1

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 2

3

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

رضوری::لیصفت

یاصبح:وھپوپلر:وفلماظت:رضحت:ومالان:اشہ:دبعاینغل : اتکبانؾ:

دمحم:ارتخ:اصبح::زامہن:رضحت:ومالان:اشہ:میکح د اعرػ:ابہلل::جم : رمبت:::اجعم:و

دبھربوز::ء2۱15:؍:ربمتس:9ھ:اطمقب:1436؍:ذدعقیہ::24 : ااشتعاترخی:

رکایچ،2البک::،:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف،:نشلگ:اابقؽ،رشن:و:ااشتع ۂبعش : زری:اامتہؾ

92.316.7771051+،:92.21.34972080+راہطب::11182وپٹس:سکب::

khanqah.ashrafia@gmail.comای:لیم:

ؿ،رکایچ،:اپاتسک2بتک:اخہن:رہظمی،نشلگ:اابقؽ،:::البک: : انرش

اقرنیئ:ونیبحم:ےس:زگارش

زری:رگناین:خیش:ارعلب:وامجعل:اعرػ:ابہلل:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:ارتخ::ینپاخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:رکایچ:ا

اخاقنہ:ادمادہی: :رکدہ:مامؾ:اتکںو :یک:اؿ:یک:فرػ:بوسنب:نو ے:یک:نام ت:د ات:ے۔عیاصبح:ونر:اہلل:رمدقہ:یک:اش

رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:فرػ: ت:واال:نو ے:وا ی: یس: یھ:رحتری:ےک: دنتس:اور:رضحعیارشہیف:یک:رحتریی:ااجزت:ےک:ریغب:اش

بوسنب:نو ے:یک:ذہم:داری:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:یک:ںیہن۔

اس:ابت:یک:یتح:اولعس:وکشش:یک:اجیت:ے:ہک:خیش:ارعلب:وامجعل:اعرػ:ابہلل:جمد:زامہن:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:

اس:اکؾ:یک:رگناین::! ادمحلہللری:نو۔میکح:دمحم:ارتخ:اصبح:ونر:اہلل:رمدقہ:یک:اتکںو :یک:ابطتع:اور:رپوػ:رڈیگن:ایعم

اور:نگل:ےک:اسھت:اینپ::رشن:و:ااشتع:ںیم:فلتخم:املعء:اور:امرہنی:دینی:ذجےباخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:ےک:ۂبعش:ےک:ےیل

ہ:ااشتع:دنیرسااجنؾ:دے:رے:ںیہ۔:اس:ےک:ابووجد:وکیئ:یطلغ:رظن:اےئ:وت:ازراہ:رکؾ:علطم:رفامںیئ:اتہک:ا دخامت

اجرہی:نوےکس۔:دصۂقےیلاپ:ےک:ںیم:درتس:نو:رک

انمظ:ہبعش:رشن:و:ااشتع::::

اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 4

ونعاانت

5 .................................... یوھپوپلر اصبح اینغل دبع اشہ ومالان رضحت وفلماظت

علاامت بقلم وفلمظب

12 ................................................................... اول ی

17 ................................................................ ارتلتیب ابداب بقلم وفلمظ

ربعف بقلم ظوفلم

لض

ا ی

35 ................................................................... ق

35 ................................................. العج اک یناشیورپ یگنت ینعی اضبقل رعف

38 .................................................................... ی وقت ملعب بقلم وفلمظ

45 ............................................................... وااسحؿ ابالخص بقلم وفلمظ

ااتیئ بقلم وفلمظ

نب ف

59 ................................................................. اکہلم

بقلم وفلمظ

عل

یب

ی

86 ........................................................... اکہلم تیدبع م

اع د

الف::رکدے

::اپ::ےس::غ

ایسی::صورت::وج::جم

دا::اس:

ےس::تہب::دور::رما::دؽ::رکدے اے::خ

و:::طوافؿ:::وک:::سالح: اینپ

رکدے رتمح::ےس:ت

ر::دقؾ: و::رمے::ساھت::ںیم:: ہ

زنمؽ::رکدےرپ::ت

دا::دؽ::ہپ::رمے:

ازؽ: اے::خ

رکدے لضف::وہ::ن

::: درد رمے: وج::::

:::رکدے یھ::: وک::: م

اکم

خیش:ارعلب:وامجعل:اعرػ:ابہلل:جمد:زامہن:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:ارتخ:اصبح

5

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ح حمن ال ی بسم اہلل ال

وفلماظت:رضحت:ومالان:اشہ:دبع:اینغل:اصبح:وھپوپلری:

دحثی:رشفی:ںیم:ے:ہک:زابؿ:وک:ذرک:ےس:رترانھک:اچےیہ۔: ارشاد فرمایا کہ( 1

1؎

سج:

وت:زابؿ:ںیم:یکشخ:دیپا:نواجےئ:یگ۔:اس:ںیم:اظبرہ:ےس:ولعمؾ:نوا:ہک:ارگ:ذرک:ہن:ایک:اجوے:اگ:

دات:لکشم:ے۔:ویک :ہک:ااسنؿ:وک:اےنپ:ےیل:ہی:ہبش:نوات:ے:ہک:ذرک:اک:رہ:وتق:اجری:رانھک:اع

اور:اےنپ:ابؽ:وچب :ےک:ےیل:روزی:وریغہ:دورسی:احوتج :ےک:ےیل:ںوانل:رضور:ڑپے:اگ۔:رخدی:

ورفوتخ:،:اجترت:،:یتیھک:،:ونرکی:دبوؿ:الکؾ:ےک:نو: یھ:ںیہن:یتکس۔:ذہلا:ذرکےس:رہ:وتق:

::زابؿ:وک:رت:رےنھک:یک:ایکوصرت:نویتکس:ے۔:اس:اظرہی:ےہبشاکلح

:ہی:ے:ہک:ںو ے: رگ:رمئ

:اپک:یک:ایہل:ےک:اتعب:نو:رک:ںو ے:سپ:ہی:ںوانل: یھ:اید:ںیم:دالخ:ے۔:اید:ےس:رماد:رصػ:انؾ

:اپک:یک:رٹ: یھ:ذرک:ے:اور:اؿ:یک:رمیض:ےک:اطمقب::ںوانل:اور:اؿ:یک:رمیض:رٹ:ںیہن۔:انؾ

ذرک:ے۔سپ:اؿ:ےک:اطمقب:اکؾ:رکان،:اؿ:یک:رمیض:ےک:اطمقب:وکست:واخومیش: یھ:اید:اور

ذرک:یک:دض:ے۔:بج:اید:اؿ:یک:دؽ:ںیم:روسخ:ڑکپ:یتیل:ے:وت:اعدت: وک:وھب ے:ںیہن،:وھبانل:

نواجیت:ے:اورہی:یبط:ہلئسم:ے: ثانیۃ

عادۃ طبیعۃ

اعدت:ےک:دعب:مامؾ:وضع:ابربخ::ال

الثم:اپاخئہن:اجراہ::نواجےت:ںیہ۔:اکؿ: یھ:ابربخ:نواجےت:ںیہ:،:اہھت:اپؤ : یھ:ابربخ:نواجےت:ںیہ،

::ایہل:ےکاطمقب:دقؾ:راھک: ے:وت:تنس:ےک:اطمقب۔:ابںیئ:ریپ:وک:ےلہپ:رےھک:اگ۔وچ :ہک

رمئ

اع:ہک:اس:وتق:ڑپانھ:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس::ےس:اثتب:ے::اس:وک:ڑپھ:رک:ے:اور:وج:د

:ایک:وت:ہ م:نوات:ے:ہک:دالخ:نوا:اور:تنس:ےک:اطمقب:اھٹیب:ینعی:ہلبق:یک:فرػ:ھٹیپ:ای:ہنم:ںیہن

:اک:وتق: اس:دنبے: ے:ریمے:روسؽ:یک:تنس:ےک:اطمقب:دقؾ:راھک:ے،:اے:رفوتش!:اس:

تلفغ:ںیم:تم:انھکل،:ابعدت:ںیم:انھکل،:ہی:ریمے:ہ م:یک:لیمعت:رکراہ:ے۔دحثی:رشفی:

دت:ںیم:ے:ہک:دوون :اطیشون :وک:اکنؽ:دو:ینعی:اشیپب:اور:اپاخہن:وک،:سب:اؿ:اک:اکنانل: یھ:ابع

ے:۔:احبسؿ:اہلل:!:اابتع:تنس:یسیک:تمعن:ے:ہک:تیب:االخل:ںیم:ے:زابؿ:وت:استک:ے:: رگ:ذرک:

ۃالسال مؤسسۃ،یلتہ الذکر وفض باب یف،(1841)1/427:کزن العمال ؎1

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 6

ےس:رت:ے،:اغلف:ںیہن:اھکل:اجوے:اگ۔:ایس:اک:انؾ:ریقفی:اور:درویشی:ے:ہک:دنی:یک:ابرکی:

:ایہل:ےک:اطمقب:رانھک:الص:ریقف :

:اےنپ:وک:رمئ :وابانط ی:ھجمس:دیپا:نواجےئ۔:رہ:وتق:اظرہا

ے۔:مہف:ولقع:ےس:ارگ:ادیم:اکؾ: ے:وت:ڑبا:درہج:اتلم:ے:۔:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:

زون ال رفامےت:ںیہ:ہک:ولگ:امنز:ڑپےتھ:ںیہ،:جح:رکےت:ںیہ:،:روزے:رےتھک:ںیہ: رگ:لی

ر عقولھ ؎2بقد

ے:رہصخش:وک:زجا:اس:یک:لقع:ومہف:ےک:اطمقب:ےلم:یگ۔:اس:ںیم:ابت:ہی:

ے۔ہک:ابعدت:دبوؿ:االخص:ےک:وبقمؽ:ںیہن:اور:االخص:لقع:ومہف:میلس:یہ:ےس:دیپانوات:

:!دیسان:یسیع:ہیلع:االسلؾ: ے:رفامای:ہک:اے:ریمے:دووتسرضحت:ارشاد فرمایا کہ(2

ی:اگنہ:دؽ:ںیم:ربی:وخاشہ:دیپا:رکیت:ے:۔:وج:ویک :ہک:رب:،ربی:اگنہ:ےس:اےنپ:وک:اچبےت:رنو

اس:صخش:ےک:ےیل:تہب:ڑبے:ےنتف:اک:ابثع:یتنب:ے۔:رھپ:رفامای:ہک:ابمرک:نو:رہ:اس:صخش:

لمن طوب ےک:ےیل:سج:یک:اھکن:اس:ےک:دؽ:ںیم:نو:اور:اس:اک:دؽ:اس:یک:اھکن:ںیم:ہن:نو::

ببہ ولم یکن قل

یف قل

ه کان بص

ه ہ ؎3یف بص

اس:اک:بلطم:ہی:ے:ہک:اےنپ:بلق:

یک:افحتظ:ریغ:اہلل:ےس:رکات:رے۔:سج:اک:فرہقی:بلق:وک:قح:اعتیل:یک:اید:ںیم:وغشمؽ:رانھک:

ے:اور:ہی:وموقػ:ے:ہک:اوھکن :وک:بلق:یک:رگناین:ںیم:رصموػ:راھک:اجےئ۔:اور:ارگ:

ی:وخاشہ:اک:اکشر:نو :یگ:اور:اس:ےک:اسھت:اوھکن :وک:ازاد:راھک:ایگ:وت:ہی:ربی:وہگج :ںیم:رب

اسھت:بلق:اک: یھ:ایتسانس:نواجوے:اگ۔:ویک :ہک:ربے:ربے:ایخالت:وارادے:دؽ:ںیم:

ومزجؿ:نو :ےگ:اور:دؽ:رہ:وتق:دباگنیہ:وک:اچے:اگ،:یہی:رماد:ے:دؽ:اک:اھکن:ںیم:نوان۔

نوات:ے:وج:رفامےت:ںیہ:ہک:ےھجم:اس:صخش:رپ:بجعت:اکی:زبرگ:ارشاد فرمایا کہ(3

رمض:ےک:وخػ:ےس:اھک ے:ےنیپ:ےس:رپزیہ:رکات:ے:اور:منہج:ےک:وخػ:ےس:انگنو :ےس:

رپزیہ:ںیہن:رکات۔

:ایقتم:دحثی:رشفی:ارشاد فرمایا کہ (4 :ے:ہک:ےب:امنزی:ولگ:ربوز ںیم:اات

رفوعؿ:واہامؿ:اور:اقروؿ:اور:ایب:نب:فلخ:ےک:اسھت:الفس:ادلراکت:ںیم:نو :ےگ،:اصبح:

رمکز خدمۃ السنۃ والسریۃ النبویۃ،باب ماجا: یف العقل،(823)2/805:مسند احلارت ؎:2

لکتاب السمبادار،فصل مزنلۃ السماع،1/483:مدارث السالکنی ؎3

7

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ے:اھکل:ے:ہک:اؿ:اچرو :ےک:اسھت:وصختیص:ہی:ے:ہک:ہی:اچر:صخش:‘‘ زنۃہ:ااجملسل’’

فلخ:ےک:اسھت: رؤس:اافکلر:ںیہ:سپ:سج: ے:اجترت:یک:وغشم ی:ےس:امنز:رتک:یک:وہ:ایب:نب

نواگ،:اور:سج: ے:تنطلس:یک:رحص:ںیم:امنز:رتک:یک:وہ:رفوعؿ:ےک:اسھت:نواگ،:سج: ے:

اور:سج: ے:رایتس:یک:اخفر:رتک:یک:وہ::امؽ:یک:اخفر:رتک:یک:وہ:اقروؿ:ےک:اسھت:نواگ،

اہامؿ:ےک:اسھت:نواگ:ویک :ہک:اہامؿ:وزری:اھت:اور:رفوعؿ:یک:رایتس:اچاتہ:اھت۔

4؎

اہلل:ہیلع: ے:اس:اتی:اک:بیجع:رتہمج:رفامای:ے:۔:رضحت:رۃمح:ارشاد فرمایا کہ(5

: :رظن:یھت، :رہگی :سک:دقر :ہیلع:یک :اہلل :رۃمح ر انما :قال تعال رضحت اہلل ید ی

ہب لذب ی

الل الجس اہ

کم و یت عنکم

طہر

ہ یاتط

ری

5؎اعتیل:وک:ہی:وظنمر: اہلل:

:مت:وک:اپک:واصػ:رےھک۔: :رےھک:اور :مت:ےس:اولدیگ:وک:دور ے:ہک:اے:یبن:ےک:رھگ:واول!

رضحت: ے:سک:دقر:ادب:اس:رتہمج:ںیم:وحلمظ:راھک:ے۔:ویک :ہک: ہب لذ:ارگ::ی اک:رتہمج:

وت:وبثت:اولدیگ:نو:رک:رھپ:یفن:واعق:نویت:ے:اور:اس:ںیم:یلھک:ےب::دور:رکدے:،:ایک:اجوے

اور:دور:رےنھک:ںیم:اولدیگ:اسقب:اور:اولدیگ:القح:دوون :ےس::۔ادیب:ے۔:وعنذ:ابہلل،:وعنذابہلل:

ایس::۔اسیک:اپزیکہ:رتہمج:ے:!احبسؿ:اہلل:۔اور:یہی:دمولؽ:ے:اتی:اک:،وفحمظ:نوان:اثتب:نوات:ے

فرح: عبس و تول

م ان

عجا:ه ال

6؎:رتہمج: یس: ے:اھکل:ے:ہک::عبس ںیم:: اک

اہلل:ہیلع::وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:رتش:رو:نوےئ:اور: یس: ے:ھچک:رتہمج:ایک:،: رگ:رضحت:رۃمح

:جم اج: ( ر:(:نوےئ:اور:ںیچ:ںیبجب::ادب:ے:سک:دقر:نسح:! ے:وج:رتہمج:رفامای:احبسؿ:اہلل:

جوضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:(۔وضحر:یک:اابقنض:تعیبط:وک:ںیچ:ںیبجب:نو ے:ںیم:سک:دقر:

نسح:البتغ:اور:نسح:ادب:ےس:اظرہ:رفامای:ے۔

:اہلل:اعتیل:ےک:قح:اعتیل: ے:اکی:ارشاد فرمایا کہ(6 : : : : : ملع:میظع:اطع:رفامای:ے،وہ:ہی:ہک:

اہلل:اعتیل:ےس:ادیمںی:تہب:رےتھک:ںیہ:سج:ےس:اظبرہ:ہی:ااکشؽ:نوات:ے:ہک:اؿ:وک::کین:دنبے

:راہ:ے۔:وت:اھبیئ:ہی:ابت:اےنپ:اامعؽ:یک:وبقمتیل:رپ:رظن:نویت:ے:اور:اامعؽ:رپرظن:تخس:اجحب

:ںیہن:ے،:اؿ:وک:اےنپ:اامعؽ:رپ:رہ:زگ:رظن:ںیہن:نویت:ہکلب:اےنپ:انسحت:ےس: یھ:رشدنمہ:رےتہ

ۃالقاہرمکتبۃ ،ة لیواونااراباب فضل الصل ،1/139:نزہۃ المجالس و منختب النفائس ؎4

33:الحزاب ؎:5 2۔1 :عبس ؎:6

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 8

افغتسر:رکےت:ںیہ۔:ویک :ہک:اےنپ:رہ:لمع:ںیم:سفن:یک:ازیمش:یک:دبامگین:اؿ:وک:ںیہ:اور:ا

نیگمغ:واخفئ:اور:اتبئ:ریتھک:ے،:ابیق:اؿ:وک:ادیم:اےنپ:اہلل:ےس:زایدہ:رےنھک:یک:وہج:ہی:نویت:

ے:ہک:اامعؽ:اصہحل:ےس:اور:رثکت:ذرک:ےس:اؿ:وک:اےنپ:رب:ےس:اسن:نواجات:ے:اور:یہی:

:اؿ:یک:راج:ینعی :اس:ک نوؿ:یک:اتسا :اس:اتی:ےس:نویت:اسن :ابثع:نوات:ے۔ :اک :ادیم

:اراشد:رفامےت:ںیہے۔

منوا و الذ ین ان الذ وا و جادوا یف ین ا

اہلل یل سب ہاجر

ئک ون اول ح رحمت اہلل و اہلل یرج ی ففور ر7؎

اور:نج:ولوگ : ے:راہ:دخا:ںیم:رتک:ونط:ایک:نو:اور::نو ::اتقیقح:وج:ولگ:اامیؿ:الےئ::ترجمہ

اہجد:ایک:نو:اےسی:ولگ:وت:رتمح:دخاودنی:ےک:ادیموار:نوا:رکےت:ںیہ:اوراہلل:اعتیل:اعمػ:رکدںی:

ج:ایبؿ:ارقلاؿ:(ےگ:اور:رتمح:رکںی:ےگ۔

س:ربارب:اات:اجات:ے،:اس:وک:اس:ادیم:یک:اثمؽ:ایسی:ے:ہک:وج:صخش: یس:دوتس:ےک:اپ

فرح:ہی:ادیم:اےنپ:دوتس:ےس:نویت:ے:ہک:بج:وکیئ:احتج: ے:رک:اجؤ :اگ:وت:رد:ہن:رکںی:ےگ:ایس:

ںیم:وت:کین:دنبہ:وچ :ہک:درابر:دخاودنی:ںیم:ربارب:احرضی:د ات:راتہے:رات:ںیم:،:دؿ:ںیم:،:ےلھچپ:رہپ:

ح اس:وک:قح:اعتیل:ےس::اکی:اخص:ادیم:اقمئ:نواجیت::ے۔اتی:رکہمی:ںیم: :ی و اہلل ففور ر

رفام:رک:ہی: یھ:التبدای:ہک:ایطلغ :وت:نو :یگ::رجہت:ںیم:اور:اہجد:یف:لیبس:اہلل:ںیم: رگ:انادیم:تم:

:دنبیگ:ایس:فرح:اقمئ: رہ:ےکس:اگ۔:ہی:رطب:ے:وفغر:نوان،:اافغتسر:ےس:اس:اک:دتارک:رکانیل۔رہتش

رمیح:اک۔:ہی:رضحت:رمدشی:رۃمح:اہلل:ہیلع:اک:ضیف:ے۔:دؽ:اؿ:اک:ے:اور:زابؿ:ریمی:ے۔

ج:اجعم:رعض:رکات:ے:اس:ارخی:ےلمج:رپ:رضحت:واال:یک:اوھکن :ےساوسن:اجری:نوےئگ(

ا لل م

ط خ ل س اف الث ا: م ب ای ای

و ج ل

ق ق ن و د ب ال

م ک ب ل

ق ن ا ی

ب و الث الد ن م ض ی ب ال 8س ن

؎

وضحریلص:اہلل:ہیلع:وملس:رفامےت:ںیہ:ہک:اے:اہلل!:ریمے:

:اور:ریمے:دؽ:وک:اس:فرح:اپک:رکدے: :وک:ربػ:اور:او ے:ےک:اپین:ےس:دوھدے، انگنو :

:ےکقلعت:اسیج:ہک:دیفس:ڑپکا::اصػ:ایک:اجات:ے۔:ربػ:اور:او ے:ےک:اپین:ےس:انگنو :وک:دوھ ے

218 :البقرۃ ؎:7

ۃالمظہری ۃالمکتب،ذل العرمرباب الستعاذۃ من ا ،(6409)2/943:حصحی الخباری ؎8

9

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

اہلل:اعتیل: ے:دؽ:ںیم:اکی:ک نوؿ:ااقلء:رفامای:ے:وج:درتقیقح:اکی:وساؽ:اک:وجاب:ے۔:وہ:

وساؽ:ہی:ے:ہک:ربػ:اور:او ے:یک:دیق:ںیم:ایک:تمکح:ے:؟

دبعایحل:ںیم:اخبری:رشفی:ڑپاھ:راہ:اھت۔:ریمے:اکی:زعمز:اور:رتحمؾ:امہمؿ:انجب:ڈارٹک:

از:تعیب:رضحت::میکح:االتم :اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع:وج:روپر:ےس:یرشفی:الےئ:نوےئ:اصبح:م

ےھت،:اوہن : ے:یہی:وساؽ:ایک۔:ریمے:دؽ:ںیم:اس:اک:ےلہپ:ےس:وکیئ:وجاب:احرض:ہن:اھت:ںیم:اھکن:

::اہلل:اعتیل:اک:ااسحؿ:میظع:ے:ہک:رضحت: : : : : دنب:رکےک:قح:اعتیل:یک:فرػ:ےس::وجاب:اک:رظتنم:نوا۔:

:وجاب:ھجمس:ںیم:اایگ:سج:وک:نس:رک:اةحب:تہب:وخش::واال:رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:ربتک ےس:وفرا

نوےئ۔:وہ:وجاب:ہی:ے:ہک::

ربػ:اور:او ے:ےک:اپین:ںیم:دو:ںیتفص:اتممز:اور:امنای :نویت:ںیہ:اکی:ربودت:ینعی:

:اور:اطخای:ےک:ادنر: یھ:دو:ابںیت:اتممز:نویت:ںیہ:اکی:وہشات:اسفنہین: یک:ڈنھٹک:دورسے:افشتیف،

؎::: ںیہرسے:اؿ:یک:تملظ:اور:اتریکی۔:ایس:وکرضحت:اعرػ:رویم:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:رگیم:اور:دو

رفبد:: اب:::::ےب ریبوین:: انر:::

::::ربد ::::یم:::::: :::::: :::::دبوزخ: :::ات: انر::وہشت::::::

:::::دنک مشخ::::::و:وہشت::::رمد::را:::::اوحؽ:

دبمؽ::::::دنک ا:اقتسۃم:::::::روح:::::::را::: ز::

:احرای:ابرد:نوات:ے:ققحم:بیبط: اعماجلت:اک:اقدعہ:ہملسم:ے:ہک:م اج:رمضی:سج:درےج:ںیم:

ایس:درےج:ںیم:اباقدعہ:العج:ابدضل:دواء: یھ:وجتزی:رکات:ے:اتہک:م اج:رمض:اور:م اج:دوا:ںیم:

اجےئ:اور:ریغ:یعبط:م اج:اےنپ:ایلص:اور:یعبط:م اج:یک:لعف:اور:ااعفنؽ:واعق:نو:رک:ادتعاؽ:دیپا:نو

فرػ:ولٹ:اےئ۔

وصؽ::رواحین:ےک:ا بطرضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:رکےت:ےھت:ہک:بط:امسجین:اور:

:انگنو :ےس:وج:ریغیعبط: :روح:ےک:ادنر :ےتلج:ںیہ۔ اور:ایلکت:اکی:دورسے:ےس:تہب:ےتلم:

ہیلع:االسلؾ:اعمجل: یت:ے:اس:اک:اعم ہج:اشرع:رحارت:وہشاہین:اور:ملظ:ےس:اسفنہین:اعرض:نواج

:او ے:یک:ڈنھٹک:وہشات :لسغ:ابجلثل:واربلدرواحین: ے: اسفنہین:یک::وجتزی:رفامای:اتہک:ربػ:اور

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 1۱

؎:: عمق:رکدے۔:ہی:تمکح:اامیین::ےتیف: تامت:اور:اتر ںوی :اک::::ع:رگیم:اھجبدے:اور:اؿ:یک:افش

::::: دنچ:::::: ویاناین تمکح: وخاین::

تمکح:اامیاین :::را:مہ::::وخبا

اب:اکی:یملع:ااکشؽ:اظبرہ:اور:نوات:ے،:وہ:ہی:ہک:اطخای:اومر:ریغ:وسحمہس:ریغ:رصبمہ:ارعاض:ےس:

انگنو :اک:اخریج:ووجد:اچاتہ:ے۔:اس:اک:وجاب:لسغ:ںیہ:اور:انگنو :اک:ربػ:او ے:ےک:اپین:ےس:

اثمؽ:ںیم: ریغ:وسحمس:اور:ریغ:رصبم:ںیہ:اعملہی:ے:ہک:اس:اعمل:اہشدت:ےک:مامؾ::ارعاض:وج:اہی :

رہ:اکی:ےک:صور:وسحمہس:ںیہ،:اور:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:ےک:اسےنم:ےس:اجحابت:رموفع:

دمحمہی:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:ےک:اوایلء:رپ: یھ:وطبر:رخؼ:اعدات::اتمےھت۔:اور:یھبک:قح:اعتیل:

دےتی:ںیہ۔ورکاتم:اعمل:اثمؽ:وک:فشکنم:رفام

رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اکی:زبرگ:اک:واہعق:ایبؿ:رفامای:ہک:بج:اامتم:ےس:افرغ:

:ےس:ابرہ:یرشفی: ے:اجےت۔: نوےت:وت:امعہم:یک:وکر:ےس:اینپ:اوھکن :رپ:رپدہ:ےیکنوےئ:دجسم:

اکی:روز: یس:ےب:فلکت:دوتس: ے:اؿ:زبرگ:ےس:درایتف:ایک:ہک:رضحت:اپ:اوھکن :رپ:اس:

ؾ::رفامےت:ںیہ؟رفامای:ہک:ابت:ہی:ے::ہک:ارثک:ااسنؿ:ےھجم:فلتخم:اجونرو :یک:رپدے:اک:ویک :اامتہ

لکش:ںیم:رظن:اےت:ںیہ:۔:سج:ےک:ادنر:سج:اجونر:یک:تلصخ:اور:اعدت:راخس:نویکچ:ے:وہ:ایس:

اجونر:یک:لکش:ںیم:اعمل:اثمؽ:ںیم:لکشتم:اور:لثمتم:رکدای:اجات:ے۔وصرت:ااسنین:اےسی:صخش:یک:

:اثمؽ:ںیم :ہی:ہک: اعمل :وہ خسم:رکدی:اجیت:ے۔:اور:قح:اعتیل:اک:ریمے:اسھت:اخص:اعمہلم:ے،

ریمے:اسےنم:اعمل:اثمؽ:وک:فشکنم:رکدای:ایگ:ے:۔:سپ:ںیم:اینپ:رظن:وک:اس:رظنم:ےک:دےنھکی:ےس:

اچب ے:اک:اامتہؾ:رکات:نو ۔:ویک :ہک:دؽ:اس:رظنم:وک:دھکی:رک:نیگمغ:نوات:ے،:اور:ڈرات:نو :ہک:

:لسغ:اطخای:ابجلثلدؽ:ںیم:اس:یک:ریقحت:ہن:دیپا:نواجوے۔:ایس:وجاب:ےس:وجاو:رپ:اعترػ:ےک:دعب:

:ے:ہک :ااکشؽ: یھ:لح:نواجات :اس:دحثی:اک ےک:تحت:ایبؿ:رکاکچ:نو :اخبری:رشفی:یک

وضحریلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: ے:رضحت:اںورہریہ:ریض:اہلل:اعتیل:ہنع:ےس:رفامای:ہک:اچدر:الیھپؤ:

ردا:ک ا ط؎9بس

: رھپ:اپ: ے:اےنپ:دتس:ابمرک:ےس:ملع:یک:تمعن:اطع:رفامیئ،:اور:اپ:دوون ::

ظہریۃمالمکتبۃ ال،باب حفظ العلم ،(121)1/22:حصحی الخباری ؎9

11

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

دتس:ابمرک:وک:اس:فرح:اچدر:یک:فرػ:ڑباھرے:ےھت:سج:فرح:وکیئ:وسحمس:اور:رصبم:زیچ:

:ہک ےک:ےیل: وضحریلص:اہلل:ہیلع:وملس یس:وک:دای:رکےت:ںیہ،:اہی : یھ:یہی:وجاب:دای:اجےئ:اگ:

:ولعؾ:وک:ہک:نم: ہلمج:ارعاض:ریغ:رصبمہ:ریغ:وسحمہس:ےس:ںیہ:زنمبہل:وج:رہ:رصبم:اور:وطبرزجعمہ

ا وسحمس:رفامدای:ایگ،:اور:اچدر:الیھپ ے:اک:وجہ م:اراشد:رفامای:اس:ںیم:تمکح:ہی:ے:ہک:دبوؿ:واسط

:ۂ

:وبنت:اک:لمحت:رضحت:اںورہریہ:ریض:اہلل:اعتیل:ہنع:ےس:نکمم:ہن:اھت،:اپین:ےک:ادنر:اگ:اچدر:ولعؾ

رک ے:ےک:ےیل:ربنت:ےک:واےطس:یک:رضورت:ڑپیت:ے۔یک:رحارت:احلص:

دحثی:ذموکر:ںیم:دورسا:ونعاؿ:ہی:اراشد:رفامای:ایگ:ہک:ریمے:دؽ:وک:اس:فرح:اپک:

رکدےیجی:سج:فرح:دیفس:ڑپکا:لیم:ےس:اصػ:ایک:اجات:ے۔دیفس:ڑپکے:یک:اثمؽ:ںیم:ہی:تمکح:

:ااسنؿ:بج:انگہ:ھجمس:ںیم:ایئ:ہک:اعمیص:ےس:لبق:بلق:اصػ:نوات:ے،:ابغل:نو ے:ےک:دعب

رکات:ے:وت:دحثی:رشفی:ںیم:اای:ے:ہک:اکی:ہطقن:ایسہ:دؽ:ںیم:دیپا::نواجات:ے۔:اب:ارگ:اس:

:یچس:وتہب:رک ی:اور:اکش:دناتم:ےس:دتارک:رکایل:وت:رھپ:ہی:ہطقن: اعیص: ے:اینپ:تیصعم:ےس:

:ے: اصػ:نواجاتب ل

ذن ب کمن ل

ن ائب من الذ الت

10 ؎

:اپک:ںیم:ے:ہک: : دحثی

:دصؼ:دؽ:ےس:وتہب:رک ے:واال:ااسی:ے:وگای:اس: ے:انگہ:یہ:ںیہن:ایک۔:قح:اعتیل:یک:رتمح:دنبہ

:اعیص:رپ::اور:دناتم:واافغتسر:دھکی:رک:وجش:ںیم:ااجیت:ے:اور:اس:دنبہ انگہ:اگر:یک:رگہی:وزاری:

اثمؽ:دای:رکات:نو :ہک:دو:ےسیپ:اینپ:اخص:رتمح:ورفغمت:ےک:اسھت:وتہج:رفامےت:ںیہ۔:ںیم:اکی:

ےک:اصنب:ےس:دنگا:ڑپکا:اصػ:نواجات:ے،:بج:اصنب:وج:اکی:ولخمؼ:ے:اس:ںیم:قح:اعتیل: ے:

؎:::::: ہی:ارث:راھک:ے

رجہع:::اخک::::ازیم::::وچ ::::ونجم :::دنک

وچ :::دنک رگ::ابدش::::ہن:::::دامن:::::::::: اصػ

ویک :رک:ہن:: رفامدںی:اس:یک:اہطرت:ابینط:اور:افصیئ:بلقسج:دنبے:یک:ریہطت:‘ قح:اعتیل:اشہن

نویگ۔

اپین:انیپ:نیت:اسسن:ںیم:تنس:ے:اور:دو:اسسن:ںیم:انیپ: یھ:اثتب:ے۔:ارشاد فرمایا کہ(7

یمیۃالقد ۃالمکتب ، باب الستغفار والتوبۃ ، 206 :مشوکۃ المصابحی ؎10

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 12

ہن:دانی:ہعمج:ےک:ےبطخ:ےک:وتق:وج:اذاؿ:دی:اجیت:ے:اس:اک:وجاب:ارشاد فرمایا کہ(8

یس:مسق:اک:الکؾ::نواجےئ:وت:اس:وتق:ہن:وکیئ:امنز:اجزئ:ے:ہناچےیہ۔:بج:اامؾ:ےبطخ:ےک:ےیل:ڑھکا:

منوا ین الذ یایااہک:بج:اامؾ:ےبطخ:ںیم:: اجزئ:ے:۔یتح: اا صل وا یہ عل

م و سل

می تسل 11؎رشفی:ڑپانھ:ڑپےھ::وت:اس:وتق:زابؿ:ےس:درود:رشفی:ڑپےنھ:ےک:اجبےئ:دؽ:ںیم:درود:

ایس: ۔ےنوات:اچےیہ۔:اس:وتق:اامؾ:اک:درود:رشفی:ڑپانھ:مامؾ:دتقموی :یک:فرػ:ےس:اکیف:

اع:ڑپیھ:اجیت:ے:اس:ںیم:اہھت:ااھٹان:اثتب:ںیہن: ے۔فرح:جنپ:وہتق:اذاون :ےک:دعب:وج:د

اس:زام ے:ںیم:وچ :ہک:اثم ے:زمکور:نوےئگ:ںیہ:اس:ےیل:رضحت:ارشاد فرمایا کہ(9

:ے:ہک:ولکخ:انیل:وابج:ے،:ھچک:دری:ولکخ: ے:رک:ےلہٹ:بج::وگنگیہ:رۃمح:ا ہلل:ہیلع:اک:وتفی

رطقو :ےس:اانیمطؿ:نواجےئ:رھپ:اپین:ےس:اہطرت:رک ے۔:وج:ولگ:ولکخ:اامعتسؽ:ںیہن:

رکےت:ںیہ:اؿ:یک:امنز:ںیہن:نویت:ے،:ویک :ہک:رطقات:رگ:رک:اینت:دقمار:ںیم:لیھپ:اجےت:

ںیہ:وج:وفع:یک:دح:ںیم:ںیہن:ایت۔

علاامت:اول یوفلمب ظ:بقلم:

رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اس:اتی:اک:بیجع:رتہمج:رفامای:ے::ارشاد فرمایا کہ(1۱

فسـل بہ خب حمن اال

ری

12؎رنمح:یک:اشؿ:وک: یس:ابربخ:ےس:وپوھچ۔:احبسؿ:اہلل!:اس:ںیم:

احلص:رکین:اچےیہ،:ریغ::ہیبنت:ے:اس::ارم:یک:ہک:اہلل:اعتیل:یک:رعمتف:اعرنیف:یک:تبحص:ےس

ققحم:اانڑی::ریپو :ےک:اہھت:ںیم:اہھت:ہن:دانی:اچےیہ:ویک :ہک::::::::::؎

رک تس: ا : مگ اہکن: : :رہ دنک:ا : رربہی

اک:دصماؼ:ے۔:ایس:وک:رضحت:اعرػ:رفامےت:ںیہ::::::::؎

تسہ روےئ:::: ادؾ::: اسیلب::: شب:: اے:::

::: سپ:::::: ::::: دےتس:::::: رہب::: دتس داد:::::: ابندی::

56 :الحزاب ؎:11

59:الرفقان ؎:12

13

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ذلک الکتب ابربخ:نو ے:یک:العتم:ایک:ے:اس:یک:العتم:وک:رشوع:یہ:ںیم:رفامدای:ے:

ق ی ہد یہ ف یب ل ر ت م لل

نی

13؎وج:رقاین:دہاتی:رپ:لمع: ابربخ:یہ:نیقتم:نوےت:ںیہ:

: :اؿ:یک:تیشخ : اہیہل:اؿ:ےک:ابربخ:نو ے:یک:دلیل:ے۔:وج:سج:دقر:ریپا:نوےت:ںیہ:،اؿ:اک:وقتی

:نواگ۔:قح:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ: : ص انما ابربخ:نواگ:ایس:دقر:یقتم:عباده اہلل من ی

ؤا علمال

14؎دیس:انیقتمل:وملس:اہلل:ےس:وکؿ:ولگ:ڈرےت:ںیہ:وج:اعمل:ابہلل:نوےت:ںیہ۔:وضحریلص:اہلل:ہیلع::

قاکم ےت:ںیہ:اراشد:رفام؎15و اعلمکم باہلل انا ان ات

وملس:رفامےت:ںیہ:::وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:

:اہلل:ےس:ڈر ے: ںیم:مت:بس:ولوگ :ےس:زایدہ:اعمل:ابہلل:نو :اس:وہج:ےس:مت:بس:ےس:زایدہ:ںیم:

: واال:نو ۔:اس:ےس:ولعمؾ:نوا:ہک:وج:انتج:اہلل:ےس:ابربخ:نوات:ے:ایس:دقر:اس:ںیم:تیشخ:اور:وقتی

:اہیہل:ےک:ببس:وہ:رقاؿ:ودحثی:ےک:ہ م:رپ:اعلم: :اور:ایس:تیشخ ےک:ااثر:وموجد:نوےت:ںیہ،:

دناتم::نوات:ے:۔:مامؾ:ااکحؾ:یک:اجب:اوری:اور:ہلمج:اعمیص:ےس:رپزیہ:اور:وکاتویہ :رپ:اافغتسر:و

یہی:ایعمر:ے:ابربخ:نو ے:اک۔:اؿ:وصنص:یک:روینش:ںیم:اؿ:اجولہ :یک:ریقفی:اک:احؽ:واحض:نوایگ:وج:

:رشتعی:ےس:ازاد:نو:رک:سفن:رپوری:یک:اکی:یئن:راہ:اکنؽ:رک:وصتػ:اور:درویشی:ےک:انؾ:ےس:ااکحؾ

:نوا:ہ ےت:ںیہ۔:وعاؾ:وخد: یھ:رمگاہ:ںیہ:اور:دورسو :وک: یھ:رمگاہ:رکےت:رھپےت:ںیہ:اور::اےنپ:وک:اچنہپ

نوےئ:ںیہ:نکیل:اہک :انداین:ےس:اؿ:ےک:رفبی:ںیم:ااجےت:ںیہ،:وعاؾ:ہی:ںیہن:اجےتن:ہک:ےچنہپ:وت:

؎ ںیہ::::ےچنہپ:نوےئ:ںیہ؟:منہج:ںیم:ےچنہپ:نوےئ:ںیہ۔:والص:وت:ںیہ: رگ:والص:منہج:

::: الخػ: ::::: ےسک:::::: ربمیپ:::: زگدی رہ:

ردیس وخنادہ:::: زنمبؽ::: زگ رہ::: ہک:::

:یک:دلیل:اؿ:ںیم:وموجد:ںیہن:ے:اور: :رکےت:ںیہ:نکیل:تیشخ:اور:وقتی ابربخ:نو ے:اک:دوعی

:دبوؿ:دلیل:ضحم:ابلط:ے۔:وج:ابربخ:ںیہ:وہ:یقتم:ںیہ۔:رقاؿ:یک:دہاتی:اؿ:ےک:اسھت:ے: دوعی

ئک عل ون یہد اوللفم الئک ہ بھ و اول ن ر

؎16مفرػ:ےس:سب:ہی:ولگ:اےنپ:رب:یک:

2:البقرۃ ؎:13 28:فاطر ؎:14 المکتبۃ المظہریۃ،باب قول النب انا اعلمکم باہلل،(20)1/7:حصحی الخباری ؎15

5:البقرۃ ؎:16

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 14

:ںیہ،:یہی:نیقتم:ابربخ:ںیہ:اور:اوایلء:اہلل: یھ: یلم:نویئ:حیحص:راہ:رپ:ںیہ:اور:ہی:ولگ:وپرے:اکایمب:

الہکےت:ںیہ۔:اہلل:اعتیل: ے:اؿ:وک:اانپ:و ی:رفامای:ے،:رفامےت:ںیہ:

ان ال عل اہلل یا: اول

زنون و ل ہ یھ ل خو ی ﴿۲۶ ﴾

منوا و کانوا الذین قون ا ﴾۲۶﴿ یت

17؎

قح:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ:ہک:ےب:کش:وج:اہلل:اعتیل:ےک:و ی:ںیہ:اؿ:وک:ہن:وکیئ:وخػ:ے:اور:ہن:وہ:

:۔نیگمغ:نو :ےگ :وکؿ:ولگ:ںیہ؟:: منواو کانوا الذین اور:اوایلء:اہلل:قون ا وج:اامیؿ::یت

قون الےئ:اہلل:رپ:اور:اےنپ:اہلل:ےس:ڈرےت:رےتہ:ںیہ۔: ہغیص:اضمرع:اک:ے:سج:ںیم:دجتد::یت

قون ایس:اختیص:یک:انب:رپ::،ارمتساری:نوات:ے :ںیہ،:اکی:اک:ہی:رتہمج:ایک:اجات:ے:ہک:ڈرےت:رےتہ:یت

:دقؾ:ڈر:رکرےتھک:ںیہ:ہک:ہی:دقؾ:اہلل:یک: : دہعف:ڈران:ںیہن:ے:وپری:زدنیگ:رھب:ڈرےت:رےتہ:ںیہ،

رمیض:ےک:اطمقب:ے:ای:ںیہن۔:اؿ:یک:فرػ:ےس:ہی:ڈر:رمےت:دؾ:کت:اھت:اور:اہلل:اعتیل: ے:اس:ڈر:

تق:اشبرت:دی:انم:بیصن:رفامای۔:روح:ےنلکن:ےک:وو:یک:دقر:رفامیئ:ہک:ہشیمہ:ےک:ےیل:اؿ:وک:نیچ:

:زیچ:ےس:بیصن:نوا:۔اجریہ:ے:ہک:وکیئ:ادنہشی:ووخػ:تم:رکو:اور:ہن:نیگمغ:نو :؟ہی:انم:سک:

؎ وخػ:یہ:ےس:الم:ے:اہلل:اک:وخػ:ااسی:وخػ:ے:وج:اےنپ:ادنر:انم:یک:اختیص:راتھک:ے

انم:اںی:از:ںیع:وخػ:ادم:دپدی

ے۔وپری:زدنیگ:اہلل:ےس:ڈر:رک:زگاری:یھت:اب:اشبرت:دی:اجریہ:

ن ا وا بال

کنت توعدون الت ۃ ل تافوا و ل تزنوا و ابش

18؎

:ااحتمؿ:متخ:نوایگ:اب:دورسا:اعمل: اب:داین:ےس:رتصخ:نو ے:اک:وتق:ے،:تہب:ڈر:ےکچ:اب:اعمل

:نوراہ:ے،:اب:امہری اؿ:اتافو ل ’’انعںیتی:اہمترے:اورپ:نو :یگ۔: رشوع:

:زنؽ:اخئ ‘‘ تسہ:

اؿ:ےکڈر:وک::تافوا ل ےس:یک:اجےئ:یگ۔::لتافواڈر ے:واول :یک:ینعی:نیقتم:یک:امہمؿ:ونازی:

ںیہن:اہک:اجات::ے۔:یلست:وت:ڈر ے:واول :ےک:ےیل:نویت:‘‘ تم:ڈرو’’اتبراہ:ے:وج:ڈنر:نوات:ے:اس:وک:

رےت:؟:ڈر ے:ںیم:اور:ابربخ:نو ے:ںیم:زلوؾ:ے۔:ے۔:ہی:اےنپ:اہلل:ےس:ارگ:اب:ربخ:ہن:نوےت:وت:ویک :ڈ

فسـل بہ خب ے:‘وج:ڈرے:اگ:وہ:ابربخ:نواگ،:وج:ابربخ:نواگ:وہ:ڈرے:اگ،:قح:اعتیل:اشہنحمن اال

ری

63۔62 :یونس ؎:17 30 :حم السجدۃ ؎:18

15

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

رک:اتبدای::ہک:امہرے:ابربخ:دنبے:اےسی::نوےت:ںیہ:وج:اےنپ:رب:یک:فرػ:دوعت:دےتی:ںیہ:انزؽ:رفام:

ا ال اریصبلۃ:دوعت:دےتی:ںیہاور:یلع:وہج:عوۃ بص اہلل عل اد

ن اتبعن ری

انا و م19؎ :

وخد: یھ:رنمح:یک:اشؿ:اچہپےتن:ںیہ:اور:بج:وکیئ:اسلئ:اطبل:نب:رک:اؿ:ےک:اپس:اات:ے:وت:اس:وک:

:ےس،:اےنپ:رکدار:واوطار:ےس،:اینپ:اطاع ت:ےک:اونار:ےس،: یھ:اےنپ:ضیف:تبحص:ےس،:اےنپ:وقتی

اےنپ:وفلماظت:ےس،:رنمح:یک:اشؿ:ےس:ابربخ:رفامےت:رےتہ:ںیہ۔:اؿ:یہ:ےس:دہاتی:اک:اکؾ:ایل:اجات:

ے۔:ہی:ارگ:ہچ:اظبرہ:ےٹھپ:ڑپکو :اور:ہتسخ:اح ی:ںیم:نو :نکیل:ولخمؼ:وک:اؿ:یک:رواحتین:یک:وقت:اور:

ںیہ۔::ضیف:دہاتی:نویت:ے۔:اؿ:ےک:رہچے:ےک:اونار:اتم:ےک:ےیل:اہدی:نوےت

ہ س ود یف میج ن اثر الس

وہھ م ج

و20؎

عباد اہلل او خیار

اہلل الذین اذا ر

ا ذکر21؎ اور:یہی:ولگ::ایلص:ریپ:نوےت:ںیہ::::::::؎

ںود::::از:::روح:::: ے بطق::::از::::نت:::: فعض::::

:::: در::::: فعض ::::: یتشک::: :::: ںود:: ::::::: در:::: ے ونح:

:::: خیش::: :::::: : ونراین::::::: :::::: :::::: دنک اہہگ::::: ز:::رہ:::::

:::::::: :::::: ::::: ونر::: :::::: :::::: را::: ہ اا::::

فظل:::: اب :::::: :::::: دنک رمہہ::::

:::: دتس::::::::::: :::::: : ریگ::: :::: دنبہ: و:::::: اہل اخص:::::::

:::: اطابل ::::: :::::::::: را: :::: یم: :::: ربد:::::: اگہ شیپ: ات::::

:::::::: : ام:ایہؿ::::::: :::::: :::::: الجؽ درایےئ::: رعق::::::::

: رحب:::::::::: :::::: :::: اش :::: :::::: :::: اوم::ہتخ::: :::::: الحؽ رحس:

؎ بج:ولاہ:اپرس:ےس:وھچ:اجات:ے:وت:وفرا:وسان:نب:اجات:ے::::::::::

::::: انہ::::::: :::: اپبرس::::::::: ہک:: :::::: دش اانش:

: یف:::::: :::: اوفلر::: :::::::: وصبرت:::::: دش الط::

108:یوسف ؎:19 29 :الفحت ؎:20

مکتبۃ الشد،تریم اعراض الناس ومایلزم من تر ک الوقوع مناا،(6282)9/77:للبیاقشعب الیمان ؎:21

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 16

::::::: رگ ::::: وت: رمرم::::::::ںوی و: اخرا:::::: گنس::

وگرہ:::وشی اصببح:دؽ:::ریس::: وچ :::

اکنیلم:یک:تبحص:ےس:اکلم:عفن:سج:فرح:اطبل:ےک:ادنر:اہلل:وروسؽ:یک:یچس:بلط:اور:یچس:ایپس:

رپ:وموقػ:ے:ایس:فرح:یچس:ایپس:اک:احلص:نوان:اہلل:واول :یک:تبحص:رپ:وموقػ:ے۔ایس:فرح:

رضحت:اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ:::::::::؎

:::::::: وت:::::: یئن::::::: اطبل::::: وت::::: ہک::: اے::::: ایب مہ::

::::::: بلط:: ات:::::::: :::: اییب::: :::::: واف ایر::::: ازںی:

اے:::::::رسپ: ینیب::::بلط::::اگر::: را: ہک:::: رہ::::

: ایر:::::::: :::::::: او::::::: : شیپ::: وش: :::::::: او:::::::: رس ادناز::

رضحت::اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ:ہک:ارگ:وت:اطبل:اصدؼ:ںیہن:ے:اس:راہ:اک:وت:انادیمی:یک:راہ:تم:

ا،ات:ہک:اس:یک:تبحص:ےس:ھجت:وک:یچس:بلط:احلص:نو۔: اایتخر:رک،:وت: یھ:اہلل:وا ے:یک:تبحص:ںیم

اک::رپوت:ریتے:بلق:رپ:بج::ینعی:اس:اہلل:وا ے:ےک:ادنر:وج:اہلل:وروسؽ:یک:تبحم:یک:ایپس:ے:اس

ڑپے:اگ:وت:ریتا:دؽ: یھ:رحتک:ںیم:ااجےئ:اگ:اور:بلط:ےس:زتپ:اجےئ:اگ:اور:اہلل:یک:تبحم:اک:

ایپاس:نواجےئ:اگ:۔:سج:وک:اہلل:وروسؽ:اک:اچس:بلط:اگر:اپؤ:اس:وک:اانپ:دوتس:انبول:اور:رس:اینز:اس:ےک:

رے:سفن:وک:اپامؽ:رکدے۔اسےنم:مخ:رکدو:ینعی:اس:ےک:اس:فرح:اتعب:نواجؤ:ہک:وہ:اہمت

قح:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ: ارشاد فرمایا کہ( 11

ان و اذ ابتل بکلمت فاتم ربہ ابرہ

اس اماما قال ان جاعلک للن22؎

اؿ:ےک:رپورداگر: ے:دنچ:اور:اید:رکو:اس:وتق:وک:ہکبج:ااحتمؿ:ایک:رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:اک:

:وہ:اؿ:وک:وپرے:وطر:رپ:اجب:الےئ۔:قح:اعتیل: ے:رفامای:ہک:ںیم:مت:وک:ولوگ :اک:دتقما: ابوت :ںیم:اور:

:اس:وک:ےلہپ: :انبےت:ںیہ:وت :ایگ:ے:ہک:سج:وک:اہلل:ایم :دتقما :اؿ:اوتی :ںیم:ہی:اتبای انبؤ :اگ۔

ااحتمانت:ںیم:التبم:رفامےت:ںیہ۔

124: ۃالبقر ؎:22

17

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ںیہن:نوات:ہک:قح:اعتیل:ااحتمانت:ےک:اتنجئ:ےس:علطم::ںیہن:نوےت:ااحتمانت:اک:ہی:دصقم:

اہلل:اعتیل:وک:بس::ملع:نوات:ے:نکیل:ااحتمانت:ےس:وخد:دنبو :یک:رتتیب:اور:لیمکت:دبعتی:وصقمد:

نویت:ے:۔:زین:دورسو :وک:اؿ:یہ:ااحتمانت:ےک:ذرےعی:اؿ:یک:الصتیح:اور:اشؿ:دتقماتیئ:اک:

ات:ے:ات:ہک:بج:ہی:بصن:دتقماتیئ:رپ:افزئ:ےیک:اجوںی:وت:ولوگ :وک:اؿ:اشمدہہ:رکاان: یھ:وصقمد:نو

یک:اسہقب:الصوتیح :ےک:مشچ:ددی:اشمدہو :اور:رجتںو :ےس:اؿ:یک:فرػ:الیمؿ:نو:اور:اؿ:یک:

دہاتی:وک:وبقؽ:رکںی۔

وفلمظ:بقلم::ابداب:ارتلتیب:

:ارشاد فرمایا کہ(12 :ںیہ: : :رفامےت :اراشد :اعتیل نا م قحاخذ

و یثاقکم واذ

ور الطاور:اید:رکو:اس:وتق:وک:ہکبج:مہ: ے:اہمترا:وقؽ:ورقار:ایل:اھت:اوروطر:رفعنا فوقکم

وک:اہمترے:اورپ:قلعم:رکدای: ت اوا ما ف ۃ بقو ینکم خذوا ما

کرلعلکم یہ و اذ

قون تت23؎

: وج:اتکب:مہ: ے:مت:وک:دی:ے:وبضمیط:ےک:اسھت:اور:اید:روھک:وج:ہک:وبقؽ:رکو

ااکحؾ:اس:ںیم:ںیہ:سج:ےس:وتعق:ے:ہک:مت:یقتم:نب:اجؤ۔:اؿ:اوتی :ےک:ادنر:وہیدوی :یک:

:اؿ:ےک:رسو :رپ:قلعم:رک ے:ےک:قلعت:اظبرہ:ہی: االصح:اور:دہاتی:ےک:ےیل:وطر:اہپڑ:وک:

ااکشؽ:دیپا:نوات:ے:ہک:قح:اعتیل: ے:اک

اه یف ل

ین الد ر

24؎ رفامای:ے:ینعی:دنی:ںیم::

:وطر:اہپڑ:اک:اؿ:ےک:رسو :رپ:قلعم:رفامان:اؿ:یک:االصح:ودہاتی:ےک:ےیل: : ربج:ںیہن:ے،:اور:

اه یف ربج:رکان:ولعمؾ:نوات:ے۔:اس:اظرہی:ااکشؽ:اک:لح:ہی:ے:ہک:ر اک

اک::ین الد ل

بلطم:ہی:ے:ہک:دنی:وبقؽ:رک ے:ےک:ےیل: یس:رپ:ادتباربج:ہن:ایک:اجےئ:اگ،:نکیل:بج:وکیئ:

:ااطتع:ےک:دعب:رگتف:اور:اامیؿ:وبقؽ:رک ے:اور::ااطتع::اک:اعمدہہ::رک ے:وت:اثیمؼ:واعمدہہ

:اس:اقمؾ:ںیم:ےلہپ:ہی:ولگ:رتبغ:ےک:اسھت:اامیؿ: وماذخہ:الخػ:لقع : ںیہن۔:انچ :ہچ:

اس:ےک:دعب:اس:اامیؿ:یک:افحتظ:ےک:ےیل:اؿ:وک:وبجمر:ایک:ایگ:۔:اس:اتی:ےس:الےکچ:ےھت،:

ولسک:ےک:نیت:ولئسم :اک:اابنتسط:نوات:ے:اکی:وت:ہی:ہک:بج:اطبل:اصدؼ:خیش:ےک:اہھت:رپ:

:اور: :ااطتع:ے:وت:اب:حلصم:وک:تخس:ےس:تخس:رگتف:تعیب:رک ے:سج:اک:احلص:اعمدہہ

63:البقرۃ ؎:23

256:البقرۃ ؎:24

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 18

وک:اس:ےس:رہ:زگ:ںیچ:ہب:ںیبج:ہن:نوان::اچےیہ:ویک ::ڈاٹن:ڈٹپ:اک:قح:احلص:نوایگ::اور:اطبل

ہک:االصح:ےک:فلتخم:فرےقی:نوےت:ںیہ::::::::؎:

:::::: :::: دریتش::::: :::::: ::::::: و::::::رنیم::: ::::::::: درہہی مہب::: اتس:

وج:::رگ:::زؿ:::ہک::رجاح:::و:رممہ:::ہہن::اتس

و :رپ:قح:اعتیل: ے:وطر:اہپڑ:وک:راھک:ںیہن:اھت:ڈرا ے:اور:دورسا:ہلئسم:ہی:اتلکن:ے:ہک:اؿ:ےک:رس

رصػ:اورپ:قلعم:رفامدای:اھت۔:اس:ےس:ولعمؾ:نوا:ہک:حلصم:وک:اطنیبل:یک:االصح:ےک::ےیلےک:

:اھت: ےیل:رصػ:دہتدی:ینعی:ڈراان:وصقمد:نوان:اچےیہ:اسیج:ہک:اہی :اؿ:ےک:رسو :رپ:رعف:وطر:

وعض:وطر:ہن:اھت۔

رسیتا:ہلئسم: ا خذوا ما ےس::اشمخی:ےک:اس:ومعمؽ:یک:دنس:یتلم:ے: ۃ بقو ینکم ت

:ےک:ابووجد: :اےنپ:اطنیبل:یک:تمہ:ازفایئ:رفامےت:رےتہ:ںیہ:اور:لکشم:ےس:لکشم:رذالئ: ہک:وہ

اع:اور:تمہ:ےس:اکؾ:ےنیل:یک:دہاتی:رکےت:رےتہ:ںیہ۔ امویس:ںیہن:نو ے:دےتی،:اور:ہشیمہ:د

وخیش:ےس:دنبیگ:رکان۔ویک :ہک:ااطتع:وطع:ااطتع:ےک:ینعم:ارشاد فرمایا کہ(13

ےس:ے:وج:اقمےلب:ںیم:رکہ:ےک:ادتسالؽ:ایک:اجات:ے۔:انچ :ہچ:زنیم:واامسؿ:وک:قح:اعتیل: ے:

ت اخمبط:رکےک:رفامای: وت:دوون :: ے:وجاب:دای:طوعا او کرہا یاائ طائع یناات

نی

25؎ :

یعوااط :احرض:ںیہ۔:اہج :اہج :رقاؿ:ںیم:ینعی:مہ:دوون :وخیش:ےس:اتعب:داری:ےک:ےیل

ول یعوااط ای اہلل س ال

26؎ اات:ے:واہ :یہی:وہفمؾ::رماد:ے:ینعی:وخیش:ےس:اتدعبار:نب:

اجؤ:اہلل:اور:روسؽ:ےک،:اور:وخیش:ےس:ااطتع:بج:نویت:ے:بج:اہلل:وروسؽ:یک:تبحم:دؽ:

:اہلل:واول :ےک: ےنی:ےس:یتلم:ںیم:اغبل:نواجےئ۔:اور:ہی:تبحم:اتکںو :ےس:ںیہن:یتلم :ے:

ے۔:وخاہج:اصبح: ے:وخب:رفامای:ے::::::؎

وج::قشع:::یک::::اختیص:::وہ:::اگ:::::یک:::::اختیص

ۂ::::ے::::اک::::اخہن:::::اخبہن:::::::::: اکی

ن سیب ے ہنیس::::

11 :حم السجدۃ ؎:25

33:حممد ؎:26

19

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:تبحم:ےس:رضحات:احصہب:وک:یلم: اہیہل تبحم اور:رھپ:رضحات:::وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےک:ضیف

احصہب:ےس:اتنیعب:وک:اور:اتنیعب:ےس:عبت:اتنیعب:وک:ایس:فرح:اکی:ہلسلس:الچ:اراہ:ے:۔رضحت:

اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ::::::::؎

:::اقمئ:::اتس

حی تب ص

رخف:::وخایہ:::ا :::

:::::::: ہن ::::::: اکر زاب ت:: دتس: ہن یم:::ادی::

اسھت:خیش:ااشملخی:ج:صخلم:از:رپہچ:اظنؾ:(:ھکل:دای:اھت:زگہتش:امشرے:ںیم:رضحت:ےک:امس:رگایم:ےک:

: ے:بسح:ذلی:رحتری:ےک:ذرےعی:اس:رپ: :واہعق:اھت: رگ:رضحت:واال :ہی:ابمہغل:ںیہن:ااہظر اور

اندنسپدییگ:اک:ااہظر:رفامای:ے:اس:ےیل:االرم:وفؼ:االدب:رپ:لمع:رکےت:نوےئ:اس:ظفل:وک:ںیہن:ھکل:

:اس:اک:ااہظر:ایک:اجےئ:ای:ہن:ایک:اجےئ۔اس:رحتری::رے:ںیہ: رگ:واہعق:رہباحؽ:واہعق:رے اگ:وخاہ

:ےک:دورسے:دیقعت:دنمو :وک: یھ: :اشعی:اس:ےیل:رکرے:ںیہ:ہک:رضحت:واال رگایم:وک

:ذوؼ:اک:ملع:نواجےئ:اور:ےبمل:وچڑے:رعتیفی:اافلظ:دنسپ:رک ے:وا ے: یھ:اس:ےس: رضحت:ےک:

تحیصن:رکںی:۔:ج:اعموؿ:دمری:(

رحتری:رگایم:المہظح:نو:

اظنؾ:ںیم:اےنپ:انؾ:ےک:اسھت:خیش:ااشملخی:اھکل:نوا:دھکی:رک::ےھجم:رواحین:فیلکت:نویئ۔:وی :وت:وطخط:

:کت:درھ:ڑکپ: :ایک:ھکل:دےتی:ںیہ:ںیم:اؿ:یک:اہک : :وتبحم:ےس:ہن:اج ے:ایک: ںیم:ولگ:دیقعت:

رظنم:اعؾ:ںیم:ںیم:اس:اطخب:اک::۔جروک:وٹک:(:رکو :نکیل:راسہل:یک:اشؿ:دورسی::ے

نواتکس:اور:ہن:ںیم:اس:القئ:نو :ذہلا:ںیم:دمری:،:اعموؿ:دمری:ےس:دروخاتس:رکات:::لمحتم:ںیہن

نو :ہک:ظفل:خیش:ااشملخی:ریمے:انؾ:ےک:اسھت:ہن:اھکل:رکںی۔:

دبع:اینغل

اس:وتق:اکی:ک نوؿ:وارد:نوا:ے،:قح:اعتیل: ے:اراشد:رفامای:ے:ہک:ارشاد فرمایا کہ(14

ن ة و م

م یؤ

ک ۃ احل

اوت

اخ فقد

اکث ری

ری

27؎

::جاور:چس:وت:ہی:ے:ہک:(:سج:وک:دنی:یک:مہف:لم:اجےئ:اس:وک:ڑبی:ریخ:یک:زیچ:لم:یئگ۔:اس:ترجمہ

269 :البقرۃ ؎:27

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 2۱

ین اتی:یک:ریسفت:ںیم:ہی:دحثی:وارد:ے: ا یفقاہ یف الد بہ خری

ن یرد اہلل؎28م

اعتیل:سج:قح::

اکرفامےت::ںیہ:اس:وک:دنی:یک:ھجمس:اطع:رفامدےتی:ںیہ۔:ظفل:ریخ:امس::دنبے:ےک:اسھت:ارادہ:الھبیئ

لیضفت:ے:ینعی:داین:یک:مامؾ:وتمعن :ےس:دینی:ھجمس:یک:تمعن:الضف:وربرت:ے:اس:تمعن:ےک:اقمےلب:

سج::ےس:وخش:نواجےت:ںیہ:اور:سج:وک:اانپ:‘( ںیم:داین:یک:وکیئ:تمعن:ںیہن۔:ایم :ج:اہلل:لج:الج:ہل

ےتیل:ںیہ:اس:وک:دنی:یک:ھجمس:اطع:رفامدےتی:ںیہ۔:اےنپ:رقمب:دنبو :وک:داین:وبحمب:اور:رقمب:انب

ےک:زخا ے:ںیہن:وسپن:دےتی،:ہی:وت:رکنک:رھتپ:ںیہ:::::::::؎

: مغ::::: وسز:: : رپواہن:::: : سگم:::: :: ددنہ: را:::ہن:

اںی:::::دوتل:::رسدم::ہمہ::سک:::را::ہن:::ددنہ

دےتی:ںیہ۔:یھکم:وک:رپواہن:اک:وسز:مغ:ںیہن:دای:اجات:ے:اس:اک:م اج:وت::اینپ:تبحم:اک:مغ:اخص:دنبو :وک

الغتظ:دنسپ:ے:۔:ایس:فرح:رمدار:داین:افکر:ورشمنیک::وک:دی:ے۔

ایس:اتی:ےس:رقمب:دنبو :یک:اخص:العتم: یھ:وصنمص:اور:رصمح:نویئگ:ہک:

ب:اور:ارجت:سج:دنبے:ےک:اپس:دنی:یک:ھجمس:ے:ھجمس:ول:ہک:وہ:رقمب:ابراگہ:قح:ے۔:رقم

دار:ںیہ:وت:دوون :رتیع:جوعاؾ:(،نکیل:رقتب:اور:ارجت:ںیم:زنیم:اور:اامسؿ:اک:رفؼ:ے۔:اس:

راز:وک:رفوعؿ:اسیج:رمدود: یھ:اجاتن:اھت۔انچ :ہچ:بج:رفوعؿ:وعلمؿ:ےس:اجدورگو : ے:درایتف:

:رفوعؿ: ے :وت :ہلص:ےلم:اگ؟ : :ایک :ےک:اقمےلب:ےک:دعب:مہ:وک :وجاب:ایک:ہک:ومیس:ہیلع:االسلؾ

ب دای: قرما لمن ال

انکم اذ

نی29؎

اس:وتق:مت:ولگ:امہرے:رقمب:نب:اجؤ:ےگ۔: یس:زخاہن:

ووجارہات:اکانؾ:ںیہن::ایل:۔:رقمب:نوان:اس:دقر:ڑبی:زیچ:ے۔:رقمب:راز:دا :وراز:دار:تنطلس:

دہ:وخنتاہ:اپاتنو:اس:ےس:نوات:ے:،:رقمب:ےس:دیھب:یک:ابںیت:یک:اجیت:ںیہ۔:وخنتاہ:دار:وخاہ:ینتک:یہ:زای

ومز:تکلمم:یک:وگتفگ:ںیہن:یک:اجیت۔ ر

ےھجم::اس:وتق:اکی:ابت:اید:ایئ:وج:اس:ک نوؿ:ےک:تہب:انمبس:ے،::اکی:دہعف:ںیم:

ے:رضحت:واال:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےس:درایتف:ایک:ہک:رضحت:درود:رشفی:ےک:اضفلئ:ںیم:وارد:ے:

المظہریۃالمکتبۃ ، الخ...ریابہ خ یرداہللباب من ،(73)1/16 :یالخبار حیحص ؎28

42 : الشسم;: ؎:29

21

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:ںیہ:اور:دس:انگہ:اعمػ:نوےت:ںیہ:اور:دس:ہک:اکی:ابر:درود:رشفی:ڑپےنھ:رپ:دس:ایکین :یتلم

:اور:التوت:رقاؿ:رشفی:ےک:اس:دقر:اضفلئ:وارد:ںیہن:ںیہ۔:بیجع: درےج:دنلب:نوےت:ںیہ:

وجاب:اراشد:رفامای:

اھبیئ:ابت:ہی:ے:ہک:ہی:اسرے:اضفلئ:درود:رشفی:ارجت:ےک:تحت:ںیم:وارد:ںیہ:اور:

:ااعنؾ:میظع :رقب:اک:رقاؿ:رشفی:رپ:اکی:رمثہ :مامؾ:اضفلئ:ےس:وفر ت:راتھک:ے۔:التوت

رقمب:یک:وکیئ:وخنتاہ:ںیہن:نویت:نکیل:ڑبے:ڑبے:وخنتاہ:دار:وگررنو:وزرا:اس:ےس:اکےتپن:ںیہ:اور:

اےنپ:امہ:اومر:ںیم:افسرںیش:رکاےت:ںیہ۔:جایہتن (

یک:رعتفی:ایک:ے:؟ہقف:انؾ:ے:سفن:ےک:رضر:وعفن:یک:اچہپؿ:اک۔:سج:فقہ یف الدین

:دی:اجیت:ے:وت:اس:یک:لقع:ونراین:نواجیت:ے:اس:ونر:وک:ےیل:نوےئ:ولوگ :ھجمس دنبے:وک:دنی:یک

ںیم:اتلچ:رھپات:ے:اور:قح:وابلط:ںیم:زیمت:رکات:راتہ:ے۔:اےسی:دنبو :وک:ارگ:دو:اچر:وتق:اکافہق::

یھ:ے،:وجایت :وٹیٹ:نویئ:ںیہ،::ڑپکو :ںیم:ویپدن:رپ:ویپدن:ےگل:ںیہ:نکیل:وہ:اےنپ:ایس:ےٹھپ:احؽ:ںیم:

:ایہل:اےنپ:اسھت:دےتھکی:ںیہ۔:سب:ہی:ااسحس:ہک:ایم :یک:رمیض:ےس:ہی:وخ :

ش:رےتہ:ںیہ،:رمئ

بس:ھچک:نوراہ:ے:اؿ:ےک:دؽ:رپ:رہ:وتق:ریتمح:رممہ:اک:اکؾ:د ات:راتہ:ے،:اور:اس:میلست:وراض:یک:

؎:: ربتک:ےس:اؿ:ےک:ولقب:رپ:اےسی:اےسی:اونار:وایلجتت:وارد:نوےت:ںیہ:ہک:اؿ:وک:ودج:اات:ے

: ؿ:::::اگتشک : رجنخ:::: را میلست::::

رہ:زام :بیغ:اجؿ:درگی:اتس

؎ راہ:قح:ںیم:مین:اجؿ:دےتی:ںیہ:اور:وس:اجؿ:اطعےئ:قح:ےس:اپےت:ںیہ::::

: اج ::: مین:: ددہ اج :: ودص:: اتسبدن:

: ہن: تسہ:: درد:: اہچن:: ددہ ا :: ادی:

نکیل:ہی:اومر:وااعقت:ذویق:اور:ودجاین:ںیہ:وج:اس:راہ:ںیم:اکؾ:رک ے:وا ے:نوےت:ںیہ:اؿ:یہ:وک:

:ادراک: یھ:نواتکس:ے:ہی: رکاس:اک لم ید

ن لم یذق

اک:ہلئسم:ے۔:ینعی:اس:م ے:اک: م

ادراک:دبو :ےھکچ:ںیہن:نوات۔:اےسی:دنبے:تہب:مک:نوےت:ںیہ۔:اؿ:ےک:ڑبے:رمابت:ںیہ،:

وت:دگڑی:وپش:ںیہ:نکیل:ڑبے:ڑبے:السنیط:اؿ:ےک:اسےنم:ےب:تقیقح:ںیہ،:اؿ:یک:ابینط::اظبرہ

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 22

؎ تمعن:ےک:اسےنم:تفہ:امیلق:یک:تنطلس:رگد:نویت:ے۔:رضحت:اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ:::

: داہؿ:: اہ ::: ادن نم:: وپاش :: دقل:: اںی:

::: دص :: زہار::: :: ادنر: ادن:: نتکی: زہارا ::

ربخدار:نواجؤ:ہک:ہی:دگڑی:وپش:امہرے:اخص:ورقمب:دنبے:ںیہ:اور::!اے:ولوگ: ترجمہ

اخص:یک:ربتک:ےس:اکی:اایتمزی:اشؿ::الوھک :ااسنون :ںیم:ےس:اؿ:یک:اکی::ذات:امہرے:لعت

ریتھک:ے۔

سج:دنبے:وک:دنی:یک:ھجمس:یک:دوتل:ہن:اطع:یک:یئگ:نو:وت:ارگ:ہچ:تفہ:امیلق:اس:ےک:اپس:نو:نکیل:وہ:

تس:ج:اخ ی:اہھت:(ے۔ویک :ہک:اتی:ذموکرہ:ےس:ولعمؾ:نوات:ے:ہک:قح:اعتیل:اک:القش:ویہت:د

:ریخ:اس:دنبے:ےک:اسھت:قلعت:ںیہن۔:اہ !:اؿ:یک:الفح:یک:اکی:وصرت:ے،:وہ:ہی:ہک:ارادہ

:وت:مت:وخد:‘‘ ای:رظنورای:رظن:وروجےئ:ابش’’دنی:یک:ھجمس:رےنھک:وا ے:یک:تبحص:اایتخر:رکںی: ای

ارگ:اےسی:ںیہن:نو:وت: یس:الہ:رظن:یک:التش:ںیم:گل:اجؤ۔:اےسی:دنبو :یک:تبحص:اصبح:رظن:نو:اور:

ںیم:بیجع:ایمیک:اک:ارث:نوات:ے:ہک:دنچ:دؿ:یک:اجمتسل:واصمتح:یک:ربتک:ےس:اہمتری:تملظ:زدہ:

؎ لقع:: یھ:ونراین:نواجےئ:یگ۔:ایس:وک:رضحت:اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ:::::

دنک اہہگ:::: ز:رہ:::: ونراین:::: خیش:::::

: ونر::::: ::::: ::::: را: ہ اا::::

فظل دنک رمہہ::::::: اب

ینعی:وہ:ونراین:خیش:اہلل::واال:ںیہمت:اہلل:اعتیل:ےک:راےتس:ےس:ااگہ:رکے:اگاور:اےنپ:بلق:ےک:اونار:وک:

وک:اےنپ:اافلظ:ےک:رمہاہ:رکےک:اہمترے:دول :ںیم:اچنہپ:دے:اگ:سپ:دنچ:دؿ:ںیم:مت:وخد:اےنپ:دؽ:

رتہب:احتل:ںیم:اپؤ:ےگ::::::::؎

::::::: رگ:::::: :::: وت:: :::: گنس: ںوی رمرم::::: و::: اخرا:

وشی دؽ::ریس::وگرہ:: اصببح:: وچ :::

؎: الہ:دؽ:یک:ربتک:ےس::اہمترا:دؽ:ونراین:نواجوے:اگ: رگ:تبحص:ےس:رماد:اکی:دمت:دتعمہب:ے::

:::: ہک:::::: ابدی:::::: اساہل:::::: ::::::: ات::: ااتفب از:

و:اتب وراشخین: دبرگن: ای:: لعل::::

23

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ینعی:سج:فرح:رھتپ:وک:لعل:ےننب:ںیم:اکی:اخہص:وتق:دراکر:ے:انچ :ہچ:ااتفب:یک:اعشںیع:

:اعشع:ااتفب:لعل:

ض

فی ب

دتبرجی:اس:رھتپ:رپ:ارث:رکیت:ریتہ:ںیہ:اور:اکی:رعےص:ےک:دعب:وہ:رھتپ:

:سک:دقر: شی: تمی:نواجات:ے۔نب:رک

ایس:فرح:خیش:ونراین:اک:بلق:اطبل:ےک:بلق:رپ:مکحب:دخا:دتبرجی:اانپ:ارث:رکات:راتہ:ے:

اور:ھچک:دون :ےک:دعب:اطبل:ادنر:ونراین:ااثر:وخد:وسحمس:رکات:ے۔:وہ:اس:فرح:ہک:اطاعت:یک:

: فرػ:رتبغ:اور احتل:وک:دھکی:رک:ےب:اعمیص:ےس:رفنت:نویت:یلچ:اجیت:ے۔:اور:وہ:اینپ:اس:

اسہتخ:ہہک:ااتھٹ:ے:::::::؎

اغم ریپ: بجع::::دنبیگ:::: ایمیک::::اتسی:::::

اخک:اومتشگ::و::دنچںی::در:اجمن::داد:دن

:ےس:: ریپ:اکلم:یک:ااطتع:بیجع:ایمیک:ے:ہک:دنچ:دؿ:اس:یک:تبحص:اپک:ںیم:اخک:نب:رک:رےنہ:

ےسیک:ےسیک:دراجت:اطع:نوےت:ںیہ۔

:واظفئ(:ےس: یھ:ارشاد فرمایا کہ(15 :ذرک:اور لمحت:ووقت:ےس:زایدہ:ومعمالت:ج

راہتس:دنب:نواجات:ے۔:اےسی:ادیم:اک:ااجنؾ:دو:احؽ:ےس::اخ ی:ںیہن:نوات:ای:وت:ھچک:دؿ:ںیم:کھت:رک:

بس:وھچڑ:اتھٹیب:ے:اسیج:ہک:رضحت:اشہ:و ی:اہلل:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رحتری:رفامای:ے:ہک:

ایہتن :(:اور:‘‘ج رکات:ے:وہ:ادنیہ:ھچک:اکؾ:ہن:رک ے:یک:دوعت:د ات:ےوج:صخش:وقت:ےس:اکؾ:’’

:رکات:راہ:وت:ھچک:دؿ:ےک:دعب:یکشخ:اور:وسداوتی:ڑبھ: :وقت:ےس:زایدہ:ومعمالت:ادا ارگ:ربجا

اور:درتقیقح:ااسی:صخش: اج ے:ےس:اپلگ:نواجات:ے:وعاؾ:اس:وک:ذجموب:ےنھجمسےتگل:ںیہ

رۃمح:اہلل:ہیلع:ےک:اہی :اس:اک:ڑبا: ے:۔:امہرے:رضحت:یکشخ:اور:وسداوتی:اک:اکشر:نواجات

اامتہؾ:اھت:ہک:اطبل:ےس:اس:ےک:اشملغ:واواقت:رفتص:وقت:اور:فعض:ےک:قلعت:

:رکےت: :وقت:ےک:اطمقب:میلعت:رفامدای درایتف:رفامایل:رکےت:ےھت:رھپ:اس:یک:رفتص:اور

:زہار:ےس:اچنہپےت:ےھت۔:قح:اعتیل:اک:رہ:دنبے:ےک:اسھت:دجااگہن:اعمہلم:ے: یس:وک:وچسیب

زہار:ذرک:واال:کھت:رک:راےتس:یہ::24ںیہ: یس:وک:اکی:زہار:ےس::اچنہپےت:ںیہ:ہکلب::ضعب:وتق:

:اکی:زہار:ذرک:واال:ڑگنلاات:نوا:زنمؽ:کت:چنہپ:اجات:ے:ایس:وک: ںیم:رہ:اجات:ے:اور:ےباچرہ

؎ رضحت:دعسی:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ::::

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 24

: امبدن ہک:::: رو::: ::::زیت اپس:::: شب:::: اے:::

:::::: رخ ہک::::::: :::::: اج :::::::: گنل: ربد زنمبؽ:

وصقمد::تہب:ےس:زیت:رو:وھگڑے:کھت:رک:ھٹیب:ےئگ:اور:دگاھ:ڑگنلا:ربارب:ےتلچ:رےنہ:یک:وہج:ےس:زنمؽ

اس:اک:االخص:دنبہ:فیعض:اےنپ:لیلق:لمع:رپ:اندؾ:نوات:ے:اس:یک:اعزجی:اور::۔کت:چنہپ:اجات:ے

؎ رکف:اور:دنھ:نویت:ے:قح:اعتیل:اانپ:لضف:رفامدےتی:ںیہ:::::وچ :ہکایم :وک:دنسپ:ااجات:ے:اس:وک:

:::::: قح:::::: راہ:::::: درںی::::: و::: زجع:

ی ت

ی ن سکم

از::اطتع::::و:وخنتشی::: ہہب::

ستی

نب ی

سج:ےک:اسھت:وخد:ینیب:اور:قح:اعتیل:ےک:راےتس:ںیم:اعزجی:وتنکسم:اس:اطتع:ےس:رتہب:ے:

:نو۔ ح ت ع

انھجمس:اچےیہ:ہکلب:ارگ:انہغ: یھ:نواجای:رکات:نو:بت: یھ:اکؾ: یھبک:لیلق:لمع:وک:ےب:اکر:ہن

ےیک:اجےئ:بس:وھچڑ:رک:ہن:ھٹیب:رے::::::::؎

دوتس:::دارد::دوتس:::اںی:::ایگتفش

::::::::: وکشش::::::::: :::::: ہہب:::::::: وہیبدہ:: یگتفخ از:

ری:ہی:اح ہت:اح ی:ایم :وک:دنسپ:ے،:انمامؾ:اور:ےب:رتک ب:وکشش: یھ:ابس ل:وساج ے:ےس:رتہب:امہ

ے:۔:رضحت:واال:اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع:ارثک:ہی:رعش:ڑپاھ:رکےت:ےھت::::::::::؎

م را:::::ای: او:: مب::::: ای:::

ن کیم

این::مب:::وجتسجےئ::::

ماحلص:::ادی:::ای::این:دی::ارزوےئ:::

ن کیم

اؿ:وک:اپؤ :ای:ہن:اپؤ :اانپ:اکؾ:وت:وجتسج:ے،:ولطمب:احلص:نو:ای:ہن:نو:وبحمب:یک:ارزو:راتھک:نو ۔:وج:

:رشوع: ولگ:دبو :ااجزت: یس:ققحم:ریپ:ےس:اینپ:فرػ:ےس:اتکںو :وک:دھکی:رک:ذرک:وریغہ

ا:وشؼ:ںیم:اور:ذلت:ذرک:ںیم:اینپ:وقت:ےک:ادناز:ےس:زایدہ:اکؾ:رکےک

ن ۂل

:دنچ:رکدےتی:ںیہ:سپ:غ

یہ:دون :ںیم:اےنپ:اپ:وک:ابتہ:وربابد:رک:ڈاےتل:ںیہ:سج:یک:لیصفت:اورپ:زگر:یکچ:ے:اہلل:اعتیل:ایسی:

وخد:رایئ:ےس:اور:ریغ:ققحم:ریپ:ےس:انپہ:ںیم:رںیھک۔

25

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ںیم:رختب:ای:رگوہ:دنبی:وک:تہب:ربا:اتھجمس:نو ۔:وی :وت:اےنپ:ریپ:ارشاد فرمایا کہ(16

ور:نوین: یھ:اچےیہ:ویک :ہک:اس: ے:دودھ:الپای:ے:نکیل:ےس:تبحم:بس:ےس:زادئ:نویت:ے:ا

اس:ےک:ہی:ینعم:ںیہن:ںیہ:ہک:دورسے:املعء:یک:دخامت:رفاومش:رکدی:اجںیئ،:رضحت:واال:

رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:رکےت:ےھت::وکیئ:اےنپ:وک:اقیمس:اتھکل:ے:وکیئ:ردیشی:اتھکل:ے:وکیئ:ھچک:وکیئ:

ہی:رختب:ویک :ے::::::؎:ھچک،:ہی:ایک:واایہت:ابت:ے،:دنی:ںیم

:::قشع::::::::::: رتک::::بسن::::: دشی::::: دنبہ اجیم نک::

ہک:درںی::راہ::الف :انب::الف :زیچ:ے:تسین

:::::: ::::: زہار: :::: اگیبہن::::::: ہک:::::::: وخشی::: ابدش از:::::::دخا:::::

:::::: دفاےئ::::: :::::: کی:: ::::::::: نت: ::::::: اگیبہن:: ابدش اکانش::::

وج:اہلل:اک:ے:وہ:امہرا:ے،:وج:اؿ:اک:ںیہن:وہ:امہرا:ںیہن:ارگ:ہچ:اانپ:یہ:ویک :ہن:نو:وہ:ریغ:واگیبہن::ے۔:وج:

اےنپ:مہ:دیقعہ:ومہ:رشمب:ںیہ:بس:اکی:ںیہ،:دویدنبی:ںیم:رگوہ:دنبی:یسیک۔رضحت:احیج:

:رۃمح:اہلل:ہیلع:اک:وقمہل:رضحت: واال:ارثک:لقن:رفامای:رکےت:ےھت:ریپ:ولطمب:ںیہن:اہلل:اصبح:

ولطمب:ے،:اانپ:دنبہ:ںیہن:انبان:اچےیہ:اہلل:اک:دنبہ:انبان:اچےیہ۔:الہ:قح:ےک:ےنتج: یھ:ےلسلس:ںیہ:بس:

اےنپ:ںیہ:اہتبل:العج:واعم ہج:ینعی:االصح:سفن:ےک:ےیل:رذالئ::یک:االطع:اور:وجتزی:رپ:اابتع:اک:لعت:

جل:ےس:نوان:اچےیہ:ابیق:اہج :روےئ:زنیم:رپ:اہلل:واال:لم:اجےئ:سج:یک:رصػ:اےنپ:حلصم:واعم

تبحص:ےس:اطاعت:ںیم:رتبغ:اور:انگنو :ےس:رفنت:وسحمس:نووت:ایسی:تبحص:وک:تمینغ:انھجمس:

اچےیہ،:اج:لک:رگوہ:دنبی:اک:ہی:رمض:اع:ؾ:نوراہ:ے،:رضحت::واال:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رفامای:ہک:رگوہ:

:اجات:ے:اس:ںیم:سفن:اک: اپھ:نوا: دی:نوات:ے:اہلل:اعتیل:مہ:بس:وک:وفحمظ:دنبی:ےس:ریشازہ:رھکب

رفامںیئ۔:جانیم:(

:اجمدہے:یک: یھ:ارشاد فرمایا کہ(17 ،: :راہتس:ںیہن:ےط:نوات ضحم:واظفئ:ےس:ہی

وا اہلل کث رضورت:ے۔:کراو اذ

ون ری

للعلکم تف

30؎سج:فرح:امومر:ہب:ے::

45 :النفال ؎:30

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 26

: اہلل حق جااده وجاہدوا یف ایس:فرح:31؎

:امومر:ہب:ے۔:ایسی:وکشش:اک:اطمہبل: یھ:

ذرک:اک:نیعم:ے:سج:فرح:اعمجل:دوا:ےک:‘‘اجمدہہ::سفن:’’ے:ہک:وکشش:اک:قح:ادا:نواجےئ۔:

اسھت::رپزیہ: یھ:وجتزی:رکات:ے:،:رپزیہ:رک ے:ےس:دوا:اک:ارث:اظرہ:نوات:ے:ایس:فرح:ذرک:ےک:

عف:نو ے:ےک:ےیل:اعمیص:ےس:رپزیہ:رضوری:ے،:الثم:راہتس: ل:راہ:ے:: یس:اےسی:صخش:اک:ان

اسانم:نوایگ:سج:اک:دانھکی:رشاع:ونممع:ے:سفن: ے:اچاہ:ہک:اس:وک:دھکی:ںیل:اس:وتق:وسچ:ورکف:

:دورسی:فرػ:سفن: :ے:ہک:اںیھکن:یچین:رکول، :ہ م: :اہلل:اک ےس:اکؾ: ے:اکی:فرػ:وت

:ے :اوغا :اک :ے:وتواطیشؿ: :اپک:ارگ:اس ک:راہ من :قح:اعتیل:ےک:اراشدؤم قل لل

نی

وا من ابصارہ یغض32؎

رپ:لمع:رکات:ے:اور:اگنہ:یچین:رکےک:زگر:اجات:ے:اور:سفن:ےس:

اطخب:رکےک:اتہک:ے:ہک:اے:سفن!:وت:ریما:اپےنل:واال:ںیہن:وت:ریما:اخقل:ںیہن،:وج:ےھجم:اھکان:

وام ک:ے:سج:اک:ںیم:الغؾ:دنبہ::سج:یک:زنیم:واامسؿ:ںیم:رےتہ:ںیہ:وج:ریما:اخقل:ڑپکا:د ات:ے

؎: نو :اس:یک:ااطتع:رکو :ای:ریتی؟: یس: ے:وخب:اہک:ے::::

ی وقبؽ::::

سیک

سب

::::دوتس::: ::::امیپؿ: دنمش::

ںیبب::::ہک::از::ہک::ربدیی:::واب:::ہک::ویپیتس

ے:دوتس:یک:دہع:ینکش:یک،:وغر::رک:ہک:سک:ےس:رہتش:وتڑا:دنمش:ج:سفن:واطیشؿ:(:ےک:ےنہک::ےس:وت:

سفن:وک::فرقی:ایس:فرح:اےنپ:سفن:وک:اھجمس:د ات:ے:اور:وخااشہت :اور:سک:ےس:رہتش:وجڑا:۔:اسکل

ہی:قح:اعتیل::۔ت:اپات:ےیشیپ:ےک:دؿ:ےک:وخػ:ےس:روک:د ات:ے:اور:وفرا:بلق:ںیم:اامیؿ:یک:ذل

اینپ:فرػ:ےس:ااعنؾ:اطع:رفامےت:ںیہ:ہک:ریمے:دنبے: ے:ریمی:راض:ےک:ےیل:اینپ:وبحمب:

اور:ہی:ذلت:ایسی:نویت::،ت:وک:رتک:ایک:ے:ہی:ااعنؾ:وت:داین:یہ:یک:زدنیگ:ںیم:ایس:وتق:دےتی:ںیہذل

:ذلتے:ہک:اس:ےک:اسےنم:تفہ:امیلق:یک: ےسیک:: یھ:رگد:ے:اور:ارخت:ںیم:ہن:اج ے:ےسیک:

ااعنامت:ےس:ونازںی:ےگ:۔:الخػ:

ایہل:ےس:سفن:وک:روک:دانی:یہی:اس:وتق:اجمدہہ:الہکات::رمئ

ےک:ضحم:واظفئ:ےس:اکؾ:ںیہن:اتلچ:ے۔:اس ک:اےنپ:رہ:وضع:وک:انگنو ::ےے:ریغب:اس:اجمدہ

78 :احلج ؎:31 30:نور ؎:32

27

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

اؿ:ےس:وفحمظ:راتھک:ے:ارگ:یھبک:وچک:نواجیت:ے:وفرا:وتہب::ورگہی:وزاری:ےس:دتارک:رکات:ے،:

ولوگ :ےک:ےیل:ودعہ:ے:::یہ

ھ لناد یناجاہدوا ف ین و الذ لنا ینبسسن و ان اہلل س

م لم ال

نی

33؎

:اور:وج:ولگ:امہری:راہ:ںیم:ںیتقشم:ربداتش:رکےت:ںیہ:مہ:اؿ:وک:اےنپ:ج:رقب:ووثاب:ترجمہ

کش:اہلل:اعتیل:جیک:راض:ورتمح(:اےسی:ولخص:ینعی:تنج:ےک:(:راےتس:رضور:دالھکدںی:ےگ:اور:ےب:

واول :ےک:اسھت:ے۔

:سفن:ےک:ہی:راہتس:اتلھک:ںیہن،:رہ:زیچ:ےک:ادنر:بج:اصػ:اس:اتی:ےس:اظرہ:ے:ہک:دبو :اجمدہہ

:قح:اک:اقتلب:نو:وت:سفن:وک:واہ :ےس:اٹہ:دے:رھپ:راہتس:اصػ:نواجات:ے،:

:سفن:اور:رمئ

رمئ

رھپ:وت:قح:اعتیل:تقیقح:فشکنم:رفامدےتی:ںیہ۔:دنچ:دؿ::دنچ:دؿ:اجمدہے:یک:رضورت:نویت:ے

تقشم:ےک:دعب:رباویئ :ےس:رفنت:نو ے:یتگل:ے،:انگہ::ےس:انچب::تہب:ااسؿ:نواجات:ے:۔:ہشیمہ:

ےک:ےیل:ہی:انھجل:ںیہن:ریتہ:ے۔:دنچ:روز:دہج:نک:ابیق:دنج۔:اب:ارگ:وکیئ:ہی:ااکشؽ:رکے:ہک:

:ے:وت:رھپ:ارج:ایک:اتلم:بج:دعب:ںیم:اجمدہے:یک:رضورت:ںیہن:ریتہ :اعمیص:ےس:رفنت:نواجیت:

نواگ۔:ویک :ہک:ارج:اک:ودعہ:اجمدہے:رپ:ے:اور:اجمدہہ:ابیق:ہن:راہ۔:وت:اس:اک:وجاب:رضحت:رۃمح:اہلل:

:اویل: ہیلع:ہی:رفامای:رکےت:ےھت:ہک:ہی ااسین:وچ :ہک:اجمدہہ:اویل:یہ:اک:رمثہ:ے:اس:ےیل:ویہ:اجمدہہ:

ایس:فرح:اتلم:رے:اگ۔:اثتب:(:نواجوے:اگ::اور:ارج:ہشیمہ:امکح:اہی : یھ:دنمم:ج

دؿ:رات:وت:ٹک:یہ:اجےت:ںیہ،:رفام :ربدارو :ےک:دؿ:رات:د فرمایا کہارشا( 18

یھ:ٹک:اجےت:ںیہ،:انرفام:ون :ےک:دؿ::رات: یھ:ٹک:اجےت:ںیہ،:وت:بج:ںیمہ:داین:ےک:دؿ:

۔:داین:وت:اکی:وخاب:وایخؽ:رات:اکےنٹ:یہ:ںیہ:وت:رفام :ربداری:یہ:ےک:اسھت:ویک :ہن:اکںیٹ

ے،::ومالان:رفامےت:ںیہ:::::::؎

بش:::ز:زدنا :::ےب::ربخ:::زدنااین

ز:دوتل:::ےب:::ربخ::::اطلس:این بش::::

رات:ںیم:دیقی:اینپ:اریسی:ےس:اور:السنیط:اینپ:تنطلس:اور:دوتل:ےس:ےب:ربخ:وسرے:ںیہ:

69:العنکبوة ؎:33

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 28

تمعن:ےس:ےب:ربخی:ںیم:اسکی :وربارب:اکی:دیقی:اور:اکی:ابداشہ:ادراک:وقعتب:اورادر:اک:

:ےب:وخػ:اک:اکی:ومنہن:زگراجات:ے:نکیل:مہ:ربعت: نواجےت:ںیہ۔:رہ:بش:وک:امہری:زدنیگ

احلص:ںیہن:رکےت،: رگ:لقع:واول :ےک:ےیل:رات:ودؿ:ےک:ےپ:درےپ:ا ے:اج ے:ںیم:یلھک:

ربعت:اور:اشناین :وموجد:ںیہ۔:رفامےت:ںیہ:

توا ال و الن یل و اخ

ول یت اار ل باب ل

لال

34؎

:رقماض: :یک :رمع :امہری :اجان :اان :اک :یہی:رات:ودؿ :ے۔ :یلچ:اجیت :زگریت دےتھکی:دےتھکی:زدنیگ

جیچنیق(ے::سج:وک:ومالان:رفامےت:ںیہ::::؎

:::: اسلط:::: رراض::::: رمعت: مقب

وہشد

:::: :: اپرہ:::: اپرہ::: رغور ایخط:::::: رکد:::::

وخاہج:اصبح: ے:ایس:ک نوؿ:وک:اردو:ںیم:رفامای:ے::::::؎

مک ربػ:::: لثم:::: رمع:::: ے:::: نوریہ::::

::: ےکپچ:::: رہتف:::: رہتف:::: دؾ ہب:::: دؾ::::: ےکپچ:

دقر:ایس:سپ:ااسنؿ:وک:اچےیہ:ہک:رمع:زعزی:یک:دقر:رکے:اور:اس:وک:اضعی:ہن:رکے۔:رمع:زعزی:یک:

وتق:نویگ:بج:اس:وک:اید:زعزی:ںیم:رصػ:ایک:اجےئ:ینعی:قح:اعتیل:یک:اید:ںیم:گل:اجےئ۔:زعزی:

زیچ:اک:رصمػ: یھ:زعزی:یہ:نوان:اچےیہ۔:سفن:اچاتہ:ے:اےنپ:م ے:وک:اور:اہلل:اچاتہ:ے:اینپ:الغیم:

:یک:ایک:اجمؽ:ے:ہک:اسےنم:

اےئ،:وہ:وغر:رکےت:وک:۔::وج:رمداؿ:دخا:ںیہ:اؿ:ےک:اسےنم:وت:سفن:ک

:یک:ذات،:اظبرہ:وت:مہ:وک:سفن: ںیہ،:لقع:ےس:اکؾ: ےتیل:ںیہ:ہک:سفن:مہ:ےس:رقبی:رت:ے:ای:اہلل:

:اعتیل:اک:اراشد:وج:ے:ویہ:حیحص:ے،: :اخقل : : رقبی:ولعمؾ:نوات:ے:۔:نکیل:امہری:لقع:ے:ایک؟:

رفامےت:ںیہ: ب ال ر اقور یہ نن

ید من حبل ال

35؎ ارے:مہ:وت:اہمتری:رگ:اج :ےس:

یھ:رقبی:رت:ںیہ۔:سپ:قح:اعتیل:اک:قح:وج:امہرے:اورپ:ے،:سفن:ےک:قح:رپ:اعترض:واقتلب:ےک:

:نوایگ۔:اکی:زبرگ:اک:واہعق:اید:ڑپا:،:اےلیک:ےھٹیب:ےھت:وکیئ:اپس:ہن:اھت:اور:ہہک: وتق:ابالرت:اور:راحج:

ل عرمن ؎:34 190 :ا35:؎

16:ق

29

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ریتا:انہک:امون :ویک ؟:ولوگ :ںیم:اس:ےلمج:یک:رہشت:رے:ےھت:ہن:وت:ریما:دخا:اور:ہن:ںیم:ریتا:دنبہ::وت:

:رکےک:ہ ےت:نو؟:رفامای: :وک:اخمبط: :اپس:ڑکپ:البےئ:ےئگ،:ااستحب:نوا:ہک:سک: نویئ:۔:اقیض:ےک:

اھبیئ!:مت: ے:ابت:اکؾ:یک:وپیھچ:۔:اس:وساؽ:ےس:ریما:دؽ:وخش:نوا:،:ہی:وساؽ: یس: ے:اب:کت:ہن:

اکی:وخاشہ:رپ:وج:قح:اعتیل:یک:رمیض:ےک:الخػ:یھت،:ایک:اھت۔:ابت:ہی:ے:ہک::ںیم:اےنپ:سفن:یک:

اس:وک:وجاب:دے:راہ:اھت:ہک:اے:سفن:!:وت:ریما:دخا:ہن:ںیم:ریتا:دنبہ:رھپ:ریتا:انہک:امون :ویک ؟:وایعق:

قح:اعتیل:اےنپ:اخص:دنبو :وک:دنی:یک:ڑبی:ھجمس:اطع:رفامدےتی:ںیہ۔:ڑپکو :ںیم:ویپدن:ےگل،:ےلیم:

وک:وکیئ:ںیہن:وپاتھچ:ے:،: رگ:اکی:اگلؤ:ے:اےنپ:اہلل:ےس،:اس:ذلت: ے:ےلیچک: یھ:ںیہ:داین:ںیم:اؿ:

مامؾ:ایخلت :ریشںی:رکدی:ںیہ:::::::؎

::::: دگاای :::::: :::: از::: وفنر اپداشیہ::::

::: ادنر::::: ابدیمش:::::: وبصر دگایئ:::

: دامدؾ:::::: : رشاب::: ::::: د در امل:

ک

:::: خلت:::::: ورگ::::: :::::: دننیب:: د در دؾ::

ک

؎ رضحت:احیج:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:::::::::

وھبک:اینپ:ے:ذغا،::ایپس:ے:اانپ:اپین

ہی:اس:ےٹھپ:احؽ:ںیم::ایحت:ہبیط:ےیل:نوےئ:ںیہ۔:ایحت:ہبیط:ںیم:تنج:یک:کہم:نویت:ے،:ایم :

سج:وک:اہی :تنج:یک:وخوبش:وساھگندںی:ےگ:واہ : یھ:رحموؾ:ہن:رکںی:ےگ۔:انب:امہج:رشفی:ںیم:

ے:ہک:اےسی:دنبے:دہاتی:ےک:رچاغ:نوےت:ںیہ۔:

راوپمری:::ہیلع رۃمح:::::اہلل:اخ :اصبحاتسد:اقری:یلع:نیسح:امہرے:ا ارشاد فرمایا کہ(19

یک:اشؿ:بیجع:یھت۔:یھبک:ہن:داھکی:ہک:اؿ:ےک:مسج:رپ:اپاجئہم:رکات:اور:وٹیپ:ونیت ::دیفس:نو ۔:

رکات:دیفس:ے:وت:اپاجئہم:الیم:ے۔:اپاجئہم:دیفس:ے:وت:رکات:الیم:ے۔:ذجب::اغبل:اھت:۔:مامؾ:

اپین:یتپ:ےک:اشرگد:ےھت:اور:اقری:دبع: رۃمح:اہلل:ہیلع:ونفؿ:ںیم:اقری:دبع:ارلنمح:اصبح

یک:وہج::اس:ےلسلس:،ےک:رۃمح:اہلل:ہیلع:ارلنمح:اصبح:اشرگد:ےھت:رضحت:اشہ:ااحسؼ:اصبح

واچن:نواجات:ے:ینعی:رضحت:اشہ:ااحسؼ:اصبح:ےک:اور:ریمے:ےس:ریمی:دنس:اک:ہلسلس:تہب:ا

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 3۱

ہطس:نوات:ارلنمح:اصبح:اک:وادبع:درایمؿ:ںیم:رصػ:اقری:یلع:نیسح:اصبح:اور:اقری

ے:۔:اقری:یلع:نیسح:اصبح:ےس:ںیم: ے:ملسم:رشفی:ڑپیھ:یھت۔

:رشفی:ںیم:ارشاد فرمایا کہ( 2۱ اہی درود:اتی:کما صلیت عل ابر : رکہمی:اور

ی ابرہ ۃ فاتبعوا مل36؎

:اظبرہ:ہی:ہبش:نوات:ے:ہک:بج:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس: ےس:

ںیہ:اور:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:ہبشم:ہب:اور:وبتمع:ںیہ:وت:اس:ےس:اپ:یک:وضفمتیل:ہبشم:اور:اتعب:

:اثتب:نویت:ے۔

لی ت

ضف اور:رضحت:دیسان:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:یک:ا

:ہب:اک:ہبشم:رپ:الضف:نوان:ومجمیع:تیثیح:ےس: اؿ:ہبش:اظرہی:اک:وجاب:ہی:ے:ہک:ہبشم

جینعی:: نم:لک:اولوجہاجیت:ے:ہن:ہک:رضوری:ںیہن:ے۔:ویک :ہک:ہیبشت:ضعب:ووجاہت:ںیم:دی:

رہاابتعر:ےس(:اس:ےک:تہب:ےس:اظنرئ::ںیہ:ہک:ہبشم:ہب:یف:اولاعق:ہبشم:ےس:الضف:ںیہن:ے: رگ: یس:

قح:اخص:ببس:ےس:اشمرتک:ےک:ببس:ےس:ای:وتحیض:ےک:ےیل:ہیبشت:دےدےتی:ںیہ۔:اہی :رتمح:

ا ص م ک ںیم:ہبشم:اور:ہبشم:ہب:یک:اشمرتک:وصقمد:ے۔زین: ا ل ع ت ی ل بےس:اس:وتق::ی اہ ر

ےک:افکر:وک:امونس:رکان:اھت:اور:اؿ:یک:اتفیل:بلق:وصقمد:یھت۔ویک :ہک:افکر:ابالافتؼ:رضحت:

: :ہیلع:االسلؾ:وک:امےتن:ےھت:،:ہی:وت: ا ص م ک اربامیہ: ا ل ع ت ی ل ب::لح:ے،:اور::ی اہ ر ےک:ہبش:اک:

ںیم:وج:ہبش:نوا:اس:اک:لح:ہی:ے:ہک:رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ::قفتم::ی ابرہ ۃ فاتبعوا مل

ہیلع:یبن:ےھت،:وہیدی:اور:رصناین:رشمنیک:یھبس:اپ:وک:ابالافتؼ:وشیپا:امےتن:ےھت۔:اس:وہج:ےس:

اپ:وک:اؿ:یک:اابتع:اک:ارم:نوا:اتہک:ابطعئ:ہفلتخم:اپ:یک:فرػ:اابتع:ےک:ےیل:رابغ:اور:امونس:

:اپ:یک:وبن :انؾ:اطختب:نو :اور :اس:اک :ہن:نو ، ت:وراستل:وک:یئن:زیچ:ھجمس:رک:وتشح:زدہ

ن ے۔انچ :ہچ:اےسی:ونعاؿ:اک:دورسی:ہگج:رصااتح::االعؿ:اک:ہ م:نوا: عا م

قل ما کنت بد

ل س اے:روسؽ!:اپ:رفامدےیجی:ہک:ںیم:وکیئ:اوناھک:روسؽ:ںیہن:نو ۔:ینعی:روسؽ:وت:ہشیمہ: ال

و :یک:ا

الصح:ےک:ےیل:قح:اعتیل:یک:فرػ:ےس:وعبمث:نوےت:رے:ںیہ،:ریما:روسؽ:نو:یلھچپ:ام

رک:وعبمث:نوان:ہی:وکیئ:یئن:ابت:ںیہن:ے:سج:ےس:مت:وک:وتشح:نو۔:اطختب:ںیم:اتریث:ےک:ےیل:

ابطعئ:اک:احلظ:رضوری:نوات:ے:۔:قح:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ::

ما کان ابرہ اان و ل نص یاودیا ی و لکن ی

ل عرمن ؎:36 95:ا

31

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ک یفاکان حن شم مسلما و ما کان من ال

نی

37؎

اس::اتی:ںیم:ہی:رفامان:ہک:رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:ہن:وہیدی:ےھت:ہن:رصناین:ہن:رشمنیک:ےس:ےھت:

ہی:یعطق:دلیل::ے:ہک:اخمنیبط:ےک:اقعدئ::رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:ےک:قلعت:اےنپ:زمع:ابلط::

ویک :ہک:ںیم::اےسی:یہ:ےھت۔:اور:اہی :اابتع:ےس:رماد:اظرہ:ے:ہک:اابتع:یف:ارلاستل:ںیہن:ے،:

اپ:وت:دیس:ارملنیلس:ںیہ،:اہی :ضحم:ودحاتین:یک:اابتع:رماد:ے:۔:

یلص:اہلل:رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:اک:بقل:لیلخ:اہلل:اھت:اور:وضحر:ارشاد فرمایا کہ( 21

::ہیلع:وملس :اظبرہ:وبحمتیب:ےس:ڑباھ:نوا ا

:خولعمؾ: ے:رفامای:ہک:ںیم:بیبح:اہلل:نو ۔:اقمؾ

ے:اےنپ:::یلص:اہلل:ہیلع:وملسوضحر رہی:ہبش:ے۔:سج:اک:وجاب:ہی:ے:ہکنوات:ے:۔:ہی:اکی:اظ

وک:بیبح:اہلل: یھ:رفامای:ے:اور:اےنپ:وک:د الد و دم انا سی

38؎اس:دقمہم:: یھ:رفامای:ے:۔:

اشؿ:ایسدت: ،اشؿوک:شیپ:رظن:رےنھک:ےک:دعب:ہی:ہبش:ںیہن:نواتکس:ے:۔:اپ:یک:وبحمتیب:یک:

دم:د:عل ولد ا :رک :الم :ایسی:وبحمتیب:ے:ہک:ےک:اسھت :وبنت:ےکانھکی:اچےیہ۔ : متخ

؎ ااعنؾ:ےس:رشمػ:ے۔:اب:ہن: یس:رقہی:ںیم:وکیئ:یبن:نواگ:ہن: یس:کلم:ںیم:وکیئ:یبن:نواگ:::::

رشتک:مغ: یھ:ںیہن:اچیتہ:ریغت:ریمی

یبن:ہن:اوے:اگ،:متخ:اسرے:اعمل:ےک:ےیل:اپ:وک:یبن:انب:رک:وعبمث:رفامای:ایگ،:ایقتم:کت:وکیئ:

:اپ:ےک:میظع:رتنی:اور:وبحمب:رتنی:تیصخش:نو ے:یک:نیب:دلیل: وبنت:یک:تمعن:ےس:ونازان:

ے۔::بیبح:ۂغیص:ابمہغل:ے،:بیبح:ےک:سج:دقر:اصمدقی:نوےتکس:ںیہ:اپ:اس:یلک:ےک:رفد:

:اور:اپ::اثتب:نواجات:ے اکلم:والمک:ںیہ،:اس:ےس:دورسے:اایبنء:مہیلع:االسلؾ:اک:بیبح:نوان: یھ

یک:اشؿ:وصختیص: یھ:اثتب:نواجیت:ے۔:زین:ہی:ہک:مامؾ::اایبنء:مہیلع:االسلؾ: ے:اپ:یک:الختف:

؎::::: ںیم:اکؾ:ایک:اھت

:یسیع:دی:اضیبداری نسح:ویفس:دؾ

داردن:وت:اہنت:داری اہچن:وخاب :ہمہ:

ل عرمن ؎:37 67:ا ایج ایم سعید،سورۃبن ارسائیل،باب التفسری،2/145:جامع الرتمذی ؎:38

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 32

ولوگ :وک: یھ:ارگ: یس:ےک:ادنر:دنی:یک:ایپس:یہ:ہن:نو:وت:اےسی:ارشاد فرمایا کہ( 22

ایب:نوےت: امویس:ہن:نوان:اچےیہ۔:اہلل:واول :یک:تبحص:ںیم:سج:فرح:اطنیبل::اصدنیق:ضیف

ںیہ::ایس:فرح:وہ:ولگ:نج:ےک:ولقب:دنی:یک:بلط:اور:ایپس:ےس:اخ ی:ںیہ:اؿ:وک:اہلل:واول :

یک:تبحص:ےس:دنی:یک:ایپس:اور:بلط: یھ:اطع:نویت:ے۔:ہی:ہن:وسانچ:اچےیہ:ہک:بج:امہرے:

نی:یک:بلط::اصدؼ:ںیہن:ے:وت:مہ:وک:اہلل:واول :ےک:اہی :ایک:ےلم:اگ۔:اہلل:اعتیل: ے:ادنر:د

اےنپ:وبقمؽ:دنبو :یک:تبحص:ںیم:اپرس:رھتپ:اک:ارث:راھک:ے:اور:اپرس:اک:ارث:ہی:نوات:ے:ہک:ولاہ:

بج:اس:ےس:وھچ:اجات:ے:وت:وفرا:وسان:نب:اجات:ے۔

ؽ:ولعف:رپ،:اس:ےک:بل:و ےجہ:رپ،:اس:خیش:ققحم:اطبل:ےک:رہ:وقارشاد فرمایا کہ( 23

ےک:رہ:اکی:ظفل:رپ:اگنہ:راتھک:ے،:دجرھ:ےس:ربکت:اور:وخنت:یک:ارھبی:نویئ:رگ:داتھکی:ے:

وںیہ:رڑگ:د ات:ے۔:اطبل:یک:اچؽ::ےس،:اس:ےک:اےنھٹ:ےنھٹیب:ےس،:اس:ےک:ادناز:اتفگر:ےس:وہ:

:اور:وخنت:اک: ات:دےتی:ںیہ۔:دؽ:ےک:روگ:وک:وٹٹؽ::اتیل:ے:ہک:اس:ومعق:رپ:اس:ےک:اافلظ:ربکت

:رحتک:رای:اکری:ےک:ےیل:نویئ۔:اس:ومعق:رپ:اس: ے:ہی:رحتک:: اس:ومعق:رپ:اس:یک:ہی:

:اچول :وک:رڑگ:ات:ے۔:یھبک: ولوگ :ںیم:ڑبا:ےننب:ےک:ےیل:یک:ے۔:اچس:ریپ:رمدی:یک:اؿ:اسفنین:

ہک:دںیھکی:اس::ڈااتٹن:ے۔:یھبک:وفلماظت:ںیم:اس:بیع:یک:یرشحی:اور:اس:اک:اعم ہج:اتبات:ے

ےک:ادنر:ینتک:ادعتساد:ے،:اای:ہی:اانپ:رمض:اس:اطخب:اعؾ:ےس:ھجمس:اتیل:ے:ای:ںیہن،:دنچ:ابر:

ااظتنر:رکات:ے:ارگ:ھجمس:ایگ:اور:االصح:ںیم:گل:ایگ:وت:ریخ:ورہن:رھپ:رگن:اتعب:اایتخر:رکات:ے:

اجات:ے،:اور:رباہ:راتس:ڈاٹن:ڈٹپ:رکات:ے،:ایس:فرح:رڑگےت:رڑگےت:اکی:دؿ:ہی:نب:

؎: ایس:اک:انؾ:اپامئؽ::رکان:ے:::

: اقؽ::: رار::

: رمد::: و را:ب وش احؽ::

: شیپ::: : رمد::: : اکلم:::: وش اپامؽ:::

إ إ إ إ

: : اہنیئ:: : ے::: اتنب:: : : بج:: الھک::: رڑگے: دؽ: ے:: اھکات::

: دؽ:: وپوھچ:: ہن:: ھچک : تہب::لکشم::ےس:: : نب: دؽ ے: اپات:

ج:وخاہج:اصبح:ذجموب::رۃمحاہلل:ہیلع(:

33

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ںیہن:اتھجمس:ے:اس:یک:ھجمس:ںیم:اہلل:اعتیل:ےک: بج:ادیم:اتنب:ے:وت:وہ:اےنپ:وک:اتنب:نوا

اسھت:اخص:اگلؤ:یک:ربتک:ےس:ونر:ااجات:ے:اس:روینش:ںیم:اب:اینپ:رہ:رحتک:ںیم:سفن:یک:

ڈےنس:یک:وکشش:رکراہ:ے:سج:اک:ہجیتن:ہی:اچول :وک:داتھکی:راتہ:ے:ہک:سفن:اک:اسپن:رہ:وسراخ:ےس:

نوات:ے:ہک:ولگ:وت:اس:وک:و ی:ےتھجمس:ںیہ:اور:ہی:اہلل::ےک:وخػ:ےس:رہ:وتق:رلزا :ورحاس :ے:

ہک:رم ے:ےک:دعب:ولعمؾ:ںیہن:ریمے:اسھت:قح:اعتیل:ایک:اعمہلم:رفامںیئ:ےگ۔:ایس:ھجمس:ںوھج:اک:

انؾ:ونر:ے۔:سج:وک:اہلل:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ:

نورا نا ل

اس بہ یف یمص و جعل الن

39؎

ایس:ونر::وک:ےیل:ولوگ :ںیم:اتلچ:رھپات:ے،:اےھچ:اور:ربے::رہ:اکی:ےک:اسھت:اس:اک:اعمہلم:ڑپات:راتہ:

ے:نکیل:ایس:ونر:یک:ربتک:ےس:اہلل:اعتیل:یک:رمیض:رپ:اثتب:دقؾ:راتہ:ے۔:ہی:راہ:بیجع:ے:اس:

اجات:ے:ایس:دقر:وہ:اےنپ:وک:بس:ےس:دبرت:اور:رتمک:اور:رہ:وتق:اےنپ:وک:انگہ:اگر::ںیم:وج:سج:دقر::اتنب

اور:ڑگبا:نوااتھجمس:ے،:اور:راز:ہی:ے:ہک:تمظع:اہیہل:سج:دقر:اسےنم:نویت:ے:ایس:دقر:اؿ:اونار:

اتھ:زعت:اہیہل:ےک:اسےنم:اےنپ:وک:چیہ:در:چیہ:اتھجمس:ے:اور:اہلل:اک:وخػ:روز::روز:اس:ےک:دؽ:ںیم:ڑب

؎::::: ے،:اور:وج:اےنپ:وک:ھچک:اتھجمس:ے::وہ:اس:راہ:ںیم:ابس ل:وک:را:نوات:ے

::::: وخاہج ہک::::دارد::::احےلص دنپار:::

احلص::وخاہج::زجب:::دنپار:تسین

حیبست:اور:دیمحت:ےک:دعب:اافغتسر:زایدہ:وبقؽ:نوات:ے:اس:وک:ںیم:ارشاد فرمایا کہ( 24ج

:رصن:ےس:اھجمس:ےرف : ے:وسرہ

بمد ربک و استغ

ابافسب کان توه انہ

40؎ ںیم:

قح:اعتیل: ے:حیبست:اور::دمح:وک:اافغتسر:ےس:دقمؾ:رفامای:ے:۔

:ارشاد فرمایا کہ( 25 :ںیم :اپک اکون من رقاؿقال اعوذ باہلل ان

ال ال

نی41؎

ںیم:اہجتل::ےس:انپہ:ںیہن:بلط:یک:یئگ:ے:ہکلب:اجنیلہ:ںیم:نو ے:ےس:انپہ:امیگن:

122 :النعام ؎:39

3 :النص ؎:40 67 :البقرۃ ؎:41

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 34

یئگ:ے۔:اس:ںیم:اکی:ابت::ھجمس:ںیم:ایئ:ے:سج:وکاکی:اثمؽ:ےس:اھجمسات:نو ۔:ایھکنس:

:اس:یک: :اکی:وت اکی:زرہ:اقلت:ے:اس:یک:ہی:اختیص:بط:یک:اتکںو :ںیم:درج:ے۔

وکیئ:صخش:ایھکنس:اھک:رک:دشدی:رکب:وےب:ینیچ:اختیص:اتکب:ںیم:ڑپھ:انیل:دورسے:ہی:ہک:

ےک:اعمل:ںیم:رکوںیٹ:دبؽ:راہ:نو:اور:زتپ:زتپ:رک:ومت:ےک:اھگٹ:ارت:راہ:نو:اس:وتق:اس:

یک:اس:دشدی:ےب:ینیچ:اور:درد:انک:فیلکت:دھکی:رک:یعبط:وطر:رپ:اقتاض:دیپا:نواگ:ہک:اس:احتل:

ےس:انپہ:اچاتہ:نو :ہکلب:وی :ےہک:اگ:ہک:ےس:انپہ:امےگن:اور:اس:وتق:ہی:ہن:ےہک:اگ:ہک:اہلل:ایھکنس:

اے:اہلل:اس:احتل:ےس:انپہ:اچاتہ:نو :ویک :ہک:ایھکنس:ےک:زرہ:ےک:ارثات:اس:صخش:رپ:اظرہ:

:اور: : :ہی:ایھکنس:بط:یک:اتکںو :ے۔ :اسےنم:وموجد :اشمدہہ نورے:ںیہ:اس:یک:اختیص:اک

:ہن:اھت:نکیل:بج:ایھکنس:دوااخون :ںیم:بج:کت:اھت:تعیبط:رپ:اس:ےس:انپہ:امےنگن:اک:وکیئ:اقتاض

:نوا،:یہی:وصرت:اہی :اہجتل: :انپہ:امےنگن:اک:اقتاض:دیپا: وخردہ:وک:اسےنم:زت ات:نوا:دھکی:ایل:وت:وفرا

ےک:زرہ:ےس:انپہ:امےنگن:یک:ے،:اہجتل:اک:زرہ:بج:رساتی:رکات:ے:وت:ںیہک:رشک:ںیہک:رفک:

:رچینتی:ںیہک:اقدایتین:ںیہک:راض:اختین:یک:لکش:ںیم:اس:اک ہچ::روہر:نوات:ے:۔انچ :ںیہک:

ااء:

ضع:اوراؿ:ےک:ا :یک:زابںین: وہیدوی :اک:رخسمت:درتقیقح:اہجتل:اک:زرہ:اھت:سج:ےس:اؿ

ذعمب:ےھت۔:ربایئ:اک:زرہ:ربو :رپ:ربے:اامعؽ:یک:وصرت:ںیم:اظرہنوات:ے۔:رضحت:

ض:ومیس:ہیلع:االسلؾ:رپ:اؿ:اجولہ :ےک:لمع:ںیم::اہجتل:اک:وج:ذعاب:اھت:فشکنم:نوایگ:وت:رع

ال ایک: اکون من ال

اعوذ باہلل ان

اے:اہلل!:ںیم:انپہ:اماتگننو :اس:ابت:ےس:: نی

ہک:ںیم:اہجتل:ےک:اامعؽ:رک ے:واول :ںیم:ےس:نواجؤ ۔

:اہلل:اصبح:اہمرج:یکم:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:ارشاد فرمایا کہ(26 رضحت:احیج:ادماد

ع ن رکےت:ےھت: م م ال

ل ع ری اب ب

ق ف ال

ب و ری

س ئ

ق ف ال

ل ع ری اب ب

م ال

ینعی::وہ::ری

اریم:ااھچ:ے::وج:ریقف:ےک:دروازے:رپ:اس:ےک:رقف:ےس:اافتسدے:ےک:ےیل:احرض:نو:اور:ربا:

ے:وہ:ریقف:وج: یس:اریم:ےک:دروازے:رپ:اس:یک:اامرت:ےس:اافتسدے:ےک:ےیل:احرض:نو۔

:اک:حیحص:ادنازہ:رک ے:ےک:ےیل:اکی:ہیلک:ےھجم:اھکون :ںیم:ارشاد فرمایا کہ( 27 کمن:

ولعمؾ:ے:سج:اک:یج:اچے:اس:رپ:لمع:رکےک:دھکی: ے:ینعی:اکی:ریس:اچوؽ:ںیم:اکی:وتہل:

35

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

کمن:الپؤ:ےک:ےیل،:ایس:فرح:اکی:ریس:وگتش:ںیم:اکی:وتہل:کمن:،اکی:ریس:داؽ:ںیم:اکی:

تق:کمن:ڈاےنل:ںیم:شیپ:اس:اقدعے:ےس:وخاہ:اکی:نم:وگتش:اکپان:نو:وت:وکیئ:د:،وتہل:کمن

اچسیل:ریس:اک:نم:نوات:ے:سپ:یف:ریس:اکی:وتہل:کمن:ڈاؽ:دانی:اکیف:ے۔:۔ہن:نویگ

احیج:دبع:ااتسلر:اصبح:وج:ریمے:ریپ:اھبیئ:ےھت:اؿ:وک:رفس:جح:ںیم:ارشاد فرمایا کہ( 28

:وک:اھکان:اکپ ے:ےک ےیل::وادج:یلع:اشہ:اک:اکی:ابوریچ:الم:وج:تہب:ںوڑاھ:نوایگ:اھت:اس: ے:اس:

اکی:بیجع:زیچ:اتبیئ:سج:اک:ںیم: ے:رجتہب:ایک:وت:تہب:دمعہ:اپای۔:اس: ے:ڑکوے:لیت:وک:یھگ:

انب ے:اک:اکی:اقدعہ:اتبای:اور:اس:اقدعے:ےس:ابس ل:ںیہن: ات:اتلچ:ے:ہک:ہی:ڑکوا:لیت:ے،:اس:

:ربایین:وج:اچںیہ:اکپںیل: یس:وک:زیمت:ںیہن:نویتکس:ہک:ہی:یھگ:ںیہن:ے،: ڑکوے:لیت:ےس:الپؤ

:امہرے: امظع:ڑگھ:ںیم:امہرے:ریپ:اھبیئ:ومولی:وعسمد:یلع:اصبح:دنوی::یلبش:زنمؽ:ےک:

اہی :امہمؿ:نوےئ:وت:ںیم: ے:ایس:فرح:ڑکوے:لیت:ےس:الپؤ:وکپا:رک:الھکای،:ومولی:اصبح:

احال :ہک:اھک ے:ےنیپ:ںیم:تہب:فیطل:ازملاج:ںیہ:نکیل:اؿ:وک: یھ: ات:ہن:الچ:ہک:ہی:ڑکوے:لیت:

:ںیم:اؿ:وک:بج:ںیم: ے:اتبای:وت:اؿ:وک:تہب:بجعت:نوا۔:اب:اس:اک:فرہقی:ےس:اکپای:ایگ:ے:دعب

:اکی:ریس:ڑکوے:لیت:وک:یھگ:انبان:ے:وت:ریس:ڑکوے:لیت:اخصل:وک:ےلہپ:وخب: یھ:نس:ول:الثم

وجش:دای:اجےئ:بج:وجش:ااجےئ:وت:اس:ںیم:اکی:وتہل:ڑگ:ڈاؽ:رک:اھچؿ:ںیل:رھپ:اس:ںیم:دو:

ڑ:دںی:رھپ:اکی:وتہل:ایپز:وج:ےلہپ:یہ:ےس:رتکی:نویئ:ریھک:نو:وفرا:دعد:ومیل :اکذغی:اک::رعؼ:وچن

ڈاؽ:دںی:بج:ایپز:رسیخ:املئ:نواجےئ:وت:ایپز:وک:اکنؽ:ںیل:اور:اکی:اپؤ:اخصل:یھگ:ڈاؽ:دںی:

اب:بس:لم:رک:وسا:ریس:یھگ:ایتر:نوایگ:وج:زیچ:اس:ےس:اچںیہ:اکپںیئ: یس:وک:زیمت:ںیہن:نویتکس:ہک:

ے۔ہی:لیت:اک:اکپ:نوا:اھکان:

ق: ی

لض

وفلمظ:بقلم:ربعف:ا

رعف:اضبقل:ینعی:یگنت:ورپاشیین:اک:العج

اہلل:یک:اپیک:ایبؿ:رکان:ے:۔:::‘ ہلمج:رپاشیوین :اک:العج:قح:اعتیل:اشہنارشاد فرمایا کہ( 29

:یلص:اہلل:ہیلع:وملس::ےس:رفامےت:ںیہاپک::اعتیل:اےنپ:روسؽ

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 36

و لقد

یضیق انک نعلم

ک صد ﴾ ۷۹﴿ یقولون ماب ر ن کن و ربک د بم فسب

م

جدین و ﴾۷۹﴿ الس اع

د ربک ب

تیک حت

یا

ال

٪ یقنی ﴿۷۷ ﴾

42؎

اور:وایعق:مہ:وک:ولعمؾ:ے:ہک:ہی:ولگ:وج:ابںیت:رکےت:ںیہ:اس:ےس:اپ:گنت:دؽ:نوےت:’’رتہمج:

حیبست:ودیمحت:رکےت:رےیہ:اور:امنزںی:ڑپےنھ:واول :ںیم:رےیہ::اور:ںیہ:وس:اپ:اےنپ:رپورداگر:یک:

۔‘‘اےنپ:رب:یک:ابعدت:رکےت:رےیہ:اہی :کت:ہک:اپ:وک:ومت:ااجوے

اؿ:اوتی :ےک:ادنر:فرقی:ےک:تہب:ےس:اسملئ:اتبےئ:ےئگ:ںیہ:اکی:وت:ہی:ہک:اایبنء:مہیلع:االسلؾ:

ہیعبط:ومر یھ:ا رث:انمیف:امکؽ:ںیہن:اور:ہی:یعبط:ات:،:نوےت:ںیہرثرجن:اور:وخیش:ےس:اتم::ینعی:ابابب

اشؿ:یک:دلیل:نویت:ے::رث:ےک:ابووجد:اؿ:یک:ااقتستم:اؿ:یک:وبقمتیل:اور:رتعفے:ہکلب::اس:ات

: ۔ےک:ےیل:اؿ:اک:ربص:ولمحت:دہاتی:اک:ببس:نوات:ے:اتماور و لقد

یضیق انک نعلم

ک صد:ےس:ےب: س:نواجان:وکیئ:ومر:ہیعبطیک:اتی:دلیل:ے:اس:ارم:یک:ہک:ا :یقولون بما ر

وضحر::یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےس:ڑبھ:رک:وکؿ:المک:نواتکس:ے:اور:اپ:اک:افکر::ویک :ہکامکؽ:ںیہن::ے:

ےک:اناشہتسئ:اوقاؽ:ےس:گنت:دؽ:نوان:اس:اتی:ںیم:ایبؿ:رفامای:ایگ:ے،:اس:ںیم:رد:ے::اؿ:الہجء:

رث:نواج ے:وک:امکؽ:ےک:الخػ:ےتھجمس:ںیہ::اہتبل:ضعب:زبروگ :ومر:ےس:اتم تعیبط:ا :ػ اک:وج:الخ:وصایف

ن ل

ارپیھبک:غ

رث:ںیہن:نوات:ے:نکیل:ہی:ولغمب:ااحلؽ:نوان:احؽ:یک:وہج:ےس:ضعب:انوگار:عبط:ابوت :اک:ات:ۂ

اور:ے:فرقی:ںیم:وکیئ:امکؽ:ںیہن:ے:ذمومؾ: یھ:ںیہن:ے:ویک :ہک:احالت:اک:ہبلغ:ارم:ریغ:اایتخری:

دبعتی:اک:اومر:ریغ:اایتخرہی:وک:امکؽ:اور:صقن:ےس:وکیئ:لعت:ںیہن:نوات:ے۔:واحض:نوان:اچےیہ:ہک:امکؽ:

:انمتبس:م اج:وبنت:ےک:ے:سج:وک:سج:دقر:تنس:وبنہی:ےس:رقب:نواگ:ایس:ایعمر:ابابتعر:رقب

:رک: یس:وک:دبعتی:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےس:ڑبھ:ویک :ہکدقر:اس:یک:دبعتی:ںیم:امکؽ:نواگ:

اکہلم:رسیم:نویہ:ںیہن:یتکس:اور:اؿ:اوتی :ںیم:قح:اعتیل: ے:اےنپ:وبحمب:روسؽ:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:

وہ:ہخسن:ایک::،ےک:ےیل: یھ:اریسک:ے:اتمیگنت:اور:رپاشیین:اک:ایبؿ:رفامای:ے:ویہ::ےک:ےیل:وج:ہخسن:رعف

اور:قح:اعتیل:یک:ابعدت::، ت:بلط:رکانااعتس:حیبست:اور:دیمحت:یک:رثکت:اور:امنز:ےک:ذرےعی:؟ے

ہیبنت:ے: ںیم:ااقتستم:ےک:اسھت:ےگل:رانہ:اہی :کت:ہک:وہ:ینیقی:زیچ:ینعی:ومت:ااجےئ،:اس:ںیم

99۔97 :احلجر ؎:42

37

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

اؿ:انداؿ:اسنیکل:ےک:ےیل:وج:رپاشیوین :ےس:ربھگا:رک:ومعمالت:رتک:رک:ےتھٹیب:ںیہ:اور:ومعمالت:

اؿ:اوتی :ںیم:قح:اعتیل: ے:نیع:ارطضاب::۔رشوع:رک ے:ےک::ےیل:اانیمطؿ:اک:ااظتنر:رکےت:ںیہ

اور:یگنت:ورپاشیین:یک:احتل:ںیم:اےنپ:وبحمب:روسؽ:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:وک:اپدنبی:حیبست:ودیمحت:وامنز:

وک:ہی:قبس:اھکسدای:ہک:وتبیصم ::اتماور:ااقتستم:ےک:اسھت:ابعدت:ںیم:ےگل:رےنہ:اک:ارم:رفام:رک:

رکان:اچےیہ:ہکلب:اور:ااقتستم:ےک:اسھت:اہلل:اعتیل:یک:اید::ںیم:اطاعت:اور:ومعمالت:ںیم:یتسس:ہن:

ا ال یہی:راز:ے::۔ںیم:گل:اجان:یہ:مامؾ:رپاشیوین :اک:اشیف:العج:ےو اہلل فرف

43؎ اک:ینعی::اھبگ:رک:

اہلل:یک:فرػ:دوڑ:رک:ا ے:اک:بلطم:یہی:ے:ہک:اہلل:اعتیل:یک:اید:ںیم:گل::۔اےنپ:اہلل:ےک:اپس:ااجؤ

اجؤ:یہی:ہلمج:رپاشیوین :اک:العج:ے:۔:قح:اعتیل: ے:اینپ:اید:ںیم:نیچ:اور:اانیمطؿ:یک:اختیص:ریھک:

ب :رفامےت:ںیہ:۔ے قلمئن ال

راہلل تط

البذک

44؎ :ہک::!وخب:نس:ول اے:ریمے:دنبو

دول :وک:اانیمطؿ::رصػ:ریمی:اید:ےس:رسیم:نواگ۔:مہ:دول :ےک:اخقل:ںیہ:اور:دول :یک::اہمترے

:یک:ذغا:رصػ:امہری:اید:ے:۔:سج:دقر:ذرک:اکلم:نواگ:ایس:دقر:ہک:وخراک:مہ:اتبےت:ںیہ: دول :

:اور:امک:سج:دقر:یمک::نویگ:ایس:دقراانیمطؿ:ںیم:یمک: :اہلل:ںیم:افیک :اکلم:بیصن:نواگ،:ذرک: اانیمطؿ:

؎:::::: یگ۔:امہرے:وخاہج::اصبح: ے:وخب:رفامای:ےنو

: یس::::::: ::::: وک:::::: ::::: ے: :::::: مہ: ::::: اوسدہ::: ::::::: ہن:: اپای اامس :::::::: زری:

وک:::اس:::دکمغہ::::ںیم:::اشدام ::::اپای ذجموب:: اک::: سب::

:::: ےس:::: ومغ :::: :::: اک::::: اپ:::: وت:::: نو:::: انچب: اجےئ نب:::: دویاہن:

؎ رضحت:رویم:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ::::::::

::::: دور::: لقع:::::: ازومدؾ::: را ادنشی::

را وخشی::: اسزؾ::: دویاہن:: ازںی:: دعب:::

م:::::::::

ق

س

: اع :::::: : نم:::: دویایگن رب::::نف:::::

رفزایگن از:::::: و::: رفگنہ:::: از::: ریسؾ::::

50 :الذریت ؎:43 28 :العد ؎:44

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 38

:::::: ادیؾ یم::::: وخش:::::: اتسمہن::: رعنہ

ابدیؾ اجان :::::ںینچ::::یم:::: ادب::::: ات::::

:ےک:ارشاد فرمایا کہ( 3۱ج :ارشاؼ رضحت:وگنگیہ:رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:قیقحت:امنز

:اس :ےس:ابرہ:ااجےئ:ینعی:اس:اک:وپرا:دارئہ:اامسؿ:رپ:ابرےںیم:ہی:ے:ہک:بج:ااتفب:یک:ہیکٹ

رظن:ااجےئ:وت:امنز:ارشاؼ:اک:وتق:نوایگ۔

:ڑپھ:ےنیل:ےک:دعب:وفرا:اچتش:اک:وتق:رشوع:نواجات:ارشاد فرمایا کہ( 31 :ارشاؼ: امنز

ے:۔:ارشاؼ:ےک:دعب:اچتش:یک:امنز:ڑپھ:ےتکس:ںیہ۔

وفلمظ:بقلم:ملعب:وقتی

:رفؼ:نوات:ے:وکیئ:ارشاد فرمایا کہ( 32 اعمل:یقتم:اور:اعمل:ریغ:یقتم:ےک:ملع:ںیم:ڑبا

:یک:ربتک:ےس:بلق::ےک:ادنر:اطعےئ::قح:ےس:اکی:ونر:بیصن: ةسن:یہ:ںیہن:نویت:۔:وقتی

؎::: رہمح:اہلل:اعتیل:::::امک:اقؽ:ااعلرػ:ارلویمنوات:ے:سج:یک:اشؿ:ہی:نویت:ے:

:::::: ادنر:: ینیب::::: :::: وخد:: ::::::: اایبن ولعؾ::

ن دد::واواتس اتکب::و ےب::مع ےب::

:اپےتکس::ںیہ۔:دورسو :وک:بک: ولعؾ اہیہل:اس:دنبے:رپ:افضئ:نوےت:ںیہ،:دورسے:اس:وک:ںیہن:

:::قح:اعتیل:اراشد: : : : : : ::اعرػ:اینپ:زابؿ:ابمرک:ےس:اؿ:ولعؾ:وک:ایبؿ:رکے:اگ۔:ےلم:اگ؟:بج:ہی:دنبہ

رفامےت:ںیہ:

م ین الذ یایاا قوا اہلل ا تت

ا انلکم فرقانا یعل نو

45؎

:یک:ربتک:ےس:(:رفاقؿ:اطع:: :مت:وک:ج:وقتی اے:اامیؿ:واول!ارگ:مت:اہلل:ےس:ڈرےت:رنو:ےگ:وت:مہ:

رکںی:ےگ۔:اضمرع:ںیم:اختیص:دجتد:وارمتسار:یک:نویت:ے:۔:سپ:ہی:ڈر:رہ:وتق:دراکر:ے،:ویک :

یئن:یئن:ابںیت:شیپ:نویت:ریتہ:ںیہ:،:ےئن:ےئن:رگن:دؽ:وک:اینپ:فرػ:ےتچنیھک:رےتہ:ںیہ۔:ہک:ااسنؿ:وک:

سپ:رہ:وتق:،رہ:ارم:ںیم:،رہ:احؽ:ںیم:وخػ:ایہل:شیپ:رظن:رے،:ںیہک:ارخت:ےس:تلفغ:ہن:

29 :النفال ؎:45

39

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

نواجےئ۔:اکی:واہعق:اید:اای۔:ؤنھکل:ںیم:وارسئاےئ:یک:ادمیھت:اھپکٹ:وخب:اجسای:نوا:اھت۔:وخش:امن:

:ر نیگ:یڈنھوی :ےس:الابقتؽ:اک:اامتہؾ:نوراہ:اھت:۔:رضحت:وخاہج:اصبح:ذجموب: ے:دوتس لگ

بج:ہی:ر نیگ:رظنم:داھکی:وت:اؿ:رپ:اکی:رعش:وارد:نوا۔:رفامای:::::::؎

رگن::رویل ::ہپ::زام ے::ےک::ہن::اجان::اے::دؽ

ے: ایئ:::::: ہب::::ادناز:::اہبر:::: وج زخا ::::ے::::: ہی:::

: ڑبی:دوتل:ے:ایس:ےک:ادنر:والتی:یپھچ:نویئ:ے:۔:اوایلء::یک:رعتفی:رقاؿ:ںیم:اہج :وقتی

ے:واہ :یہی:دیق:ذموکر:ے:قح:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ:

ان اول عل اہلل یا: ال

زنون و ل ہ یھ ل خو ی منوا وکانوا ین ﴾الذ ۲۶﴿

ا

﴾۲۶﴿ قون یت 46؎

:::اید:روھک!:اہلل:ےک:دووتس :رپ:ہن:وکیئ:ادنہشی:انک:واہعق:ڑپ ے:واال:ےاور:ہن:وہ:ج یس::ترجمہ

ولطمب:ےک:وفت:نو ے:رپ:(:ومغمؾ:نوےت:ںیہ۔:وہ:ج:اہلل:ےک:دوتس:(:ںیہ:وج:اامیؿ:الےئ:اور::

جاعمیص:ےس:(:رپزیہ:رےتھک:ںیہ۔

:اک:دروازہ:رہ:وتق:رمدش:اکلم:رضحت:واال:اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع :رفامای:رکےت:ےھت:::اھبیئ!:والتی:

الھک:نوا:ے،:وبنت:اک:دروازہ:دنب:نوا:ے:،::اب: یھ:وغث:اپک:یک:رکیس:رپ:ےنھٹیب:وا ے:ولگ:وموجد:

ںیہ،:والتی:وک:وت:دنبو :ےک:اایتخر:ںیم:دے:راھک:ے۔اتی:ذموکرہ::ںیم:والتی:ےک:ےیل:دو:زج:

:اور:دوون :ارم:اایتخری:ںیہ۔:والتی:رضوری:ایبؿ:رفامےئ:ےئگ:ںیہ::اکی ، :اامیؿ:دورسا:وقتی

ےک:ینعم:دویتس:ےک:ںیہ۔:سک:دقر:دنبہ:ونازی:اور:رکؾ:رفامیئ:ے:۔:الھب:اتبؤ:وت:داین:سک::دقر::رچل:اور::

زلٹ:جےب:ینعم:(:ہگج:ے:اور:داین:ےک:السنیط:وک: یھ:ھجمس:ول:ہک:اؿ:یک:ایکتقیقح:ے:؟:نکیل:

تس:ےک::بقل:ےس:اید:رک ے:اک:وحہلص:ںیہن:رکےت:ںیہ،:اس:ںیم:اینپ:وتنیہ:اےنپ:الغؾ:وک:یھبک:دو

اور:ریقحت:ےتھجمس:ںیہ۔:اہ !:ہی:ابت:اور:ے:ہک: یس:یک:تبحم:ںیم:دؽ:ودامغ:لطعم:نواجوے:ےسیج:

معدوم ومحمد:واایز:وت:ہی:اشذ:واندر:ے: کالادر ہی:قح:اعتیل:یہ:یک:اشؿ:ے:ہک:اےنپ:دیپا::والن

:یک:ربتک:ےس:اانپ:دوتس:انب ےتیل:ںیہ۔:اراشد:رفامےت:ںیہ::ےیکنو ےئ:دنبو ::وک:وقتی

63۔62 :یونس ؎:46

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 4۱

اولؤکم نن یف ی

یوۃ احل

ن و یف یاالد

خر ۃ ال

47؎

::اور:مہ:اہمترے:رقیف:ےھت:دوینی:زدنیگ:ںیم: یھ:اور:ارخت:ںیم: یھ:رںیہ:ےگ۔ترجمہ

:اکی:ونر:ے:وج:قح:قح:اعتیل:اےنپ:دووتس :وک:رفاقؿ: اطع:رفامےت:ںیہ۔:رفاقؿ:ایک:زیچ:ے:؟:

:اس:ونر:اک:ااصتؽ:قح:اعتیل:ےک:ونر:اپک:ےس:نوات:ے:،:سج:اک: وابلط:ںیم:رفؼ:رک:داھکات:ے:

:ہی:ااصتؽ: :ودجاین:ارم:ے۔ :اکی:ذویق:اور :نوات:ے:ویک :ہک:ہی :وک ادراک:ایس:اصبح:ونر

ی ف:ےب:ایقس:’’ک

ب:ے۔:اس:تمعن:ودوتل:ابینط:ےک:ببس:ہی:دنبہ:اک:دصماؼ:نوات‘‘ ااصت ے:ےب:

ریغ:قح:ےس:ینغتسم:نوات:ے:،::یگنت:ورفایخ::رہ:احؽ:ںیم:رایض:راتہ:ے:،:ذرک:اہلل:اس:ےک:دؽ:یک:

ےس:رایض:اپات:ے:۔:ونالف:والتوت:وذرک: و:دقر: ذغاؤ :ےس:ے،:رہ:احؽ::ںیم:اےنپ:بلق:وک:اضق

ات:ے:ہک:ارگ:السنیط:وک: ات: ل:اجےئ:وت:اس:ےس:بلق:ںیم:اانیمطؿ:ووکسؿ:ونیچ:یک:وہ:دوتل:اپ

رپ:ولتارںی: ے:رک:ڑچاھیئ:رکدںی:ہک:ہی:تمعن::ںیمہ: یھ:لم:اجےئ،: رگ:ہی:تمعن:وت:اہلل:واول :یک:یہ:

وجایت :دیسیھ:رک ےےس:لم:یتکس:ے۔

ادیم:اےنپ:بلق:رپ:وکشمۃ:وبنت:ےس:ولعؾ:یک:ابرش:داتھکی:ے۔:ضعب:اواقت:ولعؾ:اک:

ے:ہک:ربھگااجات:ے:ہک:سک:وک:ےلہپ:ایبؿ:رکو ،:سک:وک:دعب:ںیم:ایبؿ:رکو ۔::ااسی:اضیفؿ:نوات

رضحت:ومالان:دمحم:اقمس:اصبح:انونوتی:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:رکےت:ےھت:ہک:یھبک:اسلئ:ےک:اکی:

وساؽ:رپ:کیب::وتق:بلق:رپ:اس:دقر:دعتمد:داللئ:واردنوےت:ںیہ:ہک:ایبؿ:ںیم:دقتؾ:واترخ:اک:احلظ:

ے:ینعی:سک:وک:ےلہپ:ایبؿ:رکے:اور:سک:وک:دعب:ںیم:ایبؿ:رکے۔:لکشم:نواجات

:ے۔: :رفامیئ :ایبؿ :یک:بیجع:اثمؽ :اہلل:ےک:ولعؾ : ے:اوایلء رضحت:اعرػ:رویم

::: :ںیہےترفام :؎

وشد ے:::: را::: و:::: در:::: درای:::: از::: ہک:: مخ::::

::: او::: شیپ::::::::: :::::: :::::::: وحیج: ::::::::: اہن: زدن زاون::

درای:اک:االطؼ:دنمسر:رپ: یھ:نوات:ے::اگنگ:وانمج:ےسیج:درای:رعیب:زابؿ:ںیم:رہن:الہکےت:ںیہ۔:سج:ےکٹم:

31:حم السجدۃ ؎:47

41

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ںیم:دنمسر:ےس:البواہطس:اپین:اات:نو:وت:اس:یک:اشؿ:وتمظع:ےک:اسےنم:تہب:ےس:وحیج :ےسیج:درای:

:اس:ےکٹم:اک:ضیف:یھبک:دنب:ںیہن:زاونےئ:ادب:ےط:رکےت:ںیہ:ویک :ہک:درای:کشخ:نوےتکس:ںیہ: رگ

ایب:نوےتکس:ںیہ۔:سج:یک:وہج:اظرہ:ے:ہک:اکٹم:وت:یف: نواتکس۔:ڑبے:ڑبے:درای:اس:ےکٹم:ےس:ضیف

ہسفن:اکی:ومعم ی:رظػ:ے:نکیل:رحب:رکیبا :ےک:ااصتؽ: ے:اس:وک:ااسی:رشػ:اشخب:ے:ہک:

ولعؾ:یک:ایسی:یہ:اشؿ:نویت:الوھک :درای:اس:ےک:اسےنم:وکیئ:تقیقح:ںیہن:رےتھک:۔:اعرػ:ابہلل:ےک:

ے۔:ہی:دنبہ:یقتم:اہلل:اک:دوتس::ے:،:ابابتعر:مسج:ےک:وت:ہی:اعؾ:ااسنون :ےک:امدنن:ے:نکیل:اس:ےک:

ادنر:وج:دؽ:ے:وہ:ااسی:مخ:ے:سج:اک:لعت:وااصتؽ:قح:اعتیل:یک:ذات:وافصت:ریغ:انتمیہ:ےس:ے۔:

:ںیم:اس:رحب:رکیبا ::ےس:رفاقؿ:ہی:اعرنیف:دصماؼ:امایہؿ:رعق:درایےئ:الجؽ:ےک:ںیہ۔:اس:بلق

؎ اک:ونر:اراہ:ے:سج:وک:رضحت:اعرػ:رفامےت:ںیہ::::::

اجؽ و:: اجؿ:::: در:: اتسن:::: ونر:::: داشن::::

اقؽ و: لیق:::: راہ:::: ز: ے:::: درتف:::: ز: ے::::

درتف:ےس:رسیم:ینعی:اہلل:واول :یک:اجؿ:ںیم:اکی:ونر:رفاتس:ے:وج:لیق:واقؽ:اور:اتکںو :ےک:

:یہ:یک:ربتک:ےس:اطع:نوات:ے۔:ڑبے:ڑبے:املعء:اس:ےکٹم:ےک:اسےنم:ینعی: ںیہن:نوات۔:وہ:وقتی

دنبہ:اعرػ:ےک:ولعؾ:ےک:اسےنم:زاونےئ:ادب:ےط:رکےت:ںیہ۔:لیثمت:ےک:ےیل:دادا:ریپ:رضحت:

،: رگ:احیج:ادماد:اہلل:اصبح:اہمرج:یکم:رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:ذات:اکیف:ے۔:رصػ:اکہیف:کت:میلعت:یھت

:ےھت :وج:اس:وتق:روےئ:زنیم:رپ:اایت:ربکی :املعء :اقمس::۔دنہواتسؿ:ےک:وہ رضحت:ومالان

رضحت:اصبح:انونوتی::رۃمح:اہلل:ہیلع،:رضحت:ومالان:ردیش:ادمح:اصبح:دحمث:وگنگیہ:رۃمح:اہلل:ہیلع،:

،::ومالان:ومحمد:انسحل:اصبح:دویدنبی،:رضحت:ومالان:ارشػ:یلع:اصبح:اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع

رضحت:ومالان:ادمح:نسح:اصبح:ارمویہ::رۃمح:اہلل:ہیلع:ےسیج:رضحات: ے:رضحت:احیج:اصبح:

رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:دختم:ںیم:زاونےئ:ادب:ےط:ایک۔:رضحت:ومالان:اقمس:اصبح:وت:رفامای:رکےت:

:نو ۔:رضحت:اصبح:ےک: :یہ:ےس:اؿ:اک:دقتعم:نوا :احیج:اصبح:ےک:ولعؾ ےھت:ہک:ںیم:وت

ووی:رشفی:اک:وج

ی

میدرس:نوات:اھت:اس:ںیم:املعےئ:دنہ:ےک:العوہ:ریبوؿ:کلم:ےک:املعء: یھ::اہی

رشکی:رےتہ:ےھت۔

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 42

:ادمح:رۃمح:اہلل:ہیلع:رضحت:رشباحیف:رۃمح:اہلل:ہیلع:وک:دھکی:رک:ڑھکے: رضحت:اامؾ

نواجےت:ےھت۔:اس:درہج:ادب:وک:اامؾ:اصبح:ےک:اشرگدو : ے:دھکی:رک:درایتف:ایک:ہک:رضحت:

:وتق:ںیہ،:اےنت:ڑبے: ہیق:واعمل:ںیہ:اپ:رضحت:رشباحیف:اک:وج:ریغ:اعمل:ںیہ:ا ان:ادب:اپ:وت:اامؾ

:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:وجاب:دای:ہک:اھبیئ:!:ںیم:اعمل:اتکبب:اہلل:نو :اور: :ںیہ؟:اامؾ:ادمح: ویک :رکےت:

:ادب: :ہی:رفؼ:ے:سج:یک:وہج:ےس:ںیم:اؿ:اک :رۃمح:اہلل:ہیلع:اعمل:ابہلل:ںیہ، رضحت:رشب:احیف:

:رۃمح:اہلل:ہیلع:رکاتنو :۔:اؿ:رضح ات:ےک:ینعی:رضحت:انونوتی:رۃمح:اہلل:ہیلع:ورضحت:وگنگیہ:

:یہ: اور:رضحت:اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع:رضحت:ومحمد:انسحل:دویدنبی:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےک:ولعؾ:وقتی

یک:ربتک:ےس:اکی:اایتمزی:اشؿ:رےتھک:ےھت۔:رضحت:اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:رکےت:ےھت::

وج:بس:ڑپےتھ:ںیہ:ویہ:مہ: ے: یھ:ڑپیھ:ںیہ:: رگ:ہی:یملع:دخامت:وج:نوریہ:ںیہ::اھبیئ:بتک:درہیس

وہ:بس::رضحت:احیج:اصبح:::رۃمح:اہلل:ہیلع:ےک:ویفض:ورباکت:ںیہ۔

درتقیقح:اےسی:یہ::املعےئ:دنی:ےس:دختم: ی:اجیت:ے:وج:یقتم:نوےت:ںیہ:اؿ:اک:ملع:

دیپا:رکات:ے:،:اؿ:یک:ابینط:تیشخ:اک:احؽ:نب:رک:اتکپٹ:ے:اس:وہج:ےس:ولوگ :ےک:دول :ںیم:ارث:

:::::ریغ:یقتم:اعمل:اک:ملع:ضحم:اقؽ: : ارث:اؿ:ےک:اافلظ:ںیم:نوات:ے:وج:اسعم:ےک:دؽ:وک:اتمرث:رکد ات:ے۔:

نوات:ے:اس:اک:احؽ:ںیہن:نوات:ے:۔:اس:وہج:ےس:اس:اک:ملع:ہن:وخد:اس:ےک:ےیل:ومرث:نوات:ے:اور:

ہن:دورسو :رپ:ارث:ادناز:نوات:ے۔

؎ :اعمل:اہلل:ےک:زندکی:اعمل:ںیہن:ے:۔:ویک :ہک:واہ :وت:رفامےت:ںیہ::::::ااسی

::::: انرظ م::

قلی ی

ںود اخعش::::::: رگ:

ںود اناخعض::::: ظفل:::: تفگ:::: رگہچ::::

: ام:::: را اقؽ::: و رگننمی::::: را::: ربو :::

:: امدرو :::: :::: را:: را احؽ:::: و: رگنب:می:

مہ:اظرہ:اور:اقؽ:وک:ںیہن:دےتھکی:ںیہ:مہ:ابنط:اور:احؽ:وک:دےتھکی:ںیہ۔:اراشد:رفامےت:ںیہ::

ص انما ؤا اہلل ی علم

من عباده ال

اس:یک:تمظع:اک:ملع:رےتھک:ںیہ:۔::وجویہ:دنبے:دخا:ےس:ڈرےت:ںیہ:::ترجمہ

43

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

الزیم:تفص: اتی:ےس:اصػ:ولعمؾ:نوات:ے:ہک:تیشخ:اہیہل:ملع:یقیقح:یک:اکیاس:

ے:،:ارگ:تیشخ:دؽ:ںیم:ہن:نو:وت:وہ:اعمل:اہلل:ےک:زندکی:اعمل:ےک:رمےبتںیم:ںیہن:ے۔

؎::::::: ایس:وک:رضحت:اعرػ:رفامےت:ںیہ

ولعؾ از::: د:: دار: لضف::: زہارا ::: دص:::

ولظؾ اںی::: دنادن::: یم: را:::: وخد::: اجؿ:::

؎: ہی:صخش:وس::زہار:ونفؿ:ہیملع:ےس:تلیضف:راتھک:ے:نکیل:ہی:اظمل:اس:اجؿ:ےس:اغلف:ے:::

بیصن ےب::::: د:اشن:::: ز: اعمل:::: شب:::: اے::::

بیسح ے:::: اسکن::: اتس::: ملع::: احظف:::

وقنش:ےک:احظف:ںیہ::بیسح:ںیہن:اے:ولوگ!::تہب:ےس:اعمل::ونر:لقع:ےس:رحموؾ:ںیہ۔:ہی:رصػ:

؎:::: ںیہ

ہ اا:::: ہلمج:::: اجؿمغل

اںی اتس:::: انی::::

دںی ویؾ:::: در::: میک:::: نم:::: دباین:::: ہک::::

مامؾ:ولعؾ:یک:روح:ایک:ے؟:ادیم:اےنپ:اامعؽ:یک:رگناین:رکاترے:اور:اج ے:ہک:ایقتم:ےک:دیماؿ:

،:ویک :ہک:ولخمؼ:وک:وت:اظرہی:احتل:ےس:دوھاک:دای:اجاتکس:ے:نکیل:واہ :ںیم:ریمی:ایک:تیثیح:نویگ

وت:بس:ارتے:رتپے:وھکؽ:رک:رھک:دےی:اجںیئ:ےگ۔:

:ڑبی:تمعن:ے۔:یہی:وہ:زیچ:ے:ہک:ااسنؿ:ےک:دؽ:ںیم:نو:وت::المکئ:ےس:رشػ: وقتی

:یک:تقیقح:ایک ے؟:ہی:ہک:اینپ:: ے:اجےئ:اور:ارگ:ہی:ہن:نو:وت:اجونرو :ےس: یھ:رتمک:نواجےئ۔:وقتی

:رب:ےک:الخػ:نو :اؿ:ےک:اضتقم:رپ:لمع:ہن:رکے۔:ہی: :رمایضت :وج:( اسفنین:وخااشہت:ج

:وک: یھ:رونش:رک ے:ےک:ےیل:مہ:وک:ادنینھ: وخااشہت:ےب:اکر:ںیہن:دیپا:ےیک:ےئگ:ںیہ:ہکلب:ہی:وقتی

؎: ےلم:ںیہ۔:رضحت:اعرػ:رفامےت:ںیہ::::

اثمؽ: داین::: وہشت:

ن

حگل

اتس

:: از: ہک: وامحؾ اتس رونش: وقتی

:یک:یٹھب:ںیم:وھجکن: ربی:وخاشہ:اہلل:یک:رمیض:ےک:الخػ:نو:اس:رپ:لمع:ہن:رکان:اچےیہ،:وقتی

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 44

:اک:امحؾ:رونش:نواجےئ:اگ،:رفاقؿ:اک:ونر:ااجےئ:اگ:۔: دانی::اچےیہ:۔:سب:وقتی

:ےک:رمابت:اعہیل:وک:ےط:ہن:رکاپات۔:رضحت: ارگ:ہی:وخااشہت:ہن:نوںیت:وت:ااسنؿ:وقتی

:ہک:انرمد:ںیم:وچ :ہک:وخااشہت:اسفنہین:وقفمد: اشہ:دبع:ازعلزی:دولہی:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اھکلے:

ںیہ:اس:وہج:ےس:والتی:اخہص:اک:درہج:احلص:ںیہن:رکاتکس:۔:وت:ولعمؾ:نوا:ہک:وخااشہت:اسفنہین:

رػ:ہن:رک ے:ےک:ببس:ینعی : بض:ووہشت:وریغہ:یف:ہسفن: حیب:ںیہن:ںیہ:ہکلب:حیحص:رصمػ:ںیم:

::دخاودنی:ںیہ۔:رضحات: رػ:ایک:اجےئ:وت:ہی:تمعن :ایہل:ےک:وماس : :

حیب:ںیہ،:ارگ:اؿ:وک:رمئ

عل احصہب:روضاؿ:اہلل:اعتیل:مہیلع:انیعمج:یک:اشؿ:ںیم::; یک::اای:ے۔:اؿالکفار اشد

ا:دمح:ںیم:ایبؿ:یک:یئگ:ے:۔:ویک :ہک:اؿ:اک:وج: بض:وہصغ:زامۂن

اجتیلہ:ںیم:اےنپ::دشت:ومق

رػ:نواتاھت:وہ:اب:دخا:ےک:ےیل:دخا: اھبویئ :ےک:اسھت:اور:اےنپ:سفن:ےک:ااقتنیم:ذجابت:رپ:

رػ:نو ے:اگل:،اور:رصمػ:حیحص:نواج ے:یک:وہج:ےس:رعتفی:ودمح:ںیم:ایبؿ:ایک: ےک:دونمش :رپ:

رػ:یک:اجیت:ایگ ۔:ایس:فرح:وج:تبحم:ہک:اےنپ:سفن:ےک:ےیل:اےنپ:اسفنین:اقتوض :ےک:امتحت:

: رػ:یک:اج ے:یگل:اور :ایہل:ےک:اطمقب:اہلل:ےک:امےنن:واول :رپ: :

:اب:رمئ یھت:وہ ام ح ر

:

ھ ن ی ب 48؎

ےک:اطخب:ےس:رشمػ:نویئگ۔ رگ:ہی:دبتیلی:تبحص:اپک:روسؽ:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:

:نویئ:یھت:ضحم:بتک:ینیب:ےس:ہن:نویئ:یھت،:ہکلب:رضحات:احصہب:رکاؾ:روضاؿ:اہلل:اعتیل:وملس:ےس

:اکنیلم:ہی:وخد:وخبد:رسیم: مہیلع:انیعمج:ںیم:تہب:ےس:رضحات:اؿ:ڑپھ: یھ:ےھت:۔:دبو :تبحص

نو ے:وا ی:زیچ:ںیہن:ے۔

ول اہلل اس:راز:وک:قح:اعتیل: ے:ےلہپ:یہ:ایبؿ:رفامدای:س رد ین و الذ حمم

معہ

عل :; ب اشد

حما:ینھ الکفار ر

49؎ اس:

:اک:درج::معہ ںیم:اسرا::زخاہن:والتی:ووقتی

رفامدای:ینعی:تیعم:روسؽ:اپک:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:یہ:یک:ربتک:ےس:رضحات:احصہب:وک:ہی:

ااعنامت:احلص:نوےئ:ںیہ:۔ایس:وک:دورسی:ہگج:رفامےت:ںیہ:

منوا اتقوا اہلل ین الذ یایاادق ا و کونوا م الص

نی

50؎

:احلص:نو؟:وت: :اایتخر:رکو۔:اب:وساؽ:نوات:ے:ایک:فرہقی:ے:ےسیک:وقتی اے:اامیؿ:واول:!:وقتی

29:الفحت ؎:48

29 :الفحت ؎:49

119:التوبۃ ؎:50

45

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

دق رفامےت:ںیہ: و کونوا م الص::نی :رکو۔:یہی:فرہقی:ے:وقتی وچس :یک:تبحص:اایتخر

احلص:نو ے:اک۔:رضحت:اامؾ:زغا ی::رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اھکل:ے: ک ل ن د ع م و ن د ع م : ش ل

الت ق یو ق

ب ل ف ار ع ال

نی51؎

:اک:دعمؿ:اعرنیف: رہ:ےش:ےک:ےیل:اکی:دعمؿ:ے:اور:وقتی

؎ ےک:ولقب:ںیہ۔:ایس:وک:رضحت:اعرػ:رفامےت:ںیہ

رار::::رمد:::

وش::: احؽ اقؽ::::را:ب

:: رمد:::: شیپ:::: وش: اپامؽ:: اکےلم::

رمد:اکلم:ینعی: اصبح:احؽ:ےننب:اک:ایک:فرہقی:ے:؟: یساقؽ:وک:وھچڑو:،:اصبح:احؽ:نب:رک:رنو۔:

اہلل:وا ے:یک:تبحم:ںیم:اےنپ:وک:اٹم:دو:ینعی:اینپ:وجتزی:وراےئ:انف:رکےک:اےنپ:وک:اس:یک:رتتیب:ےک:

؎ زبابؿ:احؽ:ہہک:اوھٹ:ےگ::: اتعب:رکدو۔:دنچ:دون :ںیم:دوھکی:ےگ:ایک:ےھت:ایک:نوےئگ۔:اور:

: امجؽ:::ںیشنمہ:::درنم::: : رکد ارف:

م

سیہ

ورگہن:::نم::امہ ::اخمک::ہک::

زبروگ :یک:رظن:ںیم:قح:اعتیل: ے:بیجع:ارث:راھک:ے۔:رضحت:احیج:اصبح::رۃمح:اہلل:ہیلع:ےک:

ا:اھت:اس:وک:اکی:زبرگ:

وحا ے:ےس:اکی:ہصق:رضحت:واال:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رفامای:اھت:ہک:اکی:ک

:ایل:اھت۔:سج:اک:ارث:اس: ےت:رپ:ہی:نوا:ہک:سج:فرػ:اکلم: ے:اگنہ:تبحم:ےس،:اگنہ:رتمح:ےس:دھکی

ےس:زگرات:اھت:مامؾ: ےت:اس:ےک:رگد:ہقلح:ابدنھ:رک:اخدامہن:ادناز:ےس:ھٹیب:اجےت:ےھت۔:بج:اکی:

؎ دنبے:یک:اگنہ:ںیم:ہی:ارث:ے:وت:رھپ:ایم :یک:رظن:سج:رپ:نواجےئ:اس:اک:ایک:احؽ:نواگ::::::

رجہع:اخک:ازیم:وچ :ونجم :دنک

دنک :ابدش:ہن:دامن::وچ :اصػ::ارگ

وفلمظ:بقلم:ابالخص:وااسحؿ

اراشد:رفامای:

ول اہلل حسان یا رس

ا :ال ق ؟ماال

ن ع ت

اہلل د ب

مؤسسۃ السالۃ،والفعال المذمومۃباب یف الخواق المسموده ،(5638)3/91:کزن العمال ؎:51

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 46

ک ن ا ک ت ا ف اه ر

ن م ل ن ک ت ت

ن ا ف اه ر ی ہ

اک ر52؎

: یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:یک:دختم:رضحت:ربجلیئ:ہیلع:االسلؾ:رشب:یک:وصرت:ںیم:روسؽ:اہلل:

ںیم:احرض:نوےئ۔:رضحات:احصہب:روضاؿ:اہلل:اعتیل:مہیلع:انیعمج:یک:اکی:امجتع:احرض:یھت۔:

ےک:اراشدات:رضحت:ربجلیئ:ہیلع:االسلؾ: ے:دنچ:وساالت::ےیک:اتہک:وضحریلص:اہلل:ہیلع:وملس:

ال:اامیؿ:اثاین:االسؾ:یک::میلعت:نو۔ابمرہک:ےس:رضحات:احصہب:روضاؿ:اہلل:اعتیل:مہیلع:انیعمج:یک:او

:ااسحؿ:یک:تقیقح:اک:وساؽ:ایک۔:اپ: ے: :رفامای:ہکتقیقح:درایتف:یک:رھپ:رسیتی:ابر اراشد

نو:ہک:وگای:مت:اہلل:وک:دھکی:رے:نو۔:ویک :ہک::ابعدت:اک:سج:ںیم::ہی:دنایؿ:امجااسحؿ:انؾ:ے:ایسی

:اعتیل:مت:وک:یعطق:دھکی:رے:ںیہ:سپ:اؿ:اک:ںیہمت:ارگ:مت:اہلل:وک:ںیہن:دھکی:رے:نو:نکیل:وچ :ہک:اہلل

دانھکی:بج:یعطق:ے:وت:وگای:ہک:مت: یھ:دھکی:رے:نو:۔

(:رصػ:اس:اعمل:ےک:ےیل:ے،:ایحت:دوینہی:بج:ایحت:ارخوہی:ےس:ن ا ک ہی:وگای:ج

دبتمؽ:نویگ:رھپ:قح:اعتیل:اینپ:رتمح:ےس:اس: اکنؽ:دںی:ےگ:اور:واہ :اصنیحل:‘‘اکػ’’ اک::ک ن ا ک

ےک:اسھت::بیصن:نواگ۔:ہی:اکػ:اس:اعمل::ن ا ےک:‘‘اکػ’’ ےک:ےیل:ددیار:ابری:اعتیل:دبوؿ:اس:

ےک:ےیل:اجحب:راھک:ایگ:اھت:اتہک:اامیؿ:اببیغل:ےک:ےیل:ہی:اعمل:::::اعمل:ااحتمؿ:نواجوے:۔

اور:ااھچیئ::دیپا:رکدانی:ے:،:ااسحؿ:اک:ااسحؿ:ےک:ینعم::تغل:ںیم: یس:زیچ:ےک:ادنر:نسح:

امدہ: یھ:نسح:ے:اور:اشرع:ہیلع:االسلؾ:یک:االطصح:ںیم::ااسحؿ:اکی:اخص:وصتر:اور:رماہبق:اک:انؾ:

ے:ینعی:دنبہ:رہ:ابعدت:ںیم:ہی:ایخؽ:دؽ:ںیم:امجےئ:نوےئ:اجبالےئ:ہک:ریما:وبعمد:یقیقح،:ریما:

:اک:رپو :اور:مامؾ:اہجؿ: رداگر::ےھجم:دھکی:راہ:ے۔:ارگہچ:مہ:ادنےھ:ںیہ:مہ:اؿ:ام ک:اور:اخقل،:ریما

::اہلل:اعتیل:وک:دےنھکی:یک:الصتیح:اور:لمحت:ںیہن:رےتھک: رگ:وچ :ہک:وہ:مہ:وک:یعطق:دھکی: اوھکن :ےس:

رے:ںیہ:سپ:وگای:مہ: یھ:اؿ:وک:دھکی:رے:ںیہ۔:سج:فرح::وکیئ::ادناھ: یس:انیب:ےس:الماقت:رکےک:

واول :ےس:اتہک:ے:ہک:مہ: یھ:دھکی:اےئ:۔:اہی :اس:اک:دانھکی: یھ:یقیقح::واسپ:اات:ے:وت:اےنپ:رھگ

دانھکی:ںیہن:ے،:اہ !:ہی:اہک:اجےئ:اگ:ہک:وگای:ہک:اس: ے: یھ:دھکی:ایل۔::اعمل:ارخت:ںیم:اؿ:اوھکن :

ےک:ادنر:قح:اعتیل:الصتیح:اطع:رفامدںی:ےگ۔:ہی:اںیھکن:اہی :انبیئ:اجریہ:ںیہ:اامیؿ،:االسؾ:،:

المکتبۃ المظہریۃ،باب سؤال جبیل علیہ السوام،(50)1/12:حصحی الخباری ؎:52

47

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ےک:اونار:ےس:نب:ریہ:ںیہ،:ںینب:یگ:اہی :اور:وھک ی:اجںیئ:یگ:واہ ۔::ااسحؿ

:رطب:ے۔:اامیؿ:اور:االسؾ:ںیم: :ںیم:الھک:نوا ااسحؿ:ےک:وغلی:اور:االطصیح:ونعم :

:انؾ:االخص: یھ:ے۔: :ااسحؿ:اک:دورسا : نسح:بک:اات:ے؟:بج:ااسحؿ:یک:روح: یھ:ااجےئ:،

ےک:اکی:یہ:زیچ:ںیہ۔:ااسحؿ:یف:االامیؿ: یھ:ولطمب:ااسحؿ:اور:االخص::دوون ::ابابتعر:تقیقح:

ے:اور:ااسحؿ:یف:االالسؾ: یھ:ولطمب:ے۔:ااسحؿ:یف::االالسؾ:ینعی:ۂملکاہشدت:،امنز:،:روزہ:،:جح،:

زوکۃ:ںیم:نسح:بک:احلص:نواگ:؟:بج:اس:دنایؿ:ےس:اؿ:رفاضئ:وک:ادا:ایک:اجےئ:ہک:وگای:مہ:

ؿ:ےس:تلفغ:ںیم:زگراجںیئ:ےگ:وہ:احملت:وخاہ:ۂملک:اہلل:وک:دھکی:رے:ںیہ۔:ےنتج:احملت:اس:دنای

اہشدت:ےک:نو :ای:امنز:ےک:نو :ای:روزے:ےک:نو :ای:جح:ےک:نو :ای:زوکۃ:ےک:نو :االخص:وا ی:

ااطتع:اور:دنبیگ:ںیم:امشر:ہن:نو :ےگ۔::ایس:ااسحؿ:یف:االامیؿ:اک:اعمہلم:ے،:اامیؿ:اک:لحم:بلق:

یل:ںیمہ:دھکی:رے::ںیہ:سج:دقر:راخس:نواگ:ایس:دقر:اامیؿ:اکلم:ے:بلق:ںیم:ہی:رماہبق:ہک:::::::اہلل:اعت

اور:المک:نواگ۔:ےنتج:احملت:اس:دنایؿ:ےس:تلفغ:ںیم:زگرںی:ےگ:اؿ:احملت:اک:اامیؿ: یھ:ااسحؿ:

یک:روح:ےس:اخ ی:نوات:ے۔:اامیؿ:اور:االسؾ:ےک:ہلمج:اراکؿ:یک:روح:ااسحؿ:ے۔:دبو :ااسحؿ:

دت:وت:ے: رگ:اس:ںیم:نسح:ںیہن:ے،:مسج:وت:ے: رگ:یک:تیفیک:ےک:اور:اس:اخص:روح:ےک:ابع

ا روح:ںیہن:ے۔ ن ع ت

ںیم:وج:دبعتی:ذموکر:ے:ہی:دنبیگ:اور:الغیم:وت:الغؾ:ےس: یس::اہلل د ب

وتق:کفنمج:اگل:(ںیہن:ے،:الغؾ:وت:رہ:وتق:الغؾ:ے۔:دنبہ:رہ:وتق:دنبہ:ے۔:امنز:یک:احتل:

:احتل:ںیم،:رخدیورفوتخ:ںیم،اھک ے:ےنیپ:ںیم،:وس ے:ںیم: یھ:دنبہ:ے:اور:ابزار:ںیم:ےنلچ:یک

:وت:یھبک: اجےنگ:ںیم:رہ:اؿ:ںیم:رہ:احؽ:ںیم:دنبہ:ے۔:ادباال:ابد:کت:ےک:ےیل:اہلل:اک:الغؾ:ے۔:م دور:

الغیم:اور:م دور:ے:یھبک:ںیہن:ے،:ونرک:یھبک:ونرک:ے:یھبک:ںیہن:ے: رگ:دنبہ:یھبک: یس:احؽ:ںیم:وطؼ:

:ے،:ہی:وت:دنبہ:انب:رک:دیپاایک:ایگ:ے،:دنبہ:نوان:وخد:وک:اس:یک:ذات:ںیم:دالخ:دنبیگ:ےس:ازاد:ںیہن

ا ے۔:سپ: ن ع ت

ںیم::وج:الغیم:اور:دبعتی:ذموکر:ے:اس:ےک:ادنر:دنبو :یک:رہ:اسسن: اہلل د ب

دالخ:ے:،:دنبہ:ایحت:ےس: ے:رک:ومت:کت:رہ:رحتک:ووکسؿ:ںیم:الغؾ:ے۔:اس:ےیل:اس:

حۂ:اعتمرہف:ےک:اسھت:اخص:ںیہن:ے:رہ::رماہبق:اور:دنایؿ:اکضطلم

دؽ:ںیم:راخس::رکان:ضحم:ابعدات:

:ںیہ۔:اینپ:اچؽ:ںیم،:اےنپ:بل:وہجہل: وتق:ہی:ایخؽ:رانہ:اچےیہ:ہک:وگای:اہلل:اعتیل:وک:مہ:دھکی:رے:

ںیم،:اوھکن :ےک:ویتر:ںیم،:فرز:وگتفگ:ںیم:اینپ:دبعتی:اور:اشؿ:الغیم:اک:دنایؿ:رے۔:سفن:یک:

رہ:اسسن:ںیم:اشلم:نویتکس:ے:::::::؎اانتین:

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 48

اغلف:ادرھ:نو::اںیہن:اس: ے:ادرھ:ڈاس:ںیہن

رہ:وتق:تمظع:اہیہل:اس:فرح:اسےنم:رے:ہک:وگای:اہلل:اعتیل:وک:مہ:دھکی:رے:ںیہ۔:ہی:وصتر:اور:

دنایؿ:زربدتس:اۂل:ہیبنت:اور:وکڑا:ے۔:بج:اہلل:اعتیل:یک:تمظع:اسےنم:رے:یگ:وت:اینپ:دنبیگ:

ےب:اچریگ:اور:اینپ:الغیم: یھ::شیپ:رظن:رے:یگ۔:اس:دنایؿ:اور:رماہبق:یک:قشم:رکین:ڑپیت::اور

ایق:ےک:دعب:رھپ:دبو :اامتہؾ:

ے،:قشم:ےس:اس:ایخؽ:اک:دؽ:ںیم:روسخ:نواجات:ے،:دنچ:دؿ:یک:م

ودصق: یھ:ہی:دنایؿ:دنباھ:راتہ:ے،:ارگ:ومعم ی:یس:تلفغ:نویت:ے:وت:قح:اعتیل:ہبنتم:رفامدےتی:

ںیہ۔:اس:دنایؿ:ےس:بج:تلفغ:نواجیت:ے:وت:دنبے:ےس:اشؿ:دنبیگ:اور:الغیم:اک:ااضحتسر::اجات:

راتہ:ے:اور:اینت:دری:ےک:ےیل:ہی:دنبہ:سفن:ےک:وحا ے:نو:اجات:ے۔

وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: ے:کلپ:ےنکپھج:یک:لیلق:دمت:ےک:ےیل: یھ:سفن:ےک:

رفامےت:ںیہ:::وحا ے:نواج ے:ےس:انپہ:امیگن:ے۔:اراشد

و ی ا ق ی ا ح ی ب م

ا ،ث ی غ ت س ا ک ت م ح ر

ل ل ص

ش ن ا ک

ل و ل ک ت ن ل ا ن ل

ع ۃ ف ر ط س ف

53 نی

؎

:یک:انجب:ںیم:رعض: دنبو :یک:میلعت:ےک:ےیل:دیس:ارملنیلس:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:اہلل:اعتیل:

یقیقح:زدنہ:اور:اے:یقیقح:اھبنسےنل:وا ے!:ریمی:اکی:رفاید:ے:اور:اپ:یک:رکےت:ںیہ:ہک:اے:

ل و رتمح:وک:چیب:ںیم:واہطس:الای:نو ۔:اب:وساؽ:نوات:ے:ہک:ہی:ااغتسہث:سک:اظمل:رپ:ے؟ ک ت ن ل

ن ل ا ع ۃ ف ر ط س ف

:رہ: نی ہی:ااغتسہث:سفن:ے۔:بس:دونمش :ےس:ڑبا:دنمش:سفن:ے:وج:

ا ن ا وتق:ولہپ:ںیم:ے: ن ک و د ی ع د ع

ک س ف ب ت ال

54ک ی ب ن ج نی

؎

وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:

ہیلع:وملس:اراشد:رفامےت:ںیہ:ہک:بس:دونمش :ےس:ڑبھ:رک:اہمترا:دنمش:سفن:ے:ج:وہ:رفاید:ایک:

ے؟:ااغتسہث:یک:رعیض:ایک:ے؟:(:اے:اہلل!:ریمے:رہ:اکؾ:یک:االصح:رفامدےیجی:اور:اپ:ےھجم:

رػ:نوات:ے۔::ریمے:سفن:ےک:وحا ے:اینت:دمت:وک: یھ:ہن:رفامںیئ:انتج:وتق:کلپ:ےنکپھج:ںیم

>دعیۃ :الرفع الثالث،>دعیۃ المؤقتۃ :الدعا: الفصل اخلامس :الباب الثامن (3498)،2/139:کزنالعمال ؎53

مؤسسۃ السالۃ،الصباج والمسا:

بریوة ،دارالکتب العلمیۃ،باب التطوع،3/372:رمقاۃ المفاتحی ؎54

49

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:اک: دیس:ارملنیلس:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:رۃمح:اعللنیمل:ےھت:اپ: ے:اتم:ےک:ےیل:ااغتسہث

ک نوؿ:رمبت:رفامدای:۔:اپ:اک:رہ:وقؽ:اور:رہ:لعف:اتم:ےک:ےیل:میلعت:ے۔

اع:ےس:ولعمؾ:نوات:ے:ہک:رہ:وتق:سفن:یک:رگناین:اور:دھکی:اھبؽ:::::رضوری:ے:: ؎ اس:د

رںی:رہ:یم:رتاش:ویم:رخاشادن

ابمش اتدےم:ارخ:دےم:افرغ::

ا اکی:ہحمل:وک: یھ:ےب:رکفی:اک:ومعق:ںیہن:ے۔:رہ:وتق:ااسحؿ:یک:روح:وک:: ن ع ت

ک ن ا ک اہلل د ب

تےک::دنایؿ:ےس:ولبغ:ےس: ے:رک:ومت:کت::الغیم:اور:دنبیگ:ےک:مامؾ:رحاکت:وانکست:ںیم: اه ر

:اس:د :رانھک:رضوری:ے۔ :اعمرشات،:اقمئ :اعمالمت:، :رےتھک:نوےئ:ابعدات، :اقمئ :وک نایؿ

االخایقت:ںیم:الغیم:اک:قح:ادا:رکان:ے:اہی :کت:ہک:وہ:ینیقی:زیچ:جومت(:ااجےئ۔

ربک حت

دبتیک و اع

یا

ال

یقنی

55؎ اےنپ:رب:یک:الغیم:ںیم:ےگل:رنو:اہی :

وک:دؽ:ںیم:رہ:وتق:ابیق:رےنھک:ےک:ےیل:تقشم:کت:ہک:وہ:ینیقی:زیچ:جومت(:ااجےئ۔:اس:دنایؿ:

اور::اجمدہہ:رکان:ڑپات:ے،:تلفغ:ےک:احملت:اک:رگہی:وزاری:اور:اکش:اہےئ:دناتم:ےس:دتارک:رکان:

ایق:دنبو :یک:فرػ:ےس:دھکی:رک:قح:اعتیل:وخد:اینپ:دمد:

ڑپات:ے:۔:رھپ:ایس:یعس:اور:دنچ:دؿ:یک:م

ور:ااسحؿ:اک:درہج:اطع:رفام:رک:اینپ:اخص:تیعم:ےس:اخص:ےس:اےنپ:راےتس:وھکےتل:ےلچ:اجےت:ںیہ:ا

وناز:دےتی:ںیہ،:اراشد:رفامےت:ںیہ:

ھ لناد یناجاہدوا ف ین و الذ ین

لنا و ان اہلل بسسن س

م لم ال

نی

56؎

وج:امہری:راہ::ںیم:تقشم:ااھٹےت:ںیہ:مہ:اؿ:ےک:ےیل:اینپ:راںیہ:وھکؽ:دےتی:ںیہ،:اور:اؿ:نینسحم:

ےک:اسھت:اہلل:اعتیل:یک:اخص:تیعم:ے۔:اےسی:نینسحم:دنبو :وک:وصایف:اینپ:االطصح:ںیم:اصبح:

:انؾ:ةسن:ہ ےت:ںیہ،:ااسحؿ:ےس:اہلل:اعتیل:ےک:اسھت:اکی:اخص:راہطب:اقمئ:نواجات:ے:ایس:اگلؤ:اک

ةسن:ے:۔:اےسی:رضحات:وک:اوایلء:اہلل: یھ::ہ ےت:ںیہ۔:اس:دویتس::یک:دنس:قح:اعتیل: ے:اس:اتی:

99 :احلجر ؎:55 69:العنکبوة ؎:56

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 5۱

اپک:ںیم:ایبؿ:رفامیئ:ے۔

سسن و ان اہلل م لم ال

یھ:ات دی::ن ا اس::دویتس:وک:سک:دقر:ؤمدک:رفامای:ے::نی

سسن ےک:ےیل:ے:اور:م لم ال

:الؾ: یھ:ات دی:ےک:ےیل:ے۔:دنچ:دؿ:اؿ:یہ:ےک:دےی: نی اک:

ااء:ےس:اؿ:یہ:یک:دی:نویئ:وتقیف:ےس:اؿ:یک:راہ:ںیم:ھچک:تقشم:ااھٹیئ::یھت:اس:یک:ایک:

ضعنوےئ:ا

؎ دقر:داین:قح:اعتیل: ے:رفامیئ:ے::::

اج ::ددہ اتسبدن::ودص:: اجؿ:: مین:::

: اہچن::: : این:دی:: تمہ:: درد:: ددہ ا ::

ددہ:: دو ںیمہ::کلم::اہجؿ: ے::

ددہ: انوگ : کلم::وگ دصاہ::: ہکلب::

؎: رفامےت:ںیہ:ہک:مہ:اہمترے:اسھت:ںیہ:::

: مہ::: : اہمترے: : مت: نوےکچ امہرے::

دوون :اجبن:ےس:ااشرے:نوےکچ

ااسحؿ:ےس:اامیؿ:اور:االسؾ:ںیم:نسح:ویک :دیپانواجات:ے:اس:وک:ںیم:اکی:اثمؽ:ےس:اھجمسای:

بج:م دور:وک:ہی:ولعمؾ:نواجات:ے:ہک:ریمے:اکوم :وک:ام ک:سپ:رپدہ:نملچ:ےس:دھکی::رکات:نو ،

راہ:ے:وت:وہ:وخب:یج:اگل:رک:اےنپ:رفاضئ:یبصنم:وک:تہب:نسح:ووخیب:ےس::ااجنؾ:د ات:ے،:رہ:وتق:ہی:

ایخؽ:اگل:نوات:ے:ہک:ام ک:دھکی:راہ:ے:وخاہ:ام ک:وسات:یہ:ویک :ہن:نو:ویک :ہک:م دور:وک:اس:ےک:

ے:اک:ملع:ںیہن:نوات،:اس:ےک:دؽ:ںیم:ہی:وخػ:اگل:نوا:ے:ہک:ایم :نملچ:ےس:دھکی:رے:نو :وس

ےگ:اکؾ:رخاب:اور:یتسس:ےس:نواگ:وت::م دوری::اکٹ:ںیل:ےگ:اور:ڈاٹن:اگل:ےس:ڑپے:یگ:اور:ارگ:

اکؾ:نسح:ووخیب:ےس:ااجنؾ:دو :اگ:وت:اشدی:ایم :ھچک:ااعنؾ: یھ:رقمرہ:م دوری:ےک:العوہ:وخش:

ے:دںی:اور:ےھجم:اانپ:وافدار:ںیھجمس۔:بج:اکی:م دور:ای:المزؾ:دنبہ:اےنپ:یہ:ےسیج::دورسے:نورک:د

ااسنؿ:اک:ںوہج:رفؼ:رمابت:ا:س:دنایؿ:اور:ایخؽ:ےس:ہک:ام ک:امہری:م دوری:ای:ونرکی:وک:دھکی:راہ:

؎ نسح:ووخیب:ےس:اتعب:داری:اک:ذجہب:اےنپ:ادنر:وسحمس:رکات:ے:وت::::: ے،:اس:درہج

51

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

دنک وچ ::ونجم: :: اخک::ازیم:: رجہع::

: اصػ::: : ابدش:: ارگ:: دنک وچ ::: دنامن:

ےک:اسھت:بج:ہی:ایخؽ:امج:رے:اگ:ہک:ریما:اہلل::ےھجم:دھکی:راہ:ے:وت:اامعؽ::اس:وبعمد:یقیقح:اعتیل:اشہن

ںیم:سک:درہج:اینپ:دبعتی:اور:الغیم:،ذتلل:اور:وخاری:یک:روح:دیپا:نواجےئ:یگ۔:اقدعہ:ہملسم::

:ہک:ے ت سم

ال ی ش

ا ب ا:

:اینپ:دض:ےس:اچہپین:اجیت:ے۔:بج:اہلل:یک::اہ اد د ض رہ:ےش:

تمظع:اور:ربکاییئ:اسےنم:نویگ:وت:اینپ:ذتل:اور:وخاری،:اینپ:درامدنیگ:اور:ےب:اچریگ،:اینپ:اعزجی:

؎::: اور:اتحمیج: یھ:اسےنم:ااجےئیگ:

: وچ:: : اطلسؿ::: : زعت::: ربدشک ملع:::

: رس::: اہج :: : بیجب::: دشک در: دعؾ:::

: ارگ:: : کی:: اتس:: ااتفب: تسین ذرہ:

تسین رطقہ: کی: درایتس: تفہ: ورگ::

:ہک::ںیم:ہی:نو :ںیم:ہی:نو :ایس:وتق:کت:ے:بج:کت:دؽ:یک:اںیھکن: ہی:اانتین:یک:رفوعتین:

:اہلل:یک:ربکاییئ:اور:تمظع:اسےنم:ںیہن:ے۔:وعاؾ:وت:اعمیص:ےس:اافغتسر:رکےت:ںیہ: ٹپ:ںیہ،

رقمنیب:اعرنیف:اےنپ:انسحت:ےس: یھ:اافغتسر::رکےت:ںیہ:ہک:ولعمؾ:ںیہن:ہی:انسحت:ایم :وک:دنسپ:

:ا :وک:ںیہن:اپےت:وت:دناتم:اک:ااہظر: یھ: ےئ:ای:ںیہن،:اؿ:یک:تمظع:ےک:القئ:بج:اےنپ::انسحت:

رکےت:ںیہ:اور:اافغتسر:رکےت:ںیہ۔:یہی:راز:ے:ہک:دیس:ارملنیلس:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:امنز:ےس:

ہلل!:افرغ:نورک:بج:السؾ:ریھپےت:وت:اافغتسر:رفامای:رکےت۔:اپ:اک:ہی:اافغتسر:سک:ےیل:اھت:؟وعنذ:اب

:اہیہل:اک:ااضحتسر:اھت۔:دنبو :یک:دنبیگ:اور: امنز:وت:وکیئ:تبیصم:یک:ابت:ںیہن:ے،:اہی :ایس:تمظع

الغیم:القئ:اشؿ:الجتل:اہیہل:ںیہن:نویتکس:ے۔سپ:اتم:وک:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس: ے:اافغتسر:

ہیلع:وملس:رفامےت:ںیہ:ہک:یک:میلعت:دی:اتہک:وکاتویہ :اک:دتارک:نواجےئ:۔:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:

؎: اے:اہلل:!اپ:یک:الغیم:اک:قح:اپ:یک:الجتل:اور:ربکاییئ:ےک:اشایؿ:اشؿ:ھجم:ےس:ادا:ںیہن:نوا::::

اجؿ::دی:::دی::نویئ::اؿ:یہ::یک::یھت

: قح::: : وت: : ہی: : ے::ہک::قح: نوا ادا:::ہن:

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 52

اکی:ابر:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے::ھجم:ےس:رفامای:ہک:االخص:ےس: یھ:اواچن:اکی:اقمؾ:ے،:رھپ:وخد:

:انفتیئ:ے۔:اس:یک:یرشحی:اہلل:اعتیل: ے:ریمے:دؽ:ںیم:ہی:ڈا ی:ے:ہک:یہ:رفامای:ہک:وہ:اقمؾ

:ااضحتسر:راتہ:ے:ارگ:ہچ: :ںیم:دنبے:وک:اےنپ:ووجد:اک:اامعؽ:ںیم:اسح االخص: ک ن ا ک تاک:وپرا:: اه ر

دصماؼ:نوات:ے: رگ:اانتین::یک:اینت:کلھج:ابیق:ریتہ:ے:ہک:ںیم: ے:اہلل:ےک:لضف:ےس:ہی:اکؾ:ایک:

ذمومؾ:ںیہن:ے:ہکلب:ومحمد:ے: رگ:اس:ےس: یھ:اکی:اواچن:اقمؾ:ے:وصایفء:اس:‘‘ ںیم:’’ اور:ہی:

؎: اقمؾ:وک:انفء:اانفلء:ہ ےت:ںیہ:وہ:ایک:ے:ہک::

:: وت:: :::: امکؽ:: االص: ابمش::

وسب ای

: وش: ومگ::: رو:در:: : واصؽ:: ::

وسب ای

ااء:ےس:اصدر:نو :اؿ:وک:اینپ:فرػ:

ضعاےنپ:وک:ابس ل:انف:رکدے،:وج:انسحت:اےنپ:اؿ:اعتسمر:ا

ابس ل:ہن:بوسنب:رکے۔:قح:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ:

اصابک من حسن فن اہلل ۃ ما

ئۃ اصابک من س و و ما سک ی

فن نف

57؎

:ایس:درہج:دبعتی:اکہلم:بیصن:نویت:ے۔: :ااسحہین:اک:روسخ:دؽ:ںیم:نوات:ے: سج:درہج:ةسن

ایسی:وقؾ:جاحتل(:ةسن:ااسحؿ:یک:ہک: یس:وتق:تلفغ:ہن:نو،:رہ:وتق:یکٹکٹ:دنبیھ:ے:ہک:ایم :

ؾ:اک:اخص:ے:اؿ:رضحات:وک:ہمہ:وتق:ہی:ااضحتسر:دھکی:رے:ںیہ،:ہی:اقمؾ:اایبنء:ورلس:مہیلع:االسل

دبرہج:امت:والمک:رسیم:نوات:ے،:اور:اوایلےئ:اتم:رپ: یس:دقر:اس:دنایؿ:ےستلفغ:ےک:احملت:

:اتمہ:اتم:ےک:وعاؾ:ےس:اؿ:اک:درۂج: زگراجےت:ںیہ:دتارک:اافغتسر:ےس:رکےت:رےتہ:ںیہ،

:اور:ایلع:نوات: ے۔ااسحؿ:امک:اور:افیک::اہنتی:اوقی

ضعب:رشاح:دحثی: ے:اس:دحثی:ےس:ااسحؿ:ےک:دو:درےج:ایبؿ:ےیک:ںیہ::اکی:وت:

دحثی:ہی:ہک:مہ:اہلل:وک:دھکی:رے:ںیہ،:دورسا:ہی:ہک:اہلل:ںیمہ:دھکی:رے:ںیہ۔:نکیل:ںیم: ے:اےنپ:ااتسد:

ومالان:امدج:یلع:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:وجروپری:ےس:انس:ہک:اس:دحثی:یک:رقتری:بج:ریمے:ااتسد:

دحثی:اک:ت:ومالان:ردیش:ادمح:اصبح:دحمث:وگنگیہ:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:یک:وت:رفامای:ہک:ضعب:رشاح:رضح

ا ف ے۔:اس:دحثی:ےس:ااسحؿ:ےک:دو:درےج:ایبؿ:رکان:ااہتجدی:وچک: ن م ل ن ک ت ت

ںیم:::اه ر

:ےیل:ے،:سپ:دحثی:اک:رتہمج:وی :نواگ::ایسی:الغیم:رکو:ہک:وگای:مت:اہلل:وک:دھکی:رے:اف:ء:لیلعت:ےک

79 :النسا: ؎:57

53

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

نو،:اس:واےطس:ہک:ارگ:مت:ںیہن:اہلل:وک:دھکی:رے:نو:وت:اہلل:اعتیل:وت:ںیہمت:دھکی:رے:ںیہ۔:سپ:اؿ:اک:

وت:رای::دانھکی:بج:ینیقی:اور:یعطق:ے:وت:وگای:مت: یھ:دھکی:رے:نو۔:بج:اس:دنایؿ:ےس:ابعدت:نویگ

ا:ایحت:کت:ے:۔وعاؾ:وت:

حۂمل

ےس:اپک:نویگ:۔:اور:اس:ااسحؿ:اک:اطمہبل:ولبغ:ےس: ے:رک:ارخی:

وعاؾ:ارثک:الہ:ملع: یھ:اس:دنایؿ:وک:ہک::وگای:مہ:اےنپ:اہلل:وک:دھکی:رے:ںیہ:رصػ:امنز:اور:التوت:

و ےک:اسھت:رصحنم:ےتھجمس:ںیہ:احال :ہک: اع ب ح ک ب ر د

ت ی

ک ی ت ا

ق ی ال

ےس::اصػ:واحض:نی

ے:ہک:ومت:کت:قح:الغیم:اورقح:دنبیگ:ںیم:ےگل:رےنہ:اک:ارم:ے۔:الغؾ:یک:رہ:اسسن:الغؾ:ے۔:

ابزار:ںیم:رخدی:ورفوتخ:رکراہ:ے،:ولوگ ::ےس:ابںیت:رکراہ:ے: رگ:ہی:دنایؿ:دنباھ:نوا:ے:ہک:

: تئی:ںیم،:اینپ:اچؽ:ایم :دھکی:رے:ںیہ۔:اےنپ:بل:وہجہل:ںیم،:شبنج:اگنہ:ںیم،:اینپ:تسشن:یک

ںیم:نوایش:راتہ:ے:ہک:دنبیگ:اور:الغیم:یک:اشؿ:وموجد:ے:ای:ربکتواانتین:یک:ابرکی:رہلںی: یھ:

:ںیہ۔ :نویئگ حمن الذ اشلم رض ہونا و اذا عل یمشون ین وعباد الال

ن قالوا سلماخاطبھ ال

ال

58؎ :رپ:اےنپ:وک:الغؾ:ھجمس:رک:ےتلچ:: : رنمح::ےک:دنبے:زنیم:

:ںیہ،:اؿ:یک:اچؽ:ےس:دنبیگ:اور:الغیم:یک:اشؿ:اظرہنویت:ے،:دنایؿ:دنباھ:نوا:ے:ہک:ریما:وبحمب

یقیقح:دھکی:راہ:ے،:مہ:اس:ےک:الغؾ:ںیہ۔:اےنپ:اہلل:ےک:ےیل:اےنپ:وک:وخار:وذلیل:ھجمس:رک:ےتلچ:ںیہ۔:

وک:ریمے:ےیل:دنسپ:رفامای:ے:وہ:ریمی::ہونیتہ:ے:ہک:ایم : ے:سج:اؿ:وک:اینپ:اچؽ:ںیم:رکف:ر

اچؽ:ںیم:ے:ای:ںیہن:ے:؟:اس:ذتلل:اور:دبعتی:ےک:ےلص:ںیم:قح:اعتیل:اےسی:دنبو :وک:ولخمؼ:یک:

ن م اگنہ:ںیم:زعمز:اور:ریبک:رفامدےتی:ںیہ: فعہ اہلل ہلل اض و ت ؎59فر

و ۔ ض:رھک: ےک:ینعم:

اور:افتلع:ےک:ابب:ںیم:اےنپ:وک:رگادےنی:ےک:ںیہ۔:اپ: ے:رگاای:ںیہن:ہک:رتعف:::دےنی:ےک:ںیہ

ف اک:رمثہ:وفرا:اتلم:ے::ہی:اہلل ہ ع ف ر اف:بیقعت:ےک:ےیل:ے،:سپ:اہلل: ںیم:اف:بجع:اشؿ:ریتھک:ے،:

؎::: دنلب:رفامد ات:ے،:ہی:ذتل:وجاؿ:ےک:ےیل:نو:زہار:تنطلس:ےس:رتہب:ے

اطلسین::اتس::دنبیگ::او::ہہب::از

: ہک:::اان:::ریخ:: : اتس اطیشین: دؾ

یک:اشؿ:ےیل:نوےئ:ےتلچ:نوےت:ںیہ:اور:وکیئ:اجلہ:اؿ:وک:ڑیھچات:ے:::ہوناور:بج:امہرے:دنبے:

یک: ہونےتھجل:ںیہن:ںیہ:ہک:ابمدا:امہری:وت:وہ:السیتم:ےک:اسھت:اےگ:ڑبھ:اجےت:ںیہ،:اجولہ :ےس:ا

63 :الرفقان ؎:58

یمیۃالقد ۃالمکتب، باب الغضب والکب، 434:مشوکۃ المصابحی ؎59

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 54

:یک:روح::۔ؿ:ےک:ینعم:ذتلل:اور:وخاری:ےک:ںیہ:تمعن:سفن:ےک:وحا ے:ہن:نواجےئ۔:نو : ااسحؿ:

اامیؿ:ںیم: یھ:نسح:ااجات:ے:االسؾ:ںیم::،ےس:دنبیگ:اور:انفتیئ:یک:بیجع:اشؿ:دیپا:نواجیت:ے

ہبیط:ےس:رشمػ:نواجیت::یگ:اکی:اشؿ:یدبعی:ےیل::نوےئ:ایحت یھ:نسح:ااجات:ے:۔:وپری:زدن

:درگی:اشملغ:اظرہ:ارتعاض:رکاتکس:ے۔:اظبرہ:وکیئ:الہ :رخدی:ورفوتخ:ای ااء

ضع:ے:ہک:بج:ا

رضورہی:ںیم:رصموػ:ںیہ:وت:ہی:دنایؿ:ےسیک:اقمئ:رہ:اتکس:ے:ہک:وگای:مہ:اےنپ:اہلل:وک:دھکی:رے:ںیہ؟:

اس:اک:وجاب:رضحت:واال:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اکی:بیجع:اثمؽ:ےس:اھجمسای:ے:،:الیثمتت:ےک:وت:

:وعرںیت:وڑھو :ںیم:اپین:رھب:ےک:اکی:وڑھا: لغ:ںیم:رضحت:ابداشہ:ےھت:۔:رفامای:ہک:وجؿ:وپر:ںیم

اور:دو:وڑھے:رس:رپ:اورپ:ےچین:رھک:رک:یتلچ:ںیہ:اور:اسپ:ںیم:ابںیت:رکیت:نویئ:یتلچ:ںیہ: رگ:دؽ:ںیم:

رس:ےک:وڑھو :اک:ایخؽ:ربارب:راتہ:ے:۔:ارگ:وڑھو :ےس:ذرا: یھ::دؽ:اغلف:نو:وت:وڑھے:رس:ےس:زنیم:

ةسن:اک:نوات:ے۔:ةسن:اک:رتہمج:ںیم: ے:ایک::ے::اسحؿ:اور:اصبحا:رپ:ارںیہ:۔:یہی:احؽ:اصبح

:روسخ:ڑکپ:اتیل:ے:ہک :دؽ:ںیم: :اےنپ:اہلل:ےس:ااسی:اگلؤ : یس:احؽ:ںیم:تلفغ:ںیہن:نویت:اگلؤ،

:دو:ازجاء:ےس:درۂج:اؿ:یہالہ:اہلل:اس:روسخ:ےک:ےیل:رگ:ںیہ،::ذرک:اہلل:اور:تبحص:رثکت ے۔

یج:اصبح::اہمرج:یکم:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اس:وصقمد:ینعی:درہج:ااسحؿ:احلص:نوات:ے:۔:رضحت:اح

یریبان اہلل یعلم الم ااسحؿ:ےک:ےیل60؎

دنچ:دؿ:یک:قشم::۔اک:رماہبق: یھ:رحتری:رفامای:ے

سیب:ٹنم: یھ:ارگ:اہنتیئ::۔ےس:ہی:راہطب:دؽ:ںیم:روسخ:رکاتیل:ے:ہک:قح:اعتیل:ںیمہ:دھکی:رے:ںیہ:

ںیم:ابووض:ہلبق:رو:ھٹیب:رک:ہی:وساتچ:رے:ہک:قح:اعتیل:ںیمہ:دھکی:رے:ںیہ:وت:ہی:سیب:ٹنم:یک:قشم:

:ہک:ریمے:رہ: ےدؿ:ورات:ےک:ےیل:اکر:ادمنویت:ے:۔:ارگ::اس:رماہبق:ےک:اسھت:ہی: یھ:وصتر:رک

:ےس:اہلل:اہلل:لکن:راہ:ے:وت:عفن:اور: یھ:دوابال:نواج اس:فرےقی:وک:رضحت:احیج::۔ات:ےنب:مو

مک:از:مک:سیب:ٹنم: یھ:اکیف:ںیہ:: اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:ےھجم:::وخاب:ںیم:میلعت:رفامای:اھت۔:رہ:روز

::اسھت:رہ:روز:رکایل:اجےئ:وڑھی:یک:وکک:جوڑھی:ںیم:اچیب: اس:وھتڑی:دمت:ذرک:وک:وج:اپدنبی:ےک:

:اجات:ے:وت:وچسیب: ہٹنھ:الچ:رکیت:ے۔:ایس:فرح:دانی:(:اہک:رکات:نو ۔:وڑھی:وک:اکی:دہعف:وک:ک:دای

ر:ئذرک:وج::اپدنب:ہی:لیلق:دمت اےٹنھگ:ےک:ےیل:ملک::24ػ:نویت:ے:ومعمالت:ںیم:

ایدداتش:ےک::ۂ

وو :ےک:ابووجد:بلق:دخا:ےس:اغلف::ےٹنھگ:24ےیل:اکیف:نواجیت:ے:ینعی:

یلیرھپ:مامؾ:اکوم :ںیم:وغشم

ارث:دؽ:رپ:ربارب:اقمئ:راتہ:ے:سج:اک:یج:اچے:لمع:رکےک::ویہ:اکی:دہعف:یک:وکک:اک:،ںیہن:نوات:ے

14:العلق ؎:60

55

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

: ی دھکی: ے:ن شا: فل

م راظرہ:ارتعاض:رکےت:ںیہ:ہک:رضحات:احصہب:روضاؿ::۔::ےضعب:الہ :ب

:ہی:درہج:ااسحؿ:احلص:اھت::نکیل: یس:ےس:رماہبق:اک:وبثت:ںیہن:اتلم: اہلل:اعتیل:مہیلع:انیعمج:بس:وک:

ہک:ااسحؿ:یک:تیفیک:دیسان:دمحم::روسؽ:اہلل:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:یک:اس:ے۔:اس:اک:وجاب:ہی:ے:

:وایلع:یھت:ہک:اپ:یک:تبحص ابمرہک:ںیم:اپ:ےک:ااحصب:روضاؿ:اہلل:اعتیل:مہیلع::درہج:اوقی

انیعمج:ےک:ولقب:ںیم:اپ:یک:ااسحین:ةسن::اک:ضیف:لقتنم:نو:اجات:اھت:اور:ہی:ضیف:اس:دقر:وقی:نوات:

اپ:یک:سلجم:ےس:دحیلعہ:نو ے:ےک:دعب:ضعب:رضحات:وک:اےنپ:اورپ:افنؼ:اک:ہبش:نو ے:اگل:اھت:ہک:

(وبنت:ےس::جسکاامیین:اور:ااسحین:وج:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:ےک:رپ:وت:ویک :ہک:وہ:تیفیک

ے:ےک:روسؽ:اہلل:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:ےک:ادنر:نویت:یھت:وہ:دحیلعہ:نو:اؿ:ےک:دول :ںیم:سلجم

دعب:ویبی::وچب :ںیم:وغشمؽ:نو ے:یک:احتل:ںیم:اس:تیفیک:ےک:اسھت:ابیق:ہن:ریتہ:یھت۔:رضحت:

نافق ہلظنح:ریض:اہلل:اعتیل:ہنع: ے:رضحت:اںورکب:دصقی:ریض:اہلل:اعتیل:ہنع:ےس::رعض:ایک:ہک:

حنظلۃ

ایبؿ:ایک:ہک::وک:اور:اپ: ے:اےنپ:ااسحؿ:یک:تیفیک:ںیم:ریغت:،ہلظنح:وت:انمس :نوایگ:

وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:یک:تبحص:اپک:ںیم:وت:نیقی:یک:ایسی:احتل:نواجیت:ے:ہک:وگای:مہ:اہلل:

:::ےک:اسےنم:ںیہ:اور:بج:مہ:اےنپ:رھگو :وک:ولٹ::،وک:دھکی:رے:ںیہ تنج:اور:منہج:امہری:اوھکن :

اربک:ریض:اہلل:ہنع: ے:ہی:نس:رک: ااسحین:ایسی:ںیہن:ریتہ:۔:رضحت:دصقی:رک:اےت:ںیہ:وت:ہی:تیفیک

:یک: :یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: رفامای:ہک:یہی:احتل:وت:ریمی: یھ:ے:رھپ:ہی:دوون :رضحات:وضحر:

:اےنپ:اوحاؽ:رعض:ےیک:اپ: ے:اراشد:رفامای ظ ن ح :دختم:اپک:ںیم:احرض:نوےئ:اور ۃل

کذا و کذاساعۃ

:ہی:ساعۃ ااسحین:وج::ارگ:یہی:احتل :،ےب:رکف:رنوریغت:رضم:ںیہن:ے: ینعی:

:رہ:وتق:رے:وت:المہکئ:مت:ےس:اصمہحف:رک ے:ںیگل: :رپ: :وطر ریمی:تبحص:ںیم:ریتہ:ے:اسکی :

: :رپ :رتسبو :اہمترے :اور :رپ :راوتس موا ف اہمترے الکم

صافت ۃ

ط عل ئک

کم ق ر

وفرشکم 61؎

اعمش:ےک:اسرے:اکراخ ے:درمہ::ر ومینعی:ااسنتین:وکلمتیت:ےس:دبؽ:اجےئ:اور:ا

وضحر::یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:یک:تبحص:اک:رسیم:نوان:ایقتم:کت:ےک:ےیل::وچ :ہکربمہ:نواجںیئ۔:

ےک:ادنر:ایقتم:کت:وکیئ:و ی::اتماننکمم:ے:اس:ےیل:اکی:ادین:احصیب:ےک:ااسحؿ:ےک:ربارب:

التوت:وونالف:وک:ابابتعر:تیمک:ےک:زایدہ:ےس:زایدہ:وکیئ:و ی:عمج:رکاتکس::،ںیہن:نواتکس۔:اامعؽ:واذاکر

ایج ایم سعید،باب من ابواب صفۃ القیمۃ،2/78:جامع الرتمذی ؎:61

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 56

وج:رضحات:احصہب:روضاؿ:اہلل:اعتیل:مہیلع: ے: رگ:ااسحؿ:یک:وہ:روح:اؿ:اامعؽ:ںیم:ےسیک:ایتکس:ے:

:ہک:ریمے::انیعمج:وک:ضیف وبنت:ےس:اطع:نویئ:یھت۔وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: ے:رفامای:

:رکان:دعب:ےک:ولوگ :ےک:ادح:اہپڑ:ےک:ربارب:وسان:ریخات:رک ے:ےس:احصیب:اک:اکی : د:وج:ریخات:

اؿ:ےک:اکی: د:وج:ےک:دصےق:ںیم:ااسحؿ:یک:وج:روح:اور:تیفیک:یلم:نویئ:یھت:اس::۔الضف:ے

:اہپڑ:ےک:ربارب:وسان:دصہق:رک ے:رپ:تلیضف:احلص:رک ی۔:یہی:راز:ے:وج: ے:دورسو :ےکادح:

::الضف::زبروگ : ے:رفامای:ے:ہک اعرػ:یک:دورتعک:امنز:ریغ:اعرػ:یک:زہار::رتعک:امنزو :ےس:

اعرػ:یک:دو:رتعک:ںیم:ااسحؿ::یک:روح:وموجد:ے:وہ:اکی:اخص:ھجمس:اور:رکف:ےک::ویک :ہک ۔ے

ے:۔:اسھت:ابعدت:رکات:

ق ب ل ا ن و ز ی ل و و ق ع ر د ھ ل

ےس:احلص:ایک:اور:اؿ::اعتیل:مہیلع:انیعمجروضاؿ:اہلل:اتنیعب: ے:اس:ااسحؿ:وک:رضحات:احصہب:

ےک:دعب:عبت:اتنیعب: ے:اتنیعب:ےس:احلص:ایک،:ہی:نیت:زام ے:اےسی:ںیہ:نج:وک:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:

: ے:ریخ:ارقلوؿ:رفامای:ے۔:دعب:ںیم:ےسیج:ےسیج:زامۂن وبنت:ےس:دعب:نوات:ایگ:املعےئ:ہیلع:وملس:

:ااسحین:تیفیک:ےک: روسخ:ےک:ےیل:ذرک:اور:رماہبق:وجتزی:ایک:اور:ہی:ےخسن:نیققحم:رابنیین: ے:اس:

یھ:رقاؿ:ودحثی:ےس:ےیل:ںیہ،:قح:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ۔

وا اہلل کرا کث و اذ

ون ری

للعلکم تف

62::؎

اےنپ:اہلل:وک:وخب:اید:ایک:رکو:ادیم:ے:ہک:ریمی:اید:ےس:مت:وک:الفح:بیصن:نو۔:

::رماہبق:اک:وبثت:ےیجیل:ااسحؿ:یک:دحثی: : رقاؿ:ےس:رثکت:ذرک:اہلل:اک:وبثت:نوایگ،:اور:

ںیم: ک ن ا ک ت وج::ذموکر:ے:وت:ہی::اه ر ینعی:وگای:مت:دھکی:رے:نو:اہلل:وک:،:ہی:اکی:وصتر:یہ:وت:ے::ن ا ک

ورہن:وگای:ویک :ہ ےت،:ارگ:ہی:وصتر:ہن:نوات:وت: نوات،:ہی:وگای:رفامان:اکی:ونع:اک: یھ:ہن:‘‘اکػ’’ اک::ن ا ک

:ںیم:ہی:رہبق: ا

:ںیم:رہبق:رگدؿ:وک:ہ ےت:ںیہ:ابب:افمغلۂ

ت

رماہبق:یہ:ے:۔:رماہبق:رہبق:ےس:ے:لع

:اور: یس:ایخؽ:ںیم:ادیم:رغتسمؼ:نواجات:ے:وت: رماہبق:نوایگ:وچ :ہک:بج: یس:ابت:یک:رکف:ںیم:

انمتبس:ےس:وصایف: ے:اس:اک:انؾ:رماہبق:کھج:اجیت:ے،::ایس:رطفی:وطر:رپ:اعدات:رگدؿ:وخد:وخبد:

احفظ اہلل رھک:دای:ے۔:اور:اکی:دحثی: یھ:اید:ایئگ:سج:ںیم:رماہبق:اک:ظفل: یھ:وموجد:ے

45 :النفال ؎:62

57

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ه تاہک د ت

63؎ہی:رابق:ارم:اک:ہغیص:ے:سج:اک:دصمر:رماہبق:یہ:ے۔:ںیم:اس:اک:رتہمج:وی :

رکات:نو ::اےنپ:اہلل:ےک:اسےنم:اینپ:رگدؿ:ڈاؽ:دو:اےنپ:اسےنم:مت:اہلل:وک:وموجد:اپؤ:ےگ۔:رماہبق:

؎ ےس:رماد:دہگناتش:ے::

ایر وصتری: ے: ںیم: اہنیئ: ےک: دؽ::

: بج:: : ذرا: : رگدؿ: ی: دھکی:: اکھجیئ:

:رماہبق: :ے:اور :وبثت: یھ:وصنمص: :ذرک:اہلل:اک یھ:دحثی:ےس:اثتب:ے،اب: رثکت

منوااتقوااہلل ین الذ یایاا:الہ:اہلل:اک:وبثت: یھ:ایبؿ:رکات:نو تبحصو کونوا ا

دق م الص:وساؽ::۔اہلل:ےس:ڈرےت:رنو:!اے:اامیؿ:واولنی : اب:دنبو :یک:فرػ:ےس:

:۔روداجنرہ:اجک:لکشم:وجاب:ا:؟نوات:ے:ہک:ایم :ےسیک:ڈرںی:ایک:فرہقی:ے:ڈر:احلص:رک ے:اک

دق :رفامےت:ںیہ و کونوا م الصنج:ےک:دؽ:امہرے::۔اور:رہ:ڑپو:وچس :ےک:اسھت:نی

:امہرے:وخػ::نج:یک:اںیھکن:،نج:ےک:دامغ:امہرے:وخػ:ےس:ےچس:ںیہ:،وخػ:ےس:ےچس:ںیہ

:یک:ربتک:ےس:اامانت :،ےس:یچس:ںیہ ااء:وقتی

ضعاہیہل:یک:افحتظ:رکےت:ںیہ:ینعی::نج:ےک:ہلمج:ا

ر:اینپ:وقوت :وک:رمایضت وج: ػ:رکات:ایس:اک:انؾ:دصؼ:ے۔:رضحت:اہیہل:ےک:الخػ:ںیہن:

:وج:زامۂن :وک:اکی:صخش: ے: :ویفس:ہیلع:االسلؾ: پ:ےک:دیق:ںیم:اپ:اک:اسیھت:اھت:اور:اس: ے:ا:

امہرے::۔دصؼ:وک:داھکی:اھت:اور:رعہص:ےک:دعب:رھپ:الماقت:یک،:سک:ونعاؿ:ےس:اطخب:ایک:ے

ف :رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے: یھ:بیجع:رفامای:ےوسد یااا ی یق الص

64؎ رےرضحتامہ

مسجم:!:احبسؿ:اہلل:اس:رتہمج:ےس:ودج:ااجات::اے:ویفس:اے:دصؼ واال:رتہمج:رفامےت:ںیہ:

مسجم:ایک:غیلب:رتہمج:ے۔:ے۔:اے:دصؼ

:ے:ہک:امہری:ابعدںیت: ااسحؿ:یک:لیصحت:ےس:اعؾ:وطررپ:ڑبی:تلفغ:ے:۔:یہی:وہج:

یھ:ےب:روح:ںیہ۔:ااسحؿ:یک:ذلت:ےس:ابعدات: یھ:ذلذی:نواجیت:ے۔:اکی:صخش:ے:وج:امنز:

ؽ:ںیہن:ے:ہک:مہ:سک:ےک:اسےنم:ڑھکے:ںیہ:سک:ےک:اسےنم:ڑپھ:راہ:ے: رگ:اس:وک:ھچک:ایخ

کھج:رے:ںیہ:سک:وک:دجسہ:رکرے:ںیہ:دؽ:ںیہک:وغشمؽ:ے:سب:زابؿ:ے:ہک:وڑھی:یک:وسیئ:یک:

ایج ایم سعید،باب من ابواب صفۃ القیمۃ،2/78:جامع الرتمذی ؎:63 46 :یوسف ؎:64

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 58

فرح:وخد:وخبد: ل:ریہ:ے:اور:اکی:صخش:ے:ہک:وج:ووض:یہ:ےک:وتق:ےس:دؽ:ںیم:اامتہؾ:رکات:

::دنباھ:نوا:ے:وساتچ:ے:ہک:تہب:ڑبے:درابر:یک:احرضی:ے:رھپ:امن ز:ںیم:ڑھکا:نوات:ے،:دنایؿ:

ے:ہک:ایم :دھکی:رے:ںیہ:وگای:ہک:اےنپ:اہلل:وک:دھکی:راہ:ے:۔:اب:اس:ایخؽ:اک:ارث:ایک:نواگ:اس:اک:

ڑھکا:نوان:دورسے:ےک:ڑھکے::نو ے::ےک:ربارب:ںیہن:نواتکس:ے،:ہی:ڑھکا: یھ:ے:اور:انف: یھ:نوراہ:

و ق نوان:اڑک: یھ:نواتکس:ے:نکیل:ہی:ےسیک:ڑھکا:ے:ے:۔:ڑھکا:نو:رک:انف:نوراہ:ے:۔:ڑھکا: ا ہلل و م

ت ان ق نی

65؎اق ت:نب:رک:اتعب:دار:نب:رک:ڑھکا:نوات:ے،:اےنپ:ڑھکا:نو ے:ےس:اہھت::ابدنےھ:نوےئ:

الغیم:یک:اشؿ:اظرہ:رکراہ:ے۔:اب:تمظع:اہیہل::ےک:اسےنم:دمح:وانث:ایبؿ:رک ے:ےک:دعب:اےنپ:اہلل:

:اس:ےنکھج:ںیم؟:اس:اک:روکع:اور:دورسو :اک::ےک:اسےنم:روکع:ںیم کھج:ایگ،ایک:تیفیک:نویگ:

روکع:ربارب:ںیہن:نواتکس:ے۔

اٹم ے:یک:ایپس:اور:ڑبیھ:دجسےںیم:ڑپایگ،:اےنپ:اہلل:ےک:اسےنم:دجسے:ںیم:ڑپا:نوا:

ے،:ایک:تیفیک::نویگ:اس:دجسے:یک؟:دورسو :اک:دجسے:اس:دجسہ:ےک:ربارب:ںیہن:نواتکس:ے:۔:

دت:رکان:ہک:وگای:اےنپ:اہلل:وک:دھکی:راہ:ے:اس:ابعدت:یک:ذلت:یہ:اور:نویت:ے۔:اس:فرح:ابع

روزے:ںیم:وھبک:ایپس:ںیم:دنایؿ:دنباھ:نوا:ے:ہک:ریما:اہلل:سج:ےک:ےیل:ںیم:وھباک:ایپاس:نو :

:ریمی:وھبک:اور:ایپس:وک:دھکی:رک:وخش:نوراہ:ے:۔:جح:رکراہ:ے:وگای:ہک:::اہلل:وک:دھکی:رک:اہلل:ےک:رھگ:اک

وطاػ:رکراہ:ے:۔:ایک:فطل:اور:ایک:اشؿ:ابعدت:ںیم:اس:ایخؽ:ینعی:ااسحؿ:یک:روح:ےس:دیپا:

نواجیت:ے۔:اہجد:رکرے:ںیہ:دنایؿ:دنباھ:نوا:ے:ہک:ایم :اس:رظنم:وک:دھکی:رے:ںیہ،:نج:ےک:

؎: ےیل:مہ:اجؿ:رقابؿ:رکرے:ںیہ:وہ:دھکی:رے:ںیہ::::::

ابؾ:اہک:وخش:ماماشیئ:اتسوت:زین:ربرس:

وگای:ہک:اےنپ:اہلل:وک:دھکی:راہ:ے۔:اس:رماہبق:ےس:بیجع:روح:اور:بیجع:وقت:دؽ:ںیم:دیپا:نویئگ:ہک:رس:

؎ ے:دیماؿ:نفک:ربدوش:احرض:ے۔:زعزی:اور:وبحمب:اجؿ:رقابؿ:رک ے:ےک:ےیل:زبابؿ:احؽ:ہہک:راہ:

ت

ی ع

ب ہن:وشد:بیصن:دنمش:ہک:وشد::الہک:

: دواتس : رس: : الستم: : ہک: ازامیئرجنخ:: وت:

228:البقرۃ ؎:65

59

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

راہ:ے:سک:فرح:دے:راہ:ے:ہک:ریما:اہلل:ھجم:وک:دھکی:راہ::اچوسیلا :ہصح:نیقحتسم:وک:دےامؽ:اک:

ے۔:سک:دقر:ذلت:اور:سک:دقر:االخص:اس:رماہبق:یک::ربتک:ےس:اامعؽ::ںیم:دیپا:نواجات:ے،:

اور:اسرے:اامعؽ:ااسؿ:اور:ذلذی:نواجےت:ںیہ:۔:ااسحؿ:یک:ربتک:ےس:دنی:یک:حیحص:اھٹمس:

:نویت:ے۔اہلل:اعتیل:مہ:بس:وک:ااسحؿ:یک:دوتل:بیصن:رفامںیئ۔:ادمحل:ہلل!:ہک:ااسحؿ:یک:بیصن

لیصفت:اکیف:وایف:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:ربتک:ےس:ایبؿ:نویئگ۔

ج:مامؾ:دش:(

ااتیئ:اکہلم

فنب وفلمظ:بقلم:

اہلل تعال علیہ وسلم

ول اہلل صلیا کانک یا ابن عرم :قال رس

ن ک ! کن یف الد

سبیل ور ،فریب او عابر

قبل ال

سک من اہ

وعد نف

66؎

وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:رضحت:دبع:اہلل:انب:رمع:ریض:اہلل:ہنع:اک:دنکاھ:الہ:رک:اراشد:رفامےت::

ویپدن:اگل ے:وا ے:ابپ: ںیہ:ہک:اے:رمع:ےک:ےٹیب:!:اس:اطخب:ںیم:اخص:ابت:ے:ینعی:اے:وچدہ

زادے:ےک:ےٹیب:!:ابپ:یک:رشؾ:رانھک،:اکی:دؿ:ااسی:ا ے:واال:ے:ہک:ۃفیلخ:انیملسمل:ےک:اصبح:

الہکؤ:ےگ:رہ:مسق:ےک:دہاای:اور:ےفحت:اںیئ:ےگ:داین:ںیم:یج:تم:اگلان،:داین:ںیم:اےنپ:اپ:وک:میقم:تم:

انھجمس:،:ابپ:ےک:فرز:زدنیگ:وک:تم:وھبانل،:ای:انب:رمع:رفام:رک:ابپ:یک:فرػ:وتمہج:رفامای:ے:ہک:سک:

یا کانک فریب کن ےک:ےٹیب:نو:اور:دنکاھ:الہ:رک:رفامای:اتہک:وخب:ھجمس:ںیم:ااجےئ:ن :یف الد

دوھکی:داین:اجےئ:اسمرفت:ے۔:ایلص:ڑج:رمگایہ:یک:یہی:ے:ہک:مہ:داین:وک:اسمرف:اخہن:ںیہن:ےتھجمس:

سج:یک:وہج:ےس:مہ:داین:ےس:اس::فرح:دؽ:اگلےتھٹیب:ںیہ:ہک:ارخت:یک:زدنیگ:ےس:اغلف:نواجےت:

اھکیپ:ول،:وخب:رتیق:رکول،:احال :ہک:ںیہ:۔:سب:ہی:اجےتن:ںیہ:ہک:داین:یہ:ایلص:ونط:ے۔:وخب:

اےئ:دؿ:رمےت:ےلچ:اجرے:ںیہ،:امہرے:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اینپ:ہس:دری:ںیم:اےنپ:

؎: اخص:رجحہ:ےک:دروازے:رپ:اکی:یتخت:رپ:دو:رعش:وھکلا:رک:اٹگن:دےی:ےھت::

: ںیم:: داین:: ےک:: رہ::: : رشب:: : وک:: : ںیہن: تلفغ زةی::

:الزؾ:ے:ہک:رہ:اؿ:رےومت::اک::دنایؿ:: یھ

المکتبۃ الحمانیۃ ،باب مثل الدنیا،(4114) 2/439 :سنن ابن ماجہ ؎:66

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 6۱

اضق ے::: ہی:::یتہک::: ںیم:: داین::: ے::: اات:: رشب: وج::

ںیم:: یھ::ےھچیپ:یلچ::ایت:نو ::ذرا::دنایؿ:رے

؎ سب:اسمرفاہن:وطر:رپ:رنو::،وگای:ہک:مت:اسمرف:نو:کانک فریب داین:اکی:اسمرف:اخہن:ے:

دناسمرف::دررساےئ::امہیم :کی:بش:یمن:ام

: بش::: امدن::: ارگ::: : امدن:: امدن یمن:: درگی:: بش::

اسمرف:اکی:رات:لکشم:ےس:رہھٹات:ے:اچاتہ:یہی:ے:ہک:اکی:بش: یھ:ہن:رہھٹان:ڑپے۔:داین:یک::

الد ب ح تبحم:ارخت:ےک:ےیل:تخس:اجحب:ے۔: ا ر ی ن

< س ک

ۃ ئ ی ط خ ل67؎ارخت:یک::

:اور:ومت:اک:دنایؿ:رے۔: ایتری:یک:وتقیف:ایس:وتق:نویت:ے:بج:بلق:داین::ےس:ااچٹ:رے:

::زعزی:اعتیل:اشہن : : : رػ:‘ اےنپ:وک:اسمرف:ہن:ےنھجمس:یک:وہج:ےس:زدنیگ:ےک:زعزی:وتق:اجبےئ:اید: ںیم:

:::یف:ہسفن ذمومؾ::ںیہن:ے،:بج:ہی::نو ے:ےک:رمدار:داین:یہ:ےک:ےھچیپ:ابتہ:نو:رک:رہ:اجےت:ںیہ۔:داین:

؎: دؽ:ںیم:سھگ:اجیت:ے:اس:وتق:ذمومؾ:نواجیت:ے:::

اب::دریتشک:الہک:یتشک:اتس

زرییتشک::یتشپ::اتس اب:ادنر:

اپین:بج:کت:یتشک:ےک:ےچین:نو:یتشک:ےک:ےیل:یتشپ:ے:اور:ارگ:یتشک:ےک:ادنر:دالخ:نواجےئ:وت:یتشک:

الد یف ن ک ریتبغ:دنی:اک:الہپ:قبس:ے۔:یک:الہتک:اک:ببس:نب:اجات:ے:۔:داین:ےس:ےب: ک ن ا ا ک ی ن

ںیم:زدہ:یک:میلعت:دی:یئگ:ے۔:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:رکےت:ےھت:ہک:زدہ:ینعی:دؽ:اک: ب ی ر ف

ؽ:دقؾ:ے۔:ہی:ے۔:اسمرف:وک:اہک :یک:رکف:نویت::الف بداین:ےس:ےب:رتبغ:نواجان:فرقی:اک:او

:رپدسی:ںیم:امکان:ے:اس:ےیل:ہک:رھگ: ے:ںیلچ:ےگ:ابؽ:ےچب:اھکںیئ:ےگ:۔:بج:اسمرف: ے،

اب ع و ا نوےئگ:اور:اس:اقمؾ:ںیم:روسخ:دیپا:نوایگ:وت:ہ م:رفامےت:ںیہ:ہک:اور:رتیق:رکو: ل ی ب س ر

ینعم:ںیم:اہی :او ےک:ے۔ ل ب ؎ :ینعی:ہی:رفس:ے:روک:تم:ےتلچ:رنو:::::رتیق:ےک:ےیل:اات:ے:ل ب

اے::ربادر::ےب:اہنتی:در:ہہگ::اتسی

امتسی ربوےئ:: ربوےئ::ریمیس:: اہچن::

مؤسسۃ السالۃ،باب یف الخواق المسمودۃ والفعال المذمومۃ،(6114)3/192:کزن العمال ؎:67

61

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

اب:کت:وت:اسمرف:ےھت:یھبک:اکھتوٹ:ےس:ایقؾ: یھ:رکےتکس:ےھت۔:وخاہ:وھتڑی:دری:ےک:ےیل:یہس:

اسمرف:رہھٹاؤ:رکاتیل:ے:ںیہک:ھٹیب:رکدؾ: ے:اتیل:ے:۔: رگ:ہی:وت:ادتبایئ:درہج:ے:۔:ہی:درہج:دتبمی:اک:

؎ درہج:ے::ہی:ابراگہ:ازیدی:اک:راہتس:ے: یس:اقمؾ:رپ:انقتع:تم:رکان::::

ےب::اہنتی:::درہہگ::اتسی::اے:ربادر

ریمیس:::ربوےئ::::امتسی::: ربوےئ اہچن:::

اب:اس:فرح:رفس:رکو:سج:فرح:وکیئ:وبعر:رکات:ے۔:اب:کت:اسمرف:ےھت:ےلہپ:وبعر:یک:الصتیح:ہن:

ال:اسمرفت:یک:قشم:رکایئ:یئگ:اور:ھچک:اراؾ:اک:الچل:ؽ:یہ:ےس:ںیہن:راھک:ایگ۔:او

یھت:اس:ےیل:ا ان:ابر:او

ای:ایگ:۔:ویک :ہک:اسمرف:راتح:ےک:ےیل:رہھٹ: یھ:اتکس:ے:ایس:اکانؾ:رتتیب:ے:۔:رھپ:بج: یھ:دے:د

؎ م ہ:لم:اجوے:اگ:وت:وخد:یہ:نیچ:ےس:ہن:ےھٹیب:اگ،:رضحت:اعرػ:رویم:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ::::

ود رگ:ہب::::ینیب:::کی::سفن::نسح:::و::د

ود:::: اشت:::اینگف:::: ادنر اجؿ:::::و:::ود

سفن:وت::اتتسم:لقن::اتس:::و:ذیبن

: وخۂش روتح::: واہکن::: دندی یبیغ:::

راہ:ںیم:دقؾ:وت:رھک:ےنیل:دو:رھپ:وت:راہ:قح:وخد:یہ:اینپ:فرػ:چنیھک: ے:یگ۔:ھچک:دؿ:وت:اسمرف:رے:اگ:

ا:وشؼ:نیچ:ےس:ہن:ےنھٹیب:دے:اگ:اور:اجبےئ:اسمرف:ےک:اعرب:نواج

ن ۂل

وے:اگ۔:ایک:ایک:رھپ:بلط:اور:غ

ارسار:اؿ:املکت:اجہعم:ںیم:رھبے:نوےئ:ںیہ۔:دیسارملنیلس:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:اک:الکؾ:ے۔:

وبعر:ںیم:اب:اراؾ:رکان:اور:دؾ:انیل: یھ:متخ:رکو:ینعی:اب:ربارب:راہتس:عطق:رکےت:رنو۔:رضحت:رویم:

ؽ:ٹیپ:رپ:تقشم:ربداتش:رکات:ے:اور:بج:اونار::اطتع:رۃمحاہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:اطبل:راہ:او

؎:::: اس:یک:روح:رپ:ارث:رکےت:ںیہ:وت:اجؿ:زعزی: یھ:رقابؿ:رکد ات:ے:انچ :ہچ:رفامےت:ںیہ

:::::: رہ::: : رمد::::::: اجک:: : اجمدہ::::::: ::: ددہ: انؿ::::::

وچ ::رباوز:::و::::ونر::::اطتع::::اج :::::ددہ

:ریتہ:ے۔:بج:اسمرف:اھت:دتبمی:اھت:اب:اعرب:نوا:وت:وتمط:ینعی:اس:راہ:ںیم:دراجت:ںیہ۔:رتیق:نویت

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 62

نوا:،اب:وبعر:رکراہ:ے۔:اب:کت:یکشخ:اک:رفس:اھت:اب:درای:اک:رفس:ے:ینعی:اب:درایےئ:رعمتف:ںیم:

وبعر:رکراہ:ے،:سب:ےتلچ:رنو۔:ا یھ:اس:ےک:اےگ:اکی:اور:اقمؾ:ے:ا یھ:وت: یس:دقر:سفن:ےک:

اےنپ:اہھت:اپؤ :اکؾ:رکےت:رےتہ:ںیہ۔:سفن:ےک:اسھت:ةسن:اک::اسھت:اگلؤ:ے:ویک :ہک:وبعر:ںیم

ور ااضحتسر:ابیق:راتہ:ے:نکیل:بج:وبعر:ںیم:روسخ:نواجات:ے:وت:قبل ال

سک من اہ

وعد نف

اکہ م:نوات:ے:ینعی:اب:ةسن:عم:اہلل:ںیم:اینت:وقت:دیپا:نویکچ:ے:ہک:وفتضی:اور:وتلک:اتؾ:

؎ رکےک:اےنپ:وک:اس:یقیقح:زدنہ:ےک:اسےنم:رمدہ:ےھجمس:اور:ابس ل:ایم :ےک:وحا ے:نواجےئ:::::

: رمدہ::: : وشات::: ادمصل ایحل::: رخمج:::

::: زںی:::رمدہ::::ریبو :::اورد زدنہ

اینپ:اگنہ:رکؾ:ےک: :ائاہتیئ:اقمؾ:ے:اب:اہھت:اپؤ :اک:زگر:ںیہن:ے:اب:قح:اعتیل:اشہنہی:ولسک:اک

اہھت:اہسرے:ےط:رکاںیئ:ےگ۔:ویک :ہک:رحب:اندیپا:انکر:ںیم:اہھت:اپؤ :بک:کت:اکؾ:دںی:ےگ،:ارخ:اکر:

؎: اپؤ :اکی:وتق:وجاب:دے:دےتی:ںیہ:اور:ڈوانب:ڑپات:ے۔سب:دبو :انفتیئ:اب:اچرہ:ںیہن:ے::

:::انکرہ::::تسین

ش

ح ہ ی

رحب:::اتسی::رحب::قشع:::ہک:

: دراجنی::::: : زجاہکین::اج :: اردن:::: : ب تسین اچرہ:::

؎ یہی:ولسک:اک:ائاہتیئ:اقمؾ:ے:ینعی:انفتیئ،:ایس:وک:رضحت:اعرػ:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ

::::: : راہ:: : : افین:::::: : ہتشگ::::: ::: اتس درگی: راہ::::

زاہکن:::نوایشری:::انگہ:::::درگیاتس

ور قبل ال

سک من اہ

اخمبط:ںیم:ادعتساد:یھت:اس::وچ :ہکہی:یہتنم:اک:قبس:ے: وعد نف

:رمع:ریض:اہلل:اعتیل:امہنع اکی:یہ:سلجم:ںیم:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس: ے:رضحت:دبعاہلل:انب:ےیل

رضحت::ہکبجانبدای:اور:اس:ںیم:ااکشؽ:ایک:نواتکس:ے:وک:دتبمی:ےس:وتمط:اور:وتمط:ےس:یہتنم:

ےک:دتس:ابمرک: نیملرۃمحاعللنب:رمع:ریض:اہلل:اعتیل:ہنع:ےک:دنکےھ:رپ:اس:وتق:ادبعاہلل:

یتسہ:ےس:ےب:ربخ:نواجےئ۔:اتہم:ےس:رماد:ہی:ے:ہک:دنبہ:اینپ:یتسہ:اور:افصت :ےھت۔:انفتیئ

قح:اعتیل:یک:تمظع:ےک:اسےنم:اانپ:افین:ووجد:چیہ:در:چیہ:اکدعملوؾ:ولعمؾ:نو۔:سج:فرح:

اکی:ومعم ی:رچاغ:ااتفب:ےک:اسےنم:دعموؾ:نوات:ے۔:نکیل:ہی:دعؾ:یقیقح:دعؾ:ںیہن:نوات:ے۔:

انچ :ہچ:اس:رچاغ:یک:ول:رپ:رویئ:رےنھک:ےس:اس:وتق: یھ:وفرا:دوھا :ےلکن:اگ:سج:ےس:ولعمؾ:نواگ:

63

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

یھ:اس:اک:ووجد:عم:اےنپ::افصت:ےک:ابیق:ے:نکیل:ونر:ااتفب:ےک:اسےنم:لحمضم:اور:اس:وتق:

تسین:ے۔

سپ:اس:انفتیئ:ےس:رماد:اکی:اخص:االطصیح:انفتیئ:ے:ینعی:اس:احتل:ںیم:دنبہ:

اےنپ:ارادو :وک:اور:اےنپ:رمایضت:وک:رمایضت:اہیہل:ےک:اور:ارادات:اہیہل:ےک:اتعب:رکد ات:ے،:

یک:رگناین:اخص:ںیم:ہی:رفس:رکات:ے۔: رگ:ہی:رگناین:اخص:اور:تیعم:اخص:اسمرفت:اب:قح:اعتیل:

وبعر:ےک:دعب:یہ:بیصن:نویت:ے:۔:ینعی:ےلہپ:دنبو :ےس:اجمدہہ:رکاےت:ںیہ:بج:دنبہ: اور:درۂج

درۂج:اسمرفت:اور:درۂج:وبعر:ںیم:اےنپ:اہھت:اپؤ :امر:رک:کھت:اجات:ے:وت:وچ :ہک:اس:دنبے:ےک:

:وج:ھچک:اھت:اس: ے:اینپ:فرػ:ےس:رقابؿ:رک:دای:وت:قح:اعتیل:یک:رتمح:اس:یک:سب:اور:اایتخر:ںیم

؎::: مین:اجؿ:وک:رخدی:رک:اس:ےک:وعض:ںیم:دص:اجؿ::اطع:رکےت:ںیہ

ددہ اجؿ::: ودص::: اتسبدن::: اج ::: مین:::

ددہ ادی::ا ::: ہن:: تمہ::: درد::: اہچن:::

ددہ دو :: اہج :: کلم:: ںیمہ::: ے:::

ددہ وگ ::: کلم::وگان ::: اہ::: دص: ہکلب::

ہک:قح:اعتیل:دنبو :ےس:اجمدہات:ںیم:مین:اجؿ: رضحت:اعرػ:رویم:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ

ےتیل:ںیہ:اور:اس:ےک:وعض:وس:اجںین:اطع:رفامےت:ںیہ:اور:ایسی:ایسی:ابینط:ںیتمعن:اطع::رفامےت:ںیہ:وج:

ایتکس:ںیھت:ہن:رصػ:ہی:ہک:یہی:کلم:داینےئ:دو :اطع:ہک:اہمترے:ومہ:وامگؿ:ںیم: یھ:ںیہن:

رفامےت:ںیہ:ہکلب:ڑکنیسو :اونار:وااسقؾ:ےک:کلم:اطع:رفامےت:ںیہ۔

:فہک:یک:رتتیب:سک:فرح:رفامیئ:یئگ:یھت۔:وسرج:وک:ہ م:نوراہ:ے:ہک:اے:ااحصب

واہ : یس:ااتفب!:رتکا:رک:اج،:اہی :امہرے:اوایلء:وسرے:ںیہ:،:اس:دقر:ربع:اطر:ی:رفامدای:ہک:

ولخمؼ:اک:زگر:ہن:نوےکس:اتہک:وشر::ولغ:ہن:نو:اور:امہرے:اوایلء:وکسؿ:ےس:وسںیئ،:اہلل:اربک!:اؿ:یک:

:فہک:ںیم:رتمح:اک:ایک:اکھٹان:ے۔:وہ:ولخمؼ:نج:وک:الہ:داین:تہب:ایٹھگ:درےج:اک:ےتھجمس:ےھت:ااحصب

:یک:ربتک:وکیئ:ابوریچ:اھت،:وکیئ:انابنیئ:اھت:ایس:مسق:ےک:دنچ:ارفاد:یک:امجتع: یھت:وج:اامیؿ:اور:وقتی

؎:::: ےس:اہلل:اعتیل:ےک:و ی:نوےئگ

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 64

: : : اگتشکؿ::::: : رجنخ:::::: را میلست::::

رہ::زام :از:بیغ:اجؿ:درگی:::اتس

اےنپ:وک:الہ:وبقر:ںیم:ےس:امشر:رکان:ہی:بس:ےس:اواچن:اقمؾ:ے،:ویک :ہک:ہی:دنبہ:رم ے:ےس:ےلہپ:یہ:

:وک:رما : : نوا:اتھجمس:ے۔:رم ے:ےک:وتق:سج:فرح::رم ے:واال:مامؾ:العقئ:ےس:مامؾ:روتش ::اےنپ:

ےس:ٹک:رک:رپورداگر:اعمل:یک:فرػ: ل:د ات:ے:وت:اس:اک:انلچ:اس:وتق:ںیم:ارطضاری:نوات:ے:ہی:

وبجمری:اک:انلچ:ے،:امکؽ:اامیؿ:ہی:ے:ہک:ایحت:داین:ںیم:یہ:بلق:وک:قح:اعتیل:ےک:ےیل:مامؾ:اقلعتت:

ےس:افرغ:رک ے،:اور:دقبر:رضورت:داین:ےک:اکوم :ںیم::وغشمؽ:نوان،:ویبی:وچب :ےک:وقحؼ::افہین

ادا:رکان،:دوتس:اةحب:ےک:وقحؼ:ادا:رکان:اس:انفتیئ:ےک:انمیف:ںیہن:ے۔:اہلل:اعتیل:یک:راض:اور:

:وقحؼ:ںیم:وج:وغشم ی:نویت:ے:وہ: یھ:نیع:دنی:ے:ویک :

:::ادائ : : : ہک:وخونشدی:یک:تین:ےس:ے:۔:

؎ رپ:لمع:رکراہ:ے:۔:ایس:وک:رضحت:اعرػ:رویم:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ::::‘‘ دتس:اکبر:دؽ:ایبر’’

دبؿ: تسیچ:::داین:::از:::دخا:::اغلف

:::و:رفزدن: ے::: و:زؿ: امقش:::و:رقنہ

:اک:اکؾ:ںیہن :نوی :سفن:اور:الہ :ریغ:رضورہی:ںیم:رفؼ:رکان:الہ :رضور:ہی:اور:اشملغ : رگ:اشملغ

: کنت ل ے۔:ہی:اکؾ:الہ:اہلل:اک:ے۔:اؿ:ےس:وشمرہ:رکات:رے:ر ان

ک الذ

لا اہ فسـل

ون تعلم

68؎:نج :۔:الہ:الہ:ابوت :اک:ںیہمت:ملع:ہن:نو:اؿ:وک: ےس:ذرک::ذرک:ےس:وپےتھچ:راہ:رکو

ملع:ےس::ذرک:اس:ےیل:رفامای:اتہک:ولعمؾ:نواجےئ:ہک:رماد:الہ: رگ:اؿ:وک:الہ:،ملع:ںیہ:رماد:الہ

:دؽ:دورسے:وک:بک:دیبار:رکاتکس: :ںیہ:نج:رپ:دخاودن:اعتیل:یک:اید:اغبل:نو۔:تلفغ:زدہ وہ

:اہلل:واال:اہمتری: :وہ :رکوےگ:وت ے۔:بج: یس:اہلل:وا ے:ےس:االصح:یک:تین:ےس:لعت:دیپا

:ا :ہیخب :اک :اتوالیت :راسفنین :اسےنم :رک :اور:دڑیھ :وقحؼ :حیحص :ےک :سفن :وہ :اگ، :دے ھک

:ادا::جوخااشہت:(:وظحظ :وقحؼ:وک :اور ںیم:رفؼ:رک:داھکےئ:اگ:ینعی:وظحظ:وک:رتک:رکاےئ:اگ

:اطبل:۔رکاےئ:اگ اصدؼ:او

:ے:اس:ؽ:اینپ:راےئ:اور:وجتزی:وک:انف:رکات:ے:اور:خیش:وج:اس:اک:رمب

ےک:دعب:یہی::ےدنچ:دؿ:اجمدہاطبل:ےک:سفن:رپ:ااہلامت:ہیبیغ:ےک:اطمقب:رصتػ:رکات:ے۔:

43 :الحنل ؎:68

65

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

انفتیئ:قح:اعتیل:یک:فرػ:لقتنم:نواجیت:ے:اور:اس:اطبل:وک:قح:اعتیل:ےک:اسھت:ایس::ةسن

؎: اس:وتق:اس:یک:اشؿ:ہی:نواجیت:ے::،وفتضی::اور:میلست:اک:لعت:بیصن::نواجات:ے

م::::::

ق

س

: و:::رب:: ربرہق:::::: اع ::::

ش

عفب

دجب:::

:::: اے نم:::اعقش:::اںی:::رہ:::دو:::دض بجع::

م:::

ق

س

:: اع وخشی:: و:درد:::: وخشی:::::: ربرجن:::

:: وخونشدی:::::: رہب:::: ::: :: اشہ: وخشی: رفد::::

: او:::: انوخش:: نم رباجؿ::: ںود:::: وخش:::

: اج ::: نم راجنؿ ایر::::دؽ::: دفاےئ:::

اک:اقمؾ:احلص:نواجےئ:وت:ایک:رحج:ے۔:درایمؿ:ںیم:وکیئ:ہہک:اتکس:ے:ہک:رشوع:یہ:ےس:انفتیئ:

ؽ:یہ:دقؾ:ںیم::یہتنم:اک:قبس:ڑپاھ:دای:اجےئ۔:وت:ادتبا:اور:وتط:ےک:دروج :یک:ایک:رضورت:ے،:او

اس:اک:وجاب:یہی:ے:ہک:اس:فرح:وج:رتیق:نویت:ے:وہ:کلہم:نویت:ے:ویک :ہک:ایلع:درہج:یک:

لیمکت:ےس:احلص:نویت:ے:ایسی:رتیق:رتتیب:ےک:ادعتساد:اور:الصتیح:ےچین:یہ:ےک:دروج :یک:

انمیف:ے۔:رتتیب:ہ ےت:ںیہ: یس:انصق:وک:اس:ےک:درۂج:امکؽ::کت:دتراجی:اچنہپدانی۔

اکی:واہعق:اید:ڑپا،:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:ہی:ہصق:انسای:اھت::اکی:زبرگ:ےک:اہی :دنچ:

ابوریچ:اھت:اس:وک:ولعمؾ:نوا:وت:امہمؿ:اےئگ:اس:وتق:اؿ:ےک:رھگ:اھک ے:وک:ہن:اھت:ڑپوس:ںیم:اکی:

بس:امہمون ::ےک:ےیل:دمعہ:اھکان:اکپ:رک: ے:اای۔:ہی::زبرگ:اس:ابوریچ:ےس:تہب:وخش:نوےئ:اور:

رفامای::ااھچ:اھبیئ:مت:ایک:اچےتہ:نو؟:اس: ے:رعض:ایک::رضحت:اےنپ:یہ:اسیج:انبدںی۔:اپ: ے:اکی:

ہیلع: ے:وتہج:ااحتدی:رفامای:اھت:وہ::رمکے:ںیم:اس:وک:وتہج:دی۔:اس:وتہج:اک:انؾ:رضحت:رۃمح:اہلل

اخص:وتق:روہر:رکاتم:اک:اھت،:رمکہ:اتلھک:ے:وت:ابوریچ:اور:خیش:ںیم:رفؼ:ہن:اھت:اظرہی:وصرت:اور:

ابینط:ریست:اسکی :نویئگ:: رگ:ابوریچ:اک:دنچ:ٹنم:ںیم:ااقتنؽ:نوایگ۔:داین:ےس:وت:و ی:اکلم:نب:رک:ایگ:

وریچ:یک:روح:خیش:یک:اینت:وقی:ةسن:یک:لمحتم:ہن:نو۔یک۔:نکیل:اس::ااقتنؽ:اک:ببس:ہی:نوا:ہک:اس:اب

اؿ:زبرگ:ےک:ااہتجد:ںیم:اس:دعؾ:لمحت:اک:امگؿ:ہن:اھت۔:اس:ےیل:اسمرفت:ےس:ادعتساد:یک:لیمکت:

س ع رشوع:رکایئ:یئگ:اور:وبعر:ےس:اس:ادعتساد:ںیم:اینت:وقت:دیپا:نویئگ:وج::ل د نف

ک من اہ

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 66

ور قب ر:ااھٹ ے۔:اور::اکی:تمکح:اور:ے:اس:وک:اکی:اثمؽ:ےس:ےیھجمس۔یک:ةسن::اک:اب:ال

اکی:لھپ:دار:درتخ:ے:اس:درتخ:ےک:ولھپ :اک:اطبل:درتخ:کت:ےنچنہپ:ےک:

ارادے:ےس: ل:ڑھکا:نوا:ارگ:درایمؿ:یہ:ںیم:اہھت:اپؤ :ڈاؽ:رکٹیل:اجےئ:اور:رفس:دنب:رکدے:

رتخ:ےک:اسہی:ںیم:ٹیل:ایگ:وت:اب:وت:ہی:ولھپ :ےس:رحموؾ:رے:اگ:اور:درتخ:کت:چنہپ:ایگ:اور:د

دبو :رفس:اور:وبعر:ےک: یھ:لھپ:اس:ےک:ہنم:ںیم:رگںی:ےگ۔:یہی:احؽ:اس ک:اور:اطبل:اک:ے

یا کانک فریب ن اب ع و ا اک:درہج:اور::کن یف الد

اک:درہج:ہی:راےتس:ےک:انمزؽ:ںیہ::ل ی ب س ر

:ے:ارگ:اؿ:یہ:دروج :ںیم:اہھت:اپؤ :ڈا ے:اگ:اور:رفس:اور:وبعر:دنب: ا یھ:ہی:والص:ںیہن:نوا

رکدے:اگ:وت:وصقمد:کت:ہن:چنہپ:ےکس:اگ:اور:لبق:ووصؽ:وصقمد:اہھت:اپؤ :ڈاؽ:رک:ٹیل:رےنہ:ےس:

اخص:ےس:رتتیب:یک:الصتیح::ہن::رمثات:رقب:ےس:رحموؾ:رہ:اجےئ:اگ::ویک :ہک:ا یھ:سفن:ںیم:اگنہ

س ع نویئ:یھت:ور د نف

قبل ال

؎ اک:اقمؾ:یہتنم:اک:اقمؾ:ے:::ک من اہ

: اہتنمےئ:::: : ریس::: :: انف دش: اس ک:

: ںود:: وخد::: یتسین::::از::: ااقبل نیع:

:رک:دنبہ:اس:اقمؾ:رپ:اس ک:یک:ةسن:ںیم:وفتضی:اتؾ:یک:وقت:دیپا:نواجیت:ے۔:اس:اقمؾ:رپ:چنہپ

رہ:وتق:اےنپ:اورپ:قح:اعتیل:یک:رصنت:ہیبیغ:اک:رظتنم:راتہ:ے:اور:اس:ےک:اہھت،:اپؤ ،:اھکن،:اکؿ:

ااء:

ضعااء:رپ:قح:اعتیل:یک:اخص:اگنہ:رکؾ:اک:ضیف:ڑپات:راتہ:ے:سج:یک:ربتک:ےس:مامؾ:ا

ضعاسرے:ا

اقمؾ:ے:سج:یک::رمایضت:اہیہل:ےک:اتعب:نو:رک:رحتک:اور:وکسؿ:اایتخر:رکےت:ںیہ۔:یہی:وہ

دحثی::دقیس:ںیم:اشبرت:دی:یئگ:ے:اور:سج:وک:قح:اعتیل: ے:رفامای:ے:اور:راوی:اس:ےک:دیسان:

:ارکؾ:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:ںیہ۔:قح:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ::ںیم:اےنپ:رقمب:اور: وضحر

:اؿ:یک:ونشایئ:نواجات:وبحمب:دنبو :یک:انیبیئ:نواجات:نو :وہ:ریمی:اھکن:ےس:دےتھکی:ںیہ،:اور:ںیم

سج:نو :وہ:ریمے:اکؿ:ےس:ےتنس:ںیہ،:ںیم:اؿ:اک:دتس:واپ:نواجات:نو :سج:ےس:وہ:ڑکپےت:ںیہ:اور:

ےس:وہ:ےتلچ:ںیہ

69؎

تیعم:’’یک:فینصت ج:اس:دحثی:یک:وپری:رشح::رضحت:وھپوپلری:دممہلظ:

:ےک:ااشرے:رپ:اتلچ:ے:۔:‘‘ اہیہل :قح:اعتیل:اشہن :اس:وتق: ںیم:المہظح:رفامںیل،:اجعم۔(:دنبہ

:قح:ےک:اطمقب:نوات: ؎ ے::::دجرھ:وہ:اچے:ایس:فرػ:الچےت:ںیہ،:اتسا :یبیغ:ےس:اس:اک:رہ:ارادہ:ارادہ

المکتبۃ المظہریۃ،باب التواضع،(6541)2/963:حصحی الخباری ؎69

67

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ا

: در:رگدرش : من: دوتس ادنگفہ:

اوتسیم:ربد:رہ:اج:ہک:اخفر:وخاہ::

؎ اس:اقمؾ:ےک:قلعت:رضحت:اعرػ:رفامےت:ںیہ

: وچ : ::: الدش:::: دنبہ:::: اانےئ::: : ووجد ا:ز:

:: وت::::::دنیبشی::: ابدش:::: ہچ::: سپ::: وجحد اے:

::::: ریتس:::::: زوخ:د:: وچ :: رباہؿ:::::::دشی ہمہ:

اطلس ::::دشی اؾ دنبہ:: وچ ::ہک:یتفگ:::

: وچ ::: ںو:::::ارشبل:: وحاس:::: از::: رمبدؾ::::

: رمادش::: قح:::: : : و:: عمس:: رصب و: ادراک::::

ل::: رگہ ج ب

اوتس زدنا ::::: ا ::::: امیئ::::

:: امیئ:::: ملعب::::: رگ: :: ا :: اوتس اویاؿ:::::

: رگ :: اتسمؿ::: امیئ:::::: وخباب::: امی:: دے::

: ہب:::: در:: امی وی دباتسؿ:::: دیباری::::::

: وت:: سب اتس انی::::: امکؽ::::: االص:::: ابمش::

سب واصؽ:::انی::اتس:::و: وش:::: مگ:: رو::د:رو::

ا

ن ۂل

::غ :قح:اعتیل :تمظع :اعرػ:افین:وک:اینپ:یتسہ:اور:یتسہ:ےک:افصت: اشہنااضحتسر ےس:اس:دنبہ

ذنوؽ:نواجات:ے۔:داین:ںیم: یھ:اس:اک:اشمدہہ:وموجد:ے: یس:ڑبے:احمک:ےک:اسےنم:وااثر:ےس:

:تبیہ:اور:تمظع:ےس:ولغمب: ا

ن ۂل

:اس:ےک:وحاس:غ :ے:وت :نوات :ادیم:بج:ڑھکا اکی:ومعم ی

اایبنء:مہیلع:االسلؾ:ےس:ایقتم:ےک:دؿ:درایتف: نواجےت:ںیہ۔:یہی:راز:ے:بج:قح:اعتیل:اشہن

ورفامںیئ:ےگ:ہک:اہمتری:

: ے:مت:ولوگ :وک:ایک:وجاب:دای:اموت:رضحات:اایبنء:مہیلع::اجبت ماذا

االسلؾ:وجاب:دںی:ےگ::م ت عوا

لنا انک ان

مغ ل عل

وب ال

ی

70؎مہ:وک::ھچک:ولعمؾ:ںیہن:ےب:

109:المائدۃ ؎:70

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 68

و :ےک:وجاابت:اؿ:رپ:یتیب:نویئ:ابںیت:ںیہ

۔:ےسیک:ےسیک:کش:اپ:یہ:العؾ:اویغلب:ںیہ۔:احال :ہک:ام

و : ے:

و :یک:فرػ:ےس:ربداتش:ےیک:ںیہ۔:ےنتک:اایبنء:مہیلع:االسلؾ:وک:اؿ:یک:ام

اظممل:اور:اکتفیل:ام

یک:اس:دؿ:ینعی:ویؾ:ااسحلب:اس:دقر:الجتل:اور:تمظع:اور:‘ اعتیل:اشہندیہش:رکدای:ے،: رگ:قح:

:اپین:نواجںیئ::اشؿ:اہقرتی:اک:روہرنواگ:ہک:اس:ےک:اشمدہے:ےس:اایبنء:مہیلع:االسلؾ

کت:ےک:پ

:اہیہل:اک:ااسی:ہبلغ:نواگ:ہک: :تمظعےک:وجاابت:وج:وخد:اؿ:رپ:فرح:فرح:ےک::اتمےگ:اور:اشمدہہ

دشدی:اصمبئ:یک:وصروت :ںیم:زگرےکچ:ںیہ:وھبؽ:اجںیئ:ےگ،:ہن:اینپ:ولظمتیم:ےک:وااعقت:اید:

ا:تبیہ:اںیئ:ےگ:ہن:اینپ:وتقمتیل:اید:اےئ:یگ:وج:اس:ےک:زخا ے:ںیم:بس:ھچک

ن ۂل

قح::وموجد:نواگ: رگ:غ

:ذنوؽ:ںیم:نواجںیئ:ےگ:۔:دیسان:رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:ےس:اس:وتق:اسرے:ولعمامت:رپدہ

اع:رفامیئ:ہک:اے:اہلل!:سج:دؿ:ولگ:ااھٹےئ:اجںیئ::ےگ:اس:دؿ:ےھجم:روساہن::رفامےیئ:اگ:۔:: ے:وج:د

زن بعثون یوم و ل ت

ی

71؎:تمظع:

اع:ںیم: یھ:یہی:راز:ے:ینعی:ااضحتسر:اور:اشمدہہ

اس:د

:ذنوؽ:ںیم:رکدای:،ورہن:ہی:ااکشؽ:نوات:ے:ہک:سج::اشؿ:اولتیہ: ے:اشؿ:تلخ:وک:رپدہ والجتل

ذ دبعتی:رپ:اشؿ:تلخ:اک:اتج:راھک:ایگ:نو: خل ی اہلل ابرہ واتیوا

72؎اور:اہلل:اعتیل: ے:

السلؾ:وک:اانپ:لیلخ:انبایل۔:لیلخ:ہ ےت:ںیہ:اگڑےھ:دوتس:وک۔:وت:اس:اشبرت:اہیہل:ےک:اربامیہ:ہیلع:ا

اسھت:دبامگین:الزؾ:ایت:ے۔ویک :ہک:وکیئ:دوتس:اےنپ:دوتس:وک:داین:ںیم: یھ:روسا:ںیہن:رکات:

دق من اہلل ق و اصدؼ:اولدعے۔:رھپ:قح:اعتیل:ےسیج:ن اص

م یوا

73؎ نج:یک:اشؿ:ے:اؿ:یک:

اس:رقتری:ںیم:اس:ااکشؽ:اک:اشیف:وایف:وجاب:وموجد:ے:ینعی:رضحت:اربامیہ:ہیلع::؟ؿ:ایک:نویگاش

:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:اینپ:: :قح:اکاحؽ:اغبل:اھت۔:سج:یک:وہج:ےس:دیسان االسلؾ:رپ:اس:وتق:تبیہ

:تفص:تلخ:وک:وھبؽ:ےئگ۔:سپ:انفتیئ:ےس:رماد:انفتیئ:االطصیح:اابتعری:ے:انفتیئ:وغلی:ںیہن

:ابس ل:لحمضم:چیہ:در:چیہ:اکدعلؾ: ے:ینعی:دنبہ:اےنپ:ووجد:وک:قح:اعتیل:یک:تمظع:اشؿ:ےک:اسےنم:

وسحمس:رک ے:اگل:ے:اور:ہی:ااسحس::درۂج:نیع:انیقیل:ںیم:چنہپ:اجاتے:اور:اؿ:اک:ہی:ادراک:ضحم:

؎ وصتر:ںیہن:نوات:ہکلب:درۂج:دصتقی:یک:اشؿ:راتھک:ے:::

87:الشسم;: ؎:71

125 :: النسا ؎:72

122:النسا: ؎:73

69

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

: رہ:ہچ:: ہمہ:: : دد

ن

سیہ

ادن: رتمک::ازا

: ہک::: ::

ش

ی

نسہ

: اب ربدن: یتسہ:::: انؾ::

ن ل

ارچاغ:یک:روینش:غ

ونر:ااتفب:ےس:اس:دقر:لحمضم:اور:فیعض:نواجیت:ے:ہک:اس:یک:یتسہ:اور:ۂ

ی:ںیہن:نویت:ے،:حس

افصت:یتسہ:رپ:وگای:ہک:دعؾ:اور:انفےئ:اتؾ:اطری:نواجات:ے،:نکیل:ہی:انفتیئ:

ر:ےس:ے:ہک:اس:یک:روینش:ےک:ااثر:ااتفب:ےک:اسےنم:لحمضم:اس:یک:یتسین:اس:ینعم:ےک:اابتع

؎ نواجےت:ںیہ۔:ایس:وک:رضحت:اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ:::::

: وچ::: : زامہن:: ااتفب شیپ::: عمش::

ابدش:تسہ:ابدش:در:اسحب تسین:

: ابدش:: تسین::: رتا: ددہ:: ہن:: روینش:

: ابدش رکدہ:::: :: انف او:ر:ا: ااتفب:

:ابابتعر :رکان :امشر :رمدہ :رقف::سپ:رم ے:ےس:ےلہپ:اےنپ:وک :اور:فعض:وزجع:اور االحمضؽ:واایتحج

ایس:رقتری::۔دمصتی:ےک:ابثع:ے:تمظع:ووقت:والجتل:اشؿ :اور:ااضحتسر :،دبعتی:ےک:ے

:ےک:اسےنم:مامؾ:وموجدا ت:ےس:ودحت:اولوجد:اک:ہلئسم: یھ:لح:نواجات:ے:ینعی:قح:اعتیل:اشہن

؎ںوہج:اےنپ:دحوث:اور:فعض:ےک:اور:رسااپ:اتحمج:نو ے:ےک:اس:ذات:از ی:دقمی:ےک:اکدعلؾ:ںیہ::

ربدشک ملع::: زعت::: اطلسؿ::: وچ :::

: اہج :::: : رس: : : بیجب::: دردشک دعؾ:::

: ارگ::ااتفب:: : اتس::کی: ہ: تسین ذر

ورگتفہ::درایتس:کی:رطقہ:تسین

نیف:وک:رثکت:ذرک:اہلل:ےک:اونار:ےس:تمظع:اہیہل:یک:رعمتف:اورو :ےس:وچ :ہک:الہ:اہلل:وک،:اعر

زایدہ:نویت:ے:اور:ایس:ااضحتسر:تمظع:قح:یک:وہج:ےس:اؿ:رپ:ااسی:احؽ:اطری:نواجات:ے:ہک:ریغ:

:ذنوؽ:ںیم:نواجات:ے:سج::وک:امہرے:وخاہج:اصبح:ذجموب::رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:قح:اک:ووجد:رپدہ

؎ ای:ے:::اس:رعش:ںیم:وخب:رفام

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 7۱

بج:رہم:امنای :نوا:بس:پھچ:ےئگ:اترے

: رھبی:: وک:: مہ:: وہ:: اےئ رظن:: اہنت::: ںیم:: زبؾ:

سب:ایس:اک:انؾ:ودحت:اولوجد:ے:۔:دحثی:رشفی:ںیم:وارد:ے:ہک:رم ے:ےس:ےلہپ:یہ:رماجؤ:

وتوا تم انوتوا قبل

م

74؎

:اس: دحثی:اک:رم ے:ےس:ےلہپ:رماج ے:اک:ایک:بلطم:ے:؟

عد و اس:دحثی:یک:رشح:ایس:دحثی::۔بلطم:وکیئ:صخش:رہ:زگ:تغل:ےس:لح:ںیہن:رکاتکس:ے

س ور نف

قبل ال

اےنپ:وک::۔وبقر:ںیم:ےس:امشر:رکو:ںیم:وموجد:ے:ینعی:اےنپ:وک:الہ:ک من اہ

ت یف ابس ل:قح:اعتیل:ےک:رپسد:رکدو:سج:فرح:اچںیہ:رصتػ:رفامںیئ:۔: میال د ی کال غس

:ال

:وا ے:ےک:اہھت:ںیم:نوات:ے اکیف::۔:اور:اہلل:اےنپ:دنبو :ےکےیلسج:فرح:رمدہ:لسغ:دےنی:

وایف:ے۔:وخد:یہ:اراشد:رفامےت:ںیہ:ہک: س ال ی

اہلل بکا عبده

75؎ ایک:اہلل:اےنپ:دنبہ:ےک:

ےیل:اکیف:ںیہن:ے؟

:دتاریب:ےس،:مامؾ:العقئ:ےس:رظن:اھٹ:اجےئ،:سپ::امکؽ:اامیؿ:یہی:ے:ہک:مامؾ:ابابب

اامتعد:رصػ:اےنپ:رپورداگر:یقیقح:رپ:نو،:اور:ہ م:ھجمس:رک:دتاریب: یھ:اایتخر:رک ے:نکیل:ااقتعد:یہی:

؎:::::: رے::ہک

: اکر:::: :: ام: اسز::: اک:ر::ام شبز:::

: در:: ام: رکف:::: ازار::ام: اکر::ام::

؎ :وی :اھت:::رضحت:رویم:رۃمح:اہلل:ہیلع:اک:رعش:وت

::: : اکر: رر::: ام:: اسز::: فکب

اکر:ام:

فیعض:اور::رکف:اشؿ :،:ذات:اپک:ے:رکف:ےسیک رگ:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رفامای:ہک:قح:اعتیل:

ن ل

ااعزج:یک:ے: رگ:ومالان:غ

ام :ابپ:اوالد:یک:راتح:ےک:ےیل:رکف:دنم::۔وچ :ہکاحؽ:ںیم:رفامےئگ:ۂ

:الےئ:ںیہ:سج:رکفپ:یک:تبحم:وتقفش:ےب:اثمؽ::ے:ایس:ےیل:ظفل:رےتہ::ںیہ:اور:داین:ںیم:ام :اب

؎ رتمح:وک:ایبؿ:رکان:ے:نکیل:ںیم:اس:رعش:وک:اس:فرح:ڑپاتھ:نو :::ےس:ومالان:یک:رماد:اغتی

75:لموا عل قاری ، موضوعاة الکبریال ؎74

36 :ازلرم ؎:75

71

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:: ام:: اسز:::: اکر اک:ر:ام شبز:::

: رکف:::: ازار:::ام: اک::ر:ام::: ام:در:

س ع و وفتضی:ومیلست:وتلک:وراض:اباضقل:ہی:بس:ور د نف

قبل ال

ےک::ااثر:ورمثات::ک من اہ

اےنپ:اوایلء:وک:اطع:رفامےت:ںیہ۔:ادمحل:ہلل!:ہک:اس:دحثی:یک::ےت:ںیہ۔:ہی:اقمؾ:قح:اعتیل:اشہننو

رشح:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:ربتک::ےس:وخب:نویئگ:۔:

م و ی ف و ا ت ع ،اہلل ب ل ا ق ہ ی ل ک و ت

ا و ت ل ۔ب ی ن ا ہ ی ل

ا اس کبری نی الن

یف اع او

ن یف عین صغری

اجعل

م ؎76الل

::اے:اہلل:ھجم:وک:ریمی:اگنہ:ںیم:ریقح:رفامدےیجی:اور:ولوگ :یک:اگنہ:ںیم:ریبک:رفامدےیجی۔:ترجمہ

بلق:ںیم:انگنو :ےس:زگن:گل:اجات:ے:سج:فرح:ولے:ںیم:اپین:ےنگل:ےس::ولاہ:زگن:

اولد:نواجات:ے:ولے:اک:الج:اور:اس:یک:افصیئ:انر:ےس:رکےت:ںیہ:اور:بلق:ےک:زگن:یک:افصیئ:ونر:

:اراشد:رفامےت:ںیہ:: ےس:رکےت:ںیہ،:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: ب تصد> قل ان ہذه ال

اہلل علیہ وسلم ول اہلل صل

یارس

قیل

ما:دید اذا اصابہ ال

کما یصد>احل

قر;ن وة وتواوۃ ال

م الرۃ ذک

وما جواو ہا قال کث

77؎:زگن:اولد: کشیب:ولقب

وک:اپین:چنہپ:اجےئ:اور:اس:یک:افصیئ:نواجےت:ںیہ:سج:فرح:ولے:ںیم:زگن:گل:اجات:ے:ہکبج:اس:

التوت:اور:ذرک:نویت:ے۔:ذرک:ےک:تہب:ےس:اوناع::ںیہ:سج:مسق:اک:زگن:اتگل:ے:ایس:ےک::ذبرۂعی

انمبس:رمیب:اور:بیبط:رواحین:ذرک: یھ:وجتزی:رکات:ے:۔:سج:فرح:ارماض:فلتخم:نوےت:ںیہ:

:اور:رمض:ںیم:انمتبس :بیبط:وجتزی:رکات:ے،:دواںیئ: یھ:فلتخم:اخایصت:یک:نویت:ںیہ:۔:دوا

:ںیہن:راتھک:ے۔: :ادعتساد :یک:الصتیح:اور رمضی:ںوہج:لیلع:ارلاےئ:نو ے:ےک:حیحص:وجتزی

:رواحین:ےک:ایلکت:اکی:دورسے: رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رفامای:اھت:ہک:بط:امسجین:اور:بط

۔:رضحت:بیجع:ےس:تہب:ےتلم:ےتلج:ںیہ،:اور:رفامےت:ےھت:ہک:اعمل::اہشدت:اعمل:بیغ:اک:ومنہن:ے

بیجع:ایلکت:رفامای:رکےت:ےھت:نج:ےس:اج:مہ:ولگ:افدئے:ااھٹرے:ںیہ۔:رمض:ےک:احلظ:ےس:

؎ ذرک:اک:وجتزی:رکان:ہی:رواحین:بیبط:ینعی:حلصم:اور:رمیب:اک:اکؾ:ے:::::

مدینۃ المنورۃ،واحلکممکتبۃ العلم ،(4439)10/315 :مسند الزبار ؎76

مؤسسۃ السالۃ،باب تعظی القر;ن 3/392 :شعب الیمان ؎:77

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 72

: : دنچ:::: : وخاین::::: ویاناین : تمکح:::::

: تمکح:::::: : اامیاین :::: وخبا را:مہ:::

بیبط تحص:::اںی:: س::وجبسا ::از::

تحص::ا :: س::وجبسا :::از::بیبح

ہی:راہتس:دبو :رمیب:ےک:رپ:رطخ:ے:۔:ڑبے:ڑبے:ابرکی:سفن:ےک:رپدے:ںیہ:اس:یک:اچول :

ار ےس:حلصم:یہ:ااگہ:رکات:ے: س لمف ان الن

: ۃ

و بالس

78؎وت:ربی:یہ:ابت: ےب:کش::سفن:

:دیپا:نوایگ،:اینپ:اگنہ:ںیم:اےنپ:وک:ااھچ:التبات:ے۔: ح ت ع

ذرک:اور:التوت:رکےت:رکےت:بلق:ںیم:

:اور:اس:راہ:ںیم:وصقمد:ہی:ے:ہک:اےنپ:وک:بس:ےس:رتمک:ریقح:دےھکی۔:ولگ:اس:وک:ااھچ: : ےنھجمس:اگل۔:

ںیہک: رگ:ہی:اےنپ:وک:بس:ےس:ربا:ےھجمس،ویک :ہک:ہلصیف:ولوگ :ےک:اہھت:ںیم:ںیہن:ے:ہلصیف:وت:اہلل:

وادح:اہقر:رفامںیئ:ےگ۔:بج:اخہمت:اامیؿ:رپ:نواجےئ:اس:وتق:مہ:رکش:اجب:الںیئ:اور:وخش:نو ۔:

رضحت:ڑبے:ریپ:اصبح::رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ::؎

اامیؿ::وچ::الستم::ہب::بل::وگر::ربمی

: اتنسح:::: : ربںی::: : و: یتسچ::: ام اچالیک:::

دنبہ:اینپ:اگنہ:ںیم:ااھچ:نوا:اور:دخاودن:یک:اگنہ:ںیم:وخد:دنسپی:اور:وخد:ینیب:ںیم:بیجع:ابت:ے:ہک:

؎ ایس:وتق:ربا:نوا:ور:مامؾ:احمنس:اور:وخویب :رپ:اپین:رھپ:اجات:ے::

: وخاہج::::: :: احےلص: دارد::: دنپارد::ہک:

تسین::: دنپار:: زجب::: احلص:::وخاہج:::

اع:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:میلعت: رفامےت:ںیہ: وخد:ینیب:اور:وخد:دنسپی:ےک:العج:ےک:ےیل:اکی:د

ااس کبری نی الن

یف اع او

ن یف عین صغری

اجعل

م الل

یک:اگنہ::اے::اہلل!ھجم:وک:ریمی:اگنہ:ںیم:تہب:یہ:رتمک:اور:وھچاٹ:رکےک:داھکےیئ:اور:ولوگ :ترجمہ

ںیم:ڑبا:رکےک:داھکدےیجی۔

53 :یوسف ؎:78

73

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:انھجمس:ہی:دبعتی:ےک:انمیف:ے۔:ویک :ہک:دبعتی:ےک:ینعم:تغل:ںیم:: :وک:ڑبا وخد

؎ ذتلیل:اور:وخاری:ےک:ںیہ،:دنبہ:اور:الغؾ:یک:اشؿ:دنبیگ:اور:وخاری:ے:::

: ز: : اخک:::ارفدیت:: اپک: دخا:ودن::

سپ::اے::دنبہ::ااتفدیگ::نک::وچ:اخک

حمن الذ و عباد رض ہونا عل یمشون ین الال

79؎:ےک:وبحمب:اور: اہلل:اعتیل:

:اشؿ:دنبیگ:ایک: : : : : : : : رقمب:دنبے:زنیم:رپ:اینپ:الغیم:اور:دنبیگ:یک:اشؿ:ےیل:نوےئ:ےتلچ:ںیہ۔:وہ

:نو ہ ے؟ :اور:وخاری:ےک:ںیہ۔:اؿ:یک:اچؽ:اتبیت:ے:ہک:ہی:اہلل:ےک:: ے،:سج:ےک:ینعم: ذتلیل:

اور:ےک:اسھت: ل:رے:ںیہ۔:وچ :ہک:ہی:دنبیگ:اور:ذتل:،:تمظع::نو ہ الغؾ:ںیہ،:اہلل:یک:زنیم:رپ:

؎ الجتل:وبعمد:یقیقح:ےک:ےیل:ے:اس:ےیل:الوھک :زعںیت:اس:الغیم:اور:وخاری:رپ:رقابؿ:ںیہ::::

:::::: ہب رو:: دنبیگ::: : :: از:: اتس اطلسین:::

اتس اطیشین:: دؾ :::خری انا ہک:::

اع:یک:میلعت:رفامیئ:دورسو :اک:ڑبا:انھجمس:ہی:انمیف:دبعتی:ںیہن:ے:ہکلب:ولطمب:ے،:اس:ےک:ےیل:د

ووخاری:وک:اچاتہ::ذتلیئگ:ویک :ہک:دنبے:وک:اکی:لعت:وت:اینپ:ذات:ےس:ے:ہک:نیع:دبعتی:اور:

:ہی:ةسن:اچیتہ:ے:ہک:ولوگ :ںیم: ے:اور:دورسا:لعت:اےنپ:اخقل:ےس:ے:ہک:دنبہ:ے:سک:اک،:

رکمؾ:اور:زعمز:نو:دورسے:اس:وک:اس:تیثیح:ےس:ہک:ہی:اہلل:اعتیل:اک:دنبہ:ے:اس:وک:ریقح:ہن:ںیھجمس:

دوون :وتبسن :اکقح:ادا::اور:اس:ةسن:عم:اہلل:اک:ارتحاؾ:وارکاؾ:اجبالںیئ:ایس:وطر:ےس:دنبو :یک

نوایگ۔:احبسؿ:اہلل!::وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:ےک:املکت:اجہعم:سک:دقر:ولعؾ:رےتھک:ںیہ۔:اور:

اس:ااکشؽ:یک:ڑج: یھ:ٹک:یئگ:ہک:ولوگ :یک:اگننو :ںیم:ڑبے:نو ے:یک:دروخاتس:ےس:اظبرہ:

:اجہ:دنع:اانلس:الزؾ:اات:ے:اور:ہی:ذمومؾ:ے۔:بج:اےنپ:وک:ڑب ا:ھجمس:رک:ولوگ :ےس:اجہ:بلط

ورمہبت:اک:ااقحتسؼ:اظرہ:رکے:اور:ہی:وخد:اینپ:اگنہ:ںیم:اےنپ::وک:بس:ےس:ارذؽ:ولخمؼ:اکی:انگہ:اگر::

اع:رکراہ::ے:ہک:ںیم:وت:اس:القئ:‘ ذلیل:ووخار:دنبہ:ھجمس:راہ:ے:وت:ہ م:ھجمس:رک:قح:اعتیل:اشہنےس:د

پ:یک:اتسری:ے:ورہن:ارگ:ریمے:اچےنہ:ںیہن:نو :ہک:ریمی:ولوگ :ںیم:وکیئ:وتعق:نو:ہی:ا

واول :رپ:ریمے:ارتے:رتپے:لھک:اجوںی:وت:بس:رفنتم:نواجںیئ،:ںیم:اپ:اک:بس:ےس:انگہ::اگر:

63 :الرفقان ؎:79

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 74

ووخاری::ذتلاور:دبرت:دنبہ:نو ،:ھجم:وک:ریمی:اگنہ:ںیم:ریمی:زعت:یک:زیچ:ینعی:دنبیگ:اور:الغیم:وا ی:

:اور:اےنپ:وک:بس:ےس:رتمک:وھجمس :سب:ایس:ےلمج:ااھچ:اور:ڑبا:ہن:وھجمسداھکدےیجی:اتہک:ںیم:اےنپ:وک:

ںیم:اجہ:یک:ڑج:ٹک:یئگ۔:اےگ:دورسے:ےلمج:ںیم:دنبے:وک:وج:ةسن:قح:اعتیل:ےک:اسھت:ے:اس:اک:

احلظ:ایک:ایگے:اور:رعض:رکات:ے:ہک:ںیم:اپ:اک:دنبہ:نو :اس:ےیل:ولوگ :یک:اگننو :ںیم:ڑبا:

:ہن:ںیھجمس۔:اکی:وصرت:ہی: یھ:نویت:ے::رکےک:داھکدےیجی:ہک:ولگ:اپ:ےک:دنبے:وک:ذلیل

جاور:اہلل:اعتیل:اس:احتل:ےس:انپہ:ںیم:رںیھک:(:ہک:دنبہ:وخد:وک:ڑبا:ےھجمس:اور:ولگ:اس:وک:ذلیل:

ںیھجمس۔:اس:وصرت:ںیم:داین:اور:ارخت:دوون :اک:اھبانگ:ے۔:دبعتی: یھ:اہھت:ےس:یئگ:اور:

زعت::دھکی:رک:قح:اعتیل:اس:وک:رتعف:اور:زعت: یھ:۔:زعت:یقیقح:ہی:ے:ہک:دنبے:یک:وتاعض:اور:یتسپ

رفعہ اہلل شخب:دںی::اسیج:ہک:ودعہ:ے:ن تواض ہلل

اینپ:سج: ے:اہلل:یک:تمظع:اور:: ؎80م

ےک:اس:ںیہ،:اور::ذتل:ےک:ااضحتسر:ےس:اےنپ:وک:رگادای:اور:رگا:نوا:اھجمس:وت:اہلل:اعتیل:اس:وک:دنلب:رفامدےتی

ربسک:ارگ:وخد:وک:ڑبا:اھجمس:وت:دحثی:رشفی:ںیم:اای:ے:ہک:قح:اعتیل:اےسی:صخش:وک:ولوگ :یک:اگننو :

:ےس:دبرت:رکد ات:ے:۔:دنبے:یک:اشؿ:اور:اس:اک:امکؽ:ایک:ے:ہک:اےنپ:وک:

؎ اٹمدے::::ںیم:وسر:اور:ک

وسب وت::::ابمش::::االص:::امکؽ:::انی:::اتس:::

واصؽ:::انی:::اتس:::وسبرو:در::ومگ:::وش:::

: اساہل:::: : وت:::: رخاش دؽ:::::: ںودی:::: گنس::::

را::کی::::زام ے::::اخک:::ابش از:وم :::::

: در::: :: : اہبرا ::::ےک:::::وشد: گنس رسزبس::::

: اخک::::وش::ات:::لگ::::ربودی:::: رگن رگن::::

تس:رک ے:وت:ہی:راہتس:تہب:دلج:ارگ:رہ:لمع:ںیم:ادیم::تین:درارشاد فرمایا کہ( 33

ےط:نواجات:ے:۔:بج:ںوانل:نو:ابزار:اجان:نو:رہ:وقؽ::رہ:لعف:ےس:ےلہپ:اےنپ:دؽ:ےس:وساؽ:رکایل:

اجےئ،:ویک :ںوےتل:نو،:ویک :ہی:اکؾ:رکےت:نو؟:اور:اکی:ٹنم:وسچ:رک:ںو ے:ہک:قح:اعتیل:یک:

د:ہن:نو:وںیہ:رک:وخونشدی:اس:وقؽ:ای:لعف:ےس:وصقمد:ے:ای:ںیہن؟:ارگ:راضےئ:ایہل:وصقم

یمیۃالقد ۃالمکتب، باب الغضب والکب، 434:مشوکۃ المصابحی ؎80

75

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

اجےئ،:راضےئ:ایہل:وصقمد:نو:وت:اس:اکؾ:وک:رک ے:۔:بلق:ںیم:اینپ:تین:یک:تخس:رگناین:رانھک:

::ایہل:ےک:اتعب:رانھک:الص:ریقفی:ے،:اےنپ:سفن،:

اچےیہ۔:رہ:وتق:اظرہ:اور:ابنط:وک::رمئ

:ابؽ:وچب :ےک:ےیل:المزتم:اجترت:رخدی:ورفوتخ:ےک:ےنتج:اشملغ:ںیہ:تین:راضےئ:ایہل

ےس:بس:دنی:نب:اجےت:ںیہ۔

:ارشاد فرمایا کہ( 34

ت

اامؾ:رخف:ادلنی:رازی: ے:اینپ:ریسفت:ںیم:اھکل:ے:ہک:رقاؿ:لع

ےک:اابتعر:ےس:اہک :ےس:اموخذ:ے؟:رضحت:اتقدہ:ریض:اہلل:اعتیل:ہنع:رفامےت:ںیہ::ہک:رقاؿ:

وی :یہ:ںوےتل:رقأت:ااملء:یف:اوحلض:ےس:ے،:عمج:ایک:ںیم: ے:اپین:وحض::ںیم:،:الہ:رعب:

ےھت:۔:سپ:اہی :عمج::ےک:ینعم:وحلمظ:ںیہ۔:رضحت:ایفسؿ:وثری::رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:ہک:

عمج:رک ے:اک:وہفمؾ:رقاؿ:ںیم:اس:وطر:رپ:اپای:اجات:ے:ہک:رحوػ:عمج:نو:رک:املکت:ےنب،:املکت:

اؿ:رشفی:نوا۔عمج:نو:رک:اںیتی:ںینب،اںیتی:عمج:نو:رک::وسرںیت:ںینب،:وسرںیت:عمج:نو:رک:رق

رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع:راضمؿ:اابملرک:ںیم:مامؾ:ومعمالت:مک:ارشاد فرمایا کہ( 35

رکےک:رقاؿ:رشفی:یک:التوت:زایدہ:رفامای:رکےت:ےھت۔

ووی:ینعم:کمن:انب ے:وا ے:ےک:ںیہ:وچ :ہک:ہی:ولگ:ارشاد فرمایا کہ( 36

لعالمح::ےک:

:انبےت:ےھت:اس::ےیل:ایس:انمتبس:دنمسر:ےک:انکرے:یتشک: یھ:الچےت:ےھت:اور:کمن: یھ

ےس:المح:وہشمر:نوےئگ۔

:ےھت:اؿ:یک::رضحت:بوقعب:ہیلع:االسلؾ:ےک:ےٹیبوہیدی:وہیدا:وجارشاد فرمایا کہ( 37

اوالد:ےس:ںیہ۔

ا رمایا کہارشادف(38 لل م

ح ن ع ک ل وا ب ن ف اک

ا و ک ام ر ن ن ف

ف ب ک ل ض اک و س ن ع

81؎ےک::قلعت:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس: ے:اراشد:رفامای:ے:ہک:ارگ::

:نواجےئ:اگ۔ ادح:اہپڑ:ےک:ربارب:رقض: یس:رپ:نو:وت:اس:یک:ربتک:ےس:ادا

82؎ںیم:رقموض::

ؽ:ارخ:درود:رشفی:نیت:نیت:ابر::رہ:روز:ڑپےنھ:وک:اتبدای:رکات:نو ۔ املسمون :وک:رتس:ابر:او

ا ن الظ ض ع ب ن ا ہن: ے:اراشد:رفامای:قح:اعتیل:اش::ارشاد فرمایا کہ( 39:م ث قیقحت::

ہک:ضعب:امگؿ:انگہ:نوات:ے۔:اور:ضعب:نیعتم:ںیہن:ے،:اس:ےیل:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:

ایج ایم سعید،باب من ابواب الدعواة،2/196:جامع الرتمذی ؎:81

ۃالسال مؤسسۃ،یدین دعا: رفع ال،کتاب الدعا: ،(15563)6/253:کزنالعمال ؎:82

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 76

ا ب و ن ظ وملس: ے:اس:ضعب:ےس:ےنچب:ےک:ےیل:اقلطم:نظ:ریخ:اک:ہ م:رفامای:ے: ال م ن م و

نی

خ 83 اری

؎

وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:اراشد:رفامےت:ںیہ:ہک:ومنینم:ےک:اسھت:کین:امگؿ:

روھک۔:ویک :ہک:بج:ضعب:امگؿ:انگہ:ے:وت:رہ:امگؿ:رپ:اس:ضعب::اک:رطخہ:اور:اامتحؽ:نکمم:ے:۔:

::اجوے: ا ن الظ ض ع ب ن ا اس:ےیل:بج:کت:اقلطم:کین:امگؿ:رہ:اکی:ےس:ہن:راھک:ےس::م ث

یک:رضورت:ںیہن:البدلیل:رہ:اکی: انچب:اننکمم:ے۔:رھپ:رفامای:ہک:کین:امگؿ:ےک:ےیل:دلیل

ےس:ااھچ:امگؿ:رےنھک:اک:ہ م:ے،:اور:دبامگین:ےکےیل:دلیل:یک:رضورت:ے:اور:دلیل: یھ:ینظ:

نو:اتولی:رکانیل:اچےیہ:اور:دؽ:وک:دبامگین:ےس:وفحمظ: ہن:نو:ینیقی:نو۔:بج:کت:اتولی:اکاامتحؽ

۔میلس:ادصلر:رانہ:وضحریلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:وک:وبحمب:اور:دنسپدیہ:اھت،:اور:ومنم:وک::رےھک

:ہیلع:وملس:رفامےت: :اعتیل :یلص:اہلل :وضحر :رے۔ :ےس:اتچب :ےک:وماعق :دبامگین اچےیہ:ہک

ا ںیہ: 84ھالت اض و ا م و ق ت؎

تمہت:یک:وہگج :ےس:وچب۔:اینپ:فرػ:ےس:ااسی:وقؽ:اور:

ر:ہن:رکے:سج:ےس:وخاہ:وخماہ:املسمون :وک:دبامگین:ںیم:التبم:نوان:ڑپے۔:دنی:بیجع:لعف:اایتخ

تمعن:ے:رہ:فرػ:ےس:ونتف :اک:ادسناد:رکد ات:ے۔:وصخاص:وبقمؽ:دنبو :ےک:اسھت:دبامگین:تہب:

داین:ںیم:رطخانک:ے۔:وبقمنیل:ینعی:الہ:اہلل:ےک:ابرے:ںیم:تخس:اایتحط:یک:رضورت:ے:ورہن:

ںیم:رگاتفر:نو ے:اک:اور:ومت:ےک:وتق:وسء:اخہمت:اک:ادنہشی:نوات:ے۔:اصمبئ:اور:البؤ

امگؿ:اک:ہ م:ے:وت:اخص:اور:اکنیلم:ےک:اسھت:ہی:ہ م:کین:بج:اعؾ:ومنینم:ےک:اسھت:

ارگ:کین:امگؿ:رےنھک:ںیم:دوھاک:نوا:وت:ایقتم:ےک:دؿ:اس:کین:امگؿ::۔اور:مہتم:وؤمدک:نواجات:ے

اور:دبامگین:ںیم:امہری:ڑکپ:نویگ،:دلیل:اک:اطمہبل::۔ےک:قلعت:وماذخہ:ہن:نواگ:ہکلب:ارج:یہ:ےلم:اگ

ےب:رطخ:اور:السیتم:اک:راہتس:بج:وضحر:یلص::۔: یھ:ڑگھجے:ںیم:ڑپان:ااھچ:ںیہن:ےنواگ۔:وت:القع

ںیم:ویک :ڑپںی۔:ےوملس: ے:اراشد:رفامای:وت:اس:وک:وھچڑ:رک:رطخ:اہلل:اعتیل:ہیلع

دبامگین:اور:ارتعاض:اک:اشنم:ربکت:نوات:ے:وج:اےنپ:وک:ذلیل:انگہ:اگر:بس:ےس:ارذؽ:اور:

دبرت:ےھجمس:اگ:وہ:اےنپ:ےس:بس:وک:رتہب:اور:ااھچ:ےھجمس:اگ۔:دبامگین:ںیم:اکی:دسفمہ:ہی:تہب:رطخانک:

؎:: ے:ہک:سج:ےس:دبامگین:یک:اجیت:ے:اس:یک:ریقحت:اور:ذتل:دؽ:ںیم:ااجیت:ے:اور:ہی:رحاؾ:ے::

16/497:ریللطبانالمعجم الکب۔مص ،دارہجر ،10/674:الدرالمنثور ؎83

اھلزمه مع التا:،(535)1/336:یویطجامع الحادیث للس ؎84

77

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ون:دیممہ::ابمش::ہک::زدناؿ::ابدہ::ونش

: انہگ:::کیب::رخوش:::: : : زنمبؽ:: ادن ردیسہ:::

ےنتک:وچر:ےنتک:ڈاوک:بج:اؿ:رپ:لضف:ایہل:وتمہج:نوا:وت:وہ:اتبئ::نو:رک:اوایلء:اہلل:نوےئگ:۔:اابتعر:اخہمت:

:وک:ہی :اسیک:نواگ؟: یس:الغؾ: :قح:ںیہن:ہک:دورسے:الغؾ:اک:ے۔:مہ:وک:ایک:ولعمؾ:ہک:سک:اک:اخہمت:

وکریقح:ےھجمس۔:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رفامای:ہک:قح:اعتیل:سج:وک:اانپ:وبقمؽ:انبےت:ںیہ:وت:اس:وک:

ةسن:اخہص:ےس:رشمػ:رفامےت:ںیہ،:اور:بج:ادیم:اصبح:ةسن:نواجات:ے:وت:اس::ےک:بلق:

:ااجیت:ے:،:اس:یک:اگنہ: دبؽ:اجیت:ے،:وہ:اس:تیثیح:ےس:ںیم:ومنینم:اک:ارکاؾ:اور:اؿ:یک:وتریق:

قح:اعتیل:ےک:دنبو :ےک:اسھت:ارکاؾ:ےس:اتلم:ے:ہک:ہی:ریمے:اہلل:ےک:دنبے:ںیہ۔:رضحات:

احصہب:روضاؿ:اہلل:اعتیل:مہیلع:انیعمج:یک:اشؿ:یہی:یھت: من عل ۃ اذلؤم ال

اامیؿ:واول : نی

:وک:ذلیل:ھجمس:رک:اٹم:رک:ےتلم:ےھت: ین الکرف عل ۃ اعز ےک:اسھت:اےنپ:85؎اور:اکرفو :ےک:

عل اسھت::تخس:نو:رک:اعمہلم:رکےت:ےھت::; اشد ب

حما:اکرفو :رپ: ینھ الکفار ر

اہنتی:زیت:ےھت:اور:اسپ:ںیم:ڑبے:رمح:دؽ:ےھت۔

:رۃمح: رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اراشد:رفامای:::فرمایا کہ( 4۱ ومالان:اشہ:مجن:ادلنی:ربکی

:وت:ؤمثن:اک:ہغیص:ے؟:وت:رفامای:ہک:ابت:ہی:ے:ہک:ہی: :ویک :ڑپا،:ربکی اہلل:ہیلع:اک:بقل:ربکی

:اھت:دعب:ںیم::اصبح: انمرظہ::وت:ڑبے:انمرظ:ادیم:ےھت:وت:اؿ:اک:بقل:درالص:اصبح:انمرظ:ہ:ربکی

:وہشمرنوایگ۔ ذحػ:نوایگ:رصػ:ربکی

اع:وبقؽ:نویئگ۔ارشاد فرمایا کہ( 41اع:ںیم:اوسن:لکن:اںیئ:وت:ھجمس:انیل::اچےیہ:ہک:د

بج:د

رضحت:واال:اھتونی: اکروپر:ںیم:عبطم:اظنیم:ےک:ادنر:دجہت:ےک:وتقارشاد فرمایا کہ( 42

رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:ھجم:ےس:رفامای:ہک:اس:درتخ:ےک:اپس:ںیم: ے:رضحت:::::دبعاہلل:انب:ابعس:ریض:

رشفی:وخاب:ںیم:داھکی::ے:ایس:وتق:ےس:ریما:ہنیس:قح:اعتیل:اشہن: ے:رقاؿ:اہلل:اعتیل:ہنع:وک:

ےک:ےیل:وھکؽ:دای:،:ینعی:ریسفت:ںیم:یھبک:وکیئ:اجلخؿ:اور:یگتسب:جدنبش:(:ںیہن:دیپا:نویت:ے۔

انقتع:اور:ربص:ںیم:رفؼ:ہی:ے:ہک:ربص:ںیم:سفن:رپ:ربج:رکان:ڑپات:ارشاد فرمایا کہ( 43

وک:یج:یہ::ںیہن:اچاتہ:،:ریس:یمشچ:ریتہ:ے۔:ے:اور:انقتع:ںیم:الخػ

54:المائدۃ ؎85

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 78

دتریب:یک:تیثیح:ضحم:اکی:کیھب:ےک:ایپ ے:یک:ے:اور:وہ:ایپہل:ارشاد فرمایا کہ( 44

یھ:اسیک:وج:وٹاٹ:نوا:نو،:ہ م:ھجمس:رک:دتریب:وت:اایتخر:رکان:اچےیہ:نکیل:رظن:ایم :یہ:رپ:رے۔:

س:یک:رظن:کیھب:دےنی:وا ے:رپ:ریتہ:کیھب:امےنگن:واال:اےنپ:ایپ ے:رپ:رظن:ںیہن:راتھک:ے:ا

ع ن ا ک ی ا ے۔:دنبہ:یقیقح::کیھب:اگنم::اہلل:اک:ے:ںیم:یہی:ارقار::ے:ہک:اے:اہلل!:مہ:رصػ::د ب

اع:ںیم:اپ:یہ:ےک:الغؾ:ںیہ:اپ:یک:تیکلم:ںیم: یس:اور:یک:رشتک:ںیہن۔:دتریب:ےس:زایدہ:د

دتریب:اک:لعت:ولخماقت:اعمل:ےس:اامتہؾ:رکان:اچےیہ۔:دتریب:فیعض:ے:اس:تیثیح:ےس:ہک:

اع:وقی:ے:اس:تیثیح:ےس:ہک:اس:اک:لعت:اخقل:اعمل:ےس:ے،:ویہ:ذات:دتاریب:یک:ے:اور:د

یھ:اخقل:ے:وہ:بج:اچںیہ:ےگ:وت:ااسؿ:ےس:ااسؿ:دتریب:اہمترے:اسےنم:رکدںی:ےگ:اور:

اس:دتریب:وک:اکایمب: یھ:رفامدںی:ےگ۔

ومحض:’’اصبح:ریسفت: ر:اصبح:دولہی:رۃمح:اہلل:ہیلعاشہ:دبع:ااقلدارشاد فرمایا کہ( 45

اسؽ:ںیم::رقاؿ:رشفی:اک:رتہمج:اھکل:ے::13تہب:ڑبے:درےج:ےک:زبرگ:ےھت۔‘‘ ارقلاؿ

اور:سج:رھتپ:رپ:ینہک::کیٹ:رک:ےتھکل:ےھت:اس:ںیم:رہگا:اشنؿ:ڑپایگ:اھت:،:احال :ہک:ابپ:اک:رتہمج:

دےی:اور:افریس:ںیم:وموجد:اھت،:نکیل:ریتہ:اسؽ:وج:تنحم:یک:ے:اس:ںیم:ڑبے:ڑبے:ولعؾ:رھب:

:ےک:ےٹیب: ڑبے:ڑبے:ااکشالت:لح:رفامدےی۔:رضحت:اشہ:و ی:اہلل:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:

ہیلع:،:ںیہ۔:ہی:اچر:اھبیئ:ےھت:اشہ:دبع:ازعلزی:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع،:اشہ:دبع:ااقلدر:اصبح:رۃمح:اہلل:

اشہ:و ی:اشہ:رعیف:ادلنی:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:،:اشہ:دبع:اینغل:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:،:رضحت:

ایس:اخدناؿ:،اہلل:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:،:اشہ:دبع:ارلمیح:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےک:ےٹیب:ںیہ

ارلمیح:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:اشہ:دبع:ےس:اہلل:اعتیل: ے:دنہواتسؿ:ںیم:ملع:دنی:الیھپای:ے۔

۔:اور:اقیض:ابمرک:رۃمح:اہلل:ہیلع:ڑپےنھ:ےک:اسیھت:ےھت۔:دوون :ریم:زادہ:ےک:اشرگد:ےھت

رنمح:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:جنگ:رماد:اابدی: ے:اھکل:ے:ہک:دیلہ:ےس:رماد: رضحت:اشہ:لضف

رنمح: اابد:کت:اشہ:دبع:ااقلدر:اصبح:اسیج:اصبح:ةسن:زبرگ:وکیئ:ہن:اھت،:اشہ:اصبح:ج:لضف

رۃمح:اہلل:ہیلع:(:ڑبے:اصبح:فشک:ےھت:فشک:ےس:ولعمؾ:نوا:نواگ۔

ہیلع:ےک: رضحت:وگنگیہ:رۃمح:اہلل ان:ییحی:اصبحرضحت:ومالارشاد فرمایا کہ( 46

ڑبے:اعقش:زار:اشرگد:ےھت:اور:رمدی: یھ:ےھت۔:ومالان:ییحی:اصبح: ے:اکی:ابر:اےنپ:اشرگد:

رضحت:ومالان:رفظ:ادمح:اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےس:رفامای:ہک:ومولی:رفظ:ادمح!:ںیم:وت:اب:کت:

79

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:ہک:اہمترے:اموم :وگنگیہ:رۃمح:اہلل:ہیلع:وک:جمد:اتھجمس:اھت:نکیل رضحت:جاب:ولعمؾ:نوا

ومالان:اشہ:ارشػ:یلع:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:(: یھ:وتق:ےک:جمد:ںیہ:ںیم: ے:طلغ:اھجمس:اھت۔

اکی:رقموض:صخش: ے:وج:رضحت:واال:ےس:تعیب: یھ:ےھت،:رقض:یک:رپاشیین:اظرہ:یک:

:رفامای: وت:اراشد ی اح ی و ی اق ی ب م

ث ی غ ت س ا ک ت م ح ر

86؎

ؽ:ارخ:نیت:نیت:ابر::او :وس:ابر دو

رتعک:یک:تین:ےس:درود:رشفی:ےک:اسھت:اچتش:ےک:وتق:ڑپےھ:رھپ:اچر:رتعک:لفن:امنز:دو:دو:

ؽ:رتعک::سمش:دورسی:ںیم:وسرۃ:الیل:رھپ:دورسے:دواگہن:یک:او

ؽ:ںیم:وسرہ

اس:فرح:ڑپےیھ:ہک:او

اع:رکںی۔:امنز:دجسںیم:وایحضل:اور:دورسی:ںیم:امل:رشنح:ڑپںیھ:دعب::رفاتغ:ے:ںیم:اج:رک:وخب:د

اؿ:اشء:اہلل:یلہپ:وخاحش ی:ےس: یھ:رتہب:نواجؤ:ےگ۔:

دحثی:رشفی:ںیم:اای:ے:ہک:رفوعؿ:اور:اںو:لہج:یک: یھ:تنج:ارشاد فرمایا کہ( 47

:وت:اؿ:وک:اؿ:یک:تنج:یک:ہگج:داھکیئ:اجےئ:یگ:ہک:ارگ: ے:بج:ہی:منہج:ںیم:ڈا ے:اجںیئ:ےگ:

ان:مہ: ے:انبای:اھت:اس:یک:وہج:ےس:اؿ:وک:ک تت:اک:مغ:اور:ذعاب:نب:کین:نوےت:وت:اہمترا:ہی:اکھٹ

اجےئ:اگ:۔:ایس:فرح:بج:اامیؿ:وا ے:تنج:ںیم:اجںیئ:ےگ:وت:اؿ:وک:اؿ:ےک:منہج:اک:درہج:

داھکای:اجےئ:اگ:ہک:ارگ:اکرف:نوےت:وت:اہمترا:ہی:اکھٹان:مہ: ے:انبای:اھت:رھپ:اؿ:وک:تنج:ںیم:دالخ:

ےس:تنج:یک:ےب:دح:دقر:اؿ:وک:نواجےئ:یگ۔:رکدای:اجےئاگ:سج:یک:وہج

دحثی:رشفی:ںیم:ےنکنیھچ:ےک:وتق:ادمحل:ہلل:ےنہک:اک:وج:ہ م:اای:ارشاد فرمایا کہ( 48

ے:اس:دحثی:ےک:قلعت:ریمے:ااتسذ:ادحلثی:ومالان:دمحم:اشہ:اصبح:دحمث:راوپمری: ے:

نویت:ںیہ::اکی:ہی:ہک:ےنکنیھچ:ہی:رقتری:رفامیئ:یھت:ہک:ےنکنیھچ:ےک:وتق:ادمحل:ہلل:ےنہک:یک:دو:وہج:

:دورسے:ہی:ہک:ےنکنیھچ: ےک:وتق:ہنم:ڑگب:ایگ:اھت:اس:ےک:درتس:نو ے:رپ:اہلل:اک:رکش:ادا:ایک۔:

:ارجنات:روہی:اخرج:نواج ے:ےس:دامغ:ںیم: :نو:اجیت:ے:اور ےک:دعب:دامغ:یک:رگاین:دور

:ومالان:: دمحم:اشہ:اصبح:ےس:ںیم: رفتح:یس:وسحمس:نویت:ے۔:اس:راتح:رپ:رکش:ادا:ایک۔:

س:ےھت۔:دحثی:اےنپ:وادل::ومالان:نسح: ے:وکشمۃ:رشفی:ڑپیھ:یھت:ومالان:راوپمر:ںیم:دمر

نسح:اشہ:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:ومالان: اشہ:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےس:ڑپیھ:یھت:اور:ومالان:

:اہلل:ہیلع:رضحت:رۃمح اعمل:یلع:ونیگنی:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےک:اشرگد:ےھت:اور:ومالان:اعمل:یلع:اصبح

>دعیۃ :الرفع الثالث،>دعیۃ المؤقتۃ :الفصل اخلامس ،الدعا::الباب الثامن (3498)،2/139:کزنالعمال ؎86 مؤسسۃ السالۃ،الصباج والمسا:

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 8۱

اشہ:ااحسؼ:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےک:اشرگد:ےھت:۔:ومالان:دمحم:اشہ:اصبح:دحمث:راوپمری:

رۃمح:اہلل:ہیلع::رضحت::ومالان:اشہ:رکاتم:یلع:اصبح:وجروپری:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےک:ہفیلخ:ےھت۔

:اہلل: وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:وک:رضحات:احصہبارشاد فرمایا کہ( 49 : : : اعتیل:روضاؿ:

ےس:وشمرہ:ےنیل:اک:وج:ہ م:رفامای:ایگ:ے:وت:اس:ںیم:اظبرہ:ہی:ہبش:نوات:ے:ہک:وشمرہ::مہیلع:انیعمج

:وک:ہ م :یک:دلیل:ے:وت:اس:ےہبش:انیل:وت:اصقنؿ:ملع : :اک:لح:ہی:ے:ہک:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:

ؾ:اور:اعمرػ:وشمرہ:ںوہج:اصقنؿ:ملع:ےک:ہن:اھت:اپ:وت:اکلم:اور:لمکم:ےھت:بس:اپ:ےک:ولع

اتسد:اتسد: یھ:ہن:اھت:اپ:ےک:ا ےک:اتحمج:ےھت::اپ: یس:ےک:اتحمج:ہن:ےھت:اپ:اک:وت::داین:ںیم:وکیئ:ا

: :یک:ذات:اپک:یھت: وخد:قح:اعتیل:اشہنحمن ن ﴾۱ ﴿ ال

قرا العلم

87؎:اک: وشمرہ:یک:اتی:

:ےلچ:اگ،:اراشد:رفامےت:ںیہ:: ات:بت:تقیقح:اک:ایسؼ:وبابؼ:دےیھکی

رف لھ و شاورہ یف ف عنھ و استغ

فاع

رم ال

اہلل فاذا عزمت فتوکل عل 88؎

اراشد:رفامےت:ںیہ:ہک:اپ:اےنپ:ااحصب:ےس:درزگر:رفامدںی::اور:اؿ:یک:رفغمت:ےک:ےیل:دمحم::یلص:

:ھجم:ےس:افس رش:رکےت:رںیہ:اور:اپ:اؿ:ےس:وشمرہ: ے:ایل:رکںی:اخص:اخص:اہلل:ہیلع:وملس:

ابوت :ںیم:رھپ:بج:اپ:راےئ:ہتخپ:رکںیل:وت:دخا:اعتیل:رپ:اامتعد:ےیجیک۔

وک:اپ:یک:یگفخ:ےس::::روضاؿ:اہلل:اعتیل:مہیلع:انیعمجہی:اقمؾ:اتبات:ے:ہک:رضحات:احصہب

ات:ہک:اظرہ:ںیم:اعمػ:رکدای:ے:اور:وج:ےب:ینیچ:یھت:وہ:ضحم:اعمػ:رک ے:ےس:ہن:اجیت:اور:ہبش:نو

دؽ:ںیم:افخ:ںیہ:وت:اہلل:اعتیل: ے:افسرش:رفامیئ:ہک:اپ:درزگر:رفامدںی:اور:اؿ:ےک:ےیل:ھجم:ےس:

رفغمت:بلط:رکںی:اور:اپ:اؿ:یک:دوجلیئ:ےک:ےیل:اور:رعف:اجحب:ےک:ےیل:اؿ:ےس:وشمرہ:: یھ:

وج:اؿ:ےک:دول :رپ:رپدہ:اایگ:ے:وہ:رکںیل:اتہک:اؿ:اک:دؽ:وخش:نواجےئ:اور:اپ:یک:انرایگض:ےس:

::ےنیل:ےس:اؿ:وک: اھٹ:اجےئ،:ویک :ہک:وشمرہ:اےنپ:اخص:یہ:ولوگ :ےس:ایل:اجات:ے:۔:سپ:وشمرہ:

اانیمطؿ:نواجوے:اگ:ہک:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:مہ:ولوگ :ےس:وخش:ںیہ۔

:ہک:حلصم:اور:رمیب:ےس:اجحب:امعن :اس:ےس:ولعمؾ:نوا امہرے:رضحت::۔ضیف:نوات:ے::

2-1 :الحمن ؎:87

88:؎ 159 :ن ل عرم ا

81

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ھٹ:اجےئ:اس:وتق:کت:اکلم:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:رکےت:ےھت:ہک:خیش:ےس:بج:کت:اجحب:ہن:ا

ضیف:ںیہن:نوات۔

،ابب:25اخبری:رشفی:،دلج:اثین:،پ::913صارشاد فرمایاکہ(5۱رہ وا الد ب

:لتس

:ہک: اہلل تعال علیہ و ےک:تحت:دحثی:ے:ول اہلل صل

قال رس

قال اہلل :سلم

ا:عز وجل

ب ابن

یساار والن

بیدی اللیل

رہ واناالد

رہ دم الد

89؎ہی:

دحثی:دقیس:ے:قح:اعتیل:رفامےت:ںیہ::ہک:انب:ادؾ:درہ:وک:ربا:الھب:اتہک:ے۔:ریمے:یہ:ےضبق:ںیم:

:سج:اک:احلص:ہی:ے:ہک:ریمے:یہ:ےضبق:ے:رات:دؿ۔:اور:رات:ودؿ:یہ:وک:زامہن:اہک:رکےت:ںیہ

ںیم:زامہن:ے:۔:سپ:رہ :انا الد اک:بلطم:ہی:ے:ہک::

رہ اور:ںیم:یہ:زام ے:وک:وانا اقلب الد

رھپاات:راتہ:نو :سپ:زام ے:وک:ربا:انہک:یضفم:نوات:ے:ریمی:ذات:کت،:اس:ینعم:ےک:اابتعر:ےس:

اس:دحثی:ںیم:رہ اااہبت:ےس:ے:وخب:ھجمس:ول۔:انا الد

س

می رفامای:ایگ:ے:وج:

ی ی الل د ی ب :اس:دحثی:وک:اھجمس ے:ےک:ےیل:فائده ا الن و ل

وک::وطبر:دقمہم:ار

د ی ب ےک:دقمؾ:رکان:اچےیہ:۔: ی ی الل ا الن و ل

الد ب ل ق ا ا ن ا و بج:ے:وت::ار

ہے۔:ہی:ر

قح:اعتیل: ے:ریمے:دؽ:ںیم:ڈاال:ے۔

:ہک:ارشاد فرمایا کہ(51 :دبع:ااقلدر:اصبح:دحمث:دولہی:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رفامای اشہ

وترتی:ںیم:قح:اعتیل: ے:رفامای:اھت:ہک:بج:ہ م:وترتی:وھچڑ:دو:ےگ:وت:مت:رپاور:دنبے:طلسم:

ںیہ۔نو :ےگ:رھپایقتم:کت:ذلیل:رنو:ےگ:اب:وہید:وک:ںیہک:یک:وکحتم:ںیہن:ریغ:یک:رتیع:

ت:رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:اس:رحتری:ےس:اصػ:رضحت:ےک:جمد:رضحارشاد فرمایا کہ( 52

ےس:اس:ابعرت:وک:لقن:رکول:۔::45نو ے:اک:ااشرہ:ے:۔:االافاضت:اویلہیم:دلج:وسؾ:ہحفص:

وگتفگ:ںیم:رفامای:ہک:فرقی:ابس ل:رمدہ:نواکچاھت،:ولگ:::::ےب:دح:ویطلغ :ںیم::جلقن:(:اکی:ۂلسلس

:یک:رضورت:ںیہن:ریہ:ارگ:رھپ: طل:نواجےئ:اگ:وت:التبمےھت:ادمحل:ہلل!:اب:وس:ربس:کت:وت:دجتدی

:دجتدی:یک:اس:ےیل:ہک: رھپ:وکیئ:اہلل:اک:دنبہ:دیپا:نواجےئاگ۔:رہ:دصی:رپرضورت:نویت:ے:

دمت:ےک:دعب:رنی:اتکںیب:یہ:اتکںیب:رہ:اجیت:ںیہ۔:اب:وت:دخا:اک:لضف:ے:ہک:ووضح:نوایگ۔:

:رک ےتیل:ںیہ:اور:اتکںیب:وت:درانکر:اور:اتکںیب:یف:ہسفن:وت:اکیف:ںیہ: رگ:ولگ:اس:ںیم:رحتںیفی

واالدہر، (6211)2/913:، یالخبار حیحص ؎:89 ظہریۃمالمکتبۃ ال،باب لتسب

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 82

اور::ہدی رقاؿ:اپک:وک ن ی برفامای:ایگ:ے: رگ:اس:ںیم: یھ:دھکی:ےیجیل:ہک:ولگ:اعمین:اور: اة

اطمبل:ںیم:سک:دقر:ڑگ:ڑب:اچمدےتی:ںیہ۔

:ملع:وک: یھ:دوھاک:نوایگ:ارشاد فرمایا کہ( 53 س ن م اس:دحثی:ںیم:ضعب:الہ ک ل

و ا ف ق ی ر ط ل ع وج:ریمے:راےتس:رپ:ےلچ:ویہ:ریمی:اؽ:ے۔:اس:دحثی:ےس:اس:ل ا

دقر:ومعؾ:رماد:ںیہن:ے:ہک:رہ:صخش:اؽ:روسؽ:ےک:رمےبت:ںیم:نو:اجوے۔:اس:دحثی:اک:

:ے:اور:وج:اوالد: : وہفمؾ:یہی:ے:ہک:ریمی:وج:اوالد:ریمے:راےتس:رپ:ےلچ:ویہ:ریمی:اوالد

:ے:۔:ریمے:راےتس:رپ:ہن:ےلچ:وہ:ریمی:اوالد:ںیہن لس انہ

لک ی

یک:اتی:ےس: من اہ

اس:یک:اتسا :نواجیت:ے:قح:اعتیل: ے:رضحت:ونح:ہیلع:االسلؾ:ےک:ےٹیب:اعنکؿ:ےک:قلعت:

ںوہج:اس:یک:ایغطین:اور:رسیشک:ےک:رفامای:ہک:اے:ونح:جہیلع:االسلؾ:(:اعنکؿ:اپ:ےک:الہ:ےس:

عل ف ںیہن:ے: انہ

صالح ری

90؎

: رشاد فرمایا کہا(54 : ے :ہکقح:اعتیل :رفامای منوا اتقوا ین الذ یایاا اراشدا

:اایتخر:رکو۔:اب:وساؽ:نوات:ے:فرہقی:ایک:ے:اہلل ؎: ےسیک:ڈرںی:: اے:اامیؿ:واول!وقتی

: سک:::::: :::::: رفاید::::: فرح:::::: اقدعہ اتبدو::::: ںیہ:::::: رکےت::

ںیم:ونرگاتفرو :ںیم:نو اے:اریساؿ:سفق:

: اصبح وت: یس رفایدرک ے:اکفرہقی دق و کونوام رفاید:ےسولعمؾ:نواگ۔ الصنی

رفام:رک:

اتبدای:ڈر ے:اک:فرہقی:ولعمؾ:نواگ:بک؟:بج:وچس :ےک:اسھت:رہ:ڑپو:بت:اؿ:ےک:اسھت:رےنہ:ےس:

؎::::: اگاؿ:اک:دصؼ:اامعؽ:اور:اؿ:اک:دصؼ:یف:ااقملؽ:اہمترے:ادنر:الچ:اوے:

: انہل::::::: ::::: :::::: ے: ے ںیہن:::: اپدنب::

: یک::: رفاید::: ے ںیہن:: ے::: وکیئ::

رہ:صخش:یک:رفاید:دجااگہن:ے:۔:فرۂقی:رفاید:رپوکیئ:اتکب:ںیہن:یھکل:یئگ:ہی:زیچ:تبحص:ےس:ےلم:

:رفاید:احلص:رکات:ے۔:رگن:رفاید:ںیم:ااحتد:رضوری: ا

ن ۂعیگ۔:اطبل:خیش:ےک:اسھت:ذجہب:اور:دا

46 :ہود ؎:90

83

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:رہ:و ی:یک:رفاید:اگل:ے۔:سج:یک:روح:ںیم:ةسن:اک:وج:رگن:ایم : ے:ڈاؽ:دای:ے:ایس: ںیہن۔:

:ےس:اس:یک:رفاید:اک:رگن:نوات:ے۔انمتبس

: ے:وچ :اکحتی:یم:دنک’’ونثمی:رشفی:ںیم:ارشاد فرمایا کہ( 55 ںیم:‘‘ ونشباز

:وخد:ےس:ںیہن:یتھجب:‘‘ ے’’

سج:اک:ذترکہ::ے:اس:ےک:قلعت:بیجع:ابت:دؽ:ںیم:ایئ:ہک:ن

:رپسد:ے:اس:ےک:ےیل:وکیئ:اھجب ے:واال:اچےیہ۔:ینعی:رمدش:اکلم:ےک:اہھت:ںیم:بج:اےنپ:وک

رکو:ےگ:بت:انۂل:مغ:یک:اواز:روح:ےس:ےلکن:یگ۔

:رفامےت:ارشاد فرمایا کہ( 56 :اعتیل :۔قح :ے :رضوری حلصم:ےک:ےیل:یقتم:نوان

:ںیہ وا ذاة بلینکم فاتقوا اہلل و اص

91؎ :فاتقوا اہلل االصح:یک:دختم:ےس:ےلہپ:

:یک:رفام :رضوری:ے:وقتی ربتک:ےس:حلصم:یک:ابت:اک:ارث:ڑپات:ے۔رک:اتبدای:ہک:وقتی

ل ارشاد فرمایا کہ( 57 ذ ف ن ی ک ن م د ا ال

د ال

92؎ وج:اکی:دحثی:اک:ڑکٹا:ے::

:ددبہب:اپ:ےک:ذعاب: سج:اک:رتہمج:ہی:ے:ہک:ںیہن:عفن:دے:اتکس:ے:اصبح:ددبہب:اک

۔::ک اب ذ ع ن م ی ا ںیم:ذعاب:ذحموػ:ے::ک ن م ےس۔

بج:یلھچم:تلفغ:اوریطلغ:ےس:یکشخ:ںیم:لکن:ڑپیت:ے:اور:اپین:ارشاد فرمایا کہ( 58

ےک:ریغب:تخس:رپاشیین:اور:فیلکت:ےس:اینپ:الہتک:اور:ومت:رقبی:وسحمس:رکیت:ے:وت:اس:

وتق:وہ:ایک:رکیت:ے؟:سب:وج:وہ:رکیت:ے:و:یہ:مہ::وک: یھ:رکان:اچےیہ۔:یلھچم:اس:وتق:ںیم:ایک:

د:ڑپیت:ے:اور:زدنیگ:احلص:رکیتیل:ے:۔:ربعت:ےک:ےیل:ہی:ومن ے:رکیت:ے:رھپ:اپین:ںیم:وک

وموجد:ںیہ۔:امہری:یکشخ:اور:امہری:الہتک:ایک:ے؟:ذرک:اہلل:ےس:تلفغ۔:بج:مہ:انرفاموین :

ںیم:وکد:ڑپںی:اور:اہلل:وک:وھبؽ:اجںیئ:وت:مہ:وک:ہی:ہن:اچےیہ:ہک::سب:ایس:دنگیگ:ںیم:تل:تپ:ڑپے:

س:یکشخ:ےس:زتپ:رک:اپین:ںیم:وکد:ڑپںی:ینعی:اہلل:یک:فرػ:دوڑ:رںیہ:ہکلب::ایس:یلھچم:یک:فرح:ا

وغشمؽ:نواجںیئ:۔: ڑپںی:اور:تلفغ:ےسوتہب:رکےک:اہلل:اعتیل:یک:اید:ںیم

ا ال : قح:اعتیل:رفامےت:ںیہو سپ:دوڑ:ڑپو:اہلل:یک:فرػ۔ اہلل فرف

ؿ:اور:سفن:اطیش:،دوڑ ے:وک:اس:ےیل:رفامرے:ںیہ:ہک:داین:ںیم:زہارو :رطخات:ںیہ

1 :النفال ؎:91

یۃالمظہر ۃالمکتب،المام السوام عل یردباب من لم ،(848)117-1/116:یالخبار حیحص ؎:92

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 84

اطیشؿ:امونس:ہن:رکدے:اوراہمتری:ےسالہتک:ےک:اجول ::ؿےک:زہارو :اجؽ:ںیہ:ںیہک:مت:وک:ا

اےنپ:رمزک:رپ::داین:اور:دنی:دوون :ابتہ:ہن:رکدے۔:سپ:اےنپ:رمزک:یک:فرػ:اھبگ:ڑپو:اور:بج:یئش

وک:وکسؿ:نواجات:ے:۔:رطخات:ںیم:رھگا:نوا:ادیم:وشتشی:ںیم:راتہ:ے: چنہپ:اجیت:ے:وت:اس ان

نہ نذ ب یر لکم م م نی

93؎ قح:اعتیل:یک:فرػ:اس:اک:ربمغیپ:اؿ:رطخات:ےس:ڈراات:ے:

ا ال اورولوگ :وک:اھجمسات::ے:ہک:و :؟اہلل:یک:فرػ:ےسیک:اھبںیگ:،اھبوگ:اہلل:یک:فرػ: اہلل فرف

ذرک:اہلل:ںیم:گل:اجان:یہی:اؿ:یک:فرػ:اھبانگ:ے:۔:بج:ذرک:ںیم:گل:ےئگ:وت:ھجمس:ول:ہک:ایم :ےک:

ن اپس:چنہپ:ےئگ۔:ویک :ہک:دحثی:رشفی:ںیم:ے:ن ذکر

مس؎94انا جلی

وا ے:ںیم:ذرک:رک ے::

ے۔:دنبے:ےک:اپس:راتہ:نو :اس:اک:سیلج:اور:ںیشنمہ:نواجات:نو :بج:کت:وہ:ذرک:ںیم:راتہ

:ہی:ہک:ےھجم:اکی::،قح:اعتیل: ے:اکی:ملع:میظع:اطع:رفامای:ےارشاد فرمایا کہ( 59 وہ

ااکشؽ:نوا:اور:وقی:نوات:الچ:ایگ: رگ:ںیم: ے: یس:رپ:اظرہ:ہن:ایک:ہک:ارگ:اس:وتق: یس:یک:ھجمس:ںیم:ہن:اای:

ربس::18لح:اج:رضحت::رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رفامای:ہک:اکی:ہبش:اک::۔ںیم:ڑپاجےئ:اگ:ےوت:اامیؿ:رطخ

ھجم:وک:ایس:فرح:ںیم:ڑپاجات:ے:۔::ےےک:دعب:نوا:نکیل: یس:وک:علطم:ہن:ایک:اھت:ہک:ولوگ :اک:اامیؿ:رطخ

:وہ:ہبش:ہی:اھت:ہک::ہک:اج:اس:وتق:اس:ےہبش:!ہی:ہبش:یئک:روز:نوےئ:نوا۔:ادمحل:ہلل اک:لح:وارد:نوا

:ایگ:اور: ںویمن :اک:ثی:دحثی:رشفی:ںیم:اای:ے:ہک:اپک:ولوگ :ےک:ےیل:اپک:یٹم:اک:ریمخ:ایل

ریمخ:ےس:التپ:انبای:ایگ:وت:ہبش:نوا:ہک:بج:ریمخ:یہ:ثی:یٹم:ےس:انبای:ایگ:وت:اےھچ:اامعؽ:ےسیک:اس:ےلتپ:

اک:لح:ہی:وارد:نوا:ہک::ےس:دیپا:نو :ےگ:وت:اس:وطر:ےس:دنبو :اک:وبجمر:نوان:الزؾ:اات:ے:۔:اس:ےہبش

اہلل:اعتیل:ےک:از ی:ادبی:ملع:ںیم:ہی::،کین:لمع:ہن:نواگےس::ےایہل:ںیم:ہی:ابت:یھت:ہک:اس:دنب:ملع

اسری:زیچںی:وموجد:ںیھت:ہک:نک:دنبو :ےس:کین:اامعؽ:نو :ےگ:اور:اامیؿ:رپ:رمںی:ےگ:اور:نک:

دقمی:ےک::ے:اامعؽ:اصدر:نو :ےگ:اور:رفک:رپ:رمںی:ےگ:۔:سپ:قح:اعتیل: ے:اےنپ:اس:ملعےس:رب

:ےس:انبای:ہک:ک یمن:ےک:ےیل:ریمخ: یھ:ثی:یہ:اطمقب:رفک:رپرم ے:واول :اک:ریمخ:ثی:یٹم

انمبس:ے:اور:اامیؿ:رپ:رم ے:واول :اک:ریمخ:بیط:یٹم:ےس:انبای:ہک:یتنج:ےک:ےیل:ریمخ: یھ:بیط:

50 :ت ری الذ ؎:93

مکتبۃ الشد(670)2/171:شعب الیمان للبیاق ؎94

85

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ایہل::لبقتسم:بس:احرض:ے:سپ:ملع:،احؽ:،اہلل:اعتیل:ےک:ملع:ںیم:دنبو :اک:امیض:،یہ:انمبس:ے

ر:اس:رقتری::ےس:ربج:اک:ااکشؽ:رعف:نواجات:ے۔ےک:اابتعر:ےس:رہ:اکی:یک:قیلخت:نویئ:او

سوام د یت و رض ارشاد فرمایا کہ( 6۱ ال ینالکم

95؎ اک:رتہمج:زابؿ:تبحم:

ںیم:ہی:ے:ہک:اور:االسؾ:وک:اہمترا:دنی:انب:رک:مہ:وخش:نوےئگ۔

ربی:رظن:ےس:ےنچب:اک:ہ م:رفامای:وت:اس:ےک:ےیل:ابابب: یھ:دیپا:رفامےئ:ارشاد فرمایا کہ( 61

ن:یہی:دوون ::کلپ:ںیہ: یس:وعرت:ریغ: ی

نمچ ل

ن:جرپدہ:(:اطع:رفامںیئ:ہک:رظن:رپ:ڈاؽ:ول:وہ: ی

نمچ ل

ینعی:دو:

رحمؾ:اک:اسانم:نوا:سب:اوھکن :وک:دنب:رکول،:وگۂش:مشچ:ےس: یھ:تم:دوھکی۔:اہلل:اعتیل:ےس::وگۂش:مشچ:

رحتک:وپدیشہ:ںیہن:ے،:ایم :ےس:وچری:پھچ:ںیہن:یتکس:ے:۔:قح:اعتیل:اک:انتک:ڑبا:رکؾ:ے:ہک:یک:

اوھکن :وک:دنب:رک ے:ےک:ےیل:دو:دو:رپدے:وکلپ :ےک:اطع:رفامےئ:ںیہ:مہ:اؿ:ےس:اکؾ:ویک :ںیہن:

:دخا:ےک: ےتیل:ںیہ۔:دنچ:دؿ:رپزیہ:ےس:وخػ:یک:زدنیگ:زگاران:ے: رگ:ااعنؾ:انتک:ڑبا:ےلم:اگ۔:الغؾ:نو:رک

دوتس:نواجؤ:ےگ،:اور:ہی:وخػ:ڑبا:ذلذی:وخػ:ے۔:اس:وخػ:ےک:ادنر:اانیمطؿ:بلق:رھک:دای:ایگ:

ے: علیزنون و ل ہ یھ ل خو

96؎ :یک:ربتک:ےس:والتی:اک:اتج:رھک: اامیؿ:اوروقتی

: : : : : ل دےتی:ںیہ۔:اہلل:اعتیل:اک:وخػ:ااسی:وخػ:ے:وج:اسرے:وخػ:اور:زحؿ:اک:ع:عمق:رکد ات:ے۔:

عل ؎: رضحت:اعرػ:رۃمح:اہلل:ہیلع:ایس::وک:رفامےت:ںیہ:::یزنون و ل ہ یھ خو

دی:انم:اشؿ:از:نیع:وخػ:ادم:دپ

اؿ:اک:انم:ینعی:الہ:اہلل:اک:وکسؿ:اور::اانیمطؿ:اور:انم:نیع:وخػ:قح:ےس:رسیم:نوا:۔:

:یک:دقرت:ے:اور:اؿ:وک:رہ:زیچ:رپ:دقرت:اقرہہ: وخػ:اور:انم:دوون :اک:عمج:رفامان:ہی:اہلل:اعتیل:

؎: احلص:ے۔:اگ:وک:اپین:اور:اپین:وک:اگ:وج:اچںیہ:وس:رک:ےتکس:ںیہ:::::

وخادہ:::نیع:::مغ:::اشدی:::وشدرہگا:::و:

: نیع::::: :: : دنب::: وشد ازادی:::::: اپےئ::::::

اہلل:اک:ڈر:تہب:ڑبا:ااعنؾ:ے۔:رقاؿ:ںیم:نیقتم:یہ:ےک:رگوہ:وک:اوایلء:اہلل:رفامای:ایگ:ے::

3 : المائدۃ ؎:95

62 :یونس ؎:96

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 86

ان او ال اہلل ل خو یا: ل

ن زنو ی و ل ہ ھ ی عل ﴿۲۶ ﴾

منو ن الذی قو اکانو و اا ﴾۲۶﴿ ن یت

97؎

مت:الغؾ:نو:رک:یقتم:نب:رک:امہرے:دوتس:نوےئگ:مہ:ام ک:نو ے:ےک:ابووجد:اہمترے:وخػ:اور::

:یک:دقر:رکےت:نوےئ:اہمترے:دوتس:نوےئگ ؎::::: وقتی

ااشرے::نوےکچ اجبن::ےس:: دوون ::

: مہ:::: : مت اہمترے::: نوےکچ امہرے::::::

م:دبعتی:اکہلم

علی

یب

وفلمظ:بقلم:

ارگ:قح:اعتیل: ے:امؽ:اطع:رفامای:ے:وت:ایغطین:ےس:ےتچب:رںیہ:وضحر:ارشاد فرمایا کہ( 62

:ہیلع:وملس: ے: :اعتیل :رفامےت::اتمیلص:اہلل :اراشد :ے:۔ :رفامای :ےس:وخػ:اظرہ :امؽ رپ

ںیہ: اعوذبک من ف الل ان م

غن ن

طی

98؎ اے:اہلل!:ںیم:انپہ:اچاتہ:نو :اےسی:امؽ:

رسیشک:ںیم:التبم:رکدے:۔:ویک :ہک:بج:ایغطین:ایت:ے:وت:ااسنؿ:ادناھنواجات: ےس:وج:ںیمہ

:اور:ربکت:اک: ح ت ع

ے:اور:اےنپ:ویعب:رپ:رپدہ:ڑپاجات:ے،:اےنپ:رنہ:رپ:اگنہ:ریتہ:ے:سج:ےس:

امای:رکےت:ےھت:ہک:ابہ:ےس:دبرت:اجہ:ے::ویک :ہک:رمض:نواجات:ے:۔:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع:رف

ابہ:اک:رمضی:اےنپ:وک:رتمک:اور:انگہ:اگر:اتھجمس:ے:اور:اجہ:واال:اےنپ:وک:بس:ےس:ڑبا:اتھجمس:ے۔:مہ:

وک:وخاہ:انتک:یہ:امؽ:ودوتل:دای:ایگ:نو:نکیل:مہ:درتقیقح:اہلل:ےک:ریقف:ںیہ:یقیقح::ینغ:رصػ:اہلل:

:ایسی:یہ:ے:ہک: حب:اکی:صخش:امؽ:دار:ے:اشؾ:وک:کیھب:یک:ذات:ے۔:امہری:امؽ:داری:وت

امےنگن:ےک:اقلب:نوایگ۔:داین:ںیم:روز:رمہ:ےک:اشمدہات:ںیہ۔:اج:اکی:صخش:دصر:تکلمم:

:نو:رک:نولٹ:یک:دواکؿ:رکات:ے: ے:لک:وک:ویہ:وبجمرک ال

و تل

ا ب یام نداوھل

نی

اس الن99؎

وت:ولعمؾ:نوا:ہک:مہ:بس: یس:اور:ےک:اہھت:ںیم:ںیہ:بج:ہی:دؿ:اسکی :ںیہن:رےتہ:

رتب: یس:اور:ےک:ےضبق:ںیم:ںیہ۔قح:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ:

و اہلل ہی:ااظتنامت::اامرت:اور:غ

63-62 :یونس ؎:97

(120)1/107:عل الیوم واللیلۃ لبن سن ؎:98

99:؎ 140 :نل عرم ا

87

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

غن ال

:;فقر التو ان

100؎ اور:اہلل:یک:ذات:ینغ:ے:مت:بس:اہلل:ےک:ریقف:نو۔:بج:مہ:ریقف:

اے: اراشد:رفامای:ہک:رانہ:اچےیہ۔:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: ے:ںیہ:وت:مہ:وک:تنکسم::ےس

اعہشئ!:اسمنیک:ےک:اپس:اھٹیب:رکو:اور:اؿ:ےس:تبحم:راھک:رکو:اس:ےس:تنکسم:دیپا:نویگ۔101؎ :

ضعب:ولوگ :ںیم:گنس:د ی:نویت:ے:سج:اک:ارث:ہی:نوات:ے:ہک:اؿ:ےک:االخؼ:ںیم:وشخ ت،:

،:رنیم:اک:ہن:نوان،:اےنپ:فرز:الکؾ:ےس:ولوگ :یک:ریقحت:رکان،:اعؾ:دؽ:ازاری،:ولخمؼ:رپ:ربج:اک:نوان

وطر:ےس:رہ:صخش:ےس:دبامگین:اور:ارتعاض:،:وھچوٹ :رپ:تقفش:اور:رتمح:یک:یمک،:اےنپ:ڑبو :

یک:زعت:اور:رکتمی:ےک:اجبےئ:اےنپ:واقر:واجہ:یک:بلط:،:ولوگ :یک:تبیغ:،: یس:رپ:ااسحؿ:ایک:وت:

:ومنم:::اس:ااسحؿ:اک:ادرھ:ادرھ:ذترکہ:ارکاؾ رکےک:اےنپ:ااسحؿ:یک:ااشتع:رکان،:تلق

ارغلض:اےسی:صخش:ےک:االخؼ:ےس:ولوگ :وک:ارثک:اذتی:یتچنہپ:ریتہ:ے۔:ہی:گنس:د ی:ج:رھتپ:

؎:::: نپ:(:ےسیک:اجوے:اگ

درخلاش: ںودی:::: گنس وت اساہل:::::

ابش اخک زامہن::::: کی را:::: ازوم

؎:::: دیپا:نوےئ:ںیہ:اخاسکر:نب:رک:رانہ:اچےیہاخک:ےس:

: زاخک:::: : ارفدیت::: : دخا: اپک ودن::::

سپ:اے::دنبہ::ااتفدیگ::نک::وچاخک

دق اس:رھتپ:نپ:اور:دؽ:رخاش:االخؼ:اک:العج:ایکے؟:: کونوا م الص یس:ےچس:::اہلل:وا ے::نی

؎ یک:تبحص:اایتخر:رکو::::::

::::: : رگ:::وت: : گنس:::: : اخرہ:::: ںوی ورمرم:::

وچ::اصب:بح:دؽ:::ریس::وگرہ::::وشی

ارگ:مت:گنس:اخرہ:اور:گنس:رم:رم:نو:نکیل:بج: یس:اصبح:دؽ:یک:تبحص:ںیم:وچنہپ:ےگ:وت:ومیت:نب:

اجؤ:ےگ۔: رگ:اس:تبحص:ےس:رماد:ایک:ے:ہک:نم:ونع:احالت:ےس:االطع:رکںی:وکیئ:رمض:وکیئ:

38 :حممد ؎:100

یدسع یما ایج،ۃالن یدخلن ین باب ماجا: ان فقرا: المااجر،2/60:یالرتمذجامع ؎:101

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 88

:دںی:اور:اس:یک:دتریب:رپ:لمع:رکںی۔:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:بیع:وپدیشہ:ہن:رںیھک:بس:ہہک

رکےت::ےھت::ڑج:مامؾ:ارماض::یک:ربک:کت:یتچنہپ:ے۔:اےنپ::سفن:ےس:نسح:نظ:یھبک:ہن:رکان::اچےیہ:

وخاہ:اسری:داین:رعتفی:رکے۔:ویک :ہک:اعمہلم:داین:واول :ےس:ںیہن:ے:اعمہلم:وت:رصػ:اہلل:

:بج: کیھ:ارت:اجوںی:وت:ویہ: کیھ:نوات:ے:اور:اس:اک:ہلصیف:رم ے:ےس:ے۔:ایم :یک:وسکیٹ:رپ

ےک:دعب:ولعمؾ:نواگ:سپ:رم ے:ےس:ےلہپ:اےنپ:وک:بس:ےس:زایدہ:انگہ:اگر:دبرت:ارذؽ:انالقئ:انھجمس:

اچےیہ،:ارگ: یس:یک:دبیلمع:ےس:اس:یک:اقحرت:ذنہ:ںیم:ا ے:ےگل:وت:وفرا:وسےچ:ہک:اس:صخش:اک:

اور:ریما:ہن:نوا:وت:ریمی:ہی:احتل:اس:یک:دبیلمع:ےس:ابابتعر:ااجنؾ:ےک:دبرت:اخہمت:ارگ:اامیؿ:رپ:نوا:

ے:۔:ہشیمہ:ااجنؾ:ینعی:اخہمت:اک:ڈر:اگلرے۔:اخہمت:اک:وخػ: یس:ےس:رتہب:ہن:ےنھجمس:دے:اگ۔:اعرنیف:

وت:اےنپ:وک:اجونرو :ےس: یھ:دبرت:ےتھجمس:ںیہ۔:ویک :ہک:اجونرو :ےک:ےیل:منہج:یک:زسا:ںیہن:ے:اور:

؎:::::: اورپ:منہج:اک:وخػ:اگل:نوا:ےاےنپ:

د دا:: رشػ:: ازںی::رب:المکئ::

ش

د

ہک::وخد::را:ہب:از:گنس:ہن::دنپ:اش

سفن:یک:رہ:وتق:دھکی:اھبؽ:رکات:رے:سفن:یک:اچؽ:ڑبی:ابرکی:اور:ہیفخ:نویت:ے۔:ںوؽ:اچؽ:ںیم،:

تی:ینعی:الغیم:یک:اےنھٹ:ےنھٹیب:ںیم،:اوھکن :ےک:ویتر:ںیم:سفن:رشکی:نواجات:ے:سج:ےس:دبع

:اافلظ:ےک: :اتفگر، : :راتفر اشؿ:اجیت:ریتہ:ے۔:اعرنیف:ینعی:اہلل:وا ے:رہ:وتق:اےنپ:بل:و ےجہ،

اامعتسؽ:ںیم:اےنپ:دؽ:یک:تین:وک:وٹٹےتل:رےتہ:ںیہ:رتعف:ینعی:ڑبا:ےننب:ےک:ےیل:وکیئ:واقر:رحاؾ:ےتھجمس:

دبعتی:ااسؿ:ںیہن:ے:رہ:وتق::ںیہ۔:اور:اہلل:ےک:دنبے:ںیہ:دنبہ:نب:رک،:الغؾ:نب:رک:رےتہ:ںیہ۔

ایس:رتاش:ورخاش:ںیم،:ادڑیھ:نپ:ںیم:اہلل:واول :یک:زدنیگ:زگریت:ے:ہک:ریمے: یس:ظفل:ےس:اجہ:وت:

وصقمد:ںیہن:ے۔:دؽ:ےس:وساؽ:رکےت:ںیہ،:اینپ:تین:رپ::رظن:رےتھک:ںیہ،:اةحب:ںیم:ےنلچ:رھپ ے:

تک:ںیم:اینپ:تین:وک:وٹٹےتل:ںیہ:ہک:اس:اور:وگتفگ::رک ے:ںیم:اینپ:دبعتی:اک:احلظ:رےتھک:ںیہ،:رہ:رح

رحتک:ےس:ڑبا:اننب:اور:اجہ::احلص:رکان:وت:وصقمد:ںیہن:ے:۔:سب:رہ:وتق:ادنر:اکی:اکراخۂن:دبعتی

اخہصل:یک:افحتظ:اک:ہلسلس:اجری:ے:۔:رہ:وتق:اہلل:رپ:رظن:ے:ہک:ایم :رہ:وتق:ںیمہ:دھکی:رے:

ںیہ:وہ:ںیہک:ےگ:ریما:دنبہ:نو:رک:اجہ:اور:ڑبایئ:اچاتہ:ے۔:دبعتی:اکہلم:دبعتی:اخہصل:ڑبی::لکشم:

89

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ںیہ۔:ےس:یتنب:ے۔:اسری:رمع:اہلل:وا ے:ایس:رکف:ںیم:رےتہ:ںیہ:اور:ایس:رکف:ںیم:داین:ےس:اجےت

دبعتی:اخہصل:سک:اک:انؾ:ے؟:سج:دنبیگ:اک:وصقمد:رصػ:راضےئ:ایہل:نوویہ:اخصل:

ن اہلل یبتغون دنبیگ:ے: مواوانا و فض

و رض

102؎ لضف:اور:اہلل:یک:راض:وجیئ:ےک:اہلل:ےک:

دؽ:ےس::وسا:وکیئ:زیچ:ولطمب:ہن:نو،:رہ:ولطمب:ایس:ولطمب:ےک:اتعب:نواجےئ:۔:رہ:اکؾ:ںیم:اےنپ

وساؽ:رکے:ہک:ہی:اکؾ:سک:ےیل:رکےت:نو؟:بج:وجاب:لم:اجےئ:ہک:راضےئ:ایہل::ینعی:ایم :یک:

اع: یھ:رکانیل:اچےیہ:ہک:یہی:::اہلل:اعتیل:ےس:د : : : : وخونشدی:ےک:ےیل::بت:اس:لمع:یک:اینبد:رھک:دو۔:اور:

:اور:تین:لمع:یک:ادتبا:ےس:ائاہت:کت:ابیق:رے،:سفن:اور:اطیشؿ:یک:رشتک:ےس:انپہ:امگن : ے،

بج:وہ:لمع:متخ:نواجوے:وت:رھپ:اافغتسر:رکے:ہک:اے:اہلل:!ریمے:سفن:یک:رشتک:ےس:وج:ھچک:

االخص:ںیم:وصقر:نوایگ:نو:اینپ:رتمح:ےس:وفع:رفامدےیجی۔:ذرک:اک:ازتلاؾ:اور:تبحص:الہ:اہلل:ےس:ہی:

ور:اسرے:رمالح::ااسؿ:نواجےت:ںیہ۔:دنبو :ےک:اسھت:االخؼ:رخاب:نو ے:ےس:ذرک:اک:ارث::زمک

نواجات:ے۔:ایس:فرح:رہ:انرفامین:یک:تملظ:ےس:ذرک:ےک:اونار:ںیم:یمک:نواجیت:ے۔:ذہلا:بج: یس:

دنبے:یک:دؽ:ازاری:نو:وفرا:اس:ےس:اعمیف:امگن: ے:وخاہ:وہ:اےنپ:ےس:مک:رہبت:اک:نو۔:اےنپ:وک:اطخ:

ر::نو:رے:ںیہ:اور:رھپ:اکر:ہن:انھجمس:تخس:ائاہتیئ:اہجتل:ے۔:اینپ:یتیب:اک:ااکنر:ے۔:رہ:وتق:انگہ:اصد

:اراشد:رفامےت:ںیہ: ہک یھ:اپةکز:انھجمس:سک:دقر:لہج:ے:۔وضحریلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:کل

ا: دم خط خ و بن ا

ری

ائ ط اخل

و الت نی

1۱3ن و اب؎

بس:ےغیص:ابمےغل:ےک:ںیہ۔:اے:::ولوگ!:

:وہ:ے:وج:رثکت:ےس:وتہب:رکات:راتہ:ے۔:اس:::: :ںیم:ےس:رہ:اکی:اطخ:اکر:ے:اور:رتہب:اطخ:اک:ر: مت:

دحثی:ےک:شیپ:رظن:وکیئ:رفد:اتم:اک:ااسی:ںیہن:ے:وج:اطخ:اکر:ہن:نو،: یس:صخش:وک:ہی:قح:ںیہن:ہک:

اےنپ:وک:اپک:ےھجمس۔:

بکم اجن ہو اعلم

ت انرض و اذ

ن ال

شاکم م ان اذ

اتکم یف ۃ طون ام

ب

بمن اتق لم فسکم ہو اع

ا انفوا تزکو

104؎

29 :الفحت ؎:102

ایم سعید ایج ،باب الستغفار والتوبۃ،2/76:الرتمذی جامع ؎103

32:الجنم ؎:104

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 9۱

::وہ:مت:وک:وخب:اجاتن:ے:بج:مت:وک:زنیم:ےس:دیپا:ایک:اھت:اور:بج:مت:اینپ:امؤ ::::ےک:ٹیپ:ترجمہ

:واول :وک:ویہ::::وخب:اجاتن:ے۔ںیم:ےچب :ےھت،:وت:مت:اےنپ:وک:دقمس:تم:اھجمس:رکو:اور:وقتی

:وت:اس:وتق:سج:وک:تحیصن:رکرے:ںیہ:اس:وک:اےنپ:ےس:رتہب:ےتھجمس:: : یس:وک:تحیصن:رکںی: بج:

نوےئ:تحیصن:رکںی،:ارگ:دؽ:ںیم:اس:یک:اقحرت:وموجد:ے:وت:اےسی:ربکتم:صخش:ےک:ےیل:تحیصن:

رکان:اجزئ:ںیہن۔:تحیصن:رک ے:اک:قح:ایس:وک:ے:وج:تحیصن:رکےت:وتق:اینپ:دبرتی:اور:اقحرت:وک:

:نوےئ:اور:اخمبط:وک:اےنپ:ےس:ااھچ:ےتھجمس:نوےئ:وگتفگ:رکے۔:ایبؿ:رک ے:واال،:و :اسےنم:رےتھک

ےنہک:واال:اسرے:عمجم:ےک:املسمون :ےس:اےنپ:وک:رتمک:ےتھجمس:نوےئ:ایبؿ:رکے۔:اےس:اےنپ:وک:رتہب:

ےنھجمس:اک:قح:ںیہن:ے۔:اہ !:رم ے:ےک:دعب:بج:ہلصیف:ایہل:اک:ینیقی:ملع:احلص:نواگ:اس:وتق:رکش:

ان۔:ڑبے:ڑبے:وا :،ڑبے:ڑبے:اعدب،:ڑبے:ڑبے:دیہش:ایقتم:ےک:دؿ:بج:اؿ:ےس:اجبال

وساؽ:نو:اگ:ہک:مت: ے:و :سک:ےیل:ایبؿ:ایک:اھت،:مت: ے:اہشدت:سک:دصقم:ےک:ےیل:احلص:یک،:مت:

:قح:اعتیل:رفامںیئ: :ولگ:وجاب:دںی:ےگ:ہک:اپ:ےک:ےیل، ے:ابعدت:سک:ےیل:یک:یھت؟:وہ

کذب عبدی ےگ:دنبہ:وھجٹ:ںواتل:ے،:وت: ے:اس:ےیل:و :اہک:اھت:ہک:ولوگ :ںیم:ڑبا:ریما::قد

وخش:ایبؿ:وہشمر:نواجےئ،:مت:اس:ےیل:دیہش:نوےئ:ہک:ولوگ :ںیم:اجشع:اور:اہبدر:ےنگ:اجؤ،:مت:

اس:ےیل:ابعدت:رکےت:ےھت:ہک:ولگ:مت:وک:کین:ںیھجمس:اور:اہمتری:رعتفی:رکںی:وت:مت:ولوگ :

:ہن:ےھت۔:مہ:دول :یک:ںوتی :ےس:ابربخ:ںیہ:مہ:ےس:وچری:ےکہی:اکرانےم:ریمی:وخونشدی:ےک:ےیل

نکمم::ںیہن:ے۔:ہ م:نواگ:رفوتش :وک:ہک:اؿ:ولوگ :وک:منہج:ںیم: ے:اجؤ۔:ڑبے:ادنریھے:ںیم:

وہ:ولگ:ںیہ:وج:اےنپ:وک:ااھچ:ےتھجمس:ںیہ۔:ہلصیف:وت:دخا:ےک:اہھت::ںیم:ے:نکیل:اپ:وخد:یہ:اےنپ:ےیل:

اعتیل:وفحمظ:رفامںیئ۔:ربکت:اک:رمض:ارثک:ےب: اور:اہجتل:ےساہللہلصیف:ےیک:نوےئ:ںیہ۔:اس:انداین:

لقع:سج:وک:اطع: ووقوف :وک:نوات:ے،:اعلق:ادیم:ربکت:ںیم:التبم::ںیہن:نوات۔:قح:اعتیل:دنی:یک

رفامےت:ںیہ:وہ:وت:رہ:وتق:اےنپ:وک:اکرف:رفگن:ےس: یھ:دبرت:اجےتن:ںیہ۔:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:

:ںیم:اےنپ:وک :یف:ااملؽ:دبرت:اور:رتمک::نیقی:رکات:رفامای:ہک: : :یف:ااحلؽ:اور:رہ:اکرف:ےس: : : : : : :رہ:املسمؿ:ےس:

:رکادےتی :انمدی : یھ :ےس :یگنھب :تیثیح:ے، :یک :انمدی :تیثیح:اکی :یک :وا : نو ۔

اصابک ںیہ۔وج:ھچک:الھبیئ:نواجےئ:اس:وک:ااعنؾ:ایہل:ےھجمس:اےنپ:سفن:اک:اکرانہم:ہن:ےھجمس ما

:وج:ھچک:ربایئ:نو:اس:وک:اےنپ:سفن:اک:وصقر:ےھجمس:فن اہلل ۃ من حسن اصابک اور و ما

91

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ئۃ من س س ی ک فن نف

105؎ ؎ قح:اعتیل: ے:یہی:فرۂقی:دبعتی:اھکسای:ے:::::

ابمش::االص::امکؽ:::انی::اتس::وسب: وت:::

رودر::ومگ::وش::واصؽ::انی::اتس::وسب

:::::::اتس ::::::از:::::::::اطلسین::: :::::روہب:::: دنبیگ::::

:::::ریخ:::::::دؾ::::: ::::::::اتس ہک:::::اان::: اطیشین:

دحثی:رشفی:ںیم:اکلم:املسمؿ:یک:اچہپؿ:اتبیئ:یئگ:ے:ہک:زابؿ: ارشاد فرمایا کہ( 63

ا ےس:اور:اہھت:ےس: یس:املسمؿ:وک:فیلکت:ہن:ےچنہپ: ل ل س م

ل س ن م م

م

ال ل س م

ن م ن و م

ه د ی و ہ ان س ل1۱6؎

ملسم:اور:اس:ےس:ملظ:نو:؟:االسؾ:بج:اایگ:وت:تملظ:اک:ووجد:ےسیک:رے:اگ؟::

لظ ا اک:رفؼ:ے،:دحثی:رشفی:ںیم:ے:ہک::ةملظ:اور:تملظ:ںیم: ل م

ظلماة م و ی

ۃ ام ی ق ال

107؎ :::::نواگ۔:االسؾ:ںیم:السیتم:ے،: ینعی:رہ:ملظ:ایقتم:ےک:دؿ:اتریکی:یک:لکش:ںیم:

:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:ےک: االسؾ:اک:امدہ:وہ:ے:سج:ےک:وغلی::ینعم:حلص:ےک:ںیہ۔:

اراشد:اک:وہفمؾ:ہی:ے:ہک:ملسم:سج:انؾ:ےس:وت:اکپ:ے:اس:ےک:ادنر:وج:وہفمؾ:ے:اس:یک:اربو:

ین الذ یایااے:ہی:اام ت:اہیہل:ے:اس:وک:اضعی:ہن:رک::سلمملسم:ےک:ینعم:امدہ:اک:احلظ:رھک۔:

ا یف خلمنوا اد

م کاف ا

ل الس

:سلمینعی:االسؾ:ںیم:وپری:فرح:دالخ:نواجؤ:ارگ:: ۃ

س:ےس:ذرا:وکٹھب:ےگ:وت:ہی:دقؾ:ےتٹہ:یہ:اطیشؿ:ےک:دقؾ:رپ:ڑپے:اگ:اور:الہک:نواجںیئ:ےگ۔:ا:

بعوا خطوة الش اتی:ےک:دعب: یطنو ل تت108؎

:االسؾ:ےک:ظفل:ںیم: :ے۔ رفامای

السیتم:ے:وت:االسؾ:وبقؽ:رک ے:ےس:السیتم:اک:روہر:نوان:رضوری:ے،:وخد:اس:اگ:ےس:

وفحمظ:اور:اسمل:نو:اور:ہی:ارث:وت:االسؾ:ال ے:رپ:نوا:اور:دورسو :رپ:ایک:ارث:نواگ:ہکبج:اس:ملسم:یک:

:اعمػ:ز :ارگ:یھبک:وکاتیہ:نواجےئ:وت:وفرا ابؿ:ےس: یس:ملسم:یک:السیتم:ںیم:رفؼ:ہن:اےئ،

رکا ے:۔:ڑپکا:یھبک:الیم: یھ:نواجات:ے:وت:اس:وک:دوھایل:اجات:ے۔:املسمؿ:یک:ایلص:اشؿ:یہی:

79:النسا: ؎:105

یمیۃالقد ۃالمکتب ،الخ...باب المسلم من سلم المسلمون، 1/6:حصحی الخباری ؎106

المکتبۃ المظہریۃ،باب الظلم ظلماة یوم القیمۃ،(2441)2/331:حصحی الخباری ؎:107

208:البقرۃ ؎:108

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 92

ے۔:امہرے:ادنر:وج:ہی:وفص:ںیہن:ے:ای:ے:وت:انصق:درےج:ںیم:ے:اس:یک:وہج:ہی:ے:ہک:

:ہ ر:ے:۔:االسؾ:ےس:دبنظ:ہن:نوان::اچےیہ۔:بط:اکی:ینظ:نف:ے:ذہلا:امہرے:االسؾ:ںیم

بج: یس:دوا:یک:اختیص:اظرہ:ںیہن:نویت:وت:ہ ےت:ںیہ:ہک:وکیئ:اعرض:شیپ:اایگ:وکیئ:دبرپزیہی:

نویئگ:ای:دوا:دبؽ:یئگ:اس:ںویٹ:ےک:اشمہب:دورسی:ںویٹ:اامعتسؽ:نویئگ،:اتکب:ااھٹات:ے:اور:اس:

:روسؽ:یلص:اہلل:دوا:یک:رتگن:اور:لکش: وک:الیصفت:اتکب::ےس:المات:ے:وت::اتکب:اہلل:اور:دحثی

اعتیل:ہیلع:وملس:وت:ینیقی:ملع:ے:اس:ےک:وفادئ:اور:وخاص:بس:ینیقی:ںیہ۔:االسؾ:وک:امہرے:ادنر:

دھکی:رک:دب:نظ:ہن:نو :رقاؿ:اور:دحثی:ےک:ادنر:االسؾ:یک:امیلعتت:دںیھکی:۔: یس: ے:

دار:دنبہ:ے:نکیل: املسمؿ:ارگ:ہچ:اتعب‘‘ وگر:املسمین:دراتکب:املسمانؿ:در’’وخب:اہک:ہک:

دنبے:ںیم:اصقنؿ:نواتکس:ے،:ایلص:اور:اکلم:املسمؿ:ریخ:ارقلوؿ:ںیم:ےھت۔:اقونؿ:وک:ںیہک:

ارفاد:ںیم:داھکی:اجات:ے؟:اقونؿ:وت:اقونؿ:یک:اتکب:ںیم:داھکی:اجات:ے:،:ارفاد:وت:دبےتل:رےتہ:

:نوےت:ںیہ۔:ارفاد:یک:وچری:اور:ڈس یت:ےس:اقونؿ:رپ:دہ:ںیہ،:ارفاد:ںیم:وچر:اور:ڈاوک: یھ

ںیہن:اات:۔:اہ !:اؿ:ارفاد:وک:دباعمش:ںیہک:ےگ۔:االسؾ:یک:اشؿ:رقاؿ::اور:دحثی:ںیم:دانھکی:

اچےیہ:اور:اؿ:ولوگ :ںیم:وج:رقاؿ:اور:دحثی:رپ:وپری:فرح:لمع:رک ے:وا ے:ںیہ۔::ےب:

اعتیل:اک:انؾ:املسمؿ:اک:اس:رھک:ایل:ایگ:ے۔:االسؾ:اہلل:لمع:ولوگ :ںیم:االسؾ:ایک:رظن:اےئ:اگ؟:رصػ:

سوام د یت و رض وبحمب:اور:دنسپدیہ:دنی:ے: ال ینالکم

109؎ قح:اعتیل:رفامےت:

ںیہ:ہک:مہ:االسؾ:وک:اہمترا:دنی:انب:رک:وخش:نوےئگ،:اور:قح:اعتیل:اشہن: ے:امہرا:انؾ: یھ:رھک::دای:

ے:ىکم سلم ہو س

م ال

نی110؎ امہرے:دیپا:رک ے:وا ے: ے:امہرا:انؾ:ملسم:راھک:ے،::

اور:دنی:االسؾ:ےک:وسا:وج:صخش: یس:دورسے:دنی:وک:التش:رکے:اگ:وت:رہ:زگ:وہ:دنی:وبقمؽ:ہن:نواگ:

ن ف یبتغ و م

سوام ری فلن یناد ال

بل منہ و ہو یف یق

خر س امن ۃ ال ین خل

111؎

امنز:ںیم:ایقؾ:وک:قح:اعتیل: ے:ونقت:ےس:دیقم:رفامای:ے:اور:روکع:ارشاد فرمایا کہ( 64

ودجسہ:وک:دیقم:ںیہن:رفامای:وت:ابت:ہی:ے:ہک:روکع:ںیم:اور:دجسے:ںیم:اڑک ے:یک:وکیئ:وصرت:

3 :المائدۃ ؎:109

78 :احلج ؎:110

ل عرمن ؎:111 85 :ا

93

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

وا یہ:ںیہن:ے۔:ربسک:ایقؾ:ںیم:ہک:ادیم:اڑک:رک: یھ:ڑھکا:نواتکس:ے:اس:ےیل:رفامای:قوم

دار:نب:رک،: ڑھکے:نو:اےنپ:اہلل:ام ک:ےک:اسےنم:رفونت:ج:اعزج:(:نو:رک،:اتعب:ہلل قانتنی

اور:روکع:ودجسہ:ںیم:ریغب:رفوینت:ےک:وکیئ:دورسی: تئی::نکمم:یہ:ںیہن۔

بکم الست ارشاد فرمایاکہ(65بر

112؎ےس:ہی:اتبدای:ہک:اہمترے:اسےنم: ےکوساؽ

:وتق:ن ش:رظن:ے:اور:بج:رںوتیب:اسےنم:نو:یگ:وت:اہمترے:ادنر:امہری:امہری:رںوتیب:ہمہ

:رںوتیب:وک:رعمتف: رںوتیب:یک:ادعتساد:اور:الصتیح:دیپا:نواجےئ:یگ:۔:اہلل:اعتیل:یک:تفص

ںیم::تہب:دلخ:ے۔

رقاؿ:دیجم:ںیم:قح:اعتیل: ے:اینپ:اکی:تفص:ذوااقتنؾ:ذرک:رفامیئ:ارشاد فرمایا کہ( 66

تقام یز اہلل عز و ے:ذو ان

113؎ نکیل:قح:اعتیل:اک:ااقتنؾ::انیل:ینعی:دبہل:انیل:اعتمرػ:ینعم:ںیم:

ںیہن:ے۔ویک :ہک:دبہل:انیل:رفقی:اخمفل:یک: یس:درہج:ںیم:وقت:رپ:دلیل:ے:اور:قح:اعتیل:یک:

:ے:دقرت:اقرہہ:مامؾ:ولخماقت:وک:اکی:ومعم ی:ااشرے:ےس:انف:رک:یتکس:ے،:دورسی:ابت:ہی

ہک:دبہل:ےنیل:ںیم:اترث:نوات:ے:اور:اترث:ے:زلتسمؾ:ریغت:وک:اور:ریغت:زلتسمؾ:ے:دحوث:وک:وج:

اشؿ:اولتیہ:ےک:الخػ:ے۔:اہی :ااقتنؾ:اک:ظفل:العاج:اامعتسؽ:رفامای:ایگ:ے:ینعی:انرفامون :یک:

:ےس:اکی:فیعض:ولخمؼ:دورسی:وقی: رتبیہ:اور:وختفی:وصقمد:ے۔:ویک :ہک:ظفل:دبہل:

ولخمؼ:ےس:اخفئ:نواجیت:ے:وت:اخقل:یک:فرػ:ےس:اس:ظفل:یک:اور:تبیہ:ڑبھ:اجےئ:یگ:اور:

:ےس:اینپ:رسیشک:اور:ایغطین:رتک:رکےک:ااطتع:ںیم:گل:اجںیئ:ےگ۔:اور: :دخاودنی: تبیہ

کین:دنبو :یک:اخفر:رکان: یھ:وصقمد:ے:ینعی:وج:امہرے:ولظمؾ:ںیہ:اور:اؿ:اک:رجؾ:رصػ:ا ان:

ؿ:الےئ:ںیہ:ے:ہک:امہرے:اورپ:اامی انوا منھ ال

منواو ما نقم

عز یؤ

یز باہلل ال

م ید احل

114؎اور:اؿ:اکرفو : ے:اؿ:املسمون :ںیم:اور:وکیئ:بیع:ںیہن:اپای:اھت:زجب:اس:ےک:ہک:

وہ:دخا:رپ:اامیؿ: ے:اےئ:ےھت:وج:زربدتس:زسا:وار:دمح:ے۔:وت:امہرے:اؿ:ولظموم :یک:وج:

دبہل:ےنیل:ےس:اعزج:ںیہ:اس:ظفل:ےس:ہک:ریما:اہلل:دبہل:ےنیل:واال:ے،:یلست:نواجےئ:یگ۔:انچ :ہچ:

172 :العرا ؎:112

ل عرمن ؎:113 4:ا

8:البوث ؎:114

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 94

: :: :ے :رفامیئ :ایسی:یہ اع: ے: یھ:د :ہیلع:االسلؾ رضحت:ونح

فدعا ربہ ان

ب ل

مغ

تص فان

115؎اع:یک:ہک:ںیم:درامدنہ:نو :وس:اپ:

ے:ےیجیل۔::ااقتنؾوت:ونح: ے:اےنپ:رب:ےس:د

ارغلض:اس:اجمز:ےک:اایتخر:ںیم:اظنیمل:یک:رس:وکیب:اور:ولظمنیم:یک:یلست:ے۔

ویلگن :وک:رفس:ںیم:اھکان:اھک ے:ےک:دعب:ا ہیلع:رضحت:رۃمح:اہلل:ارشاد فرمایا کہ( 67

ںیم:وج:رونغ:دار:وشرےب:اک:ارث:رہ:اجات:ے:اس:وک:ڑپکے:ےس:اصػ:رکےت:نوےئ:داھکی:اور:

:ریض:اہلل:اعتیل:مہنع:انیعمج:رونغ:دار::ت:رۃمح:اہلل:ہیلعرضح ے:رفامای:ہک:رضحات:احصہب:

ےھت:۔::وک:وی :دور:رفامای:رکےتاسنل::ےک:ارث

مم لنا نورنا ارشاد فرمایا کہ( 68 اتربنا

116؎ ینعی:اے:امہرے:رب!:امہرے:ونر:

:ونر:یک:وج:دروخاتس:ے:اس:امامؾ:ںیم:رہ:صخش:ےک:رظػ:وک:اتؾ:رفامدےیجی۔:اس:ںیم:امامؾ

ےک:اابتعر:ےس:رمابت:ںیہ:رہ:دنبے:یک:مامتیم:دحیلعہ:دحیلعہ:ے،:ملع:ایہل:ںیم:رہ:اکی:اک:

:یک: :دہشاء :ے،:دصقی:یک:مامتیم:اور:ے، : اگل:اگل:ہصح:نوات:ے۔:یبن:یک:مامتیم:اور

:اور:وحےلص:ےک:اطمقب: مامتیم:اور:ے،:اصنیحل:یک:مامتیم:اور:ے،:رہ:اکی:اےنپ:رظػ:

:ونر:یک:دروخاتس:رکات:ے۔مامتیم

وج:ولگ:رمع:رھب:رایتض:رکےت:ںیہ:اور:فرح:فرح:اک:وہفیظ:اور:ارشاد فرمایا کہ( 69

رماہبق:رکےت:ںیہ:نکیل:الہ:اہلل:یک:تبحص:احلص:رک ے:یک:رکف:ںیہن:رکےت:اےسی:ولگ:اس:

؎: راہ:ںیم:وکرے:اور:رحموؾ:رےتہ:ںیہ:::::

ے:::رہ:::ہک:::دشدر:::راہ:ق فی

قشع::ےب::::ر

قشع دشن:::::ااگ:ہ: و:: رمع::::ذگبتش::::

:یک:یس:ے:سج:وک:مامؾ:رمع:رڑگ:رڑگ:رک:دوھای:ایگ:نو:نکیل:الگب:ےک::

اےسی:ولوگ :یک:اثمؽ:اس:ت

وھپؽ:یک:تبحص:ںیم:اس:وک:ہن:رںیھک:وت:رہ:زگ:وہ:رونغ:ہن:نب:ےکس:اگ۔:رمع:رھب:یک:رڑگایئ:ےک:ابووجد:

:رے:اگ۔:ایس:فرح:وج:ولگ:اجمدہہ:ںیہن:رکےت:ینعی:اؿ:یہ:ومعمالت:اور:رتک

:اک:ت

یہن:اک::ت

:ےک:امدنن:ے:

ازتلاؾ:ںیہن:رکےت:اؿ:وک:تبحص:ےک:ریغب:اکلم:عفن:ںیہن:نوات:اور:اؿ:یک:اثمؽ:اس:ت

10 :القرم ؎:115

8:تریم ؎:116

95

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

سج:وک:رگدو:ابغر:ریغب:دالھےئ:الگب:ںیم:شبدںی:اس:احتل:ںیم:لیت:وت:نواگ:نکیل:الگب:یک:ابت،:

لم:وخوبش:اس:یک:وخوبش:اس:ےک:ادنر:ذجب:ہن:نویگ:ارگ:ذجب: یھ:نویگ:وت:رباےئ:انؾ:نویگ۔:اک

:وک:اجمدہات::رکاےئ:اجےت:ںیہ۔:اجمدہہ:،تبحص:دوون :

الگب:یک:ایس:وتق:ذجب:نویت:ے:بج:ت

اکیف:نواتکس:‘‘ اجمدہہ’’ںیم:ےس:رہ:اکی:زج:اینپ:ہگج:رپ:ادش:رضوری:ے:اس:ےک:ےیل:ہن:وت:طقف:زج:

‘‘ تبحص’’ے:اور:ہن:طقف:یک:تبحص:نو:وت:اؿ:اشء::ذرک:نو:اور: یس:اکلم اک:ارث:اکیف:نواتکس:ے،:ازتلاؾ

اہلل:رحموؾ:ہن:نواگ:اکی:ہن:اکی:دؿ:قح:اعتیل:ےک:لضف:ےس:اصبح:ةسن:نواجےئ:اگ:واہ :وت:

ن وک ی ف ن ک انہک:اکیف:ے:۔::ن ک رصػ:117؎

وج:ولگ:اھک ے:ےنیپ:ںیم:اایتحط:ںیہن:رکےت:اؿ:ےس:رباایئ :شاد فرمایا کہار( 7۱

ہن:نو ے:ےس:ہی:راہتس:تہب:لکشم:نواجات:ے،:اےسی:تہب:نویت:ںیہ،:الحؽ:اور:رحاؾ:یک:زیمت:

ولوگ :وک:اےنپ:سفن:رپ:اقںو:ںیہن:ے۔:ویک :ہک:رحاؾ:ذغا:ےس:رحاؾ:ااعفؽ:دیپا:نوےت:ںیہ:

الحؽ:اور:بیط:ذغا:اھک ے:ےس:کین:اامعؽ:دیپا:نوےت:ںیہ۔:اور:اےسی:ولوگ :وک:اےنپ:سفن:رپ:

:دنم:نو ،:اؿ:وک:اچےیہ:ہک:الحؽ:تہب:دلج:اقںو:لم:اجات:ے:وج:ولگ:اینپ:االصح:ےک:ےیل:رکف

اھک ے:اک: یھ:تہب:اامتہؾ:رںیھک:الک:الحؽ:وک:اامعؽ:اصہحل:ےس:اکی:اخص:لعت:ےسج:وک:

ا من الط یایااںیم: ے:اس:اتی:ےس:اھجمس:ے: کللس بت ال ا ی ل

و اع

صاحلا 118؎

قح:اعتیل:اےنپ::ربمغیپو :وک:اطخب:رفامرے:لس!:اپک:ںیہ:ہک:اے:امہرے:ر

اھکای:رکو:اور:اےھچ:لمع:ایک:رکو۔:اس:اتی:ںیم:الک:الحؽ:یک:بیجع:ونعاؿ:ےس:میلعت:رفامیئ:

یئگ:ے۔:اایبنء:مہیلع:االسلؾ:وصعمؾ:نوےت:ںیہ:اہی :الک:رحاؾ:اک::اامتحؽ:یہ:ںیہن:ے:نکیل:اس:

ت:یک:ا تیم:وک:ؤمدک:رکات:ے،:ےک:ابووجد:ربمغیپو :وک:الک:الحؽ:ےک:ےیل:ارم:رفامان:الک:ابیط

:اصحل:اک:ارم:رفام:رک:ہی:اتبدای:ہک:بج:اپک:اھکؤ:ےگ:وت:کین:اور: اور:الک:ابیطت:ےک:دعب:لمع

:اور:سفن:وہستل:اور:ااسین:ےس:اطاعت:اک:اپدنب:نواجےئ:اگ۔: اپزیکہ:اامعؽ: یھ:دیپا:نو :ےگ:

وخؿ:اوھکن :ںیم:اکؿ::ویک :ہک:اپک:وخراک:ےس:وخؿ:ونراین:اور:اپک:دیپا:نواگ:اور:ویہ

117:البقرۃ ؎:117

51:المؤمنون ؎:118

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 96

ااء:ںیم:لیھپ:رک:ےلھب:اکوم :یک:ادعتساد:اور:رتبغ::دیپا:رکے:اگ:اور:

ضعںیم:زابؿ:اور:مامؾ:ا

:ریخ:ےک:اتعب:دار:نو :ےگ۔اا:ارادہ

ضع بلق:ںیم:ریخ:ےک:ارادے::دیپا:نو :ےگ:ا

ؽ:العہم:رعشاین:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اھکل:ے:ہک:ابزار:ںیم:وج:اسیج:امارشاد فرمایا کہ( 71

ے:اجات:ے:اس:وک:واسی:یہ:امؽ:اتلم:ے۔:رحاؾ:رمق:ےس:الثم:وہیگ :رخدیا:وت:ےلغ:ںیم:ےنتج:رحاؾ:

دا ے:نو :ےگ:بس:ہ م:ایہل:ےس:اس:ےک:ےلپ:ڑپاجںیئ:ےگ۔:ایس:فرح:وج:الحؽ:ادمین:ےس:

رخدیا:ے:اس:ےک:ےیل:الحؽ:دا ے:ٹمس:رک:اس:ےک:ےلپ:ںیم:ڑپاجےت:ںیہ۔:اس:یک:یرشحی:

:اگل: ٹ:اجؤ:وی :ھجمس:ںیم :ایہل:نواجات:ے:اے:ثی:داون! :ایئ:ے:ہک:اس:وتق:ہ م

و ون یااا یوم امتازوا ال

جرم

مال

119؎:اصنیحل:اکی: ایقتم:ےک:دؿ:رجمنیم:اور

اسھت:ڑھکے:نو :ےگ:رھپ:قح:اعتیل:رفامںیئ:ےگ:ون یااا یوم وامتازوا ال

جرم

م:ال

اگل:نو:اجؤ:اے:رجموم!:مت:اہک :ےس:امہرے:کین:دنبو :ںیم:ڑھکے:نوےئگ۔

ا:احؽ:یک:وہج:ےس:دنبہ::الرم فوق الدباشمخی::وقؽ ارشاد فرمایا کہ(72

ن ۂل

رپیھبک:غ

لمع:رک ے:ےس:ذعمور:نواجات:ے:اور:اس:اک:وبثت:دحوثی :ںیم:وموجد:ے:انچ :ہچ:رضحت:

:اربک:ریض:اہلل:ہنع:ےس:وضحر:یلص:اہلل :دصقی : ر ما :اعتیل:ہیلع:وملس: ے:رفاماییا ابا بک

تک ارمت اذ

ب تثمت:وک:سک:زیچ: ے:روک:دای:لمع:رک ے:ےس::!اے:اںورکب:منعک ان

:ریض:اہلل:ہنع: ے: :اربک: ہکبج:ںیم: ے:امنز:ڑپاھ ے:ےک:ےیل:مت:وک:ہ م:ایک؟رضحت:دصقی

اہلل ما کان لبن اب قساف رعض:ایک:ول اہلل صل

یدی رس

بنی

یصل

ۃ ان

تعال علیہ وسلم

120؎اعتیل:ینعی:اںواحقہف:ےک:ےٹیبےک:القئ:ہی:ابت:ہن:یھت:ہک:وضحر:یلص:اہلل:

ا:انفتیئ:اور:دبعتی:ےس:اانپ:انؾ:ںیہن:ایل:انب:

ن ۂل

ہیلع:وملس:ےک:نوےت:نوےئامنز:ڑپاھےئ۔:غ

یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: ے: :رفامای۔اںو:احقہف::اپ:ےک:وادل:ےھت۔:رھپوضحر:ایب:احقہف:ےس:ریبعت

وکست:رفامای:اور:رضحت:اںو:رکب:دصقی:ریض:اہلل:ہنع:ےک:اس:وقؽ:رپ:وکیئ:ریکن:ںیہن:رفامیئ۔:

ہنع:سج:ےس:اثتب:نوا:ہک:ارگ:ادب:اک:احؽ:اغبل:نواجےئ:اسیج:ہک:رضحت:دصقی:اربک:ریض:اہلل:

59:یس ؎:119

المکتبۃ المظہریۃ،الخ۔۔۔باب من دخل لیؤم الناس جفا: المام الول،(688)1/94:حصحی الخباری ؎:120

97

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:ےک:ااضحتسر:ےس:اس:وتق:ادب:اک:احؽ:اغبل:نوایگ:اھت:وت:اس:وتق:دنبہ:رپ:تمظع:راستل

لیمعت:ہ م:ےس:ذعمور:نواجات:ے۔:اور:اس:یک:اتسا :اکی:اور:دحثی:ےس: یھ:نویت:ے:حلص:

دحہیبی::ںیم:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:ےس:افکر: ے:ہی::رشط:رہھٹایئ:ہک:مہ:حلص:انہم:رپ:

یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:اک:رصػ:انؾ:نو:انؾ:ےک:اسھت: :وضحردطختس:اس:رشط:رپ:رکںی:ےگ:ہک

روسؽ:ہن:اھکل:نو،:ویک :ہک:ارگ:مہ:روسؽ:یہ:وصتر:رکںیل:وت:رھپ:ہی:گنج:وریغہ:ویک :نو۔:اپ:

ے:رضحت:یلع:ریض:اہلل:ہنع::وک:ہ م:رفامای:ہک:ہینعی::ریمے:انؾ:ےس:ظفل:روسؽ:اٹمدو:وت: احم

وک ہنع: ے:رعض:ایک:رضحت:یلع:ریض:اہلل:اعتیل:دخا:یک:مسق!:ںیم:اپ:وک:ہن: واہلل ل احم

اٹمؤ :اگ:ہی:ںیہن:رفامای:ہک:ںیم:اپ:ےک:انؾ:وک:ہن:اٹمؤ :اگ۔:ہکلب:وی :رفامای:ہک:اپ:وک:ہن:اٹمؤ :

::ںیم:رفؼ:ہن:رکےکس۔:وضحر:اگ۔:سک:دقر:اؿ: رضحات::ںیم:ادب:اغبل:اھت:ہک:امس:اور:یمسم

ےک:انؾ:اپک:یک:اس:دقر:تمظع:دؽ:ںیم:یھت:ینتج:ہک:وخد:وضحر:یک:ذات:یلص:اہلل::ہیلع:وملس:

:اےنپ:اہھت:ےس:اٹمای:اور:اپ: ے: اپک:یک:یھت۔:رھپ:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: ے:وخد:

رضحت:یلع:ریض:اہلل:اعتیل:ہنع:رپ:وکیئ:ریکن:ںیہن:رفامیئ۔اؿ:دوون :دحوثی :ےس: ات:اتلچ:ے:

دب اسی: یھ:نوات:ے:ہک:ضعب:وتق:اور:ضعب:ومعق:ا فوق ال

رمےک:ہیلک:رپ:واہ :لمع::ال

ںیہن:ایک:اجات:اور:اس:وتق:ااسنؿ:رپ:اکی:احتل:اطری:نواجیت:ے۔

رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رفامای:ہک:سج:اک:ہشقن:ااھچ:نوات:ے:اس:ارشاد فرمایا کہ( 73

اس:دحثی:ےس:ھجمس:ںیم::ےک:االخؼ: یھ:اےھچ:نوےت:ںیہ:اور:ریمے:دؽ:ںیم:اس:یک:اتسا

ایئ:ے:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:اراشد:رفامےت:ںیہ:ہک:بجعت:ے:اس:صخش:رپ:سج:یک:

وصرت:ایھچ:نو:اور:اس:ےک:االخؼ::ہن:اےھچ:نو ۔

74 ) ارشاد فرمایا کہ

وم :یاحی یاقی ای

نک٭ ان بت س

ان ال ال

کنت ل

لم من الظ

نی

اک:ورد:رعف:ضبق:ابینط:اور:رعف:تملظ:ےک:ےیل:رجمب:ے۔:وکیئ:اس ک:وج:

:ابینط:وطلی:ےس:اعزج:ورپاشیؿ:نو:اور:اجنت:ہن:یتلم:نو:اس:ورد:وک: ؽ:ارخ::36۱ضبقابر:او

درود:رشفی:نیت:نیت:ابر:ےک:اسھت:ڑپانھ:رشوع:رکدے:اؿ:اشء:اہلل:بلق:اونار:ےس:رھب:

اجےئ:اگ۔

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 98

75 )ارشاد فرمایا کہ

اگہ:اگہ:اےنپ:دینی:اةحب:ےس:ےتلم:رانہ:اچےیہلسلسم:اہنتیئ:ےس:

؎: اےنپ:اورپ:اگنہ:ےنمج:یتگل:ے:ینعی:وخد:دنسپی:ںیم:التبم:نو ے:اک:رطخہ:نوات:ے:

ایخالت:::::انداؿ:::::ولخت:::::نیشن

دںی رفک:::و::: مہب::::ربدنک:::::اعتبق:::::

:ںیم:التبم:نواجات:ے۔:االتخط:ںیم:طم لی:ولطمب:رجتہب:ے:ہک:اقلطم:رتک:االتخ ح ت ع

ط:ےس:ادیم:

ے:ہن:ہک:قلطم:رتک،:اور:ولخت: یھ:اس:ایخؽ:ےس:ومحمد:ے:ہک:ولخمؼ:دخا:امہرے:رش:ےس:وفحمظ:

رے،:اور:ارگ:ولوگ :رک:ربا:ھجمس:رک:ولخت:اایتخر:رک:ریھک:ے:وت:ہی:ولخت:اس:ےک:ےیل:ومبج:الہتک:

اس:ولخت:اک:اس:اک:بجع:اور:ربکت:ے۔:ہی:راہتس:ڑبا:انزک:ے:ے۔:ویک :ہک:اشنمء:لا اہ فسـل

ون کنت ل تعلم

ر ان

ک الذ

121؎ رہ:اکؾ:وک:اہلل:واول :ےس:وپھچ:وپھچ:رک:رکان::اچےیہ۔

شقن:رباےئ:رعؼ:ااسنلء:ینعی:ڑگنلی:اک:درد۔

وعتذی:یک:ایپ ی:ںیم: اورپ:وج:تخس:ڑکلی:نویت:ے:اںسےلہپ:رمضی:وک:ااٹل:اٹل:دںی:رھپ:رگی:ےک:

رپت:ڑپکے:یک:دگی:انب:رک:رمضی:ےک:وکےہل:یک:ڈہی:رپ:رںیھک:اورپ:ےس:شقن::7اک:شقن:رںیھک:اور:

دعد: ے:ںیل:اکی:ڑکلی:ےک:انکرے:ںیم:اگ:اگل:رک:وج:ےلہپ:یہ::2یک:ایپ ی:رںیھک:اور:اپکس:یک:ڑکلی:

رمضی:وک:ایس:فرح:ابر:ابر:دوون :ڑکلوی :وک:شقن:رپ:رںیھک:ےس:ایتر:ریھک:نو:اس:شقن:رپ:رھک:دںی،:

تخس:رپاشیین:نویگ:دو:ادیم:رمضی:وک:ڑکپے:رںیہ۔:رھپ:رمضی:ےک:اقمؾ:امؤػ:رپ:اھچہل:ایس:وتق:

دہعف:اس:ڑپاجےئ:اگ:ھچک:دری:دعب:اھچول :رپ:نھکم:وریغہ:اگلدںی:اھچہل: کیھ:نواجوے:اگ۔:اکی:یہ:

43:الحنل ؎:121

99

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ںوضی :وک:دوابرہ: یھ:اس:لمع:یک:رضورت:ڑپیت:ے:۔لمع:ےس:رمضی:ااھچ:نواجات:ے:ضعب:رم

وتمعن :وک:ضحم:تمعن:ہن:ےھجمس:رہ:تمعن:اہلل:یک:تجح:ے:ایقتم:ارشاد فرمایا کہ( 76

لتسـلن ےک:دؿ:وتمعن :ےک:قلعت:وساالت:نو :ےگ:ع یومئذ ثم ی عن الن

122؎ اور::

ھچ: ھچ:نویگ۔ایقتم:ےک:دؿ:وتمعن :ےک:قلعت:مت:ولوگ :ےس:وپ

العہم:رعشاین:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اھکل:ے:ہک:سج:احتج:یک: یس: ارشاد فرمایا کہ( 77

اعولخمؼ:ےس:االطع:ہن:رکے:ےلہپ:اہلل:اعتیل:ےس:وخب:رک ے:رھپ:دتریب:ںیم:وغشمؽ:نو:وت:وہ::د

احتج:وپری:نواجیت:ے۔

رلزہ:اخبر:اک:ہی:وعتذی:ریمے:ومعمالت:ےس:ے:دو:ڑکٹے:اکذغ:ےک:ارشاد فرمایا کہ( 78

ےیل:اجںیئ:اکی:رپ:اہروت:دورسے:رپ:امروت:ںیھکل:اجڑا:ج:یپکپک:(:ڑچےنھ:ےس:ےلہپ:داےنہ:اہھت:

اس:ںیم:اہروت:واال:رہعق:اور:ابںیئ:اہھت:ںیم:امروت:واال:رہعق:ابدنھ:دںی:رھپ:بج:اخبر:ڑچھ:اےئ:وت:

داےنہ:اہھت:ںیم:امروت:واال:اور:ابںیئ:اہھت:ںیم:اہروت:واال:رکدںی۔:ےک:ربسک:ابدنھ:دںی:ینعی

مغ:اک:رتہمج:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:نٹھگ:رفامای:ے:اور:ومالان:رویم::ارشاد فرمایا کہ( 79

ںیم:مغ:ےس:رماد::::ضبق:ابینط:ے۔‘‘ مغ:وچینیب:زود:اافغتسر:نک:’’رۃمح:اہلل:ہیلع:ےک:رعش:

صخش:اےنپ:احمک:ےس:گنت:نو،احمک:وخاہ:وشرہ:نو:ای::وکیئ:اور:نو::وجارشاد فرمایا کہ( 8۱

ؽ:ارخ:نیت:سج:یک:امیتحت:ںیم:وتفلک :اک:اسانم:نو:وہ:اس:اتی:وک:رتس:ابر:عم:درود:رشفی:او

اع:رکایل:رکے::رک:د :ڑپھ لط اہلل نیت:ابر

ن یرزق بعباده یف

م و ہو یشا:

قو عز ا ی ال

ل

یز

123؎ اؿ:اشء:اہلل:احمک:رہمابؿ:نو:اجوے:اگ۔:

ولخت:اس:تین:ےس:رکان:اچےیہ:ہک:ںیم:ربا:نو :اہلل:یک:ولخمؼ:ارشاد فرمایا کہ( 81

ریمی:ربایئ:ےس:وفحمظ:رے:یگ،:ہن:ہی:ہک:اےنپ:وک:ااھچ:ےھجمس:اور::ولخمؼ:وک:ربا:ھجمس:رک:اگل:رانہ:

:دنی:ںیہن:ے:ویک :ہک:اےنپ:وک:ااھچ:انھجمس:مامؾ: دنسپ:رکے:ہی:وت:تخس:کلہم:رمض:ے،

نوا۔:صخش:ولخمؼ:ےس:وت:اگل:نوا:نکیل:اےنپ:سفن:ےس:اگل:ہن:انسحت:رپ:اپین:ریھپد ات:ے:۔:ااسی

8:التکاثر ؎:122

19:الشوری ؎:123

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 1۱۱

روزی:یک:یگنت:ےک:ےیل:نیت:وس:اھٹ:ابر:ارشاد فرمایا کہ( 82نا اہلل

حسب

ونعم

وک ال

یل

124؎ اع:رکانیل:یگنت:ےک:ےیل:بیجع:

ؽ:ارخ:درود:رشفی:نیت:نیت:ابر:ڑپھ:رک:روز:د

او

:زدنیگ:رھب:ہشیمہ :ارگ:اس:وک :اہلل:بیغ:ےس:روزی:ےک:اعفنل:ے۔ :اؿ:اشء :ڑپاتھ:رے:وت

دروازے:ےتلھک:رںیہ:ےگ:اور:رزؼ:یک:رپاشیین:یھبک:ہن:نو۔:زبروگ :ےک:ومعمالت:ےس:ے:

:ے:ہک:سج:وتق:رضحات:احصہب:یک: :رفامای :رقاؿ:رشفی:ںیم:قح:اعتیل: ے:اراشد اور

اد:ںیم:ارے:ںیہ:وت:امجتع:وک: یس: ے:ہی:انسای:ہک:نوایشر:نواجؤ:اہمترے:دنمش:افکر:ڑبی:دعت

نا اہلل رضحات:احصہب:ریض:اہلل:اعتیل:مہنع: ے::اہک: وک حسب

ال و نعم

امہرا:اہلل:مہ:وک::یل

وا بنعم :ںیہ:اکیف:ے:اور:وہ:امہرا:رتہبنی:اکراسز:ے۔:اےگ:قح:اعتیل:رفامےتقلب ۃ فان

ن اہلل ؎125م

نا اہلل ینعی: حسب

وک و نعم

ال

:رپ:رھبوہس:اکلم:اک:یل یک:ربتک:اور:دخا

وارمثہ:ایک:الم:اور:سک:دقر:دلج:الم:ہک:اہلل:یک:تمعن: ے:رک:ولےٹ:قلببیقعت:ےک: فا ںیم:فان

نا اہلل ےیل:ے:سج:ےس:ااشرۃ ات:اتلچ:ے:ہک: وک حسب

ال و نعم

اک:ارث:تہب:دلج:اظرہ::یل

ؽ:تمینغ: یھ: ے:رک:ولےٹ۔نوا،:حتف: یھ:بیصن:نویئ:اور:ام

رضحت:احیج:اصبح:رۃمح:اہلل::ہیلع: ے:وخاب:ںیم:ےھجم:اطلسؿ:ارشاد فرمایا کہ( 83

االذاکر:یک:میلعت:دی:وج:تہب:یہ:انعف:ے۔:وخاب:ںیم:رفامای:ہک:وس:ابر:اہلل:اہلل:اک:ذرک:اس:فرح:

رہ:نب:مو:ےس::رکںی:ہک:بج:بلق:ےک:اقمؾ:ےس:اہلل:اکنںیل:وت:ہی:رماہبق:رکںی:ہک:وگای:ریمے

اہلل:لکن:راہ:ے،:اور:دلجی:ہن:رکے:رہھٹ:رہھٹ:رک:اانیمطؿ:ےک:اسھت:ذرک:رکے،:مک:از:مک:وس:

:اور:ةسن:عم:اہلل:ےک:روسخ:اور:اس:ںیم: ابر: یھ:ارگ:رہ:روز:وتقیف:نواجےئ:وت:لعت:عم:اہلل:

وقت:دیپا:رک ے:ںیم:ڑبی:دمد:یتلم:ے۔:وصحؽ:ةسن:ےک:ےیل:اریسک:امظع:ے۔

دونمش :اور:اظومل :ےک:رش:ےس:ےنچب:ےک:ےیل:نیت:وس:ااتکسیل:ارشاد فرمایا کہ( 84

نا اہلل ابر: وک حسب

ال و نعم

ؽ:ارخ:نیت:نیت:ابر:درود:رشفی:ےک:اسھت:ڑپانھ:اور::یلاو

اع:امانگن:اریسک:امظع:اور:بیجع:ااتلریث:ایمیک:ے:۔:ںیم:اظومل :ےک:::اقمےلب:ےک:ےیل:ولظمنیم:د

نوات۔امت:وریغہ:ںیم:ایس:وک:ڑپےنھ:ےک:ےیل:اتبدای:رکات:نو ۔:::ہلضفب:اعتیل::فلخت:ںیہن:ےک::دقم

ل عرمن ؎:124 173:ا

ل عرمن ؎:125 174:ا

1۱1

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

اع:رکے:وت:اےنپ:وک: یھ:ارشاد فرمایا کہ( 85بج: یس:یک:االصح:ای:رفغمت:ےک:ےیل:د

:اور: : یھ:االصح: اع:ںیم:دقمؾ:رےھک:اتہک:اینپ:اایتحج:اع:ںیم:اشلم:رک ے:ہکلب:اےنپ:وک:د

د

اظرہ:نو،:دبعتی:اک:اضتقم:یہی:ے۔:اےنپ:وک:ریغب:اشلم:ےیک:دورسو :ےک:رفغمت:ےک:ےیل:

اع:رک ے:ںیم:بجع:اک:ادنہشی:ے۔ ےیل:د

شقن:ذلی:ابزو:رپ:ابدنانھ:دنمش:وک:تسکش:د ات:ے:اور:ولغمب:ارشاد فرمایا کہ( 86

رکات:ے،:ولغمب:املسمون :وک:ریما::یہی:شقن:دےنی:اک:ومعمؽ:ے:اظمل:ےک:رش:ےس:افحتظ:

ےیل:رجمب:ے:ےک:

:ای:وٹیپ:ںیم:رھک:رک:اجان:ہلضفب:ارشاد فرمایا کہ( 87 اکحؾ:داین:ےک:اسےنم:ہی:شقن:امعہم:

ایمیب:ےک:ےیل:ریمے:ومعمالت:ےس:ے:اعتیل:رجمب:ے:۔:ولظمؾ:یک:حتف:اور:اک

وچر:دا ت:وج:وچب :وک:اتلکن:ے:اور:تہب:فیلکت:د ات:ے:اور:وچب :اد فرمایا کہارش( 88

وک:رہے:ےلیپ:دتس:ا ے:ےتگل:ںیہ:اس:ےک:ےیل: نک ٭ ان بت س

ان ال ال

کنت ل

لم من الظ

ولک ،نی

رس

ق ف عبدک وصد

اشم :الل روانشیئ:ای:زرفعاؿ:ےس:ایسہ

ھکل:رک:ےچب:ےک:ےلگ:ںیم:وعتذی:یک:فرح:ڈاؽ:دںی۔:ہی: یھ:ریمے:ومعمالت:ےس:ے۔

ر ه ا ق

الف ق ر ه

ق ا ه ر

ه ر ق ا

379 374 375

372 376 38۱

377 378 373

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 1۱2

ح بسم اہلل ارشاد فرمایا کہ( 89 حمن ال ابر:رہ:روز:ڑپانھ:بیجع:ایمیک::8۱۱ ی ال

:ے،:مامؾ:اظرہی:وابینط:وتفاحت:اس:یک:ربتک:ےس:لھک:اجےت:ںیہ۔:رضحت:اشہ:دبع:ااقلدر

اصبح:وغث:اپک:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:ۃینغ:ااطلنیبل:ںیم:اس:ورد:وک:تہب:رجمب:اھکل:ے۔:

ضعب:اک:وقؽ:اس:ےک:امس:امظع:نو ے:ےک:قلعت: یھ:ے:۔:

بج:وکیئ:کین:اکؾ:نواجات:ے:وت:دؽ:تہب:وخش:نوات:ے:اور:ہی:ارشاد فرمایا کہ( 9۱

:ے: :نوات :ولعمؾ :ومحمد :ےس :دحثی ا اس ذ ل ب ت س ا ا و ن س ح ا ا ذ ا ن ی

ا ذ ا ا و و ش

ت س ا ا و ا= س ا غ

او رف

126؎ہی:اامیؿ:یک:العتم:ے:ہک:ےلھب:اکوم :ےس:وخش:نو:اور:ربے::

:ںیہن:ے:۔ ح ت ع

اکوم :ےس:وفرا:اافغتسر:رکے،:ہی:

ن جا:ک ارشاد فرمایا کہ( 91 ا م ص ہو و یسع و ام

ی

127؎ اور:وج:صخش:اپ:

:ہی:اتی:رضحت:دبعاہلل:انب:اؾ:وتکمؾ:انانیب:احصیب::ےک:اپس :اات:ے:اور:ڈرات:ے: : دوڑاتنوا

ریض:اہلل:اعتیل:ہنع:یک:اشؿ:ںیم:انزؽ:نویئ:ے۔:ہی:یعس:ینعی:دوڑان:سک:ببس:ےس:اھت؟:تبحم:

یک:وہج:ےس،:اور:اسھت::ںیم:تیشخ:ینعی:ڈر: یھ:الم:نوا:اھت۔:اس:وخػ:یک:دو:ریسفتںی:ںیہ::اکی:

:اھت:ہک:وضحریلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:ےس::وت:ہی:ہک :اگل:نوا :دورسی:ہی:ہک:ڈر :اھت۔ :ڈر اہلل:اک

الماقت:نو:ای:ہن:نو۔

اینپ:الیملع:اک:ااہظر: یھ:اکی:ملع:ے،:اس:ںیم:اینپ:دنبیگ:اک:ااہظر:ارشاد فرمایا کہ( 92

اور:طلغ::ے۔:الیملع:ےک:ااہظر:ںیم:اےنپ:لہج:اک:ملع:ے:اور:ااہظر:ںیم:دبعتی:یک:اشؿ:ے،

:رکان:وت:ملع:ےک:الخػ:ے۔ دوعی

:اابدی:رۃمح:ارشاد فرمایا کہ( 93 وشؼ:اک:رتہمج:رضحت:لضف:رنمح:اصبح:جنگ:رماد:

اہلل:ہیلع:: ے:زتپ:رفامای:ے:۔:ایک:ااھچ:رتہمج:ے:۔

ایبؿ:’’وشخع:رپ:الفح:رصحنم:ے۔:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:ارشاد فرمایا کہ( 94

امای:ے:ہک:دبوؿ:وشخع:ےک:امنز:انوبقمؽ:نویت:ے:ارگہچ:وقادع:ہیہق:ںیم:رحتری:رف‘‘ ارقلاؿ

المکتبۃ الحمانیۃ،باب الستغفار،(3820) 2/406:سنن ابن ماجہ ؎:126

9-8:عبس ؎:127

1۱3

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

یک:رو:ےس:امنز:اک:حیحص:نوان:اور:ابت:::ے:،:وبقمؽ:نوان:اور:ابت:ے۔:دالتل:::::مظن:رقاؿ:ےس: یھ:

منون یہی:وہفمؾ:نوات:ے:ؤم الل افخشعون صواتھ ہ یف ین الذ قد

128؎ قح:

اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ::ابقیقحتل:اؿ:املسمون : ے:الفح:اپیئ:وج:اینپ:امنز:ںیم:وشخع:رک ے:

وا ے:ںیہ۔:وت:دعؾ:وشخع:رپ:دعؾ:الفح:اک::رتبت:اثتب:نوات:ے:اور:الفح:ہن:اپان:انوبقمتیل:ےک:

ببس:ےس:ے۔:امنز:ںیم:وشخع:اک:ایک:بلطم:ے:؟:وشخع:یک:ریسفت:رضحت:دبع:اہلل:نب:ابعس:

:اور:رضحت:یلع:ریض:اہلل:اعتیل:ہنع:رفامےت:ںیہ:ر یض:اہلل:اعتیل:امہنع: ے:وخػ:ےس::یک:ے،:

ہک:وشخع:ےس:رماد:دؽ:اک:ڈران:ے،:بج:تمظع:اور:ربکاییئ:اہلل:ےک:اسےنم:نویگ:وت:اںیھکن:

یچین:نواجوںی:یگ:اور:ابزو:کھج:اجوںی:ےگ۔:دؽ:اہلل:ےک:اسےنم:اکھج:نوا:ے:سج:ےک:ارث:ےس:

ااء: یھ:

ضعاینپ:ائاہتیئ:ذتل:اور:اعزجی:ودنبیگ:ےک:اسھت:یھبک:ایقؾ:ںیم:ںیہ:یھبک:روکع:ںیم:ا

ںیہ:یھبک:دجسہ:ںیم:ںیہ۔:رثکت:واسوس:اس:وشخع:ےک:انمیف:ںیہن۔:واسوس:اک:اان:ھچک:رضم:

ںیہن:واسوس:اک:الان:رضم:ے:۔:واسوس:یک:اثمؽ:ایسی:ے:ہک:دو:ادیم:اسپ::ںیم:وگتفگ:رکرے:

:اڑ:یئگ،:نوی یٹ:یلچ:یئگ:وت:ہی:ابںیت: لخ:وگتفگ:ںیہن:نویت:ںیہ:ایس:فرح:ںیہ:درایمؿ:ےس:یھکم

واسوس:وک:انھجمس:اچےیہ:اؿ:ےک:ا ے:ےس:وشخع:ںیم:وکیئ:یمک:ںیہن:نویت:ے۔:اہ !:واسوس:

رػ:ایک:ایگ:ے۔:وشخع:اک:وہفمؾ:وت:رصػ:ا ان: وک:الان:ربا:ے،:ویک :ہک:ال ے:ںیم:اانپ:اایتخر:

:اہیہل: شیپ:رظن:رےتھک:نوےئ:ایقؾ:وروکع:ودجسہ:ایک:اجےئ،:واسوس:اک:اان:وچ :ے:ہک:تمظع

ہک:دنبو :ےک:اایتخر:ےس:ںیہن:ے:اس:ےیل:اس:رپ:وماذخہ:ںیہن:ے۔:رضحت:وغث:اپک::

رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:ہک:ںیم: ے:تہب:وکشش:یک:ہک:اکی:حیبست:ذرک:اہلل:یک:اس:فرح:

:وس:جوپری:رکول :ہک:وکیئ:ووسہس:چیب:ںیم:ہن:ا :وپرے:ہن:1۱۱وے:وت : :اس:فرح: (دا ے:

نوےکس۔:وسکییئ:اک:وہفمؾ:بلق:ےس:ںیہن:ے:ویک :ہک:وسکییئ:ریغ:اایتخری:ارم:ے۔:وشخع:

سک:فرح:دیپا:نوات:ے:؟:بج:اس:فرح:ابعدت:یک:اجےئ:ہک:وگای:اےنپ:اہلل:وک:دھکی:راہ:ے۔:

ےکھج:ںیہ:سک:ےک:ہی:دنایؿ:دنباھ:نوا:نو:ہک:مہ:سک:ےک:اسےنم:ڑھکے:ںیہ:سک:ےک:اسےنم:

ا اسےنم:ڑپے:ںیہ:ایس:اک:انؾ:وضحر::یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: ے:ااسحؿ:رفامای:ے: ن ع ت

د ب

2-1:المؤمنون ؎:128

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 1۱4

ک ن ا ک اہلل تاےنپ::اہلل:یک:اس:فرح:ابعدت:رکو:ہک:وگای:اےنپ:اہلل:وک:دھکی:رے:نو۔:اس::اه ر

:دجہت:ےک:وتق:نیت:تیفیک:ےک:اسھت:ہی:امنز:یقیقح:امنز:یتنب:ے۔:وشخع:یک:رشح:ےک:قلعت

(:داب:ڑپا۔:وشخع:ےک:وغلی:ینعم:دب:اج ے:ےک:3(:داب:اکھج،:2(:داب:ڑھکا،::1ےلمج:وارد:نوےئ۔:

ںیہ۔:امنز:ںیم:دنبہ:اہلل:اعتیل:یک:ربکاییئ:ےک:اسےنم:ڑھکا:ے:سک:فرح:ڑھکا:نوا:ے؟:داب:ڑھکا:

اکی:اہپڑ:رس:رپ:راھک:نوا:نوا:ے،:ایس:فرح:روکع:اور:دجسے:ںیم:داب:نوا:ے:۔:اہلل:یک:ڑبایئ:اک:

:،:اعبط: ے۔:داین:ںیم:اکی:ومعم ی:ااسنؿ: یس:ڑبے:احمک:ےک:اسےنم:سک:فرح:ڑھکا:نوات:ے:

اس:دقر:رموعب:نوات:ے:ہک:ےب:اایتخر:داب:::اجات:ے۔:وشخع:یک:یرشحی:ےک:ےیل:ہی:نیت:ےلمج:

ج:دجسہ:ںیم:(:امنز:ایسی::وخب:اطع:نوےئ:ںیہ:داب:ڑھکا:جایقؾ:ںیم:(:،:داب:اکھج:ج:روکع:ںیم:(:داب:ڑپا

ابعدت:ے:ہک:اس:ںیم:قح::اعتیل:ےک:اسھت:ڑبا:رقب:نوات:ے:اس:دقر:رہگا:لعت:اہلل:ےس:

نوات:ے:ہک: یس:ےس:ںوؽ:ںیہن:ےتکس۔:جح:ںیم،:زوکۃ:دےنی:ںیم:ںوؽ:ےتکس:ںیہ:اور:امنز:ںیم:ںوانل:

ہن:رکو:ابس ل:عنم:ے،:ہمہ:نت:اےنپ:اہلل:یک:فرػ:وتمہج:رنو۔:واسوس:یک:فرػ: یھ:وتہج:

نیل:رپشس:ج:وجاب:یبلط:(یک::یک:او استک،:ریغ:اہلل:ےس:ابس ل:اخ ی۔:ایقتم::ےک:دؿ:امنز:

وہج:ہی::ھجمس:ںیم:ایت:ے:ہک:امنز:ےک:ادنر:جح:اور:زوکۃ:اور:روزہ: یھ:وموجد:ے۔:ہبعک:ںیم:وت:

ڑھکے:ںیہن:ے: رگ:ہبعک:یک:فرػ:دیسھ:ابدنھ:رک:ڑھکے:نوےئ:ںیہ:وت:وگای:ہبعک:ےک:اسےنم:

:اور:امنز:یک:احتل:ںیم: ںیہ۔:اس:ونعاؿ:ےس:جح:یک:تقیقح: یھ:امنز:ےک:ادنر:اشلم:ے،

اھکیپ:ںیہن:ےتکس:بج:کت:امنز:ںیم:ںیہ:روزہ:دار:ںیہ۔:زوکۃ:ںیم:اافنؼ:امؽ:نوات:ے:وت:امنز:ےک:

:ےیل:ڑپکو :اک:ااظتنؾ:دقبر:رتس:رکان:رضوری:نوات:ے۔:امؽ:اک:رخچ: یھ:امنز::ںیم:دالخ:ے۔:ہی

رفاضئ:عم:ےش:زادئ:ےک:امنز:ںیم:وموجد:ںیہ:اور:ےش:زادئ:ایک:ے؟:وہ:وکست:ے:۔:روزہ:جح:

زوکۃ:ںیم:وت:ںوؽ: یھ:ےتکس:ےھت:اور:امنز::ںیم:مامؾ:احیبستت: یھ:ںیہ:التوت:اور:درود:رشفی:

ؽ:وساؽ:یک::اشؿ:اثتب:نویت:ے:اور:اس:ےک:او یھ:ے۔:اس:رقتری:ےس:امنز:یک:اجتیعم:

ؽ:وساؽ:مامؾ:وساالت:وک:ےیل:نوےئ:ے:نکیل:وہج:ھجمس:ںیم:ایئگ::ہک:ایقتم:ےک:دؿ:اس:اک:او

امنز:یک:اس:اجتیعم:اشؿ:ےس:وکیئ:انداؿ:ہی:ہن:ےھجمس:ہک:سب:امنز:ڑپھ:ےنیل:ےس:روزہ:جح:اور:

زوکۃ:ےس:چب:اجؤ:ےگ،:رہ:رفض:اینپ:ہگج:رپ:رفض:ے:نکیل:قح:اعتیل: ے:امنز:ےک:اراکؿ:اس:

اشؿ:اجتیعم:دیپا:نویئگ:اور:اانپ:رقب:اس:دقر:اس:ںیم:راھک:ہک:فرح:انبدےی:ہک:اس:ںیم:

1۱5

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

دحثی:رشفی:ںیم:امنز:وک:رعماج:اوملنینم:رفامای:ایگ:ے۔:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:یک:ربتک:

:ےس:اس:اتم:یک:ہی:اکی:اایتمزی:اشؿ:ے:ہک:رہ:ومنم:وک:امنز:ںیم:رعماج:بیصن:نویت:ے:۔

:ںیہن: :امنز:رعماج: رگ:رہ:امنز:رعماج:اوملنینم: ے:وج:امنز:وشخع:ےک:اسھت:نویت:ے:وہ

اوملنینم:نویت:ے۔:امنز:ںیم:وشخع:احلص:نو ے:ےک:ےیل:قح:اعتیل: ے:وشخع:وا ی:اتی:

ےک:دعب:دنچ:رشاطئ:ایبؿ:رفامدےیئ:ںیہ:ہک:وشخع:ینعی:اہلل:ےک:اسےنم:امنز:ںیم:دانب:اؿ:ولوگ :

:رہ:ریغ: دیف:ارم:وک::ہ ےت:ںیہ:اور:وج:اانپ:وک:بیصن:نوات:ے:وج:ولگ:وغل:ابوت :ےس:ےتچب:ںیہ۔:وغل

ستہیک:رک ے:وا ے:ںیہ:اور:وج:اینپ:رشاگمنو :یک:افحتظ:رےنھک:وا ے:ںیہ:اور:وج:اینپ:ااموتن :

اور:دہعو :اک:ایخؽ:رےنھک:وا ے:ںیہ:اور:وج:اینپ:امنزو :یک:اپدنبی:رکےت:ںیہ۔:اینت:ابوت :اک:

:ے:اور:یہی:ولگ:الفح:ےک: قحتس:ںیہ:اامتہؾ:وج:ولگ:رکےت:ںیہ:اؿ:وک:وشخع:بیصن:نوات

:اور:رعواج:وزنوال:دوون : اور:تنج:ارفلدوس:ےک:وارث:ںیہ:اور:ہشیمہ:اس:ںیم:رںیہ:ےگ۔:

فرح:اؿ:اایت:ںیم:رطب:ے:ینعی:سج:فرح:اؿ:رشاطئ:یک:اپدنبی::ےس:وشخع:احلص:نوات:

ااء:وک:ے:ایس:فرح:وشخع:ےک:اسھت:امنز:ڑپےنھ:ےس:اےسی:اونار:لیھپ:اجےت:ںیہ:وج:

ضعمامؾ:ا

:دہع:اور: :اامانت:اور :وافحتظ :رشاگمہ :ستہیک:وافحتظ وغل:ابوت :ےس:وفحمظ:رےتھک:ںیہ:اور

اپدنبی:امنز:رپ:دعتسم:رےتھک:ںیہ:اور:ہی:دور:دور:تیعم:الہکات:ے۔:ہی:دوراحمؽ:ںیہن:ے۔:

:ےلم:ںیہ:نج:ےس:ارثک:ارشاد فرمایا کہ( 95 :اےسی: ںیمہ:اےنپ:ریپ:ےس:دنچ:ایلکت:

:ہی:ہک:رطخے:ںیم:یھبک: :اکی:وت :اہج الکشمت:ےک:وماعق:لح:نواجےت:ںیہ: : :تم:اجؤ

رطخے:اک:اامتحؽ:نو:ارگ:ہچ:السیتم:ےس:زگر:اج ے:یک: یھ:ادیم:نو:نکیل:القع:اایتحط:اک:اضتقم:

اور:السیتم:اک:راہتس:اایتخر:رکایل:اجےئ،:یہی:ے:ہک:رہ:زگ:اس:رعمض:رطخ:ںیم:دقؾ:ہن:رےھک:

ادمحل:ہلل!:ہک:ںیم:اس:رپ:ہشیمہ:لمع:رکات:نو ،:ریپ:یک:ابت:اید:ڑپاجیت::ے:ہک:رطخے:ںیم:ںیہن:

ڑپان:اچےیہ۔:دورسے:ہی:ہک:رضحت:رفامای:رکےت:ےھت:ہک:اھبیئ:رک ے:ےک:اکؾ:وت:رک ے:یہ:

االحمضؽ:وسحمس:نوا:وت:ریپ:ےک:ےس:نوےت:ںیہ۔:اہلل:اک:رکش:ے:ہک:بج:یھبک:تعیبط:ںیم:ھچک:

اس:ہلمج:ےس:سفن:ںیم:وقت:اور:تمہ:دیپا:نواجیت:ے:اور:یہی:ہلمج:ہہک:رک:اکؾ:ںیم:گل:اجات:

نو :اور:رضحت:رفامای::رکےت:ےھت:ہک:بج: یس:ریغ:ذمبہ:ےس:وگتفگ:رکان:ڑپے:وت:رفواعت:

:االسؾ:رپ:ثحب:رکان:اچےیہ۔:بج:اوصؽ:میلست: :رکے:اوصؽ: رک ے:اگ:وت:ںیم:یھبک:ہن:ثحب:

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 1۱6

وبجمرا:رفوع:وک:میلست:رکان:ڑپے:اگ:ہک: یس:یک:وجیت:یک:افحتظ:ںیم:اانپ:دو:اشہل:ہن:ونگاان:اچےیہ:

ینعی: یس:یک:دینی:االصح:ےک:اس:فرح:درےپ:ہن:نوان:اچےیہ:ہک:اانپ:یہ:دنی:اغبئ:نواجےئ:

و :اسیج:ہک:ضعب:ولگ:اینپ:رتیق:ابینط:اور:اےنپ:ومعمالت:ےس:ےب:رکف:نو:رک:رہ:وتق:دورس

یک:االصح:یک:رکف:ںیم:رےتہ:ںیہ:اےسی:ولوگ :ےس:ہن:وت:االصح:یہ: یس:یک:نویت:ے:اور:ہن:اؿ:اک:

دنی:وفحمظ::راتہ:ے۔:سج:ونکںی::ےس:رہ:وتق:اپین:اکنال:اجےئ:اور:ھچک:وتق:اپین:وسےت:ےس:

احؽ::عمج:نو ے:اک:ومعق:ہن:ےلم:وت:اےسی:ونکںی:ےس:ابالرخ:اجبےئ:اپین:ےک:ڑچیک::ا ے:اتگل:ے:یہی

:اےنپ:ےیل: :دورسو :ےک:ےیل:رقتریںی:رکےت:ںیہ:اور :رات:دؿ :ے:وج اؿ:نیغلبم:اک

ومعمالت::ونالف:وذرک:اک:ھچک:اامتہؾ:ںیہن:رےتھک:ںیہ۔:ایسی:غیلبت:ںیم:ربتک:ںیہن:نویت۔:ویک :

ہک:اافلظ:ےب:ونر:ےک:ںیلکن:ےگ:۔:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:رکےت:ےھت:ہک:وج:ولگ:بصن:

یک:دختم:رکرے:ںیہ:اؿ:وک: یھ:اچےیہ:ہک:رات:دؿ::ںیم:اےنپ:ےیل:وکیئ:وتق:اراشد:رپ:دنی:

ولخت:اک:اکنؽ:رک:اہلل:اہلل:رکںی۔:اس:ولخت:یک:دمت:ںیم:اونار:ذرک:بلق:ںیم:عمج:نواجےت:

ںیہ:اور:ویہ:ولجت:ںیم:اراشدات:ونراہین:نب:رک:عفن:راسین:رکےت:ںیہ،:اور:وج:ولگ:ولخت:

ذرک:ںیہن:رکےت:ںیہ:وت:لسلسم:عفن:راسین:ےس:اؿ:یک:اثمؽ:ایس::عم:اہلل:اک:اامتہؾ:اور:ازتلاؾ

ونکںی:ےک:امدنن:نواجیت:ے:سج:وک:لسلسم:اامعتسؽ:رک ے:ےس:ڑچیک:ا ے:اتگل:ے۔:رضحت:

؎ اعرػ:رویم:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:::::::

اتریخ::::دش در::ونثمی:::: دمےت:::::

::اتوخؿ:::ریش::دش

ستلی ے::اب

لی ہم

ونثمی:ںیم:اتریخ:نویئ:وت:رفامای:اس:ںیم:تمکح:ہی::یھت:ہک:لسلسم:الکؾ:ےس:اونار:اور::اکی:دمت

ویفض:ہیبیغ:اک:ہلسلس:اقمئ:ہن:راہ:اور:اینپ:فرػ:ےس:وج:الکؾ:نوات:اس:ںیم:تملظ:نویت:سج:فرح:

دودھ::ارگ:ہچب:لسلسم:اتیپ:رے:وت:اجبےئ:دودھ:ےک:وخؿ:ےنلکن:ےگل:ام :وک:ھچک:وہفق:اور:تلہم:اچےیہ:

یہ:رضحات:ےس:نوا:ے:وج: ہک:دورسا:وخؿ:دودھ:نب:رک:اتسپؿ:ںیم:عمج:نواجےئ۔:دنی:اک:اکؾ:اؿ

:اینپ:رتیق:یک:رکف:ےس:اغلف:ہن:نوےت:ےھت۔:یقتم:اک: وخد: یھ:اامعؽ:رپ:اامتہؾ:ےس:اپدنب:ےھت:اور

تیشخ:اہیہل:وج:اس:ےک:بلق:ںیم:ے:اس:اک:رپ:وت:دورسو :ےک:دول ::،وکست: یھ:اہدی:نوات:ے

؎ ات:ے۔:ہی:ابس ل:اخومش:ے: رگ:دہاتی:نوریہ:ے،:اؿ:یک:وصرت:دھکی:رک:اہلل:اید:ااجات:ےرپ:ڑپ

1۱7

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

درس:::اش ::اوشب:::و:رچخ:::و:ززلہل

ے:::زایدات:::اتس:::و:ابب:::و:ہلسلس:

:::: اوایل:ء: اہ:تس:::: اہ:::::ہمغن::::: دروؿ در:: را:::::

اطابل :::را::زا :::ایحت:::ےب::اہب:تس

::::::ریبکت:::::از:::::اش :: اخشم::::::رعنہ ادنہ:

یم::رود::::ات:::رعش:::::و::تخت:::::ایر::اش

اکی:دہاتی:وق ی:نویت:ے:اور:اکی:دہاتی:یلمع:نویت:ے:ضعب:وتق:دہاتی:یلمع:دہاتی:وق ی:

ےس:ںیہک:زایدہ:ؤمرث:اثتب:نویت:ے۔

تم:نویت:ے:اس:اک:اعمہلم:سج:ےک:رپسد:و :اور:االصح:یک:دخارشاد فرمایا کہ( 96

تہب:انزک:نوات:ے:رہ:وتق:ولگ:وت:اس:اک:اہھت:ریپ:وچےتم:ںیہ:نکیل:اس:ےک:دؽ:ےس:وپوھچ:

ہک:اس:رپ:ایک:زگریت:ے۔:وج:وبقمؽ:دنبے:ںیہ:وہ:واہ:واہ:ےس:وخش:ںیہن:نوےت:اؿ:وک:اہ:اہ:

اےت:ںیہ:اؿ:ںیم:فطل:اتلم:ے۔:ںیم:چس:اتہک:نو :ہک:ریمے:اپس:وج:ولگ:دنی:یک:ابںیت:ےننس:

وک:ںیم:اےنپ:ےس:الضف:اور:کین:اتھجمس:نو :ویک :ہک:اؿ:ںیم:رای:اک:اامتحؽ:ںیہن:ے:وہ:رھگ:ےس:

:انگہ:اگر:اتھجمس:نو ۔:ویک :ہک:اسنیعم:وت: ایھچ:تین:ےس:اےئ:ںیہ:نکیل:ںیم:اےنپ:وک:اعطق:

یہ:وثاب:اخومش:رےتہ:ںیہ:اور:اؿ:ےک:اکؿ:اہلل:وروسؽ:یک:ابںیت:ےتنس:رےتہ:ںیہ:ذہلا:وثاب:

اک:اکؾ:اؿ:ےس:نوراہ:ے:اور:ریمی::زابؿ:وت:وگای:نویت:ے:ایم :یک:ابوت :ںیم:وت:ذلت:اؿ:یک:ے:

:یک:ذلت:اینپ:نویت:ے:سفن:امہرے:اسھت:ے:ےسیک:ےسیک:رطخات:زگرےت:ںیہ: و اور:زابؿ:

الش

فس

نة ال احض

129؎ :اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہ:ہک:وخااشہت:اسفنہین:اک:وفنس: قح:

ےک:اسھت:ارتقاؿ:ے۔:ہی:رتہمج:امہرے:رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع:اک:ے۔:ضعب:وتق:ےھجم:ڑبا:

:اک:اکؾ:دنب:رکدو :ےھجم:اےنپ:االخص:رپ: وخػ:ولعمؾ:نوات:ے:۔:وساتچ:نو :ہک:و :وریغہ

ے:اطیشؿ:اک:اس:ےک:ادنر:وکیئ:ہنتف:نو:وت:اینپ::اانیمطؿ:ںیہن:نوات::ے:رھپ:وساتچ:نو :ہک:نکمم

وکاتویہ :یک:اعمیف:امگن:ایل:رکو:اور:و : یھ:ہن:وھچڑو۔:ایم :ےس:رعض:رکایل:رکو۔:

128:النسا: ؎:129

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 1۱8

ت مولىناان و ارحمنا رف لنا

ا و اف ف عن

و اع

130؎ اعمػ:

:امہرے:ومیل:ںیہ۔:اپ:ےک:وسا:رفامدےیجی۔:اور:شخب:دےیجیاور:رمح::رفامدےیجی:ویک :ہک:اپ:یہ:وت

وکؿ:ے:امہرا؟:

وسا::ھجم:::ےب:ونا::ےک::::واےطس::: ریتے:: وکؿ::ے

:::: ابعدت:::اک::::: ے:::: واےطس: اعدبو :::::ےک: اہسرا:

اور::اصعےئ::اہ::ھجم::ےب::دتس::واپ:ےک:واےطس

اور::وبضمط:نوان:ے۔:(2(:دساھیئ:بلط:رکان::ج1ااقتستم:ےک:ینعم:جارشاد فرمایا کہ( 97

رقاؿ:وک:قح:اعتیل: ے:ذرک:رفامای:ے:اس:ںیم:تلفغ:اک:ںیہک: ات:ارشاد فرمایا کہ( 98

ںیہن:ے،:بج:تلفغ:اک:زگر:ںیہن:ے:وت:ہن:ابرہ:یک:زیچ:ادنر:ایتکس:ے:ہن:ادنر:یک:زیچ:ابرہ:

فظون اجیتکس:ے۔:رھپ:اےگ: حل و انا ل

131؎ :اور: یھ:اصح ر:رفامدای:ہک:مہ:افحتظ:رف:امرک:

نصح:نیصح:ے: رک ے:وا ے:ںیہ:رقاؿ:یک،:ریمی:افحتظ:اک:ہعلق:ااسی:ہعلق:ے:ہک:ہی

:::یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع: : : : رقاؿ:ےک:اظرہ:وابنط:ینعی:مظن:اور:ینعم:دوون :یک:افحتظ:ے۔:وضحر:

وہ:امیلعتت:وملس:یک:فرػ:ےس:رھپ:میلعت:اتکب:وتمکح:اور:ستہیک:وج:رقاؿ:ںیم:ذموکر:ے:

اور:تمکح: یھ:رقاؿ:یک:افحتظ:ےک:ادنر:دالخ:ںیہ۔:دحثی:اک:رکنم:اس:رقتری:ےس:رقاؿ:

:رقاؿ :ہی:الہ:رقاؿ:ںیہن:ںیہ۔:ایلص:الہ :اہلل:ںیہ۔وضحر:یلص: اک:رکنم:اثتب:نوات:ے،: الہ

:الہ:ارقلاؿ:الہ:اہلل:ےک:ایک:ینعم:ںیہ؟:ینعی:اہلل :ںیہ: :ےک:رھگ:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:رفامےت:

وا ے:ہی:درابری:ولگ:ںیہ۔

:اشہ:لضف:رنمح:اصبح:جنگ:رماد:اابدیارشاد فرمایا کہ( 99 رۃمح:اہلل:ہیلع: رضحت:

اع:رک ے:ںیم:مامؾ:ومنینم:اور:ومانمت:وک: یھ:اشلم:ےک:وفلماظت:ںیم:ے:ہک:وج:صخش:د

اع:وبقؽ:نواجیت:ے،:ادمحل:ہلل!:ریما:ومعمؽ:ے:ہک:ںیم:اع:رکاتیل:ے:اس:یک:د

اےنپ:ےیل:بج:د

اع:رکات:نو ۔ رکات:نو :وت:عیمج:املسمون :ےک:ےیل: یھ:د

286:البقرۃ ؎:130

9:احلجر ؎:131

1۱9

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

اوایلءاہلل:ےک:ےیل:اتی:رکہمی:ارشاد فرمایا کہ( 1۱۱شب ال یف یلھ

یوۃ احل

ن یاالد

132؎ :ےک:اطع:رفام ے:اک:قح:اعتیل: ے:ودعہ:رفامای:ے:اس:یک:ریسفت: ںیم:سج:اشبرت:

ہیلع:وملس: ے:ہی:اراشد:رفامیئ:ے:ہک:وہ:وبقمؽ:دنبہ:ای:وت:وخد:وخاب:ںیم:اےنپ::وضحر:یلص:اہلل:اعتیل

ےیل:وکیئ:اشبرت:دےھکی:ای:دورسے:دنبے:اس:ےک:ےیل:وکیئ:اشبرت:وخاب:ںیم:دںیھکی۔

ح ونثمی:رشفی:وک:ارشاد فرمایا کہ( 1۱1 حمن ال ےس:رشوع: ی بسم اہلل ال

رحتری:رفامیئ:وت:اس:رپ:اس:دحثی:ےس:ارتعاض:ڑپات:ے:سج::ایک:ے:اور:ومالان: ے:دمح:ںیہن

ںیم:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: ے:اراشد:رفامای:ے:ہک:رہ:وہ:امہ:اکؾ:سج:وک:دبو :دمح:

حتف:’’ اخبری:اصبح:اس:اک:اکی:وجاب:ہی:ے:ہک:اشرح :۔رشوع:ایک:اجوے:سپ:وہ:ارتب:ے

:یلص:اہلل:‘‘اابلری :انےم:: ے:رحتری:ایک:ے:ہک:وضحر بسم اہلل اعتیل:ہیلع:وملس:ےک:واال

ح حمن ال :اس:ںیم:دمح:ںیہن:نویت:یھت ی ال :نوےت:ےھت:اور سج:ےس::،ےس:رشوع:

رفامای:ے۔:انھکل: لم یبد:ںیہن:رفامای: لم یکتبخسن:اثتب:نوایگ،:دورسے:ہی:ہک::اامتحؽ

رضوری:ںیہن:ے:دمح:ڑپھ:رک:رشوع:رکان: یھ:اکیف:ے۔

وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس: ے:ومےٹ:اعمل:ےک:قلعت:وج:ارشاد فرمایا کہ( 1۱2

رفامای:ے:ہک:قح:اعتیل:ےک:زندکی:وماٹ:اعمل:وغبمض:نوات:ے:وت:اس:یک:یرشحی:دحوثی :ںیم:ہی:

ے:ہک:اےسی:اعمل:ےس:رماد:وہ:اعمل:ے:وج:رحاؾ:اور:الحؽ:یک:زیمت:ہن:رکات:نو۔

وھکن :یک:انیبیئ:اک:انؾ:اصبرت:ے:اور:دؽ:یک:وج:ابینط:اظرہی:اارشاد فرمایا کہ( 1۱3

فاناا لتعم انیبیئ:نویت:ےاس:اک:انؾ:ریصبت:ے،:قح:اعتیل: ے:اراشد:رفامای:بصار

ال

ب الت و لکن تعم قلدور یف ال الص

133؎ :ںیہ:ہک:اؿ:یک:اظرہی: اراشد:رفامےت:

ںیہ:نکیل:اؿ:ےک:ونیس :ںیم:وج:دؽ:ںیہ:وہ:ادنےھ:نوےئگ:ںیہ۔:اںیھکن:ادنیھ:ںیہن

خیش:یک:تبحم:اس:راہ:ںیم:مامؾ:اقمامت:یک:اتفمح:جاچیب(:ے۔:ارشاد فرمایا کہ( 1۱4

ویک :ہک:تبحم:ےس:اابتع:ااسؿ:نواجیت:ے:اور:اابتع:ےس:دنی:ااجات:ے:۔:

اچےیہ۔وجاین:ںیم:وخػ:وک:ادیم:رپ:اغبل:رانھک:د فرمایا کہارشا( 1۱5

64:یونس ؎:132

46:احلج ؎:133

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 11۱

ہلسلس:اوہیسی:ینعی:رضحت:اوسی:رقین:ریض:اہلل:اعتیل:ہنع:اک:ارشاد فرمایا کہ( 1۱6

:اس:وک:رضحت: ہلسلس:وضحر:یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:کت:درود:رشفی:ےک:ذرہعی:اتچنہپ:ے:

اشہ:و ی:اہلل:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اھکل:ے:۔:رثکت:درود::رشفی:یک:ربتک:ےس:ہی:دروازہ:

اعؤ ::لھک:اجات::درود:رشفی::مامؾ:د :: : : : ے:ہک:اھٹیب:اہی :ے:اور:درابر:راستل:ںیم:احرض:ے۔:

ؽ:وارخ:ہن:المای:اجےئ:اس:وتق:کت:اہلل:اور:دنبے:اک:رساتج:ے۔:بج:کت:درود:رشفی:او

:اس:واےطس:ہک:رہم:ںیہن:یگل: :ویک :ریتہ:ے؟: اع:قلعم:اع:قلعم:ریتہ:ے:ہی:د

ےک:درایمؿ:د

:::ے۔:اک:ے:یک:رہم : : اع:اضعی:ںیہن:نویت::دراکر:ے:؟:درود:رشفی:یک:۔:دبو :درود:رشفی:ےک:د

اعتیل:درود:رشفی:اک:ااظتنر:رفامےت:ںیہ:۔ے،:ریتہ:وت:ے:وفحمظ:نکیل:وبقمؽ:ںیہن:نویت:۔:اہلل:

بج:ہچب:دیپا:نوات:ے:وت:روات:ے:اس:اک:یہی:روان:اس:یک:زدنیگ:ارشاد فرمایا کہ( 1۱7

:وا ے:ےب:ینیچ:ےس:رظتنم:رےتہ:ںیہ:ہک:بک:ےچب:یک:اواز:رو ے:یک:یک:العتم:نویت:ے:رھگ

انسیئ:دے۔:اس:ںیم:ڑبی:ربعت:ے،:دیپاشی:یہ:ےک:وتق:اتبدای:ہک:رو ے:یہ:ںیم:زدنیگ:

یک:ربخ:رمضم:ے،:رو ے:یہ:ےس:اکؾ::ےلچ:اگ:۔:دو:رطقے:اےسی:ںیہ:نج:یک:داین:ںیم:وکیئ: تمی:

:یک:تیشخ:اور:وخػ:ےس:اہنتیئ:ںیم:اوھکن :ےس:ادا:ںیہن:رکاتکس:ے::اکی:رطقہ:وہ:وج:اہلل

کپٹ:ڑپے،:دورسا:رطقہ:وہ:وج:اہجد:ےک:وتق:وخؿ:اک:زنیم:رپ:رگے۔:ایس:وک:رضحت:اعرػ:

رویم:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:::::::::؎

::::: ربارب::::یم ہک دیجم اشہ : دنک:

اکش::رادر:وزؿ::ابوخؿ:دیہش

:اکش:وک:وزؿ:ںیم:ومالان:رفامےت:ںیہ:ہک:قح:اعتیل:اینپ:تبحم:اور:وخػ:ےس:رگے:نوےئ:رطقہ

وخؿ:دیہشا :ےک:ربارب:رےتھک::ںیہ۔:اہلل:اربک!:ایک:دقر::داین:ایم : ے:رفام:یئ::ے۔

دحثی:رشفی:ںیم:اای:ے:ہک:وج:صخش: یس:رکنم:وک:دےھکی:وت:ارگ:ارشاد فرمایا کہ( 1۱8

ددی:ایبؿ:رکدے:اور:ارگ:ہی: یھ:دقرت:نو:وت:اہھت:ےس:اٹمدے:ورہن:زابؿ:یہ:ےس:اس:یک:رت

یمان دقرت:ہن:نو:وت:بلق:ےس:انوگارےھجمس:عف ال

؎134وذلک اض

رفامای:ے:ینعی:ہی:درہج:

اہنتی:فیعض:اامیؿ:اک:ے۔:اب:وکیئ:اس:رپ:ااکشؽ:رک:اتکس:ے:ہک:بلق:ےس:انوگاری:اک:

ایج ایم سعید،باب بیان کون النیھ عن المنکر من الیمان، 1/50:حصحی مسلم ؎134

111

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:اس:ااکشؽ:اک:لح:دورسی:دحثی:ںیم :وت :ے۔::دورسو :وک:ےسیک:ملع:نواتکس:ے؟ وموجد

دحثی:ںیم:ے:ہک:اکی:یتسب:رپ:ذعاب:اک:ہ م:نوا:رفوتش : ے:رعض:ایک::ہک:ابری:اعتیل:اکی:

:اراشد:رفامای:ہکدنبہ:وت:اس:ںیم:ڑبا:ابعدت:زگار:ے:۔:قح:اعتیل: ے: : نکیل:ریمی:انرفاموین :وک::

ولم ی دھکی:رک:اس:اک:رہچہ:ریغتم:ہن:نوات:اھت: وجاہ :ذموکر:اک:اس:دحثی:ےس:تمسم :دحثی:

ااکشؽ:لح:نوایگ:ینعی:بلق:یک:انوگاری:اک: ات:رہچے:رپ:ریغت:ےک:ااثر:ےس:اظرہ:نواجوے:رہچہ:

اتبدے:ہک:اس:لعف:ےس:اس:صخش:وک:تخس:انوگاری:ے:۔:

::ارشاد فرمایا کہ( 1۱9ابر::1۱ الم ترکیفانػ:ےنلٹ:اک:ہی:لمع:اہنتی:رجمب:ے:وسرہ

ؽ:ارخ:نیت:نیت:ابر:درود:رشفیےک:اسھت:ڑپھ:رک:ےلہپ:انػ:رپ:دؾ:رکںی:رھپ:اہھت:رپ:دؾ::او

رکےک:مامؾ:دبؿ:رپ:لم:ںیل:۔

اکی:صخش: ے:درایتف:ایک:ہک:درود:رشفی:ںیم:زایدہ:وثاب:ے:ای:اافغتسر:ںیم؟:اور:

رضحت:ومالان:ومحمد:انسحل:خیش::اراشد:رفامای:ہکےلہپ:اافغتسر:ڑپںیھ:ای:ےلہپ:درود:رشفی:ڑپںیھ؟:وت:

ڑپکو :وک:ےلہپ:دنگیگ:ےس:اصػ:رکےت:ںیہ:رھپ::اراشد:رفامای:ہکۃمح:اہلل:ہیلع: ے:ادنہل:دویدنبی:ر

رطع:اگلای:رکےت:ںیہ،ےلہپ:اافغتسر:ےس:دؽ:اصػ:رکو:رھپ:درود:رشفی:ڑپوھ۔

:ہک:رضحت ت س ا اکی:اصبح: ے:درایتف:ایک غ

ر اہلل رف ن م ب ک

ذ ل ب ن

ا و ا ب و ت ت س ا اور ہ ی ل غ

اہلل رف و ہ ل ا ل ا ل ی ذ ال

ح ال

و ی ق ال

ا و م ا ب و ت ںیم: ہ ی ل

رضحت::وگنگیہ:رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:راےئ:ہی:ے:ہک:::اراشد:رفامای:ہکےس:سک:ںیم:زایدہ:وثاب:ے؟:

:ے:ینعی: :ویک :ہک:اس:ںیم:ہملک: یھ:وموجد :اثین:ںیم:زایدہ:تلیضف:ے۔ ل ا ل ا ل اافغتسر

اس:ےیل:اس:ںیم:تلیضف:اافغتسر:اور:ہملک:دوون :عمج:ںیہ۔و ہ

رف لنا و ارحمنا ارشاد فرمایا کہ( 11۱ا و اف ف عن

ت ےک:دعب::و اع

ان

مولىنا135؎

وبقمؽ:دنبہ:رعض:رکراہ:۔رفام:رک:اےنپ:دنبو :وک:بیجع:تمعن:یک:ربخ:دی:ے

ع دےیجیامہرے:انگنو :وک:اصػ:رفام:!ے:ہک:اے:امہرے:رب::ینعم و ف ےک: حمو ےک:

رف لنا دےیجیںیہ:ینعی:ابس ل:اٹمو اف

136؎اور:رمح:رفامےیئ::دےیجیاور:امہرے:انگنو :وک:شخب:

اطری:یھت:اور:اوھکن :ےس:اکش:روا :ےھت۔اجعم:رعض:رکات:ے:ہک:اس:وتق:رضحت:واال:داتم:رباکمہت:رپ:بیجع:احتل: ؎:135

286:البقرۃ ؎:136

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 112

اہی :کت:وت:اینز:اک:لعت:اھت،:نکیل:اس:اینز:ےس:بج:انفتیئ:اکہلم:بیصن::،امہرے:احؽ:رپ

؎ :اےنپ:اس:دنبے:ےک:ہنم:ےس:انز:یک:ابت: انن:اچےتہ:ںیہ:::::نویئگ:وت:اب:ایم :اینپ:رتمح:ےس

وچ ::عمط::وخادہ::زنم::اطلسؿ::دںی

::::: اخک: دعب::::ازںی ربرفؼ:::::انقتع::::

بج:وہ:اطلسؿ:دںی:ھجم:ےس:عمط:اچاتہ:ے:وت:اس:ےک:دعب:رھپ:انقتع:رپ:اخک:ڑپے:۔:اب:ایم :

وساؽ:رفامےت:ںیہ:ہک:ریتا:قح:ھجم:رپ:ایک:ے:وت:وفع:اور:رتمح:اور:رفغمت:وک:ھجم:ےس:ویک :بلط:

ت ا رکراہ:ے:؟:ایم :اب:وخد:ھچک:ولہکاان:اچےتہ:ںیہ:اور:وج:ولہکاان:اچاتہ:ںیہ:وہ:وخد:اتبرے:ںیہ:ن

ت مولىنادنبہ:اس:وساؽ:اک::وجاب:د ات:ے:ہک:ایم :!اپ:قح:وپھچ:رے:ںیہ::مولىناایک: ان

اپ:امہرے:ومیل:ںیہن:ںیہ:؟:

اہک :::اجےئ::::دنبہ::::انگہ::::اگر::::ریتا:

ت مولىنااس:ت مولىن اک:فطل:ہن:وپوھچ۔:سب:یہی:اتہک:نوا:تنج:ںیم:الچ:اجےئ: ان

یک: اان

:اس: ت مولىنارٹ:یگل:رے،ںیم:ایک:اینز:وانز:وک:عمج:رفامدای:ے:۔:ہی:اتہک:ے:ہک:ایک:اپ::ان

امہرے:ومیل:ںیہن:ںیہ؟:اپ:ےک:وسا:امہرا:ے:وکؿ؟:

رضحت:ومالان:دمحم:اایلس:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اکی:ابر:اےنپ:ارشاد فرمایا کہ( 111

اع:ایک:رکو:اے:اہلل!:ریمی:اکی:اخص:بحم:ےس:رفامای:ہک:بج:امنز:ڑپاھ:رکو:وت:دعب:امنز:وی :د

ہی:امنز:وت:اپ:یک:اشؿ:ےک:اطمقب:ادا:ںیہن:نویئ: رگ:اپ:اس:یک:وبقتیل:اینپ:اشؿ:ےک:اطمقب:

:اور:ک نوؿ:ااہلیم:اور: :اہلل:واول :ےک:اافلظ رفامدےیجی۔:احبسؿ:اہلل!:بیجع:ک نوؿ:ے۔

اع:رہ:کین درابری:نوےت:ںیہ۔:ہی لمع:ےک:اسھت:اپسچ :نواتکس:ے۔:ک نوؿ:د

إ إ إ إ