ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞIÇalışma Genel Müdürlüğü

2014 - 2023

MEVCUT DURUM RAPORU

MEV

CU

T D

UR

UM

RA

POR

U

MEVCUT DURUM RAPORU

2014 - 2023

2014 - 2023

UİS Koordinasyon KuruluNurcan ÖNDERŞeref KAZANCIEbru Öztüm TÜMERBaşak BOZDEMİRÖzge ÖZTÜRK

www.uis.gov.truis@csgb.gov.tr

17 Haziran 2015Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı/ANKARA

ULUSALİSTİHDAM STRATEJİSİ

MEVCUT DURUM RAPORU

SUNUŞ

6/5/2014 tarihinde Yüksek Planlama Kurulu tarafından kabul edilen ve 30/5/2014 tarihli ve29015 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ulusal İstihdam Stratejisinin “İzleme, Değerlendirme ve Koordinasyon” başlıklı Dördüncü Bölümünde; Eylem Planlarının “İzleme ve Değerlendirme Kurulu” tarafından yılda iki kez izleneceği ve değerlendirileceği belirtilmiştir. Bu kapsamda, 1. İzleme ve Değerlendirme Kurulu, her bir tedbirden sorumlu kamu kurum/ kuruluşlarının ilgili Genel Müdür/Başkanından oluşan Kurul Üyeleri ve işçi-işveren konfederasyonlarının temsilcilerinin katılımı ile ilk toplantısını 24 Aralık 2014 tarihinde gerçekleştirmiştir. Söz konusu toplantıda, Stratejideki gerekli revizyonlar yapılarak, dört tedbirin tamamlandığı değerlendirilmiş, on üç yeni tedbir eklenmiş ve 2015-2016 yılları için uygulanacak olan tedbir sayısı 216 olarak belirlenmiştir.

2. İzleme ve Değerlendirme Kurulu toplantısı ise her bir tedbirden sorumlu kurum/kuruluşun tedbirlere ilişkin son dönem faaliyetlerini görüşmek üzere 17 Haziran 2015 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

Kurul toplantısı öncesinde, 216 tedbirden sorumlu kurum/kuruluşlardan alınan bilgiler esas alınarak güncel durum dokümanı hazırlanmış ve Kurul Üyeleri ile paylaşılmıştır.

Bakanlığımız Müsteşarı başkanlığında gerçekleşen Kurul toplantısında; dört temel politika ekseni ile yedi sektör kapsamında güncel gelişmeler ve uygulamada karşılaşılan sorunlar değerlendirilmiştir.

Söz konusu toplantıda sonrasında Toplantı Tutanağı ve kurumlar bazında yapılan çalışmaların yansıtıldığı Mevcut Durum Raporu katılımcılarla paylaşılmış, yapılan katkılar değerlendirilerek “2. İzleme ve Değerlendirme Kurulu Toplantısı Mevcut Durum Raporu” hazırlanmıştır.

Mevcut Durum Raporuna katkı sunan Kurul Üyelerine ve tüm katılımcılara teşekkürlerimizi sunarız.

Nurcan ÖNDER Genel Müdür

Ulusal İstihdam Stratejisi, 6 Mayıs 2014 tarihindeYüksek Planlama Kurulu (YPK) tarafından kabul edilmiş,

30 Mayıs 2014 tarihli ve 29015 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

İçindekilerMEVCUT DURUM TASLAK RAPORU

Kısaltmalar III

BİRİNCİ BÖLÜM

TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ

I. Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi 3

II. İşgücü Piyasasında Güvence ve Esnekliğin Sağlanması 38

III. Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması 59

IV. İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi 94

İKİNCİ BÖLÜM

SEKTÖR STRATEJİLERİ

I. Bilişim Sektörü 115

II. Finans Sektörü 126

III. İnşaat Sektörü 135

IV. Sağlık Sektörü 147

V. Tarım Sektörü 159

VI. Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü 174

VII. Turizm Sektörü 189

Ek-1 Koordinasyon Kurulu - Yürütme Kurulu 200

Ek-2 Katılımcı Listesi (Kurul Üyeleri) 201

Ek-3 Katılımcı Listesi (Kurul Üyeleri Dışında) 203

KısaltmalarAile Sosyal Destek Programı ASDEP

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ASPB

Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği AKTOB

Aktif İşgücü Piyasası Programları AİPP

Ankara Sanayi Odası ASO

Araştırma-Geliştirme AR-GE

Avrupa Birliği AB

Avrupa Birliği Teknik Destek ve Bilgi Değişim Mekanizması TAIEX

Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat

Avrupa İşçi Sendikaları Konfederasyonu ETUC

Avrupa Kamu İşverenleri ve İşletmeleri Merkezi CEEP

Avrupa Konfederasyonu Eurociett

Avrupa Konseyi EC

Avrupa Rehberlik Merkezi EUROGUIDANCE

Avrupa Sanayi ve İşverenler Konfederasyonları Birliği UNICE

Avrupa Sosyal Modeli ASM

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu BDDK

Başbakanlık İletişim Merkezi BİMER

Bilgi İletişim Teknolojisi BİT

Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu BTYK

Bilim ve Teknoloji İnsan Kaynağı BTİK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı BSTB

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi UNWOMEN

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNDP

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ÇSGB

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi ÇASGEM

Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi WTTC

Dünya Turizm Örgütü UNWTO

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü OECD

Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı EKPSS

Etkin Rehberlik ve Denetim Yoluyla Kayıtlı İstihdamın Teşviki Operasyonu KİT-UP

Gayrısafi Yurtiçi Harcama GSYH

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı GTHB

Hayat Boyu Öğrenme HBÖ

İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulu İİMEK

İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sektörel Operasyonel Programı İKGSOP

II III

İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri İTKİB

İstihdam Teşviklerinin Etki Analizi Projesi İTEAP

İstihdam ve Sosyal Reform Programı ESRP

İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı SIDA

İş Geliştirme Merkezi İŞGEM

İş Sağlığı ve Güvenliği-Yönetim Sistemi İSG-YS

İşbaşı Eğitim Programı İEP

İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin İyileştirilmesi Projesi İSGİP

Kadın İş Geliştirme Merkezleri KİŞGEM

Kamu İhale Kurumu KİK

Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı IPA

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler KOBİ

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı KOSGEB

Meslek Yüksek Okulu MYO

Mesleki Becerilerin Geliştirilmesi Projesi MESGEP

Mesleki Bilgi Rehberlik ve Danışmanlık MBRD

Mesleki Eğitim Kursu MEK

Mesleki Yeterlilik Kurumu MYK

Milli Eğitim Bakanlığı MEB

Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu OSBÜK

Organize Sanayi Bölgesi OSB

Özellikle Kız Çocuklarının Okula Devam Oranlarının Artırılması Projesi KEP

Sosyal Güvenlik Kurumu SGK

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı SYDV

Şartlı Eğitim ve Sağlık Yardımları ŞESY

Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri ŞÖNİM

Teknoloji Geliştirme Merkezi TEKMER

Teknoloji Transfer Ofisi TTO

Toplum Yararına Programlar TYP

Türk Akreditasyon Kurumu TÜRKAK

Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği TÜSİAD

Türk Standartları Enstitüsü TSE

Türkiye Belediyeler Birliği TBB

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu TÜBİTAK

Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği TÜBİSAD

Türkiye Büyük Millet Meclisi TBMM

Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK

Türkiye İş Kurumu İŞKUR

Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu TÜRK-İŞ

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu TİSK

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TOBB

Türkiye Otelciler Federasyonu TUROFED

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu TRT

Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü TODAİE

Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi TYÇ

Türkiye’de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi İSGİP

Uluslararası Çalışma Örgütü ILO

Uluslararası Yetişkin Becerilerinin Ölçülmesi Programı PIAAC

Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu YOİKK

Yüksek Planlama Kurulu YPK

Yükseköğretim Kurulu YÖK

Kısaltmalar

IV V

10 1

BİRİNCİ BÖLÜMTEMEL POLİTİKA EKSENLERİ

2 3

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 1. MEVCUT DURUM

Eğitim, tarihsel süreç içerisinde toplumların gelişmesine katkı sağlayan en önemli etkenlerden birisi olarak bireylere toplumsal hayatın devamı için gerekli bilgi ve becerileri kazandırarak ülkelerin kalkınmasında itici bir role sahiptir. Kalkınmanın en önemli dinamiklerinden birisi olan sanayileşme sürecinin çağın koşullarına uygun bir şekilde gerçekleşmesi için nitelikli/beceri düzeyi yüksek işgücü ihtiyacının karşılanmasında eğitim ile istihdam arasındaki ilişkinin sağlam bir şekilde kurulması oldukça önemlidir. Küreselleşme sürecinde ülkelerin karşı karşıya kaldığı en önemli sorunlardan birisi olan işsizlik sorununun çözülmesinde, istihdamın artırılmasında eğitim önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’de eğitim durumuna göre istihdam oranlarına bakıldığında eğitim düzeyi arttıkça istihdam oranlarının da yükseldiği gözlenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçlarına göre; en yüksek istihdam oranları yüksekokul ve fakülte mezunlarında görülürken, en düşük istihdam oranları ise okuma yazma bilmeyenlerde görülmektedir. İşgücüne katılma oranlarına bakıldığında işgücüne katılma oranlarının toplam nüfus içerisinde yüzde 50,9 okur-yazar olmayanlarda yüzde 18,2 ve yükseköğretim düzeyinde eğitim alanlarda yüzde 80,3 olduğu görülmektedir. İşgücüne katılma oranlarına cinsiyet açısından bakıldığında ise erkeklerde işgücüne katılma oranı yüzde 70,6 iken; kadınlarda bu oranın yüzde 30,7 seviyelerinde kaldığı görülmektedir (TÜİK Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, Mart 2015). Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından istihdamın korunmasına ve artırılmasına, işsizlerin mesleki niteliklerinin geliştirilmesine, işsizliğin azaltılmasına ve özel politika gerektiren grupların işgücü piyasasına kazandırılmasına yardımcı olmak üzere aktif işgücü hizmetleri kapsamında mesleki eğitim kursları, işbaşı eğitim programları, girişimcilik eğitim programları, toplum yararına programlar (TYP) ve diğer kurs, program, proje ve özel uygulamalar düzenlenmektedir. Aktif İşgücü Programları kapsamında temel faaliyetleri “Mesleki Eğitim Kursları, Girişimcilik Eğitim Programları, İşbaşı Eğitim Programları, TYP’ler bulunmaktadır. Ulusal İstihdam Stratejisi Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi Temel Politika Ekseninde ise; erişilebilir bir eğitim sistemi içerisinde herkese okul öncesinden başlayarak temel beceri ve yetkinlikler kazandırılması, genel ve mesleki eğitimin kalitesinin ve etkinliğinin artırılması, Hayat Boyu Öğrenme (HBÖ) kapsamında açık öğrenme ortamlarının oluşturulması ve HBÖ’nün özendirilmesi, eğitim-işgücü piyasası arasında uyumun sağlanması, Aktif İşgücü Piyasası Politikaları (AİPP) yaygınlaştırılarak etkinliğinin artırılması, eğitim sistemi ve AİPP ile proje merkezli yenilikçiliğin ve girişimciliğin desteklenmesini kapsayan 6 öncelikli alan içerisinde 42 tedbir bulunmaktadır. Bu tedbir maddelerinden 10 tanesinde Milli Eğitim Bakanlığı(MEB), 6 tanesinde Yükseköğretim Kurulu (YÖK), 3 tanesinde Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), 16 tanesinde İŞKUR, 1 tanesinde Maliye Bakanlığı, 6 tanesinde Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), 1 tanesinde ise Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) sorumlu kuruluş olarak yer almaktadır. Eylem maddelerinin 13 tanesi sürekli eylem maddesi olup; 9 tanesi 2014 yılına, 13 tanesi 2015 yılına, 6 tanesi ise 2016 yılına kadar süresi olan eylemlerdir. Farklı öğrenim ve yaş seviyelerindeki bireylerin istihdam edilebilirliklerini ve sosyo-kültürel gelişimlerini sağlamak amacıyla; bilgi, beceri ve yeterliliklerini geliştirerek, öğrenmeye erişimlerini artırarak öğrenen bireyden, öğrenen topluma ve öğrenen Türkiye’ye doğru bir dönüşümü gerçekleştirmek hedefiyle oluşturulan Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2018), Yüksek Planlama Kurulu (YPK) 13.05.2014 tarih ve 2014/7 kararı onaylanmış ve 16.07.2014 tarih ve 29062 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

4 5

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tablo 1: Aktif İşgücü Programları

Kurs Türü 2015 Ocak - Haziran Dönemi

Açılan Kurs Sayısı

Katılan Kursiyer Sayısı

Erkek Kadın Toplam

Çalışanların Mesleki Eğitimi 337 6678 1097 7775

İşbaşı Eğitim Programı (İEP) 28.203 31.956 31.695 63.651

Mesleki Eğitim Kursu (MEK) (İstihdam Garan-tili)

1109 11.361 19.277 30.638

UMEM (MEK) 751 6.626 6.390 13.016

MEK (İstihdam Garantisiz) 951 3.970 17.329 21.299

Girişimcilik Eğitim Prog. 683 9.251 8.400 17.651

UMEM (İEP) 566 964 577 1.541

MEK (Özel Politika) 1.221 9.124 17.438 26.562

Engelli Kursu (Komisyon Kaynaklı) 161 924 749 1.673

Engelli Kursu (Kurum Kaynaklı) 7 63 33 96

Hükümlü Kursu (Kurum Kaynaklı) 28 413 71 484

Eski Hükümlü Kursu (Kurum Kaynaklı) 1 0 0 0

TYP 4555 153.805 95.309 249.114

KAYNAK: İŞKUR

Tablo 2: Aktif İşgücü Programları İçinde Eğitime Ayrılan Kaynak(Nisan 2015)

YıllarTahsis Edilen Kaynak

(Milyon TL)Kullanılan Kaynak

(Milyon TL)Harcama Oranı

(%)

2009 472 306 64,8

2010 494 392 79,3

2011 996 409 41

2012 1.488 1.122 75,4

2013* 1,598,4 1.050,3 65,7

2014* 1.832,0 1.258,3 68,7

2015* 3.585,3 1.008,6 28,1

KAYNAK: İŞKUR

2015-2017 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Programın büyüme politikalarında “Eğitim sisteminde, bireylerin kişilik ve kabiliyetlerini geliştiren, hayat boyu öğrenme yaklaşımı çerçevesinde işgücü piyasasıyla uyumunu güçlendiren, fırsat eşitliğine dayalı, kalite odaklı dönüşümün sürdürülecektir” ifadesi yer almaktadır. Onuncu Kalkınma Planı ve Ulusal İstihdam Stratejisi belgemizde eğitim istihdam ilişkisini güçlendirilmesine yönelik politika tedbirleri belirlenmiş, bu konu özellikle vurgulanmıştır. 2014-2018 dönemini Plan’da yer alan öncelikli dönüşüm programlarından “Temel ve Mesleki Becerilerin Geliştirilmesi Programı” bu çerçevede oluşturulmuştur. Söz konusu Programda

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ eğitim sisteminin işgücü piyasasıyla uyumlaştırılması, eğitim çağındaki gençlerin temel

becerilerinin geliştirilmesi, genç işgücünün temel becerilerinin geliştirilmesi, sanatsal ve sportif faaliyetlerin geliştirilmesi ve mesleki yeterliliklerin artırılması bileşenlerinden oluşmaktadır. YPK’nın 13.05.2014 tarih ve 2014/7 kararı onaylanmış ve 16.07.2014 tarih ve 29062 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olan Türkiye Hayat Boyu Öğrenme (2014-2018) Strateji Belgesi ve Eylem Planı, toplumda farkındalığı artırmak, dezavantajlı kesimler başta olmak üzere herkes için HBÖ fırsatlarını yaygınlaştırmak ve yeni kurulmakta olan hayat boyu öğrenme sistemini güçlendirilmek üzerine odaklanmaktadır. Söz konusu belgede “Toplumda HBÖ Kültürü ve Farkındalığının Oluşturulması, HBÖ Fırsatlarının ve Sunumunun Artırılması, HBÖ Fırsatlarına Erişimin Artırılması, Hayat Boyu Rehberlik ve Danışmanlık Sisteminin Geliştirilmesi, Önceki Öğrenmelerin Tanınması Sisteminin Geliştirilmesi, HBÖ İzleme ve Değerlendirme Sisteminin Geliştirilmesi” önceliklerine yer verilmiştir. Öncelikler altında yeralan 29 tedbir maddesi kapsamında çalışmalar yürütülmektedir Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından koordine edilen Uluslararası Yetişkin Becerilerinin Ölçülmesi Programı (PIAAC) kapsamında ülkemizde gerçekleştirilen çalışmalar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), Avrupa Birliği (AB) Koordinasyon Dairesi Başkanlığı ve İŞKUR tarafından ortaklaşa yürütülmektedir. İşgücünün sahip olduğu becerilerin daha verimli ve tesirli şekilde ekonomiye kazandırılmasına katkıda bulunmayı amaçlayan söz konusu Proje, 16-65 yaş grubu arasındaki yetişkinlerin eğitim seviyeleri ile işgücü piyasasındaki durumlarını değerlendirmektedir. Projeye ülkemiz de dahil (I. tur ve II. tur) toplam 33 ülke katılmıştır. Ülkemizin dahil olduğu II. tur çalışması 2011-2016 yıllarını kapsamaktadır. Pilot ve ana çalışma olmak üzere iki aşamadan oluşan Projenin pilot çalışma faaliyetleri 2013 yılında tamamlanmış olup ana çalışma faaliyetleri 2015 yılının ikinci yarısında neticelenecektir. 2016 yıllında ise projenin raporlama süreci gerçekleştirilecektir. YPK’nın 06.05.2014 tarihli ve 2014/5 sayılı kararı ile yürürlüğe girmiş olan Türkiye Mesleki ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2018)’nında 3 politika ekseni, 8 öncelik bulunmaktadır. “Mesleki ve Teknik Eğitime Erişim” politika ekseni altında “1.1. Mesleki ve Teknik Eğitime Erişim İmkânları Geliştirilecektir.” önceliğine; “Mesleki ve Teknik Eğitimde Kapasite” politika ekseni altında “2.1.Mesleki ve Teknik Öğretim Programları Geliştirilecek ve Yeterlilik Sistemi Güçlendirilecektir.”, “2.2. Mesleki ve Teknik Eğitimde Mesleki Rehberlik ve Kariyer Gelişimi Güçlendirilecektir.”, “2.3. Mesleki ve Teknik Eğitimde Etkin ve Verimli Bir Yönetim Sistemi Oluşturulacaktır.”, “2.4. Mesleki ve Teknik Eğitimde Etkin ve Sürdürülebilir Bir Finansman Yönetimi Sağlanarak Okul ve Kurumların Eğitim Ortamları Geliştirilecektir.” ve “2.5. Mesleki ve Teknik Eğitimde Kalite Güvence Sistemi Kurulacaktır.” önceliklerine; “Mesleki ve Teknik Eğitim İle İstihdam” politika ekseni altında ise “3.1.Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurum Öğrencileri ve Mezunlarının İş Piyasasına Geçişleri Desteklenecektir.”, “3.2. MTE Okul ve Kurum Öğrenci ve Mezunlarının Ulusal ve Uluslararası Hareketliliği Etkinleştirilecektir.” önceliklerine yer verilmiştir.

6 7

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Erişilebilir bir eğitim sistemi içerisinde herkese okul öncesinden başlayarak temel beceri ve yetkinlikler kazandırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 1.1 Eğitime erişimde özel gruplara (kız çocukları, engelli çocuklar, coğrafi konum sebebiyle veya sosyo ekonomik açıdan olumsuz koşullarda yaşayan çocuklar) odaklanılarak bu grupların eğitime erişimi ve devamının önündeki engeller kaldırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB), İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İlköğretim Kurumlarına Devam Oranlarının Artırılması Projesi ile hazırlanan Okuma Yazmaya Giriş Eğitim Planı ve Öğretmen Kılavuz Kitabı uygulanmaya başlamıştır. Devamsızlık nedenlerinin belirlenmesi amacıyla Öğrenci İzleme Modülü hazırlanmıştır. Kamuda farkındalık oluşturmak adına hazırlanan kamu spotu filmi onay için Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna sunulmuştur. İlköğretim Kurumlarına Devam Oranlarının Artırılması Projesi kapsamında, 03-09.05.2015 tarihleri arasında Madrid ve Lizbon’a çalışma ziyareti yapılmiştır. Devam oranlarının arttırılmasına yönelik olarak bu ülkelerde yapılan sistem geliştirme çalışmaları incelenerek, ilgili ülkelerin okullarına ve eğitim bakanlıklarına ziyaret gerçekleştirilmiştir. Karşılıklı soru ve cevaplarla eğitim sistemi karşılaştırması yapılmıştır. Kurum Standartları 27.03.2015 tarihinde yurt genelindeki okul öncesi eğitim kurumları ile ilkokul, ortaokul ve Yatılı Bölge Okullları (YBO)’nda açılmıştır. 01.07. 2015 tarihine kadar veri girişleri devam edecektir. Sistem içerisinde okula erişim sağlanamayan ve devam konusunda sorunlar yaşayan çocukların tespit edilerek, yerel ve merkezi düzeyde iyileştirici politikaların yapılmasına katkı sağlanacaktır.

1- Kız Çocuklarının Okula Devam Oranının Arttırılması Projesi (KEP-2) Özellikle Kız Çocuklarının Okula Devam Oranlarının Artırılması Projesi-2 (KEP-2);Projenin amacı, özellikle kız çocuklarının ilk ve orta öğretim düzeyinde devam oranlarını arttırmak, iş gücünün mesleki beceri ve yeterliliklerini arttırmak ve ailelerin eğitimin önemi konusunda bilinçlenmelerini sağlamaktır.

Özellikle Kız Çocuklarının Okula Devam Oranının Arttırılması Projesinin (KEP-2) Teknik

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Destek Bileşeni 23.03.2015 tarihi itibarıyla başlamış bulunmaktadır. Projenin başlangıç

toplantısı 27.03.2015 tarihinde yapılmıştır. NUTS II bölgesindeki 43 ilde yerel kurum, kuruluş ve sivil toplum kuruluşları okullaşmaya yönelik mevcut sorunları belirleme, çözüm önerileri geliştirme ve uygulama olanağı sunulmuştur. Hibe programına başvuran projeler değerlendirme aşamasındadır. Projenin hedeflerine yönelik proje faaliyetleri gerçekleştirilecektir. Hibe programına başvuran projelerin sözleşmeleri tamamlandıktan sonra, projelerin tematik izlemeleri başlayacaktır. 2- Hazırlık aşamasında olan “Engelli Olan Çocuklar İçin Kapsayıcı Erken Çocukluk Eğitimi Projesi. 3- ASPB koordinatörlüğünde Sağlık Bakanlığı ve MEB (Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ile Temel Eğitim Genel Müdürlüğü) ortaklığında AB Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) 4 kapsamında “Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Operasyonu” Operasyon Tanımlama Belgesi hazırlanmıştır. Söz konusu proje, 12 pilot ilde kurulması öngörülen 20 “Sosyal Hizmet Koordinasyon Biriminde” ve 44 okulda yürütülecektir. Romanların yoğun olarak yaşadığı yerlerde sosyal içermenin desteklenmesi projesinin amacı öğrencilerin nitelikli devamını sağlamak gelişimlerini desteklemekdir. Sosyal içermenin arttırılması amacıyla 12 il, 44 pilot okul ve sosyal hizmet birimleri ile çalışılacaktır. Proje illeri Ankara, Adana, Balıkesir, Edirne, Eskişehir, Hatay, İstanbul, İzmir, Kırıkkale, Manisa, Mersin, Tekirdağ illeridir. Okullara konteynır eklenecek ve ders dışı eğitim materyalleri hazırlanacaktır. Proje 36 ay sürecek olup henüz ihale sürecindedir. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için her tür ve kademede özel eğitim hizmetlerine erişimin ve niteliğin artırılması kapsamında çalışmlar devam etmektedir. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için açılacak okul/kurumlara yönelik standartların geliştirilmesi kapsamında çalışmalar devam etmektedir. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylere yönelik özel eğitim hizmetlerinin iyileştirilmesi amacıyla AB kaynaklı Özel Eğitimin Güçlendirilmesi Projesi çıktıları kapsamında geliştirilen modellere yönelik çalışmlar devam etmektedir. Projenin ara rapor sunum toplantısı Sayın Bakanımızın katılımıyla Temmuz ayında Ankara’da gerçekleştirilecektir.Proje kapsamında alınan kararların uygulanmasına ilişkin çalışmalar öngörülen takvim doğrultusunda yapılacaktır.

Mesleki Becerilerin Geliştirilmesi Projesi (MESGEP); MESGEP’de; özel politika gerektiren gruplara, ilgi ve yetenekleri göz önüne alınarak meslek edindirmek, bu becerilerini üst seviyelere çıkararak mesleki yeterlilik kazandırmak, mesleki teknik eğitim kurumlarındaki insan kaynakları kapasitesini arttırmak amaçlanmıştır. Proje’ de; ülkemizdeki işsizliğin en büyük etkeni olan mesleksiz bireylerin, özellikle ve öncelikle özel politika gerektiren gruplarının mesleki beceri edinmeleri öncelikli hedeftir. Bu kapsamda hedef kitlede; ortopedik, zihinsel, görme ve işitme engelliler ile hükümlüler/eski hükümlüler, güvenlik sebebiyle göç edenler, muhtaç durumdaki dul/yetimler ve şiddet gördüğü için evinden ayrılmış kadınlar bulunmaktadır. 04.05.2015 tarihinde www.mesgep.meb.gov.tr internet sayfasından alınan verilere göre; 35 il toplamında12.237 kişi kurs programlarına başvuru yapmıştır. Proje kapsamında eğitime alınan 7.634 kişiden 6.000’i kursu bitirip belge almaya hak kazanmıştır.

8 9

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Proje’nin ara rapor sunum toplantısı Sayın Bakanımızın katılımıyla Temmuz ayında Ankara’da

gerçekleştirilecektir. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitime erişimlerini artırmak ve sunulan özel eğitim hizmetlerinin niteliğini iyileştirmek için yapılacak çalışmalar kapsamında gerçekleşen faaliyetler: • Özel eğitim ihtiyacı olan ve sağlık problemleri nedeni ile örgün eğitim kurumlarından doğrudan yararlanamayan bireyler için sunulan evde eğitim veya hastanede eğitim hizmetlerinin niteliğinin arttırılması ile ilgili çalışımalar yürütülmüştür. Bu kapsamda MEB ile SEBİT Eğitim ve Bilgi Teknolojileri A.Ş. arasında imzalanacak protokole istinaden evde eğitim hizmetinden yararlanan ilkokul, ortaokul ve lise öğrencilerinin “Vitamin” ve “Lise Go” online eğitim platformlarından ücretsiz olarak yararlanmaları sağlanacaktır. • Valiliklerce iletilen talepler doğrultusunda özel eğitim okul/kurumlarının açılması ile ilgili iş ve işlemler yürütülmüş olup bu kapsamda 2015 yılının ilk altı aylık döneminde özel eğitim ihtiyacı olan bireyler için 14 farklı ilde 22 özel eğitim okul/kurumu açılmıştır. • Bulunduğu ilde bir okul/kuruma yerleştirilemeyen görme, işitme veya ortopedik engelli bireylerin özel eğitim meslek liselerine yatılı olarak yerleştirilmeleri ve nakilleri ile ilgili iş ve işlemler yürütülmüştür. • Özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin ortaöğretim kademesinde sunulan eğitim hizmetlerine erişimini arttırmak üzere MEB, Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı ortaöğretim kurumları bünyesinde özel eğitim iş uygulama merkezi ve özel eğitim mesleki eğitim merkezi programlarının uygulanacağı özel eğitim sınıfları açılması, açılan bu sınıfların işleyişine ilişkin usul ve esaslar belirlenmesi ve e-Okul Yönetim Bilgi Sisteminde tanımlanması ile ilgili iş ve işlemler yürütülerek konuya ilişkin valiliklere gerekli duyurular yapılmıştır. • 2015 Yılı Hizmetiçi Eğitim Faaliyetleri kapsamında Bütünleştirme Uygulamaları Semineri Eğitici Eğitimi Kursu, Özel Öğrenme Güçlüğü Uygulamaları Semineri, Özel Eğitim Uygulamaları Semineri, Erken Çocukluk ve Okulöncesi Dönemde Özel Eğitim Hizmetleri Semineri, Okul Öncesi Dönemde Özel Eğitim Hizmetleri Semineri olmak üzere toplam yedi hizmetiçi eğitim faaliyeti yapılması planlanmıştır. Bu kapsamda söz konusu eğitim faaliyetlerinden standart programlarının içeriği hazırlanarak MEB Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğüne gönderilmiştir. • 16-27.03.2015 tarihleri arasında Mersin Öğretmenevinde 81 katılımcıyla “Bütünleştirme Uygulamaları Eğitici Eğitimi Kursu” gerçekleştirilmiştir. • ASPB ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı arasında imzalanan “Engelsiz Bilişim Projeleri İşbirliği Protokolü”ne istinaden yürütülen 3.El Projesi kapsamında dağıtılacak olan “Engelli Erişebilirlik Cihazı ve Tablet Bilgisayar”ların her tür ve kademedeki resmi okulda öğrenim gören özel eğitim ihtiyacı olan 1000 öğrenciye dağıtılması sürecine ilişkin yapılan pilot uygulama yürütülmüştür. • Özel eğitim hizmetlerinin niteliğinin arttırılması amacıyla Genel Müdürlüğümüzce 11-15.05.2015 tarihleri arasında Ankara Plaza Otel’de 60 katılımcıyla “Erken Çocukluk, Okul Öncesi Dönem ve Özel Eğitim Hizmetleri” Çalıştayı düzenlenmiştir.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

1.2 Okul öncesi eğitimde yaygınlaştırma çalışmaları geliştirilerek sürdürülecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Yerel Yönetimler Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Yapılan çalışmalar öngörülen takvim doğrultusunda sürdürülecektir. Dezavantajlı bölgelerde bulunup fiziki yetersizlik nedeniyle erken çocukluk eğitiminden faydalanmayan çocukların maduriyetini gidermek adına 26 atıl bina/sınıf erken çocukluk eğiitmi merkezine dönüştürülmüştür. Bu çalışmalar neticesinde erken çocukluk eğitimi merkezi sayısı 115’e yükseltilmiştir. Maddi durumu yetersiz çocukların okul öncesi eğitimden faydalanması için çocukların kırtasiye, giyim,temizlik vb. giderlerinde kullanılmak üzere “Aylık 25 TL ile Bir Çocuk Okul Öncesinde Kampanyası” kapsamında ocak ayında 849 çocuğa maddi destek sağlanmıştır. 652 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları bünyesinde kurulan çocuk gelişimi ve eğitimi alanı ile ilgili mevzuat düzenleme yetkisi Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğüne verilmiştir. MEB Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği hükümlerine göre mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları bünyesindeki Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Alanının atölyesi niteliğinde faaliyetlerini sürdüren 36-66 aylık çocukların eğitiminin yapıldığı uygulama sınıflarında Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 72 inci maddesinde de belirtildiği üzere 03.06.1938 tarih ve 3423 sayılı Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Mesleki ve Teknik Öğretim Okulları Döner Sermayesi Hakkında Kanun kapsamında mali ve muhasebe işlemleri döner sermaye mevzuatı hükümlerine göre gerçekleştirilmektedir. İlgili mevzuat hükümleri doğrultusunda okul öncesi eğitimde tam gün eğitim yapılması ve yaygınlaştırması sağlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.3 Yükseköğretimde okullaşma oranı yükseltilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK - Yüksek Öğretim ve Yurtdışı Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, İçişleri Bakanlığı,Kalkınma Bakanlığı , Maliye Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bütün üniversitelerde mevcut altyapı, bina ve tesis eksikliklerinin giderilmesiyle ilgili çalışmalar devam etmektedir. Sürekli olan bu faaliyet üniversitelerde ihtiyaca göre ilgili üniversitelerce planlanmaktadır. Üniversiteler

10 11

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ kendi öz kaynakları, bütçe vb. imkanlarla bu tür faaliyetleri yürütmektedirler. Özellikle son

yıllarda yükseköğretim alanındaki genişlemeyle birlikte yükseköğretim brüt okullaşma oranı 2014 yılı itibarıyla yüzde 81,41’e ulaşmıştır. Ayrıca 2014 yılı sonunda 176 olan üniversite sayısı Mayıs 2015 itibarıyla 184’e yükselirken yaklaşık 5.5 milyon olan öğrenci sayısı 6.062.886’ya yükselmiştir. Bu durum, 2015 yılı yükseköğretim okullaşma oranının artacağını göstermektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 2. Genel ve mesleki eğitimin kalitesi ve etkinliği artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Mesleki ve teknik eğitim veren özel okulların desteklenmesi ve yenilerinin açılabilmesi amacıyla özel sektör finansal olarak teşvik edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), İŞKUR,, Maliye Bakanlığı, YÖK, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Özel sektör tarafından açılan mesleki ve teknik eğitim veren okulların 26.11.2014 tarihi itibari ile MEBBİS modülünden alınan verilere göre Anadolu Sağlık Meslek Liseleri dahil 427 özel meslek teknik eğitim lisesi açılmıştır. Bunların 19’u organize sanayi bölgesinin içindedir. Organize Sanayi Bölgelerindeki (OSB) Mesleki Teknik Okulları Yöneticileri ile toplantı yapılmıştır.Okullarla sanayi işbirliğinin güçlendirilmesi, yeni okullar için OSB’lerde yer tahsisi sorunlarının araştırılması, Mezun veren Okullarla istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi, OSB’lerde neden mesleki teknik okullar açılmalı konuları ile ilişkili olarak 12.05.2015 tarihinde sektör temsilcileri ile bir günlük çalıştay yapılmıştır. MEB ve Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) işbirliğinde “II. OSB Eğitim Zirvesi” 12.05.2015 tarihinde Ankara Sanayi Odası (ASO) I. OSB Konferans Salonunda gerçekleştirilmiştir. Söz konusu programa, OSBÜK Başkan Yardımcısı Ahmet Kaya ve Yönetim Kurulu Üyeleri, MEB Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürü Ömer Faruk Yelkenci, bakanlık yetkilileri ve OSB temsilcileri olmak üzere yaklaşık 100 kişi iştirak etmiştir. Programın açılış konuşmaları bölümünde konuşan OSBÜK Başkan Yardımcısı Ahmet KAYA, özellikle 90’lı yıllarda mesleki eğitimin ihmal edilmesi, malum sebeplerle meslek liselerinin üniversiteye girişlerinin zorlaştırılarak itibarsızlaştırılması sonucu; sanayide nitelikli ara personel sıkıntısı azami seviyeye yükseldiğini ifade etmiş ve bu durumun halen devam etmekte olup, fabrikaların duvarlarının daimi iş ilanlarının bulunduğu bilbordlar haline geldiğini eklemiştir.

Bugün itibarıyla ülkemizde 292 OSB bulunmakta olup, bunlardan 212 OSB işletme aşamasında

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ olup, 61 bin sanayi tesisinde 1,6 milyondan fazla istihdam sağlanmaktadır. Bu sebeple, 2023

ekonomik hedeflerimizin gerçekleşmesi için OSB’lerin ve sanayimizin diğer sorunları yanında nitelikli iş gücü sorununa da çözüm bulunması gerekmektedir. Bu durum OSBÜK tarafından 2011 yılında zamanın Milli Eğitim Bakanı Sayın Ömer Dinçer Beye anlatılmış ve Organize Sanayi Bölgelerine meslek lisesi açma ve işletme yetkisi ve devlet desteği talep edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucu talebimiz yerinde görülerek 4.07.2012 tarih ve 6353 sayılı Kanun ile 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 12 nci maddesinde değişiklik yapılarak OSB’lerde açılacak mesleki ve teknik eğitim okullarının teşvik edilmesi yasalaşmıştır. Programda Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürü Ömer Faruk Yelkenci, mesleki ve teknik eğitim okullarının önemine vurgu yaptığı konuşmasında, OSB’lerde açılan mesleki ve teknik okullarının tüm OSB’lerde yaygınlaştırılması gerektiğini belirterek, zirvenin gerçekleştirilmesinden dolayı OSBÜK Yönetim Kuruluna teşekkür etmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 İl Sanayi ve Ticaret Odalarının mesleki eğitime katkı yapması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: TOBB - Mali Sosyal Politikalar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, MEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları:UMEM Beceri’10 Projesi - Birliğimiz, ÇSGB, İŞKUR, MEB ve TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi işbirliğinde işgücü piyasasının ihtiyaçları doğrultusunda nitelikli eleman yetiştirilmesi ve işgücü piyasasına kazandırılması amacıyla UMEM Beceri’10 projesi yürütülmektedir. - Yerelde oda/borsalar, İŞKUR ve Milli Eğitim İl Müdürlükleri işbirliğinde yürütülen projede, bugüne kadar yaklaşık 180 bin kişi eğitim almış, bunların 110 binden fazlası istihdam edilmiştir. - Oda/borsalar bu proje ile İŞKUR işbirliğinde, piyasanın nitelikli işgücü talebini tespit ederek, ihtiyaca yönelik eğitim ve istihdam faaliyetleri yürütmektedir. Teknik Öğretmen ve Öğretim Elemanlarına İşyeri Eğitimi Sağlanması - MEB, YÖK, TOBB, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) ve Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) işbirliğinde 12.09.2013 tarihinde bir protokol imzalanmıştır. - Protokol kapsamında, meslek öğretmenlerinin ve yüksekokullarda görev yapan teknik

12 13

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ öğretim görevlilerinin, özel sektör işyerlerinde eğitim almasını amaçlamaktadır.

- Oda, borsalar aracılığıyla 2015 yılında meslek liselerinde eğitim veren toplam 300 alan öğretmeninin özel sektörde eğitim görmesi sağlanacaktır. Oda ve Borsalar nezdinde yürütülen diğer faaliyetler: MYK Sınav ve Belgelendirme Merkezleri - Antalya Ticaret ve Sanayi Odası, Alanya Ticaret ve Sanayi Odası, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası ve Ankara Sanayi Odası, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından bazı alanlarda mesleki yeterlilik sertifikası vermek üzere sınav ve belgelendirme merkezi olarak yetkilendirilmiştir. - Başta çok tehlikeli ve tehlikeli meslekler olmak üzere diğer alanlarda da sınav ve belgelendirme çalışmaları yürütülmektedir. - Ayrıca oda ve borsalar tarafından ulusal meslek standardı ve ulusal yeterlilik hazırlama çalışmaları yürütülmektedir. Eğitim Merkezleri - Bursa Ticaret ve Sanayi Odası bünyesinde kurulan BUTGEM başta olmak üzere Fatsa Ticaret ve Sanayi Odası, Ceyhan Ticaret Odası vb. oda ve borsalar bünyesinde eğitim merkezleri kurularak, sanayi sektörleri başta olmak üzere işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu eğitimler, bu merkezlerde düzenlenmektedir. - Konya Ticaret Odası bünyesinde de kapsamlı bir eğitim merkezi kurulma çalışmaları devam etmekledir. - Ankara Sanayi Odası başta olmak üzere bazı odalar, illerinde bulunan Organize Sanayi Bölgelerinde meslek lisesi kurmuştur. Ankara Sanayi Odası tarafından yürütülen başarılı çalışmalar neticesinde, OSB bünyesinde kurulan meslek lisesi, kısa zamanda tercih edilen bir okul haline gelmiştir. Söz konusu tedbire ilişkin, ayrıca MEB tarafından, 3308 sayılı Kanun ve Diğer Bazı Konularda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun taslağında tedbir ile ilgili gerekli değişiklik yapılması planlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.3 MEB Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü ve Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’ne bağlı okul/kurumların atölyeleri modernize edilerek örgün ve yaygın öğretim ile işgücü eğitimlerinde kullanılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, İçişleri Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret b)

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, İçişleri Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

Maliye Bakanlığı, Mülki İdareler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 1. Maddesinde belirtilen amaç doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması için okul/kurumların atölye ve laboratuvarları ile okulların yönetim, pansiyon ve anaokulu binalarının gelişen teknoloji ve sektör ihtiyaçları doğrultusunda kullanılabilmesi için donatım standartlarının belirlenmesi ve taslak mimari çizimlerinin yapılması hedeflenmiştir. Bu amaçla 2015 yılının ilk 6 ayında güncellenmesi tamamlanarak uygulamaya konulan; 1.Bilişim Teknolojileri, 2.Büro Yönetimi, 3.Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri, 4. İnşaat Teknolojisi, 5. Kimya Teknolojisi,6. Muhasebe ve Finansman, 7. Makine Teknolojisi, 8. Pazarlama ve Perakende, 9. Raylı Sistemler Teknolojisi, 10.Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme, 11.Elektrik –Elektronik Teknolojisi, 12.Gazetecilik, 13.Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri, 14.Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri, 15.Mobilya ve İç Mekân Tasarımı, 16.Motorlu Araçlar Teknolojisi, 17.Radyo-Televizyon, 18.Tasarım Teknolojileri, 19.Ulaştırma Hizmetleri, 20.Yenilenebilir Enerji Teknolojileri alan dallarında iş sağlığı ve güvenliği donatımı dâhil edilerek 187 atölye ve 92 laboratuarın taslak standart donatım listeleri hazırlanmış, donatım maliyetleri tespit edilerek dosyalanmıştır. 1.Bilişim Teknolojileri, 2.Büro Yönetimi, 3.Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri, 4. İnşaat Teknolojisi, 5. Kimya Teknolojisi, 6. Muhasebe ve Finansman, 7. Makine Teknolojisi, 8. Pazarlama ve Perakende, 9. Raylı Sistemler Teknolojisi, 10.Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme alan dallarında çalışılan standart donatım listelerine göre 53 atölye ve 43 laboratuarın iş sağlığı ve güvenliği ile ergonomik ve verimlilik esasına dayalı olarak mimari plan ve projeleri çizdirilmiştir. Bu eylem ile ilgili olarak ayrıca, “Türkiye Mesleki ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2018)” de 2.4.3 tedbir maddesi 1. faaliyette mevcut durum analizi yapılacak, 2. faaliyette veri tabanı oluşturulacaktır. Gerekli mevcut bilgiler alındıktan sonra Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile koordine sağlanarak standartlara uygun atölye ve laboratuvarlar yapılarak örgün ve yaygın öğretim ile işgücü eğitimlerinde kullanılacaktır. İŞKUR ve Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünce de kurslarda kullanılmaktadır. Atölyelerin modernize edilebilmesi için mevcut alt yapının belirlenmesi ve gerekli raporların hazırlanarak durumun görülmesi amacıyla veri tabanı oluşturmak için veri tabanında yer alacak veri giriş bilgilerine ihtiyaç duyulmuştur. Bunun için 07.05.2015 tarihinde toplantı yapılmış ve bir komisyon çalışmasına ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı ile görüşülmesine karar verilmiştir. İlgili tarafların katılımıyla toplantı yapılarak listeler hazırlanmıştır. Diğer Mesleki ve Teknik Eğitim alanları için Haziran 2015 planlaması yapılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

14 15

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

2.4 Meslek yüksekokulları yapı ve işleyiş olarak etkinleştirilmek üzere yeniden yapılandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK - Eğitim Öğretim Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Meslek Yüksek Okullarının (MYO) nasıl yapılandırılacağı konusundaki çalışmalar yapılmış ve tamamlanmıştır. Bu kapsamda yapılan bazı önemli çalışmalar şunlardır: 1- 6611 sayılı (torba) yasayla 2547 sayılı Kanun’un 3 (ı) maddesinde yeralan MYO tanımında değişiklik yapılarak, toplam 2 yıl veya 6 dönem (trimester) olarak öngörülen MYO eğitiminin yarısının okul yarısının işyeri eğitimi şeklinde yapılmasına imkân sağlanması amaçlanmıştır. Madde 2547/3(ı): (Değişik: 13.02.2011-6111/170 md.) Meslek Yüksekokulu: Belirli mesleklere yönelik nitelikli insan gücü yetiştirmeyi amaçlayan, yılda iki veya üç dönem olmak üzere iki yıllık eğitim-öğretim sürdüren, önlisans derecesi veren bir yükseköğretim kurumudur. 2- 6611 sayılı (torba) yasayla Mesleki ve Teknik Yükseköğretim de 3308 sayılı kanun kapsamına alınmıştır. Bu kapsamda mesleki teknik yükseköğretim öğrencileri de iş yeri eğitimi (stajları) sırasında hastalık ve kazalara karşı sigorta edilecek ve sigorta masrafları ilgili yükseköğretim kurumu tarafından sağlanacaktır. 3- 6611 sayılı (torba) yasayla Mesleki ve Teknik Yükseköğretim Kurumu öğrencilerine işyeri eğitimi (staj) sırasında net asgari ücretin yüzde 30’u ödenecektir hükmü eklenmiştir. 4- En az on işçi çalıştıran işyeri sahiplerine stajyer öğrenci alma zorunluluğu getirilmiştir. 10 işçi sayısı Bakanlar Kurulu kararı ile 5’e indirilebilir. 5- MYO’nun bölüm ve programlarının ISCED’97 ve ISCO’88 gibi uluslararası eğitim alanı ve meslek sınıflandırmalarına göre yeniden adlandırılarak düzenlenmesine dair karar doğrultusunda MYO’ların bünyesindeki tüm bölüm ve programlar ISCED’97 ye göre yeniden adlandırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 3. Hayat Boyu Öğrenme (HBÖ) kapsamında açık öğrenme ortamları oluşturulacak ve hayat boyu öğrenme özendirilecektir. Tedbir No ve Adı: 3.1 Zorunlu eğitim dışındaki öğrenme fırsatları çeşitlendirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: YÖK, İŞKUR, Meslek Kuruluşları, Sosyal Taraflar c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı, 1343 yaygın eğitim kurumunda Nisan 2015 itibarıyla 2283 çeşit farklı seviye sürede genel/mesleki kurs programı mevcut olup, katılmak isteyen tüm bireylere ücretiz kurs verilebilmektedir. Zorunlu eğitim dışına çıkan bireylere açık öğretim imkanı sunulmaktadır. Açıköğretim okullarında 2014-2015 eğitim-öğretim dönemi verilerine göre 1.250.298 kişi eğitim almaktadır. Ayrıca, açıköğretim liselerine şubat ara döneminde 120.000 yeni kayıt alınmıştır e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.2 Bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanılarak uzaktan eğitim uygulamaları yaygınlaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: YÖK, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Özel Sektör Temsilcileri, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Uzaktan eğitim uygulamalarını kapsayan mevzuat düzenlemesi (Hayat Boyu Öğrenme Kurumları Yönetmeliği) devam etmektedir. Ayrıca, Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü bünyesinde hazırlanan Eğitim Bilişim Ağı projesinde açık öğretim öğrencilerine yönelik uzaktan eğitim olanaklarının yer alması için çalışmalar devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.3 Hayat boyu öğrenme portalı kurulacak, bu çerçevede kamu ve özel kesim ile sosyal taraflar ve STK’lar tarafından gerçekleştirilen tüm eğitimlere ilişkin bilgiler bu portalda toplanacaktır a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, TÜİK, YÖK, Sivil Toplum Kuruluşları, Sosyal Taraflar c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Türkiye’de hayat boyu öğrenme veri tabanı

16 17

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ (HBÖ Web Portalı) kurulmuş www.hbo.gov.tr adresinden hizmet vermektedir. Bu veritabanı,

hayat boyu öğrenme faaliyetleri hakkında bilgileri içermektedir. Mevcut Web Portalı MEB ve İŞKUR bünyesindeki öğrenme ve istihdam fırsatlarını içermektedir. Ancak, hayat boyu öğrenme sistemi hakkında daha fazla bilgi temin etmek amacıyla, Web Portalı hayat boyu öğrenme hizmeti veren diğer kurum ve kuruluşların verilerini de içerecek şekilde geliştirilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 4. Eğitim-işgücü piyasası arasında uyum sağlanacaktır. Tedbir No ve Adı: 4.1 Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ) hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK - Sınav ve Belgelendirme Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, YÖK, İŞKUR, Meslek Kuruluşları, Sosyal Taraflar c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MYK koordinasyonunda yürütülen Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ)- Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (AYÇ) referanslama çalışmaları kapsamında 2014 yılı içinde; Referanslama Raporu Yazım Ekibi tarafından gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda TYÇ’nin AYÇ ile referanslanmasını ve Avrupa Yükseköğrenim Yeterlilikler Çerçevesi (AYA-YÇ) ile uyumluluğunu da içeren bütünleşik bir rapor olan “Türkiye Referanslama Raporu Taslağı” hazırlanarak Referanslama Komitesinin görüşüne sunulmuştur. Referanslama Komitesinin görüş ve önerileri doğrultusunda iyileştirilen Türkiye Referanslama Raporu Taslağı resmi istişare sürecine hazır hale getirilmiştir. TYÇ-AYÇ referanslama çalışmalarının tamamlanması, Referanslama Raporuna yönelik istişare sürecinin tüm paydaşların katılımı ile gerçekleştirilmesi ve üzerinde ulusal mutabakat sağlanan Referanslama Raporu’nun AYÇ Danışma Grubuna sunulması için “AYÇ Ulusal Koordinasyon Noktası 2015 Projesi” için başvuru işlemleri MYK tarafından tamamlanmış olup proje başlatılmıştır. Resmi istişare sürecinin başlayabilmesi için öncelikle MEB, YÖK ve MYK ile birlikte ve tüm tarafların görüşü alınarak hazırlanan TYÇ Yönetmelik Taslağı ve eki TYÇ Belgesi’nin Bakanlar Kurulu tarafından onaylanması gerekmektedir. Bu kapsamda MYK Yönetim Kurulu Kararı gereğince ÇSGB’ye sunulan TYÇ Yönetmeliği ve eki TYÇ Belgesi, Bakanlığımızın 02.10.2014 tarihli ve 92770479/010/21 sayılı yazısıyla Bakanlar Kuruluna arz edilmek üzere Başbakanlığa sunulmuştur. TYÇ Yönetmeliğini değerlendirmek üzere Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü tarafından 12.11.2014 tarihinde gerçekleştirilen toplantıda, daha önce mutabık kalınan çeşitli hususlarda farklı görüş bildiren bazı bakanlık ve kurum temsilcilerinin muhalefetiyle karşılaşılmıştır. Başbakanlık yetkilileri ihtilaflar giderildikten sonra Yönetmeliğin Bakanlar Kuruluna sunulacağını ifade etmiştir.

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ TYÇ Yönetmeliği ve TYÇ’ye yönelik ihtilaf noktalarının ortadan kaldırılması ve kanun

boşluklarının giderilmesi amacıyla, 5544 sayılı MYK Kanununun 23/A Maddesiyle ilgili değişiklik önerisi hazırlanmış, bu öneriler 23.04.2015 tarihli 29335 Sayılı Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı Kanun ile yasalaşmıştır. TYÇ Yönetmeliğinin ve eki TYÇ belgesinin Bakanlar Kurulu tarafından onaylanmasının ardından Türkiye Referanslama Raporu taslağına yönelik ulusal istişare süreci başlatılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.2 İş piyasasının önceliklerine göre belirlenen ulusal meslek standartları hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK - Meslek Standartları Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, YÖK, İŞKUR, Meslek Kuruluşları, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 11.05.2015 tarihi itibarıyla; kamu ve sivil toplum kuruluşlarıyla 23 sektörde 774 meslek standardının hazırlanmasını kapsayan 90 işbirliği protokolü yapılmıştır. Protokoller çerçevesi 593 ulusal meslek standardı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Protokoller kapsamında 114 meslek standardı üzerinde çalışmalar devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.3 MYK’nın kurumsal kapasitesinin idari ve mali yönden güçlendirilmesine ilişkin gerekli hukuki düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK - Hukuk Müşavirliği b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MYK’nın kurumsal kapasitesinin idari ve mali yönlendirilmesi yönelik düzenlemelere 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda yer verilmiş olup, bu tedbirde çalışmalar tamamlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

18 19

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

4.4 Resmi Gazete’de yayımlanan ulusal meslek standartları ortaöğretim düzeyinde bir yıl içinde eğitim programlarına yansıtılacak ve takip eden eğitim yılında uygulamaya konulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: YÖK, MYK, İŞKUR, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mesleki ve teknik eğitim örgün ortaöğretim programwları ulusal meslek standartları ve ulusal yeterlilikler referans alınarak sektör, üniversite ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin de katılımı ile güncellenmekte ve Talim ve Terbiye Kurulu Kararı ile uygulamaya konulmaktadır. Bu kapsamda 22 alan 104 dala ait öğretim programları güncelleme çalışması devam etmektedir. Söz konusu tedbire ilişkin, işbirliği yapılan kurum olan İŞKUR tarafından Kurumları tarafından düzenlenen mesleki eğitim kursları, MYK tarafından belirlenen standartlara uygun olarak düzenlendiği belirtilmiştir.Ayrıca, söz konusu standartlara göre MEB veya üniversiteler eğitim programlarını revize etmektedirler. İşgücü piyasasına göre programların revize edilmesi için gerekli yazışmalar MEB ile yapıldığı bilgisi verilmiştir. 11-15.05.2015 tarihleri arasında Antalya’da Program Geliştirme Komisyon Çalışması yapılmış olup toplantıda alınan kararlar ise; Mesleki ve Teknik Ortaöğretim okullarında uygulanan 22 alan 104 dalda Antalya Falez Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde 5 gün süreyle 78 Katılımcı ile Yeterliliğe Dayalı Modüler Öğretim Programları geliştirme faaliyeti planlanmıştır. Faaliyet gerçekleştirilmiş olup çalışılan alanlara ait ulusal meslek standartları ve ulusal yeterlilikler ile uluslararası standartlar ve sınıflamalar dikkate alınarak alanların yeterlilik tablosu ve işlem analiz formları hazırlama çalışmalarına devam edilmektedir. Çalışmaların Aralık 2015 tarihinde tamamlanması planlanmakta olup hazırlanan taslak öğretim programlarının sektör program komitesi istişare sürecine bu tarihten itibaren başlanılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 4.5 Resmi Gazete’de yayımlanan ulusal meslek standartları yükseköğretim düzeyinde bir yıl içinde eğitim programlarına yansıtılacak ve takip eden eğitim yılında uygulamaya konulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, MYK, İŞKUR, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Yükseköğretimde müfredat belirleme yetkisi

üniversite senatolarındadır. Üniversiteler, çağın ve ülkenin değişen koşullarına ve ihtiyaçlarına göre müfredatları sürekli olarak gözden geçirmektedir. Gerekli değişikliklerle ilgili üniversitelerimizde çalışmalar başlatılmış; her bir program için yeterlikler, ilgili beceriler, program eğitim amaçları, öğrenim çıktıları ve benzeri tanımlanmıştır. Bu tanımlamalara göre, müfredat, ders içerikleri, sınav şekilleri ve benzeri yeniden tasarlanmaktadır. Ayrıca, üniversitelerimizde yürütülen akreditasyon ve kalite çalışmaları bu tür düzenlemeleri de kapsamaktadır. Çünkü bu çalışmalar, üniversitelerin mevcut durumunu sorgulamalarına, uzun vadeli hedefler koyarak bu hedeflere varabilme adına kendilerine misyon biçebilmelerine, kendilerini sürekli olarak iç ve dış rakipleriyle de mukayese ederek bulundukları durumu ve konumu sorgulamalarına, iç ve dış değerlendirmelere açık olmalarına ve çağın değişen koşullarına ve ihtiyaçlarına göre dinamik bir şekilde yenilenebilmelerine fırsat vermektedir. Birçok üniversitemizde, bölümler bazlı akreditasyon çalışmaları yürütülmektedir. Bu çalışmalar, üniversitelerin başta özel sektör olmak üzere doğrudan işbirliği halinde oldukları paydaşları ile etkileşimlerini disipline etmekte ve geliştirmektedir. Son yıllarda, bu ve benzeri uluslararasılaşma (Bologna süreci gibi), kalite yönetimi ve akreditasyon çalışmaları neticesinde üniversitelerimizde farklı programlarda, uygulanmakta olan müfredatlarda uluslararası eğilimleri, çağın değişen koşulları, teknolojide yaşanan hızlı değişimleri ve paydaş beklentileri dikkate alınarak önemli değişikler yapılmıştır. “Sürdürülebilir gelişme” anlayışıyla yapılan bu değişimler, günden güne daha iyiyi arama arzusuyla devam edecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.6 MBRD Hizmetleri çerçevesinde İŞKUR ve MEB hizmetleri artırılıp yaygınlaştırılacaktır. Bu çerçevede İŞKUR söz konusu hizmetleri kısa vadede gerektiğinde hizmet alımı yoluyla sağlayacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, Meslek Kuruluşları, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mesleki Bilgi Rehberlik ve Danışmanlık (MBRD) doğrultusunda tarafların ortak çalışmasına zemin oluşturan ve Kurumumuzun sekreterya görevini üstlendiği MEDAK toplantıları 3 ayda bir yapılarak meslekler ve Meslek Bilgi Dosyaları üzerine çalışmalar yürütülmektedir. Ayrıca Kurumumuz mesleki rehberlik boyutunda MEB’le işbirliği halinde faaliyetlerini sürdürmektedir. MEB’e bağlı ortaokul ve liselerde ilk iki sayısı dağıtılan Meslek Seçimine Destek dergisinin üçüncü sayısının hazırlığı tamamlanarak iş ve meslek danışmanları tarafından okullarda düzenlenen seminerlerde öğrencilere dağıtılması amacıyla İl Müdürlüklerine gönderilmiştir. İllerde yapılması planlanan “Meslek Tanıtım Günleri”yle üniversite tercihleri öncesinde öğrencilere yardımcı olmak amaçlanmaktadır. Meslek Tanıtım Günlerine ilişkin iyi örnekler incelenmiş ve bu etkinliklerin icra aşamasına geçilmiştir. Meslek Tanıtım Günleri, temel olarak mesleğin, erbabı tarafından tanıtılması şeklinde kurgulanmıştır. İl Müdürlüklerince belirlenecek program çerçevesinde Türkiye’de en çok tercih edilen 9 meslek dahil birçok

20 21

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ mesleğin tanıtılması planlanmaktadır. Meslek Tanıtım Günleriyle yanlış meslek seçiminin

bireysel ve toplumsal anlamdaki olumsuz etkilerinin giderilmesi, Kurumumuzun bilinirliği ve tanınırlığının artırılması ve kariyer yolunda gençlerimizin yalnız kalmaması amaçlanmaktadır. Bu hizmet vasıtasıyla, İŞKUR’un özel politika gerektiren gruplara yönelik hizmetlerine bir yenisi daha eklenmiş olacaktır. Nisan sonu itibarıyla yaklaşık 2500 genç bu faaliyetlere katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.7 Bireylere eğitimde yatay ve dikey hareketlilik fırsatları sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, İŞKUR, YÖK c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Örgün eğitimde 9 uncu sıınflarda ortak haftalık ders çizelgesi uygulanmaktadır. Onuncu sınıfta alan eğitimi, 11 ve 12 nci sınıflarda ise alanlara ait dal eğitim uygulanmaktadır. Mesleki Açık Öğretim Lisesinden örgün eğitim programlarına, örgün eğitim programlarından da mesleki açıköğretim lisesine (yatay) geçiş mümkündür. Ayrıca örgün mesleki ve teknik okullardan mezun olan öğrenciler ile Mesleki Açık Öğretim Lisesinden mezun olanlar alanlarının devamı niteliğindeki Meslek Yüsek Okullarına sınavsız olarak (dikey) geçiş yapabilmektedir. Örgün mesleki eğitim verilen alanlardan mevzuatla düzenlenmiş alanlar(örn. denizlcilik, havacılık, sağlık sektörü alanları) dışındaki tüm alanlarda mesleki açık öğretim programları da mevcuttur. MEB Orta Öğretim Kurumları Yönetmeliği, Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği, Yaygın Eğitim Yönetmeliği, Mesleki ve Açık Öğretim Yönetmeliği, Açık Öğretim Lisesi Yönetmeliği kapsamında geçişler yapılmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.8 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sektörel Operasyonel Programı (İKGSOP) ile AB fonları etkin bir şekilde kullanılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, İŞKUR, SGK, MEB, ASPB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Ulusal İstihdam Stratejisi’nin önceliklerine uyumlu olarak hazırlanan İKGSOP kapsamında, “Hayat Boyu Öğrenme ve Uyum Yeteneklerinin Geliştirilmesi” başlığı altında işgücü piyasası ile eğitim arasındaki bağlantıların kuvvetlendirilmesi alanlarında projeler yürütecek olan kurum ve kuruluşlara fon desteği sağlanacaktır.

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Bu kapsamda; Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın faydalanıcısı olduğu “Turizm Sektöründe

Çalışan ve İşverenlerin Uyum Yeteneklerinin Artırılması Operasyonu”, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin faydalanıcısı olduğu “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) Çalışan ve İşverenlerinin Küresel Ekonomideki Değişimlere Uyum Yeteneğinin Artırılmasi Projesi (KUYAP)”, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu’nun faydalanıcısı olduğu “Esnaf ve Sanatkarların Uyum Yeteneğinin Arttırılması Operasyonu” uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra hazırlıkları devam etmekte olan operasyonlar bulunmaktadır: İşçi ve İşverenlerin Kapasitelerinin Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yoluyla Geliştirilmesi Operasyonu (ODTÜ), İşveren ve İşçilerin Uyum Yeteneğinin Sosyal Diyalog Yaklaşımı ile Artırılması Operasyonu (HAK-İŞ), Hayat Boyu Öğrenmenin Desteklenmesi Operasyonu-II (MEB). e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 5. Aktif İşgücü Piyasası Politikaları (AİPP) yaygınlaştırılarak etkinliği artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 5.1 İşgücü piyasası ihtiyaç analizlerinin periyodik olarak ve etkin bir şekilde yapılması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, TÜİK, TOBB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları, Kalkınma Ajansları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 16 Mart -30 Nisan tarihleri arasında yapılacak olan İşgücü Piyasası Araştırması hazırlık çalışması yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda il bazında sektörler bazında analiz yapılıp sonuçlar kamuoyu ile paylaşılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.2 Tüm AİPP’lere ilişkin bir analiz yapılıp, veri bankası oluşturulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, MEB, MYK, TÜİK c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kamu İstihdam Hizmetlerinin Geliştirilmesi Projesi tamamlanmış olup proje çıktıları arasında yer alan AİPP İzleme Sisteminin mevcut sistem ile entegrasyonu sağlandıktan sonra 2016 yılı başı itibari ile iç ve dış kullanıcılara açılması planlanmaktadır.

22 23

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 2015 İşgücü Piyasası Araştırması’nın saha çalışması 16.03.2015 tarihi itibarıyla başlamış olup

30.04.2015 tarihine kadar devam edecektir. 75 ilde tamsayım, 6 ilde örneklem yöntemi ile yürütülecek çalışmada Türkiye genelinde 121.813’ü 10+ istihdamlı ve 10.211’i 2-9 istihdamlı işyerleri olmak üzere toplam 132.024 işyeri ziyaret edilecektir. Araştırmanın saha çalışmasının tamamlanmasının ardından tüm iller ve Türkiye geneli için işgücü piyasası analizi raporu hazırlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.3 AİPP’lerin hedef gruplara göre özelleştirilmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbire ilişkin olarak, Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından, Özel politika gerektiren grupların istihdamına ve mesleki niteliklerinin geliştirilmesine yönelik düzenlenen AİPP’ler yanında programların etkinliği araştırılarak hedef gruba özel tasarlanması için çalışmalar sonuçlandırılmış ve başta dezavantajlı grup ve kişiler olmak üzere hedef gruba özgü kurs ve programlar uygulanmaya başlanmıştır. İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı tarafından Ulusal İstihdam Stratejisi Eylem Planı Temel Politika Eksenlerinde yer alan “5.3 AİPP’lerin hedef gruplara göre özelleştirilmesi sağlanacaktır” tedbirine ilişkin önümüzdeki dönemde bir takım çalışmalar yapılması planlanmaktadır. Bilindiği üzere aktif istihdam politikaları arasında sayılan “Kamunun Rehberlik ve İşe Yerleştirme İşlemleri” ülkemizde İŞKUR tarafından yürütülmektedir. Bu politikayı başarıyla yürütebilmek için İş ve Meslek Danışmanlığı hizmetlerinin yaygınlaştırması amacıyla 2012 ve 2013 yıllarında 4000 İş ve Meslek Danışmanı istihdam edilmiştir. İstihdam edilen İş ve Meslek Danışmanlarına önümüzdeki dönemlerde verilecek ek eğitimler ve bu hizmetlerin sunumunda yapılacak yapısal değişiklikler neticesinde özel gruplara yönelik özelleşmiş hizmetler sunumu planlanmaktadır. Bu amaçla, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığınca hazırlanan ve 2015 yılı yatırım programına alınan 2014-2020 İKGSOP kapsamında gönderilen “İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi” proje teklifimiz kabul edilmiştir. “Kadınlara, gençlere, engellilere, uzun dönemli işsizlere ve diğer dezavantajlı gruplara yönelik özelleşmiş hizmet sunumunun sağlanabilmesi için İŞKUR iş eşleştirme sistemine yönelik olarak portföy sisteminin geliştirilmesi ve mevcut kayıtların bu sisteme aktarılmasının sağlanması” da proje amaçları arasında sayılmıştır. Projenin 2015 yılı içerisinde başlaması planlanmakla birlikte Ulusal İstihdam Stratejisi 5.3 sayılı tedbire yönelik faaliyetlerin ne zaman hayata geçebileceği henüz takvime bağlanamamıştır.

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından ise, Toplum Yararına Program Genelgesi

ile kadınlar, 35 yaş üstü bireyler, engelliler, eski hükümlüler,terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar gibi özel politika gerektiren grupların öncelikli olarak söz konusu programdan yararlanma imkanı getirildiği belirtilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.4 Aktif işgücü piyasası programları için izleme ve değerlendirme sistemi geliştirilerek programlar daha etkin hale getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, MEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından Avrupa Birliği Projesi kapsamında oluşturulan AİPP Test Modülü Kuruma teslim edilmiş ve kullanıcı testleri gerçekleştirilmiştir. Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı tarafından sistemin kullanılmasına ilişkin iyileştirme çalışmaları yapılmaktadır. Sistem kurum içi olarak kullanıma açık olup; ihtiyaca uygun olarak rapor alınabilmektedir. Ayrıca 81 ilin izlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla kurum portalında istatistiklerin ve raporların güncellenmesine yönelik çalışmalar tamamlanmıştır. Raporlar sadeleştirilmiş ve ihtiyaca uygun olarak tasarlanmıştır. İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı tarafından ise bu tedbir kapsamındaki çalışmalar Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı ile işbirliği halinde yürütülmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.5 Özel İstihdam Büroları ile AİPP hizmet sağlayıcılarının bünyelerinde iş ve meslek danışmanı bulundurmaları veya bu hizmeti sunmaları sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 19.03.2013 tarih ve 28592 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği’nin yürürlüğe girmesiyle özel

24 25

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ istihdam bürolarına, 01.01.2015 tarihinden itibaren Mesleki Yeterlilik Kurumunca onaylanan

Iş Ve Meslek Danışmanı Mesleki Yeterlilik Belgesi ya da İşe Alım Personeli Yeterlilik Belgesine sahip olan veya insan kaynakları alanında en az yüksek lisans eğitimi almış bir kişiyi nitelikli personel olarak istihdam etme zorunluluğu getirilmiş, ancak, aracılık hizmetlerinin sunumunda herhangi bir sorun yaşanmaması ve hizmetlerin kesintiye uğramaması için bu zorunluluk 27.10.2014 tarihli 29158 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile 01.01.2016 tarihine ertelenmiştir. Böylece, özel istihdam bürolarının sundukları hizmetin kalitesinin ve etkinliğinin artırılması amaçlanmıştır. Bu itibarla, özel istihdam bürolarının 01.01.2016 tarihinden itibaren belirtilen bu kişilerden en az bir tanesini istihdam etmemeleri durumunda izin alma veya izin yenileme başvuruları kabul edilmeyecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 5.6 Uygulanacak plan ve programların izleme- değerlendirme ve koordinasyonunun etkin şekilde yapılması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2014 yılında 23 İstihdam Uzman Yardımcısı alımı yapılmış olup, 2015 yılı açıktan atama müsadesi 28.08.2014 tarih ve 30411 sayılı yazıyla talep edilmiştir. Bu çerçevede, gelecek kota sayısına göre ne kadar uzman personel alınacağı konusunda planlama yapılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 5.7 Yerel düzeyde hedef gruplara yönelik hizmetlerin daha aktif ve etkin bir şekilde yerine getirilebilmesi için nitelikli personel alımı yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 30.05.2014 tarih ve 29015 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olan YPK’nın 06.05.2014 tarih ve 2014/4 sayılı kararı ile kabul edilen Ulusal İstihdam Stratejisi (2014-2023) ve Eylem Planları (2014-2015) “Temel Politika Eksenleri” başlıklı İkinci Bölümünün, “I. Eğitim- İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi” başlığı altında yer

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ alan “C. Hedefler” alt başlığının 2. maddesinde “2013 yılı Haziran ayı itibarıyla 8 bin 436 olan

İŞKUR personel sayısının 2015 yılında 12 bine çıkarılacağı” ifade edilmektedir. İlgi hedef kapsamında kadro planlaması yapılmış olup 400 kadronun iptali ve 3600 kadronun ihdası için Maliye Bakanlığına ve Devlet Personel Başkanlığına yazı hazırlanmaktadır. 01.01.2014-10.12.2014 tarihleri arasında kota kapsamında 69, kota kapsamı dışında 116 personelin Kuruma alım işlemleri tamamlanmıştır. Hedef kapsamında kadro planlaması yapılmış olup 400 kadronun iptali ve 3600 kadronun ihdası için Maliye Bakanlığına ve Devlet Personel Başkanlığına yazı hazırlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 5.8 İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarının işlevselliği ve etkinliği artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, ÇSGB, BSTB, Kalkınma Bakanlığı, Yerel Yönetimler, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Meslek Odaları, Üniversiteler, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarını (İİMEK) işleyiş yönünden daha etkin hale getirmek ve merkez-yerel işbirliğini güçlendirmek amaçlı Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürleri ile farkındalık artırma toplantıları yapılmıştır. Halihazırda 70 ilin Müdürlerini kapsayan 8 üst düzey toplantı yapılmış, 1 toplantının da Haziran ayı içerisinde yapılması planlanmaktadır. Konuyla ilgili amaçlanan diğer bir gelişme de mevzuat yönüyle etkinliğin artırılması çalışmasıdır. 21.10.2008 tarih ve 27031 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te yapılması planlanan değişiklik ile İİMEK’leri işleyiş yönüyle daha etkin bir yapıya kavuşturulması sağlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 5.9 Girişimcilik ve AİPP izleme ve değerlendirme komisyonu oluşturulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı, Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, MEB, KOSGEB, SGK, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015

26 27

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Söz konusu komisyon ilgili kurum

ve kuruluşlardan alınan isimlerle kurulmuş olup ilk toplantısını Ekim ayı içinde gerçekleştirecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Politika No ve Adı: 6. Eğitim sistemi ve AİPP ile proje merkezli yenilikçilik ve girişimcilik desteklenecektir. Tedbir No ve Adı: 6.1 Yükseköğretim müfredatlarında yenilikçilik ve girişimcilik bölümlerine yer verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MEB, KOSGEB, MYK, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu eylem maddesi ile ilgili, Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) İnsan Kaynağı Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında da çalışılmıştır. Üniversitelerimizle yazışmalar yapılmış ve gelen cevaplar incelenerek mevcut durum değerlendirilmiştir. Üniversitelerimizde, birçok bölümde, bu eylem maddesinin hedeflediği gibi girişimciliğe ilişkin derslerin müfredatta yer aldığı görülmüştür.

Üniversitelerden gelen yazılardan da değerlendirildiği gibi bu eylem maddesi ile ilgili üniversitelerimizin günden güne potansiyellerini geliştirdikleri görülmüştür. Benzer şekilde, üniversitelerimizde, bu konularla ile ilgili çok sayıda konferans, seminer, panel, çalıştay ve benzeri bilimsel etkinlikler düzenlenmiştir. Ayrıca, KOSGEB, Kalkınma Ajansları ve benzeri kurumlarca desteklene çok sayıda sertifikalı girişimcilik eğitimleri düzenlenmiş ve eğitimlere çok sayıda üniversite öğrencisi veya mezunu katılmıştır. Bu bağlamda, yükseköğretim kurumlarımızda uğraş verilen akreditasyon ve kalite yönetim çalışmalarının önemi daha da ortaya çıkmaktadır. Çünkü bu çalışmalar, üniversitelerin mevcut durumunu sorgulamalarına, uzun vadeli hedefler koyarak bu hedeflere varabilme adına kendilerine misyon biçebilmelerine, kendilerini sürekli olarak iç ve dış rakipleriyle de mukayese ederek bulundukları durumu ve konumu sorgulamalarına, iç ve dış değerlendirmelere açık olmalarına ve çağın değişen koşullarına ve ihtiyaçlarına göre dinamik bir şekilde yenilenebilmelerine fırsat vermektedir. Birçok üniversitemizde, bölümler bazlı akreditasyon çalışmaları yürütülmektedir. Bu çalışmalar, üniversitelerin başta özel sektör olmak üzere doğrudan işbirliği halinde oldukları paydaşları ile etkileşimlerini disipline etmekte ve geliştirmektedir. Son yıllarda, bu ve benzeri uluslararasılaşma (Bologna süreci gibi), kalite yönetimi ve akreditasyon çalışmaları neticesinde üniversitelerimizde farklı programlarda, uygulanmakta olan müfredatlarda uluslararası eğilimleri, çağın değişen koşulları, teknolojide yaşanan hızlı değişimleri ve paydaş beklentileri dikkate alınarak önemli değişikler yapılmıştır. “Sürdürülebilir gelişme” anlayışıyla yapılan bu değişimler, günden güne daha iyiyi arama arzusuyla devam edecektir. Ayrıca, son yıllarda giderek artan ve çeşitlenen Ar-Ge fon kaynakları ve bu kaynaklar sayesinde devam eden ve tamamlanan üniversite-özel sektör ortaklığındaki birçok proje, son yıllarda kurulan ve üniversite-sanayi işbirliği için önemli bir arayüz olan teknokentler

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ ve benzeri araçlarla üniversite-özel sektör ilişkisi önemli derecede iyileşmiş ve giderek

daha da güçlenmektedir. Bu işbirliği, üniversitenin girişimciliğinin daha iyi algılamasını sağlamaktadır. Teknokentler bünyesinde Ön Kuluçka, Kuluçka ve benzeri merkezler kurulmuş ve çok sayıda girişimci desteklenmiştir. Ayrıca, BTİK Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında, sorumluluğumuzda olan bu eylem planı ile ilgili YÖK olarak üniversitelerimizle yaptığımız yazışmalar ve ilgili kurumlarla yapılan toplantılar, üniversitelerimizde bu eylem maddesi ile ilgili farkındalığı artırmış ve önemli bir motivasyon olmuştur. Üniversitelerimizden gelen yazılar incelendiğinde, birçok üniversitemizde uygulanmakta olan lisans ve lisansüstü seviyesindeki müfredatta, bu eylem maddesinin doğrudan hedefine yönelik çok sayıda ders ve benzeri uygulamaların olduğu, müfredatın bu kapsamda yenilendiği veya yenilenmekte olduğu memnuniyetle gözlenmiştir. Ayrıca, TÜBİTAK tarafından üniversitelerin teknoloji transfer ofislerine verilen 1513 destek programı kapsamında üniversitelerin birçoğunda Teknoloji Transfer Ofisi (TTO)’ların kurulmasının sağlandığı, 2013 ve 2014 yıllarında 10’ar üniversitenin bu programdan yararlandığı burada not düşülmüştür. TTO’lar üniversitelerimizdeki girişimcilik kültürünün gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. TTO’lar modüler bir çalışma sistematiği vardır. Herbir modülde uzman personel istihdam edilmiştir. Modül 5, şirketleşme ve girişimcilik üzerinedir. Bu kapsamda TTO’lar üniversite öğrencilerine ve araştırmacılara şirketleşme ve girişimcilik konusunda rehber olmakta ve önemli destekler sağlamaktadır.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 6.2 Yükseköğretimdeki tüm bölümlere girişimcilik seçmeli ders olarak konulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, KOSGEB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu eylem maddesi ile ilgili, BTYK İnsan Kaynağı Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında da çalışılmıştır. Üniversitelerimizle yazışmalar yapılmış ve gelen cevaplar incelenerek mevcut durum değerlendirilmiştir. Üniversitelerimizde, birçok bölümde, bu eylem maddesinin hedeflediği gibi girişimciliğe ilişkin derslerin müfredatta yer aldığı görülmüştür. Üniversitelerden gelen yazılardan da değerlendirildiği gibi bu eylem maddesi ile ilgili üniversitelerimizin günden güne potansiyellerini geliştirdikleri görülmüştür. Benzer şekilde, üniversitelerimizde, bu konularla ile ilgili çok sayıda konferans, seminer, panel, çalıştay ve benzeri bilimsel etkinlikler düzenlenmiştir. Ayrıca, KOSGEB, Kalkınma Ajansları ve benzeri kurumlarca desteklene çok sayıda sertifikalı girişimcilik eğitimleri düzenlenmiş ve eğitimlere çok sayıda üniversite öğrencisi veya mezunu katılmıştır. Bu bağlamda, yükseköğretim kurumlarımızda uğraş verilen akreditasyon ve kalite yönetim çalışmalarının önemi daha da ortaya çıkmaktadır. Çünkü bu çalışmalar, üniversitelerin mevcut durumunu sorgulamalarına, uzun vadeli hedefler koyarak bu hedeflere varabilme adına kendilerine misyon biçebilmelerine, kendilerini sürekli olarak iç ve dış rakipleriyle de mukayese ederek bulundukları durumu ve konumu sorgulamalarına, iç ve dış değerlendirmelere açık olmalarına ve çağın değişen koşullarına ve ihtiyaçlarına göre dinamik bir şekilde yenilenebilmelerine fırsat vermektedir. Birçok üniversitemizde, bölümler bazlı akreditasyon çalışmaları yürütülmektedir. Bu

28 29

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ çalışmalar, üniversitelerin başta özel sektör olmak üzere doğrudan işbirliği halinde oldukları

paydaşları ile etkileşimlerini disipline etmekte ve geliştirmektedir. Son yıllarda, bu ve benzeri uluslararasılaşma (Bologna süreci gibi), kalite yönetimi ve akreditasyon çalışmaları neticesinde üniversitelerimizde farklı programlarda, uygulanmakta olan müfredatlarda uluslar arası eğilimleri, çağın değişen koşulları, teknolojide yaşanan hızlı değişimleri ve paydaş beklentileri dikkate alınarak önemli değişikler yapılmıştır. “Sürdürülebilir gelişme” anlayışıyla yapılan bu değişimler, günden güne daha iyiyi arama arzusuyla devam edecektir. Ayrıca, son yıllarda giderek artan ve çeşitlenen Ar-Ge fon kaynakları ve bu kaynaklar sayesinde devam eden ve tamamlanan üniversite-özel sektör ortaklığındaki birçok proje, son yıllarda kurulan ve üniversite-sanayi işbirliği için önemli bir arayüz olan teknokentler ve benzeri araçlarla üniversite-özel sektör ilişkisi önemli derecede iyileşmiş ve giderek daha da güçlenmektedir. Bu işbirliği, üniversitenin girişimciliğinin daha iyi algılamasını sağlamaktadır. Teknokentler bünyesinde Ön Kuluçka, Kuluçka ve benzeri merkezler kurulmuş ve çok sayıda girişimci desteklenmiştir. Ayrıca, BTİK Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında, sorumluluğumuzda olan bu eylem planı ile ilgili YÖK olarak üniversitelerimizle yaptığımız yazışmalar ve ilgili kurumlarla yapılan toplantılar, üniversitelerimizde bu eylem maddesi ile ilgili farkındalığı artırmış ve önemli bir motivasyon olmuştur. Üniversitelerimizden gelen yazılar incelendiğinde, birçok üniversitemizde uygulanmakta olan lisans ve lisansüstü seviyesindeki müfredatta, bu eylem maddesinin doğrudan hedefine yönelik çok sayıda ders ve benzeri uygulamaların olduğu, müfredatın bu kapsamda yenilendiği veya yenilenmekte olduğu memnuniyetle gözlenmiştir. Ayrıca, TÜBİTAK tarafından üniversitelerin teknoloji transfer ofislerine verilen 1513 destek programı kapsamında üniversitelerin birçoğunda TTO’ların kurulmasının sağlandığı, 2014 ve 2014 yıllarında 10’ar üniversitenin bu programdan yararlandığı burada not düşülmüştür. TTO’lar üniversitelerimizdeki girişimcilik kültürünün gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. TTO’lar modüler bir çalışma sistematiği vardır. Herbir modülde uzman personel istihdam edilmiştir. Modül 5, şirketleşme ve girişimcilik üzerinedir. Bu kapsamda TTO’lar üniversite öğrencilerine ve araştırmacılara şirketleşme ve girişimcilik konusunda rehber olmakta ve önemli destekler sağlamaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 6.3 Temel eğitimden itibaren üniversite eğitimine kadar tüm öğretim süreçlerinde yer alan öğrencilerde girişimciliğin önemi konusunda farkındalık yaratılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, KOSGEB, TOBB, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılı Ocak, Şubat, Mart, Nisan ve Mayıs aylarında Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlı okul/kurumlarda görev yapan müdür baş yardımcısı/müdür yardımcılarına yönelik 16 faaliyet (Liderlik ve Girişimcilik Eğitimi Semineri) düzenlenecektir. Bu faaliyetlere toplamda 2400 müdür başyardımcısı/müdür yardımcısının katılması planlanmıştır. Ancak 2000 müdür başyardımcısı/müdür yardımcısının Liderlik ve Girişimcilik Eğitimi Seminerine katılımları sağlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

6.4 Girişimcilik eğitimlerinin AİPP’ler içindeki payı artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: KOSGEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılında 30 bin kişiye eğitim verilmesi hedeflenmiştir. Eğitimlerin nitelik ve nicelik olarak yaygınlaştırılması çalışmaları kapsamında çalışmalar yapılmıştır. 2014 yılında girişimcilik eğitimleri için 30 bin kişinin bir yıl içinde eğitilmesi hedefi konulmuş yıl sonunda toplam 31648 kişiye eğitim verilmiştir. Bu kişilerin 15.192 kadarı kadın,16.456 kadarı ise erkeklerden oluşmuştur. 2015 yılı Haziran sonu itibarıyla 683 tane girişimcilik eğitim programı düzenlenmiş olup 9.251 erkek, 8.400 kadın olmak üzere toplam 17.651 kişi katılmıştır. Ayrıca mevzuat kapsamında girişimcilik seminerleri, mentorluk hizmetleri ve finansal desteklere erişim imkanını kolaylaştırıcı hizmetler getirilmiştir. Girişimcilik seminerleri kapsamında il müdürlüklerinde bütün paydaş kamu ve özel sektör kurum/kuruluşları kendi faaliyet ve desteklerini tanıtmakta ve il müdürlüğünde o güne kadar girişimcilik eğitimi almış herkes bu seminerlere davet edilmekte; tecrübe paylaşımı yapılmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 6.5 Girişimcilik eğitimleri konusunda İŞKUR, KOSGEB ve Kalkınma Ajansları işbirliği geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: KOSGEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Girişimcilik eğitimlerinde KOSGEB ile yapılan işbirliği sonucu olarak kendileri tarafından kullanılan eğitim programı kullanılmaktadır. Yapılan mevzuat düzenlemesi sonrasında 2014 yılından itibaren il müdürlüklerince düzenlenen eğitimlerde başta KOSGEB olmak üzere ildeki kamu kurum ve kuruluşları, meslek kuruluşları, üniversiteler ve kalkınma ajansları ile ortak işbirlikleri yapılmaktadır. Eğitimlerin verilmesinde bu kurumlarla işbirliği yapıldığı gibi düzenlenen girişimcilik ve kariyer günlerinde bu kurumlarla ortak çalışmalar yapılmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

30 31

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

6.6 İŞKUR’a iletilen girişimcilik eğitim talepleri, talebin belli bir sayıya ulaşması halinde anında karşılanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: KOSGEB c) Süre: 2014 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılı Mart ayı sonu itibarıyla 171 tane girişimcilik eğtim programı düzenlenmiş olup, bu eğitimlere 4.424 kişi katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı. Tedbir No ve Adı: 6.7 KOSGEB tarafından koordine edilmekte olan Uygulamalı Girişimcilik Eğitimlerinden İŞKUR aracılığı ile yürütülecek olanlara katılacakların belirlenmesi sağlanacak ve eğitimlerin her aşamasında İŞKUR-KOSGEB temsilcileri birlikte çalışacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: KOSGEB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR ile KOSGEB arasında 2009 yılında imzalanan Uygulamalı Girişimcilik Eğitimleri İşbirliği Protokolü kapsamında girişimcilik eğitim programları düzenli ve mutad bir faaliyet olarak yürütülmektedir. Eğitimlere katılacak katılımcıların seçimi ve eğitimin diğer aşamalarında KOSGEB ile işbirliği ilgili mevzuat ve protocol gereğince zorunludur. Protokol kapsamında istihdamın korunması artırılması geliştirilmesi ve işsizliğin azaltılmasına yardımcı olmak üzere girişimcilik eğitim programları düzenlenmekte ve bu eğitimlerden mezun olan kişiler kendi işlerini kurmak üzere KOSGEB’in Yeni Girişimci Desteğine başvurabilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

6.8 Girişimcilik eğitimi alanların ve girişimcilerin izlenebildiği bir veri tabanı oluşturulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, KOSGEB, SGK, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Girişimcilik eğitimlerinin izlendiği bir veri tabanı oluşturulmuş ve halen kurum içi olarak kullanılmaktadır. Ayrıca KOSGEB veya talep eden kurumlarla veri paylaşımı yapılmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 6.9 25 adet yeni Teknoloji Geliştirme Merkezi kurulacak (TEKMER) ve ilgili kurum ve kuruluşların bu merkezlerle Ar-Ge ve İnovasyon konularında işbirliği yapmaları sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB - Teknoloji ve Yenilik Destekleri Daire Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, TOBB, Meslek Kuruluşları, YÖK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 30.05.2014 tarihinden bu tarihe kadar; Bahçeşehir Üniversitesi TEKMER ve Kırklareli TEKMER olmak üzere 2 (iki) adet TEKMER kurulmuş ve 6 (altı) adet Ar-Ge İnovasyon İş Birliği Protokolü imzalanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 6.10 Yeni İş Geliştirme Merkezlerinin (İŞGEM) kurulması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB - KOBİ Araştırmalar ve Proje Koordinasyon Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, TOBB, Meslek Kuruluşları, Kalkınma Ajansları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: IPA kapsamında başlatılan Tokat, Kastamonu ve Malatya İŞGEM’in kuruluş çalışmaları devam etmekte olup Diyarbakır İŞGEM ile KOSGEB arasında İŞGEM Adı Kullanım Hakkı sözleşmesi imzalanmıştır.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

32 33

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

6.11 Uygulamalı girişimcilik eğitimleri yaygınlaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB - KOBİ Araştırmalar ve Proje Koordinasyon Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, Meslek Kuruluşları, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: “KOSGEB Girişimcilik Destek Programı” kapsamında düzenlenen Uygulamalı Girişimcilik Eğitiminin hedef kitlesi kendi işini kurmak isteyen gerçek kişiler olup, eğitimler genel katılıma açık olarak düzenlenebileceği gibi, genç girişimci, kadın girişimci ve yükseköğretim kurumlarının öğrencileri gibi belirli bir hedef gruba yönelik olarak da yapılabilmektedir. İŞKUR tarafından 2015 yılı Haziran ayı sonu itibarıyla 683 tane girişimcilik eğtim programı düzenlenmiş olup, 17.651 kişi katılmıştır. Ayrıca mevzuat kapsamında girişimcilik seminerleri sistemi kurulmuş olup; illere talimat yazılmıştır. Girişimcilik seminerleri kapsamında il müdürlüklerinde bütün paydaş kamu ve özel sektör kurum/kuruluşları kendi faaliyet ve desteklerini tanıtacak ve il müdürlüğünde o güne kadar girişimcilik eğitimi almış herkes bu seminerlere davet edilecektir.- e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 6.12 Yeni girişimci desteği verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB - KOBİ Araştırmalar ve Proje Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, Hizmet Merkezleri Koordinasyon Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, BSTB, İŞKUR, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: “KOSGEB Girişimcilik Destek Programı” kapsamında 30.05.2014 tarihinden günümüze yeni girişimcilere 107.681.167,65 TL destek vermiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

6.13 Girişimciliği teşvik etmek üzere yeni kurulacak işletmeler için vergisel kolaylıklar sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Maliye Bakanlığı - Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sevk edilen Gelir Vergisi Kanunu Tasarısının 83 üncü maddesinde ticari, zirai ve mesleki faaliyeti nedeniyle ilk defa gelir vergisine tabi olan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmidokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, talepleri halinde, faaliyete başladıkları vergilendirme döneminden itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri kazançlarının asgari ücretin yıllık tutarına isabet eden kısmının, 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oran ile çarpılmasıyla bulunan tutar, bunların kazançları üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edileceği hükmü bulunmaktadır. Bu madde kapsamında yeni girişimcilerin desteklenmesi planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 6.14 Girişimcilik bilgilendirme ve rehberlik hizmetleri yaygınlaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: KOSGEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: KOSGEB hizmetleri hakkında girişimci adaylarının İŞKUR’da görev yapmakta olan iş ve meslek danışmanları aracılığıyla bilgilendirilmesi amacıyla, söz konusu tedbir hakkında KOSGEB yetkilileri ile iletişime geçilmiştir. İş ve meslek danışmanları hem genel konularda hem de spesifik konularda eğitimler almaktadırlar. KOSGEB hizmetlerinin iş ve meslek danışmanlarının eğitim programları kapsamına alınması amacıyla KOSGEB’ten eğitici temin edilmiş ve danışmanların eğitim programlarına KOSGEB hizmetleri dahil edilmiştir. Bu sayede danışmanlık hizmeti alan girişimci adaylarının danışmanlar aracılığıyla bilgilendirilmesi sağlanacaktır. KOSGEB hizmetlerinin de anlatıldığı bu kapsamdaki ilk eğitim, 16-27.03.2015 tarihlerinde Bursa’da gerçekleştirilmiştir. Söz konusu eğitime Bursa ilinden 151, Yalova ilinden 13 olmak üzere toplam 164 iş ve meslek danışmanı katılmıştır. Adana ilinde 11-29.05.2015 tarihlerinde gerçekleştirilen eğitime Adana ilinden 131, Mersin ilinden 96 ve Osmaniye ilinden 27 olmak üzere toplam 254 iş ve meslek danışmanı katılmıştır. Van ilinde 01-05.06.2015 tarihlerinde gerçekleştirilen eğitime ise Ağrı ilinden 4, Bitlis ilinden 2, Hakkari ilinden 3, Iğdır ilinden 4, Muş ilinden 6, Siirt ilinden 3 ve Van ilinden 16 olmak üzere toplam 38 iş ve meslek danışmanı katılmıştır. Önümüzdeki dönemde tüm illerdeki iş ve meslek danışmanlarına bu eğitimlerin verilmesi planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

34 35

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

6.15 KOBİ’lere rehberlik hizmetlerinin verilmesine yönelik hizmetler artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB - KOBİ Araştırmalar ve Proje Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, Hizmet Merkezleri Koordinasyon Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, SGK, Meslek Kuruluşları, Belediyeler, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: KOSGEB, görev ve faaliyet alanı kapsamında; hedef kitlesinde yeralan KOBİ’lerin ihtiyaç ve taleplerine yönelik rehberlik hizmetlerini, Hizmet Merkezi Müdürlükleri vasıtasıyla sürdürmektedir. Ayrıca İŞKUR, Ulusal İstihdam Stratejisi, 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8, 6.11, 6.12, 6.14, 6.15 tedbirleri çerçevesinde; Kurum personelleri olan iş ve meslek danışmanlarına hizmet içi eğitimleri içerisinde Başkanlığımızın görev ve faaliyetlerine ilişkin olarak bilgilendirme yapacaklarını belirterek, eğitici talebinde bulunmuş olup, Başkanlığımızca gerekli görevlendirme yapılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 6.16 KOBİ’lerin işbirliği anlayışında bir araya gelerek “ortak sorunlara ortak çözümler” üretmelerine yönelik destekler verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB - KOBİ Araştırmalar ve Proje Koordinasyon Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: KOBİ’lerin en önemli problemlerinden olan düşük kapasite kullanımı ve finansman araçlarına ulaşım sorunlarını gidermeye yönelik olarak tasarlanmış olan İşbirliği-Güçbirliği Destek Programı ile işletmelerin ortak sorunlarına ortak çözümler içeren projelerine Başkanlığımız tarafından destek sağlanmaktadır. KOBİ’lerin işbirliği-güçbirliği anlayışında bir araya gelerek “ortak sorunlara ortak çözümler” üretmelerine yönelik hazırladıkları projelere 30.05.2014 tarihinden günümüze 10.064.408,77 TL destek verilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

6.17 Yükseköğretimden itibaren öğrencilerde girişimciliğin önemi konusunda farkındalık yaratılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, KOSGEB, TOBB, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu eylem maddesi ile ilgili, BTYK İnsan Kaynağı Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında da çalışılmıştır. Üniversitelerimizle yazışmalar yapılmış ve gelen cevaplar incelenerek mevcut durum değerlendirilmiştir. Üniversitelerimizde, birçok bölümde, bu eylem maddesinin hedeflediği gibi girişimciliğe ilişkin derslerin müfredatta yer aldığı görülmüştür. Üniversitelerden gelen yazılardan da değerlendirildiği gibi bu eylem maddesi ile ilgili üniversitelerimizin günden güne potansiyellerini geliştirdikleri görülmüştür. Benzer şekilde, üniversitelerimizde, bu konularla ile ilgili çok sayıda konferans, seminer, panel, çalıştay ve benzeri bilimsel etkinlikler düzenlenmiştir. Ayrıca, KOSGEB, Kalkınma Ajansları ve benzeri kurumlarca desteklene çok sayıda sertifikalı girişimcilik eğitimleri düzenlenmiş ve eğitimlere çok sayıda üniversite öğrencisi veya mezunu katılmıştır. Bu bağlamda, yükseköğretim kurumlarımızda uğraş verilen akreditasyon ve kalite yönetim çalışmalarının önemi daha da ortaya çıkmaktadır. Çünkü bu çalışmalar, üniversitelerin mevcut durumunu sorgulamalarına, uzun vadeli hedefler koyarak bu hedeflere varabilme adına kendilerine misyon biçebilmelerine, kendilerini sürekli olarak iç ve dış rakipleriyle de mukayese ederek bulundukları durumu ve konumu sorgulamalarına, iç ve dış değerlendirmelere açık olmalarına ve çağın değişen koşullarına ve ihtiyaçlarına göre dinamik bir şekilde yenilenebilmelerine fırsat vermektedir. Birçok üniversitemizde, bölümler bazlı akreditasyon çalışmaları yürütülmektedir. Bu çalışmalar, üniversitelerin başta özel sektör olmak üzere doğrudan işbirliği halinde oldukları paydaşları ile etkileşimlerini disipline etmekte ve geliştirmektedir. Son yıllarda, bu ve benzeri uluslararasılaşma (Bologna süreci gibi), kalite yönetimi ve akreditasyon çalışmaları neticesinde üniversitelerimizde farklı programlarda, uygulanmakta olan müfredatlarda uluslar arası eğilimleri, çağın değişen koşulları, teknolojide yaşanan hızlı değişimleri ve paydaş beklentileri dikkate alınarak önemli değişikler yapılmıştır. “Sürdürülebilir gelişme” anlayışıyla yapılan bu değişimler, günden güne daha iyiyi arama arzusuyla devam edecektir. Son yıllarda giderek artan ve çeşitlenen Ar-Ge fon kaynakları ve bu kaynaklar sayesinde devam eden ve tamamlanan üniversite-özel sektör ortaklığındaki birçok proje, son yıllarda kurulan ve üniversite-sanayi işbirliği için önemli bir arayüz olan teknokentler ve benzeri araçlarla üniversite-özel sektör ilişkisi önemli derecede iyileşmiş ve giderek daha da güçlenmektedir. Bu işbirliği, üniversitenin girişimciliğinin daha iyi algılamasını sağlamaktadır. Teknokentler bünyesinde Ön Kuluçka, Kuluçka ve benzeri merkezler kurulmuş ve çok sayıda girişimci desteklenmiştir. Ayrıca, BTİK Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında, sorumluluğumuzda olan bu eylem planı ile ilgili YÖK olarak üniversitelerimizle yaptığımız yazışmalar ve ilgili kurumlarla yapılan toplantılar, üniversitelerimizde bu eylem maddesi ile ilgili farkındalığı artırmış ve önemli bir motivasyon olmuştur. Üniversitelerimizden gelen yazılar incelendiğinde, birçok üniversitemizde uygulanmakta olan lisans ve lisansüstü seviyesindeki müfredatta, bu eylem maddesinin doğrudan hedefine yönelik çok sayıda ders ve benzeri uygulamaların olduğu, müfredatın bu kapsamda yenilendiği veya yenilenmekte olduğu memnuniyetle gözlenmiştir.

36 37

Ayrıca, TÜBİTAK tarafından üniversitelerin teknoloji transfer ofislerine verilen 1513 destek programı kapsamında üniversitelerin birçoğunda TTO’ların kurulmasının sağlandığı, 2014 ve 2014 yıllarında 10’ar üniversitenin bu programdan yararlandığı burada not düşülmüştür. TTO’lar üniversitelerimizdeki girişimcilik kültürünün gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. TTO’lar modüler bir çalışma sistematiği vardır. Herbir modülde uzman personel istihdam edilmiştir. Modül 5, şirketleşme ve girişimcilik üzerinedir. Bu kapsamda TTO’lar üniversite öğrencilerine ve araştırmacılara şirketleşme ve girişimcilik konusunda rehber olmakta ve önemli destekler sağlamaktadır.

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

38 39

1. MEVCUT DURUM

Güvenceli esneklik kavramı Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planından (1996-2000) itibaren “Hem güvenceli, hem de esnek bir işgücü piyasası düzenlemesi gerçekleştirileceği” ifadesi ile kalkınma planlarında yer almaya başlamıştır. 2001-2005 yıllarını kapsayan Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu güvenceli esneklik anlayışının sağlanması; Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), esneklik ile güvencenin bir arada değerlendirilerek işgücü piyasasının daha esnek ve hareketli bir yapıya kavuşması; 2014-2018 yıllarını kapsayan Onuncu Kalkınma Planı ise işgücü piyasasında etkinliğin artırılması amacıyla güvenceli esnek çalışma, kıdem tazminatı, alt işverenlik, sosyal diyalog, aktif ve pasif işgücü politikalarının sosyal taraflarla birlikte ele alınarak ilerleme kaydedilmesi gerektiğini tespit etmektedir. 2003 yılında yasalaşan 4857 sayılı İş Kanunu’nun çeşitli maddelerinde AB Direktifleri dikkate alınarak esnek çalışmanın usul ve esasları belirlenmiş, esnek çalışma biçimleri işçileri de koruyucu hükümler çerçevesinde güvenceli esneklik yaklaşımı temelinde çalışma yaşamına kazandırılmıştır. İş Kanunu’nun “Türü ve Çalışma Biçimlerini Belirleme Serbestisi” başlığını taşıyan 9 uncu maddesinde “Taraflar iş sözleşmesini Kanun hükümleriyle getirilen sınırlamalar saklı kalmak koşuluyla, ihtiyaçlarına uygun türde düzenleyebilirler.” hükmüne yer verilmiştir. Bu düzenleme, işçinin pazarlık gücünün zayıflığı dikkate alındığında güvenceli esneklik kavramının benimsenmesinin işçi açısından önemini ortaya koymaktadır. Ülkemizde güvenceli esneklik kavramının tartışılması, çalışma mevzuatının, AB mevzuatıyla uyumunun sağlanması açısından da önem taşımaktadır. AB’ye uyum süreci kapsamında iş mevzuatının şekillendirilmesinde Avrupa Sosyal Modeli (ASM) bir kaynak oluşturmaktadır. ASM’nin dayandığı temel kavramlardan biri olan güvenceli esneklik kavramı, işçiye istihdam ve gelir güvencesinin sağlanmasını, firmanın rekabet gücü korunarak desteklenmesini esas almaktadır. Bu kapsamda ülkemizde güvenceli esneklik kavramı; bir yönü ile işgücü piyasalarının ve iş ilişkilerinin ASM çerçevesinde ele alınmasını; diğer yönü ile gelir ve istihdam güvencesi sağlanmasını içermekte; ayrıca AB’nin belirli süreli iş sözleşmelerini düzenleyen 99/70/EC, kısmi süreli çalışmayı düzenleyen 97/81/EC ve 98/23/EC, geçici iş ilişkisini düzenleyen 2008/104/EC, çalışma sürelerini düzenleyen 2003/88/EC ve sektörel çalışma sürelerini düzenleyen 2000/79 EC sayılı Direktiflerine uyumu da içermektedir.

1.1 Kısmi Süreli Çalışma

En eski ve yaygın olarak uygulanan esnek çalışma biçimi olan kısmi çalışma, İş Kanunu’nun “Kısmi süreli ve tam süreli iş sözleşmesi” başlıklı 13 üncü maddesinde normal çalışma süresinden daha az sürede yapılan çalışmaları tanımlamak için düzenlenmiştir. Kısmi süreli çalışma, ülkemizde haftalık 30 saatten az olan çalışmalar için kullanılırken, ABD’de 35 saatten az, Kanada ve İngiltere’de 30 saatten az, Almanya’da ise 36 saatten az olan çalışmalar bu kapsama girmektedir. Eurostat verilerine göre, 2014 yılında kısmi süreli çalışan oranı AB-28’de yüzde 20,5’dir. Kısmi süreli çalışmanın en yaygın olduğu ülkeler arasında Hollanda (yüzde 50,6), İsveç (yüzde 26,2), Almanya (yüzde 27,6) ve İngiltere (yüzde 26,8) bulunmaktadır. Türkiye’de ise 2006 yılında yüzde 7,6 olan kısmi süreli çalışan oranı 2013 yılında yüzde 11,7’ye yükselmiştir. Bu oranın içinde ücretsiz aile işçileri büyük bir yer tutmaktadır. OECD 2013 verilerine göre ise; OECD ülkeleri arasında ortalama kısmı süreli çalışma oranı yüzde 16,8 iken Türkiye’de kısmı süreli çalışma oranı yüzde 12,3’dir. Hollanda kısmi süreli çalışma oranı yüzde 38,7 ile AB’ye üye ülkeler arasında en yüksek orana sahiptir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ TÜİK 2014 yılı verileri incelendiğinde ülkemizde 25,454 milyon kişinin istihdam edildiği ve

bunlardan 2,801 milyon kişinin yarı zamanlı olarak çalıştığı görülmüştür. Bu kapsamda yarı zamanlı çalışma oranı yüzde 11 olarak hesaplanmıştır.

Tablo.1 Türkiye’de Yıllar İtibari ile Yarı Zamanlı Çalışma Oranı (Yarı zamanlı çalışanlar (Bin))

Yıllar Tam Zamanlı Yarı zamanlı ToplamYarı zamanlı çalışanların

toplam çalışanlara oranı (%)

2014 22.458 2.801 25.259 %11,08

2013 22.345 3.179 25.524 %12,45

2012 21.834 2.986 24.821 %12,03

2011 21.223 2.888 24.110 %11,97

2010 19.952 2.642 22.594 %11,69

2009 18.870 2.407 21.277 %11,31

Kaynak: TÜİK

Tablo.2 Yarı Zamanlı Çalışanlar İçerisinde Kayıt Dışılık (Yarı zamanlı çalışanlar (Bin))

Yıllar Toplam Kayıtlı Kayıt dışı Kayıt dışılık Oranı (%)

2014 2.801 516 2.285 81,57%

2013 3.179 531 2.648 83,30%

2012 2.986 469 2.518 84,33%

2011 2.888 448 2.440 84,49%

2010 2.642 402 2.240 84,78%

2009 2.407 333 2.074 86,17%

Kaynak: TÜİK

Tablolardan görüldüğü üzere, ülkemizde yarı zamanlı çalışanların sayısında yıllar itibaiyle artış görülmektedir, ayrıca yarı zamanlı çalışanlar arasında kayıt dışılık da yıllar itibari ile azalmaktadır.

1.2 Belirli Süreli İş Sözleşmesi

Üretim sistemlerinde ve işgücü piyasasında yaşanan değişimler neticesinde belirli süreli iş sözleşmeleri çalışma hayatının vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Bu kapsamda, İş Kanunu’nun “Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi” başlıklı 11 inci maddesinde düzenlenmiş olan belirli süreli çalışma, belirli bir işin tamamlanması, belirli süreli işlerde veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi durumlarda uygulanan esnek bir çalışma biçimidir. Yapılan düzenlemede belirli süreli iş sözleşmelerinin esaslı bir neden olmadıkça birden fazla üst üste yapılamayacağı esası getirilmiş ve aksi halde sözleşmenin baştan itibaren belirsiz süreli sayılacağı belirtilmiştir. Bu suretle kanun koyucu 99/70/EC sayılı AB Direktifinde öngörülen belirli süreli iş sözleşmelerinin kötüye kullanılmasını engellemiştir. Söz konusu Direktif, üye devletlerin zincirleme iş sözleşmelerinin ne kadarlık bir zaman diliminde kaç kez üst üste yapılabileceğinin belirlenmesine imkan vermiştir. Esaslı nedenlerin varlığı halinde iş sözleşmesinin belirli olma özelliğini koruyacağı kabul edilmiştir.

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

40 41

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Eurostat 2014 yılı verilerine göre, AB-28 ülkelerinde belirli süreli çalışan oranı yüzde 14’tür.

Bu çalışma sisteminin en yaygın olduğu ülkeler arasında Polonya yüzde 28,4 İspanya yüzde 24, Hollanda yüzde 21,7 ve Portekiz yüzde 21,4 bulunmaktadır. Ülkemizde belirli süreli çalışmanın oranı ise yüzde 13’tür.

1.3 Geçici İş İlişkisi

İşçi, işçiyi çalıştıran işveren ve özel istihdam bürosu arasında kurulan iş ilişkisi “üçlü iş ilişkisi” olarak tanımlanmaktadır. Özel istihdam büroları, iş sözleşmesi imzaladığı çalışanlarını diğer işletmelere geçici olarak çalışmak üzere devrettiğinde ortaya geçici iş ilişkisi çıkmaktadır. Son 20 yılda, özellikle Avrupa’da bu kapsamda çalışan kişi sayısında artış görülmüştür. Özel İstihdam Büroları Avrupa Konfederasyonunun (Eurociett) 2015 yılı raporunda yayımladığı 2013 yılı verilerine göre, 8,7 milyon kişinin Avrupa’da bu şekilde çalıştığı görülmüştür. ABD, Çin ve Avrupa toplamına baktığımızda ise yaklaşık 30 milyon kişi geçici iş ilişkisi kapsamında çalışmaktadır. Özel istihdam büroları aracılığıyla geçici çalışma, işletmelerin çeşitli nedenlerle karşı karşıya kaldığı kısa süreli işgücü ihtiyacını karşılamak için başvurulan bir mekanizmadır. Diğer taraftan bu mekanizmanın özellikle kadınlar, gençler ve uzun süreli işsizler gibi istihdama erişimde deneyim eksikliği engeliyle karşılaşan grupların istihdam edilebilirliğini artıracağı, çeşitli nedenlerle geçici istihdamı tercih edenlerin iş bulma ve çalışma şartlarını iyileştireceği görüşleri de literatürde yer almaktadır. Özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi mevzuatımızda düzenlenmemiştir. Bununla birlikte İş Kanunu’nun “Geçici iş ilişkisi” başlıklı 7 nci maddesinde ülkemizin kendine özgü ve dar kapsamlı bir geçici iş ilişkisi modeline imkan tanınmıştır. AB tarafından hazırlanan 2014 İlerleme Raporunda da Türkiye’nin, geçici iş ilişkisi gibi diğer istihdam türlerini AB müktesebatına uygun şekilde düzenlemesi gerektiği ifade edilmiştir. Mesleki faaliyet olarak geçici iş ilişkisi, 26.06.2009 tarih ve 5920 sayılı Kanun ile düzenlenmiş ancak Sayın Cumhurbaşkanının vetosu nedeniyle yürürlüğe girmemiştir. Ayrıca, 10. Çalışma Meclisi’nin gündem maddelerinden biri de özel istihdam büroları aracılığı ile geçici iş ilişkisi olarak belirlenmiştir. Çalışma Meclisi Sonuç Bildirgesinde tarafların konuya yaklaşımının çok farklı olduğuna değinilmiş ve özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi düzenlemesi yapılmadan önce, bu istihdam biçiminin avantajları ve dezavantajları konusunda çalışanlar ve sosyal taraflar bilgilendirilmesi ile geçici iş ilişkisi sağlayan istihdam bürolarının denetlenmesi konusunun özel olarak ele alınması önerilmiştir. 26.01.2015 tarihinde Başbakanlık tarafından TBMM’ye gönderilmiş ve Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonunda kabul edilerek Genel Kurul’a sevk edilmiş olan kanun tasarısı ile özel istihdam bürosunun tanımı değiştirilmiş, faaliyetleri arasına geçici iş ilişkisi kurma faaliyeti eklenmiştir. Yapılan düzenleme ile geçici iş ilişkisinin askerlik hizmetinde, doğum, analık ve süt izni hallerinde, ebeveynlere doğumdan sonra tanınması planlanan yarı zamanlı çalışmada ve mevsimlik işlerde en fazla altı ay süresince kurulabileceği düzenlenmiştir. Söz konusu tasarının yasalaşması halinde 2008/104/EC sayılı AB Direktifine uyum sağlanmış, işçilerin mesleki eğitimlerinin, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin ve diğer temel haklarının garanti altına alındığı bir sistem sağlanmış olacaktır.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Ayrıca, Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) İstihdam Teknik

Komitesi’nin 2015-2016 yılı eylem planlarının belirlenmesi için 26.05.2015 tarihinde yapılan toplantısında İş Kanunu’nda yer alan esnek çalışma biçimlerinin uygulanmasında yaşanan sorunların tespit edilmesine yönelik bir eylem maddesi belirlenmiştir. Bu eylem maddesi gereğince TOBB’un Haziran 2016 tarihine kadar bir çalışma raporu hazırlaması kararlaştırılmıştır.

1.4 Kıdem Tazminatı

Kıdem tazminatı konusu, 3008 sayılı İş Kanunu’na girdiği günden beri işçi, işveren ve devlet tarafından tartışılan konulardan biri olmuştur. Gerek işçiler, gerek işverenler ve gerekse sosyal politikalar oluşturmakla yükümlü devlet için kıdem tazminatı konusu önem arz etmektedir. Ülkemiz, OECD ve AB ülkeleri ile Brezilya ve Rusya gibi yükselen piyasalar arasında en yüksek işten çıkarma maliyetine katlanan ülkedir. 2015 Dünya Bankası İş Yapma Raporuna göre ülkemizde, 1, 5 ve 10 yıllık kıdeme sahip işçilere ortalama 23,1 haftalık kıdem tazminatı ödenmektedir. Aynı kıdeme sahip işçi için Yunanistan ve Litvanya’da 15,9; İspanya’da 15,2; Hindistan’da 11,4; Brezilya’da 8,9; Rusya’da 8,7; Macaristan’da 7,2 ve Fransa’da 4,6 haftalık kıdem tazminatı ödenmektedir. Bu durumun ülkemizin rekabet edebilirlik seviyesine zarar verdiği ve yeni istihdam alanlarının oluşabileceği yerli ve yabancı yatırım kararlarına engel teşkil ettiği yönünde görüşler mevcuttur. 2012 yılında yayınlanan bir araştırmada; örneklem grubunu oluşturan ve işine son verildikten sonra işsizlik sigortasına başvuran 292 kişinin yüzde 42,5’inin en son çalıştığı işyerinden kıdem tazminatının tamamını aldığı, yüzde 3,4’ünün bir kısmını aldığını, yüzde 53,4’ünün alamadığı görülmüştür. Aynı araştırmaya göre; imalat sektöründe çalışan işçilerin yüzde 59,2’si, hizmetler sektöründe çalışan işçilerin yüzde 58,2 si ve inşaat sektöründe çalışan işçilerin yüzde 71,4’ü kıdem tazminatlarını alamamaktadır. Kıdem tazminatını alamayan işçilerin yüzde 34’ü istifa etmiş, yüzde 17’si sözleşmeyi haklı nedenle feshetmiş, yüzde 7’sinin sözleşmesi ise işveren tarafından haklı nedenle feshedilmiştir. İstifa eden işçilerin yüzde 33,3’ü, işveren tarafından haklı nedenle işten çıkarılan işçilerin yüzde 44,4’ü kıdem tazminatının tamamını ya da bir kısmını almışken, haklı nedenle sözleşmesini fesheden işçilerin yüzde 64,1’i, askere giden erkek işçilerin yüzde 12,5’i bu araştırmaya göre kıdem tazminatını alamamaktadır. 10. Çalışma Meclisi’nin gündem maddelerinden biri de kıdem tazminatı olarak belirlenmiştir. Konu ile ilgili Sonuç Bildirgesinde; mevcut kıdem tazminatı uygulamasının çeşitli sorunlarla karşı karşıya olduğu, bu sorunların sosyal tarafların ortak katılımıyla çözülmesinin çalışma barışı açısından ivedilik arz ettiği tespiti yapılmış ve işçilerin hak kaybına uğramalarının önlenmesi için getirilecek çözümlerde diğer ülke örneklerinin dikkatle taranması önerilmiştir. Alt işveren işçilerinin, aynı veya farklı kamu kurum ve kuruluşunda, farklı alt işverenler eli ile bir yıl veya daha az süreli ihaleler kapsamında çalışmaları nedeniyle kıdem tazminatı konusunda ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Anlaşmazlıkların mahkemelere intikal etmesi ve mahkemelerin de işyeri devri kuralları ile birlikte sorumluluk ilkesi gereği tüm kıdem tazminatını kamu kurum ve kuruluşlarının ödemesi gerektiği yönündeki karaları mevcuttur.

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

42 43

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Yaşanan bu soruların giderilmesi amacıyla kamu kesiminde kurulan alt işverenlik ilişkisinden

kaynaklanan sorunların çözümü için, 11.09.2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanunu’nun 8 inci maddesi ile İş Kanunu’nun 112 nci maddesine yeni hükümler eklenmiştir. Buna göre; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatlarının ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından ödeneceği hüküm altına alınmış, konu ile ilgili usul ve esasların Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak ÇSGB tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirleneceği düzenlenmiştir. Düzenlemeye uygun olarak ilgili kurumların görüşleri alınarak hazırlanan Kamu İhale Kanunu’na Göre İhale Edilen Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımları Kapsamında İstihdam Edilen İşçilerin Kıdem Tazminatlarının Ödenmesi Hakkında Yönetmelik 08.02.2015 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmelikle; • Aynı alt işveren tarafından ve aynı iş sözleşmesine tabi olarak farklı kamu kurum veya kuruluşlarında çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri, farklı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde geçen hizmet sürelerinin toplamı esas alınarak tespit olunacağı, • Farklı kamu kurum veya kuruluşlarda çalıştırılan işçilerden son alt işvereni ile yapılmış olan iş sözleşmeleri kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona erenlerin tazminatlarının, çalıştırıldığı son kamu kurum veya kuruluşu tarafından ödeneceği, • Alt işveren ile yapmış olduğu iş sözleşmesi sona ermeyen ve alt işveren tarafından kamu kurumlarına ait işyerleri dışında başka bir işyerinde çalıştırılmaya devam olunanlardan iş sözleşmesi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona eren işçilerin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri, aynı veya farklı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde geçen hizmet sürelerinin toplamı esas alınarak hesap edilerek ödeneceği, • Kamu kurumlarının, Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iş sözleşmesi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona eren alt işveren işçilerinin kıdem tazminatlarını geriye dönük kamuda geçen hizmetlerin tümünü dikkate alarak ödeme yapacakları düzenlenmiştir. 08.05.2015 tarihinde ÇSGB’de kamu kurum ve kuruluşları ile sosyal taraf temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantı da ise hem Stratejide hem de Onuncu Kalkınma Planı uyarınca hazırlanan İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Eylem Planın da yer alan kıdem tazminatı konusunda önümüzdeki dönemde çalışmalar yapılacağı karar alınmıştır.

1.5 Alt işverenlik

Dünyada ve ülkemizde çalışma hayatında hızlı teknolojik gelişim ve uzmanlık gerektiren işlerin çoğalması ve yaygınlaşması, artan uluslararası rekabet “alt işverenlik” uygulamasını ortaya çıkarmıştır. Alt işverenlik uygulamasının yaygınlaşması ile asıl işveren, alt işveren, işçi kesimleri arasında iş hukuku kaynaklı sorunların da katlanarak arttığı gözlenmektedir. Öyle ki alt işverenlik uygulaması kapsamında ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıklar, alt işveren yanında çalışan işçilerin artan bir biçimde hak kayıplarına maruz kaldığını göstermektedir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Bakanlığımız, alt işveren işçilerinin kıdem tazminatı, fazla çalışma, yıllık ücretli izin ve

ücretlerini tam ve zamanında alamama gibi problemleri doğrultusunda ve sosyal ortaklarında katılımıyla bu sorunların çözümüne yönelik kapsamlı bir çalışma yürütülmektedir. 10. Çalışma Meclisi’nin gündem maddelerinden arasında yer alan alt işverenliğin sonuç bildirgesinde çalışma hayatının bir gerçeği olduğunun kabul edildiği, kamu kesiminde alt işverenlik uygulamalarının ıslah edilmesi gerektiği ve alt işverenlik ile ilgili yasaların İş Kanunu’na uyumlu hale getirilmesi yönünde tespit ve önerilerde bulunulmuştur. AB tarafından hazırlanan 2014 İlerleme Raporunda da Türkiye’nin, alt işverenlik ilişkisini AB müktesebatına uygun şekilde düzenlemesi gerektiği ifade edilmiştir. 11.09.2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanun ile; • Kamu kurum ve kuruluşlarında işin niteliği dikkate alınarak alt işverene verilebilecek yardımcı işlerin Bakanlar Kurulunca belirleneceği düzenlenmiştir. Yine aynı Kanunla asıl veya yardımcı işlerde, Maliye Bakanlığından (Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Hazine Müsteşarlığı) onay alındıktan sonra alt işverenlik ihalesine çıkılması, onay almadan alt işveren ihalesine çıkan veya ihale konusu iş dışında işçiyi çalıştıran kamu görevlisi hakkında idari para cezası uygulanarak neden olduğu zarardan sorumlu tutulması hüküm altına alınmıştır. Süreklilik arz eden temizlik, yemek ve güvenlik gibi hizmet alımlarının ise üç yıllık yapılması sağlanarak, bir yıldan az ihaleler nedeniyle iş mevzuatından kaynaklanan hak kayıpları güvenceye kavuşturulmuştur. • Ücret alacaklarının, asıl işveren tarafından aylık olarak kontrol edilmesi ve ödenmemiş ücretlerinin doğrudan işçinin banka hesabına yatırılması suretiyle, alt işveren işçilerinin ücretlerinin tam ve zamanında ödenmesi sağlanmıştır. • Kamu kurumlarına, alt işveren işçilerinin yıllık ücretli izinlerinin kullanılıp kullanılmadığını takip etme yükümlülüğü getirilmiştir. • Alt işveren işçilerinin kıdem tazminatları, ilgili kamu kurumu tarafından doğrudan işçinin banka hesabına yatırılması suretiyle güvenceye kavuşturulmuştur. • Muvazaa kararlarına itiraz süresi 6 işgününden 30 işgününe çıkarılmış ve mahkeme kararlarına karşı Yargıtay yolu açılmıştır. • Kanunla getirilen bir diğer düzenleme ise; kamu kurumlarınca alt işverenlere verilen işlerde, toplu iş sözleşmesi sonucu ihale bedelinde oluşacak artışın ilgili idare tarafından ödenecek olmasıdır. Bu kapsamda Kanuna uygun olarak Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımlarında Toplu İş Sözleşmesinden Kaynaklanan Fiyat Farkının Ödenmesine Dair Yönetmelik, 22.01.2015 tarihli ve 29244 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmeliğin “Toplu İş Sözleşmesinin kapsamı ve yürütülmesi” başlıklı 4 üncü maddesinin yetki tespit işlemlerine ilişkin ikinci fıkrasında; - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılacak yetki tespit işlemlerinde, 4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca ihale edilen işlerde iş alan alt işverenin; aynı ihale sözleşmesi kapsamında tek bir işyerinin bulunması halinde işyeri düzeyinde, birden fazla işyerinin bulunması halinde ise işletme düzeyinde yetki tespiti verileceği,

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

44 45

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ - Aynı ihale sözleşmesi kapsamında birden fazla işkolunda işyerinin bulunması halinde ise

her bir işkolundaki işyeri/işyerlerinin ayrı ayrı değerlendirileceği, - Yetki tespit başvurusuna; ihale sözleşmesini yürüten idareden temin edilecek sözleşme konusu işin 4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında olduğunu, alt işverenin unvanını, işin niteliğini, sözleşme kapsamındaki işyeri/işyerlerinin Sosyal Güvenlik Kurumu sicil numarası/numaralarını, sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihleri ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenecek diğer bilgileri ihtiva eden resmi yazının ekleneceği, - İhale sözleşmesini yürüten kamu kurum ve kuruluşu, talep tarihinden itibaren en geç on gün içinde bu bilgileri işçi sendikasına vermek zorunda olduğu düzenlenmiştir. 08.05.2015 tarihinde ÇSGB’de kamu kurum ve kuruluşları ile sosyal taraf temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantı da ise hem Strateji hem de Onuncu Kalkınma Planıuyarınca hazırlanan İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Eylem Planın da yer alan alt işverenlik konusunda önümüzdeki dönemde çalışmalar yapılacağı karar alınmıştır.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Yasal düzenlemesi bulunan ancak yeterli uygulama alanı olmayan esnek çalışma biçimlerinin uygulanabilirliği artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 1.1 Belirli süreli iş sözleşmeleri için belirlenen süre içerisinde tekrarlanma imkânı sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2014 Dünya Bankası İş Yapma Raporu verilerinde bu konu özel bir başlık altında incelenmiştir. AB ve OECD üyesi birçok ülkede sürekli işlerde de belirli süreli iş sözleşmesi düzenlenebildiği sonucuna ulaşılmıştır. Belirli süreli iş sözleşmelerinin tekrarlanma imkanı ve üst sınırı ile ilgili hazırlanan çalışma tamamlanmıştır. Çalışma kapsamında Almanya, Belçika, Brezilya, Çin Halk Cumhuriyeti, ABD, Güney Kore ve İngiltere’nin içerisinde olduğu 28 ülke belirli süreli iş sözleşmelerinin tekrarlanması açısından incelenmiştir. Yine aynı çalışma kapsamında ETUC, UNICE ve CEEP arasında Süreli Çalışma Hakkında Sonuçlandırılan Çerçeve Sözleşme ile ilgili 28.06.1999 tarih ve 1999/70/EC sayılı Konsey Direktifi de incelenmiştir. Direktif, üye devletlerin, belirli süreli iş sözleşmesinin yinelenmesini haklı kılacak nesnel gerekçeler tespit edilmesi, yinelenen süreli iş akitleri veya istihdam ilişkilerinin azami toplam süresinin belirlenmesi ve bu türden akit veya istihdam ilişkisinin kaç kez yinelenebileceğinin belirlenmesi gibi tedbirleri alabilmesine imkan sağlamaktadır. Ayrıca, 06.03.2015 tarihinde SGK ve sosyal taraflarla yapılan toplantıda belirli süreli iş sözleşmelerinin tekrarlanması konusunda görüşleri alınmış, tarafların mutabık kalacağı bir düzenleme yapılabilmesi için gelecek dönemdede çalışmalar sosyal diyalog kapsamında devam ettirilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2 Alt işverenlik uygulaması işçi hakları ile işyeri koşulları dikkate alınacak şekilde yeniden düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, Kamu İhale Kurumu (KiK), Sosyal Taraflar

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

46 47

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 6552 sayılı Kanun alt işverenlik sistemi ile ilgili geniş ve kapsayıcı bir düzenleme getirmiştir. Kanuna uygun olarak Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımlarında Toplu İş Sözleşmesinden Kaynaklanan Fiyat Farkının Ödenmesine Dair Yönetmelik, 22.01.2015 tarihli ve 29244 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmeliğin “Toplu İş Sözleşmesinin kapsamı ve yürütülmesi” başlıklı 4 üncü maddesinin yetki tespit işlemlerine ilişkin ikinci fıkrasında, • ÇSGB tarafından yapılacak yetki tespit işlemlerinde, 4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca ihale edilen işlerde iş alan alt işverenin; aynı ihale sözleşmesi kapsamında tek bir işyerinin bulunması halinde işyeri düzeyinde, birden fazla işyerinin bulunması halinde ise işletme düzeyinde yetki tespiti verileceği, • Aynı ihale sözleşmesi kapsamında birden fazla işkolunda işyerinin bulunması halinde ise her bir işkolundaki işyeri/işyerlerinin ayrı ayrı değerlendirileceği, • Yetki tespit başvurusuna; ihale sözleşmesini yürüten idareden temin edilecek sözleşme konusu işin 4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında olduğunu, alt işverenin unvanını, işin niteliğini, sözleşme kapsamındaki işyeri/işyerlerinin SGK sicil numarası/numaralarını, sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihleri ile ÇSGB tarafından belirlenecek diğer bilgileri ihtiva eden resmi yazının ekleneceği, • İhale sözleşmesini yürüten kamu kurum ve kuruluşu, talep tarihinden itibaren en geç on gün içinde bu bilgileri işçi sendikasına vermek zorunda olduğu düzenlenmiştir. Mevzuat çalışmasının dışında, Onuncu Kalkınma Planı Öncelikli Dönüşüm Programı kapsamında da alt işverenlik sistemine dönük çalışmalar yapılması yönünde çeşitli eylemler vardır. Tedbir kapsamında yapılacak çalışmalarda Öncelikli Dönüşüm Programı ile uyum içinde çalışılacaktır. Bu kapsamda, 08.05.2015 tarihinde ÇSGB’de kamu kurum ve kuruluşları ile sosyal taraf temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantı da ise hem Strateji hem de Onuncu Kalkınma Planı uyarınca hazırlanan İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Eylem Planın da yer alan alt işverenlik konusunda önümüzdeki dönemde çalışmalar yapılacağı karar alınmıştır. Yapılan toplantıda; • Çalışma Genel Müdürlüğünün, alt işverene verilebilecek işlerle ilgili olarak hazırlanan çalışmaya ilişkin sosyal tarafların görüşünü ivedilikle alması, • Alt işveren ve alt işveren işçi sayılarının sağlıklı bir şekilde takip edilmesi amacıyla SGK’dan veri talep edilmesi, • Bu verilerin düzenli olarak tutulması ve raporlanması amacıyla bir sistem kurulması, bu kapsamda Çalışma Genel Müdürlüğü ve SGK’nın bir araya gelerek gerekli yasal altyapıyı oluşturması

kararlaştırılmıştır.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Son madde uyarınca, 05.05.2015 tarihinde SGK ile Çalışma Genel Müdürlüğü bir araya gelerek

kamuda çalışan alt işveren sayıları ve bilgilerinin takibi konusunda görüşmeler yapılmış, veri paylaşımı amacıyla protokol hazırlıklarına başlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.3 Kısmi süreli çalışanların, çalıştığı süre ile orantılı olarak fazla çalışma yapabilmesine imkân tanınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılı içinde OECD ve AB üyesi ülkelerde kısmi süreli çalışan işçilerin fazla çalışma yapabilmelerine imkan tanıyan düzenlemeler olup olmadığı yönünde Çalışma Genel Müdürlüğünce bir rapor hazırlanması yönünde çalışmalar başlatılmıştır. Türkiye’de kısmi süreli çalışanların fazla mesai ücreti alabilmelerine ilişkin açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu konuya ilişkin olarak TAIEX hazırlanması ve bu doğrultuda AB’ye üye ülkelerde kısmi çalışanların fazla mesai ücreti alabilmleri için uygulanan politikalar ve mevzuatları hakkında çalışma ziyaretleri/çalıştaylar kapsamında değerlendirilecek ve çıktıları ülkemizin mevzuat düzenlemesine katkıda bulunacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 2. Mevzuatımızda düzenlenmemiş olan esnek çalışma biçimleri için yasal düzenlemeler yapılacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Uzaktan çalışma sistemi için gerekli yasal düzenlemeler hayata geçirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Uygulamada var olan ancak mevzuatımızda yer almayan, işverenin belirlediği mal veya hizmeti üretmek amacıyla işçinin işyeri dışında, evinde ya da başka bir mekânda bilgisayar teknolojisi ve haberleşme ağlarını kullanarak iş edimini sunduğu bir esnek çalışma modeli olan uzaktan çalışma biçiminin ülkemizde uygulanabilmesi

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

48 49

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ için hazırlanan yasa tasarısı 10.12.2014 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından TBMM’ye sevk

edilmiş; Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonunda kabul edilen tasarı Genel Kurulda metinden çıkarılmıştır. Uzaktan çalışma sistemine ilişkin hazırlanan mevzuat çalışmasının detaylandırılması ve geliştirilmesi için 2015 yılında işbirliği yapılacak kurumlar ve sosyal taraflarla toplantılara devam edilecek; ayrıca SGK’nın işgücü piyasasında esneklik sağlayan çalışma biçimleri ile ilgili olarak herbir sektör için ayrı ayrı ikincil mevzuat oluşturulması gerektiği yönündeki görüşleri de toplantılarda sosyal taraflarla değerlendirilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 2.2 Özel istihdam bürolarının geçici iş ilişkisi kurabilmelerine yönelik yasal düzenleme yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, İŞKUR, SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: İlgili taraflarla yapılacak müzakerelerle belirlenecektir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ÇSGB bünyesinde konu ile ilgili çalışmalar uzun bir süredir devam etmekte, işçi ve işveren taraflarının da mutabık oldukları bir mevzuat çalışması hazırlanabilmesi için çaba sarf edilmektedir. 26.01.2015 tarihinde Başbakanlık tarafından TBMM’ye gönderilmiş ve Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonunda kabul edilerek Genel Kurul’a sevk edilmiş olan kanun tasarısı ile; • Özel istihdam bürosunun tanımı değiştirilmiş, faaliyetleri arasına geçici iş ilişkisi kurma faaliyeti eklenmiştir. • Geçici iş ilişkisinin askerlik hizmetinde, doğum, analık ve süt izni hallerinde, ebeveynlere doğumdan sonra tanınması planlanan yarı zamanlı çalışmada ve mevsimlik işlerde en fazla altı ay süresince kurulabileceği düzenlenmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

3. Esnek çalışma biçimlerine ilişkin işçi ve işverenlerin bilinç düzeyi artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 3.1 İşçi ve işverenlerin esnek çalışma biçimlerine ilişkin bilinç düzeylerini artırmaya yönelik etkinlikler düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbir maddesi kapsamında 08.05.2015 tarihinde ÇSGB’de kamu kurum ve kuruluşları ile sosyal taraf temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantıda ise hem Strateji’de hem de Onuncu Kalkınma Planı uyarınca hazırlanan İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Eylem Planın da yer alan esnek çalışma sistemleri hakkında kamuoyunda farkındalık artırma konusu ele alınmıştır. Bu bağlamda, yılın ikinci yarısında Çalışma Genel Müdürlüğünün, sektör ve bölge bazında planlama yapması, SGK ve İŞKUR’un eğitici desteği sunacağı, işçi-işveren katılımı ile gerçekleştirilecek olan panel, konferans ve toplantılar düzenlemesi, konu ile ilgili broşür ve el ilanı gibi basılı materyal çalışması yapılması kararlaştırılmıştır. Ayrıca, Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası ile birlikte SGK ve İŞKUR’un da katılımıyla Kayseri, Bursa ve Denizli illerinde “Esnek Çalışmanın Tür ve Biçimleri ile Uygulama Sorunları”na ilişkin paneller düzenlenmesi planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.2 ÇSGB ve SGK ile işçi ve işveren örgütlerinin işbirliği kanalları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2014 yılında Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından yerel düzeyde sosyal diyalog mekanizmalarının oluşturulması amacıyla 4 ilde (Eskişehir, Konya, Gaziantep, Kocaeli) işçi ve işveren sendikaları konfederasyonları temsilcileri ile SGK temsilcilerinin de katıldığı geniş kapsamlı çalıştaylar düzenlenmiştir.

08.05.2015 tarihinde ÇSGB’de kamu kurum ve kuruluşları ile sosyal taraf temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantı da ise Bakanlığımız, SGK ve sosyal taraf temsilcileri arasındaki işbirliği kanallarının geliştirilmesi amacıyla sosyal diyaloğa daha fazla önem verilmesi gerektiği ifade edilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

50 51

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

4. Ekonomik şartlara ve onaylanan uluslararası sözleşmelere uygun olarak asgari ücretle ilgili düzenlemeler yapılacaktır. Tedbir No ve Adı: 4.1 İstihdam üzerindeki ücret dışı yükler, istihdam üzerindeki etkileri dikkate alınarak gözden geçirilecek, istihdama yönelik teşvikler sade ve basit hale getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbirin gerçekleşmesine yönelik Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından İstihdam Teşviklerinin Etki Analizi Projesi (İTEAP) yürütülmektedir. Proje kapsamında, istihdam teşviklerinin analizi yapılarak uygulanmakta olan teşviklerle ilgili veriler, politika yapıcılara ulaştırılacak ve gerekli kararların alınması noktasında destekleyici bir mekanizma oluşturularak Onuncu Kalkınma Planında yer alan hedef ve politikalara uygun bir teşvik sistemi kurulmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Proje kapsamında ayrıca, TÜİK, SGK ve İŞKUR’dan analize esas veriler alınmakta, ülke örnekleri incelenmekte ve ara raporlar hazırlanarak çalışma grubuna sunulmaktadır. 2015 Mayıs ayı itibarıyla ile etki analizinin altı fazından dördü tamamlanmış ve taslak rapor hazırlanmıştır. Proje kapsamında, 25-29.05.2015 tarihleri arasında Çalışma Genel Müdürü başkanlığındaki bir heyet İTEAP kapsamında hazırlanan ülke örnekleri raporunu değerlendirmek ve İngiltere’de uygulanmakta olan teşvik sistemlerini yerinde incelemek amacıyla Deloitte LLP ve HMRC (Gümrük ve Hazine Bakanlığı) ziyareti gerçekleştirmiştir. 2015 yılının Haziran ayında iyi uygulamaların yerinde izlenmesi amacıyla tekrar üllke ziyaretleri yapılarak, ziyaret çıktılarıın eklenmesi ile rapora son hali verilecektir. Bir sonraki İzleme ve Değerlendirme Kurulu Toplantısında rapor hakkında detaylı bilgi sunulacaktır. Projenin veri analizi ile ilgili kısmın ise 10.06.2015 tarihi itibarıyla bitirilmesi planlanmaktadır. Yürütülen projenin dışında, konuyla ilgili olarak TAIEX hazırlanmış ve Avrupa Birliğinden uzman talep edilmiş olup geniş katılımlı bir toplantıyla çeşitli AB ülkelerinde uygulanmakta olan teşvik sistemleri hakkında bilgi alınacaktır. Proje onay aşamasındadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

4.2 Asgari ücretin belirlenmesinde 16 yaşın doldurulmuş olup olmadığına göre mevcut durumda uygulanmakta olan yaş farklılaşması yeniden düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar c) Süre: 2014 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 19.04.2014 tarih ve 28977 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Asgari Ücret Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile asgari ücretin belirlenmesinde yaş farkı ortadan kaldırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Politika No ve Adı: 5. Esnek çalışanların ekonomik ve sosyal haklara erişebilme imkanları geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 5.1 Esnek çalışanların iş mevzuatında bulunan haklara erişebilme imkânları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Esnek çalışanların iş mevzuatında bulunan haklara erişebilme imkânları geliştirilmesi için Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar sonucunda; bu şekilde çalışanların genellikle işyerinde iş süreleri, hafta tatili ve yıllık ücretli izin hakları ile kreş imkanından faydalanma noktasında sorunlar yaşadığı tespit edilmiştir. ILO Sözleşmeleri ve AB Direktifleri doğrultusunda bu hakların sağlanmasına dönük çalışmalar devam etmekte olup konuyla ilgili sosyal taraflarla çalışma grupları oluşturulması ve sorunların net bir şekilde ortaya konulması hedeflenmektedir. 08.05.2015 tarihinde ÇSGB’de kamu kurum ve kuruluşları ile sosyal taraf temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantı da hem Strateji hem de Onuncu Kalkınma Planı uyarınca hazırlanan İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Eylem Planının 29 uncu politikasında yer alan esnek çalışma sistemleri hakkında kamuoyunda farkındalık artırma konusu ele alınmıştır. Toplantıda Çalışma Genel Müdürlüğünün, sektör ve bölge bazında planlama yaparak, SGK ve İŞKUR’dan da eğitici alarak, işçi-işveren katılımı ile panel, konferans ve toplantılar düzenlemesi, konu ile ilgili broşür ve el ilanı gibi basılı materyal çalışması yapılması kararlaştırılmıştır. Toplantıda alınan kararlar sonucunda, Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası, SGK ve İŞKUR’un katılımıyla Kayseri, Bursa ve Denizli illerinde “Esnek Çalışmanın Tür ve Biçimleri ile Uygulama Sorunları” konusuna ilişkin paneller düzenlenmesi planlanmaktadır.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

52 53

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

6. Aktif işgücü piyasası tedbirlerinden faydalanmaları suretiyle esnek çalışanların istihdam edilebilirliği artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 6.1 Esnek çalışanların İŞKUR’un verdiği mesleki eğitimlerden yararlanmalarına imkan sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR bünyesinde tüm işsizlere ve belge sahibi olmayan çalışanlara yönelik olarak mesleki eğitim kursları düzenlenmektedir. İŞKUR mevzuatı kapsamında mesleki eğitimlerden yararlanmak için işsiz olma şartı bulunmakta olup; esnek çalışanların sigorta primleri yatırıldığından mesleki eğitimlerden yararlanma şansı mevcut mevzuat kapsamında bulunmamaktadır. Çalışanların mesleki eğitimi kapsamında ancak esnek çalışanlar çalıştıkları dönemde mesleki eğitimden yararlanabilir. SGK ile yazışma yapılmakta olup esnek çalışanların bilgisinin paylaşılması halind ebu hedef grup içinde kurs ve programlardan yararlanmaları için ayrıca çalışma yapılabilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 6.2 Esnek çalışanlar İŞKUR hizmetleri ile ilgili olarak bilgilendirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 08.05.2015 tarihinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığında kamu kurum ve kuruluşları ile sosyal taraf temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantı da Çalışma Genel Müdürlüğünün, sektör ve bölge bazında planlama yaparak, SGK ve İŞKUR’dan da eğitici alarak, işçi-işveren katılımı ile panel, konferans ve toplantılar düzenlemesi, konu ile ilgili broşür ve el ilanı gibi basılı materyal çalışması yapılması kararlaştırılmıştır. Alınan kararlar sonucunda, 3.1, 3.2 ve 5.1 No’lu tedbirler kapsamında Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası, SGK ve İŞKUR’un katılımıyla Kayseri, Bursa ve Denizli illerinde “Esnek Çalışmanın Tür ve Biçimleri ile Uygulama Sorunları”na ilişkin paneller düzenlenmesi planlanmaktadır. Gerçekleştirilen panellerde esnek çalışanların İŞKUR hizmetlerinden nasıl faydalanacaklarına yönelik bilgilendirme yapılacaktır.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

7. Tüm işçilerin erişebilirliğini güvence altına alan bir kıdem tazminatı reformu yapılacaktır. Tedbir No ve Adı: 7.1 Bireysel hesaba dayalı kıdem tazminatı fonu kurulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, İŞKUR, Sosyal Taraflar c) Süre: İlgili taraflarla yapılacak müzakerelerle belirlenecektir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kıdem tazminatı konusunda yaşanan sorunların; tüm işçilerin kazanılmış haklarının korunduğu, işverenin icraya uğraması veya iflas etmesi hallerinde işçilerin kıdem tazminatı hakkının garantiye alındığı, tüm işçilerin kapsandığı ve tüm kesimlerin mutabakatı ile hazırlanacak olan bir kıdem tazminatı sistemi ile çözülebilmesi için çalışmalar yapılacaktır. Bu kapsamda, 08.05.2015 tarihinde ÇSGB’de kamu kurum ve kuruluşları ile sosyal taraf temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantı da gerek Ulusal İstihdam Stratejisi gerekse Onuncu Kalkınma Planı uyarınca hazırlanan İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Programının 23 üncü politikasında yer alan kıdem tazminatı konusu görüşülmüş olan toplantıda; • Çalışma Genel Müdürlüğü, Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bir araya gelerek kıdem tazminatı ile ilgili teknik çalışmalar yapması, • 2014 yılının tamamında işçi çıkış bildirgelerinin kod bazında taranarak, kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde işten çıkan işçi sayısını ve genele oranı hakkında SGK’dan veri talep edilmesi, • Çalışma Genel Müdürlüğünün kıdem tazminatının kapsayıcılığı ile ilgili bir araştırma projesi geliştirmek için ön çalışma başlatması ve sonucunun taraflarla paylaşılması kararlaştırılmıştır. Bu bağlamda, 05.05.2015 tarihinde Çalışma Genel Müdürlüğü ile SGK biraraya gelerek 2014 yılının tamamında işçi çıkış bildirgelerinin kod bazında taranarak, kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde işten çıkan işçi sayısını ve genele oranı hakkında SGK’dan veri alınarak çalışmalara başlanmıştır. Diğer taraftan, TÜİK ile üst düzey iki toplantı gerçekleştirilerek kıdem tazminatının kapsayıcılığının ölçülmesi amacıyla yapılacak araştırmanın ana hatları kurgulanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

54 55

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

8. Çalışanların bilgilendirilme ve yönetime katılma hakları güvence altına alınacaktır. Tedbir No ve Adı: 8.1 Esnek çalışanların işyerindeki belirsiz süreli açık işler hakkında bilgilendirilmesine yönelik düzenlemeler hayata geçirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş Kanunu’nun 13 üncü maddesine göre, kısmi süreli çalışanların niteliklerine uygun açık yer bulunduğunda işveren tarafından zamanında duyurulması, işçilerinin istekleri ve işverenin uygun görmesi halinde tam süreli çalışmaya geçebilmesi hüküm altına alınmıştır. Eylem kapsamında esnek çalışan tüm işçilerin işyerinde bulunan açık işler hakkında bilgilendirilmesinin nasıl sağlandığı yönünde iyi ülke uygulamaları Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından incelenmektedir. Gelecek dönemde ise sosyal taraflarla işbirliği içinde bilgilendirme çalışmaları yapılması planlanmaktadır. Ayırca, 06.03.2015 tarihinde SGK ve sosyal taraflarla yapılan toplantıda esnek çalışanların işyerindeki belirsiz süreli açık işler hakkında bilgilendirilmesine konusunda görüşleri alınmış, tarafların mutabık kalacağı bir düzenleme yapılabilmesi için gelecek dönemde çalışmalar sosyal diyalog kapsamında devam ettirilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 8.2 Çalışanların yönetime katılmaları yönünde düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılının ilk döneminde tedbir maddesi kapsamında AB’ne üye çalışanların işyerlerinde yönetime katılmaları ile 2002/14/EC sayılı AB Direktifi incelenmiştir. Direktife göre; • En az 20 çalışanı bulunan işyerleri ile 50 çalışanı bulunan işletmelerin yönetimleri, çalışanların temsilcilerine işle ilgili gelişmeler, mevcut istihdam durumu, istihdamla ilgili yakın gelecekte ortaya çıkabilecek olası gelişmeler ile iş organizasyonundaki değişmeler hakkında bilgi vermek ve danışmakla yükümlüdürler.

• Üye devletlerde bilgi verme ve danışmanın kapsamını, konularını, içeriğini, yöntemini yani, kiminle, ne zaman, hangi koşullarda gerçekleştirileceğini düzenlemektedir. • Direktif uyarınca, işverenin, işletmenin faaliyetleri hakkında çalışanlara bilgi sağlaması, açıklamalarda bulunması, işletme konseylerinde temsilcileri vasıtasıyla diyalog yoluyla görüşlerini alması, yasal düzenlemelerle garanti altına alınmıştır. Tedbir maddesi kapsamında Çalışma Genel Müdürlüğünce yürütülen çalışmalar devam etmekte olup çalışmaların tamamlanmasının ardından 2015 yılı Temmuz ayı içerisinde sosyal taraflarla toplantılar düzenlenmesi ve görüşlerinin alınması planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 9. Aşırı çalışmanın önlenmesine yönelik tedbirler alınacaktır. Tedbir No ve Adı: 9.1 Yasal haftalık azami çalışma sürelerinin üzerindeki aşırı çalışmaların engellenmesine dönük olarak denetim etkinliği artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş Teftiş Kurulu Başkanlığınca uygulanan yeni teftiş yaklaşımı sonucu planlanan programlı teftişlerde yasal çalışma süresi mevzuat hükümleri doğrultusunda risk olarak belirlenmekte ve denetimlerde dikkate alınmaktadır. Program dışı teftişlerde ise şikayet konusu bahse konu tedbiri içeriyorsa denetimin konusu yapılmaktadır. 2014 yılında önleyici teftiş yaklaşımına göre hazırlanan, risk, alan veya sektör esaslı gerçekleştirilen, ilgili tüm sosyal tarafları kapsayan, eğitim, iletişim ve bilgilendirmeye ağırlık veren, mevzuata aykırılık tespit edildiğinde doğrudan cezai işlem yapmak yerine öncelikle bu noksanlıkların giderilmesini amaçlayan çözüm odaklı olarak hazırlanan programlı teftişler kapsamında; 1. Tuğla ve Kiremit Fabrikalarında (Afyon, Ankara, Antalya, Burdur, Bursa, Eskişehir, Gaziantep, İzmir, Kastamonu, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Sinop, Tekirdağ, Tokat, Samsun, Zonguldak, Bartın, Diyarbakır, Elazığ, Şanlıurfa illerinde) 2. Gübre ve Yem Sanayinde (Adana, Afyon, Ankara, Antalya, Balıkesir, Bursa, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İzmir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Mersin, Sakarya, Samsun, Aydın, Bilecik, Bolu, Çanakkale, Karaman, Kırklareli, Muğla, Tekirdağ illerinde) 3. Liman İşyerlerinde (Adana, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Giresun, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Mersin, Muğla, Ordu, Rize, Samsun, Tekirdağ, Trabzon, Yalova ve Zonguldak illerinde) 4. Hazır Beton İmalatı Yapan İşyerlerinde (Adana, Afyon, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Denizli, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İzmir, Kayseri, Kütahya, Kocaeli, Konya, Manisa, Sakarya, Samsun, Uşak, Yalova illerinde)

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

56 57

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 5. Mermer İşleme Tesislerinde ve Mermer Ocaklarında (Adıyaman, Afyon, Amasya, Bilecik,

Burdur, Bursa, Denizli, Elazığ, Eskişehir, Isparta, Mersin, İzmir, Kütahya, Muğla, Sivas illerinde) 6. Restoran ve Hazır Yemek İmalatı Yapan İşyerlerinde (Adana, Ankara, Antalya, Gaziantep, İzmir, Kocaeli, Trabzon illerinde) 7. Dinlenme Tesisleri İşyerlerinde (Ankara, Çorum, Amasya, Karabük, Kastamonu, Samsun, Ordu, Trabzon ve Giresun illerinde) 8. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezlerinde (Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Adana, Samsun, Eskişehir illerinde) 9. 50’den Fazla İşçi Çalıştıran Tarımsal İşletmelerde (Adana, Afyon, Amasya, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Edirne, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, İstanbul, İzmir, Karaman, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kocaeli, Konya, Manisa, Mersin, Muğla, Nevşehir, Sakarya, Samsun, Sinop, Şanlıurfa Tekirdağ, Trabzon, Zonguldak illerinde) programlı teftişler yürütülmüştür. Programlı teftişler kapsamında, yapılan fazla çalışmalar karşılığı, işçilere toplam 43.375.317,932 TL/brüt fazla çalışma ücreti ödenmesi sağlanmıştır. 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri doğrultusunda fazla çalışmaya ilişkin ücretleri ödemeyen, işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay içerisinde kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan 156 işverenlik için 2.590.995,00 TL idari para cezası uygulanması istenmiştir. Ayrıca Kanunda ve ilgili yönetmelikle belirlenen çalışma sürelerine aykırı olarak işçileri çalıştıran 372 işverenlik hakkında 1.845.230,00 TL idari para cezası uygulanması istenmiştir. Bakanlığımıza çeşitli kanallardan intikal eden ihbar ve şikayetler ise program dışı teftiş kapsamında değerlendirilmektedir. Bu doğrultuda yürütülen teftişlerde 2014 yılında fazla çalışma hükümlerine aykırı hareket eden 396 işverenlik hakkında 3.402.567,00 TL, çalışma sürelerine aykırı hareket eden 548 işverenlik hakkında ise 754.459,00 TL idari para cezası uygulanması istenmiştir. 2015 yılında ise özel öğretim kurumlarında, yer altı ve yer üstü maden ocaklarında, büyük ölçekli yapı işyerlerinde, belediye ruhsatlı otellerde ve hazır giyim sektöründe işin yürütümü yönünden programlı teftişler yürütülmeye başlanmıştır. Yürütülen bütün programlı teftişlerde, çalışma sürelerinin uzunluğu öncelikli risklerden biri olarak belirlenmiştir. Ayrıca, 08.05.2015 tarihinde ÇSGB’de kamu kurum ve kuruluşları ile sosyal taraf temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantı da tedbir kapsamında Çalışma Genel Müdürlüğü’nün yıllık 270 saati aşan fazla çalışma üst sınırının aşılması durumunda idari para cezası verilmesi ile ilgili hüküm bulunmaması hususunun giderilmesi konusunda başlatmış olduğu mevzuat çalışmasının yeniden ele alması kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 10. Denetim faaliyetlerinde rehberlik rolünün güçlendirilmesi, denetimin yaygınlığı ile caydırıcılığının artırılması yoluyla kayıt dışı istihdamın azaltılması ve esnek çalışanların haklarının korunması sağlanacaktır. Tedbir No ve Adı: 10.1 İş teftişinde rehberlik rolünün güçlendirilmesine yönelik idari önlemler alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar

c) Süre: 2014 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Halen yürürlükte bulunan 2013/4 sayılı Genelge eki “İş Teftiş Rehberi”nde gerek teftişlerin planlanması ve gerekse de uygulanması aşamasında sosyal tarafların (işçi, işveren ve sendikalar vb.) katılımının sağlaması, teftiş sürecinde işçi ve işverenlerin teftiş konuları ve mevzuat konusunda bilgilendirilmesi yönünde düzenlemelere yer verilmiştir. Bu haliyle mevcut Genelge ihtiyacı karşılayacak niteliktedir. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 10.2 İş müfettişlerinin rehberlik etme yeterliliğini artırmaya yönelik bilinç ve duyarlılık artırma çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM), Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş Teftiş Kurulunun hizmet içi eğitim faaliyetleri kapsamında her yıl iş başmüfettişi, iş müfettişi ve iş müfettişi yardımcılarının rehberlik yeterliliğini artırmaya yönelik bilinç ve duyarlılık arttırma çalışmalarına ilişkin “Mesleki Gelişim” eğitimleri planlanmakta ve uygulanmaktadır. Bu güne kadar düzenlenen eğitimlerde “Esnek Çalışma” ve “Kayıt Dışı İstihdam ile Mücadele” konularına yer verilmiştir. Bu kapsamda 2015 yılında alınan 58 müfettiş yardımcısının yetiştirme programlarında “Esnek Çalışma” ve “Kayıt İstihdam ile Mücadele” konularında eğitimler verilmiştir. Ayrıca, İş Teftiş Kurulunun yeni teftiş anlayışı uyarınca yürütülen programlı teftişler öncesinde de gerek işverenlere gerekse sosyal taraflara yönelik bilgilendirme eğitimleri düzenlenmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

58 59

Özel Politika Gerektiren Grupların

İstihdamının Artırılması

1. MEVCUT DURUM

Kadın, genç, engelli ve uzun süreli işsizler gibi tüm özel politika gerektiren grupların istihdamının artırılması ve bu gruplara yönelik olarak ortaya çıkan ayrımcılığın önlenmesi, ülkemizde işsizlik sorununa kalıcı çözüm bulunması sürecinde üzerinde durulması gereken temel alanlardan biridir. Ulusal İstihdam Stratejisi Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması Ekseni, özel politika gerektiren grupların işgücüne ve istihdama katılımlarının önündeki engellerin kaldırılması amacını taşımaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2014 yılı 2. dönemi için hazırlanan eksen raporunun 1. bölümünde, kadın, genç ve engelli istihdamı ile ayrımcılıkla mücadele amacıyla yapılan çalışmaların mevcut durum bilgileri yer almaktadır.

1.1. Kadın İstihdamı

TÜİK 2015 yılı Ocak ayı verilerine göre ülkemizde 15-64 yaş arası nüfusun istihdam oranı yüzde 48,3, işsizlik oranı yüzde 11,6, işgücüne katılım oranı ise yüzde 54,6 olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılının aynı dönemine göre istihdam oranı 1,2, işgücüne katılım oranı 2 puan artış göstermiştir. 2015 yılı Ocak ayında geçen yılın aynı dönemine göre 15-64 yaş arası kadın nüfusun istihdam oranı 1,8 puanlık artışla yüzde 28,8; kadın işgücüne katılım oranı 2,7 puanlık artışla yüzde 33,3 düzeyine yükselirken kadın işsizlik oranı 1,6 puanlık artışla yüzde 13,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2015 yılı Ocak ayı verilerine göre kadınlara ilişkin işsizlik, istihdam ve işgücüne katılım oranları hem genel ortalamalara hem erkeklere ilişkin işgücü piyasası verilerine (erkek işsizlik oranı yüzde 10,8, erkek işgücüne katılım oranı yüzde 75,8, erkek istihdam oranı yüzde 67,6) göre daha kötü durumdadır. Bu durum ülkemizde kadınların işgücü piyasalarında erkeklere nispeten daha zor yer edindiklerine ve istihdamlarının önünde kültürel, sosyal, ailesel pek çok engelin bulunduğuna işaret etmektedir. Ülkemizde kadınların işgücüne katılım durumları eğitim seviyeleri ile doğru orantılıdır. TÜİK’in 2015 yılı Ocak ayı verilerine göre ülkemizde yükseköğretim mezunu kadınlarda işgücüne katılım oranı yüzde 73,6 iken lise altı eğitimli kadınlarda bu oran yüzde 24,7’ye düşmektedir. İstatistikler, kadınların işgücü piyasalarına girişlerini kolaylaştırmak amacıyla üzerinde durulması gereken konulardan birinin de eğitim olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. 2015 yılı Ocak ayı verilerine göre ülkemizde 15 yaş üstü olup işgücünde yer alan kadınların yüzde 28,2’si tarım sektöründe istihdam edilirken bunların yüzde 95,03’ü kayıt dışı olarak çalışmaktadır. Tarım dışı sektörlerde çalışan kadınların oranı ise yüzde 71,8 iken bu sektörlerde kayıt dışı çalışan kadın oranı yüzde 24,8’dir. Tarımda kayıt dışı olarak istihdam edilen kadınların yüzde 83,01’i ücretsiz aile işçisi olarak çalışmaktadır. Ülkemizde kadın istihdamı açısından önemli bir yer tutan tarım sektörü içinde kadınların kayıt dışı çalışmasının neredeyse yüzde 100’lere ulaşmış olması kadınların işgücü piyasası verilerinde yaşanan olumsuzlukları tetikleyen önemli bir faktördür. Kadınların kayıtlı çalışması amacıyla yapılacak çalışmaların kadın istihdamını artırmak için üretilmesi planlanan politikalarda ilk sıralarda yer alması gerektiği değerlendirilmektedir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

60 61

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Çalışma yaşamına girebilen kadınların çalışma yaşamlarını kısa bir dönemde bitirmesi ve/veya

kariyerde yükselme doğrultusunda tüm potansiyelini ortaya koyamamasının temel nedeni, ev ve iş yaşamını uzlaştırma konusunda yaşadıkları sorunlardır. Kadın, aile yaşamında çocuk bakımı, yaşlı ve hasta bakımı gibi yükümlülükleri kocası ile ve/veya devletle paylaşmak durumundadır. Ancak ülkemizde kreş, gündüz bakımevi gibi sosyal destek kurumları tüm çabalara karşın yeterli sayıya ulaşamamıştır. Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan ve genel koordinatörlüğü ÇSGB tarafından yürütülen “İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Öncelikli Dönüşüm Programı”nın ilk bileşeni “Kadınların İşgücüne ve İstihdama Katılımının Artırılması” olup, bu bileşenin önceliklerinden biri de çocuk, hasta ve yaşlı bakımı hizmetlerinin yaygınlaştırılmasıdır. Söz konusu programın sorumlu kurumu ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü’dür. Program dâhilinde hazırlanan bileşen eylem planı, 28.01.2015 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Söz konusu eylem planında çeşitli kurumların sorumluluğu altına verilen 4 politika ve 25 tedbir bulunmaktadır. “İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Öncelikli Dönüşüm Programı”nın performans göstergeleri arasında kadın istihdam oranının 2015 yılında yüzde 28,1, kadın işgücüne katılım oranının ise yüzde 32,2 olması hedefleri yer almaktadır. Buna göre, 2015 yılı Ocak ayı itibarıyla ülkemizde kadın istihdam oranı (yüzde 28,8) ve kadın işgücüne katılım oranı (yüzde 33,3) alanında programın performans göstergeleri gerçekleştirilmiştir. 26.01.2015 tarihinde TBMM’ye gönderilen ”Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması” amacıyla hazırlanan kanun taslağında ülkemizde kadınların doğum sonrasında işgücü piyasalarına dönmelerini kolaylaştıran bazı uygulamalara yer verilmiştir. Taslakta yer alan 5 inci maddeye göre; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na ek 43 üncü madde olarak eklenen hükme göre, çocuğu olan memur anne ve baba, çocuk mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar normal çalışma süresinin yarısı kadar çalışma talep edebilecektir. Yarım zamanlı çalışmaya başlayan memur, aynı çocuk için bir daha bu haktan yararlanmamak kaydıyla izleyen aybaşından geçerli olmak üzere normal zamanlı çalışmaya dönebilecektir. Bu kapsamdaki memurlara, fiili çalışmaya bağlı ödemeler hariç olmak üzere mali haklarla sosyal yardımlarına ilişkin her ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılacaktır. Derece yükselmesiyle kademe ilerlemesi, belli görevlere atanma veya terfi süreleri yarım olarak dikkate alınacaktır. Bu haktan aynı tarihler esas alınarak belirlenecek dönem itibarıyla evlat edinenler de talepleri halinde yararlanacaktır. Ayrıca 07.04.2015 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6637 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla kadınların doğum sonrasında çocuk sayılarına göre maddi yardım almalarına imkân getirilmiştir. Kanun’un 16 ncı maddesine göre, 633 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye aşağıdaki ek madde eklenmiştir: (1) Türk vatandaşlarına, canlı doğan birinci çocuğu için 300 TL, ikinci çocuğu için 400 TL, üçüncü ve sonraki çocukları için 600 TL doğum yardımı yapılır. Bu yardım Türk vatandaşı olan anne veya babaya, her ikisi de Türk vatandaşı ise anneye yapılır. Doğum yardımı, Bakanlıkça belirlenen zorunlu hâllerde babaya ödenebilir. Doğum yardımı ödenmesinde Kimlik Paylaşımı Sisteminde yer alan nüfus kayıtları esas alınır. Bu kapsamda yapılan ödemeler, Bakanlık bütçesine bu amaçla konulan ödenekten karşılanır. Bu fıkrada belirtilen tutarları artırmaya Bakanlık ile Maliye Bakanlığı müştereken yetkilidir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ (2) Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen işçilerden, kapsamında bulundukları

bireysel iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre işçinin kendisi veya eşinin doğum yapması nedeniyle işçiye bir ödeme yapılması kararlaştırılmış olanlara, kararlaştırılan tutarın bu madde uyarınca yapılacak ödeme tutarından daha az olması hâlinde sadece aradaki fark ödenir. Kararlaştırılan tutarın bu maddeye göre yapılacak ödeme tutarından daha fazla olması hâlinde ise bu maddeye göre ödeme yapılmaz. (3) Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen personele, doğum yardımı ödeneği veya başka bir ad altında aynı amaçla ilgili mevzuatta öngörülen ödemeler yapılmaz. (4) 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamına girenler bu madde hükümlerinden aynen yararlandırılır. (5) Doğum yardımı, hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve haczedilemez. Doğum yardımından yararlananların gerçek dışı beyanda bulunmaları nedeniyle yersiz ödemeye sebebiyet verilmesi hâlinde, bu ödemelerin, bir ay içinde ödemenin yapıldığı tarihten tahsil edildiği tarihe kadar geçen süreye 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranında hesaplanacak faiz ile birlikte iade edilmesi, haksız yararlanana ödeme yapan kurum tarafından bir yazı ile bildirilir. Bu süre içinde ödeme yapılmaması hâlinde bu alacakların ilgili vergi dairesine bildirilmesi üzerine anılan Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilir. (6) Doğum yardımının ödenme esasları ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar, altı ay içinde İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı görüşleri alınarak ASPB’nin teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir. Kadınların kendi işlerini kurabilmeleri adına girişimcilik kültürünün yaygınlaştırılması ve kadınlara finansal destek sağlanması adına çalışmalar yapılması da kadın istihdamı açısından önemlidir. Bu kapsamda Hazine Müsteşarlığı tarafından ülkemizde yaygın olarak sivil toplum kuruluşlarınca verilen mikro finans hizmetlerine ilişkin bütüncül bir yasal altyapının oluşturulması planlanmaktadır. Ayrıca, ASPB Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü bünyesinde “Kadınların Ekonomik Fırsatlara Erişiminin Artırılması” Projesi yürütülmektedir. Söz konusu Proje, “Kanıt Temelli Politika Oluşturmanın Güçlendirilmesi”, “Bilgi Paylaşımı ve Farkındalık Artırma” ve “Kadın Kooperatiflerinin Desteklenmesi” olmak üzere üç bileşenden oluşmaktadır. KOSGEB Türkiye-AB Mali Yardımı 2005 Yılı Programı çerçevesinde Kadın Girişimciliğin Desteklenmesi Projesi 2. bileşeni olan “Kadın Girişimciliğin İnkübasyon Hizmetleri Vasıtasıyla Desteklenmesi” bileşeni kapsamında İstanbul (Pendik), Nevşehir (Hacıbektaş), Kütahya ve Çorum illerinde “Kadın İş Geliştirme Merkezleri (KİŞGEM)” açılmış olup, söz konusu merkezlerde kendi işlerini kurmak isteyen kadın girişimcilere başlangıç desteği verilmektedir. Bunun yanında Türkiye’de kadın girişimci potansiyelini nicelik ve nitelik bakımından geliştirmek için politikalar belirlemek amacıyla TOBB tarafından Kadın Girişimciler Kurulu kurulmuştur. 81 ilde örgütlenen Kurul, kadın girişimci potansiyelinin nicelik ve nitelik bakımından geliştirilmesi ve daha donanımlı hale getirilmesi amacıyla politika belirlemek ve girişimcilik kültürünün kadınlar arasında gelişmesine öncülük etmek üzere çalışmalar yürütmektedir.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

62 63

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Kadın istihdamı konusunda ülkemizde yeterli farkındalığın oluşmamış olması, kadınların

çalışma hayatına ilişkin hak ve yükümlülükleri konusunda belirli bir bilinç düzeyini yakalayamamış olmaları, işverenlerin de kadın istihdamı için var olan teşvikler konusunda yeterli bilgi sahibi olmamaları kadın istihdamı önünde yer alan engellerin başında yer almaktadır. Bunların yanı sıra, Türkiye’de kadınlar için insana yakışır işlerin yaratılması yönünde izlenen politikaları ve İŞKUR’un kadın istihdamı alanında yürüttüğü faaliyetleri desteklemek amacıyla Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) ve İŞKUR tarafından, İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) finansmanı ile “Kadınlar İçin Daha Çok ve İyi İşler: Türkiye’de İnsana Yakışır İş İçin Kadınların Güçlendirilmesi Projesi” yürütülmektedir. Proje kapsamında kurulan Ulusal Teknik Ekip, projenin çıktısı olarak belirlenen “Kadın İstihdamı Ulusal Eylem Planı” hazırlık çalışmalarını sürdürmektedir.

1.2. Genç İstihdamı

2015 yılı Nisan ayı TÜİK verilerine göre; 15-24 yaş arasındaki nüfus 11.778 olup, bu nüfusun yüzde 39,8’i işgücü içerisinde yer almaktadır. Genç nüfusun işgücüne katılma oranı yüzde 39,8’dir. Genç erkeklerde yüzde 51,7 olarak seyreden işgücüne katılım oranı, genç kadınlarda daha da düşerek yüzde 27,9 olarak gerçekleşmiştir. 15-24 yaş grubu kadın ve erkeklerin istihdam oranları ele alındığında; istihdam oranının erkeklerde yüzde 42, kadınlarda ise yüzde 21,6 olduğu görülmektedir. 2014 yılında yüzde 17,7 olan genç işsizliği 2015 yılının Ocak ayında artış göstererek yüzde 20 olmuştur. Bununla birlikte gençler arasındaki işsizlik (yüzde 20), genel işsizlikten (yüzde 11,6) daha yüksektir. Genç kadınlarda işsizlik oranı yüzde 22,4 iken genç erkeklerde bu oran yüzde 18,7 olarak gerçekleşmiştir. 15-24 yaş grubundaki işgücünün eğitim durumuna bakıldığında; lise altı eğitimlilerin işgücünde en fazla yer alan nüfus olduğu (2.780.000 kişi); bunu sırasıyla yükseköğretim (765.000 kişi), lise dengi meslek okulları (620.000 kişi) ile genel lise mezunlarının (517.000 kişi) takip ettiği görülmektedir. Dolayısıyla ülkemizde gençlerin işgücüne katılımının düşüklüğü, genç işsizliğinin yüksek olması ve gençlerin temel becerilerindeki eksiklik önemini korumaktadır. İŞKUR’un sunduğu hizmetlerden yararlanmak amacıyla 15-24 yaş grubu bireylerin yaptığı başvurular ve bu bireylerin işe yerleştirilme oranları yıllar itibarıyla artış göstermiştir. 2015 yılı Mart ayı verilerine göre; gençlerin Kuruma başvurusu (164.827), toplam başvurunun (705.311) yüzde 23’üne tekabül etmektedir. 2014 yılı Mart ayı verilerine göre; işe yerleştirilen genç sayısı 38.315 kişi olarak gerçekleşirken, 2015 yılı Mart ayı itibarıyla ise 43.723 kişi işe yerleştirilmiştir. 2015 yılı Mart ayı itibarıyla işe yerleştirilenlerin ise yüzde 17’si 15-24 yaş arasında yer almaktadır. 2008 yılında 5763 sayılı “İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda yapılan değişiklik ile 18-29 yaş arası gençlerin sigorta primi işveren paylarının teşvik edilmesi sağlanmıştır. Buna göre; 5763 sayılı Kanunun 20 nci maddesiyle getirilen Geçici 7 nci madde ile son altı aydır işsiz olan 18-29 yaş arası gençleri son 1 yılda çalıştırdığı ortalama işçi sayısına ilave olarak istihdam eden işverenlerin, asgari ücret üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin ilk yıl yüzde 100’den başlamak üzere her yıl yüzde 20 eksiltilerek, beşinci yılda yüzde 20 olmak üzere 30.06.2015 tarihine kadar İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması öngörülmüştür. Bununla birlikte gençlerin istihdamını teşvik etmek amacıyla 2011 yılında ise 6111 Sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 74 üncü maddesiyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa Geçici 10 uncu madde eklenmiş ve 31.12.2015 tarihine kadar işe alınan 18-29 yaş arasındaki gençler

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ için belirlenen prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren

hisselerine ait tutarının, işe alındıkları tarihten itibaren yirmi dört ay süreyle İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması öngörülmüştür. Buna göre eğer bu kişiler, İŞKUR’a kayıtlı işsizler arasından seçilirse bu süreye altı ay ilave edilmektedir. Ayrıca bu süreler, mesleki yeterlik belgesi sahibi olmuş kişiler için kırk sekiz aya, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi veya İŞKUR’ca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenler için ise otuz altı aya çıkmaktadır. Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan genel koordinatörlüğü ÇSGB tarafından yürütülen “Temel ve Mesleki Becerileri Geliştirme Öncelikli Dönüşüm Programı”nın temel hedefleri arasında istihdamda ve eğitimde olmayan gençlerin sayısının azaltılması yer almaktadır. Bu hedefle paralel olarak söz konusu programın “Eğitim Sisteminin İşgücü Piyasasıyla Uyumunun Artırılması”, “Genç İşgücünün Temel Becerilerinin Geliştirilmesi” bileşenleri altında gençlerin mesleki becerilerinin yanında iş yaşamının gerektirdiği temel becerilere sahip olması amacına yönelik hazırlanan eylem planlarının hayata geçirilmesi öngörülmektedir. KOSGEB tarafından küçük ve orta ölçekli işletmelere, girişimcilere ve işletici kuruluşlara yönelik olarak ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünün temel faktörü olan girişimciliğin desteklenmesi, yaygınlaştırılması ve başarılı işletmelerin kurulmasını sağlamak amacıyla “Girişimcilik Destek Programı” uygulanmaktadır. Söz konusu program; “Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi”, “Yeni Girişimci Desteği”, “İŞGEM Desteği” ve “İş Planı Ödülü”’nden oluşmaktadır. Kendi işini kurmak isteyen genç girişimcilere, Yeni Girişimci Desteği kapsamında, 24 saati atölye çalışmalarından oluşan toplam 70 saatlik olan Uygulamalı Girişimcilik Eğitimini tamamlamaları koşuluyla, KOSGEB desteği ile 30.000 TL hibe 70.000 TL geri ödemeli destek sağlanmaktadır. Bu destek programı yüzde 60–yüzde 70 oranında hibe olarak uygulanmaktadır. Genç girişimcilere eğitim, kapasite geliştirme desteği ile girişimci fikirlerini hayata geçirmelerinde destek sağlamak amacıyla TOBB tarafından Genç Girişimciler Kurulu kurulmuştur. Ülkemizdeki genç girişimci potansiyelinin nicelik ve nitelik bakımından geliştirilmesi ve daha donanımlı hale getirilmesi amacıyla politika belirlemek ve girişimcilik kültürünün gençler arasında gelişmesine öncülük etmek kurulun başlıca görevleri arasındadır. Ayrıca 81 ilde kurulmuş olan TOBB İl Genç Girişimci Kurulları, TOBB bünyesinde kurulmuş olan Genç Girişimciler Kurulu ile koordineli çalışarak, bulundukları illerde girişimciliğin geliştirilmene yönelik faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Gençlerin istihdam edilebilirliğinin geliştirilmesi, girişimcilik becerilerinin arttırılması ve bu yönde rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin iyileştirilmesi amacıyla Genç İstihdamının Desteklenmesi Operasyonunun devamı niteliğinde olan “Sektörel Yatırım Alanlarında Genç İstihdamının Desteklenmesi Hibe Programı”na yönelik teklif çağrısı, ÇSGB AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı tarafından 20.12.2012 tarihinde yayımlanmıştır. İŞKUR’un Operasyon Faydalanıcısı olarak yürüteceği program kapsamında, arz-talep arasındaki uyuma katkı sağlanmasına, ilgili aktörler arasında işbirliğinin geliştirilmesine, aktif işgücü piyasası politikaları oluşturulmasına, gençler için oryantasyon, profil çıkarma, danışmanlık, staj, eşleştirme gibi hizmetlerin sağlanmasına, okul sonrası işe geçişin kolaylaştırılmasına, üniversite ve sanayi arasında daha güçlü işbirliği bağlarının oluşturulmasına yönelik projeler beklenmektedir. 24 milyon Avro bütçeli hibe programı çerçevesinde sunulacak hibe projeleri için 200 bin Avro ile 400 bin Avro arasında hibe desteği sağlanacaktır. Proje başvurusu yapmak isteyen kurum ve kuruluşlara hibe programı hakkında bilgilendirme yapmak amacıyla çeşitli illerde bilgilendirme günleri düzenlenmiş olup, programın 2015 yılında uygulamaya geçilmesi planlanmaktadır.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

64 65

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 1.3. Engelli İstihdamı

4857 sayılı İş Kanunu’nun 30 uncu maddesine göre, “İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.” Maddede, 26.05.2008 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5763 sayılı Kanun ile yapılan değişikliğe göre, özel sektör işverenleri için terör mağduru ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kaldırılmıştır. Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınmaktadır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülmektedirler. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmamakta, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülmektedir. İşyerinin işçisi iken engelli hâle gelenlere öncelik tanınmaktadır. İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri, İŞKUR aracılığı ile sağlamaktadırlar. Bu kapsamda çalıştırılacak işçilerin nitelikleri, hangi işlerde çalıştırılabilecekleri, bunların işyerlerinde genel hükümler dışında bağlı olacakları özel çalışma ile mesleğe yöneltilmeleri, mesleki yönden işverence nasıl işe alınacakları, ASPB’nin görüşü alınarak ÇSGB tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenmektedir. Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamamaktadır. Bu maddeye aykırılık hallerinde tahsil edilecek cezalar, ÇSGB tarafından her yıl düzenli olarak engellilerin ve eski hükümlülerin kendi işini kurmaları, engellinin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, engellinin işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi projelerde kullanılmaktadır. Mevcut uygulamada, İŞKUR tarafından, hem Kurum kaynaklı hem de engelli çalıştırmayan işverenlerden tahsil edilen idari ceza paraları fonundan engellilerin belirli alanlarda mesleki eğitim almalarını sağlayacak projelerde destek verilmektedir. Mevcut uygulamada, zihinsel ve ruhsal engelli bireylerin istihdam edilecekleri korumalı işyeri kurulması halinde, İŞKUR tarafından uygun bulunan projelere kuruluş sermayesi desteği, engelli ücret desteği ve işletme giderleri desteği verilmektedir. ASPB Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından her yıl yayımlanan “Engelli Bireylere İlişkin İstatistikî Bilgiler 2015 yılı Bülteni” ne göre, 2014 yılında, engelli çalıştırmakla yükümlü işyerinde çalışan engelli işçi sayısının sektörlere göre dağılımına bakıldığında, kamu sektöründe 10.422 engelli, özel sektörde ise 84.706 engelli çalıştığı görülmektedir. Kamu kurumlarında engelli kotasında istihdam edilen memurların yıllara göre dağılımına bakıldığında ise, 2014 yılında 36.165 engelli, 2013 yılında 32.021 engelli işe yerleştirilmiştir. Engellilerin istihdamı konusunda uygulanan zorunlu kota sisteminin özel sektörde ve özellikle de kamu sektöründe daha etkin bir şekilde hayata geçirilmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Bu kapsamda, dünyanın ve Türkiye’nin ülke genelinde yapılan ilk Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) 29.04.2012 tarihinde 81 ilde gerçekleştirilmiştir. EKPSS kurum ve kuruluşların engelli kontenjan açığı bulunduğu sürece, devlet memuru olarak atanacaklar için açılan diğer sınavlardan ayrı zamanlı olarak yapılmaktadır. EKPSS-2014/2 Yerleştirme Sonuçlarına göre, ortaöğretim mezunu 1.383 engelli, ön lisans mezunu 990 engelli ve lisans mezunu 1.344 engelli işe yerleştirilmiştir. MEB tarafında 2015 yılı Şubat ayında 530 engelli öğretmen alımı yapılmıştır. Ayrıca merkezi yerleştirme ile 4.682 adet kadroya ilkokul/ilköğretim/ortaokul eğitim seviyesinden 470, ortaöğretim (lise) eğitim seviyesinden 2.605, önlisans eğitim seviyesinden 775, lisans eğitim seviyesinden 832 adet olmak üzere, toplam 4.682 adet kadro için yerleştirme işlemi gerçekleştirilecektir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 1.4. Uzun Süreli İşsizler

Gelişimi ve yaygınlaşması işsizlikle paralel olan uzun süreli işsizlik, bugün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin karşısında yapısal bir sorundur. Uzun süreli işsizlik, ILO tarafından kabul edilen tanımıyla bir yıl veya daha uzun süredir işsiz bekleyenleri ifade etmektedir. Uzun süreli işsizlik oranı ise, toplam işsizler içerisinde uzun süreli işsizlerin oranıdır. İşsiz kalma süresinin analiz ve değerlendirmelerde bir ölçüt olarak ele alınması da işsizliğin boyutlarını belirlemek bakımından son derece önemlidir. Çünkü işsiz kalınan süre uzadıkça, işsizlik problemi yapısal bir hal almakta ve işsiz kalma süresinin uzunluğu paralelinde çözümü de zorlaşmaktadır. Uzun süreli işsizlik, politika yapıcıların temel meselelerinden biridir. Kişisel yaşam üzerindeki finansal ve sosyal etkilerinin yanı sıra, uzun dönem işsizliğin sosyal uyum üzerinde olumsuz etkisi vardır ve ekonomik gelişmeyi engellemektedir. 2012 yılında, toplamda, AB-28’de işgücünün yüzde 5,1’i bir yıldan daha uzun süreli işsizdir, yüzde 2,9’u ise iki yıldan uzun süreli işsizdir. 2012 yılı verileri ile kıyaslandığında büyük bir artış gerçekleşmiştir. (yüzde 4,7, yüzde 2,6) TÜİK verilerine göre; Türkiye’de 1990 yılında uzun süreli işsizlik oranı yüzde 45,7 iken, bu oran 2000 yılında yüzde 20,4, 2001 ekonomik krizinin etkisiyle 2002 yılında yüzde 28,3 olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılı Şubat ayı verilerine göre toplam 3 milyon 226 bin kişi işsizdir. Bunların 495 bini bir yıl veya daha uzun süreden beri işsizdir. Diğer bir deyişle, toplam işsizlerin içerisinde uzun süreli işsizlerin oranı yüzde 18,44’tür. 3 milyon 226 bin kişi işsizin 1 milyon 151 bini kadınlardan oluşmaktadır. Uzun süreli işsizlerin ise yüzde 46,21’i kadındır. Söz konusu işsizliğin en yoğun olduğu yaş grubuna bakıldığında ise; 25-34 yaş grubu olan orta yaş grubudur. Uzun süreli işsizlik oranlarının gençlerde göreli olarak düşme trendine girmesi eğitim sürecinin uzaması ve gençlerin daha ileriki yıllarda işgücü piyasasına katılmaları ile açıklanabilir. Eğitim durumlarına göre uzun süreli işsizlere baktığımızda en yüksek uzun süreli işsizlik oranının ilkokul mezunlarında olduğu görülmektedir. Aktif işgücü programları uzun süreli işsizliği azaltmaya yönelik en etkili politikalardan biridir. İŞKUR mesleki eğitim programları düzenleyerek, işletmelerde eğitim seminerleri düzenleyerek, iş ve meslek danışmanlığı sunarak, meslek araştırma geliştirme faaliyetleri düzenleyerek işsizliğin azaltılmasına katkıda bulunmaktadır. Uzun süreli işsizlerin iş hayatından soğumamaları, mesleki tecrübe kazanmaları, çalışma disiplini edinmeleri için TYP’ler de oldukça önemlidir.

1.5. İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ile Mücadele

ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde, çalışma hayatının en önemli sosyal sorunlarından biri olan ve çalışanların fiziksel ve psikolojik sağlığını olumsuz etkileyen işyerlerinde psikolojik tacize ilişkin olarak 2011/2 sayılı İşyerinde Psikolojik Taciz konulu Başbakanlık Genelgenin 5 inci maddesi uyarınca, sivil toplum kuruluşları ve ilgili tarafların katılımıyla “Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu” oluşturulmuştur. Söz konusu Kurul, çalışanların uğradığı psikolojik taciz olaylarını izlemek, değerlendirmek ve önleyici politikalar üretmekle görevlendirilmiştir. Kurul, yılda iki kere olağan, gerekli hallerde olağanüstü toplanmaktadır. Kurul tarafından 2013 yılının Şubat ayında kurul teknik komite üyelerinin psikolojik taciz konusunda eğitici olabilmeleri amacına yönelik olarak “Eğiticilerin Eğitimi” ve “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Eğitimi” olmak üzere iki eğitim düzenlenmiş ve komite üyelerine sertifikaları takdim edilmiştir.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

66 67

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Kurul tarafından 2012 yılında, işyerlerinde psikolojik tacizin önlenmesi hususunda farkındalık

artırmak ve kişilerin bu konuda bilgilendirilmelerini sağlamak amacıyla “İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi” hazırlanmıştır. Söz konusu Rehber, 2013 ve 2014 yıllarında bastırılmış ve işçi ve işveren konfederasyonları ile üniversite ve ilgili kurum ve kuruluşlara dağıtılmıştır. İşyerlerinde yaşanan psikolojik taciz olaylarını önlemek amacıyla çalışmalar yürüten Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu tarafından farkındalık artırma çalışmaları kapsamında “İşyerinde Psikolojik Taciz Karikatür Yarışması” düzenlenmiştir. ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen “İşyerlerinde Psikolojik Taciz Karikatür Yarışması Ödül Töreni” Türk-İş Konfederasyonu, Hak-İş Konfederasyonu ve Türkiye Kamu-Sen’in katkılarıyla 04.03.2015 tarihinde ÇSGB Reşat Moralı Toplantı salonunda gerçekleştirilmiştir. Yarışmaya 212 eser katılmıştır. Seçici Kurul tarafından yapılan değerlendirme sonucunda ise sekiz eser ödüle layık görülmüştür. Yarışmanın sonucunda ödül alan eserlerle İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberinin revize edilerek yeniden bastırılmış ve dağıtılmıştır. Başbakanlık Genelgesi uyarınca ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu tarafından yürütülen çalışmaların yanı sıra, Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER), Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği aracılığıyla veya çalışanlar tarafından bireysel olarak dilekçeler yoluyla yapılan şikayetler de incelenmektedir. Bununla birlikte Genelgenin 4 üncü maddesi uyarınca İşyerinde Psikolojik Taciz ile mücadeleyi güçlendirmek amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi ALO 170 üzerinden gelen psikolojik taciz şikayetleri incelenmekle birlikte, ayrıca bu hat üzerinden psikologlar vasıtasıyla çalışanlara yardım ve destek de sağlanmaktadır. 2010 yılından bu yana çalışma hayatı ve sosyal güvenlik hakkında her türlü soru, öneri, eleştiri, ihbar, şikayet, başvuru ve talepleri etkin ve hızlı bir biçimde çözüme kavuşturabilmek amacıyla ÇSGB tarafından hizmete giren “ALO 170” hattına 19.03.2011–26.04.2015 tarihleri arasında ALO 170’e toplam 19.075 adet işyerlerinde psikolojik taciz başvurusu yapılmıştır. 2011 yılında 2.001, 2012 yılında 2.850, 2013 yılında 4.870 ve Ocak 2014-Nisan 2015 tarihleri arasında 9.354 mobbing çağrısı gelmiştir. Çağrıların yaklaşık yüzde 75’i yani 14.306’sı özel sektör çalışanlarından, yaklaşık yüzde 25’sine denk gelen 4.769’u ise kamu çalışanlarınca yapılmıştır. Gelen şikayet başvuruşlarına göre, özel sektör çalışanları açısından cinsiyet farkı gözetmeksizin kadınlar ve erkekler eşit biçimde mobbinge maruz kalmaktadır. Diğer bir deyişle, 7.153 kadın ve 7.153 erkek şikayette bulunmuştur. Kamu sektörü açısından söz konusu oranlar erkekler için yüzde 59, kadınlar için yüzde 41 olarak gerçekleşmiştir. Yani, kamu sektöründe çalışan 2.814 erkek şikayet başvurusunda bulunmuştur. Özetle, toplam 19.075 mobbing çağrısından 9.967’si erkek, 9.106’sı ise kadın çalışanlardan gelmiştir.

1.6. Özel Poltika Gerektiren Diğer Gruplar

Ülkemizde özel politika gerektiren grupların istihdam edilebilirliğinin arttırılması, işgücü piyasasına erişimlerinin kolaylaştırılması ve işgücü piyasasına girişlerinin önünde yer alan engellerin kaldırılması amacıyla ÇSGB tarafından “Dezavantajlı Kişilerin Sosyal Entegrasyonu ve İstihdam Edilebilirliklerinin Geliştirilmesi” Operasyonu hazırlanmıştır. Programın hedef grubu içinde engelli bireyler, Romanlar ve Romanlar gibi yaşayan vatandaşlar, gecekondu bölgelerinde yaşayan kişiler de dahil olmak üzere yoksul olan veya yoksulluk riski altında olan kişiler, eski mahkum/tutuklular ile mahkum ve tutuklular, çalışan çocukların ebeveynleri, yerlerinden olmuş kişiler, şiddet mağduru kadınlar, madde bağımlıları ile diğer dezavantajlı kişiler (işgücü piyasasında ayrımcılığa maruz kalan ve yaygın önyargılarla karşılaşan diğer gruplar, vb.) yer almaktadır. Söz konusu proje hizmet ve hibe bileşenlerinden

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ oluşmaktadır. Proje henüz faaliyete başlamamakla birlikte, hibe rehberi 26.03.2014 tarihinde

AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı’nın web sitesinde yayımlanmıştır. Bahse konu proje kapsamında hibe başvurusunda bulunacakların bilgilendirilmesi amacıyla proje başvurusu yapmak isteyen kurum ve kuruluşlara hibe programı hakkında bilgilendirme yapmak amacıyla 01-22.04.2014 tarihleri arasında 15 ilde bilgilendirme günleri düzenlenmiştir. Hibe başvurularının değerlendirme süreci devam etmektedir. Program dâhilinde tahsis edilecek toplam hibe tutarı 30 milyon Avro’dur. Hibe programı ile dezavantajlı kişilerin istihdam edilebilirliğinin, istihdam ve işgücüne katılım oranlarının arttırılması ile bunların işgücü piyasasına girişlerinin kolaylaştırılması, işgücü piyasasına girişlerinin önünde yer alan engellerin ortadan kaldırılması, işgücü piyasasının durumu hakkında bilgilerinin arttırılması, işgücü piyasasında dezavantajlı kişilere yönelik ayrımcılığın tüm biçimlerinin azaltılması hedeflenmektedir. İstihdam ve sosyal politika alanında AB politikalarına paralel biçimde bir strateji yürütülmesini temin etmek üzere AB aday ülkeleri, İstihdam ve Sosyal Reform Programı (ESRP) adı altında bir strateji belgesi oluşturarak yumuşak hukuk yoluyla uyum seviyesini arttırmayı hedeflemektedir. Türkiye de bu kapsamda kendi ESRP belgesini hazırlamaktadır. Eğitim, istihdam ve sosyal politikalar olmak üzere üç ana başlık üzerinden kurgulanan bu program iki ana bölümden oluşacaktır. İlk bölümde ülkemizde ekonomik ve sosyal gelişmeye etki eden temel sorunlar belirlenecek, ikinci bölümde ise bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri ve alınacak tedbirler sıralanacaktır. İki bölümün de tamamlanmasının ardından ilgili tedbirlere ilişkin izleme ve değerlendirme süreci başlayacaktır. İlgili belgenin şu an itibarıyla birinci bölüm taslağı tamamlanmış olup Avrupa Komisyonu ile görüş alışverişi yapılmaktadır. Taslak metin nihai halini alınca bütün paydaş kurumların katkısı ile ikinci bölüm hazırlanmaya başlanacaktır.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

68 69

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Kadınların işgücüne katılma oranı ve istihdamı artırılacak, kayıt dışı istihdam ile mücadele edilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 Kadınlar üzerindeki bakım yükümlülüklerini azaltmaya yönelik tedbirler alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, ÇSGB, SGK, Kalkınma Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ASPB, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (BSTB) ile Borusan Holding arasında imzalanan işbirliği protokolü ile “Annemin İşi Benim Geleceğim Projesi” hayata geçirilmiştir. Proje ile 2019 yılına kadar toplam 10 ilin OSB kreş kurulması hedeflenmektedir Adıyaman ve Afyonkarahisar OSB’de kreş yapımı tamamlanmış ve hizmet vermeye başlamış olup Malatya OSB’de kreşin hizmete girmesi yönünde çalışmalar devam etmektedir. ASPB Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından İsveç Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Ajansının (SIDA) mali desteğinde, Dünya Bankası işbirliğinde 2012-2017 yıllarını kapsayan “Kadınların Ekonomik Fırsatlara Erişiminin Artırılması” başlıklı bir proje yürütülmektedir. Proje kapsamında “Türkiye’de Çocuk Bakımı ve Erken Çocukluk Eğitim Hizmetlerinin Arz ve Talebi ile İlgili Araştırma” yapılmış olup Türkiye‘de “Çocuk Bakımı Modeli” oluşturulması çalışmaları sürdürülmektedir. Modele ilişkin çalışmaların 2015 yılı sonunda kadar tamamlanması planlanmaktadır. Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonunda görüşülmüş olup TBMM Genel Kurulu gündeminde yer almaktadır. Söz konusu tasarı ile, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan değişikliklerle, özel kreş ve gündüz bakımevlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar beş hesap dönemi itibarıyla vergiden istisna tutulmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

1.2 Çocuk bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması konusunda bürokratik engeller kaldırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - Devlet Personel Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, ASPB, MEB, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 191 inci maddesinde devlet memurları için ihtiyaç ve lüzum görülmesi halinde çocuk bakımevlerinin kurulabileceği ifade edilmekte olup, bunların kuruluşuna ve işletmesine ilişkin usul ve esasların Başkanlığımız ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanacak yönetmelikle belirleneceği ifade edilmektedir. Özel sektör çalışanlarının kamu kreşlerinden yararlanması veya kamuda görev yapan kadın çalışanların hizmet sunumu yöntemiyle kreş hizmetlerinden yararlanmasına için 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 191 inci maddesinde değişiklik yapılması gerekmektedir. Bu çerçevede, Devlet Personel Başkanlığı Hukuki ve Mali Statüler Daire Başkanlığınca bu konuda bir taahhütte bulunulmamıştır. Hâlihazırda kanun değişikliğine dair Kamu Personel İstihdamı Daire Başkanlığı tarafından yürütülen bir çalışma bulunmamaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 1.3 Ev hizmetlerinde çalışan kadınların kayıtlı istihdama geçmeleri yönünde bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, İŞKUR, MYK c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları: 11.09.2014 tarih ve 6552 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen ve 01.04.2015 tarihinde yürürlüğe giren Ek 9 uncu maddeyle birlikte ev hizmetlerinde süreklilik arz etmeyecek şekilde çalışanlar da sigorta kapsamına alınmış olup bu alanda sürekli ya da süreksiz süreyle çalışan ayrımı ortadan kaldırılarak ev hizmetlerinde tüm çalışanların sigortalı olmalarına imkan sağlayan bir düzenlemeye gidilmiştir. Buna göre; ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olanlar adına kendilerini çalıştıranlarca prime esas günlük kazanç alt sınırının yüzde 2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi yatırılacak, bu şekilde

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

70 71

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ çalışanlar adlarına ödenen priminin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar prime esas

kazancın alt sınırının otuz katının yüzde 32,5’i oranında prim ödeyebileceklerdir. Ev hizmetlerinde bir veya birden fazla işveren yanında 10 gün ve daha fazla süreyle çalışanlar ise, söz konusu düzenleme çerçevesinde zorunlu sigorta kapsamında sayılmış olup, bu şekilde çalışanların uzun ve kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ve 4447 sayılı Kanunun 46 ncı maddesine göre işsizlik sigortasına ilişkin primlerinin işverenleri tarafından karşılanacağı hüküm altına alınmıştır. Ek 9 sigortalılığı konusunda ev hizmetlerinde çalışanlara yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. “Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sigortalılığı” başlığı altında gerek afiş gerekse broşür çalışması Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı tarafından başlatılmıştır. Çok yakın zamanda tamamlanıp basımının gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından “Evde Çocuk Bakım Hizmetleri Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Operasyonu” adı altında AB tarafından finanse edilecek bir proje geliştirmiştir. Söz konusu projeyle, ilk kez iş hayatına girecek ya da iş hayatına geri dönecek küçük çocuk sahibi annelere ve hizmet akdiyle çalışan annelere (5510 4/a sigortalısı annelere) çocuklarının bakımı için çocuk bakıcısı istihdam edebilmelerini temin etmek üzere bir mali destek sağlanması düşünülmektedir. Bursa, Antalya ve İzmir, projenin uygulanacağı pilot iller olarak belirlenmiştir. Bahse konu proje ile kayıt dışı çalışan çocuk bakıcılarının kayıtlı istihdamının artırılması, çalışan annelerin doğum sonrasında işlerine geri dönme süreçlerinin kolaylaştırılarak işgücü piyasasından kopmalarının önlenmesi ve genel olarak kadınların işgücüne katılımlarının artırılması amaçlanmaktadır. Avrupa Komisyonu’ndan gerekli onayların çıkması halinde en kısa süre içerisinde başlaması öngörülen ve 30 aylık bir süreçte uygulanacak proje ile her ay iş yaşamına dönen ya da ilk kez başlayan 5 bin kadın doğrudan desteklenecektir. Kadınların proje yararlanıcısı olabilmeleri için çocuk bakıcısı istihdam edecek olmaları sebebiyle dolaylı yoldan 5 bin kadın daha desteklenmiş olacaktır. Böylece, proje süresince 10 bin dolayında kadın, kayıtlı olarak çalışma imkanı bulmuş olacaktır. Çocuk bakıcıları başta olmak üzere ev hizmetlerinde çalışanlar arasında ve bu kimseleri istihdam eden işverenlerin kayıtlı çalışma sistemini geliştirmeyi hedefleyen bu proje ile özellikle küçük çocukların belli bir süre evde bakımının teşvik edilerek fiziksel ve psikolojik gelişimlerini belirli ölçüde tamamladıktan sonra kreş ve gündüz bakım evi gibi kurumsal çözümlere yönlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu yaklaşımın bir parçası olarak MEB’den sertifikalı olan çocuk bakıcılarının çalıştırılması halinde projeden destek miktarı artırılarak bu mesleğin kurumsallaşmasının desteklenmesi arzulanmaktadır. Proje aynı zamanda 01.04.2015 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan ve ev hizmetlerinde çalışanları sosyal güvenlik kapsamına alarak basit usulde bildirim imkanı getiren uygulamanın sonuçlarını görmek anlamında önem verilen bir operasyondur. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

1.4 Mevzuatta yer alan işgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten düzenlemeler AB normları ile uyumlaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, İŞKUR, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları: 3146 Sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı’nın görev ve yetkilerinin düzenlendiği 12/A maddesi uyarınca; Başkanlığımız 1.4. numaralı tedbirde ifade edildiği üzere, mevzuatta yer alan işgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten düzenlemelerin AB normlarıyla uyumlaştırılmasına dair AB mevzuatının taranması ve Türk mevzuatı ile karşılaştırılarak uygun görüş ve önerilerin ilgili birimlerle paylaşılması hususunda gerekli çalışmaları yürütecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.5 İşyerinde psikolojik tacizi önlemeye yönelik yaptırımlar etkinleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İnsan Hakları Başkanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları: Başkanlığımıza 01.01.2015 tarihinden bugüne kadar “mobbing” iddialarını içeren 19 başvuru yapılmıştır. Söz konusu başvurular incelenmek üzere ilgili Grup Başkanlıklarına gönderilmiştir. Başkanlığımızca 01.01.2015-20.05.2015 tarihleri arasında yürütülen programlı teftiş ve program dışı teftişler neticesinde İş Kanunu’nun 5 inci maddesi uyarınca “eşit davranma ilkesine” muhalefet eden dört işverenlik hakkında toplam 2.938,00 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir. Başkanlığımızca, teftişler sırasında yaşanan sıkıntılar ve karşılaşılan sorunlar neticesinde 2013/4 sayılı Bakanlık Genelgesi eki İş Teftişi Rehberinde değişiklik yapılmasına karar verilmiştir. Söz konusu değişiklik kapsamında İş Teftişi Rehberine “Mobbing” ile ilgili gelen şikayet başvurularının nasıl inceleneceği, incelemelerde hangi hususlara dikkat edilmesi gerektiği konusunda yeni bir bölüm eklenmesi planlanmış olup çalışmalar halihazırda devam etmektedir. Mobbing şikayet başvuruları çoğu zaman somut bilgi ve belgeye dayanmadığından, kavram olarak tam bir netliğe kavuşmadığından ve mevzuatta konuyla ilgili açık bir düzenleme

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

72 73

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ bulunmadığından bu başvuruların neticelendirilmesinde sıkıntı yaşanmaktadır. Bu nedenle

2015 yılı içinde iş müfettişi yardımcılığı sınavını kazanarak göreve başlayan 2015/1 dönem iş müfettişi yardımcılarına 20.05.2015-01.09.2015 tarihleri arasında verilmesi kararlaştırılan “Temel, Uyum, Hazırlayıcı ve Mesleki Eğitimler” kapsamında, ‘’İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)’’ konulu eğitim verilmesi planlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.6 Kadınların işgücüne katılımının ve istihdamının önündeki kültürel engellerin azaltılması amacıyla, toplumun ilgili kesimlerine yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ASPB - Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, İŞKUR, MEB, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT), Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları: ASPB ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) ile Türkiye Ziraat Odaları Birliği arasında imzalanan “Kadın Çiftçi Eğitimi İşbirliği Protokolü” kapsamında, pilot iller olan Kayseri, İzmir, Diyarbakır, Gaziantep ve Sakarya’da, toplam 771 kadın çiftçi eğitilmiştir. Söz konusu eğitimlerin Türkiye’nin 81 iline yaygınlaştırılması çalışmalarıyla birlikte bugüne kadar yaklaşık 4.000 kadın çiftçi eğitimlerden faydalanmıştır. Türkiye’de ekonomik alandaki cinsiyet uçurumunu en aza indirmek üzere ASPB himayesinde önce “Türkiye Cinsiyet Eşitliği Görev Gücü” adıyla kurulan, sonrasında “İş’te Eşitlik Platformu”na dönüştürülen girişim; ülkemizde ekonomik alandaki cinsiyet eşitliği uçurumunu 3 yıl içinde yüzde 10’a kadar azaltmayı hedeflemiştir ve yüzde 10’luk hedefin yüzde 9,4’ü ilk iki yıl içinde gerçekleşmiştir. Ülkemizde kadınların ekonomiye katılımını arttırmak ve işe alımdan başlayarak çalışma hayatına ilişkin tüm süreçlerde cinsiyet eşitliğini sağlamak amacıyla, özel sektör ve kamunun işbirliğinde yürütülen bir girişim olan “İş’te Eşitlik Platformu” kapsamında ülkemizde faaliyet gösteren şirketlerin kurumsal vatandaşlar olarak işgücü piyasasında ayrımcılık karşıtı uygulamalara imza atmaları, cinsiyet eşitliğinin tesisini sağlamaları ve sosyal yaşamda bu konuda sorumluluk üstlenmelerine ilişkin bilgi ve farkındalık artırıcı çalışmalar yürütülmektedir. İş’te Eşitlik Platformu kapsamında; belirlenen “Rol Model Kadın Çalışan Videoları” çekilmiş olup, Platforma üyelik sürecinde gerçekleştirilen iyi uygulamalara ilişkin olarak “İyi Uygulamalar Kitapçığı” ve bu uygulamaların tedarik zincirine yaygınlaştırılması hususunda “İş’te Eşitliğin Tedarik Zincirine Yaygınlaştırılması Kitapçığı” hazırlanmıştır. Farkındalık arttırma çalışmaları kapsamında, kadınların sosyal ve ekonomik haklarına ilişkin broşür hazırlık çalışmaları yürütülmektedir. ASPB ile Intel Teknoloji Hizmetleri Limited Şirketi ve Türkiye Kadın Girişimciler Derneği arasında 27.12.2012 tarihinde “Genç Fikirler Güçlü Kadınlar Projesi” işbirliği protokolü imzalanmıştır. 18–30 yaş arası gençler aracılığıyla ile özellikle kaynaklara erişimin sınırlı olduğu kesimlerde kadınların konumlarının güçlendirilmesi ve kadına karşı ayrımcılığın

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ önlenmesine yönelik olarak teknoloji kullanımı ile yenilikçi çözüm önerileri ve/veya sosyal

girişimcilik projeleri üretmeyi hedeflemektedir. Bugüne kadar Kütahya, Erzurum, Gaziantep, Sakarya, Trabzon ve Adana’da “Fikir Kampları” gerçekleştirilmiştir. Ayrıca fikir kamplarında öne çıkan 6 projenin çalışma gruplarından oluşan gençlere 10-11.06.2015 tarihinde İstanbul’da düzenlenen bir etkinlik ile Sosyal girişimcilik eğitimleri verilmiştir. 2015 yılı içerisinde 2 ilde daha yapılması planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.7 Kırdan kente göç eden kadınların, işgücü piyasasına uyumlarını sağlayıcı programlar gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR tarafından düzenlenen kurs ve programlara katılan kişilerin hangilerinin kırdan kente göç eden kişiler olduğunu tespit etmek teknik olarak mümkün olmadığından bu konuda İçişleri Bakanlığı ve ASPB ile yazışma yapılmış olup, bu kişilerin bilgilerinin paylaşılması halinde bu kişilere yönelik faaliyet yapılmasının önünde hiç bir engel bulunmamaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.8 İller bazında yapılacak işgücü piyasası analizlerinden hareketle kadın istihdamı için ön plana çıkan sektörlere yönelik işgücü yetiştirme kurslarına öncelik verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Yerel Yönetimler, Sosyal Taraflar c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 Haziran ayı sonu itibarıyla 4.565 mesleki eğitim kurs açılmış olup 62.384 kadın olmak üzere toplam 101.543 kişi bu kurslara katılmıştır. Kurum tarafından düzenlenen mesleki eğitim kurslarına kadınların katılması için özendirici çalışmalar yapılmakta ve öncelik tanınmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

74 75

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

1.9 Şiddet mağduru kadınların, konukevinde kalanların, eski hükümlü ile kocası ölmüş veya boşanmış kadınların ekonomik ve sosyal yaşama katılımları desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Adalet Bakanlığı, MEB, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, İŞKUR c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Şiddet mağduru kadınların sosyal ve ekonomik hayata katılımlarının sağlanması amacıyla ilgili kurum ve kuruluşlar, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları ile yürütülen çalışma ve projeler sonucunda; Aralık 2014-Nisan 2015 tarihleri arasında, kadın konuk evlerinde kalan kadınlardan toplam 2722’si farkındalık eğitimleri almış, 451’i okuma yazma kurslarına, 2863’ü sosyal, sanatsal ve sportif faaliyetlere katılmıştır. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı (SYDV), belediye ve vakıfların yardımıyla 369 kadına ekonomik destek sağlanmıştır. Aralık 2014-Nisan 2015 tarihleri arasında kadın konukevlerinde kalan 1860 kadın meslek edindirme kurslarından yararlandırılmış, 441 kadın işe yerleştirilmiştir. Aralık 2014-Nisan 2015 tarihleri arasında kadın konukevlerinde anneleri ile birlikte kalan 2361 çocuk, kreş ve çocuk kulüplerinden yararlandırılmıştır. Kadın konukevinden hizmet alan hukuki destek ve yardıma ihtiyaç duyan toplam 1335 kadına, Barolarla yapılan protokoller ile Aralık 2014-Nisan 2015 tarihleri arasında hukuki destek ve adli yardım sağlanmıştır. Mart 2013 itibarıyla Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri bünyesinde görev yapan iş ve meslek danışmanları tarafından Şiddet Önleme ve İzleme Merkezlerinde (ŞÖNİM), ŞÖNİM bulunmayan illerde Bakanlığımız İl Müdürlükleri ile işbirliği içinde hizmet alması öngörülen kişilerin danışmanlık faaliyetleri kapsamında belirli dönemlerde düzenlenen ziyaretlerle, İŞKUR hizmetlerinden yararlandırılmaları sağlanmaktadır. Kadın konukevi bulunan illerde; kadın konukevlerine kabul edilen kadınların hukuki konularda rehberlik almaları, gerektiğinde ücretsiz avukat sağlanmasında işbirliği yapılması, kadın konukevi açılacak binaların temini, kadın konukevinden ayrılan kadınlara kira ve çocuklarına eğitim yardımı sağlanması, iş bulmalarına destek sağlanması, halk eğitim merkezlerinde yürütülen meslek edindirme kurslarına katılımlarının sağlaması amacıyla yerel yönetimler, İŞKUR İl Müdürlükleri, Baro Başkanlıkları, İl Milli Eğitim Müdürlükleri, SYDV’ları vb. kurum ve kuruluşlar, ayrıca sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içerisinde hizmetler yürütülmektedir. 2014 Ocak-Aralık döneminde 98 eski hükümlü kadınla 152 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. 2015 yılı Ocak-Nisan döneminde ise 49 eski hükümlü kadınla 68 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. ASPB İl Müdürlükleri ile irtibata geçilmesi suretiyle, ŞÖNİM’lerde hizmet alması öngörülen kişilerin danışmanlık faaliyetleri kapsamında (tercihen kadın iş ve meslek danışmanlarınca) belirli dönemlerde düzenlenecek ziyaretlerle, Kurum hizmetlerinden yararlandırılmaları sağlanmıştır. 2014 yılı Ocak-Aralık döneminde kadın sığınma evlerinde bulunan 400 kadına iş arama becerileri eğitimi verilmiştir. 2015 yılının ilk 3 ayında kadın sığınma evlerinde bulunan 110 kadına iş arama becerileri eğitimi verilmiştir. Ayrıca, doğrudan sorumlu kurum olan ASPB’den gelen talepler doğrultusunda işbirliği kapsamında faaliyetlerde bulunulacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

1.10 İstihdam yaratma ve artırmaya yönelik mevzuat çalışmaları, politika belgeleri ve stratejilerde cinsiyete duyarlı yaklaşım ve bütçeleme yapılması konusunda farkındalık arttırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, İŞKUR, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UNWOMEN) ve Sabancı Üniversitesi tarafından ve işbirliği kurumları içerisinde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın da yer aldığı “Birleşmiş Milletler Kadınların İnsan Haklarının Geliştirilmesi Ortak Programı: Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Projesi” yürütülmektedir. 2012-2015 yılları arasında yürütülen proje ile yerel düzeyde toplumsal cinsiyet eşitliği taahhütlerinin uygulanmasının hızlandırılması ve kadın haklarının güçlendirilmesine katkıda bulunmak için yerel yönetimlerin ve toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik çalışan kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşlarının kapasitelerinin geliştirilmesi, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme uygulamasının yerel yönetimlerde yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır. Eylül 2015 tarihinde tamamlanması planlanan anılan proje sonrası yapılabilecekleri tartışmak, yerel düzeyde yürütülen projelerin deneyimlerini paylaşmak, merkezi ve yerel düzeyde Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme uygulamaları için bir yol haritası oluşturabilmek amacıyla 21.04.2015 tarihinde UNWOMEN ve Bakanlığımız işbirliğiyle “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme” konulu bir toplantı gerçekleştirimiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı:

1.11 Çocuk sahibi olan kadınların işgücü piyasasından kopmalarının engellenmesine dönük teşvik edici düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, İŞKUR, SGK, ASPB, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2008 yılında 5763 sayılı “İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda yapılan değişiklik ile 18-29 yaş arası gençlerin sigorta primi işveren paylarının teşvik edilmesi sağlanmıştır. Buna göre; 5763 sayılı Kanun’un 20 nci maddesiyle getirilen Geçici 7 nci madde ile son altı aydır işsiz olan 18-29 yaş arası gençleri son 1 yılda çalıştırdığı ortalama işçi sayısına ilave olarak istihdam eden işverenlerin, asgari ücret üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin ilk yıl yüzde 100’den başlamak üzere her yıl yüzde 20

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

76 77

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ eksiltilerek, beşinci yılda yüzde 20 olmak üzere 30.06.2015 tarihine kadar İşsizlik Sigortası

Fonundan karşılanmaktadır. Bununla birlikte gençlerin istihdamını teşvik etmek amacıyla 2011 yılında ise 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 74 üncü maddesiyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na Geçici 10 uncu madde eklenmiş ve 31.12.2015 tarihine kadar işe alınan 18-29 yaş arasındaki gençler için belirlenen prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarının, işe alındıkları tarihten itibaren yirmi dört ila elli dört ay süreyle İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması öngörülmüştür.26.01.2015 tarihinde TBMM’ye gönderilen “Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması” amacıyla hazırlanan kanun taslağında ülkemizde kadınların doğum sonrasında işgücü piyasalarına dönmelerini kolaylaştıran bazı uygulamalara yer verilmiştir. Taslakta yer alan 5 inci maddeye göre; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na ek 43 üncü madde olarak eklenen hükme göre, çocuğu olan memur anne ve baba, çocuk mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar normal çalışma süresinin yarısı kadar çalışma talep edebilecektir. Yarım zamanlı çalışmaya başlayan memur, aynı çocuk için bir daha bu haktan yararlanmamak kaydıyla izleyen aybaşından geçerli olmak üzere normal zamanlı çalışmaya dönebilecektir. Bu kapsamdaki memurlara, fiili çalışmaya bağlı ödemeler hariç olmak üzere mali haklarla sosyal yardımlarına ilişkin her ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılacaktır. Derece yükselmesiyle kademe ilerlemesi, belli görevlere atanma veya terfi süreleri yarım olarak dikkate alınacaktır. Bu haktan aynı tarihler esas alınarak belirlenecek dönem itibarıyla evlat edinenler de talepleri halinde yararlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.12 Kadın girişimciliğinin güçlendirilmesi amacıyla düşük gelir grubundaki kadınların bilinçlendirme çalışmaları ve mikro kredi sistemi ile desteklenmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Hazine Müsteşarlığı - Mali Sektörle İlişkiler ve Kambiyo Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Kalkınma Bakanlığı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Yerel Yönetimler, İçişleri Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mevcut durumda özel bir mevzuatı olmaksızın sınırlı bir uygulama alanında faaliyet gösteren mikro finans sisteminin yaygınlaştırılması amacıyla en iyi uygulamalar esas alınarak mevzuat hazırlanması planlanmaktadır. Bu kapsamda, 20.01.2015 tarihinde ilgili kamu temsilcileri, 5-9.02.2015 tarihlerinde ise özel sektör temsilcileri ile çeşitli toplantılar gerçekleştirilmiştir. Söz konusu toplantılarda edinilen görüş ve değerlendirmeler çerçevesinde mevzuat hazırlık çalışmaları devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

1.13 Kadın istihdamının artırılmasına ve çalışanların kayıtlı hale getirilmesine yönelik teşvik düzenlemeleri tanıtılarak uygulamanın yaygınlaşması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Kalkınma Bakanlığı, BDDK, Yerel Yönetimler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kadın istihdamının artırılmasına yönelik olarak 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun geçici 7 nci ve geçici 10 uncu maddelerinde yasal düzenlemeler yapılmak suretiyle bu kişilerin istihdamının artırılması yönünde çalışmalar yapılmıştır. TOBB üyelerine 2014 yılı Eylül, Ekim ve Kasım aylarında bahse konu yasal düzenlemeler ve bu düzenlemelere ilişkin usul ve esaslar hakkında bilgilendirme seminerleri düzenlenmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 1.14 Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulunun yıllık toplantılarında, Ulusal İstihdam Stratejisi eylem planlarının gündeme alınması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kurul Üyesi Kamu Kurum ve Kuruluşları, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Üniversiteler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: “Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulu” toplantısının Bakanlığımız Müsteşarı başkanlığında Haziran ayı içerisinde toplanması planlanmaktadır. 2010/14 Sayılı Başbakanlık Genelgesinin 8 inci maddesine istinaden İİMEK’lerde kadın sivil toplum kuruluşlarının katılımı zorunlu kılınarak il müdürlükleri bu yönde talimatlandırılmıştır. Yine aynı Genelgeye istinaden İİMEK’lerin kadın istihdamı için ön plana çıkan sektörlere yönelik mesleki beceri eğitimlerine ağırlık vermesi sağlanmaya çalışılmaktadır. İŞKUR 2015 Ocak-Mart sonu itibarıyla 72.453’ü kadın olmak üzere toplam 248.623 kişi işe yerleştirmiştir. Ayrıca 2014 yılında İŞKUR tarafından uygulanan Toplum Yararına Programların Genelgesinde yapılan değişiklikle kadınlar, engelliler, eski hükümlüler, 35 yaş üstü bireyler, terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar TYP’lerden öncelikli olarak yararlandırılmaya başlanmıştır. Öyle ki; başvurular arasındaki söz konusu dezavantajlı gruplar programa alınmadan, diğer kişiler programa dahil edilememektedir. 2015 Ocak-Mart sonu itibarıyla 10.313’ü kadın olmak üzere 22.698 kişi TYP’lerden faydalanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

78 79

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

1.15 Ev eksenli çalışan kadınların çalışma şartlarının iyileştirilmesine yönelik önlemler alınacak ve kayıtlı istihdama geçmeleri özendirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, SGK, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Uygulamada var olan ancak mevzuatımızda yer almayan, işverenin belirlediği mal veya hizmeti üretmek amacıyla işçinin işyeri dışında, evinde ya da başka bir mekânda bilgisayar teknolojisi ve haberleşme ağlarını kullanarak iş edimini sunduğu bir esnek çalışma modeli olan uzaktan çalışma biçiminin ülkemizde uygulanabilmesi için hazırlanan kanun teklifi, 24 üncü Dönem 4 üncü Yarıyıl 05.02.2015 Tarihli ve 21 sayılı Karar Numarası 2/1788 Esas Numarası ile “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin içerisinde 36 ıncı madde olarak Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonunda kabul edilmiş, ancak sosyal tarafların çekinceleri dolayısıyla Genel Kurulda metinden çıkarılmıştır. Söz konusu Kanun Teklifinde, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14 üncü maddesinin madde başlığı “Çağrı üzerine çalışma ve uzaktan çalışma” şeklinde değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. “Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir. Dördüncü fıkraya göre yapılacak iş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan araç ve malzeme, bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır. Uzaktan çalışmada, işçilerin çalıştıkları gün ve saatler, işveren tarafından onaylanan günlük puantaj cetvellerine kaydedilir. İşin emsal işçi tarafından yapılabileceği süreye ilişkin bir hesaplamanın sözleşmeye eklenmesi zorunludur. Uzaktan çalışmada işçiler, ayrımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz. İşveren, işçinin yürütmekte olduğu işle ilgili iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda işçiyi bilgilendirmek ve sağladığı ekipman, malzeme ve hammadde ile ilgili gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Uzaktan çalışmada bölünemeyen haklar, çalışılan gün ve saate ilişkin kayıtlar, yıllık ücretli izin, bildirim sürelerinin belirlenmesi ve kıdem tazminatına hak kazanmaya esas süre, hafta tatili ve ücretine hak kazanma ile benzeri konulara ilişkin hususlar ÇSGB tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.” Uzaktan çalışma sistemine ilişkin hazırlanan mevzuat çalışmasının detaylandırılması ve geliştirilmesi için 2015 yılında işbirliği yapılacak kurumlar ve sosyal taraflarla toplantılara devam edilecek, ayrıca SGK’nın işgücü piyasasında esneklik sağlayan çalışma biçimleri ile ilgili olarak herbir sektör için ayrı ayrı ikincil mevzuat oluşturulması gerektiği yönündeki görüşleri de toplatılarda sosyal taraflarla değerlendirilecektir.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

2. Genç işsizliği azaltılacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Gençlere kariyer planlaması, iş arama yardımları, eşleştirme ve danışmanlık hizmetleri sunulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mesleki rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinde kullanılmak üzere, meslek seçme aşamasında olan öğrencilere, velilere ve öğretmenlere destek olmayı amaçlayan, 2013 yılında 700.000, 2014 yılında 1.000.000 adet hazırlanan “Meslek Seçimine Destek Dergisi”nin üçüncü sayısı 1 milyon adet basılmış ve illere dağıtımı gerçekleştirilmiştir. İş ve meslek danışmanları tarafından yapılan okul ziyaretleri kapsamında rehber öğretmenlerle birlikte düzenlenen seminerlerde, iş arama becerileri ve dergi hakkında öğrenciler bilgilendirilecek ve dergiler okullarda öğrencilerle paylaşılmaktadır. Rehberlik ve danışmanlık faaliyetlerinin etkinliği ve ulaşılabilirliği ile Kurumun tanınırlığının arttırılması için üniversitelerde 81 İŞKUR İrtibat Noktası faaliyet göstermektedir. Başkanlığımız tarafından yürütülen Avrupa Rehberlik Merkezi (EUROGUIDANCE) hizmetleri kapsamında, üniversite irtibat noktalarına özel olarak tasarlanan afişler ve kalem, defter, takvim gibi tanıtım materyalleri tüm irtibat noktalarına dağıtılmak üzere il müdürlüklerine gönderilmiştir. Yine EUROGUIDANCE kapsamında, 2015 yılı içerisinde Türkiye’deki kariyer merkezleri ve İŞKUR irtibat noktalarının rol dağılımına ilişkin bir çalıştay düzenlenmesi planlanmaktadır. İllerde yapılmaya başlanan “Meslek Tanıtım Günleri”yle üniversite tercihleri öncesinde öğrencilere yardımcı olunması amaçlanmaktadır. Meslek Tanıtım Günlerine ilişkin iyi örnekler incelenmiş ve bu etkinliklerin icra aşamasına geçilmiştir. Meslek Tanıtım Günleri, temel olarak mesleğin, erbabı tarafından tanıtılması şeklinde kurgulanmıştır. İl müdürlüklerince belirlenecek program çerçevesinde Türkiye’de en çok tercih edilen 9 meslek dahil birçok mesleğin tanıtılması planlanmaktadır. Meslek Tanıtım Günleriyle yanlış meslek seçiminin bireysel ve toplumsal anlamdaki olumsuz etkilerinin giderilmesi, Kurumumuzun bilinirliği ve tanınırlığının artırılması ve kariyer yolunda gençlerimizin yalnız kalmaması amaçlanmaktadır. Bu hizmet vasıtasıyla, İŞKUR’un özel politika gerektiren gruplara yönelik hizmetlerine bir yenisi daha eklenmiştir. Nisan sonu itibarıyla yaklaşık 2500 genç bu faaliyetlere katılmıştır. Gençlere yönelik danışmanlık hizmetleri kapsamında 2015 yılının ilk 4 ayında 15-24 yaş arası 194.072 genç danışan ile 237.778 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

80 81

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

2.2 Gençler işgücü eğitimleri ile desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılı Haziran ayı sonu itibarıyla 15-29 yaş arası 53.195 kişi mesleki eğtim kurslarına ve 48.428 kişi işbaşı eğitim programlarına katılmıştır. Gençlerin ve nitelikli işgücünün tecrübelerini artırma imkanı sağlayan işbaşı eğitim programlarını yaygınlaştırmaya yönelik faaliyetler devam etmektedir. Katılımcılara, Yönetim Kurulu Kararıyla programa katılım sağlanan her fiili gün için 38,48 TL zaruri gider ödemesi, iş kazası ve meslek hastalığı ile gerekmesi halinde genel sağlık sigortası prim giderleri İŞKUR tarafından ödenmektedir. Bu programa katılanlar, 18-29 yaş aralığındadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 2.3 Genç girişimciliği desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, ÇSGB, Kalkınma Ajansları, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR, girişimciliği geliştirme ve yaygınlaştırma kapsamında mutad faaliyetlerine devam etmektedir. 2015 yılının ilk altı ayında 15-29 yaş arası 6299 kişi girişimcilik eğitim programlarına katılmıştır. İŞKUR, girişimciliği geliştirmek ve yaygınlaştırmak amaçlı girişimcilik eğitim programları düzenlemekte, girişimci danışmanlığı hizmetleri vermekte olup yapılan mevzuat düzenlemesi sonrasında mentorluk hizmetleri altyapısı kurmaya başlamıştır. Ayrıca girişimcilik seminerleri, kariyer günleri ve istihdam fuarları kapsamında girişimcileri bilgilendirmeye ve eğitmeye yönelik faaliyetler de düzenlenmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

2.4 Gençlerin kayıt dışı çalışmasıyla mücadele edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, İŞKUR, ÇSGB, Mülki İdareler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Gençlere yönelik olarak kayıt dışı çalışmanın olumsız sonuçları ve işverenlerin yükümlülükleri konularında 75 bin adet broşür basılarak KOSGEB’in eğitim verdiği noktalara ve belediyelere dağıtılmıştır. Bu alanlara ek olarak 2014 yılında faaliyete geçen “Etkin Rehberlik ve Denetim Yoluyla Kayıtlı İstihdamın Teşviki (KİT-UP II) Projesi” kapsamında halihazırda gerçekleştirilmiş ve önümüzdeki 2 yıl boyunca da gerçekleştirilmeye devam edecek olan çok sayıda toplumsal farkındalık artırma faaliyeti bulunmaktadır. Bu kapsamda 3 farklı üniversitede sosyal güvenliğin önemi ve kayıt dışı çalışmanın olumsuz sonuçları konularında seminer verilmiştir. Ayrıca, proje tamamlanıncaya kadar gidilen illerde meslek lisesi öğrencilerine de “Geleceğimi Nasıl Planlarım” konusunda seminer verilerek sosyal güvenliğin önemi ve kayıt dışı çalışmanın olumsuz sonuçları konularında bilgilendirme yapılacaktır. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 2.5 İşgücü uyum programlarından yararlanan özellikle genç kadınlar başta olmak üzere gençlerin işgücü piyasasına entegrasyonunu sağlamak üzere rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Halihazırda yürürlükte olan mevzuat gereğince işgücü yetiştirme kurslarına katılanlara danışmanlık hizmetleri kapsamında iş arama becerileri eğitimleri verilmektedir. Ayrıca Kurumumuzca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarına katılabilmek için danışmanlık hizmeti alınması ve bunun sonucunda da o kurs için kişinin uygun olup olmadığına yönelik danışman tarafından uygunluk görüşü verilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla tedbir maddesine konu olan genç kadınlar başta olmak üzere genç iş arayanların tümü danışmanlık hizmeti almaktadır. 2015 yılı Ocak-Nisan döneminde 15-24 yaş arası 73.220 genç kadın danışan ile 87.428 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

82 83

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

2.6 İstihdam fuarları, kariyer günleri tanıtım materyalleri yoluyla İŞKUR tarafından verilen girişimcilik eğitimlerinin gençler arasındaki tanınırlığı artırılacak ve daha fazla gencin bu eğitimlerden yararlanması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Basın, Yayın ve Tanıtım Birimi

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Resmi web sitesi, facebook ve twitter gibi sosyal medya aracılığıyla kamuoyu bilgilendirilmektedir. Tedbirle ilgili Başkanlıkların yürüttüğü çalışmalarla ilgili basın bültenleri ve basın duyurularıyla kamuoyunu bilgilendirme faaliyetlerine devam edilecektir. İl müdürlüklerine gönderilen broşürler ve afişlerle de farkındalık arttırılmaya çalışılmaktadır. Kurumumuzca 2015 yılı Ocak ayından itibaren illerin talepleri doğrultusunda aşağıda belirtildiği miktarlarda broşür gönderilmiştir.

NoBroşür Gönderilen

İllerİş Arayan Broşürü

İşveren Broşürü A’dan Z’ye İŞKUR Broşürü

1 İstanbul 2000 2000 1000

2 Zonguldak 1500 1500 500

3 Erzurum 1000 1000 500

4 Uşak 1000 1000 500

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.7 Toplumsal cinsiyet eşitliği ve genç istihdamı yılda en az bir kez İİMEK gündemine alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Konu ile ilgili olarak 20.06.2014 tarih ve 22270 sayılı yazı ile konu hakkında il müdürlüklerine talimat verilmiştir. 2015 yılı İİMEK Genel Raporunda konu ile ilgili değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca 2015 yılında yapılacak toplantılarda alınacak kararlar Başkanlığımızca takip edilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

2.8 Kırsal kesimdeki gençlerin İŞKUR hizmetlerine erişimini sağlamak üzere mobil hizmet birimleri oluşturulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, GTHB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR, ülke genelinde hizmet verecek şekilde 81 il ve 61 ilçede örgütlenmiştir. Belediyeler ve sosyal yardım kurum/kuruluşlarında oluşturulan 2.956 “Hizmet Noktası” ve 81 üniversitede “Üniversite İrtibat Noktası” da dâhil olmak üzere toplam 3.179 birimde hizmet sunar hale gelmiştir. Bu birimler vasıtasıyla vatandaşa en yakın noktadan, kolay erişilebilir hizmet sunma imkânı sağlanmıştır. Ayrıca il müdürlükleri tarafından oluşturulan mobil hizmet birimleri vasıtasıyla, ulaşımın zor olduğu kırsal kesimde yer alan iş arayanlar Kurum hizmetlerinden faydalandırılmakta, genç işsizliğinin azaltılması noktasında çözümler üretilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.9 Gençlere yönelik teşvik düzenlemeleri ve İŞKUR faaliyetleri tanıtılarak daha fazla işverene ulaşılması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Basın, Yayın ve Tanıtım Birimi b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kurumumuzca gerçekleştirilen tüm etkinliklerde kullanılmak üzere il müdürlükleri ve hizmet merkezlerine broşür ve afiş dağıtılmaktadır. Kurumumuzca 2015 yılı Ocak ayından itibaren illerin talepleri doğrultusunda aşağıda belirtildiği miktarlarda broşür gönderilmiştir.

NoBroşür Gönderilen

İllerİş Arayan Broşürü

İşveren Broşürü A’dan Z’ye İŞKUR Broşürü

1 İstanbul 2000 2000 1000

2 Zonguldak 1500 1500 500

3 Erzurum 1000 1000 500

4 Uşak 1000 1000 500

Resmi web sitesi, facebook ve twitter gibi sosyal medya aracılığıyla kamuoyu bilgilendirilmektedir. Tedbirle ilgili Başkanlıkların yürüttüğü çalışmalara, basın bültenlerine ve basın duyurularıyla kamuoyunu bilgilendirme faaliyetlerine devam edilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

84 85

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

2.10 Gençlere girişimcilik perspektifinin kazandırılmasını sağlamaya yönelik çalışmalar gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, KOSGEB, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu konu Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu İnsan Kaynağı Stratejisi’nde de ele alınmış ve konu ile ilgili kurumlarla işbirliği yapılarak çalışmalar tamamlanmıştır. Bu çalışmalar neticesinde üniversitelerimizde müfredatlar gözden geçirilerek girişimcilik yeteneği kazandıracak şekilde yeniden düzenlenmiştir. Konu ile ilgili üniversitelerle yazışmalar yapılacaktır. Mevcut durum raporlanarak ilgili kurumlarla paylaşılacaktır. İŞKUR, girişimciliği geliştirme ve yaygınlaştırma kapsamında mutad faaliyetlerine devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.11 İlgili kuruluşlarla işbirliğine gidilerek ara yüzler oluşturulacak ve bu kapsamda staj ve işbaşı eğitimleri artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kurum olarak gençlerin istihdam edilebilirliğini artırmaya yönelik düzenlediğimiz aktif işgücü piyasası programlarında özel sektörle işbirliğimiz devam etmektedir. 2015 yılı Haziran ayı sonu itibarıyla 65.192 kişi işbaşı eğitim programlarına katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

3. Engellilerin işgücüne katılım oranı ve istihdamı artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 3.1 Engelli istihdam eden özel sektör işverenlerinin engelli çalışanları için ödedikleri sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı ilgili kamu kurum/kuruluşları tarafından karşılanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK c) Süre: 2014 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbir maddesindeki mali destek önerisi İŞKUR tarafından 19.02.2014 tarih ve 28918 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 6518 sayılı Kanun ile hayata geçirildiğinden, tedbir tamamlanmıştır. f) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 3.2 Engellilerin işgücüne katılımını ve istihdam edilebilirliğini artırmak için genel ve mesleki eğitim, mesleki rehabilitasyon ve iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından engellilerin işgücüne katılımları ve istihdam edilebilirliklerini artırmaya yönelik olarak mesleki eğitim ve rehabilitasyon faaliyetlerinin yanı sıra kendi işini kurma projelerine de destek verilmektedir. 2015 yılı Haziran sonu itibarıyla engellilere yönelik 168 tane kurs ve program düzenlenmiş olup 1769 kişi katılmıştır. Danışmanlık hizmetlerinin yürütüldüğü il müdürlüklerinde görev yapan ve engelli bireylerle doğrudan temas halinde bulunan İş ve Meslek Danışmanlarının işaret dili eğitimi ve diğer engel gruplara yönelik eğitimler alabilmelerine ilişkin çalışmalar başlatılmıştır. İşaret dili eğitimine ilişkin olarak İşitme Engelliler Federasyonu ile protokol imzalanmıştır. Ankara ilinde 24’ü İş ve Meslek Danışmanı olmak üzere toplam 27 Kurum personeline, İstanbul’da ise 29 İş ve Meslek Danışmanına verilen eğitimler tamamlanmıştır. Mart sonu itibarıyla toplamda 15 ilde 58 ilden gelen yaklaşık 250 İş ve Meslek Danışmanına verilen eğitimler tamamlanmıştır. Nisan ayı içerisinde ise 8 ilde 21 ilden gelen yaklaşık 120 İş ve Meslek Danışmanına daha verilen eğitimler tamamlanmıştır. Mayıs ayında ise 1 ilde yaklaşık 15 İş ve Meslek Danışmanına eğitim verilecektir. Genel toplamda; 24 ilde Türkiye genelinden

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

86 87

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ gelen yaklaşık 360 İş ve Meslek Danışmanına işaret dili eğitimi verilmiş olacaktır. Eğitim

sonunda işaret dili sözlüğü ve hizmetin tanıtımını yapacak hizmet tanıtım filmi hazırlanması planlanmaktadır. 2015 yılı Ocak-Nisan döneminde 33.648 engelli vatandaşımızla 56.119 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.3 İşyerlerinin fiziksel ortamı engelli bireylere göre düzenlenecek, kullanılacak araç ve gereçlerin ergonomik tasarımı konusunda işverenler teknik ve mali yönden desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Yerel Yönetimler, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumlarının risk değerlendirmesinde özellikle dikkate alınacağını belirten, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki eksiklikleri giderecek çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimini, çalışanın da iş sağlığı ve güvenliğine katkıda bulunmasını ve işyerlerinin acil durum planları yapılmasını zorunlu tutan proaktif 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 20.06.2012 tarihinde kabul edildiği belirtilmiştir. Bu kapsamda, Kanunun uygulamasını kolaylaştırmak ve yükümlülüklerin ne şekilde yerine getirileceğini açıklığa kavuşturmak üzere, 35 yönetmelik yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bunların dışında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından 2013 yılında gerçekleştirilen “Çalışma Hayatında Risk Grupları ve Riskli Sektörlerin Belirlenmesi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi Projesi” ile çalışma hayatında dezavantajlı (hassas risk taşıyan) grupların durum tespitine yönelik pilot illerde yapılacak uluslararası karşılaştırmalı (Makedonya vb.) saha araştırması gerçekleştirilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 3.4 İşgücü piyasasına kazandırılmalarında güçlük çekilen engellilere yönelik korumalı işyerlerinin teknik ve mali yönden devlet tarafından desteklenmesine yönelik düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, Maliye Bakanlığı, MEB, Üniversiteler

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR tarafından engellilerin işgücüne katılımları ve istihdam edilebilirliklerini artırmaya yönelik olarak mesleki eğitim ve rehabilitasyon faaliyetlerinin yanı sıra kendi işini kurma projelerine de destek verilmektedir. 2015 yılı Haziran sonu itibarıyla 168 tane engellilere yönelik kurs ve program düzenlenmiş olup, bunlara 1769 kişi katılmıştır. 16 tane korumalı işyeri projesi kabul edilmiş olup 2 tanesi faaliyete başlamıştır. Her bir korumalı işyerine bir yıl sure ile engelli maaş desteği, işletme gider desteği ile 150.000 TL kuruluş desteği sunulmaktadır. 6518 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan değişikliklerle, 01.07.2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’a göre kurulan korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının yüzde 100’ü oranında korumalı işyeri indirimi getirilmiş olup, indirimin her bir engelli çalışan için azami beş yıl süre ile uygulanacağı ve yıllık olarak indirilecek tutarın her bir engelli çalışan için asgari ücretin yıllık brüt tutarının yüzde 150’sini aşamayacağı hüküm altına alınmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 3.5 Engellilerin bireysel becerilerini, mevcut potansiyellerini ve fonksiyonel kapasitelerini ortaya çıkaracak ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MEB, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve 2015 yılı yatırım programına alınan 2014-2020 İKGSOP kapsamında gönderilen “İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi Projesi” teklifimiz kabul edilmiştir. Söz konusu proje, Kalkınma Bakanlığı tarafından 2015 Yılı Yatırım Programında yer almıştır ve şu anda ÇSGB AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı proje havuzunda değerlendirme aşamasındadır. Bu proje kapsamında hem engellilere hem de meslek seçme aşamasındaki öğrencilere yönelik bir takım ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilmesi ve ülke çapında kullanımının yaygınlaştırılması planlanmaktadır. Ayrıca, İŞKUR, doğrudan sorumlu kurum olan ASPB’den gelen talepler doğrultusunda işbirliği kapsamında faaliyetlerde bulunacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

88 89

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

3.6 Engelli memur çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kamu kurum ve kuruluşlarına yaptırım uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Devlet Personel Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, Sivil Toplum Kuruluşları, Yerel Yönetimler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Engelli memur istihdamının artırılması hususunda, 2015 yılı Şubat ayında 530 engelli öğretmen alımı MEB tarafından yapılmış, ayrıca merkezi yerleştirme ile 4.682 adet kadroya 16-24.04.2015 tarihleri arasında aday tercihleri alınarak yerleştirme işlemi yapılacağı dile getirilmştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.7 Engelli işçi ve memur çalıştırma kotalarına uymayan kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör işyerlerine ve korumalı işyerlerindeki koşulların devamlılığına yönelik etkin denetim mekanizmaları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İŞKUR c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılında da hem işin yürütümü hem de iş sağlığı ve güvenliği yönünden yürütülen tüm programlı teftişlerde “engeliler” öncelikli risk grubu olarak belirlenmiştir. Sürekli nitelik arz eden bu eylem halen uygulanmaya devam etmektedir. 2014 yılı içinde gerek programlı gerekse program dışı teftişlerde 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerleri olmak üzere toplam 13 işyerinde engelli istihdam zorunluluğunun yerine getirilmediği tespit edilmiş, bu işyerleri hakkında 758.285 TL idari para cezasının uygulanması istenilmiştir. 2015 yılı Mayıs ayı sonu itibarıyla 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan 58 işyerinde toplam 4.998 engelli istihdam edildiği tespit edilmiş olup, eksik engelli istihdamına rastlanılmamıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

3.8 Yerel yönetimlere ait işyerlerinin işletilmesinde engellilere öncelik tanınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İçişleri Bakanlığı ve ilgili kurumlara mevzuat değişikliğine ilişkin öneriler hazırlanarak gönderilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.9 Engelli işçi çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlara yaptırım uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, Sivil Toplum Kuruluşları, Yerel Yönetimler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak engelli işçi çalıştırma yükümlülüğüne uymayan işverene veya işveren vekiline, çalıştırmadığı her engelli işçi ve çalıştırmadığı her ay için aynı kanunun 101 inci maddesine istinaden Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce idari para cezası uygulanmaktadır (2015 yılı: 2.095 TL). Birden fazla ilde işyeri bulunan işverenler için uygulanacak idari para cezası ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki il müdürlüğünce uygulanmaktadır. Kamu kuruluşları da bu yaptırımdan hiçbir şekilde muaf tutulmamaktadır. Bu kapsamda İŞKUR verilerine göre, özel sektör işverenlerinin 2015 yılı Mart ayı sonu itibarıyla açık engelli kontenjan sayısı 24.822 kişidir. 01.01.2015-25.05.2015 tarihleri arasında engelli işçi çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen özel sektör işverenlerine uygulanarak tahsil edilen idari para cezası miktarı ise 23.028.563,99 TL’dir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

90 91

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

4. Uzun süreli işsizlerin işe dönüşü hızlandırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 4.1 Uzun süreli işsizlere yönelik işgücü yetiştirme programlarının etkinliği izlenecek, eksiklikler tespit edilerek ilave tedbirler alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, Yerel Yönetimler, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Uzun süreli işsizlerin istihdam edilebilirliklerinin artırılması ve nitelikli danışmanlık hizmetlerininin sağlanmasının ardından, bu kişileri uygun aktif işgücü piyasası programlarına yönlendirebilmek amacıyla yatırım programları kapsamında iş kulüpleri projesi uygulamaya geçirilmiştir. 2015-2016 yıllarında pilot olarak uygulanacak proje sonrasında yaygınlaştırılması sağlanacaktır. Söz konusu proje kabul edilmiş fakat uygulama aşamasına henüz geçilmemiştir. Uygulama aşamasına geçildiğinde, programlara katılan uzun süreli işsizlere yönelik bilgilere yer verilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 4.2 Uzun süreli işsizlik niteliklerine ya da sebeplerine göre yeniden tanımlanarak var olan iş danışmalığı hizmetleri bu tanımlara göre düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, TÜİK c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı tarafından danışman portföylerinin segmantasyonu amacıyla Kurum kayıtlarının revize edilmesi çalışması devam etmektedir. Çalışmalar sonucunda iş danışmanlığı hizmetleri buna göre düzenlenecektir. İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığınca 2015 İşgücü Piyasası Araştırması’nın saha çalışması 30.04.2015 tarihi itibarıyla tamamlanmıştır. 75 ilde tam sayım ve 6 ilde örneklem yöntemi ile yürütülecek çalışmada Türkiye genelinde 121.813’ü 10+ istihdamlı, 10.211’i 2-9 istihdamlı işyerleri olmak üzere toplam 132.024 işyeri ziyaret edilmiştir. Araştırmanın saha çalışmasının ardından tüm iller ve Türkiye geneli için sektörel bazda işgücü piyasası analiz raporu hazırlama çalışmaları devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

5. Ayrımcılıkla mücadeleye yönelik düzenlemeler geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 5.1 Ulusal ve yerel televizyon kanallarında ayrımcılığın önlemesine ilişkin kamu spotlarına yer verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: TRT, ÇSGB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ASPB Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı olarak ayrımcılığın önlenmesi kapsamında kadın, çocuk, yaşlı, engelli, şehit ve gazi yakınları ile ilgili kamu spotları yaptırılmış olup, RTÜK onayından geçenlerin RTÜK sayfasından ulusal ve yerel tv kanallarının kullanımına açılmıştır. Halen kamu spotlarımız tv kanallarında yayınlanmaktadır. Kamu spotlarının medya takipleri yapılmaktadır. Kamu spot filmleri çalışmaları gerek Bakanlığımızın diğer birimleri, gerekse Başkanlığımız tarafından halen devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.2 Toplumda ayrımcılıkla mücadeleye ilişkin bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İçişleri Bakanlığı, Kalkınma Ajansları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Çalışma Genel Müdürlüğü İstihdam Politikaları Daire Başkanlığı olarak, özel politika gerektiren grupların (kadın, çocuk, engelli) istihdamının artırılması ve ayrımcılıkla mücadele amaçlarıyla çeşitli bilinçlendirme çalışmaları yürütülmektedir. Bu kapsamda, proje, yarışma ve farkındalık artırma toplantıları yapılmaktadır. “Çalışma Hayatında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ödül Töreni”nin makamdan gelen talimat uyarınca Haziran ayı içerisinde yapılması planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

92

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

5.3 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sektörel Operasyonel Programı (İKGSOP) ile AB fonları etkin bir şekilde kullanılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, İŞKUR, SGK, MEB, ASPB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kadınların işgücüne katılımı, AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı tarafından IPA I Bileşen IV kapsamında yürütülen İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı’nın öncelikleri arasında yer almaktadır. Program, AB fonlarını kullanarak hibe, hizmet ve mal alımı sözleşmeleri yoluyla çalışmalar yapmaktadır. Program, cinsiyet eşitliğini iki öncelik ekseni dahilinde doğrudan ele almakta ve diğer öncelikler arasında da bu yöndeki faaliyetlere yer vermektedir: - İstihdam Önceliği Tedbir 1.1: Önceden tarımda çalışanlar dahil olmak üzere, kadınların işgücüne katılımlarının teşvik edilmesi ve kadın istihdamının artırılması - Eğitim Önceliği Tedbir 2.1: Eğitimin önemi hakkında bilincin arttırılması ve başta kız çocukları olmak üzere insan kaynaklarının geliştirilmesi ve kadınların iş piyasasına girişi için okullaşmanın arttırılması “Türkiye’de Şartlı Nakit Transferi Programının Desteklenmesi Operasyonu”, “Evde Çocuk Bakım Hizmetleri Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Operasyonu”, “Dezavantajlı Kişilerin Entegrasyonu için İstihdam ve Sosyal Destek Hizmetleri Koordinasyon ve Uygulama Modeli Operasyonu için Teknik Yardım Projesi”nin hibe sözleşmeleri imzalanmıştır. “Özellikle Kız Çocuklarının Okula Katılım Oranlarının Arttırılması Projesi”nin hizmet ve mal alımı sözleşmeleri imzalanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

4. KAYNAKLAR

Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program (2015-2017), Ekim 2014

Kalkınma Bakanlığı, 10. Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara 2014

İnternet Kaynakları:

www.aile.gov.tr

www.tuik.gov.tr

www.iskur.gov.tr

www.girisimcidestekleri.com

www.tobb.org.tr

www.kosgeb.gov.trhttp://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Yaynlar/Attachments/518/Onuncu%20Kalk%C4%B1nma%20Plan%C4%B1.pdf

http://statik.iskur.gov.tr/tr/rapor_bulten/...

http://www.strateji.gov.tr/default_b0.aspx?id=391

http://kadininstatusu.aile.gov.tr/ulusal-eylem-planlari/toplumsal-cinsiyet-esitligi-ulusal-eylem-plani

http://www.oecd-ilibrary.org/sites/empl_outlook-2014-sum-tr

İstihdam Sosyal Korumaİlişkisinin Güçlendirilmesi

94 95

1. MEVCUT DURUM

Türkiye’de ekonomik politikanın en önemli sorunlarından biri işgücüne katılım ve kayıtlı istihdam düzeyinin düşük olması nedeniyle, çalışma çağındaki nüfusun önemli bir kısmının sosyal sigorta sistemi dışında kalmasıdır. Kayıt dışı, istihdamın planlanmasının önündeki en önemli engellerdendir. Kayıt dışı istihdam sorunu çözümlenmedikçe işgücü piyasasında önemli yapısal sorunların çözümlenmesi çok zordur. İşgücü piyasasında esnekleştirme çalışmalarından yapılan politikaların etki analizinin yapılabilmesine, sosyal güvenlik sorunundan sosyal korumaya kadar birçok politika önlemi, mevcut kayıt dışı olgusu karşısında başarısız olabilecektir. İşgücü piyasasında yer alan uzun süreli işsizler ile yüksek işsizlik riskiyle karşı karşıya olanlar, sosyal korumaya duyulan ihtiyacı artırmaktadır. Türkiye’de kırsal alanda istihdam, çoğunlukla kişi başı katma değeri düşük olan tarım sektöründedir. Bunun yanı sıra, tarımdan kopan nüfusun çok büyük bir bölümü kentteki işlere göre niteliklerinin yetersiz kalması nedeniyle işgücü piyasası dışına çıkmakta veya düşük ücretlerle geçici ve güvencesiz olarak çalışmaktadırlar. Tarımın istihdam içindeki payı ile gelirden aldığı pay arasındaki dengesizlik ve tarımdan kopan nüfusun kentteki işgücü durumu, gerek kentte gerekse kırda sosyal korumaya olan ihtiyacı artırmaktadır. Temel nedenleri yoksulluk ve yetişkin işsizliği olan “çocuk işçiliği”, tüm önleme çalışmalarına rağmen önemli bir sorun olma özelliğini sürdürmektedir. Yoksulluğu azaltmayı amaçlayan kamu sosyal yardım harcamalarının, ülkemizde Gayrısafi Yurtiçi Hasılaya (GSYH) oranı AB ortalamasının gerisinde olmasına rağmen 2002 yılından beri artış göstermektedir.

1.1. Yoksulluk

Günümüz dünya nüfusunun yüzde 14,5’i günlük 1,25 dolardan daha az bir gelirle yaşamaktadır. Yoksulluk, tüm dünyada yaygın bir problem olarak kendini gösterse de, önemli ölçüde geri kalmış, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yoğunlaşmıştır. Yoksulluk, Türkiye’de de uzun yıllardan beri var olan ve birçok kurum ve kuruluş tarafından mücadele edilen ve negatif etkileri azaltılmaya çalışılan bir sorundur. TÜİK 2013 yılı verilerine göre, eşdeğer hane halkı kullanılabilir medyan gelirin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre yoksulluk oranı yüzde 14,9’dur. Yoksul nüfusa dahil çalışabilir durumdaki nüfusun önemli bir bölümü istihdamda olmasına rağmen, bu kesim gerek nitelik düzeylerinin düşük olması gerekse yoğunlukla çalıştıkları tarım sektörü ile kentlerdeki marjinal sektörlerin özellikleri itibarıyla geçici ve güvencesiz işlerde düşük ücretlerle çalışmaktadırlar. Kayıt dışı çalışan kesimin yanı sıra, özellikle asgari ücret ile çalışan ve hanede tek gelir kaynağının bu ücret olduğu çocuklu hanelerde de yoksulluk riski yüksektir. Dolayısıyla sosyal sigorta kapsamında, özellikle asgari ücretle çalışan veya kayıt dışı çalışan yoksul kesimler, sosyal korumaya olan ihtiyacı artırmaktadır. Ayrıca, sosyal yardımlar çoğunlukla sosyal sigorta kaydı olmayanlara yapılmakta ve bu durum da hem bireyleri kayıtlı çalışmaktan caydırabilmekte hem de kayıtlı çalışan ancak muhtaç durumdaki kişilerin sosyal yardımlardan daha az yararlanabilmesine neden olmaktadır. Yoksullukla mücadele çalışmaları kapsamında ASPB tarafından hazırlanan “Ulusal Yoksullukla Mücadele Stratejisi” tamamlanmış ve yayınlanması beklenmektedir. Bu kapsamda, yoksul hanelerin diğer kamu hizmetlerine yönelik ihtiyaçları için Vaka Yönlendirme Sistemi uygulamaya geçirilerek, kurumların yoksul hanelere yönlendirilmesi sağlanacak ve sonuçlar takip edilebilecektir. Her yıl 6 büyükşehirde mahalle bazlı olarak Sosyal (Risk) Uyum Analizi yapılacak, sosyal yardımlarda Merkezi Risk Tespit ve Teftiş Sistemi kurularak Sosyal Yardım Afet Yönetim Planı tamamlanacak ve Temel Sosyal Yardım Kanunu üzerinde çalışmalar yürütülecektir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan ve genel koordinatörlüğü ÇSGB tarafından

yürütülen “İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Öncelikli Dönüşüm Programı”nın dördüncü bileşeni “Sosyal Yardım İstihdam Bağlantısının Güçlendirilmesi”dir. 2014-2018 dönemini kapsayan eylem planları yürürlüğe girmiştir.

1.2. Kayıt Dışı İstihdam

Sosyal güvenlik sisteminin mali ve sosyal açıdan sürdürülebilir, tüm nüfusa etkin ve eşit biçimde hizmet verecek bir yapıda olması, uzun vadede temel hedeftir. Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğine yönelik olarak Onuncu Plan dönemi sonu olan 2018 yılı için iki hedef belirlenmiştir. Bunlardan birincisi, 2012 yılında yüzde 1,4 olan sosyal güvenlik sistemi gelir-gider farkının GSYH’ye oranının yüzde 1’e düşürülmesi, ikincisi ise 2012 yılında yüzde 1,4 olan bireysel emeklilik fonlarının büyüklüğünün GSYH’ye oranının yüzde 4’e yükseltilmesidir. 2013 yılında yüzde 13,8 olarak gerçekleşen Türkiye’de sosyal harcamaların GSYH’ye oranı AB ortalamalarına göre oldukça düşüktür. Bunun yanı sıra yoksulluğun azaltılmasında sosyal transferlerin etkisi beklenen düzeyde değildir. Yoksulluğu azaltmayı amaçlayan sosyal koruma harcamalarının ülkemizde GSYH’ye oranı AB ortalamasının gerisinde olmasına rağmen 2002 yılından bu yana artış göstermektedir. Söz konusu oran 2002 yılında yüzde 11,59 iken, 2013 yılında yüzde 13,8’e yükselmiştir. Kayıt dışı istihdam Türkiye işgücü piyasasının geleceğini belirleyecek temel değişkenlerin başında yer almaktadır. TÜİK Hane Halkı İşgücü Anketi 2015 yılı Şubat ayı sonuçlarına göre 8 milyon 103 bin kayıt dışı çalışan bulunmaktadır. Kayıt dışı çalışanların 2 milyon 874 bini ücretli veya yevmiyeli, 174 bini işveren, 2 milyon 679 bini kendi hesabına çalışan ve 2 milyon 413 bini ücretsiz aile işçisidir. Kayıt dışı istihdamın yıllara göre durumunu incelediğimizde ise azalma eğilimi görülmektedir.

Gösterge 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Kayıt Dışı İstihdam Oranı (%)

48,2 47,0 45,4 43,5 43,8 43,3 42 39,0 36,7 34,9

Tarım 88,2 87,8 88,1 87,8 85,7 85 83,8 83,6 83,3 82,3

Tarım Dışı 34,3 34,1 32,3 29,8 30,1 29 27,8 24,5 20,9 22,3

Ücretlilerde Kayıt Dışı Oranı

32,0 31,5 29,4 26,4 26,2 25,7 25,1 22,0 19,9 19,5

KAYNAK: TÜİK

Türkiye işgücü piyasasının en temel yapısal sorunlarından biri kayıt dışı istihdamdır. 2005-2014 döneminde kayıt dışı istihdamın payı yüzde 50 seviyelerinden yüzde 35 seviyelerine gerilemiştir. Bu dönemde kayıt dışı istihdam oranı tarım sektöründe yüzde 90’lardan yüzde 82’lere, tarım dışı sektörlerde ise yüzde 34’ten yüzde 22,3’e düşmüştür. Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi çerçevesinde kurumlar arası koordinasyon ve işbirliğinin güçlenmesi, denetimlerin ve çapraz kontrollerin artması, vergi ve prim teşvikleri ile ekonomik gelişmenin getirdiği kurumsallaşma gibi faktörler kayıt dışılığın azalmasında etkili olmuştur. Ancak, halen Türkiye’de kayıt dışı istihdam oranı diğer ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça yüksektir. Kayıt dışılık tarım, inşaat, toptan/perakende ticaret, otel ve lokantacılık ile ulaştırma sektörlerinde yaygındır. Ayrıca gençler, yaşlılar ve eğitim seviyesi düşük olanlar arasında kayıt dışı istihdam oranı yüksektir. Diğer

İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

96 97

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ önemli bir husus da işyeri büyüklüğü arttıkça kayıt dışılığın azalmasıdır. Yabancı kaçak işçilik

de kayıt dışı istihdam içinde ele alınması gereken ve gittikçe daha da önem kazanan bir sorun alanı olmaya devam etmektedir. Ülkemiz yabancı kaçak işçiler için transit ülke konumundayken son yıllarda hedef ülke konumuna gelmiştir. 2015-2017 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Programda, kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı ücretle mücadele edilerek kayıtlı çalışan sayısının artırılması ve prim tabanının genişletilmesi hedefi yer almıştır. 16.09.2014 tarihinde Etkin Rehberlik ve Denetim Yoluyla Kayıtlı İstihdamın Teşviki Operasyonu (KİT-UP II) teknik destek bileşeni başlamıştır. Proje, SGK’nın rehberliğe dayalı denetim anlayışını merkez ve taşra düzeyinde yaygınlaştırmak, denetim ve rehberlik hizmetlerinde teknolojinin kullanımını artırmak, personel kapasitesini geliştirmek ve hibe bileşeniyle alanda proje üreten paydaşları desteklemek amacını taşımaktadır. Projenin faaliyet dönemi Eylül 2014 - Eylül 2016 olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda, farkındalık artırma faaliyetleri, eğitim faaliyetleri, sosyal güvenlik faaliyetleri gibi etkinliklerin yapılması planlanmaktadır. 2014-2018 Öncelikli Dönüşüm Programları çerçevesinde Gelir İdaresi Başkanlığının koordinasyonunda “Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı” yürütülmeye başlanmıştır. Programın hedefleri; kayıt dışı ekonominin GSYH’ye oranının beş puan azaltılması ve tarım dışı sektörlerde kayıt dışı istihdam oranının beş puan azaltılmasıdır. İlgili Öncelikli Dönüşüm Programı kapsamında aşağıda yer alan bileşenler yürtülmektedir: 1. Bileşen: Kayıt Dışı Ekonominin Boyutunun Belirlenmesi ve Ekonomi Üzerindeki Etkilerinin Analizi2. Bileşen: Gönüllü Uyumun Teşvik Edilmesi ve Uyum Seviyesinin Yükseltilmesi3. Bileşen: Denetim Kapasitesinin Güçlendirilmesi ve İlgili Mevzuatın Gözden Geçirilmesi4. Bileşen: Eğitici ve Kapsayıcı Yöntemlerle Toplumun Tüm Kesimlerinde Farkındalığın Artırılması5. Bileşen: Kurumlar Arası Veri Paylaşımının Geliştirilmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunların Giderilmesi

1.3. Çocuk İşçiliği

Ülkemizde çocuk işgücünün boyutlarını ortaya koymak amacıyla 2006 ve 2012 yıllarında “Çocuk İşgücü Anketi” yapılmıştır. Anket sonuçlarına göre, ülkemizde 6-17 yaş grubundaki çocukların istihdam oranı yüzde 5,9’dur. 2012 yılı verilerine göre, 6-17 yaş grubundaki ekonomik işlerde faaliyet gösteren çocukların yüzde 41,4’ü “hanehalkı gelirine katkıda bulunmak” amacıyla çalışmakta olduğunu ifade etmiştir. Dünya genelinde çocuk işçiliği yıllar itibarıyla düşüş göstermesine rağmen, ülkemizde iki anket arasında çocuk istihdam oranında düşüş olmaması çocuk işçiliği konusunda daha ayrıntılı araştırmaların ve politikaların oluşturulmasını gerekli kılmaktadır. Özellikle çalışmak zorunda bırakılan çocukların ailelerinin istihdama erişimini arttırmak önemli bir sosyal politika konusudur. 2014 yılı içerisinde çocuk işçiliğinin önlenmesine yönelik olarak “Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi İçin Zamana Bağlı Politika Program Çerçevesi”nin etkin olarak uygulanması, öncelikle en kötü biçimleri olmak üzere çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına katkı sağlamak amacıyla “Çocuk İşçiliğinin Önlenmesinde Yerel Kaynakların Etkinleştirilmesi Projesi” yürütülmüştür. Proje kapsamında beş pilot ilde (Adana, Şanlıurfa, Gaziantep, Kocaeli ve Ordu) ÇSGB Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri bünyesinde çocuk işçiliği izleme birimleri oluşturulmuştur. Bu birimler

aracılığıyla etkin bir izleme sistemi kurularak, ildeki diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak suretiyle çocuk işçiliğini önlemeye yönelik çalışmalar yürütülmektedir. Proje kapsamında 2204 çalışan ve çalışma riski bulunan çocuğa ulaşılmış, 795 aile ile görüşmeler yapılarak 793 çocuk ve aileye rehberlik hizmetleri verilmiştir. Ayrıca pilot illerde “12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü” etkinlikleri organize edilmiştir. Çocuk işçiliğinin önlenmesi konusunda yürütülen bir başka çalışma ise, ÇSGB ve ILO ile Ordu’da yürütülen “Fındık Tarımında Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi Projesi”dir. Proje kapsamında fındık üretiminin yapıldığı illerde mevsimlik tarım işçiliğinin yoğun olmasından dolayı ailelerle birlikte gelen çocukların tarladan uzak tutulmasına yönelik çalışmalar yürütülmekte, fındık üretilen illerin çocuk işçiliğiyle mücadele kapasitesini ve toplumsal farkındalığı artırmak amacıyla çalışmalar yapılmakta, hasat sezonlarında valilikler tarafından çocuklara yönelik eğitimi destekleyici etkinlikler düzenlenmektedir. Ordu’da ÇSGB-Çalışma Genel Müdürlüğü ile ILO ortaklığında yürütülen “Fındık Tarımında Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi Projesi” kapsamında farkındalığı artırmak ve yapılan çalışmaların tanıtımını sağlamak amacıyla 2013-2014 yıllarında “Pikolo: Daha iyi bir geleceğe yürümek” ve “Pikolo II: Bir yaş daha büyümek”isimli iki belgesel film hazırlanmıştır. Bahse konu projenin Ordu ilinde elde ettiği başarının diğer mevsimlik tarım işçiliğinin yoğun olarak görüldüğü illere de yaygınlaştırılması için “Fındık Tarımında Mevsimlik Çocuk İşçiliği ile Mücadele Projesi Çok Taraflı Değerlendirme ve Çalışma Grubu Toplantısı” 21-22.05.2015 tarihinde geniş bir katılımcı profili ile İstanbul’da yapılmıştır. Projenin 2015-2017 yılları arasında Ordu, Düzce, Sakarya ve Şanlıurfa illerinde de uygulanmasına karar verilmiştir.

1.4. İşsizlik Sigortası

İşsizlik sigortası; bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenlere, uğradıkları gelir kayıplarını kısmen de olsa karşılayarak kendilerinin ve aile fertlerinin zor duruma düşmelerini önleyen, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren, devlet tarafından kurulan zorunlu bir sigorta koludur. İşsizlik sigortası kapsamında; işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği ve ücret garanti fonu ödemeleri gerçekleştirilmektedir. Yapılan bu ödemelerden biri olan işsizlik ödeneğinden, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler, hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla, son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak ve hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurarak iş almaya hazır olduğunu bildirmek koşulu ile yararlandırılmaktadır. Ödenek iş akdinin feshinden önce çalışılan süreye göre 6, 8 veya 10 ay boyunca ödenmektedir. Ödenek miktarı sigortalı işsizin son 4 aylık kazancına göre hesaplanmakta olup, 2015 yılının ilk altı aylık döneminde 476,95 TL ile 953,90 TL arasında değişmektedir. İşsizlik sigortası prim kesintileri 01.06.2000 tarihinde başlamış olup, sigortalı işsizlere ilk ödeme Mart 2002 ayında yapılmıştır. İşsizlik sigortası kapsamında yapılan bir başka ödeme türü de kısa çalışmadır. Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde kısa çalışma ödeneği ödenmektedir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

98 99

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Azami 3 ay olarak ödenen kısa çalışma ödeneğinin miktarı, sigortalı işsizin son 12 aylık

kazancına göre hesaplanmakta olup, 2015 yılının birinci altı aylık döneminde 715,43 TL ile 1.788,57 TL arasında ödeme yapılmaktadır.

Pasif istihdam politikalarının bir diğeri ücret garanti fonu ödemesidir. Bu ödeme; konkordato, aciz vesikası, iflas veya iflasın ertelenmesi sebebiyle işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde, çalışanların üç aylık ödenmeyen ücretlerini garanti altına alan bir uygulamadır. 2003 yılında mevzuatımıza girmiş olmakla birlikte ilk ödemesi 2005 yılında gerçekleştirilmiştir. Ücret garanti fonu ödemesinde, 2015 yılının birinci altı aylık dönemi için üst sınır 5.675 TL seviyesindedir.

2002 82.877 46,81 - - - -2003 130.272 125,98 - - - -2004 147.266 199,89 - - - -2005 186.600 270,07 21 0,01 1.269 3,42006 199.608 316,99 217 0,1 1.134 1,62007 221.512 351,91 40 0,02 2.223 3,62008 331.496 517,05 - - 827 1,12009 473.302 1.114,27 190.071 162,47 12.371 22,32010 331.258 807,41 27.156 39,14 12.905 22,12011 322.209 791,05 5.814 4,24 5.807 9,42012 370.974 966,18 2.855 3,01 3.210 8,72013 430.332 1.272,49 970 0,82 5.668 15

Ödeme Yapılan Kişi (Hak Eden)

İşsizlik Sigortası Ödemeleri Kısa Çalışma Ödemeleri Ücret Garanti Fonu ÖdemeleriÖdeme Miktarı

(Milyon TL)Ödeme Yapılan Kişi (Hak Eden)

Ödeme Miktarı (Milyon TL)

Ödeme Yapılan Kişi (Hak Eden)

Ödeme Miktarı (Milyon TL)

KAYNAK: İŞKUR

*30.04.2015 tarihi itibarıyla

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Sosyal yardımlar hak temelli ve önceden belirlenmiş objektif kriterlere dayalı olarak sunulacaktır. Tedbir No ve Adı: 1.1 Benzer nitelikteki sosyal yardım programları bir araya getirilerek gruplandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, SGK c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Konuya ilişkin kanuni düzenleme yapılması kısa vadede planlanmamaktadır. Ulusal yoksullukla mücadele planı çalışmaları çerçevesinde sosyal yardım sisteminin bütüncül şekilde tasarlanması ve hak-sorumlulukların belirlenmesine yönelik hukuki alt yapı oluşturulması ve mali projeksiyonların hazırlanması çalışmaları yapılmaktadır. Yapılacak sınıflandırma ile çocuk yardımı, yaşlı yardımı, engelli yardımı gibi sosyal yardımların hak temelli yapılmasını ilke olarak esas alan bir düzenleme ile hayata geçirilmesi yönünde çalışmalar yapılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2 “Sosyal Yardım Yararlanıcılarının Belirlenmesine Yönelik Puanlama Formülü Geliştirilmesi Projesi” tamamlanıp, tüm sosyal yardım programlarında uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Puanlama formüllerine ilişkin gerçek hane incelemeleri üzerinden testler devam etmektedir. Bu testler çerçevesinde 1 milyonu aşkın hanenin puanlama denemesi yapılmış olup, hak sahipliği için kesme noktalarının tespiti çalışmaları sürmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

100 101

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

2. Sosyal koruma hizmeti, hane halkı kompozisyonu da dikkate alınarak kişilerin ihtiyaçlarına göre çalışmayı teşvik edici şekilde tanımlanacak ve sınıflandırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Sosyal yardım sistemi yardımlardan yararlanan kişilerin en kısa sürede kendi imkânları ile geçinebilecekleri ve sosyal yardım almadan yaşayabilecekleri bir duruma gelmesini sağlayacak şekilde yapılandırılacak, bu kişilerin meslek edinebilmeleri için çalışmalar yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Daire Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, Maliye Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbirle ilgili olarak önceki dönemde yapılan çalışmalarla: 1. Sosyal Yardım-İstihdam Bağlantısı Bilgi Sisteminin geliştirilmesine yönelik çalışmalar başlatılmıştır. 2. Tüm vakıflarda İŞKUR hizmet noktaları kurulmuştur. 3. Vakıf görevlilerine İŞKUR portalının kullanımı ve iş arayan kaydı yapabilmeleri için eğitimler verilmiştir. 4. Ailesinde çalışanı olmayan ve 18-45 yaş arasında ferdi bulunan 1,7 milyon hanelik hedef kitlede yer alan sosyal yardım yararlanıcılarından çalışmak isteyenlerin vakıf görevlilerince İŞKUR sistemine kayıt edilmesine başlanılmıştır. 5. Vakıflardaki görevliler tarafından İŞKUR’a kayıt edilen sosyal yardım yararlanıcılarına İŞKUR hizmetleri ile ilgili bilgilendirme ve danışmanlık hizmetleri verilerek bu kişilerin durumlarına uygun işgücü taleplerine ve aktif işgücü programlarına yönlendirilmesine başlanılmıştır. 6. Vakıflardaki görevliler tarafından İŞKUR’a kayıt edilen sosyal yardım yararlanıcılarına iş görüşmesine gitmeleri halinde 40 ila 100 TL arasında, işe girmeleri ve çalışmaya devam etmeleri halinde ise brüt asgari ücretin 1/3’ü tutarında ilave sosyal yardım verilmeye başlanılmıştır. 7. Sosyal yardım alanlardan çalışabilecek durumda olanların geçerli bir sebep olmaksızın teklif edilen işleri kabul etmemesi halinde, merkezi ve ayni yardımlarına dokunulmaksızın başvuru yaptığı nakdi yardımların olumsuz değerlendirilmesi suretiyle aldığı sosyal yardımların azaltılmasına başlanılmıştır. 2015 yılı içerisinde: Tedbirle ilgili olarak 12.03.2015 tarihinde ASPB’de Kalkınma Bakanlığı ve İŞKUR’un da katılımıyla bir toplantı düzenlenmiştir. Yapılan toplantıda hali hazırda gelinen nokta değerlendirilmiş, önümüzdeki ay için bilgi işlem birimlerinin de katılımıyla bir toplantı

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ daha düzenlenmesi üzerinde mutabakata varılmıştır. Ayrıca 3’er aylık dönemlerle Kalkınma

Bakanalığı’nın da katılımıyla izleme toplantısı düzenlenmesi veya izleme raporu oluşturulması yönünde fikir birliğine varılmıştır. Tedbirle ilgili olarak 14.04.2015 tarihinde İŞKUR’da ASPB’nin de katılımıyla bir toplantı düzenlenmiştir. Söz konusu toplantıda ASPB Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, İstihdam Dairesi Başkanlığı tarafından sosyal yardımlar ile istihdam bağlantısının etkinleştirilmesi kapsamında yapılan çalışmalardaki hedef kitlenin İŞKUR il müdürlükleri ve hizmet merkezlerinin bulunduğu il ve ilçelerdeki sosyal yardım yararlanıcıları esas alınarak daraltılıp, 631.288 kişiye indirilmesi önerilmiştir. Söz konusu öneri İŞKUR İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından uygun bulunmuştur. ASPB Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü İstihdam Dairesi Başkanlığı tarafından söz konusu hedef kitlede yer alan 631.288 sosyal yardım yararlanıcısının doğrudan İŞKUR’a yönlendirilmesi ve İŞKUR’a kayıt, işe yönlendirme ve benzeri işlemlerinin doğrudan İŞKUR İş ve Meslek Danışmanları tarafından yapılması önerilmiştir. Söz konusu öneri İŞKUR İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından uygun bulunmamış; sosyal yardımlar ile istihdam bağlantısının etkinleştirilmesi çalışmalarının Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarıyla birlikte yürütülmesi gerekliliği vurgulanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 Sosyal yardım ve hizmet alanında “Sosyal Destek Danışmanı” modeli çerçevesinde aile odaklı bir sistem kurulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İŞKUR, Yerel Yönetimler, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Aile Sosyal Destek Programının (ASDEP) hayata geçirilmesi çalışmaları kapsamında Kırıkkale, Rize ve Sakarya illeri ile Altındağ (Ankara) ilçesinde Ocak 2015 sonu itibarıyla pilot uygulama başlatılmıştır. Bu çerçevede sahada kendileri için belirlenmiş bölgelerde çalışan Aile Sosyal Destek Görevlileri, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarından son bir yılda yardım almış olan kişi ve aileler başta olmak üzere ihtiyacı olan tüm kesimlere ulaşarak, sorunlarının yerinde tesbiti ve daha hızlı çözümüne yönelik çalışmalara başlamışlardır. 22.05.2015 itibarıyla 39.103 hane ziyaret edilmiş, 1.426’sı İŞKUR’a olmak üzere 9.427’si için ilgili kurum ya da kuruluşa yönlendirme yapılmış, destek süreci başlatılmış ve bunlardan 2.153 ailenin sorunu çözülmüştür. Aşamalı olarak ülke geneline yaygınlaştırılması planlanan ASDEP uygulamasının yılın ikinci yarısından sonra 15 ilde sürdürülmesine dair hazırlık çalışmaları devam etmektedir.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

102 103

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

2.3 Sosyal yardımlar hanede yer alan bireylerin nitelik ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, İŞKUR, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Yardım programlarında hane yaklaşımı yaygınlaştırılmıştır. Puanlama formülleri hane bireylerinin özelliklerini değerleyerek hane muhtaçlığını tespit etmektedir. Puanlama formüllerine ilişkin testler devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.4 Mevcut durumda çalışabilir yoksul vatandaşlara verilen nakdi yardımlar işsizlik yardımı adı altında ve çalışmayı teşvik edecek şekilde şartlı olarak verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İstihdamı teşvik yardımları ve müeyyide aşağıdaki şekilde uygulanmaktadır: 1- Kişinin iş görüşmesine gitmesi ve işe kabul edilmesi durumunda gereken yol masrafı, sağlık raporu, fotoğraf vb. giderler için, bir yıl içinde; azami üç kere olmak üzere 40 TL ile 100 TL arası “İşe Yönlendirme Yardımı” verilir. 2- İşe yönlendirilen kişilerin, işe yerleşmesi durumunda, aynı yıl içinde bir defaya mahsus olmak üzere, aylık brüt asgari ücretin 1/3’ü kadar tutar, “İşe Başlama Yardımı” olarak verilir. 3- İşine düzenli olarak devam eden kişiler; kömür, eğitim ve gıda yardımlarında öncelikli olarak değerlendirilir. 4- Şartlı Eğitim ve Sağlık Yardımlarından (ŞESY) faydalananların, işe yerleşmeleri halinde 12 ay boyunca ŞESY’leri kesilmeyecektir. 5- Müeyyide: Sosyal yardım yararlanıcısının, istihdama ve istihdam kazandırıcı faaliyetlere haklı bir neden olmadan katılım sağlamaması durumunda, düzenli merkezi yardımlar ve aynî yardımlar dışında, mütevelli heyetince herhangi bir “nakdî yardım” yapılamaz.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Bu kapsamda yapılan çalışmalara ilişkin veriler aşağıdaki gibidir:

14.07.2014 - 30.04.2015

İŞKUR’a Kaydedilen / Güncellenen Kişi Sayısı 34,330

İşe Yönlendirilen Kişi Sayısı 7,777

İşe Yönlendirme Yardımı Verilen Kişi Sayısı 987

İşe Yönlendirme Yardımı Ödeme Tutarı - TL 71,980

Kursa Yönlendirilen 405

İşe Yerleştirilen 1,347

İşe Başlama Yardımı Verilen Kişi Sayısı 278

İşe Başlama Yardımı Ödeme Tutarı - TL 109,561

TYP’ye Yönlendirilen Kişi Sayısı 2,074

Çalışmaktan İmtina Eden Kişi Sayısı 6,122

İstihdam Kapsamında ŞESY Kesilmeyen Fayda Sahibi Sayısı 22,518

İstihdam Kapsamında ŞESY Kesilmeyen Hak Sahibi Sayısı 17,175

İstihdam Kapsamında ŞESY Kesilmeyen Kaynak Tutarı - TL 1,738,735

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.5 Romanların yaşadıkları bölgelerde istihdama yönelik eğitim ve danışmanlık faaliyetleri için bir alt stratejik plan hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Roman yurttaşların karşı karşıya olduğu yoksulluk ve sosyal dışlanmışlıkla daha etkin mücadele edebilmek amacıyla 2015-2020 dönemini kapsayacak bir ulusal strateji belgesi hazırlanmaktadır. Daha önce hazırlanmış olan taslak üzerinde çalışmalar devam etmektedir. Diğer kamu kurumlarından alınan görüşler, Roman sivil toplum örgütlerinin görüşleri ve Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan tebliğler ışığında içeriği değiştirilen taslağa son hali verilmektedir. Nihai taslağın Mayıs 2015 sonuna kadar bitirilmesi hedeflenmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

104 105

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

3. İşsizlik sigortası daha fazla sosyal koruma sağlayacak şekilde yeniden düzenlenecektir. Tedbir No ve Adı: 3.1 İşsizlik sigortasının kapsamı, ödeme miktarı ve süresi ile hak kazanma koşulları, çalışmayı teşvik edici şekilde iyileştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşsizlik Sigortası Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ASPB, ÇSGB, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 1) İşsizlik sigortası koşullarının iyileştirilmesine yönelik çalışmaların yapılabilmesi için 23.02.2015 tarihli ve 6953 sayılı yazı ile SGK’dan 2013-2014 yıllarına ilişkin talep edilen veriler 16.03.2015 tarihli ve 4257551 sayılı yazı ile Kurumumuza gönderilmiştir. Veriler üzerinde çalışmalar devam etmektedir. 2) Mevcut şartlar altında işsizlik ödeneğine hak kazanabilecek şekilde hizmet akdi sona eren, ancak Kurumumuza başvuruda bulunmayanların tespiti ve bilgilendirilmeleri hakkında çalışma yapmak için Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığıyla irtibata geçilmiştir. Bilgi İşlem Daire Başkanlığınca bu durumda olanların tespitine ilişkin taslak liste gönderilmiş ve Başkanlığımızca kontroller gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.2 İşsizlik ödeneğinin süresi, ulusal düzeydeki yıllık işsizlik oranlarına duyarlı hale getirilecek şekilde yeniden belirlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşsizlik Sigortası Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 1) İşsizlik sigortası koşullarının iyileştirilmesine yönelik çalışmaların yapılabilmesi için 23.02.2015 tarihli ve 6953 sayılı yazı ile SGK’dan 2013-2014 yıllarına ilişkin talep edilen veriler 16.03.2015 tarihli ve 4257551 sayılı yazı ile Kurumumuza gönderilmiştir. Veriler üzerinde çalışmalar devam etmektedir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 2) Mevcut şartlar altında işsizlik ödeneğine hak kazanabilecek şekilde hizmet akdi sona eren,

ancak Kurumumuza başvuruda bulunmayanların tespiti ve bilgilendirilmeleri hakkında çalışma yapmak için Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığıyla irtibata geçilmiştir. Bilgi İşlem Daire Başkanlığınca bu durumda olanların tespitine ilişkin taslak liste gönderilmiş ve Başkanlığımızca kontroller gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.3 İşsizlik sigortası hak kazanma koşulları ödeme miktarı ve süresi, uzun süreli işsizler ile yüksek işsizlik riskiyle karşı karşıya olan özel politika gerektiren gruplar dikkate alınarak belirlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşsizlik Sigortası Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Sosyal Taraflar c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 1) İşsizlik sigortası koşullarının iyileştirilmesine yönelik çalışmaların yapılabilmesi için 23.02.2015 tarihli ve 6953 sayılı yazı ile SGK’dan 2013-2014 yıllarına ilişkin talep edilen veriler 16.03.2015 tarihli ve 4257551 sayılı yazı ile Kurumumuza gönderilmiştir. Veriler üzerinde çalışmalar devam etmektedir. 2) Mevcut şartlar altında işsizlik ödeneğine hak kazanabilecek şekilde hizmet akdi sona eren, ancak Kurumumuza başvuruda bulunmayanların tespiti ve bilgilendirilmeleri hakkında çalışma yapmak için Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığıyla irtibata geçilmiştir. Bilgi İşlem Daire Başkanlığınca bu durumda olanların tespitine ilişkin taslak liste gönderilmiş ve Başkanlığımızca kontroller gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

106 107

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

4. Kayıt dışı çalışan yoksullara ve yoksulluk riski altında olan kişilere yönelik faaliyetler artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 4.1 Kayıt dışılığın önemli bir parçasını oluşturan ve geniş kapsamlı istihdam yaratan küçük işletmelerin kayıtlı sektöre geçişini özendirici program ve uygulamalar düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ÇSGB, İŞKUR, KOSGEB

c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 10.09.2014 tarihinde kabul edilen 6552 sayılı Kanun çerçevesinde, 5510 sayılı Kanuna eklenen ve 01.04.2015’ten itibaren yürürlüğe giren Ek 9 uncu madde ile sigortalılık işlemleri kolaylaştırılmıştır. Ayrıca KOSGEB tarafından küçük ve orta büyüklükteli işletmelere her ay düzenli olarak gönderilen e-bültenlerde kayıt dışılığa yönelik bilgilendirme yapılarak, küçük işletmelerin bilinçlendirilmesi sağlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.2 Tarım gibi kayıt dışılığın yaygın olduğu sektörler başta olmak üzere tüm sektörlerde kayıt dışı çalışan ve çalıştıranların sorunlarının ve çözüm önerilerinin temsilciler düzeyinde ele alındığı ve ortak paydaların birlikte belirlendiği çalıştaylar gerçekleştirilerek kayıtlı istihdam konusunda farkındalık yaratılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ÇSGB, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: KİT-UP II Projesi kapsamında özellikle tarıma yönelik 30 ilde muhtarlara ve yerel medyaya bilgilendirme yapılarak kayıt dışılık ve sosyal güvenlik bilinci hakkında farkındalık yaratılacaktır. Projenin illerde hedef kitlelere yönelik farkındalık toplantıları şimdiye kadar Muğla, Manisa, Çorum, Bolu, Edirne, Konya, Bursa ve Malatya’da gerçekleştirilmiş olup, bu faaliyetlere katılan çok sayıda muhtar ve medya mensubu, kayıt dışı çalışmanın kişiye ve ülkeye verdiği zararlar, sigortalı çalışmanın kişinin ve ailesinin geleceğine yaptığı katkı konusunda uzmanlar tarafından bilgilendirilmiştir. Ayrıca Kurumumuzca kayıt dışılığın yoğun olduğu sektörlerde Haziran ayı içerisinde bir çalıştay yapılarak sosyal tarafların görüşlerinin alınması planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

4.3 Sosyal yardım alan kesime yönelik kayıtlı çalışmaya yönlendirici bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ÇSGB, İŞKUR, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılında SGK Kayıtdışı İstihdam ile Mücadele Dairesi Başkanlığı ile birlikte bir broşür hazırlanmış, 500.000 adet basılarak hedef kitlesi çok yüksek olan 502 Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı aracılığıyla sosyal yardım yararlanıcılarına ulaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 5. Yoksul veya yoksulluk riski altında olan hanelerin, kayıtlı çalışanları olsa dahi, hane halkı özellikleri dikkate alınarak, sosyal yardımlardan faydalanma imkanları artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 5.1 Sosyal yardımlar kayıtlı çalışanları da içerecek şekilde daha kapsayıcı bir yaklaşımla ele alınacak, tüm hane halkı şartları gözetilerek, bireylerin yoksulluk riskini azaltacak şekilde nesnel ölçütler çerçevesinde verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 04.07.2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanun ile 3294 sayılı Kanun’un 2 nci maddesine eklenen hüküm çerçevesinde sosyal güvenceli kişilere ve hanelerine yardım yapılabilmesi sağlanmıştır. Puanlama formüllerine ilişkin testler devam etmektedir. Gerek kayıtlı çalışmayı özendirmek gerekse hakkaniyeti sağlamak adına kayıtlı çalışan ancak yoksul veya yoksulluk riski altında olan çalışanları da (özellikle çocuk sahibi olanlar) içerecek şekilde sosyal yardımlardan yararlanma ölçütleri geliştirilecek ve hazırlanan puanlama formülünün tüm yardımlarda kullanılması amacıyla çalışmalarda bulunulacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

108 109

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

6. Kamu tarafından uygulanan sosyal korumaya yönelik programların koordineli bir şekilde yürütülmesi sağlanacaktır. Tedbir No ve Adı: 6.1 Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi bitirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İŞKUR, SGK

c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Proje, 2015 yılı Kasım döneminde tamamlanacaktır. Proje kapsamında kamu kurumları ile entegrasyon sağlanmış olup yerel yönetimler ile veri paylaşımı hususunda pilot uygulama bilgi işlem altyapısının tamamlanmasına müteakip başlatılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 6.2 Sosyal yardım - istihdam ilişkisinin güçlendirilmesine yönelik olarak ilgili kurumlar arasındaki mevcut protokoller gözden geçirilerek ihtiyaca göre yeni protokoller düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 17.02.2012 tarihinde ASPB ile ÇSGB arasında imzalanmış olan işbirliği protokolü devam etmekte olup yakın zamanda imzalanması düşünülen bir protokol bulunmamaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

7. “Çocuk İşçiliğinin Önlenmesinde Zamana Bağlı Politika ve Program Çerçevesi” etkin olarak tüm illerde uygulanacaktır. Tedbir No ve Adı: 7.1 Çocuk işçiliği konusunun yılda en az bir kez İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarının toplantı gündemine alınması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, MEB, Valilikler, Belediyeler, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları

c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Konu ile ilgili olarak 81 il Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri bilgilendirilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 7.2 12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü’nde farkındalık artırmaya yönelik etkinlikler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, İçişleri Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü kapsamında toplumsal farkındalığı artırmak amacıyla ILO ortaklığında afiş, broşür ve kitap ayracı bastırılarak 81 ile dağıtımı yapılmıştır. Ayrıca ulusal kanallara yazı yazılarak “12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü” temalı yayın ve haber yapmaları talep edilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

110 111

Tedbir No ve Adı: 7.3 “Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi için Zaman Bağlı Politika ve Program Çerçeve Belgesi” güncelleme çalışmaları başlatılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, MEB, İçişleri Bakanlığı, GTHB, ILO, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Üniversiteler c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Birim bünyesinde güncelleme çalışmalarına başlanmıştır. ILO Türkiye Temsilciliği ile görüşme yapılmıştır. Teknik güncelleme tamamlandıktan sonra tüm ilgili tarafların dahil edildiği çalışma grubu kurularak belge, çalışma grubunun katkılarıyla tamamlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 7.4 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sektörel Operasyonel Programı (İKGSOP) ile AB fonları etkin bir şekilde kullanılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, İŞKUR, SGK, MEB, ASPB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İKGSOP’un istihdam önceliği altında “İnsana Yaraşır İş” başlıklı bir tedbir maddesi belirlenmiştir. Bu tedbir kapsamında çocuk işçiliği tematik olarak ele alınacaktır. Önümüzdeki dönemde bu yöndeki çalışmaların paylaşılması mümkün olacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

112 113

İKİNCİ BÖLÜMSEKTÖR STRATEJİLERİ

İKİNCİ BÖLÜMSEKTÖR STRATEJİLERİ

114 115

Bilişim Sektörü

Bilişim Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 1. MEVCUT DURUM

Bilgi ve iletişim teknolojileri ekonomik, sosyal ve bireysel yaşamı yoğun olarak etkilemektedir. Sayısı üç milyarı bulan internet kullanıcısı, internet ortamında giderek daha fazla zaman geçirmekte, öğrenme, eğlenme, alışveriş ve sosyal faaliyet ihtiyaçlarını burada karşılamakta, hayat dijitalleşmektedir. Ekonomilerde mevcut üretim, tüketim, birikim ve bölüşüm süreçleri dönüşmekte; yeni ürün ve hizmetlerin payı ve etkisi artmakta; iş dünyasının rekabet gücü açısından bu teknolojilere sahip olma ve bu teknolojileri etkin biçimde kullanabilme yeteneği daha belirgin hale gelmekte; iş modelleri ve işgücü piyasası değişime uğramaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerini ve bilgiyi etkin kullanan ülkeler uluslararası rekabet avantajı kazanmakta, küresel rekabet koşullarında bu araçtan etkin olarak yararlanamayan ülkeler ise yarışın dışında kalmaktadır. Türkiye’de Bilgi ve İletişim Teknolojisi (BİT)’ndeki gelişmelere ve bu teknolojilerin ekonomik ve sosyal yaşama etkilerine ilişkin politika ve strateji arayışları 1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren sürekli olarak gündemde olmuştur. Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapısı Ana Planı-TUENA (1999), e-Türkiye Girişimi Eylem Planı (2000), e-Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı (2003-2004), 2005 Eylem Planı ile Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (2006-2010) özellikle bilgi toplumu politika alanına yönelik hazırlanan politika belgeleridir. Bu çalışmalarda temel politika metinlerindeki bilgi toplumu tercihleri detaylandırılmış ve bilgi toplumu alanındaki politika ve stratejiler belirli bir bütünlük içerisinde bir arada ele alınmıştır. Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan, ülkemizin 2015-2018 döneminde takip edeceği Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı ise, YPK tarafından kabul edilerek 06.05.2015 tarihli Resmî Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanmıştır. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Kalkınma Bakanlığının koordinasyonunda 26 kurum ve kuruluşun sorumluluğunda hayata geçirilecektir. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, büyüme ve istihdam odağında ve sekiz ana eksende hazırlanmıştır. ÇSGB de “Nitelikli İnsan Kaynağı ve İstihdam” ekseni kapsamında üç eylemden sorumludur. Bu eylemler; 24 nolu “Meslek İçi Eğitimlerin Etkinleştirilmesi ve Yaygınlaştırılması”, 28 nolu “BİT Destekli Uzaktan Çalışma Koşullarının Oluşturulması” ve 29 nolu “Yurtdışından Nitelikli İşgücü Çekme Programı Geliştirilmesi” eylemleridir. 2015-2018 yılı Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’na göre, OECD ülkelerinde, 2012 yılı itibarıyla toplam katma değerin yüzde 5,85’ini, istihdamın ise yüzde 3,68’ini oluşturan BİT Sektörü, katma değeri yüksek, dinamik ve nitelikli istihdam oluşturan bir sektördür. BİT Sektörünün gelişimi bu sektörün GSYH’ya yapacağı doğrudan katkının yanı sıra, diğer sektörlerin gelişimi için de önemlidir. BİT ürün ve hizmetlerinin diğer sektörlere nüfuzu; ekonominin geneli ve tüm sektörler için yenilik sistemlerinin etkinleşmesi, yeni ürün/hizmetlerin üretilmesi, tedarik, üretim, satış gibi tüm süreçlerde maliyet avantajı, verimlilik artışı elde edilmesi ve yeni pazarlara erişimi mümkün kılmaktadır. Sektörün önemi 2015-2017 Orta Vadeli Programda da vurgulanarak “Kamu yatırımlarında, Kamu özel işbirliği modeliyle yürütülenler dâhil, eğitim, sağlık, içme suyu ve kanalizasyon, bilim-teknoloji, bilişim, ulaştırma ve sulama sektörlerine öncelik verilecektir.” ifadesine yer verilmiştir.

116 117

Türkiye Bilişim Derneği’nin hazırladığı 2014 yılı Değerlendirme Raporu’na göre, BİT Sektöründe, 2013 yılında yaklaşık olarak yüzde 13 büyüme gerçekleşmiştir. 2013 yılı sonunda, donanım pazarının yaklaşık yüzde 15, yazılım pazarının yüzde 10, hizmet pazarının ise tahminen yüzde 11 oranında büyümüş olduğu düşünülmektedir. Rapora göre; Türkiye BİT ekonomisi 1,2 trilyon ABD Doları büyüklüğündeki Avrupa BİT pazarının yüzde 2’si, 4,1 trilyon ABD Dolarlık küresel pazarın da yüzde 0,75’i oranında pay almaktadır. Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) “Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü 2014 Yılı Pazar Verileri”ne göre ise; sektörün büyüklüğü geçen yıl / TL bazında yıllık yüzde 12,1 artmıştır. BİT Sektörünün büyüklüğü 69,4 milyar liraya ulaşmıştır. 69,4 milyar liraya ulaşan toplam sektör büyüklüğünü, 48,9 milyar lira ile iletişim teknolojileri, 20,4 milyar lira ile bilgi teknolojileri oluşturmuştur. 2013 yılına göre en yüksek büyüme yüzde 12,3 ile bilgi teknolojilerinin yazılım ve donanım kategorisinde gerçekleşmiştir. Böylece, yazılım sektörünün toplam bilgi teknolojilerindeki payı, yüzde 30 seviyelerine ulaşmış olmuştur. Sektörün, toplam ihracat rakamı 1,34 milyar liraya ulaşmıştır. Toplam ihracatın yarısından fazlası ise 800 milyon lira ile yazılımdan gelmiştir. Bu durum, yazılım kategorisindeki cironun yüzde 12,7’lik kısmının ihracattan elde edildiğini göstermektedir. TÜBİSAD’ın yapmış olduğu bu çalışma kapsamında hazırlanan ankete katılan firmalara göre, en çok ihracat yapılan ülkeler arasında Azerbaycan başta gelmektedir. Azerbaycan’ı Almanya, Türkmenistan, Amerika, Hollanda ve İngiltere takip etmektedir. Sektörün sağladığı istihdam, bu yıl 2 bin 500 kişi artmış ve 103 bin kişi olmuştur. Ayrıca kamu BİT yatırımına ayrılan ödenek 2014 yılında 263 proje için 3 milyar 684 milyon TL’ye ulaşmıştır. 2014 yılı için öngörülen kamu BİT yatırımlarının sektörler arası dağılımına bakıldığında, MEB ve üniversitelere ait yatırımların bulunduğu eğitim sektörü yaklaşık yüzde 44’lük bir payla birinci sırada yer almaktadır. İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü gibi önemli e-devlet projeleri yürüten kurumlara ait projelerin yer aldığı diğer kamu hizmetleri sektörü yaklaşık yüzde 37’lik bir oranla eğitim sektörünü takip etmektedir. Bu iki sektör haricinde yüzde 7’ye yakın bir paya sahip olan ulaştırma-haberleşme sektörü de önemli miktarda BİT yatırımının yapıldığı bir sektör konumundadır. Dünya Ekonomik Forumu’nun yayınladığı 2014 yılı Küresel Bilgi Teknolojileri Raporu’na göre, 148 ülkenin ağ hazırlık indeksi sıralamasında Türkiye 4,3 puanla 51. basamakta yer almaktadır. Alt gruplamalara bakıldığında ise, Türkiye satın alınabilirlikte 17; iş dünyası ve inovasyon ortamında 38; çevrede 44; altyapı ve dijital içerikte 48; hükümetin online hizmetleri ve mobil geniş bant aboneliğinde 77; matematik-fizik eğitiminin kalitesinde 101 ve e-katılım indeksinde 107.sırada yer almaktadır. 2015-2018 yılı Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’na göre; Bilgi Teknolojileri Sektöründe güçlü bir piyasa yapısının tesis edilmesi oldukça önemlidir. Bilgi teknolojileri donanım harcamalarında etkinliğin sağlanmasına, katma değerli yazılım ve bilgi teknolojileri hizmetleri kullanımına ağırlık verilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojileri sektöründe nitelikli insan kaynağı açığı bulunmaktadır. TÜİK verilerine göre; 2015 yılı Şubat ayı itibarıyla Bilgi ve İletişim Sektöründe istihdam edilen kişi sayısı 248 bindir. İstihdam edilen 248 bin kişiden 185 bin kişi erkek iken, 63 bin kişi kadındır. 2014 yılı itibarıyla ise sektörde istihdam edilen kişi sayısı erkeklerde 172 bin, kadınlarda 55 bin ve toplamda ise 227 bin olmuştur.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ İnsan kaynağı arzındaki artışa rağmen işverenlerin talepleri nitelik olarak karşılanamamaktadır. BİT alanındaki hızlı teknolojik değişimler bu alanda çalışanların örgün eğitimde aldığı bilgilerin yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Bu yüzden BİT ile ilişkili tüm sektörlerde çalışanların mesleklerini yerine getirebilmeleri için meslek içi eğitimden geçirilmeleri gerekmektedir. Ülkemizde BİT uzmanlarının yoğun olarak istihdam edildiği, 20’si BİT Sektöründen, 12’si ise farklı sektörlerden büyük ölçekli 32 şirket ile 2012 yılında işverenlerin taleplerine yönelik bir araştırma yapılmıştır. Araştırma, BİT alanında çalışmaya başlayan yeni mezun kişilerin nitelikleri ile işverenlerin nitelik beklentilerinin tam olarak uyuşmadığını göstermektedir. Araştırmaya dâhil edilen işverenlerin yüzde 35’i giriş seviyesi pozisyonlar için üniversiteden işe alınan mühendislerin BİT ile ilgili bilgi ve becerilerinin ve işe hazırlık durumlarının yeterli olmadığını, yüzde 63’ü giriş pozisyonu ve yüzde 78’i ise ara pozisyon için BİT alanında nitelikli insan kaynağı bulmanın diğer alanlardaki insan kaynağına göre daha zor olduğunu belirtmektedir. Aynı araştırmaya göre, işverenlerin yüzde 84’ü önümüzdeki 5 yıl içerisinde BİT ile ilgili birimlerde açılacak pozisyonların diğer işkollarına oranla daha fazla artacağına inanmaktadır. Bilgi ve İletişim Sektöründe ihtiyaç duyulan insan kaynağının yetiştirilmesinde bu alandaki eğitim programlarının içeriğinin, ortaya çıkan yeni meslekler de dikkate alınarak, piyasa talebini karşılayabilecek şekilde yapılandırılması ihtiyacı bulunmaktadır. Bu çerçevede, BİT eğitim müfredatının güncellenmesinde piyasa talepleri ve yeni mesleklerin dikkate alınması gerekmektedir. TÜBİSAD “Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü 2014 Yılı Pazar Verileri”ne göre; firmalar, 2015 yılında sektörde yüzde 11 ile 15 arasında bir büyüme beklemekte ve büyümede Ar-Ge yatırımı ve inovasyonun en önemli faktör olacağını belirtmektedir. Diğer yandan araştırma sonuçlarına göre sektörde yer alan şirketler, 2015 yılı için kamu alımlarının büyümede olumlu etkisinin olacağını düşünmektedirler.

Bilişim Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

118 119

2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. İşgücünün niteliği sektörün güncel ihtiyaçları dikkate alınarak geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 Sektörün işgücü envanteri çıkarılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 İşgücü Piyasası Araştırması’nın saha çalışması 16.03.2015 tarihi itibarıyla başlamış olup 30.05.2015 tarihi itibarıyla tamamlanmıştır. 75 ilde tamsayım, 6 ilde örneklem yöntemi ile yürütülen çalışmada Türkiye genelinde 121.813 10+ istihdamlı, 10.211’i 2-9 istihdamlı işyerleri olmak üzere toplam 132.024 işyeri ziyaret edilmiştir. Çalışmanın verilerini derleme ve raporlama aşamasına geçilmiştir. Tüm iller ve Türkiye geneli için sektörel bazda işgücü piyasası analizi raporu hazırlanacaktır. Bu sektörler içerisinde Bilgi ve İletişim Sektörü ile ilgili veri analizi de yer alacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2 İŞKUR’un, bilişim elemanı yetiştirme faaliyetlerinde eğitim standartları yükseltilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, YÖK, MYK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2013 yılında yayımlanan Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliği ile, mesleki eğitim kurslarında eğitim programlarının esas olarak MYK tarafından belirlenen standartlara uygun olması kuralı getirilmiştir. Ayrıca hizmet sağlayıcıların eğitim kalitesinin yüksekliği hizmet alımında puanlanmaya başlanmıştır. Ayrıca İŞKUR bilişim elemanı yetiştirme ve bu alanda hizmet kalitesini yükseltme adına Yatırım Programları kapsamında Kupon Sistemi ile Bilişim Alanında Nitelikli İşgücü Yetiştirme Projesini 2015-2016 yıllarında uygulamak üzere hayata geçirmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 1.3 İşgücü piyasası ihtiyaç analizleri doğrultusunda ortaya çıkan ihtiyaçlar ve ihracat potansiyeli çerçevesinde veri tabanı, yazılım, ağ teknolojileri, bilgisayar oyunları ve uygulamaları ve bilgi güvenliği uzmanları ile web programcıları yetiştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, BSTB, MEB, YÖK c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 Haziran ayı sonu itibarıyla bilişim sektöründe bu mesleklerinde 210 tane mesleki eğitim kurs düzenlenmiş olup 4518 kişi bu kurslara katılım sağlamıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.4 Yükseköğretim eğitim programlarının sektörün ihtiyaçları gözetilerek yeniden düzenlenmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu eylem maddesine ilişkin planlanan çalışmalar: 1- Mevcut durumun belirlenmesi 2- Üniversitelerden görüşlerin alınması 3- Komisyon oluşturulması ve görüşlerin alınması 4- Raporun hazırlanması Bu plan çerçevesinde üniversitelerle yazışmalar için hazırlıklar tamamlanmıştır ve yazışmalar yakın bir zamanda başlatılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Bilişim Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

120 121

Politika No ve Adı: 2. Bilişim alanında yeni ürün geliştirmeye ve istihdamı artırmaya yönelik araştırmalar desteklenecektir. Tedbir No ve Adı: 2.1 Ulusal bütçeden bilişim alanında Ar-Ge’ye ayrılan kamu kaynaklarının artırılmasına devam edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Kalkınma Bakanlığı - Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, Maliye Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bilgi Teknolojileri Sektörü 1. BİT Sektörüne Yönelik Teşvik ve Desteklerde Etkinlik Sağlanması BİT’e yönelik Ar-Ge, yenilikçilik ve ihracat teşviklerinin, belirlenecek öncelikli alanlarda, etkileri ölçülebilir bir yapıda uygulanması sağlanacaktır. BİT firmalarının yararlandığı teşvik ve desteklerin sonuçlarının izlenebilir olması ve aralarındaki eşgüdümün sağlanması amacıyla BİT sektörüne verilen teşvik ve destekler gözden geçirilecek ve gerekli değişiklikler yapılacaktır. Verilen teşvik ve destekler, performans kriterleriyle ilişkilendirilecektir. 2. Yazılım Firmaları için Lokasyon Bağımsız Destekler Oluşturulması Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde sağlanan desteklere benzer nitelikte, yazılım sektörüne özel lokasyon bağımsız destekler verilecektir. BİT sektörünün Ar-Ge merkezi sayısı artırılacaktır. Yazılım sektörüne yönelik destekler lokasyon bağımsız hale getirilecektir. 3. Akıllı Cihazlarda Yerli Katma Değerin Artırılması BİT sektörünün yerli katma değeri ve ihracatı artırılacak ve BT politikalarının etkin şekilde yönetilmesine yönelik tedbirler alınacaktır. İç pazara yönelik olarak üretilecek akıllı cihazlarda yerli katma değerin artırılması ve bu ürünlerin ihracını sağlamak amacıyla bir program çerçevesinde, odaklı Ar-Ge destekleri, vergi teşvikleri ve sektörel düzenlemeler hayata geçirilecektir. Genişbant Altyapısı ve Sektörel Rekabet 1. Yerli 4N Elektronik Haberleşme Ekipmanlarının Teşvik Edilmesi Yeni nesil erişim şebekelerine ait haberleşme ekipmanlarının yurtiçinde üretilmesine yönelik gerekli adımlar atılacaktır. Bu kapsamda, yerli üretime dönük teşvikler verilecektir. 4N elektronik haberleşme hizmetlerinin sunumu için gerekli altyapı unsurlarının yurtiçinde üretilebilmesine yönelik tedbirler alınacaktır. Bu amaçla Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Ar-Ge fonu marifetiyle yerli üretim için çağrı bazlı destekler verilecektir.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 2. 5N Ar-Ge ve Standart Çalışmalarına Başlanması 5N mobil genişbant internet için kullanılacak elektronik haberleşme ekipmanlarının Ar-Ge çalışmalarına başlanacak ve 5N için uygulanacak standartların gelişmesi sürecine katılım sağlanacaktır. 5N standartlarının gelişimine paralel olarak uluslararası platformlardaki Ar-Ge çalışmaları yakından takip edilecek, bu çalışmalara ülkemiz adına katılım sağlanması teşvik edilecektir. 5N elektronik haberleşme ekipmanlarının ülkemizde de üretilmesine imkân sağlamak üzere yerli sanayinin bu alana özendirilmesi amacıyla Ar-Ge kaynakları kullandırılacaktır. Diğer yandan, standartlaşma-üretim avantajı ilişkisi göz önünde bulundurularak 5N’ye ilişkin standartların belirleneceği süreç yakından takip edilerek uluslararası çalışmalara katılım sağlanacaktır. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Destekli Yenilikçi Çözümler 1. Akıllı Kentler Programı Geliştirilmesi Akıllı kentlere dönüşüm için gerekli tedbirler alınacaktır. Bu amaçla strateji ve hedefler tespit edilecek, bütünleşik çalışma prensipleri ile gerek duyulan yönetişim modellerinin hayata geçirilmesine yönelik politikalar belirlenecektir. Metropol bölgelerinde ve kentsel dönüşüm kapsamındaki bölgelerde akıllı kent uygulamalarına öncelik verilecek ve buna ilişkin bir yol haritası oluşturulacaktır. Akıllı ulaşım sistemleri geliştirilerek, farklı kurumların bu alandaki uygulamaları arasında eşgüdüm sağlanacaktır. Akıllı kent çözümlerinin hayata geçirilmesi ve yaygınlaştırılması için öncelikli olarak bu alanda strateji ve hedefler belirlenecektir. Bu bağlamda, belirlenecek strateji akıllı kent çözümlerinde odaklanılacak alanları, hedefleri, paydaş katılımı yöntemlerini ve çözümlerin hayata geçirilmesi için gerekli olan finansman modelini ortaya koyacaktır. Bu bağlamda, öncelikle akıllı kent uygulamaları standartlarının ortaya konulması ve bu standartlar gözetilerek çeşitli Ar-Ge çalışmaları desteklenecektir. Bunun yanı sıra, geliştirilen teknolojik ürünlerin ticarileştirilmesinde kamu alımlarının etkin bir şekilde kullanılması ve yaşayan laboratuvar konusunda pilot uygulamaların yapılması sağlanacaktır. Bu amaçla, İLBANK A.Ş.’nin yerel yönetimlere sağladığı kaynaklar başta olmak üzere kamu kaynaklarıyla akıllı kent uygulamaları desteklenecektir. İnternet Girişimciliği ve e-Ticaret 1. İnternet Girişimciliği Destek Merkezi Oluşturulması Türkiye’de, başlangıç aşamasındaki internet girişimlerine finansman ve altyapı desteği sağlamayı amaçlayan bir destek programı oluşturulacak, verilen destekler düzenli şekilde izlenecek ve değerlendirilecektir. Türkiye kökenli, yüksek katma değer ve nitelikli istihdam sağlayacak internet şirketlerinin ortaya çıkması adına, erken aşama internet girişimlerine ve KOBİ’lere finans, danışmanlık ve altyapı desteği sağlayacak bir merkez oluşturulacaktır. 2. İnternet Girişimciliği Kültürü Programının Geliştirilmesi İnternet girişimciliği kültürünün gelişmesi ve yaygınlaşması amacıyla; girişimcilik ağları, yurtiçi/yurtdışı etkinlikler, proje ve iş fikri yarışmaları ve benzeri uygulamalar teşvik

Bilişim Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

122 123

edilecektir. Örgün eğitimde, uygulamaya yönelik girişimcilik programları, sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içinde geliştirilecek ve yürütülecektir. Türkiye’deki girişimcilik potansiyelini, sermaye gereksinimi nispeten az olan ve dinamik yapısıyla ülkemizin nüfus yapısına uygun olan internet girişimciliği alanında ortaya çıkarmak adına, bu yolda önemli bir engel teşkil eden kültürel sorunların aşılması için program ve uygulamalar geliştirilecektir. 3. İnternet Girişimleri için Üniversitelerde Hızlandırıcı Merkezleri Kurulması İnternet girişimlerinin kurumsallaşması ve yatırımcı ağları ile temas etmesi amacıyla, öncelikli olarak üniversiteler bünyesinde hızlandırıcı merkezler kurulacak ve söz konusu merkezlerin teknoloji geliştirme bölgeleri ile işbirliği sağlanacaktır. İnternette iş yapmaya yönelik yeni fikirlerin hayata geçmesi, başlangıç aşamasındaki internet girişimlerinin kurumsallaşması ve yatırımcı ağları ile temas etmesi amacıyla, üniversiteler tarafından işletilecek yeni hızlandırıcı merkezlerin kurulumu ve bu merkezlerin teknoloji geliştirme bölgeleri ile işbirliği sağlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 Bilişim alanında Ar-Ge ve üniversite-sanayi işbirliği teşvik edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, YÖK, TÜBİTAK, KOSGEB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları:1- San-Tez Programı kapsamında Bilişim Sektöründe 26 adet üniversiteden, 64 adet proje desteklenmiştir. Toplam proje bütçesi: 14.290.000 TL’dir. 2- Yazılım ve Bilişim Sektörü ile ilgili olarak, Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı kapsamında desteklenmesi uygun görülen 4 proje bulunmaktadır. Bu projeler için Bakanlığımız tarafından yapılacak toplam ödeme tutarı; 2.570.967 TL dir. 3- Bilişim alanında 14 firmaya Ar-Ge Merkezi belgesi verilmiş olup 3 tanesi kapatılmış ve 11 tanesi faaliyetine devam etmektedir. 4- Teknolojik Ürün Tanıtım Pazarlama Desteği programı kapsamında Bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler sektörlerinde 111 firmaya Bakanlıkça onaylanan toplam destek 4.026.721,22 TL’ dir. 5- Teknogirişim Sermayesi Desteği Programı kapsamında yazılım ve bilişim sektörlerinde 492 şirkete yaklaşık 49.000.000 TL ödeme yapılmıştır.* 2015 yılı kazananları ile ilgili veriler bu toplama dahil edilmemiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 3. Girişimciliğe yönelik teşvikler artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 3.1 Yazılım sektörüne yönelik girişimcilik desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, MEB, KOSGEB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bakanlığımızda Çalışma Grupları Yönetmeliği kapsamında, 15.07.2014 tarihli ve 383 sayılı Bakan Olur’u ile Yazılım Sektörü Çalışma Grubu kurulmuştur. 19.11.2014 tarihinde Ankara’da ilgili kurum kuruluşlardan uzman ve yöneticilerden oluşan 161 kişinin katıldığı Türkiye Yazılım Sektörü Stratejisi Çalıştayı gerçekleştirilmiştir. Strateji Belgesi hazırlık çalışmaları, ilgili kurum kuruluşlardan görüş istenmesi ve sonrasında sonuçlandırılması aşamasındadır. Bunun yanısıra San-Tez, Teknogirişim Sermayesi Desteği Programı, Teknolojik Ürün Tanıtım ve Pazarlama Desteği Programı ve Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programlarına başvurup kriterlere uygun olan girişimcilerin desteklenmesine devam edilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 4. Toplumsal ve kültürel alanda bilişim teknolojilerini kullanma ve değişim sürecine uyum becerileri artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 4.1 Uzaktan eğitim platformları bilişim eğitimi için kullanılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, TÜBİTAK, TRT c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu eylem maddesine ilişkin aşağıdaki şekilde çalışmalar belirlenmiş ve başlatılmıştır: 1- Mevcut durumun belirlenmesi 2- Üniversitelerdeki altyapının belirlenmesi

Bilişim Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

124 125

3- Uzaktan eğitim programlarının gözden geçirilmesi 4- Üniversitelerden görüşlerin alınması 5- Komisyon oluşturulması ve görüşlerin alınması 6- Raporun hazırlanması Bu plan çerçevesinde üniversitelerle yazışmalar için hazırlıklar tamamlanmıştır ve yazışmalar yakın bir zamanda başlatılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.2 Yazılım sektöründe farkındalığın arttırılmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Kültür ve Turizm Bakanlığı - Telif Hakları Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Adalet Bakanlığı, Türk Patent Enstitüsü, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbir maddesi kapsamında gerçekleştirilebilecek faaliyetlerin değerlendirilmesi amacıyla Nisan 2015’de yazılım sektörü temsilcileri (BSA), Telif Hakları Genel Müdürlüğü’ne davet edilmiş ve bir görüşme yapılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

Finans Sektörü

126 127

1. MEVCUT DURUM

Ekonomik kriz sonrasında finans sektörüne ilişkin olarak önemli mevzuat çalışmaları yapılmıştır. Bankacılık sektöründe uluslararası standartlara uyum sağlamak amacıyla 2012 yılının ikinci yarısından itibaren Basel II düzenlemeleri uygulamaya konulmuştur. Ayrıca, 2012 yılının Aralık ayında yürürlüğe giren Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunuyla, söz konusu şirketlerin kurumsal yapıları ile sermaye yapıları güçlendirilmiş ve tâbî oldukları mevzuat tek çatı altında birleştirilmiştir. Yüksek standartlarda hukuki altyapının sağlanması ve uluslararası finans merkezi projesinin desteklenmesi amacıyla 2012 yılının sonunda yeni Sermaye Piyasası Kanunu da yasalaşmıştır. Türkiye’de finans piyasaları açısından son yıllarda yakalanan makroekonomik istikrar doğrultusunda sektörün gelişiminin olumlu seyri devam etmektedir. Finans sektörünün en büyük alt sektörü olan Türkiye bankacılık sektörü, 2014 sonunda aktif büyüklük/GSYH açısından Onuncu Kalkınma Planındaki yüzde 114’lük hedefi aşmış ve AB ortalamasıyla aradaki fark azalmaya devam etmiştir. Kişi başına aktif büyüklük bazında ise son 10 yılda AB ile Türkiye arasındaki fark 30 kattan 12 kata gerilemiştir. Türkiye Bankalar Birliği ve BDDK verilerine göre bankacılık sektörü büyüme eğilimini sürdürmektedir. Mart 2013’te 1,427 trilyon TL olan Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü Mart 2015 döneminde bir önceki yıl sonuna göre yüzde 6,7 artarak 2,128 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. AB ortalamasının gerisinde olan göstergelere rağmen Türk bankacılık sektörünün gerek aktif büyüklük, gerekse personel istihdamı açısından sahip olduğu potansiyeli göstermesi bakımından söz konusu veriler önem taşımaktadır. Finans sektöründeki büyümede makro dengeleri gözeten bir yaklaşım ve özellikle bankacılık sektörünün sağlıklı yapısının korunması önemli etkenler olmuştur. Sektörün büyüme potansiyeli doğru değerlendirildiğinde istihdam düzeyine önemli düzeyde katkı sağlayacağı görülmektedir. Potansiyel büyümenin ortaya çıkarılmasında ve küresel ölçekte Türkiye’nin sektörel rekabet gücünün artırılmasında İstanbul bölgesel ve küresel finans merkezi projesinin hayata geçirilmesinin büyük etkisi olacaktır. 2009 yılında uygulamaya konulan İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi’nde insan kaynaklarının geliştirilmesi amacıyla “finans alanında insan kaynaklarının ve eğitim politikalarının belirlenmesi ve gözden geçirilmesi”, “finans alanındaki insan kaynağının verimliliğinin ve mesleki donanımının artırılması”, “nitelikli işgücünün İstanbul’a çekilmesinin sağlanması” öncelikleri belirlenmiştir. Onuncu Kalkınma Planında da konu desteklenmiş ve 25 öncelikli dönüşüm programından biri İstanbul Uluslararası Finans Merkezi olmuştur. Bu kapsamda Nitelikli İnsan Kaynağının Artırılması Bileşeni altında, nitelikli insan kaynağının artırılması, finans alanında uluslararası geçerliliği olan sertifikaya ve ileri düzeyde yabancı dile sahip kişi sayısının artırılması, finans sektörünün ihtiyaçları doğrultusunda lisans ve lisansüstü müfredatının geliştirilmesi hedeflenmiştir. Finansal sektörün büyümesi ve etkin çalışması ekonomik büyümeyi ve istihdamı doğrudan etkileyen önemli bir faktördür. İstihdam açısından bakıldığında finansal sektörün sağlıklı işlemesinin ve gelişmesinin sadece bu sektördeki istihdamla sınırlı olmayan, dolaylı olarak ekonominin toplam istihdam düzeyini de etkileyen bir boyutu olduğu görülmektedir. Sektörde en fazla istihdam bankacılık sektörü tarafından yaratılmakta iken sigortacılık ve menkul kıymet aracı kuruluşları yüksek istihdam yaratan diğer faaliyet alanlarıdır. Türkiye Bankalar Birliği Mart 2015 verilerine göre, Türk bankacılık sektöründe katılım bankaları dahil yaklaşık 202 bin kişi istihdam edilmektedir. Sigorta ve reasürans alanında istihdam edilenlerin sayısı ise Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği 2014 yıl sonu verilerine göre 12.500 kişi civarındadır.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

Finans Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Orta Vadeli Programda (2015-2017), faizsiz finans sektöründeki ürün ve hizmet çeşitliliği ile bu alanda faaliyet gösteren kuruluş sayısının artırılacağı, sektörün kurumsal ve hukuki altyapısının güçlendirilmesine yönelik çalışmalar yürütülerek faizsiz finans ürünlerinin kullanımının yaygınlaşacağının beklendiği ifade edilmiştir. Türkiye Katılım Bankacılığı Strateji Belgesi’nde ise son beş yılda yıllık ortalama yüzde 17 büyüme kaydeden küresel faizsiz bankacılık sisteminin, büyüme trendinin devam etmesi ve önümüzdeki beş yılın sonunda toplam varlıkların 2 trilyon Amerikan dolarına ulaşması beklenmektedir. Bu bakımdan Türkiye faizsiz finans alanındaki küresel gelişmelere uyum sağlayacak adımlar atmaya başlamıştır. Faizsiz finans sektöründe beklenen bu büyümenin kayda değer miktarda yeni istihdam yaratması beklenmektedir. Dolaylı istihdam yaratma potansiyelinin yanında sektördeki istihdamın önemini artıran bir başka husus, sektörel istihdam içinde kadın istihdamının yüksek payıdır. Bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde kadınların istihdamdaki payı Türkiye Bankalar Birliği Mart 2015 verilerine göre yüzde 52 oranında gerçekleşmiştir. Bu oran, diğer sektörlerle karşılaştırıldığında oldukça yüksektir. Bahse konu istihdam düzeyinin önemini artıran bir başka husus ise sektörde çalışan kadınların büyük oranda kayıtlı olmalarıdır. Diğer taraftan özellikle çağrı merkezleri gibi çok yönlü fiziksel aktivasyon gerektirmeyen bölümler, engelli istihdamını artırmak için uygun zemin sağlamaktadır. Dolayısıyla sektördeki istihdam artışının, istihdamın cinsiyete dayalı kompozisyonunu ve dezavantajlı grupların istihdamını olumlu yönde etkileyeceği öngörülmektedir. Sektöre ilişkin bir başka belirleyici özellik yoğun olarak nitelikli işgücünün istihdam edilmekte oluşudur. Sektör çalışanları içinde yükseköğretim mezunlarının oranı oldukça yüksektir. Türkiye Bankalar Birliği Mart 2015 ve Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği Aralık 2014 verilerine göre banka çalışanlarının yüzde 84’ü, sigorta sektöründe çalışanların ise yüzde 72’si lisans ve lisansüstü eğitim programlarından mezundur. Sektörel istihdamın seyri dikkate alındığında, bu oranların yükseköğretim mezunları lehine hızla değiştiği gözlenmektedir. Ayrıca mezuniyet alanları bakımından da son yıllarda çeşitliliğin arttığı gözlenmektedir. Finansal sektör geçmişte büyük oranda işletme ve iktisat gibi bölüm mezunlarına iş olanakları sunarken, bu durum son yıllarda çok daha geniş bir yelpazeye yayılmaya başlamıştır. Bundan sonraki yıllarda da bu eğilimin süreceği öngörülmektedir.

128 129

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 Büyük şehirlerde bulunma zorunluluğu olmayan çağrı merkezlerinin az gelişmiş bölgelere kaydırılması teşvik edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Ekonomi Bakanlığı - Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, SGK, İŞKUR, Sektör Temsilcileri c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ile azgelişmiş bölgelere bu yatırımlara ilişkin yönlendirme sağlanmış ve başarı ile uygulanmaktadır. Bu kapsamda tamamlanan 10 adet çağrı merkezinde toplam 4.247 kişi istihdam edilmiş olup, 10 adet yatırımı devam eden çağrı merkezi bulunmaktadır. Söz konusu yatırımlarda sağlanacak istihdamın yaklaşık 5.130 kişi olması öngörülmektedir. Yatırımların olduğu iller; Ağrı, Batman, Diyarbakır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa ve Bingöl’dür. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2 Bankacılık sektöründe fazla mesaiye ilişkin yükümlülüklere uyulması için önlemler alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Finans sektörünün en önemli alt sektörü olan bankacılık sektöründe çalışma saatleri bakımından ILO sözleşmelerine ve İş Kanunu hükümlerine aykırı uygulamalara rastlanmaktadır. İş Kanunu’nun 41 inci maddesi uyarınca fazla çalışma süreleri ve ödenecek ücretlere ilişkin ayrıntılı hükümler yer almaktadır. Kanuna aykırı uygulamalar bakımından ise İş Teftiş Kurulu tarafından çalışmalar yürütülmektedir. 25.12.2012 tarih ve 826 sayılı Bakan Olur’u ile “Bankacılık Sektöründe Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftişi”, 04.03.2013 tarihinde başlamış olup, programlı teftiş tüm Türkiye çapında 31 banka ve 188.172 işçi olmak üzere sektörün yüzde 97,9’unu kapsayacak şekilde yürütülmüştür. Tarafların süre talebi ile Bakanlık Makamının talimatları uyarınca programlı teftiş 2015 yılı Mart ayında tamamlanmıştır. Programlı teftişin öncelikli riskleri

Finans Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ arasında yasal sınırları aşan uzun çalışma süreleri ve ödenmeyen fazla çalışma ücretleri yer almakta olup, programlı teftiş sonucunda çalışma sürelerine aykırılık ile fazla çalışma ücretlerinin ödenmemesi en sık karşılaşılan mevzuat ihlalleri olarak tespit edilmiştir. Teftiş sonucunda 22 banka işvereni hakkında mevzuata aykırı uygulamaları nedeniyle 13.742.355 TL idari para cezası uygulanması istenmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 2. Sektörün ihtiyaçları doğrultusunda eğitim programları güncelleştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 2.1 Üniversite ve yüksekokulların ilgili bölümlerine ilişkin müfredat ile açılacak yeni bölümlerin sektörün ihtiyaçlarını gözetmesi teşvik edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, Sektör Temsilcileri c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: YÖK, üniversitelerde verilen derslerin müfredatlarına karışmamaktadır. Program içeriklerinin güncellenmesi, üniversitelerdeki fakülte ve bölümlerin sorumluluğundadır. YÖK, sadece bu eylem maddesiyle ilgili olarak üniversitelerde farkındalık yaratmak amacıyla tavsiye kararında bulunabilir. Öte yandan, Bilim ve Teknoloji İnsan Kaynağı (BTİK) Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında, YÖK olarak sorumluluğumuzda olan bu eylem planı ile ilgili olarak üniversitelerimizle yaptığımız yazışmalar ve ilgili kurumlarla yapılan toplantılar, üniversitelerimizde bu eylem maddesi ile ilgili farkındalığı artırmış ve önemli bir motivasyon olmuştur. Üniversitelerimizden gelen yazılar incelendiğinde, birçok üniversitemizde özel sektörün ihtiyaç ve beklentilerini algılayabilme adına yapılar oluşturulduğu, bu amaçla programlar açıldığı, yeni açılan veya var olan programlarda müfredatın bu kapsamda tasarlandığı, yenilendiği veya yenilenmekte olduğu memnuniyetle gözlenmiştir. Birçok üniversitemizde, bölümler bazlı akreditasyon çalışmaları yürütülmektedir. Bu çalışmalar, üniversitelerin başta özel sektör olmak üzere doğrudan işbirliği halinde oldukları paydaşları ile etkileşimlerini disipline etmekte ve geliştirmektedir. Son yıllarda, bu ve benzeri uluslararasılaşma (Bologna süreci gibi), kalite yönetimi ve akreditasyon çalışmaları neticesinde, üniversitelerimizde farklı programlarda uygulanmakta olan müfredatlarda, uluslararası eğilimleri, çağın değişen koşulları, teknolojide yaşanan hızlı değişimleri ve paydaş beklentileri dikkate alınarak önemli değişikler yapılmıştır. “Sürdürülebilir gelişme” anlayışıyla yapılan bu değişimler, günden güne daha iyiyi arama arzusuyla devam edecektir. İŞKUR tarafından yürütülen, 2015 İşgücü Piyasası Araştırması’nın saha çalışması 16.03.2015 tarihi itibarıyla başlamış olup 30.04.2015 tarihine kadar devam edecektir. 75 ilde tam sayım ve 6 ilde örneklem yöntemi ile yürütülecek çalışmada, Türkiye genelinde 121.813’ü 10+ istihdamlı ve 10.211’i 2-9 istihdamlı işyerleri olmak üzere toplam 132.024 işyeri ziyaret edilecektir. Araştırmanın saha çalışmasının tamamlanmasının ardından tüm iller ve Türkiye geneli için sektörel bazda işgücü piyasası analizi raporu hazırlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

130 131

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 2.2 Alt sektörlere yönelik üniversite ve yüksekokul programlarının sayısı ve etkinliği artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, Sektör Temsilcileri c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Üniversitelerde 2013 yılı sonunda lisans eğitiminde bankacılık ve finans sektörüyle ilgili 11 farklı türde 73 program bulunurken, önlisans düzeyinde ise “Bankacılık ve Sigortacılık” adlı 225 program bulunmaktadır. Önümüzdeki izleme ve değerlendirme döneminde bu eylem maddesiyle alakalı daha güncel veriler paylaşılacaktır. Bu eylem maddesi ile ilgili vakıf üniversitelerinin de çok iyi bir konumda olduğu görülmüştür. Vakıf üniversitelerimizin mütevelli heyet yapıları, sektörle yakın ilişkileri ve öğrenci çekebilme adına özel sektörün ihtiyacını hassasiyetle dikkate almaları, sektörün değişen ihtiyaç ve beklentilerine göre programlarını açmaları ve şekillendirmelerine yol vermektedir. Devlet üniversitelerimizde de benzeri danışma kurulları, disiplinler bazında oluşturulmaktadır. Yine, üniversitelerimizin bulundukları bölgede, valilik, belediyeler, ticaret ve sanayi odaları, meslek odaları ve benzeri dinamiklerle olan yakın ilişkileri ihtiyaç ve beklentilere yönelik algının daha iyi bir şekilde anlaşılmasına vesile olmaktadır. Ayrıca, yine burada belirtmekte fayda olan bir diğer husus, YÖK’ün yeni programlar açılmasında uyguladığı ölçütlerdir. Yeni program açılmasında, bu eylem maddesini de kısmen kapsayan işgücü piyasası analizi gibi kıstaslar dikkate alınmaktadır. YÖK, üniversitelerimizde özel sektörün ihtiyaçlarına cevap verebilecek programların açılmasını teşvik etmekte ve desteklemektedir. Kısaca, gerek devlet üniversitelerimiz gerekse vakıf üniversitelerimiz, sektörün göreceli olarak daha gelişmiş olduğu bölgelerde ağırlıklı olmak üzere özel sektörün ihtiyaç duyduğu alanlarında çalışabilecek nitelikli destek personelin yetiştirilmesi amacıyla açılmış birçok önlisans ve lisans programını barındırmaktadır. İŞKUR tarafından yürütülen, 2015 İşgücü Piyasası Araştırması’nın saha çalışması 16.03.2015 tarihi itibarıyla başlamış olup 30.04.2015 tarihine kadar devam edecektir. 75 ilde tam sayım 6 ilde örneklem yöntemi ile yürütülecek çalışmada Türkiye genelinde 121.813’ü 10+ istihdamlı ve 10.211’i 2-9 istihdamlı işyerleri olmak üzere toplam 132.024 işyeri ziyaret edilecektir. Araştırmanın saha çalışmasının tamamlanmasının ardından tüm iller ve Türkiye geneli için sektörel bazda işgücü piyasası analizi raporu hazırlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Finans Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 2.3 Bankacılık ve sigortacılık bölümlerinden mezun olanları daha donanımlı hale getirmek üzere zorunlu staj uygulaması düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, Sektör Temsilcileri, Meslek Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Üniversitelerimizde uzunca bir süredir Bologna sürecine uyum çalışmaları kapsamında stajlar da kredilendirilerek disiplin altına alınmaya başlanmış ve artık müfredatın doğal bir parçası olmuştur. Bu kapsamda, YÖK, bankacılık ve sigortacılık bölümlerinde staj uygulamasının yaygınlaşması için tavsiye kararında bulunabilir. Ayrıca uluslararası staj hareketlilikleri de teşvik edilmektedir. Erasmus staj programı bu hedefte önemli bir araç olmuştur. Çok sayıda öğrenci yurt dışında staj yapmak için bu programlardan yararlanmıştır. Bu alanlardan mezun kişilerin iş deneyimi kazanmaları için işbaşı eğitim programlarından yararlanmaları mümkündür. Bu kapsamda, önlerinde mevzuat ve bütçe engelleri kaldırılmıştır. Katılımcılara, İŞKUR’un Yönetim Kurulu Kararıyla her gün 38,48 TL zaruri gider ödemesi ile iş kazası ve meslek hastalığı, gerekmesi halinde de genel sağlık sigortası prim giderleri, İŞKUR tarafından karşılanmaktadır. 2015 yılı Haziran sonu itibarıyla 498 tane işbaşı eğitim programı düzenlenmiş olup, 792 kişi bu programlara katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 3. Sektörün ihtiyaçlarına yönelik işgücü talebi karşılanacaktır. Tedbir No ve Adı: 3.1 Mesleki beceri kazandırma ve geliştirmeye yönelik aktif istihdam programları hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sektör Temsilcileri, Meslek Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Finans sektörünün ihtiyaç duyduğu nitelikte işgücü temini için sektördeki aktörlerden talep gelmesi halinde mesleki eğitim kursu düzenlenmesi veya kişilerin tecrübe kazanması için işbaşı eğitim programı düzenlenmesi mümkündür. 2015 yılı Haziran ayı itibarıyla 4 tane mesleki eğitim kursu düzenlenmiş ve bu kurslara 87 kişi katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

132 133

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 3.2 Finans sektöründe ihtiyaç duyulan meslek standartları ve mesleki yeterlilikler hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, Sektör Temsilcileri, Meslek Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Finans sektöründe ulusal meslek standartlarının hazırlanması için sektöre ve mesleklere ilişkin yetkinliği ve temsil gücü olan Türk Sigorta Enstitüsü Vakfı ve Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği ile sigortacılık alanında toplam 8 meslek standardının hazırlanmasına yönelik işbirliği protokolü yapılmıştır. Yapılan protokoller kapsamında 8 meslek standardının çalışması 2013 yılı sonu itibarıyla tamamlanmıştır. Sektörde işbirliği yapılan diğer bir kuruluş ise Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği’dir. Kuruluş ile Aralık 2014’te meslek standardı hazırlama işbirliği protokolü imzalanmıştır. Protokol kapsamında ön muhasebe elemanı ve yardımcı muhasebe elemanlarının meslek standartları geliştirilecektir. Finans sektöründe Kalkınma Bakanlığı’nın koordinasyonunda “İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Planı” kapsamında MYK’nın da katıldığı çalışmalar yürütülmektedir. Eylem planı kapsamında, MYK finans sektöründe meslek standartlarının ve mesleki yeterliliklerin belirlenmesi konusunda sorumlu kuruluş olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda, 2014 yılında Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği ile işbirliği çalışmaları başlatılarak sektöre yönelik meslek haritası çalışması yapılmıştır. Akabinde finans sektöründe meslek standardı hazırlanmasına yönelik çağrı yapılmıştır. Ocak–Mayıs 2015 döneminde ilgili sektör kuruluşlarından meslek standardı hazırlamaya yönelik bir işbirliği talebi gelmemiştir. Finans sektöründe hazırlanmış ulusal yeterlilik bulunmadığından, sınav ve belgelendirme süreçleri henüz başlatılmamıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Finans Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 3.3 Engellilerin sektördeki istihdamının artırılması amacıyla sektörle işbirliği geliştirilecek, engellilere yönelik mesleki beceri kazandırma eğitim programları hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, ASPB, Sektör Temsilcileri c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR tarafından engellilere yönelik olarak doğrudan mesleki eğitim kurslarının düzenlenmesi yerine sektör veya işletmelerden talep alınması esastır. Buna göre, finans sektöründe üst kuruluşlar veya işletmelerin engelli istihdamını amaçlayacak projelerine destek verilmesi için bütçe ve mevzuat imkânı vardır. Bu yönde talep gelmesi için ilgili kurumlarla işbirliği yolları aranılması amacıyla Kasım ayı içinde bir toplantı düzenlenmesi planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

134 135

İnşaat Sektörü

1. MEVCUT DURUM

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de inşaat sektörünün performansı ekonominin genel gidişatıyla paralel bir gelişim göstermektedir. Sektör, ekonomi büyürken ondan daha hızlı bir tempo ile büyümekte ve büyümeye katkı sağlamakta, ancak ekonomi küçülürken de ondan daha hızlı bir tempoyla küçülmektedir. 1999 yılından bu yana inşaat sektörü, GSYH büyüme trendiyle pararlel bir gelişim izlemiştir. Ekonomide meydana gelen dalgalanmalar sebebiyle, sektörde inişli çıkışlı bir büyüme trendi yaşanmıştır. Bu bağlamda inşaat sektörü büyüme hızı, küresel krizin olduğu 2008 ve 2009 yıllarında dibe vurmuş, 2010 ve 2011 yıllarında hızlı bir yükselişe geçmiş, 2012’de yaşanan durgunluğun ardından 2013’de ılımlı bir toparlanma göstermiştir. 2013 yılının başından itibaren hızla gelişme gösteren sektör, yılın ikinci ve üçüncü çeyreğinde daha da güçlenerek Türkiye ortalamasının üzerinde büyüme sergilemiştir. İnşaat sektöründe üretim, 2014 yılının ikinci yarısından itibaren ekonomideki yavaşlama paralelinde önemli ölçüde hız kesmiştir. 2014 yılı birinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5,8 olan büyüme oranı, ikinci çeyrekte yüzde 3,4’e, üçüncü çeyrekte yüzde 2’ye gerilemiş, sektör son çeyrekte yüzde 2 oranında küçülmüştür. 2014 yılı genelinde ise GSYH’de yüzde 2,9’a gerileyen büyüme paralelinde, sektörde de yüzde 2,2 olarak kaydedilmiştir. İnşaat sektörü, istihdam gücü en yüksek sektörlerin başında gelmektedir. Yıllar itibarıyla toplam istihdam üzerindeki payı, artış göstermektedir. Sektörün ihtiyaç duyduğu mühendislik, mimarlık vb. teknik işgücü arzındaki olumlu gelişmeler, sektörün gelişimini olumlu etkilemektedir. İnşaat sektöründe istihdamın toplam istihdam içerisindeki payı, 2013 ve 2014 yıllarında yüzde 6,9 olmuştur. Ocak 2015’te ise bir miktar azalma göstererek yüzde 6,7 düzeyinde gerçekleşmiştir. 2015 yılı Mart ayında inşaat sektöründe girişimlerin faaliyetlerini kısıtlayan temel faktörler incelendiğinde, talep yetersizliği ve hava şartları faaliyetleri kısıtlayan temel faktörler olarak yüzde 19,2 oranla önemini korumaktadır. Diğer faktörler ise yüzde 15,1 oranla finansman sorunları, yüzde 3,2 oranla işgücü eksikliği ve yüzde 1,3 oranla malzeme ve ekipman eksikliğidir. Sektörde faaliyetleri kısıtlayan faktör olmadığını düşünenlerin oranı ise yüzde 58,2 gibi oldukça yüksek bir paya sahiptir. İnşaat sektörünün istihdam etkisi sadece inşaat faaliyeti sırasında net bir istihdam artışıyla sınırlı olmayıp, inşaat faaliyetleri öncesinden başlayan ve inşaat faaliyeti sonrasında da süren ve tarım, sanayi ve hizmet ana sektörleri ve alt sektörlerinde de etkiler ortaya çıkarmaktadır. Bu kapsamda değerlendirildiğinde, inşaat sektörü yaklaşık 200 civarında sektör/alt sektörü harekete geçiren, etki alanı son derece geniş bir sektördür. TÜİK verilerine göre, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdam endeksi 2014 yılı IV. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 3,3 oranında azalmıştır. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdam endeksi ise, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 13,6 oranında azalırken, 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 11,4 oranında azalma göstermiştir. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat çalışılan saat endeksi 2014 yılı IV. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 3,4 oranında azalmıştır. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat çalışılan saat endeksi ise, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 14,3 oranında azalırken, 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 11,9 oranında azalma göstermiştir.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

İnşaat Sektörü

136 137

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat brüt ücret-maaş endeksi 2014 yılı IV. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,5 oranında artmıştır. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat brüt ücret-maaş endeksi ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre değişmezken, 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 2,5 oranında artış göstermiştir. Yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinden bahsetmek gerekirse, 2014 yılında yurt dışında 23,8 milyar ABD doları değerinde 285 yeni proje üstlenilmiştir. 2015 yılı Ocak-Mart döneminde ise Türk müteahhitler, 11 ülkede toplam tutarı yaklaşık 2,8 milyar ABD doları olan 23 yeni proje üstlenmişlerdir. Söz konusu dönemde Cezayir, Rusya, Türkmenistan, Suudi Arabistan ve Azerbeycan en çok iş üstlenilen ilk 5 ülke olmuştur. Bir başka gelişme ise MYK tarafından düzenlenen ve 25.05.2015 tarihli ve 29366 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Mesleki Yeterlilik Kurumu Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Mesleklere İlişkin Tebliğ” ile gerçekleşmiştir. Buna göre, 40 meslekte MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi zorunlu hale getirilmiştir. İş bu Tebliğin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi olmayan kişiler bu mesleklerde çalıştırılamayacaktır. Söz konusu tebliğ ekindeki listede belirtilen 40 meslekten 17’si (ahşap kalıpçı, alçı levha uygulayıcısı, alçı sıva uygulayıcısı, betonarme demircisi, betoncu, duvarcı, endüstriyel boru montajcısı, ısı yalıtımcısı, inşaat boyacısı, iskele kurum elemanı, panel kalıpçı, seramik karo kaplamacısı, ses yalıtımcısı, sıvacı, su yalıtımcısı, tünel kalıpçı, yangın yalıtımcısı) inşaat sektörüne aittir ve tebliğe göre bu mesleklerde söz konusu belgeye sahip olmayan kişiler, bir yıl sonra çalıştırılamayacaktır. Türkiye’nin, Onuncu Kalkınma Planı ile uluslararası değer zinciri hiyerarşisinde üst basamaklara çıkması, yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmesi ve mutlak yoksulluk sorununu çözmüş bir ülke haline gelmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla birçok sektörde olduğu gibi inşaat sektörüne yönelik olarak da politikalara yer veren Plan, inşaat sektörünün üretim ve hizmet kalitesini uluslararası standartlara ulaştırarak, yenilikçi bir anlayışla arz ve talebin yüksek katma değerli ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması ve sektörde teknik müşavirlik hizmetlerinin etkinleştirilmesini amaçlamaktadır. Ulusal İstihdam Stratejisi’nde ise, inşaat sektörü ayrı olarak ele alınmış ve bu kapsamda Strateji, sektöre ilişkin olarak, ulusal ve uluslararası rekabet gücü ile istihdam kapasitesini her vasıf düzeyinde yükselterek, gelişmelere hızlı uyum sağlayabilen, verimliliği yüksek, iş sağlığı ve güvenliği bilinci gelişmiş ve kayıtlı işgücünün sürdürülebilir istihdamını sağlamayı amaçlamıştır.

İnşaat Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 Yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde Türk işgücü istihdamı teşvik edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, İŞKUR, Maliye Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Müteahhitler Birliği c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: * 24.02.2015 --- Türkiye - Macaristan Sosyal Güvenlik Anlaşması imzalandı.* 13-17.04.2015 --- Rusya Sosyal Güvenlik Anlaşması Müzakereleri II. Tur Görüşmeleri.* 16-20.03.2015 --- Kırgızistan Sosyal Güvenlik Anlaşması Müzakereleri I. Tur Görüşmeleri.* 30.03.2015 - 03.04.2015 --- Fas Sosyal Güvenlik Anlaşması Müzakereleri I. Tur Görüşmeleri.* 27.04.2015 - 01.05.2015 --- Moldova İdari Anlaşma Formüler Görüşmeleri. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2 Yurt dışında çalışan işçilerin sosyal güvenlik ve diğer mevzuattan kaynaklanan sorunları giderilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bilindiği üzere yurt dışında çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinin sosyal güvenliği, gidilen ülkeyle yapılan sosyal güvenlik sözleşmesi hükümleri çerçevesinde sağlanmaktadır. Ancak ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri ise 5510 sayılı Kanun gereğince 4/a sigortalılık statüsünde sigortalı sayılmakta ve aynı Kanun’un 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi gereğince haklarında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaktadır. Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri halinde, normal isteğe bağlı sigortalılarda aranan “Türkiye’de yasal olarak ikamet etme” ile “zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak” şartları aranmamaktadır.

138 139

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Sosyal Güvenlik Sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde, Türk işverenler tarafından istihdam edilen Türk işçilerinin sosyal güvenlikleri daha önceden 506 sayılı Kanun’un 86 ncı maddesi gereğince “Topluluk Sigortası” kapsamında sağlanmaktaydı. Topluluk sigortası prim oranı yüzde 20 iken, 4958 sayılı Kanun’la 01.09.2003 tarihinden itibaren yüzde 30’a çıkarılmış, en son 5198 sayılı Kanun’la 01.08.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yüzde 25’e (yüzde 11’i sigortalı hissesi, yüzde 14’ü işveren hissesi) düşürülmüştür. Malullük, yaşlılık ve ölüm, topluluk sigortasıyla birlikte hastalık sigortası primlerini de topluluk sigortası yoluyla ödeyenlerin, malullük, yaşlılık ve ölüm topluluk sigortası prim oranı yüzde 20 (yüzde 9’u sigortalı hissesi, yüzde 11’i işveren hissesi) olarak uygulanmakta, ayrıca yüzde 11 tutarında da hastalık sigortası (yeni tabirle genel sağlık sigortası) primi (yüzde 5’i sigortalı hissesi, yüzde 6’sı işveren hissesi) alınmakta ve toplam prim oranı yüzde 31’i bulmaktaydı. 5510 sayılı Kanun’da yer alan düzenlemede ise işverenler sadece yüzde 12,5 genel sağlık sigortası ve yüzde 2 kısa vade sigorta kollları (iş kazası, meslek hastalığı ve hastalık) için olmak üzere toplamda yüzde 14,5 oranında primi ödemekle yükümlü tutulmuşlardır. Uzun vadeli sigorta kolları (malullük, yaşlılık ve ölüm) için gerekli yüzde 20 oranındaki primi ise çalışan kişiler isteğe bağlı olarak ödeyebilmektedirler. 506 sayılı Kanun’daki uygulamadan farklı olarak uzun vadeli sigorta kollarını tamamen işçi ödemektedir ve işveren payı bulunmamaktadır. Ancak eski uygulamadan farklı olarak yeni uygulamada, kısa vadeli sigorta kolu için işverenler prim ödemekle yükümlü tutulmuşlardır. Diğer yandan yurt dışında çalıştırılmak üzere götürülen işçilerin ödedikleri primlere ilişkin sürelerin değerlendirildiği sigortalılık statüsü konusundaki en büyük sıkıntılar giderilmiştir. Bilindiği üzere, isteğe bağlı sigortalı olanların prim ödedikleri süreler 4/b (bağımsız çalışanlar) sigortalılık statüsünde geçmiş sayılmaktadır. 6111 sayılı Kanun’dan önce yurt dışında çalışan kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödedikleri süreler de 4/b sigortalılık kapsamında değerlendirilmekte olduğundan, dolayısıyla fiili çalışması bulunmayan normal isteğe bağlı sigortalı olanlardan farklı olarak fiili çalışması olan ve bu çalışmaya istinaden isteğe bağlı olarak prim ödeyenlerin aynı kefeye konulmasının yanlış olduğu düşüncesinden hareketle 25.02.2011 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6111 sayılı Kanun’la birlikte 01.10.2008 tarihinden geçerli olmak üzere yurt dışında çalıştırılmak üzere götürülen işçilerin prim ödedikleri süreler, 4/a sigortalılık statüsünde geçmiş sayılmaktadır. Böylece 01.10.2008-25.02.2011 tarihleri arasında isteğe bağlı sigorta statüleri 4/b kapsamında değerlendirilen hizmetler, 4/a statüsüne dönüştürülmüş; bu kapsamdaki sigortalıların, bu sürelere ilişkin bildirilen hizmetleri ile hizmet borçlanmalarındaki sigortalılık statüleri de yeni durumlarına göre değerlendirilmiştir. Diğer yandan söz konusu alanda işverenlere yönelik de önemli düzenlemeler yapılmıştır. Şöyle ki, 6111 sayılı Kanun’la, 5510 sayılı Kanun’un 82 nci maddesine eklenen ibare ile 01.03.2011 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri için prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın üst sınırı, sigortalıların günlük kazanç alt sınırının 3 katı olarak belirlenmiştir. Bilindiği üzere üst sınır, diğer işverenler için günlük kazanç alt sınırının 6,5 katıdır. Diğer yandan 29.05.2013 tarihli 6486 sayılı Kanun’la birlikte 5510 sayılı Kanun’da yapılan düzenlemeyle birlikte özel sektör işverenlerinin yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere 4/a kapsamında sigortalı olarak yurt içinden götürülen sigortalılar için, prime esas kazanç üzerinden ödenecek primin işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarının Hazinece karşılanacağı hüküm altına alınmış, böylece 01.06.2013 tarihinden bu yana yurt dışında çalıştırdıkları işçilerden dolayı söz konusu işverenler de 5 puanlık prim teşvikinden yararlanır hale gelmişlerdir.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 2. Sektördeki nitelikli işgücü talebini karşılamaya yönelik önlemler alınacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Meslek standartları belirlenerek, sınav ve belgelendirme süreçlerine işlerlik kazandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK - Meslek Standartları Dairesi Başkanlığı, Sınav ve Belgelendirme Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İnşaat sektöründe Mayıs 2015 sonu itibarıyla yürürlükteki ulusal meslek standardı sayısı 56 olup protokoller kapsamında 5 meslek standardı üzerinde çalışmalar halen devam etmektedir. İnşaat sektöründe 25 meslekte sınav ve belgelendirme yapılmaktadır. Bu mesleklerin biri Ocak-Mayıs 2015 döneminde eklenmiştir. Bu sektörde akredite olmuş ve MYK tarafından yetkilendirilen 8 belgelendirme kuruluşu aşağıda sunulmuştur; • Belgetürk Uluslararası Belgelendirme ve Gözetim Hizmetleri Limited Şirketi • Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası Mesleki Yeterlilik ve Belgelendirme Merkezi İktisadi İşletmesi • Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi • Sakarya Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Mesleki Sınav Merkezi • BAYINDIR MEMUR-SEN Mesleki Yeterlilik ve Belgelendirme Merkezi İktisadi İşletmesi • DYO Boya Fabrikaları Sanayi ve Ticaret A.Ş. DYO Akademi Bölümü • TEBAR Test Belgelendirme, Araştırma ve Geliştirme Ticaret A.Ş. • Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Personel Belgelendirme Birimi Belgelendirme kuruluşlarından biri Ocak-Mayıs 2015 tarihinde yetkilendirilmiştir.Ocak-Mayıs 2015 döneminde MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirmeler neticesinde başarılı olan 297 kişiye, MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İnşaat Sektörü

140 141

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 2.2 İnşaat sektöründe işgücü piyasası ihtiyaç analizleri doğrultusunda ortaya çıkan ihtiyaçlar ve talepler doğrultusunda nitelikli işgücüne yönelik mesleki eğitim kursları düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, MYK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR tarafından, çalışanlara yönelik mesleki eğitim talebi işverenlerden geldiğinde, bu değerlendirilip işbirliği kapsamında kurs düzenlenebilmektedir. Çalışanlara yönelik düzenlenen mesleki eğitim kursları için herhangi bir ödeme yapılmamakta, sadece kurs için gerekli olan eğitici gideri yükleniciye ödenebilmektedir. Kurs sonunda, kurs bitirme belgesi veya sertifika verilmektedir. İnşaat sektöründe bulunan işletmelerde çalışanlara yönelik sertifika kazandırma amaçlı mesleki eğitim kursları, İŞKUR tarafından yapılmaktadır. 2015 Haziran sonu itibarıyla 4 tane mesleki eğitim kursu düzenlenmiş olup, 139 kişi bu kurslara katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.3 İşverenlerin çalışanlara yönelik eğitim faaliyetleri devlet tarafından desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayatboyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı, 1343 yaygın eğitim kurumunda Mayıs 2015 itibarıyla 2295 çeşit farklı seviye ve sürede genel/mesleki kurs programı bulunmaktadır. Bu kurslar içinde, inşaat teknolojisi alanında Ocak-Mart 2015 tarihleri arasında 1244 adet kurs programı açılmış olup, bu kurslara katılarak belge almaya hak kazanan kursiyer sayısı 34.584’tür. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 2.4 Mesleki ve teknik eğitimde piyasa aktörleri ile eğitim kurumlarının etkin işbirliği sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, ÇSGB, İŞKUR c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İİMEK Kararları doğrultusunda valiliklerce okul bünyesinde inşaat teknoljisi ile harita-tapu-kadastro alanları ve dallarının açılması/kapatılması teklifleri, Genel Müdürlüğümüzce değerlendirilmiştir ve 30.04.2015 tarihine kadar Makam Onayı verileri aşağıdaki şekildedir: 1- İnşaat Teknoljisi alanı; a) 5 farklı okulda Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında 8 alan açılmıştır. b) 5 okulda alan Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında 5 alan kapatılmıştır. c) 12 farklı okulda Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında 20 dal açılmıştır. d) 5 farklı okulda Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında 10 dal kapatılmıştır. 2-Harita-Tapu-Kadastro alanı; a) 10 farklı okulda Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında 12 alan açılmıştır. b) 2 okulda alan Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında 2 alan kapatılmıştır. c) 3 farklı okulda Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında 4 dal açılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İnşaat Sektörü

142 143

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 3. Sektörde iş sağlığı ve güvenliği bilinci yerleştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 3.1 İş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyan ve düşük iş kazası ve meslek hastalığı sayılarına sahip işverenlerin, iş kazası ve meslek hastalığı primi kademeli olarak azaltılmak suretiyle devlet tarafından karşılanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İşyerlerinde 3 yıl boyunca ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmemesi halinde, yüzde 2 olarak uygulanan işsizlik sigortası işveren prim payının bir sonraki takvim yılından başlayarak üç yıl süre ile yüzde 1 olarak uygulanmasını hüküm altına alan 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 23.04.2015 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.2 Sektöre yönelik iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık ve rehberlik hizmetleri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Türkiye’de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (İSGİP) kapsamında, inşaat sektörüne yönelik oluşturulan sektör bazlı iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinin Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından ulusal standart/kriter olarak yayımlanması çalışmaları sürdürülmektedir. Ayrıca İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen “Güvenli İskele, İskelede Güvenlik Projesi” kapsamında Bursa, Eskişehir, Kayseri, Konya, Trabzon, Samsun, Muğla, Ankara ve Denizli olmak üzere 9 ilde 1 günlük eğitim seminerleri düzenlenmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 4. Sektörde kayıt dışı istihdam engellenecektir. Tedbir No ve Adı: 4.1 Teşvik ve eğitim desteklerinde sigortalı işçi sayısını esas alan teşvik sistemleri devreye sokulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ÇSGB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 5510 sayılı Kanun’da dört, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nda üç, 4857 sayılı İş Kanunu’nda bir, 5746 Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanun’da bir ve 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu’nda bir olmak üzere toplamda 10 farklı sigorta primi teşvik, destek ve indirimine ilişkin iş ve işlemler Kurumumuzca yürütülmekte, sigorta primi teşvikinin finansmanı ise Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Ekonomi Bakanlığı ile İŞKUR tarafından sağlanmaktadır. Bu itibarla, Kurumumuzca sigorta primi teşviklerine ilişkin iş ve işlemler yürütülmekle birlikte, yalnızca inşaat sektörüne yönelik sigorta primi teşviki uygulanması talebinin finansmanının, sağlayacak olan Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ile İŞKUR tarafından değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca, tek bir sektöre yönelik uygulanacak olan teşviğin, diğer sektörlerden gelecek talebi de arttıracağı öngörülmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.2 Sektöre yönelik teftişlerin, rehberlik rolü ön plana çıkarılarak kayıtlı istihdam konusunda farkındalık artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Türkiye Müteahhitler Birliği c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bilindiği üzere kayıt dışı ekonomi ve kayıt dışı ekonominin istihdam alanındaki yansıması olan kayıt dışı istihdamla mücadele, ülkemizin hakkında öncelikli politikalar belirlediği ve uyguladığı alanlar olarak öne çıkmaktadır. Bu alanlarda yürütülen faaliyetler ise sadece denetim alanı ile sınırlı kalmamakta; - Bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri,- Kurum/kuruluşlarla veri paylaşımı ve- Denetim mekanizmasının etkinliğinin arttırılması, şeklinde üç temel başlık üzerinden yürütülmektedir.

İnşaat Sektörü

144 145

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Özellikle kayıt dışı istihdamın yoğun olarak bulunduğu tarım ve inşaat sektörü için, söz konusu faaliyetlerin etkili şekilde yapılması planlanmaktadır. Ocak-Mayıs 2015 tarihleri arasında SGK tarafından inşaat sektörüne yönelik yapılan faaliyetler: - 02.03.2015 tarihinde inşaat ve tarım sektörü ile profesyonel meslek gruplarında ücret yönünden eksik bildirim nedeniyle ortaya çıkan kayıt dışılık konularında, TİSK, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ), ILO, sanayi odaları, inşaat sektör temsilcileri ile Kurumumuz tesmsilcileri ve akademisyenlerin katılımıyla Ankara Limak Otel’de bir toplantı yapıldı. Toplantıda kayıt dışılığın en yaygın olduğu tarım sektörü çalışma grubundan, tarım sektöründe kayıt dışılığın boyutu, kayıt dışılığın nedenleri ve kayıt dışı istihdamı önlemeye yönelik tedbirler; inşaat sektörü çalışma grubundan, inşaat sektöründe kayıt dışılığın boyutu, kayıt dışılığın nedenleri ve kayıt dışı istihdamı önlemeye yönelik tedbirler; eksik bildirim çalışma gurubundan ise kayıtlı olup da gelirini eksik bildiren beyaz yakalılar (ücretli çalışan doktorlar, avukatlar) için eksik bildirimin boyutu, nedenleri ve eksik bildirimi önlemeye yönelik tedbirler boyutunda sunumlar yapıldı ve çalışma ekipleri kuruldu. - 04-05.03.2015 tarihleri arasında Bursa’da 2 günlük sektörel rehberler hazırlanması çalıştayı gerçekleştirildi. Çalıştaya inşaat sektör temsilcileri, kurum mensupları ile akademisyenler katıldı. Çalıştayda inşaat sektörüne yönelik rehber hazırlanması üzerinde çalışmalar anlatıldı, hazırlanma sürecindeki yol haritası ve gerekli içerikler konusu tartışıldı. - 08-10.05.2015 tarihleri arasında Kapadokya, Perissia Hotel’de Akademik Danışma Kurulu’nun ikinci çalıştayı gerçekleştirildi. Çalıştayın ilk oturumu, Prof. Dr. Serdar Sayan’ın proje bileşenlerine ilişkin tamamlanmış ve planlanan faaliyetler konusundaki sunumu ile başladı. SGK Sigorta Primleri Genel Müdürü Ahmet Açıkgöz’ün Kurul’dan beklentilerini dile getirdiği çalıştayda, ayrıca İnşaat Sektörü Çalışma Grubu Takım Lideri Prof. Dr. Cem Başlevent “İnşaat Sektöründe Kayıt Dışılık”, Prof. Dr. Hakan Ercan “Mavi ve Beyaz Yakalı Profesyonellerde Eksik Bildirim Sorunu” ve Tarım Sektörü Çalışma Grubu Takım Lideri Prof. Dr. Haluk Levent “Tarım Sektöründe Kayıt Dışılık” başlıklarında sunumlarını gerçekleştirdiler. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.3 Asgari İşçilik Tespit Sistemi’nde yapılacak değişiklik ile nitelikli işgücü talebini karşılamaya yönelik önlemler etkinleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, İŞKUR, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bilindiği üzere, 25.05.2015 tarih ve 29366 sayılı Resmî Gazete’nin 2015/1 Sıra Nolu Mesleki Yeterlilik Kurumu Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Mesleklere İlişkin Tebliğ ekinde, mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu getirilen meslekler listesi yayınlanmış olmakla birlikte, söz konusu liste inşaat işlerindeki tüm meslekleri kapsamamaktadır.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Sürdürülebilir kalkınmanın temel amacının gerçekleştirilmesi amacıyla 06.07.2013 tarihinde 28699 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Onuncu Kalkınma Planı çerçevesinde belirli hedeflere tahsis edilen öncelikli dönüşüm programları belirlenmiştir. Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planında (2015-2017); Kayıt dışı istihdamın azaltılması hedefi doğrultusunda Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planında yer alan ve SGK’nun sorumluluğunda bulunan, 3 üncü bileşende yer alan “Denetim Kapasitesinin Güçlendirilmesi ve İlgili Mevzuatın Gözden Geçirilmesi” kapsamında; • 18 inci eylem olan; “İnşaat sektöründe kayıt dışı çalışanların sosyal güvenlik sistemine alınmasına yönelik gerekli hukukî, idarî ve teknik altyapının oluşturulması sağlanacaktır.” (3.18), • 48 inci eylem olan; “Prime esas kazançların meslek koduyla uyumlu olarak bildirilmesini sağlayacak yasal altyapı oluşturularak, öngörülen meslek gruplarına yönelik prime esas kazanca karine teşkil edecek ücret skalaları belirlenecek ve rehberlik ve denetim süreçleri başlatılacaktır.” (3.48). Buna göre Ulusal İstihdam Stratejisi İnşaat Sektörü Eylem Planı’nın 4.3 maddesinin açıklamalarında önerilen hususlar; İnşaat sektöründe faaliyette bulunan tüm mesleklere, mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu getirilmesi ile birlikte aylık prim ve hizmet belgesinde meslek kodlarının zorunlu hale getirilmesi altyapısının tamamlanması ile mümkün olacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İnşaat Sektörü

146 147

Sağlık Sektörü

1. MEVCUT DURUM

Toplumların gelişmişlik durumlarının belirlenmesinde önemli bir yeri olan sağlık sektöründe, çalışanların istihdamı, eğitimi ve hizmet verdikleri alanlar büyük önem taşımaktadır. Sağlık hizmetlerinin etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için sağlık personelinin yeterli sayıda ve çağdaş kıstaslara göre yetiştirilmesi ve iyi bir planlama ile ülke çapında dengeli bir şekilde dağılımı sağlanmalıdır. Bu amaç doğrultusunda hazırlanan rapor, sağlık istihdamı ile doğrudan veya dolaylı ilişki içerisinde bulunan kurumlarla yapılan yazışmalar ve görüşmeler neticesinde, 2014 yılı itibarıyla ülkemizdeki sağlık işgücünün mevcut durumunu, bu alanda kapasite geliştirme amaçlı yapılan çalışmaları, sağlıkta istihdam artırıcı alanların durumu ile sağlık çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliğine yönelik mevcut durumlarını ortaya koymaktadır.

1.1. Sağlık İşgücü

2014 yılı Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığına göre sağlık sektöründe istihdam edilen kişi sayısı 735.159’dur. Bu sayı, kişi başına düşen sağlık çalışanları açısından değerlendirildiğinde, sektörde çalışanların sayısının, AB ve OECD ülkelerine kıyasla oldukça gerilerde olduğunu göstermektedir. 2011 yılı verilerine göre, ülkemizde bin kişiye düşen hekim sayısı 1,7 iken, OECD ülkelerinde bu sayı ortalama 3,2’dir. Bu oran, hemşire yoğunluğu açısından daha da düşüktür. 2011 yılında ülkemizde bin kişiye düşen hemşire/ebe sayısı 2,4 düzeyinde iken OECD ortalaması 8,8’dir. TÜİK’in 2023 yılı nüfus projeksiyonuna göre ülkemizin nüfusu 84 milyon 247 bin olarak öngörülmektedir. Dolayısıyla, nüfustaki artış ve yaşlanma eğilimi göz önüne alındığında, sağlık kuruluşlarının sayısını artırma ve bu kurumları personel açısından güçlendirme sağlık sektöründe önemli düzeyde yeni istihdam potansiyeli yaratacaktır. Sağlık Bakanlığı nüfustaki söz konusu değişklikleri göz önünde bulundurarak hazırladığı “2023 Yılı Sağlık İşgücü Hedefleri ve Sağlık Eğitimi” çalışmasında sağlık işgücü ihtiyacı belirleme çalışmaları ile eğitim verilerinden yola çıkarak arz ve ihtiyaç projeksiyonlarını on yedi sağlık mesleği için tamamlanmış, daha sonra ise arz ve ihtiyaç projeksiyonunu otuz altı sağlık mesleğini içerecek şekilde genişletmiştir. Sağlık personelinin nitel ve nicel açıdan kapasitesinin geliştirilmesi amacıyla, 18.01.2014 tarihli ve 28886 sayılı Resmî Gazetede Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanunlarda Değişik Yapılmasına Dair Kanun ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’un kapsamında yapılan değişikliklerle, bazı sağlık meslek alanlarında teknisyenlikler tekniker olarak değiştirilmiş, meslek yüksekokullarinin ilgili teknikerlik mezunu olma şartı getirilmiştir. Bu kapsamda, belirtilen bölümlere 2013-2014 eğitim-öğretim yılında öğrenci alınmamıştır. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1219 sayılı Kanun’da tanımlanmış olan hemşire yardımcısı, ebe yardımcısı, sağlık bakım teknisyeni adı altında üç yeni meslek 6514 sayılı Kanun’un 24 üncü maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Anadolu Sağlık Meslek Liselerine hemşire yardımcısı, ebe yardımcısı, sağlık bakım teknisyenliği eğitim programları hazırlanmış ve söz konusu dallara öğrenci alınmış, ayrıca önlisans seviyesindeki 61 yaşlı bakım teknikerliği okuluna 3.515 yeni öğrenci alınmıştır. Bu kapsamda, YÖK tarafından sağlık meslek alanlarında nihai kontenjanlarla ilgili, önümüzdeki günlerde, ilgili paydaş kurumların da görüşleri dikkate alınarak kalite, yönetim ve akreditasyon süreçleriyle ilgili kontenjanlar yeniden değerlendirilecektir.

Sağlık Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

148 149

’2023 yılı Sağlık İşgücü Projeksiyonu’’na göre ihtiyaç duyulan hemşire yardımcısı, ebe yardımcısı ve sağlık bakım teknisyeni sayısına, halihazırda resmi ve özel okullarda eğitim gören öğrencilerle ulaşılmış bulunmaktadır. Bu nedenle ihtiyaç fazlası sağlık alanı açmak suretiyle, mezun arzı/işgücü talebi dengesizliğine yol açılarak ileride telafisi güç idari ve toplumsal sorunlarla karşılaşılmaması bakımından Mesleki ve Teknik Eğitim Anadolu Liselerinde sağlık alanlarının açılmamasına özen gösterilmekte, mevcutların kontenjanları da söz konusu projeksiyona uygun olarak belirlenmeye ve buna göre öğrenci kaydedilerek sistemin sağlıklı işlemesi sağlanmaya çalışılmaktadır. Sağlık Bakanlığı’nın 1219 sayılı Kanun’da tanımlamasını yaptığı hemşire ve ebe yardımcısı ile sağlık bakım teknisyeni sağlık mesleklerine yönelik belirlemiş olduğu içerikler doğrultusunda, MEB tarafından söz konusu mesleklerin öğretim programları geliştirilmiştir. Sektörel istihdamın bölgeler arasındaki dağılımının daha dengeli bir hale getirilmesi ve objektif kriterlerin geliştirilmesi amacıyla Sağlık Bakanlığı tarafından bir çalışma başlatılmıştır. Bu çalışma kapsamında illerle işbirliği içinde “illerde insan gücü planlamasına genel yaklaşım” adıyla bir kılavuz hazırlanarak il yöneticilerine gönderilmiştir.

1.2. Sağlık Turizmi

Dünyada ve Türkiye’de özellikle son yıllarda pek çok hasta tedavi, tatil ve ulaşım hizmetini bir arada sunan sağlık paketlerini tercih etmektedirler. Özellikle bazı yabancı ülkelerde tedavi masraflarının yüksek olması ve bekleme zamanlarının uzunluğu, kişileri hem kaliteli tedavi alabilecekleri hem de turistik ziyarette bulunabilecekleri ülkeler aramaya yöneltmektedir. Bu bağlamda, tüp bebek tedavisi, göz sağlığı, diş sağlığı, estetik cerrahi ve termal spa gibi alanlarda hizmet almak için Türkiye’yi tercih eden yabancı hastaların sayısında son yıllarda artış yaşanmış, bu artış sağlık turizmi konusunu gündeme getirmiş, 2013 yılında “Türkiye Medikal Turizm Değerlendirme Raporu” hazırlanmıştır. Ülkemizde sağlık turizminin istenilen seviyelere gelmesi durumunda önemli istihdam alanı oluşacağı düşüncesiyle Onuncu Kalkınma Planı kapsamında Sağlık Turizmi Stratejik Planı hazırlanmış, Ekonomi Koordiasyon Kurulu ile paylaşılmıştır. Halihazırda ülkemizdeki kamu hastanelerinin sağlık turizmi hedefleri doğrultusunda değerlendirmeleri tamamlanmış, 21 farklı ilde 42 hastane sağlık turizmi odaklı olarak tespit edilmiştir. Bunun yanında yakın coğrafya olarak değerlendirilen üç saatlik uçuş mesafesindeki ülkelerin sağlık turizmi özelinde pazar araştırmaları yapılmaya başlanmış, Hollanda, Belçika ve Moğolistan için sağlık turizmi sunum olanaklarına ait raporlar Sağlık Bakanlığınca tamamlanmıştır. İngiltere, İsveç ve Dubai raporları üzerinde çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca teşvikler ile akreditasyon arasında ilişkilendirme kurulması yönünde Ekonomi Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı arasında çalışmalar yürütülmektedir. Sağlık turizmi odaklı önceliklendirilmiş lisans eğitimi Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu tarafından organize edilmektedir. 2014 yılında Antalya’da ilgili kurum tarafından seçilen personele İngilizce ve Rusça eğitim verilmiştir. 2015 yılında İstanbul, Ankara, İzmir, Muğla ve Antalya’da İngilizce eğitimi ilgili kurum tarafından planlanmıştır. Ayrıca, sağlık turizmi, 2012/4 sayılı Döviz Kazandırıcı Hizmet Ticaretinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ kapsamında desteklenmekte, 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararında ise özel hastane, yaşlı bakım merkezi, fiziksel ve zihinsel engelli bakım merkezi yatırımları bölgesel destek kapsamında, diğer sağlık kuruluşu yatırımları ise genel teşvik sistemi kapsamında desteklenmektedir. 2014/6058 sayılı Karar ile “termal konaklama tesisi” yatırımları öncelikli yatırım (beşinci bölge destekleri) kapsamına alınmıştır.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 1.3. İlaç ve Tıbbi Cihaz Alanlarında Teşvikler

Sağlık istihdamının geliştirilmesinde önemli bir yere sahip olan ilaç ve tibbi cihaz sektörlerinde, yatırımların teşviki amacıyla, BSTB tarafından 2015 yılı Mayıs ayı itibarıyla; 1- San-Tez programı kapsamında ilaç ve tıbbi cihaz sektöründe 68 adet proje desteklenmiş olup, toplam destek miktarı 32.512.000 TL olarak gerçekleşmiştir. 2- İlaç sektöründe 10 firmaya AR-GE merkezi belgesi verilmiştir. 3- Tekno-Girişim Sermayesi Desteği Programı kapsamında ilaç sektöründe 193 adet, tıbbi cihaz sektöründe ise 130 adet şirket desteklenmiştir. Bu şirketlere yaklaşık 31.654.000 TL ödeme yapılmıştır. 4- Teknolojik Ürün Yatırım Pazarlama Desteği kapsamında Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa İlişkin Malzemelerin İmalatı konulu 9 firmanın başvurusu uygun bulunmuş ve gerekli kriterleri yerine getirmeleri durumunda 12.800.000 TL hibe verilmesine karar verilmiştir. 5- Teknolojik Ürün Tanıtım Pazarlama Desteği Programı kapsamında 2 firmaya toplam 126.000 TL ödeme yapılmıştır. 15.06.2014 tarihli ve 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile düzenlenen esaslar çerçevesinde, ilaç üretimi yatırımları genel teşvik uygulamaları, bölgesel teşvik uygulamaları, büyük ölçekli yatırımlar ve stratejik yatırımlar desteklenmektedir. 08.04.2015 tarihli ve 29320 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar kapsamında yüksek teknoloji sanayi sınıfında yer alan ürünlerin üretime yönelik yatırımlar, stratejik yatırım kapsamında yer almış ilaç sanayi de bu sınıfta değerlendirilerek yerli/yabancı ayrımı yapılmaksızın tüm yatırımcıların ilaç üretimi hususunda stratejik yatırımlardan yararlanabilmesi sağlanmıştır. Söz konusu karar ile, ilaç ve tıbbi cihaz sektörlerinde gerçekleştirilecek yatırımlar öncelikli yatırımlar kapsamına alınmış olup beşinci bölge teşviklerinden yararlandırılacaklardır.

1.4. Aktif İşgücü Programları

Sağlık Bakanlığı, İŞKUR tarafından açılacak kurs programlarına örnek teşkil etmesi amacıyla taslak sağlık turizmi eğitim müfredatı hazırlamıştır. Ayrıca, sağlık turizmi meslek standartları oluşturulması adına Boğaziçi Üniversitesi, Medipol Üniversitesi ve Sağlık Bakanlığı birlikteliğinde bir proje üzerinde çalışma yapılmaktadır. Sağlık Bakanlığı Merkez ve Taşra Teşkilatları ile Bağlı Kuruluşlarında 2015 yılı içerisinde sağlik yönetimi, finans, maliye ve sigortacılık alanında 1.826 kişinin hizmet içi eğitim yoluyla eğitilmesi planlanmıştır. Sağlık Bakanlığı amaç ve hedefleri doğrultusunda, 01.01-31.03.2015 tarihleri arasında üç aylık dönemde, 20 katılımcıya microsoft word, 61 katılımcıya veritabanı, 190 katılımcıya e-nabız, 353 katılımcıya EBYS, 234 katılımcıya bilgi güvenliği konularında eğitim verilmiştir. MEB Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlı Meslekî ve Teknik Ortaöğretim Kurumlarında ise hasta ve yaşlı hizmetleri alanı, hasta bakımı dalı ve yaşlı bakımı dallarında sağlık meslek liseleri hariç eğitim-öğretim yapılmaktadır.

Sağlık Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

150 151

Yaşlı ve hasta bakım hizmetlerine yönelik aktif işgücü programları kapsamında, İŞKUR tarafından 2015 yılı Ocak-Nisan ayı arasında 126 mesleki eğitim kursu düzenlenmiş ve bu kurslara toplamda 3472 kişi katılmıştır. 2015 yılı Mart ayı sonu itibarıyla 43 tane mesleki eğitim kursu düzenlenmiş olup, söz konusu kurslara 971 kişi katılım sağlamıştır. Sağlık turizmi ile bağlantılı olarak seçilen bölgelerde sağlık sektörü çalışanlarının turist profiline göre en az bir yabancı dil bilmesini sağlamak üzere formel eğitim programında değişikliklere gidilmesi, formel eğitim süreci sonrası ilgili sivil toplum kuruluşları ve İŞKUR tarafından mesleki dil eğitimi kursları açılması yönünde kararlar alınmıştır.

1.5. İş Sağlığı ve Güvenliği

İş sağlığı ve güvenliği alanında yaşanan gelişimin bir parçası olarak, 89/391/EEC sayılı AB Çerçeve Direktifi ve ILO 155 ve ILO 161 sayılı Sözleşmelere uyumlu olarak hazırlanmış olan ve tüm çalışanları kapsayan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 30.06.2012 tarihinde yürürlüğe girerek iş sağlığı ve güvenliği ilk kez müstakil bir Kanun’la ele alınmış ve ulusal mevzuat çok sayıda AB direktifi ve ILO sözleşmeleri ile uyumlu hale gelmiştir. İşçi-memur ayrımı yapmaksızın bütün sağlık çalışanlarını da kapsayan, önleyici yaklaşımı ve risk değerlendirmesini temel alan müstakil İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun yasalaşmasını takiben 35 yönetmelik ve 6 tebliğ Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Son zamanlarda yaşanan olaylar, teknolojik gelişmeler ve sahadan alınan geri bildirimler ışığında 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun (11.09.2014-29116 sayılı mükerrer Resmî Gazete) ve 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (23.04.2015-29335 sayılı mükerrer Resmî Gazete) ile bazı değişiklikler yapılmıştır. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini düzenleyen İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği, 29.12.2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de (Değ. 31.01.2013-28545 sayılı Resmî Gazete, Değ. 18.12.2014-29209 sayılı Resmî Gazete), İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik ise 20.07.2013 tarihli ve 28713 sayılı Resmî Gazete’de (Değ. 18.12.2014-29209 sayılı Resmî Gazete) yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. İlgili yönetmelikler kapsamında ÇSGB tarafından iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere 26.680 işyeri hekimi, 2.100 ortak sağlık ve güvenlik birimi ve 81 toplum sağlığı merkezi belgelendirilerek yetkilendirilmiştir.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

Sağlık Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Sektörde mevcut istihdam imkânları geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 İşgücü arz ve ihtiyaç dengesini sağlamaya yönelik olarak sağlık işgücü yetiştiren eğitim kurumlarının kontenjanları arz ve ihtiyaç çerçevesinde yeniden düzenlenecek ve eğitim kalitesi artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, MEB, YÖK, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2023 yılı Sağlık İşgücü Hedefleri ve Sağlık Eğitimi adlı kitap yayınlanmıştır. Bu kitapta sağlık meslekleri için 2023 yılı ihtiyacı ve arz ihtiyaç dengesini sağlayacak okul kontenjanlarına ilişkin öneriler yer almaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2 Sağlık turizminin gelişmesi yönünde önlemler alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık Bakanlığı kamu hastanelerinin sağlık turizmi hedefleri doğrultusunda değerlendirmeleri tamamlanmış, 21 farklı ilde 42 hastane sağlık turizmi odaklı olarak tespit edilmiştir. Bunun yanında yakın coğrafya olarak değerlendirilen üç saatlik uçuş mesafesindeki ülkelerin sağlık turizmi özelinde pazar araştırmaları yapılmaya başlanmıştır. Hollanda, Belçika ve Moğolistan için sağlık turizmi sunum olanaklarına ait raporlar tamamlanmış olup, İngiltere, İsveç ve Dubai raporları ise tamamlanmak üzeredir. Ayrıca, teşvikler ile akreditasyon arasında ilişkilendirme kurulması yönünde Ekonomi Bakanlığı ile çalışmalar yürütülmektedir. Kurumumuz Stratejik Planında (2014-2018) “Kamu sağlık tesislerinin sağlık turizmi kapasitesini geliştirmek’’ stratejik hedefine ulaşmak amacıyla 2015 yılı performans programına “sağlık turizmi kapasitesinin güçlendirilerek sağlık turizmi gelirlerinin artırılması‘’ yönünde performans hedefi konulmuştur. Bu performans hedefi

152 153

ile sağlık turizmi potansiyeli yüksek sağlık tesislerindeki uluslararası hasta birimlerinin, altyapı ve insan kaynağı açısından kapasitesinin geliştirilmesi, sağlık turizminin uluslararası düzeyde tanıtımı için ilgili kamu idareleri ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapılması hedeflenmiştir. Bu hedefe yönelik olarak sağlık turizmini geliştirme faaliyeti kapsamında çalışmalar yapılmaktadır. Sağlık turizmi kapsamında gelen hasta sayısı 2014 yılında 88.242 iken, 2015 yılında ise 95.000 olacağı tahmin edilmektedir. Sağlık turizminden elde edilen gelir ise 2014 yılında 17 milyon iken, 2015 yılında 20 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.3 İlaç ve tıbbi cihaz sektörlerinde yapılan yatırımların teşvikine devam edilecek, AR-GE çalışmaları desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, SGK, TÜBİTAK, Ekonomi Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık istihdamının geliştirilmesinde önemli bir yere sahip olan ilaç ve tıbbi cihaz sektörlerinde, yatırımların teşviki amacıyla, BSTB tarafından 2015 yılı Mayıs ayı itibarıyla: 1- San-Tez programı kapsamında ilaç ve tıbbi cihaz sektöründe desteklenen proje sayısı 68 adet olup, toplam destek miktarı 32.512.000 TL’dir. 2- İlaç sektöründe 10 firmaya AR-GE merkezi belgesi verilmiştir. 3- Teknogirişim Sermayesi Desteği Programı kapsamında ilaç sektöründe 193 adet, tıbbi cihaz sektöründe ise 130 adet şirket desteklenmeye değer bulunmuştur. Bu şirketlere yaklaşık 31.654.000 TL ödeme yapılmıştır. 4- Teknolojik Ürün Yatırım Pazarlama Desteği kapsamında Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa İlişkin Malzemelerin İmalatı konulu 9 firmanın başvurusu uygun bulunmuş ve gerekli kriterleri yerine getirmeleri durumunda 12.800.000 TL hibe verilmesine karar verilmiştir. 5- Teknolojik Ürün Tanıtım Pazarlama Desteği Programı kapsamında, bu sektörde 2 firmaya toplam 126.000 TL ödeme yapılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 1.4 Sektörde çalışan destek personeli sayısı, arz ve ihtiyaç dengesi sağlanacak şekilde planlanarak artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR tarafından açılacak kurs programlarına örnek teşkil etmesi amacıyla taslak sağlık turizmi eğitim müfredatı hazırlanmıştır. Ayrıca, sağlık turizmi meslek standartları oluşturulması adına Boğaziçi Üniversitesi, Medipol Üniversitesi ve Sağlık Bakanlığı birlikteliğinde bir proje üzerinde çalışma yapılmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.5 Sektörel istihdamın bölgeler arasındaki dağılımı daha dengeli hale getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, SGK c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Coğrafi dağılım dengesinin iyileştirilmesi konusunda Sağlık Bakanlığı’nın geçmişten bu yana kapsamlı çalışmaları bulunmaktadır. Bu çalışmalara göre, oluşturulan personel dağılım cetvelleriyle coğrafi dağılımın daha dengeli olması amaçlanmaktadır. Coğrafi dağılım dengesinin daha da iyileştirilmesi için kriter belirleme çalışmaları devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Sağlık Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

154 155

Politika No ve Adı: 2. Sektördeki nitelikli işgücü talebi karşılanacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Meslek tanımları yapılacak, standartları yayınlanacak ve standartların gerektirdiği hususlar eğitim müfredatına yansıtılarak mesleki uzmanlaşma sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, MEB, YÖK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 1219 sayılı Kanun’un Ek 13 üncü maddesinde 29 mesleğin tanımı yapılmıştır. Bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan 22.05.2014 tarihli ve 29007 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürülüğe giren Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik ile sağlık meslek mensupları ile sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarının iş ve görev tanımları belirlenmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 Sağlık çalışanlarının mesleki nitelikleri sürekli iyileştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Tıbbi Cihaz Kurumu b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, YÖK, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık Bakanlığı’nın ilgili birimlerinden ve sağlık meslekleri kurulunun kararları doğrultusunda sağlık meslekleri ile gelen çalışma usul ve esasları ve müfredat değişiklikleri ilgili kuruluşlara bildirilerek müfredat değişikliği talep edilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 2.3 İşgücünün niteliğinin sağlık sigortacılığı ve ekonomisi alanında geliştirilmesi desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, İŞKUR, SGKc) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatları ile bağlı kuruluşlarında 2015 yılı içerisinde sağlık yönetimi, finans, maliye ve sigortacılık alanında 1.826 kişinin hizmet içi eğitim yoluyla eğitilmesi planlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.4 Formel eğitim sürecinde ve sonrasında dil becerileri geliştirilecek ve bu yöndeki çalışmalar teşviklerle desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, YÖK, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık turizmi odaklı önceliklendirilmiş lisans eğitimi Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu tarafından organize edilmektedir. 2014 yılında Antalya’da ilgili kurum tarafından seçilen personele İngilizce ve Rusça eğitim verilmiştir. 2015 yılında ilgili kurum tarafından İstanbul, Ankara, İzmir, Muğla ve Antalya’da İngilizce eğitimi verilmesi planlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.5 Yaşlı ve hasta bakım hizmetlerine yönelik aktif işgücü programları uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, Sağlık Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Nüfusumuzun yavaş da olsa giderek yaşlanması ve evde bakıma yönelik taleplerin artması nedeniyle, sektörün ihtiyaç duyduğu nitelikte destek personelin sağlanması için mesleki kurslar açılacaktır. Yaşlı ve hasta bakım hizmetlerine yönelik aktif işgücü programları kapsamında, İŞKUR tarafından 2015 yılı Haziran ayı sonu itibarıyla 114 tane mesleki eğitim kursu düzenlenmiş olup, 3250 kişi bu kurslara katılmıştır. Aynı dönemde bu meslekte açılan işbaşı eğitim programlarına 628 kişi katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Sağlık Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

156 157

Tedbir No ve Adı: 2.6 Sektör çalışanlarının bilgisayar becerileri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık Bakanlığı’nın amaç ve hedefleri doğrultusunda ihtiyaç duyulan mesleki bilgisayar eğitimleri düzenlenmektedir. 01.01-31.03.2015 tarihleri arasında 3 aylık dönemde; • 20 katılımcıya Microsoft Word,• 61 katılımcıya veritabanı,• 190 katılımcıya e-nabız,• 353 katımcıya EBYS,• 234 katılımcıya bilgi güvenliği konularında olmak üzere toplamda 858 kişiye eğitimler verilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 3. Sektörde çalışma süreleri ve şartları iyileştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 3.1 İş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli düzenlemeler yapılacak, bilinçlendirme çalışmaları yürütülecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sağlık Bakanlığı, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Son zamanlarda yaşanan olaylar, teknolojik gelişmeler ve sahadan alınan geri bildirimler ışığında 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve alt düzenlemelerinde değişiklikler yapılmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini düzenleyen yönetmelikler kapsamında ÇSGB tarafından iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere işyeri hekimi, diğer sağlık personeli, ortak sağlık ve güvenlik birimi ve toplum sağlığı merkezlerinin belgelendirilme ve yetkilendirilme faaliyetleri devam etmektedir.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ İş sağlığı ve güvenliğinde ülke politikası ve mevzuatının tanıtılması, sahada işveren, çalışan ve iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri için teknik dokümanlar, broşürler, kitaplar, kitapçıklar, afişler, CD’ler, spot filmler gibi çeşitli tanıtım ve eğitim materyali hazırlanmakta ve ücretsiz olarak sosyal taraflara sunulmaktadır. ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ile Sağlık Bakanlığı arasında 2013-2016 yılları için İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında İşbirliği Protokolü imzalanmıştır. İmzalanan protokol kapsamında, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesi konusunda işbirliği, iş sağlığı ve güvenliği alanında ülkemizde bütün çalışanların hizmete erişiminin sağlanması için her iki Bakanlık kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca sağlık sektörünü ilgilendiren halihazırda İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nün yürütücüsü olduğu Sağlıklı Yaşama Davet Projesi gibi projeler devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.2 Çalışma süreleri düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Türkiye Halk Sağlığı Kurumu b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: 30.01.2010 tarihli ve 27478 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5947 sayılı Üniversite ve Sağlık Personelinin Tam Gün Çalışmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un yürürlüğe girmesiyle sağlık personelinin haftalık çalışma süresinin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 99 uncu maddesi uyarınca haftalık 40 saat olarak uygulanması gerekmektedir. Bu kapsamda, Mülga Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen 03.08.2010 tarih ve 31259 (2010/55) sayılı Genelge ve 03.09.2010 tarih ve 35889 (2010/65) sayılı Genelge ile düzenleme yapılmıştır. Ayrıca, Kurumumuza bağlı sağlık tesislerinin özellikli birimlerde hizmetin sürekliliği gerektiğinden anılan birimde çalışan personelin mağduriyetinin de önlenmesi dikkate alınarak sağlık personelinin mer-i mevzuat kapsamında çalışma saatleri 07.01.2014 tarih ve 2613 (2014/1) sayılı Genelge ile yeniden düzenlenmiştir. Konu ile iligli uygulamada herhangi bir sıkıntı yaşanmadığından, yeni bir düzenleme yapılmasına gerek olmadığı düşünülmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Sağlık Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

158 159

Tarım Sektörü

1. MEVCUT DURUM

Ülkemizde tarım sektörünün GSYH içerisindeki payı 1980 yılında yüzde 26,1 iken, 1990’da yüzde 17,5, 2000 yılında 12,2, 2010 yılında yüzde 9,4 olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörünün GSYH içerisindeki payı, 2013 yılında yüzde 9,2, 2014 yılında ise yüzde 8,8 olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörünün GSYH’daki payının giderek düşmesi, sanayi ve hizmet sektörlerinin gelişmesinin göreceli olarak daha hızlı gerçekleşmesinden kaynaklanmaktadır. Tarım sektörü ihracatının toplam ihracat içindeki payı 1996 yılında yüzde 9,3, 2000 yılında yüzde 6, 2010 yılında ise yüzde 4,3 olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılında ise sektörün ihracat payı 3,8’dir. Sektörün ithalat içindeki payı ise 1996 yılında yüzde 5 iken 2000 yılında yüzde 3,9 ve 2010 yılında yüzde 3,5 olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılında yüzde 3,06 olan ithalat payı, 2014 yılında yaklaşık yarım puan yükselerek yüzde 3,54 olmuştur. 2006 yılından beri pozitif değer görmeyen sektör net ihracatı ise 2013 yılında -2 milyar, 2014 yılında -2,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektöründe yaşanan en büyük daralmalar, ekonomik krizin yaşandığı 2001 yılında yüzde -7,9 ve küresel iklim krizinin yaşandığı 2007 yılında yüzde ise -6,7 olarak gerçekleşmiştir. Küresel mali krizin yaşandığı 2008 ve 2009 yıllarında, tarım sektöründe sırasıyla yüzde 4,3 ve 3,6 oranında büyüme görülmüştür. 2011, 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla yüzde 6,1, 3,1 ve 3,5 büyüyen tarım sektöründe, 2014 yılında daralma yaşanmış, büyüme hızı yüzde -1,9 olarak gerçekleşmiştir. TÜİK verilerine göre, Türkiye’de tarımsal istihdamın toplam istihdam içindeki payı 1950’li yıllardan itibaren önemli miktarda düşüş göstermiş, 1955 yılında yüzde 77,4 olan pay, 2000 yılında yüzde 47,8’e düşmüştür. Tarım sektörünün son dönemlerine baktığımızda ise, 2007 yılında yüzde 23,5’e düşen tarımsal istihdamın toplam istihdam içerisindeki payı, 2008 yılı mali krizinin ardından 2009 yılı itibarıyla yüzde 24,7’ye yükselmiştir. 2010 yılı için bu rakam yüzde 25,2, 2011 yılında yüzde 25,5, 2012 yılında yüzde 24,6, 2013 yılında ise yüzde 23,6 olarak gerçekleşmiş ve 2007 yılı seviyesine geri dönmüştür. 2014 yılında önceki yıla göre 2,5 puan azalarak yüzde 21,1 olarak gerçekleşmiştir. Bu azalışın temel nedenleri arasında, tarım sektöründe makinalaşmaya bağlı olarak işgücü talebinin azalması, sanayi ve hizmetler sektörünün işgücü ihtiyacının artması ile kırsalda hızlı nüfus artışı ve ekilebilir toprakların parçalanmasıyla tarım sektöründe geçim imkânlarının daralması yer almaktadır. Tarım sektöründeki çözülme bağlamında, kırdan kente göç edenlerin karşılaşmış oldukları işgücü piyasasına uyum sağlama problemlerini ortadan kaldırmaya yönelik mesleki eğitim ve beceri programları düzenlenerek istihdam edilebilirlikleri artırılmakta, sosyal uyum sorununun çözümüne yönelik danışmanlık hizmetleri verilmektedir. GTHB’nın 2013-2017 Stratejik Planında “İstihdamın Artırılması” şeklindeki gelişme ekseniyle, kırsal alanda yaşam standartlarını yükseltmek ve kırsal kalkınmayı sağlamak, tarım ürünlerinin yerinde değerlendirilmesini ve katma değerinin artırılmasını sağlamak hedeflenmektedir. Onuncu Kalkınma Planında ise sektörün yıllık ortalama büyüme hızının yüzde 3,1 olması, toplam istihdam içerisindeki payının yüzde 21,9’a gerilemesi ve GSYH içerisindeki payının ise yüzde 6,8 olması öngörülmektedir.

1.1. Kadın İstihdamı

TÜİK Şubat 2015 verilerine göre ülkemizde istihdam oranı yüzde 44,4, işsizlik oranı yüzde 11,2, işgücüne katılım oranı ise yüzde 50,1 olarak gerçekleşmiştir. Geçen yılın aynı ayına

Tarım Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

160 161

göre kadın istihdam oranı ise 0,6 puanlık artışla yüzde 26, kadın işgücüne katılım oranı 0,2 puanlık artışla yüzde 30 düzeyine yükselirken kadın işsizlik oranı 1,7 puanlık artışla yüzde 13,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Tarımsal istihdamın önemli özelliklerinden biri de kadınların işgücüne katılma oranının yüksek olmasıdır. Türkiye’de istihdam edilen kadınlar içerisinde tarım sektörü payı 2014 yılında yüzde 33, 2015 Şubat ayı için ise yüzde 27,9 olarak açıklanmıştır. Tarım sektöründe çalışan kadınların 2013 yılında yüzde 76,8’i, 2014 yılında ise yüzde 80,8’i ücretsiz aile işçisi olarak istihdam edilmiştir. Bu oran 2015 Şubat ayı için ise yüzde 82,9 olarak gerçekleşmiştir. Kadınların işgücü katılma oranının yüksek olduğu tarım sektöründe, kadın girişimciliği desteklenmelidir.

1.2. Çocuk İşçiliği

Tarımda istihdam edilen çocuklar, çalışan çocukların en geniş kitlesini oluşturmaktadır. TÜİK 2006 verilerine göre, toplam çalışan çocukların yüzde 36,6’sı (çalışan erkek çocukların yüzde 28,6’sı, kız çocukların yüzde 53,3’ü) tarım sektöründe çalışmaktadır. 2012 verilerine göre ise, toplam çalışan çocukların yüzde 44,7’si (çalışan erkek çocukların yüzde 38,4’ü, kız çocukların yüzde 58,4’ü) tarım sektöründe çalışmaktadır. Tarım sektörü içinde de özellikle “aile işleri dışında, ücret karşılığı gezici ve geçici tarım işlerinde çalışma” çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri arasında tanımlanmış ve öncelikle müdahale edilmesi gereken alan olarak belirlenmiştir. Ülkemizde çocuk işgücünün boyutlarını ortaya koymak amacıyla 2006 ve 2012 yıllarında “Çocuk İşgücü Anketi” yapılmıştır. Anket sonuçlarına göre, ülkemizde 6-17 yaş grubundaki çocukların istihdam oranı yüzde 5,9’dur. 2012 yılı verilerine göre, 6-17 yaş grubundaki ekonomik işlerde faaliyet gösteren çocukların yüzde 41,4’ü “hanehalkı gelirine katkıda bulunmak” amacıyla çalışmakta olduğunu ifade etmiştir. Dünya genelinde çocuk işçiliği yıllar itibarıyla düşüş göstermesine rağmen, ülkemizde iki anket arasında çocuk istihdam oranında düşüş olmaması, çocuk işçiliği konusunda daha ayrıntılı araştırmaların ve politikaların oluşturulmasını gerekli kılmaktadır. Özellikle çalışmak zorunda bırakılan çocukların ailelerinin istihdama erişimini arttırmak, önemli bir sosyal politika konusudur. ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından “Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi İçin Zamana Bağlı Politika Program Çerçevesi”nin etkin olarak uygulanması, öncelikle en kötü biçimleri olmak üzere çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına katkı sağlamak amacıyla “Çocuk İşçiliğinin Önlenmesinde Yerel Kaynakların Etkinleştirilmesi Projesi” yürütülmüştür. Proje kapsamında beş pilot ilde (Adana, Şanlıurfa, Gaziantep, Kocaeli ve Ordu) ÇSGB Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri bünyesinde çocuk işçiliği izleme birimleri oluşturulmuştur. Bu birimler aracılığıyla etkin bir izleme sistemi kurularak ildeki diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak suretiyle, çocuk işçiliğini önlemeye yönelik çalışmalar yürütülmektedir. Proje kapsamında 2204 çalışan ve çalışma riski bulunan çocuğa ulaşılmış, 795 aile ile görüşmeler yapılarak 793 çocuk ve aileye rehberlik hizmetleri verilmiştir. Mevsimlik tarımda çocuk işçiliğinin önlenmesi konusunda yürütülen bir başka çalışma ise, ÇSGB ve ILO ile Ordu’da yürütülen Fındık Tarımında Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi Projesi’dir. Proje kapsamında fındık üretiminin yapıldığı illerde mevsimlik tarım işçiliğinin yoğun olmasından dolayı ailelerle birlikte gelen çocukların tarladan uzak tutulmasına yönelik çalışmalar yürütülmekte, fındık üretilen illerin çocuk işçiliğiyle mücadele kapasitesini ve toplumsal farkındalığı artırmak amacıyla çalışmalar yapılmakta, hasat sezonlarında valilikler tarafından çocuklara yönelik eğitimi destekleyici etkinlikler düzenlenmektedir. Proje

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ kapsamında farkındalığı artırmak ve yapılan çalışmaların tanıtımını sağlamak amacıyla 2013-2014 yıllarında “Pikolo: Daha iyi bir geleceğe yürümek” ve “Pikolo II: Bir yaş daha büyümek” isimli iki belgesel film hazırlanmış ve Pikolo II filminin İstanbul gösterimi 05.03.2015 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Bahse konu projenin Ordu ilinde elde ettiği başarının diğer mevsimlik tarım işçiliğinin yoğun olarak görüldüğü illere de yaygınlaştırılması için “Fındık Tarımında Mevsimlik Çocuk İşçiliği İle Mücadele Projesi Çok Taraflı Değerlendirme ve Çalışma Grubu Toplantısı” 21-22.05.2015 tarihinde geniş bir katılımcı profili ile İstanbul’da yapılmıştır. Projenin 2015-2017 yılları arasında Ordu, Düzce, Sakarya ve Şanlıurfa illerinde de uygulanmasına karar verilmiştir.

1.3. Kayıt Dışı İstihdam

2015 yılı Ocak verilerine bakıldığında herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı yüzde 32,4’dir. Bu oran, tarım sektörü özelinde incelendiğinde yüzde 80,9 iken, tarım dışı sektörlerde yüzde 21,0 olarak gerçekleşmiştir. Kayıt dışı istihdamın içinde tarım sektörünün payı 2010 yılında yüzde 49,7, 2011 yılında yüzde 50,8, 2013 yılında yüzde 53,4 iken, 2014 yılında ise yüzde 49,6’ya düşmüştür. Bu oran 2015 yılı Ocak ayı için yüzde 47,5 olarak açıklanmıştır. Tarımda kayıt dışı istihdama bakıldığında 2010 yılında yüzde 85,4, 2011 yılında yüzde 83,8 ve 2014 yılında ise yüzde 80,9 olduğu görülmektedir. Tarımda kayıt dışı istihdamın içinde kadınların payı ise 2010 yılında yüzde 53,9, 2012 yılında yüzde 54,1, 2013 yılında yüzde 54,3 ve 2014 yılında yüzde 53,1’dir. Önemli bir kısmı kayıt dışı olan tarım sektörünün kayıt altına alınması, sektör büyüklüğünün tespiti ve doğru politikalar üretmek için büyük önem arz etmektedir. Bu bakımdan tarım sektöründe kayıtlı istihdamın önemi ve getirileri hakkında toplumsal farkındalığın geliştirilmesine yönelik çalışmalar ve gerekli mevzuat düzenlemeleri yapılmaktadır.

1.4. Mevsimlik Tarım İşçiliği

Genellikle işleyecek toprağı bulunmayan, yetersiz toprağa sahip olan ya da çeşitli nedenlerle bu toprakları işleyemeyen aileler, tarımsal işgücü talebi yoğun olan yerlere giderek gezici veya geçici olarak çalışmaktadırlar. Mevsimlik gezici tarım işçilerinin zor koşullarda çalıştıkları bilinen bir gerçektir. İşçiler, içinde bulundukları çalışma ve yaşam koşulları ile eğitim düzeyleri ve örgütlenme gibi alanlarda asgari standartları elde edebilecek durumda değildirler. Mevsimlik gezici tarım işçilerinin sosyal güvenlikleri açısından mevcut durumları iyileştirilmesi amacıyla 2011 yılında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda bir değişiklik yapılarak günlük prime esas kazanç alt sınırının 20 günlük tutarı üzerinden ödeyecekleri primlerinin 30 günlük sağlık ve emeklilik hizmeti olarak değerlendirilmesi sağlanmış, tarımda iş aracılığı sözleşmesi zorunlu hale getirilmiştir. TBMM Genel Kurulunun 11.11.2014 tarihli kararıyla 17 üyeden oluşan “Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sorunlarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu” kurulmuştur. Komisyon, bilgi edinmek üzere akademisyenler, ilgili kamu kurumları ve özel kuruluşlardan yetkililer ile sivil toplum kuruluşlarından temsilciler davet ederek bu kişilerin görüşlerini almış, Şanlıurfa, Adana ve Ordu illerine ziyaretlerde bulunmuş ve 31.03.2015 tarihinde çalışmalarını tamamlamıştır. Çalışmalar neticesinde hazırlanan komisyon raporunda, mevsimlik tarım işçilerinin ulaşım, barınma, eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, iş sağlığı ve güvenliği, ücret ve çalışma ilişkileri vb. alanlardaki sorunları incelenerek çözüm önerileri sunulmuştur.

Tarım Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

162 163

2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Tarım sektöründe istihdam şartları iyileştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 Tarıma yönelik destekler ihtisaslaşmayı ve istihdamı korumayı teşvik edecek biçimde tasarlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: GTHB - Tarım Reformu Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 18.02.2014 tarih ve 28917 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tarımsal Üretim Kayıt Sistemi Yönetmeliği ile küçük veya büyük tüm tarımsal işletmeler kayıt altına alınmaya başlanmıştır. Ayrıca Tarımsal Üretim Kayıt Sistemi bilgi sistemleri GTHB bilgi sistemi ile hal veri tabanına entegre edilmiş olup, konu ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2 Sektördeki işgücünün kalitesinin artırılması ve verimli üretimin gerçekleşmesi açısından tarım sektöründeki meslekler tanımlanacak ve bu mesleklerde mesleki standartların belirlenmesine yönelik hedefler ortaya konulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: GTHB, Meslek Kuruluşları, Üniversiteler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Türkiye Ziraat Odaları Birliği tarafından 22.07.2014 tarihinde tarım, avcılık ve balıkçılık sektöründe 10 meslek standardının hazırlanmasını kapsayan işbirliği protokolü yapılmıştır. Söz konusu protokol kapsamındaki 2 meslek standardının çalışmalarına başlanmıştır. Ocak-Şubat 2015 döneminde üzerinde çalışılan meslek standartları sebze yetiştiricisi (Seviye 4) ve meyve yetiştiricisidir (Seviye 4). Taslak meslek standartları ilgili tarafların görüşüne sunulacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 1.3 Tarım sektöründe kriz yaşanması halinde kısa çalışma ödeneği başvurusu öncelikle değerlendirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2011 yılında 6111 sayılı Kanun ile yapılan düzenleme ile genel ekonomik kriz ve zorlayıcı neden sonucu uygulanan kısa çalışma ödeneğinin kapsamı genişletilerek bölgesel ve sektörel kriz dönemlerinde de uygulanması sağlanmıştır. Tarım sektöründe de sorun yaşanması halinde Yönetim Kurulumuz tarafından bu husus ivedilikle değerlendirilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.4 Tarım sektörü çalışanlarına yönelik olarak girişimcilik ve özellikle kadın girişimciliği desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: GTHB - Eğitim, Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, İŞKUR, KOSGEB, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarımda Kadın Girişimciliğinin Güçlendirilmesi Programı ile, 8 ilde (Balıkesir, Çankırı, Gaziantep, Kırklareli, Konya, Malatya, Muğla, Zonguldak) kadın çiftçilere İŞKUR ve/veya KOSGEB işbirliği ile istihdama yönelik sertifikalı girişimcilik eğitimleri verilmektedir. Bu çalışmanın amacı, kırsal kesimde yaşayan kadınların iş hayatına katılmasına ve emeğinin karşılığını ücret olarak almasına imkan sağlamak, çok önemli yeteneklere ve niteliklere sahip kadın çiftçilerin içlerindeki girişimcilik ruhunu hayata geçirmektir. Bu program kapsamında Balıkesir ilinde 43, Muğla ilinde 50, Çankırı ilinde 51, Gaziantep ilinde 44, Kırklareli ilinde 79, Konya ilinde 51, Malatya ilinde 48 ve Zonguldak ilinde 41 kadın çiftçi olmak üzere toplamda 407 kadın çiftçi eğitim almıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tarım Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

164 165

Tedbir No ve Adı: 1.5 Tarım sektöründe bilinçli üreticilerin artırılması ve modern üretim yöntemlerinin çiftçiler tarafından benimsenmesi amacıyla İŞKUR tarafından mesleki eğitim programları düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: GTHB, MEB, Tarımsal Üretici Örgütleri, Üniversiteler, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarım sektöründe bilinçli üreticilerin artırılması ve modern üretim yöntemlerinin çiftçiler tarafından benimsenmesi amacıyla İŞKUR ile GTHB arasında yapılan protokol kapsamında 2015 yılının ilk altı ayında 8726 kişi mesleki eğitim kurslarına katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.6 Tarımda istihdam edilenlerin, özellikle kadınların sosyal güvenlik kapsamına girmeleri kolaylaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, GTHB, Maliye Bakanlığı c) Süre: Sürekli e) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarımda kendi adına çalışan kadınların sigorta kapsamına alınmaları için “aile reisi” olma şartı kaldırılmıştır. Tarımsal faaliyetinden dolayı üretmiş olduğu ürünü satmaları halinde, taraflarından Kurum adına kesinti yapılan kadın sigortalılarımıza da tarımsal tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşı itibarıyla sigortalı olma imkânı tanınmıştır. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.7 Özel sektör yatırımları teşvik edilecek, kredi imkânları artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: GTHB, Ekonomi Bakanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Tarımsal Üretici Örgütleri, Hazine Müsteşarlığı, Tarım Kredi Kooperatifleri

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Gerçek kişi ve kooperatiflerin, Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerinden sübvansiyonlu kredi kullanmaları sağlanacaktır. Kırsal alanda ekonomik ve sosyal gelişmeyi sağlamak için, gerçek ve tüzel kişilerin ekonomik faaliyetlere yönelik yatırımlarının ve istihdamı korumayı desteklenmesi ile ilgili çalışmalar yürütülecektir. Bu nedenle özel sektör (bireysel ve tüzel kişilikler) yatırımlarını teşvik için, yatırımların yüzde 50’sine kadar hibe yoluyla destek verilir. Diğer yüzde 50 oranındaki tutarı, yatırım sahipleri kendi kaynaklarından temin etmek şeklinde teşvik edilmektedir. Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Aydın, Balıkesir, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Giresun, Hatay, Isparta, Mersin, Kars, Kastamonu, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Nevşehir, Ordu, Samsun, Sivas, Tokat, Trabzon, Şanlıurfa, Uşak, Van, Yozgat, Aksaray, Karaman, Ardahan illerinde yaş meyve sebze tasnif, paketleme ve depolama yatırımları hariç bitkisel ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması, hayvansal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması konusunda sadece ham derinin işlenmesi, soğuk hava deposu, çelik silo, hayvansal orjinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması, alternatif enerji kullanan yeni sera, alternatif enerji üretim tesisleri konularında yapılacak yatırımlar için başvurular kabul edilme aşamasındadır. Adana, Adıyaman, Antalya, Artvin, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Edirne, Eskişehir, Gaziantep, Gümüşhane, Hakkari, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Muğla, Niğde, Rize, Sakarya, Siirt, Sinop, Tekirdağ, Tunceli, Zonguldak, Bayburt, Kırıkkale, Batman, Şırnak, Bartın, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis, Osmaniye ve Düzce illerinde ise; bitkisel ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması, hayvansal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması, su ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması, soğuk hava deposu, çelik silo, hayvansal orjinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması, alternatif enerji kullanan yeni sera, alternatif enerji üretim tesisleri, tarımsal üretime yönelik modern sabit yatırımlar için başvurular kabul edilme aşamasındadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.8 Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri kurulacak, tarım sanayi entegrasyonu desteklenecek ve geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: GTHB - Tarım Reformu Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgelerinden 12 ilde (Diyarbakır, Amasya, Ankara, Şanlıurfa, Eskişehir, Kars, Yalova, Denizli, Gaziantep, Elazığ, Karaman, Hatay) proje yürütülmekte olup, 7 ilde (Ardahan, Kütahya, Şanlıurfa, Kütahya, Aydın, Afyonkarahisar, Samsun, Ağrı, Afyonkarahisar, Malatya, Sivas) ise projeler başvuru aşamasındadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

Tarım Sektörü

166 167

Tedbir No ve Adı: 1.9 Tarımsal alandaki gelişmeler ve istihdam olanakları konusunda görüşü alınmak ve bu alanda yapılabilecek faaliyetleri belirlemek üzere Tarım İl Müdürlüklerinin yılda en az bir kez İİMEK toplantılarına katılımı sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 20.06.2014 tarih ve 22270 sayılı yazı ile illere talimat gönderilmiştir. İİMEK 2015 yılı Faaliyet Raporunda konu ile ilgili değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca, 2015 yılında yapılacak toplantılarda alınacak kararlar İŞKUR tarafından takip edilerek, İzleme ve Değerlendirme Kurulu ile bir sonraki toplantıda paylaşılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.10 Tarımsal işletmelere İŞKUR hizmetleri tanıtılacak ve bu işletmelerin İŞKUR hizmetlerinden yararlanmaları sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: GTHB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarım, ormancılık ve balıkçılık alanında faaliyet gösteren işyerlerine 2014 yılı Ocak-Aralık döneminde 3.594 ziyaret gerçekleştirilmiş, Kurum hizmetleriyle ilgili bilgilendirme yapılmıştır. 2015 yılı Ocak-Nisan döneminde ise, bu alandaki 1.663 işletmeye ziyaret gerçekleştirilerek danışmanlık hizmeti sunulmuştur. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 2. Tarım sektöründeki işgücünün eğitim ve vasıf düzeyi yükseltilecek, uyum yeteneği artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Sektörde ücretli olarak çalışan işçiler temel mesleki eğitim ve beceri eğitimlerinden geçirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: GTHB - Eğitim ve Yayım Daire Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MEB c) Süre: Sürekli e) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarımsal Nüfus Gençleşiyor Projesi kapsamında 65 kursta 1.354 çiftçi eğitilmiştir. Sürü Yönetimi Elemanı Benim Projesi kapsamında 142 kursta 3.770 çiftçi eğitilmiştir. Tarımda Kadın Girişimciliğini Güçlendirme Programı kapsamında 8 kursta 407 kadın çiftçi eğitilmiştir. El Sanatları Projeleri kapsamında 7 kursta 137 kursiyer eğitilmiştir. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 Sektörde kendi hesabına çalışanlara yönelik mesleki eğitim programları ve girişimcilik eğitimleri düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, KOSGEB, Tarımsal Üretici Örgütleri c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kurumca kendi işini kurmak isteyenlere yönelik girişimcilik eğitim programları ve meslek edinmek isteyenlere yönelik mesleki eğitim kursları düzenlenmektedir. 2015 Ocak ve Şubat aylarında 72 girişimcilik eğitim programı düzenlenmiş olup, söz konusu eğitimlere 1.912 kişi katılmıştır. Tarım sektöründe İŞKUR ile GTHB arasında yapılan protokol kapsamında 2015 yılının ilk altı ayında 8.726 kişi mesleki eğitim kurslarına katılmıştır.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tarım Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

168 169

Tedbir No ve Adı: 2.3 Tarımdan kopan işgücünün aynı bölgede geçiş yapması öngörülen sektörler ve meslekler belirlenerek bu kişilere yönelik sertifikalı eğitim programları uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı, Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: GTHB, MEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR aracılığı ile, kişilerin kendilerine uygun mesleki eğitim kurslarına ve diğer aktif işgücü programlarına yönelmelerini sağlamak amacıyla, kişiler bilgilendirilerek danışmanlık hizmeti verilmektedir. İŞKUR İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı tarafından 16 Mart-30 Nisan tarihleri arasında Türkiye genelinde işgücü piyasasındaki açık iş durumu, açık işte istenilen beceriler, temininde güçlük çekilen meslekler gibi bilgilerin il bazında ve sektörel bazda ortaya konacağı İşgücü Piyasası Araştırması yapılacaktır. Ayrıca, Daire kapsamında, Türkiye genelinde çeyrek dönemler periyodunda, senede dört defa işgücü piyasasındaki açık iş durumunu gözlemlemek için “Açık İş Çalışması” yapılmaya başlanmıştır. İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı tarafından ise kişilerin kendilerine uygun mesleki eğitim kurslarına ve diğer aktif işgücü programlarına yönelmelerini sağlamak amacıyla kişiler bilgilendirilerek danışmanlık hizmeti verilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.4 Toplum yararına çalışma programlarında tarım sektöründen kopan işgücüne öncelik verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli e) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: TYP’nin hedefi işsizliğin yoğun olduğu dönemlerde veya yerlerde doğrudan veya yüklenici eli ile, toplum yararına bir iş ya da hizmetin gerçekleştirilmesi yoluyla özellikle istihdamında zorluk çekilen işsizlerin çalışma alışkanlık ve disiplininden uzaklaşmalarını engelleyerek işgücü piyasasına uyumlarını gerçekleştirmek ve bunlara geçici gelir desteği sağlamaktır. TYP’nin hedefine yönelik olarak dezavantajlı gruplara (kadınlar, 35 yaş üstü bireyler, engelliler, eski hükümlüler, terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar) öncelik verilmektedir. Tarım sektöründe oluşacak çözülme nedeniyle sektörden kopan işgücünün de TYP’lerden öncelikli olarak yararlanmalarını sağlamak amacıyla çalışmalar yapılacaktır. Bu sayede, tarım sektöründe oluşacak çözülmenin istihdam üzerindeki olumsuz etkileri bertaraf edilmeye çalışılacaktır. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 2.5 Kırdan kente göçle birlikte işgücü piyasasında yaşanan uyum problemini ortadan kaldırmaya yönelik programlara yer verilerek, göç edenlerin istihdam edilebilirliklerini ve sosyal uyumlarını artırmaya yönelik eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı, Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İçişleri Bakanlığı, MEB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kişilerin kendilerine uygun mesleklere/işlere yönelmelerini, iş arama becerilerine sahip olmalarını sağlamak amacıyla iş ve meslek danışmanlığı hizmeti verilmektedir. Kırdan kente göç edenlerle ilgili sayısal verilerin temini için İçişleri Bakanlığı ve ASPB ile yazışma yapılmış olup, veriler temin edilince bu gruplara özgü çalışmalar yapılabilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 3. Tarım sektöründe kayıtlı istihdamın geliştirilmesi sağlanacaktır. Tedbir No ve Adı: 3.1 Sektörde yüksek düzeyde seyreden kayıt dışı istihdamı ortadan kaldırmaya yönelik düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Daire Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, GTHB, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: AB tarafından desteklenen KİT-UP II Projesi kapsamında 2015 yılından itibaren bölgesel analizler yapılacaktır. Bu analizlerden bir tanesi ise tarım sektördeki kayıt dışılığa ilişkin durum tespitini yapmaya yöneliktir. Yine aynı proje kapsamında akademisyenler, ilgili kurum ve kuruluşlar ve toplumun ilgili kesimlerinden oluşan Akademik Danışma Kurulu kurulacaktır. Bu kurul, tarım sektöründe kayıt dışılığın nedenleri ve çözüm önerilerine ilişkin rapor hazırlayacaktır. Bölgesel analiz ve hazırlanacak raporla tarım sektörüne yönelik önlemler alınacaktır. Proje kapsamında kaydedilen gelişmeler, İzleme ve Değerlendirme Kurulu’nun bir sonraki toplantısında paylaşılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tarım Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

170 171

Tedbir No ve Adı: 3.2 Kayıtlı istihdamı geliştirmeye yönelik bilinç artırma çalışmaları gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, GTHB, Meslek Kuruluşları, Tarımsal Üretici Örgütleri c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarım işçileri için 2014 yılının Kasım ve Aralık aylarında Türkiye Ziraat Odaları Birliği ile sekiz ilde bilgilendirme faaliyeti gerçekleştirilmiştir. 02.03.2015 tarihinde inşaat ve tarım sektörü ile profesyonel meslek gruplarında ücret yönünden eksik bildirim nedeniyle ortaya çıkan kayıt dışılık konularında TİSK, TÜRK-İŞ, ILO, sanayi odaları, inşaat sektörü temsilcileri ile Kurumumuz tesmsilcileri ve akademisyenlerin katılımıyla Ankara Limak Otel’de bir toplantı yapılmıştır. Toplantıda kayıt dışılığın en yaygın olduğu tarım sektörü çalışma grubundan, tarım sektöründe kayıt dışılığın boyutu, kayıt dışılığın nedenleri ve kayıt dışı istihdamı önlemeye yönelik tedbirler boyutunda sunumlar yapılmış ve çalışma ekipleri kurulmuştur. 08-10.05.2015 tarihleri arasında Kapadokya Perissia Hotel’de Akademik Danışma Kurulu’nun ikinci çalıştayı gerçekleştirilmiştir. Çalıştayın ilk oturumu, Prof. Dr. Serdar Sayan’ın proje bileşenlerine ilişkin tamamlanmış ve planlanan faaliyetler konusundaki sunumu ile başlamıştır. SGK Sigorta Primleri Genel Müdürü Ahmet Açıkgöz’ün de Akademik Danışma Kurulu’ndan beklentilerini dile getirdiği çalıştayda Tarım Sektörü Çalışma Grubu Takım Lideri Prof. Dr. Haluk Levent “Tarım Sektöründe Kayıt Dışılık” başlıklarında sunumlarını gerçekleştirmişlerdir. Ayrıca, AB tarafından desteklenen KİT-UP II Projesi kapsamında 30 farklı ilde, tarımsal faaliyetin yoğun olduğu bölgelerdeki muhtarlara ve imamlara yönelik bilgilendirme faaliyetleri yıl içerisinde yapılacak olup, bu faaliyetlerde tarım sektörüne yönelik bilgilendirici materyaller (afiş, broşür) dağıtılacaktır. Bu kapsamda, 2015 yılı Mart ayında başlayan bu çalışmalar devam etmektedir. Proje kapsamında kaydedilen gelişmeler İzleme ve Değerlendirme Kurulu’nun bir sonraki toplantısında da paylaşılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 4. Tarım sektöründe çocuk işçiliği önlenecektir. Tedbir No ve Adı: 4.1 Kırsal alanda çocuk ve gençlere karşılıksız burs ve kredi imkânları sağlanarak veya şartlı nakit transferinden yararlanma şartları kolaylaştırılarak eğitimde kalmaları teşvik edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, İçişleri Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MEB tarafından, ihtiyacı olan öğrenci çocuk ve gençler için düzenlenen parasız yatılılık ve bursluluk sınavları devam etmektedir. Söz konusu sınav 13.06.2015 tarihinde gerçekleştirilecektir. Ayrıca, 7–18 yaş arasında ilköğretim ve ortaöğretime giden çocuğu olan annelere çocukların okula devam etmesi şartıyla yapılan yardımlarda çocuk başına, ilköğretime gidiyorsa erkek öğrenci için aylık 30 TL, kız çocuk için aylık 35 TL, ortaöğretime gidiyorsa erkek öğrenci için aylık 45 TL, kız öğrenci için aylık 55 TL olarak ödenmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.2 Özellikle mevsimlik gezici tarım işçilerinin çocuklarının eğitim sisteminde kalmasını teşvik edici özel düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, İçişleri Bakanlığı c) Süre: Sürekli e) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MEB’nın 2011/25 sayılı Genelgesi ile; • Mevsimlik gezici tarım işçilerinin zorunlu eğitim çağındaki çocuklarının öncelikle kendi bölgelerindeki yatılı ilköğretim bölge okullarına yerleştirilmeleri sağlanması, • Yatılı öğrenci olarak yerleştirilme imkânı bulunmayan bölgelerdeki mevsimlik gezici tarım işçi çocukları, göç ettikleri yerlerde taşımalı ilköğretim uygulamasından yararlandırılması, • Zamanında okula kayıt yaptıramamış veya öğrenimlerine bir süre ara vermiş çocuklardan durumu uygun olanlar Yetiştirici Sınıf Öğretim Programından faydalandırılması, • Özel eğitim ihtiyacı bulunan çocukların eğitim haklarından faydalandırılması için Rehberlik Araştırma Merkezi Müdürlükleri tarafından gerekli çalışmaların yürütülmesi,

Tarım Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

172 173

• Ekonomik durumu yetersiz olan ailelerin çocuklarının şartlı eğitim yardımı ile diğer eğitim yardımlarından faydalandırılması, • Yönetici, rehber öğretmen, gönüllü veli ile katkıda bulunacak diğer kurum ve kuruluşların personelinden oluşturulacak ekipler tarafından halk eğitim merkezleri bünyesinde; eğitimin önemi, eğitime erişim, eğitim hakkından faydalanma gibi konular ile okuma yazma birinci ve ikinci Kademe okuma yazma kursları, mevsimlik gezici tarım işçilerine ve toplum liderlerine bilgilendirme çalışmaları yapılacak, ayrıca yaşam boyu eğitim felsefesinden hareketle yaygın eğitim ihtiyacı olanlar tespit edilerek eğitim ihtiyaçları karşılanması, • Mevsimlik ve gezici tarım işçilerinin göç ettikleri yerlerde bulunan halk eğitim merkezi müdürlüklerince, ailelere yönelik sosyal faaliyetler yapılacak, öncelikli tarım alanları olmak üzere meslek edindirme kursları düzenlenecek, toplumsal gelişime destek bakımından aile içi ve bireysel eğitim-danışmanlık hizmetleri verilmesi, İl/İlçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından, mevsimlik ve gezici tarım işçilerinin maddi ihtiyaçları karşılanması, çocuklarının okul kıyafetleri, kırtasiye vb. gereksinimleri giderilmesi, Mevsimlik gezici tarım işçisi olarak çalışan ailelerin çocuklarının izlenebilmesi için e-okııl sistemi öğrenci genel bilgileri ekranında oluşturulacak bölüme okul yönetimince öğrenci bilgileri düzenli olarak sisteme işlenmesi, • Mevsimlik gezici tarım işçisi çocuklarına yönelik yürütülen çalışmalar altışar aylık dönemler (haziran-aralık) halinde raporlanarak Bakanlığımıza gönderilmesi talimatları verilmiştir. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 5. Mevsimlik tarım işçilerinin çalışma ve yaşam şartları iyileştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 5.1 İŞKUR tarafından mevsimlik gezici tarım işçilerine mesleki ve beceri eğitim programları uygulanarak hedef illere yerleşme imkânları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, KOSGEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli e) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mevsimlik gezici tarım işçilerinin geçici olarak ikamet ettikleri hedef illerde, sürekli istihdama erişim imkânlarını geliştirmek üzere, yerel işgücü talepleri dikkate alınarak eğitim programları uygulanacaktır. Böylece mesleki nitelikleri geliştirilen, anılan grupların, zorunlu olarak sürekli göç etmesi gerekliliği ortadan kaldırılacak, tarım sektöründeki dönüşüme uygun olarak farklı sektörlerde istihdam edilmeleri sağlanacaktır. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü

174 175

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 1. MEVCUT DURUM

Tekstil ve hazır giyim sektörü dünyada üretim sürecinde yaratılan katma değer ve ihracat gelirleri içindeki yüksek payı nedeniyle ekonomik kalkınma sürecindeki birçok ülke için önemli sektörlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Sektör, ülkemizde de üretim, ihracat ve istihdam içinde önemli bir paya sahiptir. Sektörünün ekonomiye en büyük katkısının, artan ihracat potansiyeli sayesinde ülkeye döviz kazandırması olduğu söylenebilir. Tekstil ve hazır giyim sektörü beraberce ülkemiz GSYH’nin yüzde 10’unu sağlamaktadır. Özellikle ihracat odaklı bir sektör olması nedeniyle dünya ticaretindeki gelişmeler sektörü yakından etkilemektedir. Türkiye’nin tekstil ve hammaddeleri ihracatı, 2014 yılında 2013 yılına kıyasla yüzde 6’lık bir artışla 8,9 milyar dolara yükselmiştir. Yine aynı dönemde, sektörün genel ihracattaki payı yüzde 5,6’ya ve sanayi ürünleri ihracatındaki payı yüzde 7,2’ye yükselmiştir (Kaynak: İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri (İTKİB), Ocak 2015). 2015-2017 Orta Vadeli Programında da “Başta makine ve otomotiv olmak üzere, demir-çelik, tekstil, hazır giyim ve konfeksiyon, elektrik ve elektronik ile kimyevi maddeler ihracat stratejimizin lokomotif sektörleri olmaya devam edecektir.” ifadesine yer verilerek sektörün önemi vurgulanmıştır. 2014 yılında, en fazla tekstil ve hammaddeleri ihracatı yaklaşık 4.1 milyar dolar ile AB ülkelerine yapılmıştır. Bu oran sektörün toplam ihracatının yüzde 45,8’ini oluşturmaktadır. 2014 yılı için ihracat yapılan ikinci grup ise, yüzde 16,9 ile Eski Doğu Bloku ülkeleridir.

Tablo: Türkiye’nin En Fazla İhracat Yaptığı ÜlkelerÜlkeler 2013 2014 Değişim

(2013-2014)(%)

Toplam İçindeki

Pay (%)Almanya 13.696.842.428 15.156.028.213 10,7 9,6Irak 11.948.905.271 10.896.202.645 8,8 6,9İngiltere 8.785.124.346 9.914.028.188 12,9 6,3İtalya 6.718.355.101 7.144.642.175 6,3 4,5Fransa 6.376.703.538 6.466.707.833 1,4 4,1ABD 5.640.246.710 6.345.063.908 12,5 4,0Rusya Federasyonu 6.964.209.480 5.945.712.565 -14,6 3,8İspanya 4.334.195.627 4.763.139.962 9,9 3,0BAE 4.965.629.586 4.662.880.768 9,9 3,0İran 4.192.511.353 3.888.292.120 -7,3 2,5Hollanda 3.538.042.780 3.460.302.666 -2,2 2,2Misir 3.200.362.079 3.300.940.321 3,1 2,1İsviçre 1.014.522.681 3.207.777.880 216,2 2,0Suudi Arabistan 3.191.481.626 3.048.131.322 -4,5 1,9

Romanya 2.616.312.509 3.008.858.012 15,0 1,9İsrail 2.649.663.186 2.950.252.758 11,3 1,9Belçika 2.573.804.149 2.940.313.007 14,2 1,9Azerbaycan 2.960.370.840 2.876.116.503 -2,8 1,8Çin 3.600.865.335 2.861.985.605 -20,5 1,8Polonya 2.058.857.356 2.402.762.337 16,7 1,5İlk 20 Ülke Toplami 101.027.005.981 105.240.138.788 4,2 66,7Türkiye Genel İhracat 151.802.637.087 157.715.040.403 3,9 100,0İlk 20 Ülke Payi (%) 66,6 66,7

KAYNAK: İTKİB, 2014

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Küresel rekabet açısından değerlendirildiğinde ise, Çin hem tekstil ve hem de hazır giyim ihracatında en büyük üretici ve ihracatçı konumunda bulunmaktadır. Bu sektörlerde dünyanın ikinci büyük tedarikçisi AB ülkeleri ise; üretimlerini Çin, Türkiye, Bangladeş, Hindistan gibi büyük üretici ülkelere yaptırarak aynı zamanda en büyük alıcı konumunu sürdürmektedirler. AB ülkelerinin ardından tekstil ve hazır giyim toplam ihracatında Hindistan gelmektedir. Çin’in üretim gücünün etkisinde olan tekstilin küresel yapısında Türkiye lehine gelişmeler de yaşanmaktadır. 2009 küresel krizinden tüm sektörler gibi olumsuz etkilense de Türk tekstil ve hazır giyim sektörleri, alıcıların stoksuz çalışması ve küçük alımlara yönelmesi sebebiyle hızlı teslimat avantajını kullanmış, Uzakdoğu’nun müşterilerini Türkiye’ye çekmeyi başarmıştır. Türkiye ekonomisi içinde çok güçlü ileri ve geri bağlantıları olan bu sektördeki gelişmeler tüm ekonomiyi etkileyebilmektedir. Rakip ülkelerin sektörlere tanıdığı katkılar göz önünde bulundurulduğunda, küresel rekabet gücünün sürdürülmesi dönem arz etmektedir. Tekstil sektörünün istihdam yapısı açısından değerlendirilmesinde ise göze çarpan ilk durum, geçmişte emek yoğun bir sektör olan tekstil sektörünün, son yıllarda yaşanan teknolojik gelişme ve değişmelerin etkisiyle teknoloji/sermaye yoğun bir sektör olma yolunda ilerlemekte olduğudur. Özellikle son yıllarda, Türk tekstilcilerinin ucuz işgücünden yararlanmak için Bulgaristan gibi ülkelere yatırımlarını kaydırdıkları görülmektedir. Önceleri küçük ölçekli firmalarla başlayan bu süreç, büyük holdinglerin de yatırımlarını diğer ülkelere kaydırmalarıyla devam etmiştir. Örneğin, Bulgaristan’da 1000’e yakın Türk şirketi faaliyet göstermektedir. Ülkeye, tekstil ve konfeksiyon yatırımı konusunda başvuru sayısının oldukça yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Bunlara ilaveten, tekstil ve konfeksiyon sektörü, ülkemiz gibi yoğun genç nüfusa sahip ülkelerde önemli bir istihdam kaynağı olma özelliğini halen korumaktadır.

Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü

176 177

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 Kadın istihdamı desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, KOSGEB, ASPB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR 2015 Ocak-Mart sonu itibarıyla 72.453’ü kadın olmak üzere toplam 248.623 kişiyi işe yerleştirmiştir. İŞKUR’un 2013-2017 Stratejik Planındaki amaçlarından biri 2017 yılı sonuna kadar özel sektörde işe yerleştirilenler içinde kadınların oranını yüzde 35’e çıkarmaktır. Bu doğrultuda; 2014/1 sayılı Özel Politika ve Uygulamaların Geliştirilmesine İlişkin Genelge kapsamında kadınlara ve diğer dezavantajlı grupların Kurum hizmetlerinden daha etkin yararlanması amaçlanmıştır. Bununla birlikte 2010/14 Sayılı Başbakanlık Genelgesinin 8 inci maddesine istinaden İİMEK’lerde Kadın sivil toplum kuruluşlarının katılımı zorunlu kılınarak İl Müdürlükleri bu yönde talimatlandırılmıştır. Yine aynı Genelgeye istinaden İİMEK’in kadın istihdamı için ön plana çıkan sektörlere yönelik mesleki beceri eğitimlerine ağırlık vermesi sağlanmaya çalışılmaktadır. Ayrıca 2014 yılında İŞKUR tarafından uygulanan TYP’nin Genelgesinde yapılan değişiklikle Kadınlar, engelliler, eski hükümlüler, 35 yaş üstü bireyler, Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralananlar TYP’den öncelikli olarak yararlandırılmaya başlanmıştır. Öyle ki; başvurular arasındaki söz konusu dezavantajlı gruplar programa alınmadan, diğer kişiler programa dahil edilememektedir. 2015 Ocak-Mart sonu itibarıyla 10.313’ü kadın olmak üzere 22.698 kişi TYP’den faydalanmıştır. SGK tarafından yayımlanan 2015 Ocak ayı İstatistik Bültenine göre Tekstil Ürünleri İmalatında toplamda 17.258 işyeri bulunmaktadır. Bu işyerlerinde çalışan 437.541 kişiden 124.473’ü kadındır. Giyim Eşyaları İmalatında toplamda 33.930 işyeri bulunmaktadır. Bu işyerlerinde çalışan 492.246 kişiden 243.707’si kadındır. Ayrıca Deri ile ilgili Ürünlerin İmalatında toplamda 6.653 işyeri bulunmaktadır. Bu işyerlerinde çalışan 63.503 kişiden 12.717’si kadındır. ÇSGB tarafından yürütülen İstihdam Teşviklerinin Etki Analizi Projesine İŞKUR tarafından gereken destek sağlanmaktadır. 6111 sayılı kanun ile belirlenen İşsizlik Sigortası Fonu tarafından finanse edilen teşvikler verilmeye devam etmektedir. ÇSGB tarafından yürütülen İstihdam Teşviklerinin Etki Analizi Projesine İŞKUR tarafından gereken destek sağlanmaktadır. 6111 sayılı kanun ile belirlenen İşsizlik Sigortası Fonu tarafından finanse edilen teşvikler verilmeye devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 1.2 Genç istihdamı desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluş: Maliye Bakanlığı, SGK, KOSGEB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Halihazırda mevcut olan sigorta prim teşvikleri kapsamında genç istihdamının artırılması yönünde çalışmalar devam etmektedir. İşverenlerin ihtiyaç duyduğu deneyimli ve nitelikli işgücü açığını karşılamak için 23 Nisan 2015 tarih ve 29335 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 6645 sayılı “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 24 üncü maddesi ve 4447 sayılı Kanun’un Geçici 15 inci maddesiyle yeni teşvikler ile ‘’Aktif İşgücü Programları” kapsamında yürütülen “İşbaşı Eğitim Programlarıyla” ilgili düzenlemeler yapılmıştır. 31.12.2016 tarihine kadar başlatılan işbaşı eğitim programlarını tamamlayanlardan 18 yaşından büyük, 29 yaşından küçük olan kişilerin; programın bitiminden sonra en geç 3 ay içerisinde programı tamamladıkları meslek alanında istihdam edilmesi halinde; • İmalat sanayi sektöründe 42 ay, diğer sektörlerde 30 ay boyunca sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır. • 30.06.2015 tarihine kadar başlayan işbaşı eğitim programlarının katılımcıları için bu süreler 6 ay artırımlı uygulanacaktır. • Bu kapsama girmeyenler ise kişinin cinsiyetine ve belge durumuna göre 6 ile 30 ay arasında teşvikten faydalanacaktır. Ayrıca İşbaşı eğitimlerine katılan kursiyerler için günlük 38,48 TL harçlık verilecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 2. Sektördeki nitelikli işgücü talebi karşılanacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Meslek standartlarının belirlenmesi sürdürülerek sınav ve belgelendirme süreçlerine işlerlik kazandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK - Meslek Standartları Dairesi Başkanlığı, Sınav ve Belgelendirme Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluş: Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları

Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü

178 179

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tekstil sektöründe 61 meslek standardının çalışması 2013 yılı sonu itibarıyla tamamlanmış olup Ocak-Mayıs 2015 döneminde yeni bir meslek standardı çalışma yapılmamıştır. Bununla birlikte 2010 yılında yürürlüğe giren giren 5 ulusal meslek standardı için revizyon çalışmaları başlatılmıştır. Tekstil ve hazır giyim sektöründe toplam 31 meslekte sınav ve belgelendirme yapılmaktadır. Ocak-Mayıs 2015 tarihlerinde eklenen ulusal yeterlilik bulunmamaktadır. Bu sektörde akredite belgelendirme kuruluşları aşağıda sunulmuştur; • İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği• Bursa Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği• Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası İktisadi İşletmesi• İTKİB Eğitim Araştırma ve Danışmanlık Hizmetleri Destek A.Ş. Ocak-Mayıs 2015 dönminde MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirmeler neticesinde başarılı olan 3 kişiye MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 Mesleki ve teknik eğitimde piyasa aktörleri ile eğitim kurumlarının etkin işbirliği sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluş: İŞKUR, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MEB’e bağlı mesleki ve teknik ortaöğretim okullarında 52 alan 204 dalda eğitim öğretim yapılmaktadır. Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarında uygulamaya konulan çerçeve öğretim programları değişen ve gelişen teknolojiler doğrultusunda, iş piyasası ihtiyaçları, ulusal ve uluslararası standartlar ile ulusal mesleki yeterlilikler ve ulusal meslek standartları doğrultusunda Bakanlığımız, sektör ve üniversite temsilcilerinin katılımı ile güncellenmekte, ihtiyaç duyulan yeni öğretim programları ise geliştirilmektedir. Ayrıca program geliştirme sektör komitelerince hazırlanan öğretim programları incelenmektedir. Mesleki ve teknik eğitim ile ilgili uygulamaları paydaşlarla birlikte değerlendirmek amacıyla ilki Şubat 2013 de düzenlenen ve bugüne kadar Denizcilik, Havacılık, Turizm, Elektrik-Elektronik ve Makine Sektörleri ile birlikte düzenlenmektedir. Bu toplantılarda kamu, üniversite, sivil teşkilat ve meslek mensubu kişilerce; Sektöre ve üniversiteye hazırlanan öğrencilerimizden beklenen mesleki beceriler ve beklentiler ile diğer yaşanan gelişmeler ve değişiklikler hakkında genel değerlendirmeler, sorunlar ve çözüm önerileri dile getirilmekte

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ olup toplantı sırasında değerlendirilen konular önem ve öncelik sırasına göre raporlanmaktadır. Üst düzey politika belirleyen katılımcı grup tarafından günün şartlarına göre sektörün durumu değerlendirilmekte, bilgilendirme, ortak çalışma alanlarının belirlenmesi ve tespit edilen sorunlara çözüm önerilerin geliştirildiği toplantıya ait rapor katılımcılar ile elektronik ortamda paylaşılmakta, politika belirlerken dikkate alacakları bir doküman olarak hizmetlerine sunulmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.3 Çalışanlara eğitim düzenleyen işverenlerin eğitim faaliyetleri devlet tarafından desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, Maliye Bakanlığı, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MEB, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı, 1343 yaygın eğitim kurumunda Mayıs 2015 itibarıyla 2295 çeşit, farklı seviye ve sürede genel/mesleki kurs programı bulunmaktadır. Bu kurslar içinde, Tekstil Teknolojisi alanında Ocak-Mart 2015 tarihleri arasında 285 adet kurs programı açılmış olup, bu kurslara katılarak belge almaya hak kazanan kursiyer sayısı 6.051’dir. 2015 yılı Nisan ayında da 6 tane çalışanların mesleki eğitim kursu düzenlenmiş olup 169 kişi bu kurslara katılmıştır. İŞKUR olarak çalışanlara yönelik mesleki eğitim talebi işverenlerden geldiğinde bu değerlendirilip işbirliği kapsamında kurs düzenlenebilmektedir. Çalışanlara yönelik düzenlenen mesleki eğitim kursları için herhangi bir ödeme yapılmamakta sadece kurs için gerekli olan eğitici gideri yükleniciye ödenebilir.kurs sonunda kurs bitirme belgesi veya sertifika verilmektedir.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.4 Sektöre yönelik eğitim kurumlarının müfredatları, sektör temsilcisi kurumların katkıları, ayrıca ulusal meslek standartları baz alınarak periyodik olarak güncellenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MYK, YÖK, KOSGEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında

Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü

180 181

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ uygulamaya konulan çerçeve öğretim programları ve modüler öğretim materyalleri değişen ve gelişen teknolojiler doğrultusunda Bakanlığımız, sektör ve üniversite temsilcilerinin katılımlarıyla geliştirilmekte ve güncellenmektedir. Bu çalışmalar sonucunda uygulamada olan 62 alan 226 dal güncellenerek 52 alan 204 dala düşürülmüş olup 2015-2016 eğitim öğretim yılından itibaren 10 uncu sınıflardan başlamak üzere kademeli olarak uygulamaya konulacaktır. Çerçeve öğretim programlarındaki değişiklere göre mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının atölye ve laboratuvar standartları belirlenmektedir. Bu çalışma içinde 20 atölye (giyim üretim teknolojisi), 20 atölye ve 4 laboratuvara ait (tekstil teknolojisi) alanları için standart donatım listeleri hazırlanmıştır. Güncellenen donatım listeleri doğrultusunda da her iki alan ve dalları için atölye ve laboratuvar standart mimari projeleri çizdirilmiştir. Güncelleme çalışmaları her program güncellemesinden sonra periyodik olarak yapılacaktır. Buna göre okulların teknik altyapısının yenilenmesi için bütçe imkanları çerçevesinde Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından ödenek gönderilmekte ve/veya sektör katkıları da ayrıca sağlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.5 Sektörde katma değeri yüksek üretim gerçekleştirilmesine yönelik olarak nitelikli istihdam kapasitesi artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Daire Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, KOSGEB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 Haziran ayı sonu itibarıyla sektöre yönelik olarak mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğitim programları artırılarak sürdürülmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.6 Sektörün işgücü envanteri iller bazında çıkarılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 İşgücü Piyasası Araştırması’nın saha çalışması 16.03.2015 tarihi itibarıyla başlamış olup 30.05.2015 tarihinde tamamlanmıştır. 75 ilde

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ tamsayım 6 ilde örneklem yöntemi ile yürütülecek çalışmada Türkiye genelinde 121.813’ü 10+ istihdamlı ve 10.211’i 2-9 istihdamlı işyerleri olmak üzere toplam 132.024 işyeri ziyaret edilecektir. Araştırmanın saha çalışmasının tamamlanmasının ardından tüm iller ve Türkiye geneli için sektörel bazda işgücü piyasası analizi raporu hazırlanacaktır. Bu sektörler içerisinde de İmalat sektörü alt kırılımındada tekstil sektörü ile ilgili veriler derlenecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 3. Kayıt dışı istihdam azaltılacaktır. Tedbir No ve Adı: 3.1 Kayıtlı istihdama yönelik toplumsal farkındalık artırma çalışmaları gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Pirimleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kayıt dışı istihdamla mücadele alanındaki toplum geneline yaygın farkındalık artırma faaliyetleri devam etmektedir. Kayıtlı istihdamlın teşvik edilmesi için Edirne, Muğla, Manisa, Çorum, Bolu, Sivas, Malatya ve Konya illerinde yerel basın mensupları ile bir araya gelip, sosyal güvenliğin önemi ve kayıt dışı çalışmanın olumsuz yönleri konularında seminer verilerek farkındalık artırma çalışmaları yapılmıştır. Yine aynı şekilde gidilen illerde toplumun kanaat önderi olan muhtarlara kayıtlı çalışmanın önemi konusunda seminerler verilmiş, kendilerine konuyla ilgili broşürler ve kitapçıklar dağıtılmıştır.

Kayıt dışı istihdamla mücadelenin temel strateji alanlarından biri olan bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri kapsamında Kurumumuz tarafından gerek tüm sektörlere yönelik gerekse de bazı sektörler özelinde çok sayıda eylem gerçekleştirilmiş olmakla beraber bu faaliyetlere aralıksız devam edilmektedir. Daha önce Kurumumuz bünyesinde yürütülen KİT-UP I kapsamında yürütülen toplumsal farkındalık artırma faaliyetlerinin devamı niteliğindeki faaliyetlere KİT-UP II Projesi kapsamında da devam edilmektedir. Örneğin bu Proje kapsamında 2015 yılı içerisinde; - Kayıt dışı istihdamla ilgili farkındalık oluşturmak amacıyla Kamu Spotu, sinema salonu reklamı ve radyo reklamı hazırlanması faaliyetleri başlatılmış olup değerlendirme aşamasına gelinmiştir. - Ayrıca Türkiye genelinde üniversitelerde öğrencilere sosyal güvenlik bilincinin kazandırılması amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlenmiş olup yeni eğitim öğretim yılının başlamasıyla birlikte ilk ve ortaöğretim öğrencilerine yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri düzenlenecektir. - Yine Köy/mahalle muhtarları ve imamlarına yönelik kayıt dışı istihdam ve sosyal güvenliğin önemi konusunda bilinçlendirme faaliyetlerine başlanmış olup önümüzdeki yıl içerisinde bu faaliyetlerin yürütülmesine devam edilecektir.

Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü

182 183

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ - Ayrıca bizzat tekstil sektörüne yönelik olarak, KİT-UP II Projesi kapsamında belirlenecek bir veya iki bölgede (tekstil yoğun bölgeler) alan araştırması yapılması için anket soru kağıdı düzenlenmiş, pilot çalışmalar başlatılmış olup alan deneyimleri sonucunda anket soru kağıdına son hali verilerek tekstil sektörüne yönelik çalışma tamamlanacak ve raporlanacaktır.

Sektör özelinde yapılacak faaliyetler hakkında faaliyetler gerçekleştikçe gerekli paylaşımlar yapılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.2 Denetimlerin etkinliği artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Pirimleri Genel Müdürlüğü, Kayıtdışı İstihdamla Mücadele Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu alana ilişkin olarak 2014 yılı içerisinde; meslek kodlarının Aylık Prim ve Hizmet Belgelerine girildiği sistem aracılığıylaavukat, doktor, öğretmen, sağlık personeli, mimar, mühendis muhasebeciler, mali müşavirler gibi kalifiye mesleklere ilişkin istatistikler dönemsel olarak çekilerek analizler yapılmış ve düşük ücret bildirildiği tespit edilen mesleklere ilişkin bilgilendirme yazıları yazılmıştır. Ayrıca KİT-UP II Projesinin mal alımı bileşeni kapsamında, Kurumumuz işlemlerinin Sosyal Güvenlik Merkezi olmayan yerlerde de yapılabilmesi için 35 adet mobil sosyal güvenlik aracının alımı gerçekleştirilmiştir. 2015 yılı içerisinde ise;1- Kurumda görev yapan Sosyal Güvenlik Denetmenleri’ nin iş ve işlemlerinin tüm süreçlerinin takip edilebileceği bir otomasyon programın hazırlanması çalışmaları yapılacaktır. 2- Belirlenecek sektörlerde prime esas kazanca karine teşkil edecek ücret skalalarının belirlenerek bilgilendirme, rehberlik ve gerekirse denetim sürecinin başlatılması planlanmaktadır. 3- Sahte sigortalı ve işyeri tespitine dönük takip programı hazırlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 3.3 İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın işçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB – Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşın Çalışmaları: İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın işçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesi hususunda yönetmelik değişikliği için SGK Kayıt Dışı Istihdamla Mücadele Daire Başkanlığı çalışmalara başlamıştır. Taslak önümüzdeki dönemde Bakanlığımız, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı ile paylaşılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 4. Sektörde iş sağlığı ve güvenliği bilinci yerleştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 4.1 İş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyan, düşük iş kazası ve meslek hastalığı sayılarına sahip işverenlerin iş kazası ve meslek hastalığı primi işsizlik sigortası fonundan karşılanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, SGK, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 23.04.2015 tarih ve 29335 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 4447 sayılı “İşsizlik Sigortası Kanunu”na aşağıda yer alan madde eklenerek söz konusu eylem gerçekleştirilmiştir.“Ek Madde 4 – (Ek: 4/4/2015-6645/25 md.) 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle yüzde 1 olarak alınır. Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi hâlinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilir. İşverenler bu fıkrada öngörülen şartları tekrar sağlamaları ve talepleri hâlinde bu teşvikten yeniden yararlanır. Türkiye genelinde birden fazla tescilli çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri bulunan işverenin 31.5.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalıştırılan toplam çalışan sayısı esas alınır. Bu maddeye göre teşvikten yararlanan işverenlerden birinci fıkrada belirtilen iş kazalarını

Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü

184 185

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ bildirmeyenler, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primleri yasal faizi ile birlikte geri öderler ve bu teşvikten beş yıl süre ile yasaklanırlar. Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması hâlinde, şirket ortaklarının tamamı hakkında; sermaye şirketi olması hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları hâlinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.” e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı. Tedbir No ve Adı: 4.2 Sektöre yönelik iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık ve rehberlik hizmetleri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: “İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin İyileştirilmesi Projesi (İSGİP)” kapsamında öncelikli olarak belirlenen 5 sektörden biri olan Tekstil sektörüne yönelik iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık ve rehberlik hizmetleri geliştirilecektir. Proje kapsamında İş Sağlığı ve Güvenliği-Yönetim Sistemi (İSG-YS) rehberleri hazırlanacaktır. Sektörden 5 işletmeye en az 15’er günlük saha ziyaretleri ile İSG-YS geliştirilecek, ayrıca yönetim sistemlerinin yaygınlaştırılması için 15’er işletmeye en az 5’er günlük danışmanlık ve çalışma ziyaretleri yapılacaktır. Geliştirilen tüm bu çıktıların ülke geneline yaygınlaştırılmasını sağlamak için e-öğrenme portalı, broşür, basın dokümanları ve kamu spotu gibi kaynak ve dokümanların oluşturması planlanmaktadır. Söz konusu Proje’nin ihalesi 2015 Haziran ayında gerçekleştirilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 5. Kümelenme politikaları planlı bir biçimde hayata geçirilecektir. Tedbir No ve Adı: 5.1 Uygun bölgeler belirlenerek gerekli altyapı yatırımları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Ajansları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İlgili kurum ve kuruluşlardan tekstil ihtisas organize sanayi bölgesi kurulması yönünde bir talep gelmesi halinde Bakanlığımızca değerlendirmeye alınacaktır. Mevcut durumda 1- Diyarbakır Tekstil İhtisas OSB (Yer seçimi aşamasında) 2- Kilis Polateli Tekstil İhtisas OSB (Yer seçimi aşamasında) 3- K.Maraş Tekstil İhtisas OSB (Yer Seçimi tamamlanarak alan kesinleştirilmişir.) e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.2 Kümelenme politikaları, firmalara avantaj sağlayacak şekilde düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, İŞKUR, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kümelenme Destek Programı’nın genel hedefi, Ulusal Sanayi Strateji Belgesi’nin çizdiği çerçeve kapsamında, Türk Sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilmesine ve ağırlıklı olarak yüksek teknolojili ürünleri üreten, nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir yapıya dönüştürülmesine katkıda bulunmaktır. Program, yukarıda ifade edilen genel hedefe katkı sağlayacak, kümelenme teşebbüslerinin başlatılması, etkin ve sürdürülebilir bir şekilde ilerletilmesi için gerekli iş ve işbirliği ortamının oluşturulmasını amaçlamaktadır. Bu çerçevede, Program’ın özel amaçları aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır: - Kümelenme birlikteliğinin sürdürülebilir bir şekilde koordinasyonunu ve geliştirilmesini sağlayacak yapıların kurulması ve bu tür yapıların küme koordinasyon kapasitelerinin arttırılması,

Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü

186 187

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ - Kümelenme birlikteliğinin kurumsal (üniversite, özel sektör, kamu kurumları) kapsayıcılığının genişletilmesi, - Küme aktörleri (üniversite, özel sektör, kamu kurumları) arasındaki işbirliği seviyesinin güçlendirilmesi. Kümelenme Destek Programı kapsamında Bakanlıkça hibe şeklinde sağlanacak mali destek, 5 yıl için 25 milyon TL’dir. Başvuru kuralları 15.09.2012 tarihli ve 28412 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kümelenme Destek Programı Yönetmeliği çerçevesinde belirlenmiştir. BSTB tarafından yürütülen Kümelenme Destek Programının ikinci çağrısı 10.07.2015 tarihinde sona ermiştir. Programın ikinci çağrısına tekstil sektöründen başvuru yapılmış olup, söz konusu başvuru Bakanlıkça değerlendirmeye alınacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Tedbir No ve Adı: 5.3 İhtisas organize sanayi bölgelerine işgücünün ulaşımı ve/veya taşınması avantajlı hale getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İhtisas organize sanayi bölgelerinde yer alan firmalara çeşitli muafiyeteler ve teşvikler verilmektedir. Bu kapsamda muafiyet ve teşviklerin verilmesine devam edilecektir. Bakanlığımızca OSB’lerde Yer Alan Firmalara Verilen Teşvikler: 1- İnşaatın bitim tarihini takip eden Bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile emlak vergisi2- Bina inşaat ve yapı kullanma izni harçları3- Tevhit ve ifraz işlem harçları4- Merkezi atık su arıtma tesisi işleten bölgelerde yer almaları koşuluyla atıksu bedelidir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 6. Sektörde sosyal sorumluluk standartlarının yaygınlaştırılmasına çalışılacaktır. Tedbir No ve Adı: 6.1 Sosyal sorumluluk standartları konusunda firmalarda eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri yürütülecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB - Eğitim ve Danışmanlık Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Başkanlıkça, ÇSGB’ye 18.03.2015 tarih ve 2653 sayılı yazı ile tedbir konusu standart ve akreditasyonla ilgili kurum/kuruluşların da işbirliği yapılacak kurumlar arasına eklenmesi talep edilmiştir. Bundan sonraki süreçte tedbir ile ilgili kurumlarla irtibata geçilerek, çalışmalar yürütülecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 6.2 Sosyal sorumluluk standartlarına yönelik KOBİ’lere uygulanacak faaliyetler desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB - Eğitim ve Danışmanlık Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: KOSGEB trafından, ulusal akreditasyon ve standardizasyon altyapısından sorumlu kamu kurum/kuruluşlarınca (Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK)/TSE, sosyal sorumluluk standartlarına ilişkin altyapının tamamlanması için TSE ve TÜRKAK’a işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasında yer verilmesi gerektiği belirtilmektedir. Tedbire ilişkin bu düzenemenin yapılması halinde KOSGEB ilgili kurum kuruluşlarla irtibata geçerek, gerekli altyapının tamamlanmasını talep edebilecektir. Gerekli altyapının tamamlanması halinde mevzuatı açısından KOSGEB’in KOBİ’leri desteklenmesinde herhangi bir engel bulunmayacaktır.Bu nedenle eyleme ilişkin herhangi bir faaliyet gerçekleştirilememiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü

188 189

Turizm Sektörü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 1. MEVCUT DURUM

Turizm artan etkisiyle bugün dünya ekonomik büyüklüğünün önemli bir bölümünü oluşturan sektör konumundadır. Turizm sektörü, sağladığı döviz girdisi ve istihdamla ulusal ekonomiler açısından çok önemli bir yere sahiptir. Uzun yıllar ekonomik gelişmenin bir destekleyici sektörü konumunda olan turizm giderek daha çok ülkede ana sektörler arasında yer almaya başlamıştır. Özellikle 2008-2009 yıllarında başlayan ve devam eden ekonomik belirsizlikler, turizmde olumsuz etkilerini önemli ölçüde hissettirmiş olmasına rağmen, 2007 yılında 901 milyon kişi olan uluslararası turist sayısı, 2012 yılında yüzde 14,9’luk bir artışla 1 milyar 35 milyon kişiye ulaşmıştır. Turizm geliri ise 2007 yılında 858 milyar ABD Doları iken 2012 yılında yüzde 25,3 oranında artarak 1 trilyon 75 milyar ABD Doları olmuştur. Bütün ekonomik zorluklara rağmen, 2013 yılında da benzer bir artış görülmesi beklenmekte ve bu artışın yüzde 3 ile yüzde 4 arasında olacağı öngörülmektedir. 2007-2012 döneminde, gelişmekte olan ekonomiler, gelişmiş ekonomilere oranla daha fazla büyüme göstermişlerdir. Turizm gelirinin ve turist sayısının önümüzdeki yıllarda hızla artacağı tahmin edilmektedir. Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC) tarafından 2009-2018 yılları arasında turizm ve seyahat sektörünün yıllık ortalama yüzde 4,4 oranında büyümesi öngörülmekte; küresel milli gelirin yüzde 10,5’ini sektörün oluşturacağı tahmin edilmektedir. Dünya Turizm Örgütü’nün (UNWTO) tahminlerine göre ise 2020 yılında 1 milyar 400 milyon turiste ve 2 trilyon Dolar turizm gelirine ulaşılacaktır. Türkiye turizmde ilk on sırada yer alarak dünya içinde önemli bir yere sahiptir. Dünya turizm pazarında yüzde 2,7, Avrupa turizm pazarında ise yüzde 5,6 paya sahip olan Türkiye UNWTO 2012 yılı verilerine göre, dünya genelinde turist sayısı bakımından 6 ıncı, turizm geliri bakımından 12 inci sırada yer almaktadır. Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Belgesine göreana hedef, 2023 yılında dünyanın en çok turist çeken ve en fazla turizm geliri elde eden ilk 5 ülkesinden biri olmaktır. Türkiye’de iç turizm pazarından 20 milyon kişinin yararlanması hedeflenmektedir. Stratejide belirlenen stratejik çalışmaların tamamlanması durumunda, 2023 yılında 50 milyon turist, 50 milyar dolar dış turizm geliri ve turist başına yaklaşık 1000 dolar harcamaya ulaşılması öngörülmektedir. Bu hedefler turizm sektöründeki mevcut ekonomik büyüklüğün yaklaşık dört katına çıkması anlamına gelmektedir. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesi aynı zamanda bu sektördeki istihdam oranını da önemli ölçüde artıracaktır. Yeni turizm ve istihdam alanlarının geliştirilmesi, bölgesel gelir farklılıklarının giderilmesine katkı sağlayacaktır. Türkiye’de turizm sektörü büyümeye ve ülke ekonomisi içindeki payını artırmaya devam etmektedir. Türkiye’de turizm sektörü, Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) verilerine göre, 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 12,2 büyümüştür. Turizm geliri ise 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 6,2 artarak 34 milyon doları aşmıştır. Söz konusu turizm gelirinin yüzde 80,97’si yabancı ziyaretçilerden, yüzde 18,33’ü ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Ülkemize gelen turist sayısı da artmaya devam etmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verilerini göre, 2013 yılında 34.910.098 milyon turist ülkemize gelirken, 2014 yılında bu sayı 36.837.900 milyon olmuştur.

Turizm Sektörü

190 191

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Turizm sektörünün istihdam açısından taşıdığı potansiyel yüksektir. İstihdamın sektörel büyüme esnekliği turizm sektöründe 0,70’in üzerinde olması bunu açıklar. Turizm sektöründe istihdamın artmasıyla birlikte sektörün istihdam içerisindeki payı da artmaya devam etmektedir. Türkiye Otelciler Federasyonu (TUROFED) verilerine göre, turizmin ülke istihdamındaki payı 2012 yılında yüzde 6,2’ken 2013 yılında bu oran yüzde 6,8’e yükselmiştir. Turizm sektöründe istihdam da son yıllarda artış göstermiş olup 2013 yılında bu artış hızlanmıştır. AKTOB verilerine göre, turizm sektöründe önceki üç yılda yaklaşık 1.2 milyon kişi istihdam edilirken, 2013 yılında bu sayı 1.3 milyona ulaşmıştır. Sektör çalışanlarının yüzde 56’sı yiyecek içecek hizmetlerinde, yüzde 30’u konaklama sektöründe, yüzde 5,7’si seyahat acentelerinde, yüzde 7’si eğlence ve dinlence hizmetlerinde ve yüzde 1,2’si ise havayolu ulaştırmasında istihdam edilmektedir. Onuncu Kalkınma Planına göre, özellikle kültür, sağlık, termal, yayla, dağ turizmi gibi alternatif turizm faaliyetlerinde istihdamın artacaktır. Bununla birlikte otel, restoran, ulaştırma, turizm organizasyonu ve turizm eğitimi konularında doğrudan istihdam ve mobilya ve inşaat gibi yardımcı dallarda dolaylı istihdam artacaktır. Turizm sektöründe yaşanan önemli gelişmelerden birisi de sektörde kayıtlı istihdamın artmasıdır. SGK tarafından açıklanan 2013 yılı Nisan ayı verilerine göre, turizm ile ilgili 5 ana faaliyet kolunda çalışanların sayısı 715 binden 835 bine çıkarak yüzde 17 artış göstermiştir. Bu artışın temel nedeni SGK kapsamına giren firma sayısındaki yükseliştir. Fakat hala sektörde kayıtdışı istihdam yüksek seviyededi ve sektörde 1.3 milyon kişinin istihdam edildiği düşünüldüğünde kayıt dışı çalışan oran yüzde 35’tir.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUM

Politika No ve Adı: 1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecek ve çalışanların istihdam şartları iyileştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 Haftalık çalışma süresi fazla mesai ve denkleştirme yapılması hallerinde 55 saatle sınırlandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde mevzuat çalışmaları başlatılımıştır. Mevzuat çalışmasının öncelikle sosyal taraflarla uzlaşma içerisinde tamamlanması öngörüldüğünden sosyal taraflarlarla ve sektör temsilcileri ile görüşmeler yapılmaktadır. Bu doğrultuda, 05.06.2015 tarihinde günü işveren ve işçi örgütleri, sektör temsilcileri ve Kültür ve Turizm Bakanlığı temsilcileri ile toplantı düzenlenerek görüşler alınmıştır. Sosyal taraflarla uzlaşı sonrasında mevzuat çalışmaları tamamlanacak ve sektöre yönelik haftalık çalışma süresine ilişkin yasal düzenlemeler çıkarılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2 Çalışanların işyerine giriş ve çıkış saatlerini belirlemek üzere turizm işletme belgesine sahip işyerlerine kart sistemi zorunluluğu getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Kültür ve Turizm Bakanlığı - Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, ÇSGB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kültür ve Turizm Bakanlığı, kart sistemi zorunluluğunun sadece turizm işletme belgesine sahip işyerleri için değil tüm turizm tesisleri için geçerli olması gerektiği düşüncesiyle, tedbir maddesinin bu doğrultuda değiştirilmesini teklif etmektedir. Ayrıca, öngörülen düzenlemenin Bakanlık yetkisinde olmadığı düşüncesiyle, tedbir maddesinden sorumlu kuruluşun kendileri değil ÇSGB’nin olmasını önermektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Turizm Sektörü

192 193

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 1.3 Denkleştirme süresi dört ay olarak düzenlenecek, bu süre toplu iş sözleşmeleriyle altı aya kadar artırılabilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde mevzuat çalışmaları başlatılımıştır. Mevzuat çalışmasının öncelikle sosyal taraflarla uzlaşma içerisinde tamamlanması öngörüldüğünden sosyal taraflarlarla ve sektör temsilcileri ile görüşmeler yapılmaktadır. Bu doğrultuda, 05.05.2015 tarihinde işveren ve işçi örgütleri, sektör temsilcileri ve Kültür ve Turizm Bakanlığı temsilcileri ile toplantı düzenlenerek görüşler alınmıştır. Sosyal taraflarla uzlaşı sonrasında mevzuat çalışmaları tamamlanacak ve sektöre yönelik haftalık çalışma süresine ilişkin yasal düzenlemeler çıkarılacaktır. e) Tamamlanma durumu : Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.4 Turizmin yoğun olduğu illerde çocuk bakım hizmetleri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, MEB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ASPB, tedbir maddesine ilişkin çalışma ve önerileri konusunda hiçbir bildirimde bulunmamıştır. e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 2. Sektördeki işgücü niteliği geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 2.1 Tüm konaklama tesislerinin “Tek Belge Sistemi” altında birleştirilmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Kültür ve Turizm Bakanlığı - Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın belgelendirdiği turizm işletmeleri dışında ilgili yerel idare tarafından belgelendirilerek faaliyet gösteren turizm tesisleri de bulunmaktadır. Tedbirin uygulanmasından sorumlu başka kurumların olması nedeniyle tedbirin sadece Bakanlıkları tarafından yapılmasının mevzuata aykırı olduğunu belirtmekte ve tedbirin değiştirilmesini önermektedirler. e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 Turizm sektöründe meslek standardı belirlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Turizm sektöründe 33 meslek standardının çalışması 2013 yılı sonu itibarıyla tamamlanmıştır. 2015 yılının Ocak-Mayıs döneminde ise bir meslek standardı üzerinde çalışmalar sürdürülmüştür. Söz konusu dönemde sektöre yönelik yeni bir meslek standardı hazırlama başvurusu gelmemiştir. Ayrıca, 2009 ve 2010 yıllarında yürürlüğe giren 11 ulusal meslek standardı için revizyon çalışmaları başlatılmıştır. e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

Turizm Sektörü

194 195

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 2.3 Mesleki yeterlilik, ölçme ve değerlendirme süreci hızla tamamlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, MEB, YÖK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Turizm sektöründe toplam 15 meslekte sınav ve belgelendirme yapılmaktadır. İki meslek 2015 yılı Ocak-Mayıs döneminde eklenmiştir. Bu sektörde akredite olmuş ve MYK tarafından yetkilendirilen 6 belgelendirme kuruluşu aşağıda sunulmuştur, söz konusu kuurluşlardan iki tanesi 2015 yılı Ocak-Mayıs döneminde eklenmiştir. • Safir İnsan Kaynakları Danışmanlık, İstihdam ve Belgelendirme Hizmetleri Ltd.Şti.(SABEMER) • Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Mesleki Sınav ve Sertifikasyon Merkezi • Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği Derneği Eğitim ve Tanıtım İktisadi İşletmesi • ALTSO Meslek Standartları ve Yeterlilik Geliştirme Sınav ve Belgelendirme Merkezi • Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Personel Belgelendirme Birimi • Profesyonel Belgelendirme ve Özel Eğitim Hizmetleri Ticaret A.Ş. Ayrıca, 2015 yılı Ocak-Mayıs döneminde MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirmeler neticesinde başarılı olan 14 kişiye MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.4 Sektörde işçi ve işveren talepleri ile işgücü envanterinden elde edilen veriler dikkate alınarak eğitim programları hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, İŞKUR, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MEB’in British Council ile yaptığı işbirliği protokolü doğrultusunda mesleki yabancı dil derslerinde modüllerin yanı sıra okutulmak üzere materyaller hazırlanmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda yiyecek-içecek hizmetleri, konaklama ve seyahat hizmetleri ile eğlence hizmetleri alanlarında hazırlanan mesleki ingilizce eğitim materyalleri Talim ve Terbiye Kurulu inceleme ve onayından sonra uygulanmaya başlanmıştır.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarında uygulanmakta olan öğretim programları sektör ihtiyaç analizinden yola çıkılarak MEB’de görevli uzman ve alan öğretmenleri, sektör temsilcileri, üniversiteden alan uzmanları ve meslek elemanları ile işbirliği içinde hazırlanmaktadır. Öğretim programlarını hazırlama çalışmaları kapsamında yapılan sektör araştırması sonucunda sektörde faaliyet gösteren meslekler saptanmış ve saptanan bu meslekler seviye gruplarına ayrılmıştır. Mesleklere ilişkin olarak saptanan bu yeterlikler, öğretim programları ve modüllerin temel dayanağını ve içeriğini oluşturmuştur. Program geliştirme sürecinin her aşamasında, Türkiye ve dünya ölçeğinde faaliyet gösteren meslek kuruluşlarının temsilcileri, yerli/yabancı uzmanlar ve üniversiteler ile işbirliği yapılmıştır. Sözü edilen kurum/kuruluşların eğitim sorumluları ve meslek elemanlarıyla iletişim kurulmuş, bu kişilerin program çalışmalarına doğrudan katkıları sağlanmıştır. Sektör taraması ve mesleki yeterliklerin belirlenmesi sonucunda, Türkiye genelinde sektörün mevcut ihtiyaçları ve iş gücünden beklentileri tespit edilmiş, bu ihtiyaç ve beklentiler program çalışmalarının dayanağını oluşturmuştur. Öğretim programı, ilgili alan altında yer alan mesleklerde ulusal ve uluslararası düzeyde meslek elemanlarından beklenen yeterliklere ve standartlara uygun olarak hazırlanmıştır. e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.5 Meslek liseleri bünyesinde, sektörün orta ve uzun vadeli yatırım projeksiyonlarının yaratacağı işgücü taleplerine paralel yeni bölümler açılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İİMEK kararları doğrultusunda valiliklerce belirli alan ve dalların açılması/kapatılması teklifleri Genel Müdürlük tarafından değerlendirmiştir. Bu kapsamda 25.05.2015 tarihine kadar Makam Onayı verilen alan/dallar aşağıdaki şekildedir: 1. Eğlence Hizmetleri alanı; 2 farklı okulda Anadolu meslek programında 2 yeni alan açılmıştır. 5 okulda alan Anadolu meslek programında 5 alan kapatılmıştır. 2. Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri alanı; 7 farklı okulda Anadolu meslek programında 7 yeni alan ve 2 farklı okulda Anadolu meslek programında mevcut alanda 3 dal açılmıştır. 3. Konaklama ve Seyahat Hizmetleri alanı; 17 farklı okulda Anadolu meslek programında 7 yeni alan ve 11 farklı okulda Anadolu meslek programında mevcut alanda 15 dal açılmıştır. 3 okulda alan Anadolu meslek programında 3 alan kapatılmıştır. 4. Yiyecek İçecek Hizmetleri alanı; 17 farklı okulda Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında 17 yeni alan ve 30 farklı okulda Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında mevcut alanda 40 dal açılmıştır. 3 farklı okulda Anadolu meslek programında mevcut alanda 5 dal kapatılmıştır. e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

Turizm Sektörü

196 197

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 2.6 Sektöre yönelik işgücü yetiştirme kursları açılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu tedbirin uygulanması için ilgili paydaşlar tarafından hazırlanacak projelerin gerçekleştirilmesi yönünde mevzuat ve bütçe engeli bulunmamaktadır. 2015 yılı Haziran ayı sonu itibarıyla 1020 kişi mesleki eğitim kurslarına 3694 kişi ise işbaşı eğitim programlarına katılmıştır. e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.7 Sezonluk işçilerin sezon sonunda İşsizlik Sigortası Fonu aracılığıyla sektöre yönelik eğitim programları uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu tedbirin uygulanması için ilgili paydaşlar tarafından hazırlanacak projelerin gerçekleştirilmesi önünde mevzuat ve bütçe engeli bulunmamaktadır. Bununla birlikte bu tedbir konusu hedef kitlenin kimler olduğu hususu açık değildir ve İŞKUR olarak tespit edilmesi de mümkün değildir. GTHB ile çalışma yapılacaktır. e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.8 Meslek yüksekokulları ve fakülteler bünyesinde, sektörün orta ve uzun vadeli yatırım projeksiyonlarının yaratacağı işgücü taleplerine paralel yeni bölümler açılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, Kültür ve Turizm Bakanlığı

c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: YÖK, üniversitelerde özel sektörün ihtiyaçlarına cevap verebilecek programların açılmasını teşvik etmekte ve desteklemektedir. Önümüzdeki günlerde, üniversiteler ile yapılacak yazışmalarla varolan mevcut durum daha ayrıntılı bir şekilde ortaya konulacaktır. Ayrıca, ilgili üniversite, işbirliği yapılacak kurumlar ile sektör temsilcilerinin de katılımıyla toplantılar düzenlenecektir. e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 3. Kayıt dışı istihdam ve yabancı kaçak işçilik engellenecektir.

Tedbir No ve Adı: 3.1 İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın işçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İşçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesine ilişkin mevzuat çalışmaları Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı kapsamında SGK bünyesinde devam etmektedir. e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.2 Emsal işçi ücretlerine yönelik çalışmalar yapılarak, kayıt dışı ücret ödenmesi engellenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Konuyla ilgili olarak KİT-UP II Projesi kapsamında farklı sektör ve bölgelerde analizler yapılacaktır. Bu çerçevede turizm sektörüne yönelik de analiz yapılması planlanmakta olup, bu analizlere göre ilerleyen dönemde yapılacak olan çalışmalar planlanacaktır. Ayrıca Turist Rehberleri Birliği ile işbirliği içerisinde kayıt dışı istihdamın ve eksik bildirimin önlenmesi için İzmir, İstanbul, Ankara, Nevşehir ve Antalya illerinde bilgilendirme toplantıları yapılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Turizm Sektörü

198 199

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 3.3 Denetimlerin etkinliği yabacı kaçak işçi çalıştırılması önlenecek biçimde artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Programlı teftiş ve program dışı inceleme ve teftişler kapsamında işyerlerinde tespit edilen izinsiz yabancı çalışan sayısı ve uygulanan idari para cezaları aşağıdaki gibidir: Yabancı Çalıştıran İşyeri Sayısı 58

Çalışan Yabancı Sayısı Kadın 175

Çalışan Yabancı Sayısı Erkek 253

Çalışan Yabancı Sayısı 428

Çalışma İzni Bulunmayan Kadın Yabancı Sayısı 4

Çalışma İzni Bulunmayan Erkek Yabancı Sayısı 10

Çalışma İzni Bulunmayan Toplam Yabancı Sayısı 14

İPC Uygulanan Yabancı Sayısı 0

İPC Miktarı 0

İPC Uygulanan İşyeri Sayısı 0

İPC Miktarı 0

İzni Bulunmayan Bağımsız Çalışan Sayısı 10

İPC Uygulanan Bağımsız Çalışan Sayısı 10

İPC Miktarı 33.193,00 TL

e) Tamamlanma durumu: Devam ediyor.

EKLER

200 201

KOORDİNASYON KURULU

YÜRÜTME KURULU

GENEL KOORDİNATÖR Nurcan ÖNDER (Genel Müdür)

İDARİ KOORDİNATÖR Şeref KAZANCI (Genel Müdür Yardımcısı)

KOORDİNATÖRLEREbru Öztüm TÜMER (Çalışma Uzmanı)Başak BOZDEMİR (Çalışma Uzmanı)Özge ÖZTÜRK (Çalışma Uzmanı)

Eğitim – İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

Hakkı ŞEKERBAY (Çalışma Uzmanı)Yeşim ERGÜN (Çalışma Uzmanı)Mehmet DOĞAN (Çalışma Uzmanı)M. Yavuz GÜNGÖR (Çalışma Uzmanı)

İşgücü Piyasasında Güvence ve Esnekliğin Sağlan-ması

İlyas SIR (Çalışma Uzmanı)Oğuz TEZCAN (Çalışma Uzmanı)Z. Kürşat BABAYİĞİT (Çalışma Uzmanı)Turan TÜRK (Çalışma Uzmanı)

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

Ceren Seda ERDEM (Çalışma Uzmanı)Canan AYDOĞDU (Çalışma Uzmanı)Tuba ÖCAL (Çalışma Uzmanı)Keriman BAYRAKTAR (Çalışma Uzmanı)

İstihdam – Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

Dilek YÜKSEL (Çalışma Uzmanı)Gizem F. ÇETİN EKMEKÇİOĞLU (Çalışma Uzmanı) Pınar YILMAZ (Çalışma Uzmanı)Necla UZ (Çalışma Uzmanı)

Ek-1

Ek-1

TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ

SEKTÖR STRATEJİLERİ

Bilişim SektörüHikmet OKUR (Çalışma Uzmanı)Selin MEYDAN (Çalışma Uzmanı)

Finans SektörüFulya İNCİ DOĞAN (Çalışma Uzmanı)Serhat KARADAĞ (Çalışma Uzmanı)

İnşaat SektörüHande GÜNERİ (Çalışma Uzmanı)Bünyamin AKSOY (Çalışma Uzmanı)

Sağlık SektörüMuharrem GÖZÜKÜÇÜK (Çalışma Uzmanı)Tahir AKBAŞ (Çalışma Uzmanı)

Tarım SektörüAlper AVŞAR (Çalışma Uzmanı)Recep ÜSTÜN (Çalışma Uzmanı)

Tekstil ve Hazır Giyim SektörüFunda İDE (Çalışma Uzmanı)Zeynep DALDAL (Çalışma Uzmanı)

Turizm SektörüBaki ERKEN (Çalışma Uzmanı)Ali BİTMEZ (Çalışma Uzmanı)

Ek-2 Katılımcı Listesi (Kurul Üyeleri)

Konu: Ulusal İstihdam Stratejisi İzleme ve Değerlendirme Kurulu Toplantısı Tarih: 17 Haziran 2015Yer: ÇSGB Reşat Moralı Toplantı Salonu

Adı- Soyadı Unvanı Kurum/Birim e-posta

1 Ahmet ERDEM Müsteşar ÇSGB aerdem@csgb.gov.tr

2 Nurcan ÖNDER Genel Müdür V. ÇSGB/ÇGM nonder@csgb.gov.tr

3 Naim Gürhan KESKİN

Genel Müdür ÇSGB/DİYİHGM naim.keskin@csgb.gov.tr

4 Ömer AYÇİÇEK Başkan ÇSGB/ABMYDB omer.aycicek@ikg.gov.tr

5 Arif ŞİMŞEK Başkan Yardımcısı ÇSGB/İTKB asimsek@csgb.gov.tr

6 Bayram AKBAŞ Başkan MYK bakbas@myk.gov.tr

7 İsmail YILMAZ Genel Müdür Yardımcısı SGK/SPGM iyilmaz12@sgk.gov.tr

8 Mehmet Ali ÖZKAN Genel Müdür Yardımcısı İŞKUR mehmetali.ozkan@iskur.gov.tr

9 Osman YILDIRIM Genel Müdür MEB/MTEGM oyildirim@meb.gov.tr

10 Şaban CENGİZ Genel Müdür V. MEB/ HBÖGM scengiz@gmail.com

11 Bülent TÜRKMEN Başkan V. MEB/İnşaat ve Emlak Dairesi Başkanlığı

bturkmen13@hotmail.com

12 Hülya ÖZTOPRAK YILMAZ

Daire Başkanı BSTB/BTGM hulya.yilmaz@sanayi.gov.tr

13 B.Salim BOZDEMİR Daire Başkanı BSTB/SBGM salim.bozdemir@sanayi.gov.tr

14 Süleyman İSLAMOĞLU

Başkan Yardımcısı KOSGEB suleyman.islamoglu@kosgeb.gov.tr

15 Tacettin GÜNEŞ Genel Müdür ASPB/ATHGM tacettin.gunes@aile.gov.tr

16 İshak ÇİFTÇİ Genel Müdür ASPB/EYHGM ishak.ciftci@aile.gov.tr

17 Temindar AYTEKİN Genel Müdür ASPB/ÇHGM temindar08@yahoo.com

18 Mahmut KARDAŞ Genel Müdür Yardımcısı ASPB/SYGM mahmut.kardas@aile.gov.tr

19 Ali ARSLAN Genel Müdür Hazine Müsteşarlığı/MSİKGM

ali.arslan@hazine.gov.tr

20 Zergül ÖZBİLGİÇ Genel Müdür Yardımcısı Ekonomi Bakanlığı/TUYSGM

ozbilgicz@ekonomi.gov.tr

21 Ali ATLIHAN Genel Müdür KTB/ THGM aatlihan@telifhakki.gov.tr

22 Fevzi PAMUKÇUOĞLU

Genel Müdür Yardımcısı KTB/ YİGM fevzipamukcuoglu@gmail.com

23 Ümit BİNGÖL Genel Müdür Yardımcısı GTHB umitbingoll@hotmail.com

24 Halil İbrahim GÜL Başkan GTHB/EYYD halilibrahimgul@tarim.gov.tr

25 Abdülvahit SÖZÜER Başkan Sağlık Bakanlığı/ SGB

vsozuer@gmail.com

26 M.Bahattin AKÇAY Genel Müdür Yardımcısı Maliye Bakanlığı/GPGM

mbahattin.akcay@maliye.gov.tr

27 Orhan AYDIN Başkan Danışmanı YÖK orhanktu@gmail.com

28 Ahmet ŞAĞAR Müşavir TOBB ahmet.sagar@tobb.org.tr

29 Mehmet Ali KUMBUZOĞLU

Başkan Devlet Personel Başkanlığı

Katılmadı

Ek-2

202 203

Adı- Soyadı Unvanı Kurum/Birim e-posta

30 Kasım ÖZER Genel Müdür ÇSGB/İSGGM Katılmadı

31 Funda KOCABIYIK Genel Müdür MEB/TEGM Katılmadı

32 Gülser USTAOĞLU Genel Müdür ASPB/KSGM Katılmadı

33 Mustafa DURMUŞ Başkan ASPB/EYDB Katılmadı

34 Yılmaz ILGIN Genel Müdür Kalkınma Bakanlığı/ YPİDGM

Katılmadı

Ek-2

Ek-3

EK-3: Katılımcı Listesi (Kurul Üyeleri Dışında)

Adı- Soyadı Unvanı Kurum/Birim e-posta

1 Mehmet Selim BAĞLI

Müsteşar Yardımcısı ÇSGB mehmet.bagli@csgb.gov.tr

2 Şeref KAZANCI Genel Müdür Yardımcısı ÇSGB/ ÇGM skazanci@csgb.gov.tr

3 Lütfi İNCİROĞLU Genel Müdür Yardımcısı ÇSGB/ ÇGM linciroglu@csgb.gov.tr

4 Sadettin AKYIL Genel Müdür Yardımcısı ÇSGB/ ÇGM sakyil@csgb.gov.tr

5 Sinan TEMUR Daire Başkanı İŞKUR sinan.temur@iskur.gov.tr

6 Mehmet ASLAN Daire Başkanı İŞKUR mehmet.aslan@iskur.gov.tr

7 Abdullah TAŞALTIN

Daire Başkanı İŞKUR abdullah.tasaltin@iskur.gov.tr

8 Hakan ÖZER İstihdam Uzmanı İŞKUR/SGDB hakan.ozer@iskur.gov.tr

9 Gülcan KAÇAN İş Baş Müfettişi ÇSGB/İTKB gkacan@csgb.gov.tr

10 Uğur YAZICI İş Başmüfettişi ÇSGB/İTKB uyazici@csgb.gov.tr

11 Oktay KIRIKOĞLU İş Başmüfettişi ÇSGB/İTKB okirikoglu@csgb.gov.tr

12 Onur BATUMAN İş Başmüfettişi ÇSGB/İTKB obatuman@csgb.gov.tr

13 M.İlkan ÖZER İş Başmüfettişi ÇSGB/İTKB miozer@csgb.gov.tr

14 Yakup SÜNGÜ Daire Başkanı SGK ysungu@hotmail.com

15 Hanife ÖZER Daire Başkanı DPB hozer@dpb.gov.tr

16 Çetin KOCABAŞ Devlet Personel Uzmanı DPB ckocabas@dpb.gov.tr

17 Mihriban TAĞ Devlet Personel Uzman DPB mtag@dpbgov.tr

18 İbrahim Nail BURAL

Daire Başkanı MEB/ HBÖGM inbural@meb.gov.tr

19 Fatih BAŞAK Daire Başkanı MEB/ TEGM fbasak@meb.gov.tr

20 Zuhal MERT Öğretmen MEB zuhalozturk@hotmail.com

21 Dilek AYDOSLU Eğitim Uzmanı MEB/HBÖGM daydoslu@meb.gov.tr

22 Şevket ALP Eğitim Uzmanı MEB/HBÖGM salp@meb.gov.tr

23 Kazım AYHAN Eğitim Uzmanı MEB/ HBÖGM kazimayhan@meb.gov.tr

24 Zehra ADIYAMAN Eğitim Uzmanı MEB/MTEGM zadiyaman@meb.gov.tr

25 Cihan

DEMİRKÖPRÜLÜ

Uzman BSTB cihan.demirkoprulu@sanayi.gov.tr

26 Hakan BAL Sanayi ve Teknoloji Uzmanı

BSTB/BTGM hakan.bal@sanayi.gov.tr

27 Hasan GÜNER Müdür KOSGEB hasan.guner@kosgeb.gov.tr

28 M.Alper BATUR Daire Başkanı Hazine

Müsteşarlığı

alper.batur@hazine.gov.tr

29 Veysel ERGENÇ Hazine Uzmanı Hazine

Müsteşarlığı

veysel.ergenc@hazine.gov.tr

30 Gökhan İPKİN Hazine Uzmanı Hazine

Müsteşarlığı

gokhan.ipkin@hazine.gov.tr

31 Orhan

HARMANDAR

Dış Ticaret Uzmanı Ekonomi

Bakanlığı

harmandaro@ekonomi.gov.tr

32 Ersin KAYA Daire Başkanı ASPB/SYGM ersin.kaya@aile.gov.tr

33 Güler ÖZDOĞAN Daire Başkanı ASPB/KSGM guler.ozdogan@aile.gov.tr

Ek-3

Ek-2

204 205

Adı- Soyadı Unvanı Kurum/Birim e-posta

34 Fethullah HAKSÖYLER

Daire Başkanı ASPB fethullah.haksoyler@aile.gov.tr

35 Pınar BÜYÜKKAYAER

Daire Başkanı ASPB pinar.buyukkayaer@aile.gov.tr

36 Zeynep HAN AKIN Daire Başkan V. ASPB/ATHGM zeynep.han@aile.gov.tr

37 Zübeyde KARAGÖZ

Uzman ASPB/ KSGM zubeyde.polatsay@aile.gov.tr

38 Nazlıhan ÖZGENÇ Uzman ASPB nazlihan.ozgenc@aile.gov.tr

39 Mücahid ÜSTE Kontrolor KTB/ YİÇM mucahid.uste@kulturturizm.gov.tr

40 Fatoş ALTUNÇ Uzman KTB/THGM daltunc@telifhakki.gov.tr

41 Metin TÜRKER Genel Müdür Yardımcısı GTHB metin.turker@tarim.gov.tr

42 Işıl BAYDEMİR Maliye Uzmanı Maliye Bakanlığı/

GPGM

ikabal.baydemir@maliye.gov.tr

43 Cansu ÖZMEN Maliye Uzman

Yardımcısı

Maliye Bakanlığı/

BUMKO

cozmen@bumko.gov.tr

44 Murat AYDIN Müdür TOBB murat.aydin@tobb.org.tr

45 Ferhat İLTER Genel Sekreter

Yardımcısı

TİSK filter@tisk.org.tr

46 Esra BELEN Uzman TİSK ebelen@tisk.org.tr

47 Mehtap ŞAHİN İnşaat Mühendisi TİSK/İNTES mehtapsahin06@hotmail.com

48 Ömer Emre KAYNAK

Avukat TİSK/Tekstil

İşveren Sendikası

emre.kaynak@tekstilisveren.org.tr

49 Halit

ÖZTÜRKERYALÇIN

Uzman TİSK/TÜGİS ozturkeryalcin@tugis.org.tr

50 Namık TAN Araştırma Müdür

Yardımcısı

TÜRK-İŞ namiktan@turkis.org.tr

51 Şahin SERİM Uzman HAK-İŞ sahinserim@hotmail.com

52 İmran SARMIŞ Uzman ÇSGB/DİYİH imran.sarmis@csgb.gov.tr

53 Ali Ercan SU AB Uzmanı ÇSGB/ABKDB ali.ercan@ikg.gov.tr

54 Çağrı ERGANİ AB Uzmanı ÇSGB/ABMYDB cagri.ergani@ikg.gov.tr

55 Tuncay

CEVHEROĞLU

Müsteşar Danışmanı ÇSGB tuncay.cevheroglu@csgb.gov.tr

56 Ebru Öztüm

TÜMER

Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM oztumer@csgb.gov.tr

57 Başak BOZDEMİR Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM bbozdemir@csgb.gov.tr

58 Özge ÖZTÜRK Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM ozgeozturk@csgb.gov.tr

59 Ceren Seda ERDEM Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM cerdem@csgb.gov.tr

60 Baki ERKEN Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM bakierken@csgb.gov.tr

61 Fulya İnci DOĞAN Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM finci@csgb.gov.tr

62 Hande GÜNERİ Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM hguneri@csgb.gov.tr

63 Yeşim ERGÜN Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM yesimipek@csgb.gov.tr

64 Tuba ÖCAL Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM tkaramustafaoglu@csgb.gov.tr

65 Alper AVŞAR Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM aavsar@csgb.gov.tr

66 Hikmet OKUR Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM hokur@csgb.gov.tr

Ek-3 Adı- Soyadı Unvanı Kurum/Birim e-posta

67 Dilek YÜKSEL Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM dyüksel@csgb.gov.tr

68 Hakkı Şekerbay Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM hsekerbay@csgb.gov.tr

69 Keriman

BAYRAKTAR

Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM kbayraktar@csgb.gov.tr

70 Selin MEYDAN Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM selin.meydan@csgb.gov.tr

71 Pınar YILMAZ Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM pozcelik@csgb.gov.tr

72 Gizem ÇETİN Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM gcetin@csgb.gov.tr

73 Ziya Kürşat

BABAYİĞİT

Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM zkbabayigit@csgb.gov.tr

74 Oğuz TEZCAN Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM otezcan@csgb.gov.tr

75 Serhat KARADAĞ Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM skaradag@csgb.gov.tr

76 M.Yavuz GÜNGÖR Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM mehmetyavuz.gungor@csgb.

gov.tr

77 Turan TÜRK Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM turan.turk@csgb.gov.tr

78 Bünyamin AKSOY Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM bunyamin.aksoy@csgb.gov.tr

79 Muharrem

GÖZÜKÜÇÜK

Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM muharrem.gozukucuk@csgb.

gov.tr

80 Tahir AKBAŞ Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM tahir.akbas@csgb.gov.tr

81 Ali BİTMEZ Çalışma Uzmanı ÇSGB/ÇGM ali.bitmez@csgb.gov.tr

82 Necla UZ Çalışma Uzman

Yardımcısı

ÇSGB/ÇGM necla.uz@csgb.gov.tr

81 Aylin AYDIN Şube Müdürü ÇSGB/SGB aaydin@csgb.gov.tr

82 Gamze UZUN Tekniker ÇSGB/SGB gatik@csgb.gov.tr

Ek-3

Ek-3Ek-3

206 207

NO

TLA

R

NO

TLA

R

Notlar Notlar