetano odvijanje djelatnosti prevoza u drumskom prevozu, 5. obezbjeđenje jednakih uslova za vršenje prevoza u drumskom saobraćaju za sve prevoznike. Precizno uređena ovlašćenja inspektora, propisana ovlašćenja u postupanju inspektora, proširena ovlaštenja na kontrolu tehničke ispravnosti vozila, zdravstvene preglede vozača, kontrolu vršenja javnih ovlaštenja, primjenu odredaba opštih akata jedinica lokalne samouprave i oduzimanja vozila takođe omogučavaju kvalitetno provođenje ovog zakona, a samim tim omogućava potrošačima kvalitetnu uslugu“. Napominjemo da je u Republici Srpskoj na snazi Zakon o prevozu u drumskom saobraćaju Republike Srpske („Službeni glasnik republike Srpske“,broj 111/08 i 50/10).

26

12. Udruženja potrošača u RS

Udruženja potrošača kao nosilac zaštite potrošača su udruženja osnovana u skladu sa zakonom kojim se uređuje osnivanje i pravni položaj udruženja, a čija oblast djelovanja je ostvarivanje zaštite potrošača. Nadležnosti udruženja za zaštitu potrošača određene su članom 125. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj.

Udruženja potrošača u Republici Srpskoj predstavljaju vrlo bitan subjekt u sistemu zaštite potrošača jer imaju ulogu posrednika između potrošača i nadležnih organa, inspekcija i drugih subjekata u RS kojima je zakonom propisana obaveza zaštite potrošača, a sve u cilju zaštite pojedinačnih i zajedničkih interesa potrošača.

U Republici Srpskoj djeluje osam udruženja za zaštitu potrošača, upisanih u odgovarajuću evidenciju koju vodi Ministarstvo trgovine i turizma Republike Srpske, a to su: 1. Udruženje građana "Pokret potrošača Republike Srpske", Banja Luka, 2. Udruženje potrošača "Zvono", Bijeljina, 3. Udruženje građana "Oaza", Trebinje, 4. Udruženje građana "ToPeeR", Doboj, 5. Udruženje građana "Don", Prijedor, 6. Udruženje građana "Zlatica", Zvornik, 7. Udruženje građana „Inicijativa za održivi razvoj“, Derventa, 8. Udruženje građana „Centar za afirmaciju mladih“, Šekovići.

IV – ZAKLjUČAK Programom za zaštitu potrošača Republike Srpske za 2013/14. godinu su određeni prioriteti na području zaštite potrošača koji su u skladu sa preuzetim obavezama iz Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evropske unije i Bosne i Hercegovine. Čitav proces jačanja sistema zaštite potrošača zavisiće od spremnosti svih nosilaca zaštite potrošača na izvršavanju utvrđenih zadataka i poštovanju navedenih rokova. Realizacija ovog programa u Republici Srpskoj uticaće na jačanje administartivne zaštite potrošača, podizanje javne svijesti o značaju zaštite potrošača, doprinijeće da potrošači u Republici Srpskoj postanu aktivni učesnici u ostvarivanju i zaštiti svojih prava.

DIO IV - Planirane aktivnosti institucija za 2013/2014 god. koje se odnose na oblast zaštite potrošača

MINISTARSTVO TRGOVINE I TURIZMA RS

R.b.

Aktivnost Očekivani rezultat/ Cilj/Svrha

Nosilac

Vremenski okvir u kojem se aktivnost realizuje 2013/2014 god.

1. Pružanje finansijske podrške udruženjima

Podsticanje razvoja i

Ministarstvo trgovine i

Kontinuirano

27

kroz sufinansiranje materijalnih troškova rada udruženja namjenskim budžetskim sredstvim,analiza izvještaja o radu udruženja

djelovanja udruženja potrošača-praćenje rada udruženja

turizma RS

2.

Finansiranja projekata namjenskim budžetskim sredstvima, koje realizuju udruženja za zaštitu potrošača na osnovu javnog konkursa

Podizanje javne svijesti potrošača o pravima i njihovoj zaštiti

Ministarstvo trgovine i turizma RS u saradnji sa udruženjima za zaštitu potrošača u RS

Treći kvartal 2013/2014. godine

3.

Podrška udruženjima za zaštitu potrošača u vansudskom rješavanju sporova pri arbitražnom odboru

Stvaranje uslova za pružanje pomoći i podrške potrošačima u ostvarivanju njihovih prava vansudskom zaštitom

Privredna komora RS i Zanatsko-preduzetnička komora RS u saradnji sa Ministarstvom trgovine i turizma RS

Kontinuirano

4.

Organizovanje radnih sasatanaka sa nosiocima zaštite potrošača –pružaocima usluga od opšteg ekonomskog interesa

Unapređenje prava potrošača korisnika usluga od opšteg ekonomskog interesa

Ministarstvo trgovine i turizma RS u saradnji ostalin resornim ministarstvima, subjekti – davaoci usluga i udruženja za zaštitu potrošača u RS

Kontinuirano

5.

Razmjena informacija i zajedničke aktivnosti na primjeni zakona o zaštiti potrošača u RS u vezi formiranja savjetodavnih tijela

Unapređenje saradnje sa lokalnom zajednicom

Ministarstvo trgovine i turizma, nadležni organi koji odlučuju o pravima i obavezama potrošača ekonomskih usluga na lokalnom nivou, udruženja potrošača

Kontinuirano

6.

Evidentiranje kršenja prava potršača u RS

Praćenje rada udruženja za zaštitu potrošača na polju pružanja pomoći potrošačima u rješavanju potrošačkih sporova

Ministarstvo trgovine i turizma RS u saradnji sa udruženjima za zaštitu potrošača u RS

Kontinuirano

7.

Održavanje Konferencije o pravima potrošača u RS

Razmjena iskustava iz oblasti zaštite prava potrošača sa ostalim nosiocima

Ministarstvo trgovine i turizma RS

Četvrti kvartal 2013/2014. godine

28

8.

Obilježavanje Svjetskog dana zaštite prava potrošača

Informisanje potrošača o njihovim pravima i ocjena stanja zaštite potrošača u RS

Ministarstvo trgovine i turizma RS

15. mart 2013/2014. godine

Sredstva za realizaciju aktivnosti predviđena su tekićim grantom za zaštitu potrošača u iznosu od 100.000,00 KM za 2013. god.

Planirana sredstva za 2014. god. – 100.000,00 KM

REPUBLIČKA UPRAVA ZA INSPEKCIJSKE POSLOVE RS (RUIP)

R.b.


Nosilac


1.

Kontrola bezbjednosti dječjih igračaka, kozmetike i drugih predmeta opšte upotrebe, inspekcijskim pregledima i ispitivanjem u akreditovanim laboratorijama

Sprečavanje prisustva na tržištu i povlačenje iz prometa predmeta opšte upotrebe koji nisu bezbjedni.

RUIP

Kontrole predmeta opšte upotrebe iz uvoza će se obavljati kod svake uvezene pošiljke 2013 i 2014. godine. Kontrole na unutrašnjem tržištu lokalne inspekcije će obavljati kontinuirano .

2.

Kontrola kvaliteta lijekova i medicinskih sredstava prisutnih u apotekama i specijalizovanim prodavnicama

Sprečavanje prisustva na tržištu i povlačenje iz prometa lijekova koji ne ispunjavaju propisane uslove kvaliteta ili im je protekao rok upotrebe

RUIP

Kontrola kvaliteta lijekova i medicinskih sredstava će se obavljati u svakoj kontroli apoteke i specijalizovane prodavnice kao jedna provjera u unaprijed pripremljenoj listi provjera ovuh ovjekata.

3.

Kontrola izdavanja računa za pružene usluge u zdravstvenim ustanovama

Postići cilj da svaka zdravstvena ustanova pacijentu izda račun za pruženu uslugu, izdati lijek ili kupljenu drugu vrstu robe

RUIP Kontrola izdavanja računa, kao redovna provjera će se obavljati kontinuirano .

4.

Planiranje i izvršenje proaktivnog i reaktivnog nadzora u saradnji sa potrošačima i

Najveći stepen zaštite potošača,imovine i životne sredine u segmentima: sigurnosti neprehrambenih artikala,

RUIP

Proaktivni nadzor u kontinuitetu 2013 i 2014 godine. Reaktivni nazor po zahtjevu potrošača i saznanja od

29

Udruženjima potrošača kvaliteta,načina upotrebe,garancije; sigurnost u domenu cijena svih proizvoda i svih usluga; korištenje žiga i deklaracije u skladu sa navedenim svojstvima, poštovanje prava potrošača u domenu reklamacija proizvoda.

drugih subjekata nadzora ili distributera (proizvođača), kontinuirano .

5.

Laboratorijska provjera usaglašenosti proizvoda sa definisanim zahtjevima Uzorkovanje i dostavljanje na laboratorijsko ispitivanje

Veći stepen usaglašenosti proizvoda sa zahtjevima

RUIP

Povremeno prema procjeni rizika i u skladu raspoloživim finansijskim sredstvima

6.

Saradnja sa udruženjima potrošača i drugim nadležnim institucijama. Razmjena informacija putem međunarodnih sistema za brzo obavještavanje (RASFF, RAPEX) Održavanje stalne komunikacije i intenziviranje iste u određenim okolnostima

Bolja komunikacija i razmjena informacija sa svim nosiocima zaštite potrošača

RUIP Kontinuirano

7.

Informisanje potrošača kroz medijsko predstavljanje planiranih i realizovanih inspekcijskih aktivnosti

Objektivno i pravovremeno informisanje potrošača

RUIP Povremeno po potrebi

8.

Potpuno primjenjivi propisi kroz davanje mišljenja i inicijativa za izmjenu propisa iz oblasti zaštite potrošača

Bolja saradnja između predlagača propisa i inspekcijskih organa i primjenljiviji propisi

RUIP Po potrebi

9.

Provođenja kampanja putem masovnih sredstava informisanja

Edukacija i podizanje svijesti potrošača i trgovaca o pravima i obavezama

RUIP Po potrebi

Za uzorkovanje i ciljano ispitivanje predmeta opšte upotrebe u 2013. godini je planirano 3.500,00 KM a u 2014. godini 5.000,00 KM.

30

MINISTARSTVO ZDRAVLjA I SOCIJALNE ZAŠTITE RS

R.b.


Nosilac


1.

Donošenje Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zdravstvenoj zaštiti

Usklađivanje sa drugim propisima, preciziranje određenih odredbi, te uvažavanja inicijative za izmjene i dopune od strane pravnih lica i pojedinaca

Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite

Juli 2013

2.

Imenovani zaštitnici prava osiguranih lica u svim poslovnicama FZO; (Zaštitnici prava su svakodnevno prisutni ne samo u poslovnicama Fonda, već i u zdravstvenim ustanovama i apotekama)

Obezbjeđivanje doslovnog poštovanja prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja u svrhu da pacijenti svoja prava ostvaruju na najlakši i najjednostavniji način.

Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske

Kontinuirano

3.

Sprovođenje redovnih mjesečnih anketa sa pacijentima u domovima zdravlja i bolnicama

Ispituju se stavovi pacijenata u vezi sa uslovima liječenja, odnosom medicinskog osoblja, organizacijom rada u zdravstvenoj ustanovi i sl. u svrhu poboljšanja pružanja zdravstvenih usluga

Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske

Kontinuirano

4.

Vodiči kroz prava iz zdravstvenog osiguranja

Proces informisanja osiguranika o njihovim pravima

Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske

Kontinuirano

5.

Izrada vodiča kroz prava iz zdravstvenog osiguranja (12 vodiča - o prijavi na zdravstveno osiguranje, pravima u bolnici i domovima zdravlja, pravu na izbor

Proces informisanja osiguranika o njihovim pravima


Kontinuirano

31

doktora, pravu na medicinska sredstva, produženu medicinsku rehabilitaciju, liječenje izvan RS, pravu na lijekove i dr.)

6.

Izrada brošure o FZO RS na engleskom jeziku

Uspostavljanje interaktivnijeg odnosa sa osiguranim licima


Kontinuirano

MINISTARSTVO INDUSTRIJE, ENERGETIKE I RUDARSTVA RS

R.b.


Nosilac


1.

Program zaštite socijalno ugroženih kategorija - potrošača električne enegije

Zaštita socijalno ugroženih kategorija stanovništva prema obavezama iz Memoranduma o razumjevanju o socijalnim pitanjima u kontekstu Ugovora o uspostavljanju Energetske zajednice Jugoistočne Evrope, čiji je potpisnik i Bosna i Hercegovina (poštujući član 3 (5) Evropske Direktive o električnoj energiji i gasu -2003/54/EC i 2003/55/EC

Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva u saradnji sa Ministarstvom rada i boračko invalidske zaštite i Ministarstvom zdravlja i socijalne zaštite.

Druga polovina 2013. godine

Prema preliminarnim informacijama dividenda Vlade po osnovu vlasništva u MH „ERS“ Matično preduzeće a.d. Trebinje za prošlu poslovnu godinu iznosi 4.773.642 KM. Iz navedenih sredstava će se provoditi program zaštite soc. ugr. kategorija, iako ovaj iznos može pokriti oko 50 % potreba (subvencionisanje oko 50.000 potrošača sa 120 kWh mjesečno).

MINISTARSTVO POLjOPRIVREDE, ŠUMARSTVA I VODOPRIVREDE RS (MPŠV)

R. b.


Nosilac Vremenski okvir u kojem se aktivnost realizuje

32

2013/2014 god.

1.

Donošenje Zakona o stočarstvu

Otklanjanja poteškoća sa primjenom i - usaglašavanje sa propisima/praksom u EU

MPŠV 2013

2. Donošenje Zakona o hrani

Otklanjanja poteškoća sa primjenom i - usaglašavanje sa propisima/praksom u EU 1. Sve referentne

laboratorije koje ispituju uzorke radiće u skladu sa međunarodnopriznatim procedurama i moraće biti akreditovane.

2. Ovlastiće se referentne laboratorije za pojedine vrste ispitivanja, koje će naročitoobuhvatati oblast hrane i hrane za životinje, ali i druge aspekte kao što je zdravlje životinja i bilja koji su uključeni u lanac hrane, odnosno tamo gde postoji potreba za preciznim analitičkim i dijagnostičkim rezultatima.

3. Ovlašćene referentne laboratorije će uspostaviti jedinstvene standarde,kriterijume i smjernice u oblasti laboratorijskog ispitivanja, a kroz referentne metode osigurati isti standard kod svih laboratorija

MPŠV 2013

33

uključenih u sistem službene kontrole.

3. Izmjene i dopune Zakona o lovstvu

Otklanjanja poteškoća sa primjenom i - usaglašavanje sa propisima/praksom u EU

MPŠV 2013

4. Donošenje potrebnih podzakonskih akata po usvajanju zakona

Uslovi i način primjene pojedini odredbi zakona

MPŠV Kontinuirano

5.

Podsticajna sredstva za uvođenje sistema kvaliteta i bezbjednosti hrane poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda

Uvođenje certifikacije i standarda dobre poljoprivredne prakse na imanjima i certifikacije organske proizvodnje

Agencija za agrarna plaćanja

Kontinuirano

6. Podrška organskoj proizvodnji

Certifikovana proizvodnja Agencija za agrarna plaćanja

Kontinuirano

7. Podsticajna sredsta za zbrinjavanje otpada

Zaštita prirode Agencija za agrarna plaćanja

2013

8. Podsticajna sredstva za poribljavanje

Zaštita prirore i ribljeg fonda


2013

9.

Premija osiguranja primarne poljoprivredne proizvodnje

Zaštita proizvođača i potrošača


Kontinuirano

10.

Podrška za opremanje labaratorija za kontrolu kvaliteta poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda od značaja za Republiku

Akreditacija ovlaštenih labaratorija koje su u postupku akreditacije


2013

11.

Podsticajna sredstva za zaštitu životinja

Sprovođenje dijagnostičkih mjera opasnih zaraznih bolesti i Akreditacija ovlaštenih labaratorija


2013

12. Podrška uvođenju novih tehnologija

Zaštita i bezbjednost proizvođača i potrošača


2013

Sredstva za realizaciju aktivnosti predviđena su planom ali nisu tačno definisana

MINISTARSTVO ZA PROSTORNO UREĐENjE, GRAĐEVINARSTVO I EKOLOGIJU RS

R. Aktivnost Očekivani rezultat/ Nosilac Vremenski okvir u

34

b. Cilj/Svrha kojem se aktivnost realizuje 2013/2014 god.

1.

Primjena donesenih zakonskih i podzakonskih akata: - izdavanje ovlašćenja za vršenje tehničkog pregleda, - izdavanje ovlašćenja za ocjenjivanje usaglašenosti građevinskih proizvoda i označavanje građevinskih proizvoda znakom usaglašenosti

Unapređenje rada u oblasti građevinarstva

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS

Kontinuirano

2.

Izmjena Zakona o grobljima i pogrebnoj djelatnosti i donošenje podzakonskih akata (Pravilnik o načinu određivanja dimenzija, izgled i uređenje dijelova groblja, objekata i pripadajućih prostora, Pravilnik o sadržaju i načinu vođenja grobišne evidencije, vođenje registra umrlih lica i potrebni obrasci)

Primjena zakonskih i podzakonskih akata iz komunalne oblasti od strane republičkih organa uprave i organa uprave jedinica lokalne samouprave


Kontinuirano

3.

Donošenje Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o privatizaciji državnih stanova

Definisanje načina plaćanja otkupne cijene državnih stanova putem obveznica


2013

4.

Izvještaj o stanju životne sredine u Republici Srpskoj i FBiH (BiH)

Informisanje javnosti o stanju u oblasti životne sredine


Kontinuirano

OMBUDSMAN ZA BANKARSKI SISTEM REPUBLIKE SRPSKE

R.b.


Nosilac


35

1.

Normativna djelatnost:

Priprema prijedloga smjernice u vezi sa osnovom i standardnim uslovima ugovaranja interkalarne kamate kao obaveze korisnika.

Sektor će predložiti promjene:

Odluke o minimalnim standardima za dokumentovanje kreditnih aktivnosti banaka

i usaglašavanje:

Pravila postupanja Ombudsmana za bankarski sistem Republike Srpske po obavještenju ili prigovoru korisnika finansijskih usluga

Usvajanje i primjena Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o bankama Republike Srpske

Org. jedinica Ombudsman

2013

2.

Postupanje po prigovorima i obavještenjima korisnika, pravno analitička obrada prigovora i obavještenja korisnika finansijskih usluga u svrhu ocjene njihove opravdanosti, izrada zahtjeva za izjašnjenje davalaca finansijskih usluga, prepoporuka ili prijedloga sektora za raspravljanje spornog odnosa, izrada odgovora korisnicima finansijskih usluga o opravdanosti prigovora ili obavještenja, sa obrazloženom primjenom važećih propisa i preporukom ili prijedlogom sektora u vezi sa daljim postupanjem - Posredovanje u mirnom rješavanju spornih odnosa izrada obavještenja o sastanku za posredovanje, ugovora o posredovanju, održavanje odvojenih

kontinuirano po prigovoru ili obavještenju


Kontinuirano

36

sastanaka sa strankama u postupku posredovanja, priprema i izrada sporazuma o nagodbi stranaka u postupku posredovanja, izrada akata o obustavljanju postupka posredovanja i njihovo dostavljanje strankama. - Priprema sadržaja za uspostavljanje informatičke podloge za potpunije informisanje i obavještavanje korisnika i davalaca finansijskih usluga u okviru portala Agencije - Preduzimanje aktivnosti potrebnih za promociju prijedloga sporazuma kojem pristupaju pojedinačne finansijske organizacije u vezi sa prihvatanjem preporuka Ombudsmana u spornim odnosima male vrijednosti

2014 2014

3.

Priprema prijedloga za koncipiranje finansijske edukacije stanovništva radi podrške tijelima nadležnim za izradu strateškog dokumenta u ovoj oblasti i promocija dobrih praksi i postupka mirnog rješavanja spornih odnosa

- Izrada odgovora i mišljenja na upit i zahtjev korisnika i finansijskih organizacija i drugih institucija u vezi sa primjenom propisa, saradnja sa kancelarijama međunarodnih organizacija u Bosni i Hercegovini na unapređenju regulatornog okvira i pripremi analiza i pregleda u oblasti zaštite korisnika finansijskih usluga,

kontinuirano i po potrebi


Kontinuirano

37

priprema prijedloga mišljenja i stavova Agencije po pitanju primjene propisa u poslovima osnovne djelatnosti (u okviru djelokruga poslova sektora.

Kao vanredne aktivnosti sektora moguće je i preduzimanji radnji neophodnih za postupanje nadležnih organizacionih dijelova Agencije u pripremi primjene korektivnih mehanizama u slučaju povreda propisa iz oblasti zaštite korisnika finansijskih usluga

Sredstva za realizaciju aktivnosti u okviru redovnog finansiranja iz sredstava Agencije za bankarstvo RS

OMBUDSMAN U OSIGURANjU RS

R.b.


Nosilac


1.

Rješavanje po podnesenim prigovorima i pokrenutim postupcima

redovna aktivnost Ombudsman u osiguranju

Redovna aktivnost

2.

Sačiniti i predložiti novi podzakonski akt –radni naslov Pravilnik o ombudsmanima u osiguranju

Smanjivanje broja podzakonskih radi lakšeg snalaženja, preciznije, jasnije propisivanje postupka

Ombudsman u osiguranju

Do kraja 2013

3.

Izrada novih obrazaca u vezi sapokretanjem postupka kod Ombudsmana u osiguranju

Olakšati podobnim podnosiocima pokretanje postupka, u skladu sa novim Pravilnikom


Po donošenju podzakonskog akta – očekivano do kraja 2013

4.

Izrada nove brošure- Informator o imovinskim osiguranjima

Edukacija građana o imovinskim osiguranjima

Ombudsman u osiguranju i službe Agencije

2013

5.

Izrada Vodiča za vansudsko rješavanje sporova iz osiguranja

Inf. o mogućnostima i prednostima vansudskog rješavanja sporova iz osiguranja


2014

6.

Izrada nove brošure- Informator o životnim osiguranjima

Edukacija građana o životnim osiguranjima

Ombudsman u osiguranju i službe Agencije

2014

PRIVREDNA KOMORA RS

38

R.b.


Nosilac


1.

Ponavljanje konkursa za izbor članova Odbora

Prijava dovoljnog broja kandidata za članove Odbora (12 članova) kako bi isti mogao da funkcioniše u praksi;

PKRS

Jun – Septembar 2013. g.

2. Izbor članova Odbora

- Imenovanje Komisije za izbor članova Odbora (pet članova); - Priprema prijedloga odluke o izboru članova Odbora; - Imenovanje članova Odbora od strane Upravnog odbora PKRS na prijedlog Komisije; - Spremnost Odbora da rješava potrošačke sporove;

PKRS

Jun – Septembar 2013. g.

3.

Rješavanje eventualnih sporova pred Odborom

Brži, kraći, efikasniji i jeftiniji način rješavanja potrošačkih sporova, sa tendencijom iznalaženja komrpomisnog rješenja za strane u sporu;

PKRS

Kontinuirano u zavisnosti od podnesenih tužbi

4.

Promocija alternativnih načina rješavanja potrošačkih sporova putem Odbora

- Podizanje svijesti o pravima i obavezama trgovaca i potrošača i mehanizmima zaštite potrošačkih prava; - Promocija Odbora i potrošačkih prava u okviru projekta Komore za zaštitu domaće proizvodnje - „Naše je bolje“;

PKRS

- Kraj 2013. – početak 2014. god.; - Septembar 2013. god.;

5.

Promocija aktivnosti Odbora u okviru PKRS putem projektnih

Pronalaženje finansijskih sredstava kod međunarodnih institucija i drugih organizacija i

PKRS i drugi nosioci zaštite potrošača

- Istraživanje potencijalnih organizacija/fondova za podnošenje aplikacije – kraj 2013. godine;

39

aktivnosti projekata u BiH, sa ciljem obezbjeđivanja sredstava za organizovanje većeg broja promotivnih aktivnosti (okrugli stolovi, flajeri, brošure...);

- Početak pisanja projektne aplikacije i podnošenje aplikacije -početak 2014. godine;

Oglašavanje na internet stranici Komore, oglašavanje u jednom dnevnom listu na teritoriji RS – 400,00 KM

150,00 KM/postupku

Izrada promotivnih materijala (flajera) ,Zavisi od budžeta Projekta

MINISTARSTVO SAOBRAĆAJA I VEZA RS

R.b.


Nosilac


1.

Organizovanje sastanaka sa jedinicama lokalne samouprave

Sprečavanje nelegalnog prevoza

Ministarstvo saobraćaja i veza, Republička uprava za inspekcijske poslove, Jedinice lokalne samouprave

2013

2. Štampanje letaka i plakata

Informisanje građana o značaju tehničkih pregleda vozila, sa aspekta bezbjednosti građana u saobraćaju;

Ministarstvo saobraćaja i veza;

Predviđena aktivnost se sprovodi u određenom periodu, pred godišnje odmore (juni-septembar);

3. Snimanje i emitovanje radijskog džingla

Informisanje građana o prednostima korišćenja javnog prevoza i o posljedicama korišćenja nelegalnog prevoza

Ministarstvo saobraćaja i veza;

Periodična aktivnost, koja se provodi u septembru, u okviru obilježavanja Međunarodne nedjelje mobilnosti;

Štampanje letaka i plakata - 5.000 KM

Snimanje i emitovanje radijskog džingla - 150 KM

MINISTARSTVO UPRAVE I LOKALNE SAMOUPRAVE RS

40

R.b.


Nosilac


1.

Sufinansiranje projekata/programa udruženja građana čija je primarna djelatnost zaštita potrošača

Informisanje potrošača o uslovima i načinu ostvarivanja zaštite svojih prva

Udruženje građana

2013. godina (treći i četvrti kvartal)

2.

Iniciranje aktivnosti jedinica lokalne

samouprave u pogledu sprovođenju odredbi Zakona o zaštiti potrošača koje su navedenim zakonom date u nadležnost jedinicama lokalne samouprave

Implementacija Zakona o zaštiti potrošača

Jedinica Lokalne samouprave

2014. godina (kontinuirano)

Sredstva za realizaciju aktivnosti - Sredstva tekućeg granta za udruženja od javnog interesa,Sredstva tekućeg granta za fondacije i udruženja građana

Udruženje Pokret potrošača, kao udruženje od javnog interesa ,primilo jeu 2012. godini iz odgovarajućeg granta 19.800,00 KM. Navedeni grant za 2013. godinu umanjen je za 50%.

UDRUŽENjA POTROŠAČA REPUBLIKE SRPSKE

R.b.


Nosilac


1.

Jačanje organizacionih i ljudskih kapaciteta udruženja za zaštitu potrošača u RS

Podizanje kvaliteta rada udruženja za zaštitu potrošača u RS

Udruženja za zaštitu potrošača u RS

Kontinuirano

2.

Konferencija o primjeni Zakona o zaštiti potrošača u RS

Ocjena dostignutog nivoa implementacije Zakona i razmatranje prijedloga eventualnih izmjena i dopuna zakona

Udruženja za zaštitu potrošača u RS u saradnji sa ostalim nosiocima zaštite potrošača

Konferenciju održati do septembra 2014.

3. Informisanje i edukacija potrošača i drugih

Podizanje nivoa svijesti potrošača u

Udruženja za zaštitu potrošača

Kontinuirano

41

učesnika na tržištu proizvoda i usluga putem: -održavanja radionica, -učešća naTV i radio

emisijama, - javnih printanih medija i štampanja promotivnih materijalia, priručnika, savjetnika, brošura, letaka i dr.

sljedećim oblastima:

-Prodaja proizvoda i pružanje usluga, -Odgovornost i garancija za proizvod i uslugu, -Usluge od opšteg ekonomskog interesa: komunalne usluge, električna energija, telekomunikacije, zdravstvene usluge, finansijske usluge, ... -Podaja na osnovu ugovora na daljinu (prodaja putem TV, radia i printanih materijalsa), -Elektronski instrumenti plaćanja, - Kvalitet i bezbjednost hrane

-Turistički paket aranžmani i vremensko korišćenje nepokretnosti u turizmu, -Nosioci zaštite potrošača, njihovi zadaci i odgovornosti, -Pravna zaštita potrošača.

u RS u saradnji sa ostalim nosiocima zaštite potrošača

4.

Održavanje radionica na Medicinskom fakultetu, u srednjim medicinskim školama i udruženjima medicinskih sestara i

tehničara o pravima pacijenata.

Informisanje zdravstvenih radnika o pravima pacijenata

Udruženja za zaštitu potrošača u RS u saradnji sa Ministarstvom zdravlja i socijalne zaštite RS

2014

5.

Praćenje cijena i primanja, te izračunavanje potrošačke korpe i kupovne moći stanovništva RS-a

Informisanje potrošača o cijenama, kvalitetu, kontrotli i bezbjednosti proizvoda i usluga.


Kontinuirano

42

6. Jedinstveno

obilježavanje Svjetskog dana zaštite potrošača

Obilježavanje dana potrošača u svim gradovima RS gdje postoje udruženja za zaštitu potrošača jedinstvenom akcijom u tržnim centrima


15. mart 2013/2014

7. Pružanje savjeta i pomoći potrošačima u sporovima sa trgovcima

Posredovanje u rješavanju potrošačkih sporova


Kontinuirano

8.

Unapređenje međusobne saradnje udruženja za zaštitu potrošača na entitetskom nivou

Promovisan rad Udruženja i utvrđeni standardi (ujednačenost) kvaliteta rada Udruženja


Kontinuirano

M I N I S T A R Maida Ibrišagić-Hrstić, dipl.inž.arh.