Æ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹ ±‹≈P›Õ‹Æ‹®‹ 3495Æʇ ±‹≈P‹oOÊ

©. «. ÀÄ sÀzÁæ

±‹≈´›Æ‹ ”‹Ì±›®‹P‹√‹· : ±Ê‰≈>> w. B√Ö. üŸ‹„√‹X

DªÀÄè, ¥ÀævÁåªÀÄè ªÀÄvÀÄÛ®ªÀtUÀ¼ÀÄ

AMLA, PRATYAMLA MATTU LAVANAGALU (Kannada)ACIDS, BASES AND SALTS by B. V. SubhadraA book in the series ‘Vijnana - Sarala Parichaya’Chief Editor : Prof. D. R. Baluragi

First Edition : 2012 Pages : 136 Price : ` 60

Paper used for this book : 70 gsm Maplitho 18.6 Kgs (1/8 Demy size)

 Ê„®‹Δ  ‹··®‹≈| : 2012

±‹≈£W‹Ÿ‹ ”‹ÌTʬ : 1000

P‹Í£”›Ã ‹·¬ : Æ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹ ±‹π…Pʇ–‹ÆÖ’ ±Ê˘ ÊpÖ »À·pÊvÖ

 ‹·„Δ÷‹P‹·RW‹Ÿ‹· : «Ê‡SP‹√‹ ‹‚

∏Ê«Ê : ` 60

 ‹··SbÒ‹≈ : A±›√‹

±‹≈P›Õ‹P‹√‹·

Æ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹ ±‹π…Pʇ–‹ÆÖ’ ±Ê≈ Á ÊpÖ »À·pÊvÖGÌ∏Ê‘ ”ÊÌo√Ö, PÊ≈”ÊÌpÖ √‹”ʧ , ∏ÊÌW‹Ÿ‹„√‹· & 560 001

®‹„√‹ ›~: 080---&30578020/22 ¥›¬PÖ’ : 080&30578023email : navakarnataka@gmail.com

Õ›TÊW‹Ÿ‹·/ ‹·⁄WÊW‹Ÿ‹·

Æ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹, PÊ≈”ÊÌpÖ √‹”ʧ , ∏ÊÌW‹Ÿ‹„√‹· & 1, ✆ 080&30578028/35, email : nkpsales@gmail.comÆ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹, W›ÌóÆ‹W‹√‹, ∏ÊÌW‹Ÿ‹„√‹· & 9, ✆ 080&22251382, email : nkpgnr@gmail.comÆ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹, PÊ.G”Ö.√› Ö √‹”ʧ ,  ‹·ÌW‹Ÿ‹„√‹· & 1, ✆ 0824&2441016, email : nkpmng@gmail.comÆ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹, üΔæs‹,  ‹·ÌW‹Ÿ‹„√‹· & 1, ✆ 0824&2425161, email : nkpbalmatta@gmail.comÆ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹, √› ‹·”›ÃÀ·  ‹ÍÒ‹§ ,  Ê·Á”‹„√‹· & 24, ✆ 0821&2424094, email : nkpmys@yahoo.co.inÆ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹, ”Êr‡–‹ÆÖ √‹”ʧ , W‹·ΔüW›Ï & 2, ✆ 08472&224302, email : nkpglb@gmail.com

0107123495 ISBN 978-81-8467-290-9

Printed by R. S. Rajaram at Navakarnataka Printers, No. 167 & 168, 10th MainIII Phase, Peenya Industrial Area, Bangalore - 560 058 and published by him forNavakarnataka Publications (P) Ltd., Embassy Centre, 11, Crescent RoadP. B. 5159, Bangalore-560 001 (INDIA). Typeset at Navakarnataka, Bangalore-1

3

«eÁÕ£À - ÀgÀ¼À ¥ÀjZÀAiÀÄ

À®ºÁ À«Äw

²æà PÉ. J¯ï. UÉÆÃ¥Á®PÀȵÀÚ gÁªï

qÁ|| JZï. Dgï. PÀȵÀÚªÀÄÆwð

²æà ¹. Dgï. PÀȵÀÚgÁªï

¥ÀæzsÁ£À ÀA¥ÁzÀPÀgÀÄ

¥ÉÆæ|| r. Dgï. §¼ÀÆgÀV

ÀA¥ÁzÀPÀgÀÄ

qÁ|| ÀªÉÇðÃvÀÛªÀÄ ªÉÊ. CA ÉÃPÀgÀ

qÁ|| J£ï. J¸ï. °Ã¯Á

²æêÀÄw ÀĪÀÄAUÀ® J¸ï. ªÀÄÄ«ÄäUÀnÖ

4

ÓÜí±Ý ÜPÜÃÜ ®ÜáwªÀÄPÀ̽UÉ «eÁÕ£À «µÀAiÀÄzÀ PÀ°PÉ gÉÆÃZÀPÀªÀÇ, D ÀQÛzÁAiÀÄPÀªÀÇ ªÀÄvÀÄÛ

CxÀð¥ÀÆtðªÀÇ DVgÀ ÉÃPÉA§ÄzÀÄ J®ègÀ D±ÀAiÀÄ. EA¢£À «eÁÕ£À ²PÀëtªÀÄPÀ̽UÉ ¤dPÀÆÌ D C£ÀÄ sÀªÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛzÉAiÉÄ ? «eÁÕ£ÀªÀÅ ªÀÄÆvÀðªÀÄvÀÄÛ CªÀÄÆvÀð »ÃUÉ JgÀqÀÄ §UÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.ªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÀÄÆvÀð ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ÀÄ® sÀªÁV CxÀðªÀiÁrPÉƼÀègÀÄ.DzÀgÉ CªÀÄÆvÀð ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä CªÀjUÉPÁ¯ÁªÀPÁ±À ÉÃPÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÉà «µÀAiÀÄ ÀàµÀÖªÁV CxÀðªÁzÀgÉ CzÀĪÀÄUÀÄ«£À £É£À¦£À°è G½zÀÄ©qÀÄvÀÛzÉ. E®èªÁzÀgÉ DvÀ CzÀ£ÀÄß PÀµÀÖ¥ÀlÄ֣ɣÀ¦£À°èlÄÖPÉƼÀî ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. £É£À¦£À°è G½AiÀÄĪÀ ªÀÄvÀÄÛ £É£À¦lÄÖPÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÉgÀqÀgÀ £ÀqÀÄªÉ UÀªÀÄ£ÁºÀð ªÀåvÁå À«zÉ. MAzÀÄÀºÀdªÁzÀgÉ E£ÉÆßAzÀÄ C ÀºÀd. ÀºÀdªÁV £É£À¦£À°è G½zÀÄPÉÆAqÀ

«µÀAiÀÄ ªÀÄgÉvÀĺÉÆÃUÀĪÀÅ¢®è. DzÀgÉ £É£À¦lÄÖPÉÆAqÀ «µÀAiÀÄ ¥ÀjÃPÉëªÀÄÄVzÉÆqÀ£É ªÀÄgÉvÀĺÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. EA¢£À «eÁÕ£À ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀiÁzÀgÀÆJAvÀºÀzÀÄ ? ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è JAvÀºÀ ¥Àæ±Éß PÉüÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀPÉÌ AiÀiÁªÀGvÀÛgÀ §gÉAiÀÄ ÉÃPÉAzÀÄ ªÀÄPÀ̽UÉ vÀgÀ ÉÃw ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ. CzÀÄ ¤dPÀÆÌ«eÁÕ£À ²PÀëtªÀ®è. «eÁÕ£ÀzÀ ªÀÄÆ® vÀvÀÛ÷éUÀ¼À£ÀÄß CjvÀÄPÉÆAqÀÄ, CªÀ£ÀÄߺÉÆ À À¤ßªÉñÀzÀ°è C£Àé¬Ä À§®è ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß CªÀjUÉ vÀAzÀÄPÉÆqÀĪÀÅzÉà ¤dªÁzÀ «eÁÕ£À ²PÀët. EAvÀºÀ ¸ÁªÀÄxÀåð UÀ½¹PÉÆAqÀªÀÄPÀ̽AzÀ ªÀiÁvÀæ £ÁªÀÅ ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤jÃQë À®Ä ÁzsÀå.

PÀ É ªÀÄvÀÄÛ ÀAVÃvÀzÀAvÉ «eÁÕ£ÀªÀÅ ÀºÀ gÀ Á£ÀÄ sÀÆwAiÀÄ£ÀÄßAlĪÀiÁqÀ ÉÃPÀÄ. CAzÁUÀ ªÀiÁvÀæ «eÁÕ£ÀzÀ PÀ°PÉ CxÀð¥ÀÆtðªÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ°PÉCxÀð¥ÀÆtðªÁUÀ ÉÃPÁzÀgÉ ÉÆÃzsÀ£É DPÀµÀðPÀªÁVgÀ ÉÃPÀµÉÖ . CzsÁå¥À£ÀªÀÈwÛUÉ ÉÃjPÉƼÀî®Ä ¥ÀzÀ«¥ÀƪÀð CxÀªÁ ¥ÀzÀ«AiÀÄ £ÀAvÀgÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀvÀgÀ ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß (r.Er., ©.Er.) ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ PÀqÁØAiÀĪÁVgÀÄvÀÛzÉ.±ÉÊPÀëtÂPÀ vÀgÀ ÉÃwAiÀÄ°è ÉÆÃzsÀ£Á vÀAvÀæPÉÌ ºÉZÀÄÑ MvÀÄÛ PÉÆqÀ ÁUÀÄvÀÛzÉ.AiÀiÁPÉAzÀgÉ «zÁåyðAiÀÄÄ MªÉÄä ¥ÀzÀ« ¥ÀqÉzÀ §½PÀ D ¥ÀzÀ« ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ¥ÀoÀåPÀæªÀÄzÀ°ègÀĪÀ «µÀAiÀÄzÀ ÀA¥ÀÆtð eÁÕ£À DvÀ¤VzÉAiÉÄAzÀÄ sÁ« À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ; CzÀÄ ÀºÀdªÀÇ DVzÉ. DzÀgÉ ªÁ ÀÛªÀ ¹Üw ºÁVgÀĪÀÅ¢®è. C£ÉÃPÀd£À «zÁåyðUÀ¼ÀÄ «µÀAiÀÄ CxÀðªÁUÀzÉà ºÉÆÃzÁUÀ, CzÀ£ÀÄß PÀAoÀ¥ÁoÀªÀiÁr ¥ÀjÃPÉë §gÉzÀÄ ¥Á¸ÁVgÀĪÀÅzÀÄAlÄ. CAxÀªÀgÀÄ CzsÁå¥ÀPÀgÁzÁUÀÀévÀB vÀªÀÄUÉà ÀàµÀÖªÁV CxÀðªÁUÀzÀ «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß «zÁåyðUÀ½UÉ

5

CxÀðªÀiÁr ÀĪÀÅzÁzÀgÀÆ ºÉÃUÉ ¸ÁzsÀå ? CªÀjUÉ ÉÆÃzsÀ£ÁPÁAiÀÄð MAzÀÄ«zsÀªÁzÀ »A ÉAiÀiÁV ¥Àjt«Ä ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀÄä ÉêÁªÀ¢ü¥ÀÆwðCªÀgÀÄ D »A ÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ sÀ« À ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÁUÀ¢gÀ ÉÃPÁzÀgÉ, £ÀªÀÄäCzsÁå¥ÀPÀgÀÄ «eÁÕ£ÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ÀàµÀÖªÁV CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî ÉÃPÀÄ.MªÉÄä ¸Á¢ü¹PÉÆAqÀgÉ ¸ÁPÀÄ, C£ÀAvÀgÀ CªÀjUÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ÀªÀÄ ÉåJzÀÄgÁUÀzÀÄ. AiÀiÁPÉAzÀgÉ «eÁÕ£À «µÀAiÀÄzÀ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ §zÀ ÁzÀgÀƪÀÄÆ® ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÉAiÉÄà G½zÀÄPÉƼÀÄîvÀÛªÉ.

¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÀªÀÄä «zÁåyðUÀ¼ÀÄ §Ä¢ÞªÀAvÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ¥ÁæªÀiÁtÂPÀgÀÄ. CªÀgÀÄ «eÁÕ£ÀzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ªÉÆgɺÉÆÃUÀĪÀÅzÀĤUÀ¢¥Àr¹zÀ ¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß. ºÉaÑ£À eÁÕ£À ÉÃPÉAzÀgÉ DAUÀè sÁµÉAiÀÄ°è«eÁÕ£ÀzÀ ««zsÀ ±ÁSÉUÀ½UÉ ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀgÁªÀıÉðAiÀÄ UÀæAxÀUÀ¼ÀĺÉÃgÀ¼ÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. DzÀgÉ PÀ£ÀßqÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ°è NzÀĪÀ«zÁåyðUÀ½UÉ, ÉÆâü ÀĪÀ CzsÁå¥ÀPÀjUÉ F ¸Ë® sÀå«®è. AiÀiÁPÉAzÀgÉPÀ£ÀßqÀzÀ°è «eÁÕ£ÀzÀ DPÀgÀUÀæAxÀUÀ¼ÀÄ E®èªÉ£ÀÄߪÀµÀÄÖ PÀrªÉÄ. CzsÁå¥À£ÀªÀÈwÛ¬ÄAzÀ ¤ªÀÈvÀÛ£ÁzÀ §½PÀ ªÁgÀPÉÌgÀqÀÄ À® ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ¥ËæqsÀ±Á ÉUÀ½UÉ ºÉÆÃV, C°èAiÀÄ «zÁåyðUÀ½UÉ «eÁÕ£À «µÀAiÀÄ PÀÄjvÀÄ¥ÁoÀ ºÉüÀĪÀÅzÀ£ÀÄß gÀÆrü¹PÉÆAqÉ. EzÀÄ Àé ÀAvÉÆõÀPÁÌV ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝPÉ® À. DUÀ «zÁåyðUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëPÀgÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ÀªÀÄ ÉåUÀ¼ÀÄ £À£Àß UÀªÀÄ£ÀPȨ́AzÀªÀÅ. CªÀgÀÄ «µÀAiÀÄzÀ ÀàµÀÖ ¥ÀjPÀ®à£É¬Ä®èzÉ ¥ÀgÀzÁqÀÄwÛzÀÄÝzÀÄCj«UÉ §A¢vÀÄ. QèµÀÖ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß Àà¶ÖÃPÀj À®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÀºÀ n¥Ààt vÀAiÀiÁj¹PÉÆAqÀÄ, CªÀÅUÀ¼À ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß«ªÀj¹zÁUÀ, ¥ÀjuÁªÀÄ CzÀÄãvÀªÁVvÀÄÛ. n¥ÀàtÂUÀ¼À£Éßà ¥ÀÄ ÀÛPÀ gÀÆ¥ÀzÀ°èvÀAzÀgÉ ²PÀëPÀjUÀÆ ªÀÄPÀ̽UÀÆ ºÉaÑ£À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÁUÀ§ºÀÄzÉAzÀÄ C¤ß¹vÀÄ.DUÀ £Á£ÀÄ LzÀ£ÉAiÀÄ vÀgÀUÀw¬ÄAzÀ ºÀvÀÛ£ÉAiÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀĪÀ£ÀÄßM¼ÀUÉƼÀÄîªÀAvÉ MAzÉÆAzÀÄ CzsÁåAiÀÄPÉÌ ÀA§A¢ü¹zÀ MAzÉÆAzÀÄ¥ÀĹÛPÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa ÀĪÀ AiÉÆÃd£É ºÁQPÉÆAqÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß KPÀ¥ÀæPÀgÀtUÀæAxÀ (Monograph)UÀ¼ÉAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ºÀ ÀÛ¥ÀæwAiÀÄ£ÀÄß¹zÀÞ¥Àr¹ £ÀªÀPÀ£ÁðlPÀ ¥À©èPÉõÀ£ïì ÀA ÉÜAiÀÄ ªÀåªÀ ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉðñÀPÀgÁzÀ²æà Dgï. J¸ï. gÁeÁgÁªÀiï CªÀjUÉ PÀ¼ÀÄ»¹, CzÀ£ÀÄß ¥ÀæPÀn À®Ä¸ÁzsÀåªÉà ? JAzÀÄ PÉýzÉ. £À£Àß «µÀAiÀÄ sËvÀ«eÁÕ£À. CzÀgÀ°è §® ªÀÄvÀÄÛZÀ®£É, ±ÁR ªÀÄvÀÄÛ ±À§Ý, ɼÀPÀÄ, «zÀÄåvÁÌAvÀvÀé, ¥ÀgÀªÀiÁtÄ £ÀÆåQèAiÀĸï,»ÃUÉ LzÀÄ CzsÁåAiÀÄUÀ½UÉ ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¥ÀĹÛPÉUÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀÄPÉÆqÀ®Ä¸ÁzsÀåªÉAzÀÄ CªÀjUÉ ºÉýzÉ. CªÀjUÀÆ F AiÉÆÃd£É »r¹vÉAzÀÄPÁtÄvÀÛzÉ. PÉêÀ® sËvÀ«eÁÕ£ÀªÀµÉÖà KPÉ «eÁÕ£ÀzÀ EvÀgÀ ±ÁSÉUÀ½UÉÀA§A¢ü¹zÀAvÉ PÀÆqÀ KPÀ¥ÀæPÀgÀt UÀæAxÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæPÀn À§ºÀÄzÀ®è, JAzÀÄ

CªÀgÀÄ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß, gÁ¸ÁAiÀĤPÀ, fêÀ, RUÉÆî ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ«eÁÕ£À ±ÁSÉUÀ½UÀÆ « ÀÛj¹zÀgÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ F ªÀiÁ ÉUÉ ‘«eÁÕ£À- ÀgÀ¼À ¥ÀjZÀAiÀÄ’JA§ ÀÄAzÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ÀÆPÀÛ ºÉ ÀgÀ£ÀÄß PÉÆlÖªÀgÉà ²æà gÁeÁgÁªÀiï CªÀgÀÄ.F ªÀiÁ ÉUÁV MlÄÖ ªÀÄƪÀvÀÄÛ ²Ã¶ðPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁrzɪÀÅ. vÀdÕÉÃRPÀgÀ À sÉ PÀgÉzÀÄ, F ¥ÀĹÛPÉUÀ¼À°ègÀ ÉÃPÁzÀ «µÀAiÀÄ ªÁå¦Û, ¤gÀÆ¥ÀuÉ

ªÀÄvÉÛ sÁµÉ ªÀÄÄAvÁzÀ CA±ÀUÀ¼À §UÉÎ CªÀgÉÆqÀ£É ÀÄ¢ÃWÀðªÁVZÀað¹zɪÀÅ. F ¥ÀĹÛPÉUÀ¼À°ègÀĪÀ «µÀAiÀÄzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ LzÀjAzÀ ºÀvÀÛ£ÉAiÀÄvÀgÀUÀwAiÀĪÀgÉV£À DAiÀiÁ CzsÁåAiÀÄPÉÌ ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀoÀåPÀæªÀĪÀ£ÀÄßM¼ÀUÉÆArgÀ ÉÃPÀÄ. sÁµÉ ÀgÀ¼ÀªÁVgÀ ÉÃPÀÄ, ¤gÀÆ¥ÀuÁ ±ÉÊ° d£À¦æAiÀĪÁVgÀ ÉÃPÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁzsÀå«gÀĪÀ Éè®è ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ ÉÃPÀÄ JA§wêÀiÁð£ÀPÉÌ §gÀ Á¬ÄvÀÄ. F CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖ , ÉÃRPÀgÀÄgÀa¹zÀ ºÀ ÀÛ¥ÀæwUÀ¼À£ÀÄß PÉ® DAiÀÄÝ CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zÁåyðUÀ½AzÀN¢¹ CªÀgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄ ¥ÀqÉ¢zÉÝêÉ. D C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ½UÉ C£ÀĸÁgÀªÁVºÀ ÀÛ¥ÀæwUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÉÛ ªÀÄvÉÛ ¥ÀjµÀÌj¹zÉÝêÉ.

«eÁÕ£À ²PÀëtzÀ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ªÉÄà ÉvÀÛ®Ä ‘«eÁÕ£À - ÀgÀ¼À ¥ÀjZÀAiÀÄ’ªÀiÁ ÉAiÀÄ ¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼ÀÄ «ÄÃlÄUÉÆïÁUÀ§®èªÉA§ £ÀA©PÉ £À£ÀVzÉ. F§UÉAiÀÄ ¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼ÀÄ PÀ£ÀßqÀzÀ°è §gÀ ÉÃPÉA§ÄzÀÄ £À£Àß §ºÀĪÀµÀðUÀ¼ÀPÀ£À¸ÁVvÀÄÛ.

D PÀ£À À£ÀÄß £À£À ÁV¹zÀ ²æà Dgï. J¸ï. gÁeÁgÁªÀiï CªÀjUÉ -ºÀ ÀÛ¥ÀæwUÀ¼À ¥ÀjµÀÌgÀt PÁAiÀÄðzÀ°è ÀºÀPÀj¹zÀ ÀA¥ÁzÀPÀ ªÀÄAqÀ°AiÀÄ

ÀzÀ ÀågÀÄUÀ½UÉ -F ªÀiÁ ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß CvÀåAvÀ vÁ¼Éä¬ÄAzÀ ªÀÄvÀÄÛ CZÀÄÑPÀmÁÖV

¤ªÀð»¹zÀ ²æà PÉ. ¦. Áé«Ä ºÁUÀÆ ²æà J. Dgï. GqÀÄ¥À CªÀgÀÄUÀ½UÉ -£Á£ÀÄ PÀÈvÀdÕ£ÁVzÉÝãÉ.

zsÁgÀªÁqÀ r. Dgï. §¼ÀÆgÀV

6

ÇæàSPÜÃÜ ®Üáw±‹s‹¬±‹‚”‹§P‹W‹⁄WÊ, ±‹‰√‹P‹ ›X À®›¬¶ÏW‹Ÿ‹ A´‹¬ø·Æ‹PÊR, À–‹ø· ‹Æ‹·∞

”‹√‹Ÿ‹ ›X £⁄‘ ÷ʇŸ‹· ‹ÌÒ‹÷‹, D ""À˛›Æ‹ ”‹√‹Ÿ‹ ±‹ƒa‹ø·  ‹fi»PÊ''ø·»…

ü√Êø·· ‹ ”‹·¡„‡W‹ Æ‹Æ‹WÊ Δª‹¬ ›X®‹·™ , v›>> GÆÖ. G”Ö. »‡«›

A ‹ƒÌ®‹. A ‹ƒWÊ Æ‹Æ‹∞ P‹ÍÒ‹˝ÒÊW‹Ÿ‹·.

AÒ‹¬ÌÒ‹ ”‹÷‹ÆÊ¿·Ì®‹, Õ‹≈ ‹· ‹◊‘, ±‹‰≈¥Ö £©™ , Æ‹Æ‹∞ ü√‹ ‹~WÊ,

""B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·'' ±‹‚”‹§P‹ ‹Æ‹·∞ Aa‹·cP‹p›rX w.q.≤.WÊ,

”‹g·jWÊ„⁄‘√‹· ‹ Œ≈‡ ‹·£ CÌ©√›P‹· ‹fiƒ ÷›W‹„ CÒ‹√‹ƒWÊ Æ‹Æ‹∞ AÆ‹ÌÒ‹

P‹ÍÒ‹˝ÒÊW‹Ÿ‹·. D  ‹fi«Êø· ±‹‚”‹§P‹W‹Ÿ‹· ÷Ê„√‹ü√‹· ‹‚®‹PÊR, Õ‹≈À·‘®‹ D

 ‹fi»PÊø· ±‹≈´›Æ‹ ”‹Ì±›®‹P‹√›®‹ ±Ê‰≈>> w. B√Ö. üŸ‹„√‹X  ‹·Ò‹·§

”‹÷‹P‹ƒ‘®‹ ”‹Ì±›®‹P‹  ‹·Ìv‹⁄ø· ”‹ ‹Ï ”‹®‹”‹¬ƒW‹„ Æ‹Æ‹∞ Æ‹ ‹·Æ‹W‹Ÿ‹·.

Õ›«Êø· ±‹s‹¬®‹ À–‹ø·W‹Ÿ‹Æ‹·∞ K©&P‹»Ò‹ Æ‹ÌÒ‹√‹ ‹‰ A®Ê‡ À–‹ø·W‹Ÿ‹

üWÊY  ‹·Ò‹§–‹·r £⁄ø·üø·”‹· ‹ À®›¬¶ÏW‹⁄WÊ AÆ‹·P‹„Δ ›W‹»  ‹·Ò‹·§

A ‹√‹»… ÷ÊbcÆ‹ B”‹Q§  ‹·„w‘, A ‹√‹ P‹·Ò‹„÷‹Δ ‹Æ‹·∞ Ò‹~”‹· ‹‚®Ê‡

D  ‹fi»PÊø· E®Ê™‡Õ‹ ›X®Ê.

D  ‹fi»PÊø·· ”‹·Ì®‹√‹ ›X, Aa‹·cP‹p›rX ÷Ê„√‹ü√‹Δ·

”›´‹¬ ›®‹®‹·™ , «Ê‡SP‹√‹, ±‹ƒ~Ò‹√‹  ‹·Ò‹·§ Æ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹®‹ ‘ü∫Ì©

 ‹W‹Ï®‹ ‹√‹ ”‹÷‹P›√‹  ‹·Ò‹·§ GΔ…QRÌÒ‹ ÷Êa›cX, Æ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹®‹  ‹¬ ‹”›ß±‹P‹

Ø®ÊχՋP‹√›®‹ Œ≈‡ B√Ö. G”Ö. √›h›√› ‹ÂÖ A ‹√‹ AÒ‹¬ÌÒ‹ ”‹÷‹ÆÊ,

B”‹Q§ , EÒ›’÷‹  ‹·Ò‹·§ ±Ê‰≈‡Ò›’÷‹©Ì®‹. GΔ…ƒW‹„ Æ‹Æ‹∞ Æ‹ ‹·Æ‹W‹Ÿ‹·.

A–Êr‡ EÒ›’÷‹, B”‹Q§¿·Ì®‹ À®›¬¶Ï ‹ÍÌ®‹ ‹‚ D  ‹fi»PÊø·

±‹‚”‹§P‹W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ”‹®‹·±‹¡„‡W‹  ‹fiwPÊ„Ÿ‹¤» GÌ®‹· üø·”‹· Ê  ‹·Ò‹·§

”‹ÌüÌ´‹±‹or ‹√ÊΔ…ƒW‹„ Õ‹·ª‹ ÷›√ÊÁ”‹· Ê.

π. À. ”‹·ª‹®›≈

7

±ÜÅPÝÍÜPÜÃÜ ®Üáw£ÀªÀPÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæPÁ±À£À ÀA ÉÜAiÀÄ a£ÀßzÀ ªÀµÀðzÀ ÀAzÀ sÀðzÀ°è

(1960-2010) ¥ÀæPÀlªÁzÀ PÀÈwUÀ¼À ¸Á°£À°è £ÀªÀÄä ªÀĺÀvÀézÀAiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ÉÆèAzÁzÀ ‘«eÁÕ£À - ÀgÀ¼À ¥ÀjZÀAiÀÄ’ ªÀiÁ ÉAiÀÄÆ ÉÃgÀÄvÀÛzÉ.F ªÀiÁ ÉAiÀÄ JgÀqÀ£Éà PÀAw£À ¥ÀÅ ÀÛPÀUÀ¼ÀÄ E¢ÃUÀ ¥ÀæPÀlªÁUÀÄwÛªÉ.

»jAiÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ËæqsÀ±Á ÉUÀ¼À°è «eÁÕ£À «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄßPÀ°AiÀÄÄwÛgÀĪÀ «zÁåyðUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£À ²PÀëPÀjUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁUÀĪÀGzÉÝñÀ¢AzÀ ‘«eÁÕ£À - ÀgÀ¼À ¥ÀjZÀAiÀÄ’ ªÀiÁ ÉAiÀÄ°è F ÀavÀæ¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr À ÁVzÉ.

DAiÀiÁ «µÀAiÀÄUÀ¼À°è ¥ÀjtvÀgÁVgÀĪÀ, ±Á¯Á PÁ ÉÃdÄUÀ¼À°è ÉÆâü¹C£ÀÄ sÀªÀ«gÀĪÀ ÉÃRPÀgÀÄ EªÀ£ÀÄß gÀa¹zÁÝgÉ. ºÀ ÀÛ¥ÀæwUÀ¼À£ÀÄß ÀA¥ÁzÀPÀªÀÄAqÀ°AiÀÄ ¸ÀzÀ ÀågÀÄ ¥Àj²Ã°¹zÀ £ÀAvÀgÀ, PÀ£ÁðlPÀzÀ ÉÃgÉ ÉÃgÉ¥ËæqsÀ±Á ÉUÀ¼À°è «eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß PÀ° ÀÄwÛgÀĪÀ ²PÀëPÀjUÉ PÀ½¹PÉÆlÄÖ , CªÀgÀC©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉÆArzÉÝêÉ. CªÀgÀ À®ºÉUÀ¼ÀAvÉ PÉ®ªÀŪÀiÁ¥ÁðlÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrPÉÆArzÉÝêÉ. ¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÛµÀÄÖ ÀgÀ¼ÀªÀÇC¢üPÀÈvÀªÀÇ DVgÀĪÀAvÉ ªÀiÁrzÉÝêÉ. £ÀªÀÄä «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëPÀgÀÄ F¥ÀÆgÀPÀ ¥ÀoÀåUÀ¼À ¥ÀæAiÉÆÃd£À ¥ÀqÉAiÀÄĪÀgÉAzÀÄ sÁ«¹zÉÝêÉ.

EAvÀºÀ MAzÀÄ ¥ÀÄ ÀÛPÀªÀiÁ É vÀgÀĪÀ°è £ÀªÀÄUÉ À®ºÉ ºÁUÀƪÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃrzÀ ²æà n. JA. PÀĪÀiÁgï, «±ÁæAvÀ ¤zÉðñÀPÀgÀÄ,¸ÁªÀðd¤PÀ ²PÀët E¯ÁSÉ, PÀ£ÁðlPÀ ÀPÁðgÀ EªÀjUÀÆ, F ªÀiÁ ÉAiÀÄ¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß N¢ ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÉ £ÉgÀªÁzÀ ²PÀëPÀgÀÄUÀ¼ÁzÀ ²æà PÉ. J¯ï.±Á£À sÁUÀ, ²æà J¸ï. J£ï. °AUÀgÁdÄ, ²æà J¸ï. J¸ï. ɼÀªÀlV,²æà «ÃgÀAiÀÄå J¸ï. »gÉêÀÄoÀ ºÁUÀÆ ²æêÀÄw Dgï. J£ï. ªÀ ÀAvÀ ÀÄdAiÀiïªÀÄvÀÄÛ ²æêÀÄw ÀIJî EªÀgÀÄUÀ½UÉ £ÁªÀÅ D sÁjUÀ¼ÁVzÉÝêÉ.

ÉÃRPÀgÀÄ PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹gÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ÀÆPÀÛ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ÀºÀMzÀV¹zÁÝgÉ. CªÀjUÉ £ÀªÀÄä PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼ÀÄ.

F ªÀiÁ ÉAiÀÄ ¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæPÀlªÁUÀ®Ä ÀºÀPÀj¹zÀ À®ºÁ À«ÄwAiÀÄ,ÀA¥ÁzÀPÀ ªÀÄAqÀ°AiÀÄ ÀzÀ ÀåjUÉ, ÀÆPÀÛ ªÀÄÄR¥ÀÄlªÀ£ÀÄß gÀa¹PÉÆnÖgÀĪÀ

PÀ Á«zÀ C¥ÁgÀ CªÀjUÉ, ªÀÄÄRåªÁV F ªÀiÁ ÉAiÀÄ ºÉÆuɺÉÆvÀÛ¥ÉÆæ|| r. Dgï. §¼ÀÆgÀV ªÀÄvÀÄÛ ÀºÀPÁgÀ ¤ÃrzÀ J®èjUÀÆ £ÀªÀPÀ£ÁðlPÀzÀPÀÈvÀdÕvÉUÀ¼ÀÄ À®ÄèvÀÛªÉ.

Dgï. J¸ï. gÁeÁgÁªÀiï£ÀªÀPÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæPÁ±À£À

8

±ÜÄËw1. B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹· ... 11

2. B ‹·…®‹ ”› ‹fiÆ‹¬ W‹·|W‹Ÿ‹· ... 18

3. ”‹„a‹P‹W‹Ÿ‹· ... 28

4. √›”›ø·ØP‹  ‹”‹·§ÀÆ‹ gΔgÆ‹P‹ AøfiÆ‹·”›√‹ÒÊ pH ... 33

5. B ‹·…W‹Ÿ‹ ÀÌW‹v‹ÆÊ ... 37

6. gΔgÆ‹P‹ üÌ´‹ ... 42

7. Ø√‹ ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹ À ‹√‹OÊ ... 46

8. ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· ... 58

9. PÊ„π∫Æ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· ... 65

10. A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·…W‹Ÿ‹· ... 74

11. Æ‹„¬Q…¿·PÖ B ‹·…W‹Ÿ‹· ... 87

12. ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ‹· ... 92

13. ±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹ ÀÕʇ–‹ W‹·|W‹Ÿ‹· ... 102

14. Δ ‹|W‹Ÿ‹· ... 114

15. ÷‹√‹Ÿ›P‹Í£ø· Δ ‹|W‹Ÿ‹· ... 123

9

10

ËþÝ®Ü & ÓÜÃÜÙÜ ±ÜÄaÜ¿á ÊÜÞÇ汋≈´›Æ‹ ”‹Ì±›®‹P‹√‹· : ±Ê‰≈>> w. B√Ö. üŸ‹„√‹X

∏ÊŸ‹P‹· ±Ê‰≈>> w. B√Ö. üŸ‹„√‹X

üΔ  ‹·Ò‹·§ a‹ΔÆÊ ±Ê‰≈>> w. B√Ö. üŸ‹„√‹X

Õ›S  ‹·Ò‹·§ Õ‹ü™ ±Ê‰≈>> w. B√Ö. üŸ‹„√‹X

±‹√‹ ‹fi|· Æ‹„¬Q…ø·”Ö ±Ê‰≈>> w. B√Ö. üŸ‹„√‹X

À®‹·¬Ò›RÌÒ‹Ò‹Ã ±Ê‰≈>> w. B√Ö. üŸ‹„√‹X

À®‹·¬Æ›æÆ‹ À®‹¬ ‹fiÆ‹W‹Ÿ‹· G”Ö. P‹“ ‹fi

A|·, ±‹√‹ ‹fi|·  ‹·Ò‹·§

”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹· v›>> ÷ÊaÖ. √› ‹·a‹Ì®‹≈”›ÃÀ·

W›⁄  ‹·Ò‹·§ AØΔW‹Ÿ‹· v›>> ÷ÊaÖ. √› ‹·a‹Ì®‹≈”›ÃÀ·

CÌ´‹Æ‹W‹Ÿ‹· v›>> ÷ÊaÖ. √› ‹·a‹Ì®‹≈”›ÃÀ·

B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹· π. À. ”‹·ª‹®›≈

P›üÏ-ÆÖ v›>> ”‹ Ê‰Ï‡Ò‹§ ‹·  ÊÁ. AÌ∏ʇ-P‹√‹

؇√‹· v›>> GÆÖ. G”Ö. »‡«›

i‡À  ÊÁÀ´‹¬  ‹·Ò‹·§ ÀP›”‹ v›>> GÆÖ. G”Ö. »‡«›

hÊÁÀP‹ Ò‹ÌÒ‹≈- ›-Æ‹ v›>> GÆÖ. G”Ö. »‡«›

i‡ ‹-PÊ„‡Õ‹  ‹·Ò‹·§ ”‹„P‹“$æ-i‡-À-W‹-Ÿ‹· v›>> ≤. PÊ. √›g-WÊ„‡-±›«Ö

”‹”‹¬W‹Ÿ‹· ”‹· ‹·ÌW‹Δ G”Ö.  ‹··À·æ-W‹qr

±›≈~-W‹-Ÿ‹· ”‹· ‹·ÌW‹Δ G”Ö.  ‹··À·æ-W‹qr

 ‹fiÆ‹ ‹ ®Ê‡÷‹ v›>> ‘. B√Ö. a‹Ì®‹≈-Õʇ-S-√Ö

˛›Æʇ̩≈ø·W‹Ÿ‹· v›>> Æ›. ”Ê„‡ Ê·‡Õ‹Ã√‹

±‹ƒ-”‹√‹ A´‹¬-ø·-Æ‹ v›>> GaÖ. B√Ö. P‹Í–‹°- ‹·„£Ï

B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·/11

A«Ý¿á & 11. BÊÜáÉ , ±ÜÅñÝÂÊÜáÉ ÊÜáñÜᤠÆÊÜ|WÜÙÜá

B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·… , Δ ‹| ∂ C ‹‚ Æ› ‹‚ ”› ‹fiÆ‹¬ ›X ©Æ‹ØÒ‹¬ E±‹¡„‡X”‹· ‹

±‹®›•‹ÏW‹Ÿ‹·. C ‹‚W‹Ÿ‹ üWÊY ÷ÊbcWÊ £⁄®‹·PÊ„ŸÊ„¤‡|.

1.1 B ‹·…W‹Ÿ‹·

B ‹·… ±‹®‹®‹ A•‹Ï,  ‹·„ΔW‹Ÿ‹·. ØÌ∏Ê, QÒ‹§«Ê, ®›⁄Ì∏Ê ÷‹·⁄”ʇü·, ®›≈Q“ ,

÷‹·~”Ê ∂ C®‹√‹ ÷‹|·° , P›¿·, ”Ê„±‹‚≥ , ÆÊ»…P›¿·, pÊ„ Ê·pÊ„‡P›¿·,

±‹‚Δ…Ì±‹bcø·ÌÒ‹÷‹ ÷‹·⁄”Ê„±‹‚≥ , a›”Ê„±‹‚≥ AΔ…®Ê C√‹· Ê, WÊ„®‹™ , hʇƋ· ÆÊ„|,

C ‹‚W‹Ÿ‹ √‹”‹W‹Ÿ‹·, ÷‹·⁄÷›Δ·,  ‹·ijWÊ, ÷‹ŸÊø·∏ÊOÊ° , ÀØW‹√Ö ®‹≈ ‹ ∂ C ÊΔ…®‹√‹

÷‹·⁄√‹·bø· AÆ‹·ª‹ ‹ ”› ‹fiÆ‹¬ ›X GΔ…ƒW‹„ EÌo·.

C ‹‚W‹Ÿ‹ √‹·b ÷‹·⁄øfiX√‹Δ· P›√‹| C ‹‚W‹Ÿ‹»…√‹· ‹ "B ‹·…' ÊÌü √›”›ø·ØP‹

 ‹”‹·§ ›X®Ê. B ‹·… C®‹√‹ BÌW‹…ª›–› ±‹®‹ B‘vÖ (ACID). C®‹· «›¬qÆÖ ±‹®‹

ACIDUS (A‘v‹”Ö) GÌü·®‹ƒÌ®‹ üÌ©®Ê. A‘v‹”Ö GÌü·®‹√‹ A•‹Ï "÷‹·⁄'

GÌ®›X®Ê. B‘vÖ GÌü·®‹PÊR ""a‹·√‹·P‹·'' GÌü A•‹Ï ‹‰ C®Ê.

B ‹·…W‹Ÿ‹  ‹·„ΔW‹Ÿ‹· ”‹”‹¬  ‹·Ò‹·§ ±›≈~W‹Ÿ‹·. B®‹™ƒÌ®‹ i‡ÀW‹⁄Ì®‹ Δª‹¬ ›®‹ D

B ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ""”› ‹ø· ‹ B ‹·…''W‹ŸÊÆ‹·∞Ò›§√Ê. ØÌ∏Ê√‹”‹®‹ ‘q≈PÖ B ‹·… , ÀÆ‹W‹√Ö

®‹≈ ‹®‹ A‘qPÖ B ‹·… , C√‹· Ê&WÊ„®‹™W‹Ÿ‹»…√‹· ‹ ¥›À·ÏPÖ B ‹·… , ÷‹·~”Ê√‹”‹®‹

p›p›ÏƒPÖ B ‹·… CÒ›¬©W‹Ÿ‹· ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹·. C ‹‚ ®‹·üÏΔ B ‹·…W‹Ÿ‹·.

B ‹·…W‹Ÿ‹ √‹”‹ AÌ®‹√Ê ®‹≈ ‹√‹„±‹ ‹Δ…®Ê, ZÆ‹&÷‹√‹Ÿ‹· √‹„±‹®‹Δ„… ®Ê„√‹P‹·Ò‹§ Ê.

E®›÷‹√‹OÊWÊ, BP›’»PÖ B ‹·… , ∏Ê„‡ƒPÖ B ‹·… CÒ›¬©. ‘q≈PÖ B ‹·… ‹Æ‹·∞

±‹‚wø·Æ›∞X‘, ÕʇSƒ‘o·rPÊ„Ÿ‹¤ü÷‹·®‹·. ∏ÊÆ›’¿·PÖ B ‹·… ‹‚ π⁄ ÷‹√‹Ÿ›P‹Í£ø·

B√Ê„‡ ‹fi¬qPÖ B ‹·… , ±‹‚Δ…Ì±‹bcø·ÌÒ‹÷‹ ÷‹·⁄”Ê„≤≥Æ‹»… BP›’»PÖ B ‹·…À√‹·Ò‹§®Ê.

1.2 ÷‹·⁄ B ‹·…©Ì®‹ ∂ ‘◊ ”‹P‹R√Ê

 ‹fi ‹‚, pÊ„ Ê·pÊ„‡, ®›≈Q“ , ∏›ŸÊ ∂ CÌÒ‹÷‹ ÷‹·⁄√‹”‹ Ò‹·Ìπ®‹ P›¿·W‹Ÿ‹·  ‹fiX

÷‹O›°W‹·Ò‹§  Ê·®‹· ›X ‘◊√‹”‹©Ì®‹ Ò‹·ÌπPÊ„Ÿ‹·¤ ‹ÌÒ‹÷‹ ±‹≈P‹Í£ø·»… Æ‹vÊø·· ‹ D

Q≈¡· ØgP‹„R ”Ê„‡iW‹ ÊØ”‹·Ò‹§®Ê. A ‹‚W‹Ÿ‹»… B ‹·…®‹ AÌÕ‹ P‹w Ê·øfiW‹·Ò›§ , ”‹P‹R√Êø·

AÌÕ‹ ÷Êa‹·cÒ›§ A ‹‚ BÀ·…‡ø·ÒÊø·Æ‹·∞ P‹ŸÊ®‹·PÊ„Ìv‹· ”‹P‹R√Êø·ÌÒÊ ‘◊øfiW‹·Ò‹§ Ê.

A®‹· ◊‡W›W‹·Ò‹§®Ê : P›¿·W‹Ÿ‹»… ≤–‹r , B ‹·… , ÷‹‘√‹· ´›Ò‹·  ‹·Ò‹·§ W‹qr ±ÊQrÆÖ

C√‹·Ò‹§®Ê. ±ÊQrÆÖ JÌ®‹· À´‹®‹ ±ÊQrPÖ ±‹®›•‹Ï. ”‹P‹R√› ‹·…©Ì®‹  ‹fiv‹Δ≥or ü÷‹·

”‹P‹R√‹W‹Ÿ‹ W‹·Ì±‹‚. D ±ÊQrÆÖ ”‹”‹¬®‹ PÊ„‡Õ‹W‹Ÿ‹ WÊ„‡vÊW‹Ÿ‹ Æ‹v‹· Ê AÌqÆ‹ÌÒÊ,

18/B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·

2. BÊÜáÉ Ü ÓÝÊÜޮܠWÜá|WÜÙÜáD ◊Ì®Ê B ‹·…W‹Ÿ‹ PÊΔ ‹‚ ”› ‹fiÆ‹¬ ΔP‹“|W‹Ÿ‹Æ‹·∞ £⁄®‹·PÊ„Ìw®Ê™‡ Ê. DW‹ B ‹·…®‹

÷ÊbcÆ‹ W‹·|W‹Ÿ‹Æ‹·∞ D A´›¬ø·®‹»… ±‹ƒa‹¿·‘PÊ„ŸÊ„¤‡|.

2.1 "B ‹·…'®‹ ”› ‹fiÆ‹¬ √›”›ø·ØP‹ W‹·|W‹Ÿ‹·

B ‹·…W‹Ÿ‹ √›”›ø·ØP‹ ”‹„Ò‹≈W‹Ÿ‹· ∂ ±‹qr

B ‹·… ”‹„Ò‹≈W‹Ÿ‹· ±‹≈£ B ‹·…®‹»…√‹· ‹  ‹·„Δ ‹”‹·§W‹Ÿ‹·

a. Ø√‹ ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹·

W‹Ì´‹P› ‹·… H2SO4 gΔgÆ‹P‹, W‹Ì´‹P‹, B ‹·…gÆ‹P‹

ÆÊÁq≈P› ‹·… HNO3 gΔgÆ‹P‹, ”›√‹gÆ‹P‹, B ‹·…gÆ‹P‹

÷ÊÁvÊ„≈‡PÊ„…‡ƒP› ‹·… HCl gΔgÆ‹P‹, PÊ„…‡ƒ‡ÆÖ

÷ÊÁvÊ„≈‡ ∏Ê„≈‡À·PÖ B ‹·… HBr gΔgÆ‹P‹, ∏Ê„≈‡À·‡ÆÖ

÷ÊÁvÊ„≈ A¡„‡ƒPÖ B ‹·… HI gΔgÆ‹P‹, A¡„‡w‡ÆÖ

√‹ÌgP› ‹·… (¥›”›ñƒPÖ B ‹·… ) H3PO4 gΔgÆ‹P‹, √‹ÌgP‹, B ‹·…gÆ‹P‹

∏Ê„‡√›ØÆ‹ B ‹·… (ortho Boric) H3BO3 gΔgÆ‹P‹, ∏Ê„‡√›ÆÖ, B ‹·…gÆ‹P‹

‘»P›ÆÖ B ‹·… (Metosilicic) H2SiO3 gΔgÆ‹P‹, ‘»P›ÆÖ, B ‹·…gÆ‹P‹

”‹ø·ØPÖ B ‹·… (cyanic acid) HCNO B ‹·…gÆ‹P‹ gΔgÆ‹P‹, ”‹ø·ÆÊÁvÖ

(H-O-C≡N) (CN)

b. ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹·

±›À·ÏPÖ B ‹·… HCOOH

A‘qPÖ B ‹·… CH3COOH

BP›’»PÖ B ‹·… (COOH)2 HOOC – COOH

J»¿·PÖ B ‹·… (PÊ„π∫Æ‹ B ‹·… ) C17H32COOH (JÌ®‹· ©ÃüÌ´‹ ÷Ê„Ì©®Ê),M.P. 140C [oleic acid, (cis)]

«›ƒPÖ B ‹·… CH3(CH2)10 COOH

A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·… (√Ê‘ÆÖ) H-CH(NH2)COOH →

(B ‹·…  ‹·Ò‹·§ ±‹≈Ò›¬ ‹·… G√‹v‹„ W‹·Ì±‹Æ‹·∞

÷Ê„Ì©√‹· ‹ Eª‹ø· ‹£Ï)

B√Ê„‡ ‹fi¬qPÖ (∏ÊÆ›’¿·PÖ) C6H5COOHÆ‹„¬Q…PÖ B ‹·…

28/B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·

3. ÓÜãaÜPÜWÜÙÜá

3.1 ®‹≈ ‹W‹Ÿ‹»… B ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ±‹Òʧ÷‹a‹·c ‹ √›”›ø·ØP‹W‹Ÿ‹· ∂ ”‹„a‹P‹W‹Ÿ‹·

»oæ”ÖW‹Ÿ‹·, μ‡Æ›¥‹§»‡ÆÖ, À·•ÊÁ«Ö B√ÊÌhÖ ∂ D ”‹„a‹P‹W‹Ÿ‹ ±‹ƒa‹ø·

DW›W‹«Ê‡ BX®Ê.

B®‹√Ê B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ CÆ‹„∞ AÆʇP‹ √›”›ø·ØP‹W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ±‹ƒ‡Q“‘.

W‹·√‹·£”‹· ‹ AÆʇP‹ ”‹„a‹P‹W‹Ÿ‹· ±‹≈P‹Í£ø· PÊ„v‹·WÊW‹Ÿ›X Ê. C ‹‚ ü÷‹Ÿ‹–‹·r

ØS√‹ ›X √›”›ø·ØP‹W‹Ÿ‹Æ‹·∞ W‹·√‹·£”‹·Ò‹§ Ê. EÒ‹§ ‹· ›®‹ ”‹„a‹P‹PÊR E®›÷‹√‹OÊ PH

P›W‹®‹  ‹·Ò‹·§ ”› ‹Ï£≈P‹ ”‹„a‹P‹ (≤. GaÖ. P›W‹®‹, universal indicator).

÷‹·⁄ √‹·b¿·Ì®‹ B ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞ W‹·√‹·£”‹ü÷‹·®›®‹√‹„ ±‹≈üΔ B ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞

√‹·bÆÊ„‡v‹Δ· ”›´‹¬ÀΔ…©√‹· ‹‚®‹ƒÌ®‹, B ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞ W‹·√‹·£”‹Δ· ""”‹„a‹P‹W‹Ÿ‹·''

GÌü AÆʇP‹ ±‹®›•‹ÏW‹⁄ Ê. ÷‹„ÀÆ‹ √‹”‹W‹Ÿ‹·, AƒŒÆ‹ CÒ›¬©. C ‹‚W‹Ÿ‹· CÌW›Δ&

gΔgÆ‹P‹ ‹Æ‹·∞ ÷Ê„Ì©√‹· ‹, ÆÊÁ”‹XÏP‹ ›X Δª‹¬À√‹· ‹ ”› ‹ø· ‹ ”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹·.

3.2 »oæ”Ö

»oæ”Ö GÌü·®‹· ÆÊÁ”‹XÏP‹ ü|°®‹ ®‹≈ ‹¬. W‹·v‹x  ‹·Ò‹·§  ‹·√‹W‹Ÿ‹  Ê·‡«Ê ∏ÊŸÊø·· ‹

""«ÊÁPʇÆÖ'' (ÕÊÁ ‹Δ  ‹·Ò‹·§ Œ»‡Ì´‹≈ ‹ÆÊ„∞Ÿ‹WÊ„Ìv‹) GÌü Xv‹©Ì®‹ ±‹vÊ®‹ÌÒ‹÷‹

ü|°. B ‹·…  ‹·Ò‹·§ ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ØS√‹ ›W‹Δ…©®‹™√‹„ ”‹ƒ”‹· ‹fi√›X ”‹„b”‹·Ò‹§®Ê.

B ‹·…®‹»… ؇» »oæ”Ö PÊ̱›Xø·„, ±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹»… PÊ̱‹‚ ؇»øfiXø·„

ü®‹«›W‹·Ò‹§®Ê. ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹»… D W‹·| ”‹ÃΔ≥ ü®‹«›W‹·Ò‹§®Ê. ؇√‹· Ò‹o”‹ß

®›≈ ‹P‹ ›X®‹·™ , A®‹√‹»… ü|°®‹ ü®‹«› ‹OÊ CΔ…. »oæ”ÖÆ‹ P›W‹®‹  ‹·Ò‹·§ ®›≈ ‹|

G√‹v‹√‹ üŸ‹PÊø·„ C®Ê.

À·•ÊÁ«Ö B√ÊÌhÖ : D  ‹|Ï®‹≈ ‹¬ ‹‚  ‹·ÒÊ„§Ì®‹· ”‹„a‹P‹. D ”› ‹ø· ‹

”‹„a‹P‹ ‹‚ ±‹≈üΔ B ‹·…®‹»… PÊ̱‹‚ü|°PÊR, ®‹·üÏΔ B ‹·…®‹»… ÷‹Ÿ‹© ü|°PÊR

£√‹·W‹·Ò‹§®Ê.

μ‡Æ›¥‹§»‡ÆÖ : C®‹· π⁄ ÷‹√‹Ÿ›P‹Í£ø· pÊ˘μ‡ÆÊÁ«Ö À·•Ê‡ÆÖ GÌü  ‹·ÒÊ„§Ì®‹·

”‹„a‹P‹. ±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹»… PÊ̱‹W›W‹·Ò‹§®Ê, B ‹·…®‹»… ü|°ÀΔ…. ÆÊÁ”‹XÏP‹ ›X ”‹·Δª‹ ›X

Δª‹¬À√‹· ‹ AÆʇP‹ ”‹”‹¬ ”‹ÌüÌó‡ ”‹„a‹P‹W‹⁄ Ê. π⁄  ‹·Ò‹·§ ü|°®‹ ÷‹„W‹Ÿ‹ ®‹Ÿ‹W‹Ÿ‹·,

aʃ≈, ؇» ∏ʃ≈ (cherry, Blue berry), ÷‹|·°W‹Ÿ‹ ‘±Ê≥W‹Ÿ‹·, ÷›WÊ¡·‡ PÊ̱‹‚

PÊ„‡‘Æ‹ G«Ê, π‡pÖ√‹„pÖ, q‡ ”Ê„±‹‚≥ , AƒŒÆ‹ CÒ›¬©W‹Ÿ‹·.

B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·/33

4. ÃÝÓÝ¿á¯PÜ ÊÜÓÜá¤Ë®Ü gÆg®ÜPÜ A¿Þ®ÜáÓÝÃÜñæ ¶ pH

4.1

”‹”‹¬ ‹·„Δ ”› ‹ø· ‹ ”‹„a‹P‹W‹Ÿ‹· PÊ„qr√‹· ‹ √›”›ø·ØP‹ ®‹≈ ‹ ‹‚ B ‹·… Ê‡,

±‹≈Ò›¬ ‹·… Ê‡ GÌ®‹·  ‹fiÒ‹≈ ”‹„b”‹·Ò‹§ Ê. E®›÷‹√‹OÊWÊ AƒŒÆ‹ ‹‚ B ‹·…®‹»…

ü|°√‹◊Ò‹ ›X, ±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹»… PÊ̱‹W›W‹·Ò‹§®Ê. ”‹·|° +AƒŒÆ‹ → PÊ̱‹‚ ü|°.

(AƒŒÆ‹ & JÌ®‹· ”› ‹ø· ‹ ”‹„a‹P‹ ›X®Ê).

B®‹√Ê gΔgÆ‹P‹ AøfiÆ‹· ”›√‹ÒÊø·· √›”›ø·ØP‹  ‹”‹·§ÀÆ‹ BÀ·…‡ø·ÒÊ  ‹·Ò‹·§

±‹≈Ò›¬À·…‡ø·ÒÊø·Æ‹·∞ ±‹≈ ‹fi|ü®‹ú ›X ”‹„b”‹·Ò‹§®Ê  ‹·Ò‹·§ Ø´‹Ïƒ”‹·Ò‹§®Ê. ±‹≈üΔÒÊ

 ‹·Ò‹·§ ®‹·üÏΔÒÊø·Æ‹·∞ AŸÊ®‹· ÒÊ„‡ƒ”‹·Ò‹§®Ê.

øfi ‹‚®Ê‡ ®›≈ ‹|®‹»…Æ‹ gΔgÆ‹P‹ AøfiÆ‹·”›√‹ÒÊø·Æ‹·∞ gΔgÆ‹P‹ [›Ò‹®‹

 ‹·„ΔP‹  ‹¬P‹§±‹w”‹«›W‹·Ò‹§®Ê. C®‹Æ‹·∞ pH GÌü b÷Ê∞¿·Ì®‹ ”‹„b”‹«›W‹·Ò‹§®Ê.

JÌ®‹· »‡o√Ö ®›≈ ‹P‹®‹»… 1/10,000 (10∂ 4)W›≈Ì, gΔgÆ‹P‹ 6 AøfiÆ‹·W‹Ÿ‹·

C Ê GÌ®‹· ª›À‘®›W‹, (AÌ®‹√Ê B ®›≈ ‹P‹®‹»… 10∂4 W›≈Ì gΔgÆ‹P‹ ‹‚ AøfiØÆ‹

√‹„±‹®‹»…®Ê). D √›Œø·»…Æ‹ [›Ò‹ ‹‚ ∂ 4 BX®Ê. M·| b÷Ê∞ø·Æ‹·∞ ÒÊWÊ®‹·÷›Q®›W‹

"4' GÌü·®‹· gΔgÆ‹P‹ ”›√‹ÒÊø· ”‹„a‹P‹. AÌ®‹√Ê B ®›≈ ‹P‹®‹ gΔgÆ‹P‹®‹

”›√‹ÒÊø·· 4 BX√‹·Ò‹§®Ê. C®Ê‡ gΔgÆ‹P‹ ”›√‹ÒÊø· ”‹„a‹P‹. C®Ê‡ pH ÕÊ≈‡~.

4.2

pH À´›Æ‹®‹»… gΔgÆ‹P‹ AøfiÆ‹·, ±‹≈ ‹··S ›X√‹· ‹‚®‹ƒÌ®‹ ®›≈ ‹|W‹Ÿ‹

À¡„‡gÆÊ (Dissociation), Aøfi؇P‹√‹| (Ionisation), C ‹‚W‹Ÿ‹  ‹·Ò‹§–‹·r À ‹√‹

AW‹Ò‹¬ ›X®Ê.

B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·… , Δ ‹| ∂ C ‹‚ ؇ƒÆ‹»… À»‡Æ‹ ›W‹Δ· A ‹‚W‹Ÿ‹ AøfiØP‹

”‹Ãª› ‹ Ê‡ P›√‹| ›X®Ê. B ‹·…W‹Ÿ‹· ؇ƒÆ‹»… gΔgÆ‹P‹ AøfiÆ‹Æ‹·∞ , ±‹≈Ò›¬ ‹·… ‹‚

÷ÊÁv›≈Q’«Ö (OH–) AÆ‹·∞ PÊ„v‹·Ò‹§®Ê.

D H+  ‹·Ò‹·§ OH– AøfiÆ‹·W‹Ÿ‹ ”›√‹ ‹Æ‹·∞ P‹≈ ‹· ›X  ‹”‹·§W‹Ÿ‹ BÀ·…‡ø·  ‹·Ò‹·§

P›“ƒ‡ø· W‹·|W‹Ÿ‹ ±‹≈ ‹fi|P‹W‹Ÿ›X üŸ‹”‹ü÷‹·®‹·. ÷ÊÁvÊ„≈‡PÊ„…‡ƒP› ‹·… ‹‚, G«›…

B ‹·…W‹⁄XÌÒ‹ ±‹≈üΔ ›®‹®‹·™ ,  ‹·Ò‹·§ SØg B ‹·…W‹Ÿ‹· (Ø√‹ ‹ø· ‹) ”› ‹ø· ‹

B ‹·…W‹⁄XÌÒ‹ ±‹≈üΔ ›X Ê.

B ‹·…W‹Ÿ‹ ±‹≈üΔÒÊ  ‹·Ò‹·§ ®‹·üÏΔÒÊø··, A ‹‚W‹Ÿ‹· ؇ƒÆ‹»… À»‡Æ‹WÊ„Ìv‹·,

À¡„‡i”‹Δ≥p›rW‹, A ‹‚ ؇v‹· ‹ H+ AøfiÆ‹·W‹Ÿ‹ ”‹ÌTʬø·Æ‹·∞ A ‹ΔÌπ‘√‹·Ò‹§ Ê.

B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·/37

5. BÊÜáÉWÜÙÜ ËíWÜvÜOæ1. ”› ‹ø· ‹  ‹·Ò‹·§ Ø√‹ ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· (Organic & Inorganic Acids)2. ®‹·üÏΔ  ‹·Ò‹·§ ±‹≈üΔ

3. HP‹ ±‹≈Ò›¬À·…‡ø·, ©Ã±‹≈Ò›¬À·…‡ø·, pÊ˘ ±‹≈Ò›¬À·…‡ø· ∂ C ‹‚ B ‹·…W‹Ÿ‹  ‹··S¬

ÀÌW‹v‹OÊW‹Ÿ‹·.

5.1 Ø√‹ ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹ ±‹‚Æ‹√Ö ÀÌW‹v‹OÊW‹Ÿ‹·

1. BQ’ B ‹·…W‹Ÿ‹· (Oxy acids)

D B ‹·…W‹Ÿ‹· gΔgÆ‹P‹  ‹·Ò‹·§ B ‹·…gÆ‹P‹ G√‹v‹Æ‹„∞ ÷Ê„Ì©√‹·Ò‹§ Ê. E®›÷‹√‹OÊ :

W‹Ì´‹P› ‹·… , ÆÊÁq≈P› ‹·… , √‹ÌgP› ‹·… , CÌW›«› ‹·…  ‹··ÌÒ›®‹ ‹‚. (H2SO4, HNO3,H3PO4, H2CO3 ––)

C ‹‚W‹Ÿ‹· BÀ·…‡ø· BPÊ’$Áv‹·W‹⁄Ì®‹ (Anhydrides) EÌp›W‹·Ò‹§ Ê.

E®›÷‹√‹OÊ : SO3 + H2O → H2SO4 C»… W‹Ì´‹P‹®‹ pÊ˘ BPÊ’$ÁvÖ W‹Ì´‹P› ‹·…®‹

AÆ‹÷ÊÁvÊ˘vÖ BX®Ê. AÌ®‹√Ê B B ‹·…©Ì®‹ ؇√‹Æ‹·∞ ÒÊWÊ®›W‹ C®‹· EÒ‹≥£§øfiW‹·Ò‹§®Ê.

BQ’ B ‹·…W‹ŸÊΔ… ‹‰ A«Ê„‡÷‹ B ‹·…W‹Ÿ‹·.

2. ÷ÊÁv›≈‘vÖ’ (Hydracids)

gΔgÆ‹P‹  ‹·Ò‹·§ CÒ‹√‹ ´›Ò‹·W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ÷Ê„Ì©®‹·™ , B ‹·…gÆ‹P‹ ‹Æ‹·∞ ÷Ê„Ì©√‹®‹,

÷ÊÁvÊ„≈‡PÊ„…‡ƒPÖ, ÷ÊÁvÊ„≈‡”‹ø·ØPÖ, gΔgÆ‹P‹ ”‹«Êñ$Áv‹·  ‹··ÌÒ›®‹ ‹‚. (HCl,HCN, H2S).

3. «Ê„‡÷‹®‹ B ‹·…

«Ê„‡÷‹®‹ B ‹·…PÊR E®›÷‹√‹OÊ PÊ„≈‡À·PÖ B ‹·… (H2CrO4). B®‹√Ê

PÊ„≈‡À·ø· ‹ÂÖ pÊ˘ BPÊ’$Áv‹Æ‹·∞ PÊ„≈‡À·PÖ B ‹·… ÊÌ®‹· P‹√Êø·· ‹‚®‹·Ìo·. D B ‹·… ‹‚

A‘ß√‹ ›®‹√‹„ PÊ„≈‡ Ê·‡pÖ Δ ‹|W‹Ÿ‹· ‘ß√‹ ›®‹ ”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹·.

5.2 HP‹±‹≈Ò›¬À·…‡ø·, ©Ã±‹≈Ò›¬À·…‡ø·, £≈±‹≈Ò›¬À·…‡ø· B ‹·…W‹Ÿ‹·

HP‹ ±‹≈Ò›¬À·…‡ø· B ‹·…W‹Ÿ‹·

”›ßÆ‹±‹Δ…o ÷Ê„Ì®‹üΔ… J̮ʇ JÌ®‹· gΔgÆ‹P‹ ±‹√‹ ‹fi|· ‹Æ‹·∞ ÷Ê„Ì©√‹· ‹,

÷ÊÁvÊ„≈‡PÊ„…‡ƒP› ‹·… , ÆÊÁq≈P› ‹·… , A‘qPÖ, ¥›À·ÏPÖ B ‹·…W‹Ÿ‹· (HCl, HNO3,HCOOH, CH3COOH ––)©Ã±‹≈Ò›¬À·…‡ø· B ‹·…W‹Ÿ‹· : (H2SO4, H2CO3)

W‹Ì´‹P› ‹·… , CÌW›«› ‹·… ∂ C ‹‚W‹Ÿ‹· ”›ßÆ‹±‹Δ…o ÷Ê„Ì®‹üΔ… G√‹v‹· gΔgÆ‹P‹

±‹√‹ ‹fi|·W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ÷Ê„Ì© Ê.

42/B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·

6. gÆg®ÜPÜ & Ÿí«Ü6.1

B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·… , Δ ‹| ∂ C ‹‚W‹Ÿ‹ A´‹¬ø·Æ‹®‹»… "gΔgÆ‹P‹ üÌ´‹'®‹ üWÊY

£Ÿ‹· ‹⁄PÊ AW‹Ò‹¬. A®‹√‹ ”‹ÌQ“±‹§ ±‹ƒa‹ø· ∏ʇPÊØ‘®Ê.

""÷ÊÁvÊ„≈‡gÆÖ üÌ´‹'' ‹‚ P‹„v‹ JÌ®‹· √›”›ø·ØP‹ üÌ´‹ ›X®Ê,. AÒ‹¬ÌÒ‹ bP‹R

±‹√‹ ‹fi|· ›®‹√‹„, C®‹√‹ ±›Ò‹≈ AÒ‹¬ÌÒ‹ ◊ƒ®‹·  ‹·Ò‹·§  ‹·÷‹Ò‹Ã®‹·™. D üÌ´‹ ‹‚,

±‹√‹ ‹fi|·W‹Ÿ‹ A•‹ › ÷‹√‹⁄Æ‹, Δ ‹|W‹Ÿ‹ A|·W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ◊w©ƒ”‹· ‹ üΔ ‹Ò‹§√‹ ›®‹

BP‹–‹Ï~‡ø· üΔ ›X®Ê.

gΔgÆ‹P‹ üÌ´‹ ‹‚ ®‹·üÏΔ ›®‹√‹„ CÌÒ‹÷‹ üÌ´‹W‹Ÿ‹ ”‹ÌTʬ ÷Êa›c®‹√Ê,

±‹≈üΔ ›W‹üΔ…®‹·.

C®‹√‹»…  Ê„®‹ΔÆÊø·®‹· 1) ”‹÷‹ª›XüÌ´‹ (”‹÷‹üÌ´‹) (Covalent bond)H : H = H2 Æ‹ ”‹÷‹üÌ´‹.

2) AøfiØP‹ üÌ´‹ (Ionic bond) H

H → H2O (؇√‹·)

”‹÷‹ª›X üÌ´‹®‹»… gΔgÆ‹P‹ ‹‚ G√‹v‹· À®‹·¬ÒÖ M·| (Electrons)C«ÊP›ÛÆÖ’W‹ŸÊ„v‹ÆÊ PÊ„ÌwøfiW‹·Ò‹§®Ê. gΔgÆ‹P‹ ‹‚ À®‹·¬ÒÖ M·| ±‹√‹ ‹fi|·

W‹ŸÊ„v‹ÆÊ  ‹fiÒ‹≈ üÌ´‹ Ê‡±‹Ïw”‹·Ò‹§®Ê. (Electro Negative atoms)

HF, HBr, HClH2

+O–, H2+S–, H2

+F–, H2+Te– ....... CÒ›¬© ∂ E®›÷‹√‹OÊW‹Ÿ‹·.

(؇√‹·, gΔgÆ‹P‹®‹ ”‹«Êñ$ÁvÖ, gΔgÆ‹P‹®‹ ¥Ê‰…‡√ÊÁvÖ, gΔgÆ‹P‹®‹ pÊΔ„¬ƒø·Ì)

6.2 gΔgÆ‹P‹ üÌ´‹®‹ ±›Ò‹≈

1) D üÌ´‹ ‹‚ AÆʇP‹ ”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹ ªËÒ‹ W‹·|W‹Ÿ‹Æ‹·∞ Ø´‹Ïƒ”‹· ‹‚®‹√‹»…

 ‹·÷‹Ò‹§√‹ ±›Ò‹≈  ‹◊”‹·Ò‹§®Ê. ÀÕʇ–‹ ›X A ‹‚W‹Ÿ‹ P‹√‹W‹· ‹  ‹·Ò‹·§ P‹·©ø·· ‹

πÌ®‹·W‹Ÿ‹·. E®›÷‹√‹OÊ : [H2O, H2F, H2S .....].

√›”›ø·ØP‹

±‹≈£Q≈¡·

46/B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·

7. ¯ÃÜÊÜ¿áÊÜ BÊÜáÉWÜÙÜ ËÊÜÃÜOæ

7.1 ÀÕʇ–‹ √›”›ø·ØP‹ W‹·|W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ÷Ê„Ì©√‹· ‹ Ø√‹ ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹·

W‹Ì´‹P› ‹·… ∂ H2SO4 (Sulphuric acid)

√›”›ø·ØP‹ W‹·|W‹Ÿ‹· : ؇ƒÆÊ„v‹ÆÊ C®‹√‹ üÌ´‹·Ò‹Ã ÷Êa‹·c.  ‹”‹·§W‹Ÿ‹»…√‹· ‹ ؇√‹Æ‹·∞

ÒÊWÊ®‹·πv‹·Ò‹§®Ê, W›⁄ø· Òʇ ›ÌÕ‹ ‹Æ‹·∞ ◊‡ƒπv‹·Ò‹§®Ê. A®‹· B®‹≈ÏÒ›®‹ŒÏø·

B ‹·… (Hygnoscopic).±‹≈¡„‡W‹W‹Ÿ‹· (W‹qr W›iÆ‹ Œ‡ÕÊW‹Ÿ‹· A•‹ › ±›…‘rPÖ üorΔ·W‹Ÿ‹Æ‹·∞ Bƒ‘PÊ„⁄¤)

1. ≤–‹r + W‹Ì´‹P› ‹·… → (C6H10O5)n + H2SO4 → 6nc + (5nH2O + H2SO4).

2. ”‹P‹R√Ê + W‹Ì´‹P› ‹·… → C12H22O11 + H2SO4 → 12c + (11H2O + H2SO4).

3. BP›’»PÖ B ‹·… + W‹Ì´‹P› ‹·… → C2H2O4 + H2SO4 → CO2 + CO +(H2O + H2SO4).

4. ¥›À·ÏPÖ B ‹·… + W‹Ì´‹P› ‹·… → HCOOH + H2SO4 → CO + (H2O +H2SO4).

≤–‹rPÊR ∂ AQR, √›X, hÊ„‡Ÿ‹, BΔ„WÊvÊx, ∏›ŸÊ ∂ øfi ‹‚®›®‹√‹„ BW‹ü÷‹·®‹·.

BP›’»PÖ B ‹·…  ‹·Ò‹·§ ¥›À·ÏPÖ B ‹·… ∂ A ‹‚W‹Ÿ‹  ‹·„Δ ‹”‹·§W‹⁄Ì®‹ ±‹vÊ¿·ƒ.

5.  ‹·®‹¬”›√‹ (B«Ê„R‡÷›«Ö) + W‹Ì´‹P› ‹·… → C2H5OH + H2SO4 → C2H4 +(H2O + H2SO4).

 ‹·®‹¬”›√‹ ‹Æ‹·∞ ±‹≈¡„‡W‹Õ›«Êø·  ‹·®‹¬”›√‹ ©‡±‹©Ì®‹ ±‹vÊ¿·ƒ. (D•ÊÁ«Ö

B«Ê„R‡÷›«Ö).

6. D ®‹·üÏΔ B ‹·…®‹»… A©™®‹ ±›…‘rPÖ A•‹ › W›iÆ‹P‹wx¿·Ì®‹ π⁄ P›W‹®‹®‹

 Ê·‡«Ê HÆ‹Æ›∞®‹√‹„ ü√Ê¿·ƒ. ÷›ŸÊø·Æ‹·∞ , (ü√‹ ‹~WÊø· PÊŸ‹WÊ) h›Ã«ÊWÊ ◊w¿·ƒ.

 ‹·®‹¬”›√‹ ©‡±‹ A•‹ › ∏ÊÌQP‹wxø· h›Ã«Ê BW‹ü÷‹·®‹·. h›Ã«Êø·  Ê·‡«Ê  ‹·Í®‹· ›X,

÷›ŸÊ÷‹£§ Eƒø·®‹ÌÒÊ, JÌ®Ê√‹v‹·∏›ƒ Bw‘. P‹±‹‚≥ ü√‹ ‹~WÊ P›|·Ò‹§®Ê.

7. üor»Æ‹»…√‹· ‹ B ‹·…PÊR PÊΔ Ê‡ ؇ƒÆ‹ ÷‹ØW‹Ÿ‹Æ‹·∞ Ø´›Æ‹ ›X ”ʇƒ‘.

Õ›TÊ„‡Ò‹≥£§øfiX, ؇√‹· ÷‹∏ÊøfiX, £‡ ‹≈ ◊W‹·YÀPÊ¿·Ì®‹ b ‹··æÒ‹§®Ê, ‘wø··Ò‹§®Ê.

B®‹™ƒÌ®‹ B ‹·… ‹Æ‹·∞ ®‹·üÏΔWÊ„⁄”‹∏ʇP›®‹√Ê, B ‹·…PÊR ؇√‹Æ‹·∞ ”ʇƒ”‹∏›√‹®‹·,

؇ƒWÊ B ‹·… ‹Æ‹·∞ ”ʇƒ”‹∏ʇP‹·. G«›… ±‹≈üΔ B ‹·…W‹⁄W‹„ C®‹· AÆ‹Ãø· ›W‹·Ò‹§®Ê.

8. ±‹≈¡„‡W‹ :

W‹qr W›g· A•‹ › ±›…‘rPÖ üor»Æ‹»…√‹· ‹ ؇ƒWÊ Ø´›Æ‹ ›X ±‹≈üΔ W‹Ì ‹P› ‹·… ‹Æ‹·∞

”ʇƒ‘. üor»ÆÊ„Ÿ‹WÊ D•‹√Ö C√‹· ‹ ±‹≈Æ›Ÿ‹ ‹Æ‹·∞ Cƒ‘. D•‹√Ö P‹·©ø·ÒÊ„v‹W‹·Ò‹§®Ê.

58/B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·

8. ÓÝÊÜ¿áÊÜ BÊÜáÉWÜÙÜá

8.1 ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· ∂ ORGANIC ACIDS

”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· gΔgÆ‹P‹®‹ hÊ„ÒÊ, CÌW›Δ  ‹·Ò‹·§ B ‹·…gÆ‹P‹ ‹Æ‹·∞

÷Ê„Ì©√‹· ‹ CÌW›Δ®‹ ”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹·. CÌW›Δ®‹ ”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹ AÌ®‹√Ê ”› ‹ø· ‹

”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹ ”‹ÌTʬ A”‹ÌT›¬Ò‹. ”‹”‹¬, ±›≈~W‹⁄Ì®‹ AΔ…®Ê P‹»…®‹™Δ·, ±ÊpÊ„≈‡»ø·Ì

W‹⁄Ì®‹Δ„ D ”› ‹ø· ‹ ”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ÒÊWÊ©®›™√Ê. C®‹· ‹√ÊWÊ ”‹· ‹fi√‹·

÷‹Ò‹·§”›À√‹ ”› ‹ø· ‹ ”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹· £⁄© Ê. P‹ÍÒ‹P‹ ›Xø·„ Ò‹øfi√›W‹·£§√‹· ‹

C ‹‚W‹Ÿ‹ ”‹ÌTʬ ÷Êa‹·cÒ‹§«Ê‡ ÷Ê„‡W‹·Ò‹§®Ê.

8.2 ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹·  ‹·Ò‹·§ À˛›ØW‹Ÿ‹·

D ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹ üWÊY £Ÿ‹· ‹⁄PÊ Ø‡w®‹ À˛›Ø Œ‡«Ê. DÒ‹ ØÌ∏Ê÷‹~°ØÌ®‹

‘q≈PÖ B ‹·… ‹Æ‹·∞ , ”ʇπØÌ®‹  ‹fi¬»PÖ B ‹·… , ±‹‚Δ…Ì±‹bc¿·Ì®‹ BP›’»PÖ,  ‹·ijWÊ¿·Ì®‹

«›QrPÖ B ‹·… ‹Æ‹·∞ ∏ʇ±‹Ïw‘®‹Æ‹·. C®‹· Æ‹vÊ®‹®‹·™ 18Æʇ Õ‹Ò‹ ‹fiÆ‹®‹»… .

1832√‹»… »‡πWÖ  ‹·Ò‹·§  Ê‰÷‹…√Ö GÌü À˛›ØW‹Ÿ‹· ∏ÊÆ›’¿·PÖ B ‹·…®‹

B´›√›ÌÕ‹ ‹Æ‹·∞ P‹Ìv‹·◊w®‹√‹·.

1858√‹»… À˛›Ø PÊo«Ê ”› ‹ø· ‹ ”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹ √‹a‹ÆÊø· ‘®›úÌÒ‹ ‹Æ‹·∞

±‹≈P‹q‘®‹Æ‹·.

8.3 ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹  ‹··S¬ ÀÌW‹v‹OÊW‹Ÿ‹·

1. P›∏›ÏQ’»PÖ B ‹·…W‹Ÿ‹· (B»¥›¬qPÖ) 2. B√Ê„‡ ‹fi¬qPÖ 3. A Ê·ÁÆÊ„‡

B ‹·…W‹Ÿ‹·. 4. PÊ„π∫Æ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· 5. ø·„ƒPÖ B ‹·… 6. ±Ê‰≈‡pÊ„‡ØPÖ B ‹·….

1. P›∏›ÏQ’»PÖ B ‹·…W‹Ÿ‹·, P›∏›ÏQ’«Ö W‹·Ì±‹‚ (–COOH)Æ‹·∞ Q≈øfiÒ‹æP‹

W‹·Ì±›X ÷Ê„Ì©√‹·Ò‹§®Ê. D P›∏›ÏQ’«Ö W‹·Ì±‹‚ –COOHÆ‹»… P›∏›ÏØ«Ö W‹·Ì±‹‚

(–C=O)  ‹·Ò‹·§ ÷ÊÁv›≈Q’«Ö W‹·Ì±‹‚ (–OH), D G√‹v‹„ Jo·rW‹„w Ê.

B ‹·…®‹ A|·ÀÆ‹»…√‹· ‹ P›∏›ÏQ’«Ö W‹·Ì≤Æ‹ ”‹ÌTʬW‹Ÿ‹Æ‹·∞ A ‹ΔÌπ‘. D

B ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ∂ HP‹P›∏›ÏQ’»PÖ  ‹·Ò‹·§ ©ÃP›∏›ÏQ’»PÖ GÌ®‹· ÀÌW‹w”‹«›X®Ê. HP‹

P›∏›ÏQ’»PÖÆ‹»… JÌ®‹· COOH W‹·Ì≤√‹·Ò‹§®Ê.

P›∏›ÏQ’»PÖ B ‹·…W‹Ÿ‹· HP‹üÌ´‹ ”‹Ìҋͱ‹§ A•‹ › ©ÃüÌ´‹ A”‹Ìҋͱ‹§

B ‹·…W‹Ÿ›X√‹ü÷‹·®‹· (Single bond Saturated or Double bondunsaturated). HP‹üÌ´‹À®‹™√Ê ”‹Ìҋͱ‹§ , ©Ã üÌ´‹, £≈üÌ´‹ C®‹™»… A”‹Ìҋͱ‹§ . D

B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·/65

9. Pæ㹺®Ü BÊÜáÉWÜÙÜá9.1 PÊ„π∫Æ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹ Ò‹øfiƒPÊ

D B ‹·…W‹Ÿ‹»… 1) ±Ê˘ ‹·ƒ B«Ê„R‡÷›«ÖÆ‹·∞ EÒ‹R—Ï”‹· ‹‚®‹ƒÌ®‹

(B ‹·…gÆ‹P‹ ‹Æ‹·∞ ”ʇƒ‘, gΔgÆ‹P‹ ‹Æ‹·∞ ÒÊWÊø·· ‹‚®‹·).

RCH2OH + 2[O] → RCOOH + H2O[CH2CH2OH (Ethyl alcohol) + 2[O] → Acetic acid + H2O]

2) ÷ÊÁvÊ„≈‡PÊ„…‡ƒP› ‹·… ‹Æ‹·∞ E±‹¡„‡X‘, ÆÊÁpÊ˘«Ö (”› ‹ø· ‹ ”‹ø·ÆÊÁvÖ)Æ‹

g»‡P‹√‹|©Ì®‹. CH3CN + HCl + 2H2O → CH3COOH + NH4Cl

9.2 B÷›√‹®‹»… PÊ„π∫Æ‹ B ‹·…®‹ ±›Ò‹≈

GOÊ°  ‹·Ò‹·§ PÊ„ü·∫W‹Ÿ‹· Æ‹ ‹·æ B÷›√‹®‹»…  ‹··S¬ ZoP‹W‹Ÿ›X®‹·™ (GOÊ°  ‹·Ò‹·§

Ò‹·±‹≥ ). aÊÁÒ‹Æ‹¬ ؇v‹· ‹  ‹·„ΔW‹Ÿ›X Ê. D GOÊ°&Ò‹·±‹≥W‹Ÿ‹· P‹√‹·⁄Æ‹»… g»‡P‹√‹|PÊR

JŸ‹±‹o·r , X…”‹√›«Ö  ‹·Ò‹·§ PÊ„π∫Æ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· EÌp›W‹·Ò‹§ Ê.  ‹fiÌ”‹, X|·° ∂

C ‹‚W‹Ÿ‹· PÊ„π∫Æ‹  ‹·„ΔW‹Ÿ‹·. D B ‹·…W‹Ÿ‹· √‹P‹§ ±‹≈ ›÷‹©Ì®‹ ◊‡√‹Δ≥o·r ,

PÊ„‡Õ‹W‹⁄WÊ Ò‹Δ·≤®‹ Æ‹ÌÒ‹√‹ CÌW›Δ®‹ vÊÁ BPÊ’$ÁvÖ  ‹·Ò‹·§ ؇√›X EÒ‹R–‹ÏOÊ

÷Ê„Ì®‹·Ò‹§ Ê. ”›P‹–‹·r Õ‹Q§ πv‹·W‹vÊøfiW‹·Ò‹§®Ê (®Ê‡÷‹PÊR) ®Ê„√‹P‹· ‹ aÊÁÒ‹Æ‹¬ G–Ê„r‡

±‹o·r ÷Êa‹·c. 1 W›≈Ì PÊ„ü·∫, 9 P›¬«Ê„‡ƒW‹Ÿ‹–‹·r E–‹° ‹Æ‹·∞ ؇v‹·Ò‹§®Ê. ∏ʇv‹®‹

PÊ„π∫Æ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· ±›≈~ PÊ„∏›∫X ±‹ƒ ‹Ò‹ÏÆÊ ÷Ê„Ì©, ®Ê‡÷‹®‹ ÀÀ´‹ ª›W‹W‹Ÿ‹»…

a‹ ‹·Ï®‹ PÊŸ‹WÊ ÕʇS√‹OÊøfiW‹·Ò‹§®Ê. C®‹· ®Ê‡÷‹®‹»… AÆ‹·–‹° ›÷‹P‹ ›X, ®Ê‡÷‹PÊR

B÷›√‹®‹ PÊ„√‹ÒÊøfi®›W‹ P›©ƒ‘®‹ B÷›√‹ ›W‹·Ò‹§®Ê. À·‡ØÆ‹»… A”‹Ìҋͱ‹§ ,

 Ê·‡®› ‹·… ‹‚ AóP‹ ±‹≈ ‹fi|®‹»… Ê. D B ‹·…W‹Ÿ‹· E®‹™ ›®‹ CÌW›Δ ”‹√‹±‹~ø·

JÌ®‹· Ò‹·©ø·»… P›∏›ÏQ’«Ö W‹·Ì±‹Æ‹·∞ ÷Ê„Ì©√‹·Ò‹§ Ê. D ”‹√‹±‹⁄ø·· JÌ®‹·

gΔgÆ‹P‹ ±‹√‹ ‹fi|·ÀØÌ®‹ 30 CÌW›Δ®‹ ±‹√‹ ‹fi|·ÀÆ‹  ›¬≤§ø·»…√‹·Ò‹§®Ê.

B®‹™ƒÌ®‹ ÷‹≈”‹Ã  ‹·Ò‹·§ ©‡ZÏ ”‹√‹±‹⁄W‹Ÿ‹  Ê·‡®› ‹·…W‹⁄ Ê.

9.3 B÷›√‹®‹»… ∏ʇP›®‹ PÊ„π∫Æ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· ( Ê·‡®› ‹·…W‹Ÿ‹·)

»ÆÊ„‡«Ê¿·PÖ  ‹·Ò‹·§ »ÆÊ„‡«ÊØPÖ (Linoleic  ‹·Ò‹·§ (Linolenic) B ‹·…W‹Ÿ‹·,

©Æ‹ JÌ®‹PÊR, 2&10W›≈ÌÆ‹–‹·r , C ‹‚W‹Ÿ‹ AW‹Ò‹¬  ‹ø·”‹RØX®Ê. C ‹‚W‹Ÿ‹ PÊ„√‹ÒÊ¿·Ì®‹

a‹ ‹·Ï®‹ √Ê„‡W‹ ü√‹·Ò‹§®Ê. Ò‹„P‹ ‹‚ C⁄ ‹··S ›W‹·Ò‹§®Ê. »ÆÊ„‡«ÊØPÖ B ‹·…®‹

 ‹·„Δ ‹‚ AW‹”Êπ‡g®‹ GOÊ°øfiX®Ê. B÷›√‹®‹»… E±‹¡„‡X”‹· ‹ GOÊ°W‹Ÿ‹·

”› ‹fiÆ‹¬ E–‹°ÒÊø·»… , ®›≈ ‹P‹W‹Ÿ›X√‹·Ò‹§ Ê  ‹·Ò‹·§ A”‹Ìҋͱ‹§ PÊ„π∫Æ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞

÷Ê„Ì©√‹·Ò‹§ Ê. D A”‹Ìҋͱ‹§ PÊ„π∫Æ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ""÷ÊÁvÊ„≈‡gÆʇ–‹ÆÖ'' ±‹≈Q≈¡·WÊ

74/B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·

10. AÊæáç®æãà BÊÜáÉWÜÙÜá

10.1 ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹  ‹·ÒÊ„§Ì®‹· ÀÌW‹v‹OÊ

Ò‹Æ‹∞ JÌ®‹· A|·ÀÆ‹»… JÌ®‹· A•‹ › ÷Êa‹·c A Ê·ÁÆÊ„‡ W‹·Ì±‹‚W‹Ÿ‹Æ‹·∞ (NH2) ‹·Ò‹·§ JÌ®‹· A•‹ › ÷Êa‹·c P›∏›ÏQ’«Ö W‹·Ì±‹Æ‹·∞ (COAH) ÷Ê„Ì©√‹· ‹ B ‹·…À®‹·.

E®›÷‹√‹OÊWÊ : A»¥›¬qPÖ WÊ…$Á‘ÆÖ ∂ H2N-CH2COOH. D ”› ‹ø· ‹

”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ‹· ”‹”›√‹gÆ‹P‹W‹Ÿ‹ (Proteins – ±Ê‰≈‡q‡ÆÖ) E±‹ª›W‹W‹Ÿ‹·. B®‹™ƒÌ®‹

D B ‹·… ‹Æ‹·∞ ±Ê‰≈‡q‡ÆÖ P‹orv‹®‹ CqrWÊW‹ŸÊÆ‹·∞Ò›§√Ê. £⁄©√‹· ‹ ÀÀ´‹ G±‹≥Ò‹·§

A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·…W‹Ÿ‹»… 20ƒÌ®‹ 24√‹ ‹√ÊW‹„ i‡ÀW‹Ÿ‹»… P‹Ìv‹·ü√‹·Ò‹§®Ê.

A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·…W‹Ÿ‹ (P›∏›ÏQ’»PÖ B ‹·…W‹Ÿ‹) EÒ‹≥£§W‹Ÿ‹· P›∏›ÏQ’»PÖ

B ‹·…W‹⁄Ì®‹, B»¥›¬qPÖ, B√Ê„‡ ‹fi¬qPÖ ∂ C ‹‚W‹Ÿ‹ gΔgÆ‹P‹ ±‹√‹ ‹fi|· ‹Æ‹·∞

”‹ßŸ›ÌÒ‹ƒ‘ A»… A Ê·ÁÆÊ„‡ W‹·Ì±‹‚ ”ʇƒ, D B ‹·… EÌp›W‹·Ò‹§®Ê.

E®› : A‘qPÖ B ‹·…©Ì®‹ A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·… WÊ…$Á‘ÆÖ AÌ®‹√Ê A Ê·ÁÆÊ„‡

C•‹Æ›¿·PÖ B ‹·… EÒ‹≥£§øfiW‹·Ò‹§®Ê. CH3¿·Ì®‹ H2 ”‹ßŸ›ÌÒ‹√‹WÊ„Ÿ‹·¤Ò‹§®Ê.

CH3COOH + NH3 → H2N – CH2COOH + H2.A£”‹√‹Ÿ‹ A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·… WÊ…$Á‘‡ÆÖ üWÊY À˛›Ø GaÖ. ∏›≈PÊ„Æ‹∞pÖ

(H. Braconnot) ∏ÊŸ‹P‹· aÊ»…®‹. hÊΔqÆÖ (Gelatin)Æ‹ B ‹·… Àª‹gÆÊ¿·Ì®‹ WÊ…$Á‘‡ØÆ‹

EÒ‹≥£§øfi¿·Ò‹·. ◊̮ʡ·‡ AÆʇP‹ A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·…W‹Ÿ‹· P‹Ìv‹·◊wø·Δ≥qr®‹™ƒÌ®‹

±Ê‰≈‡q‡Æ‹·W‹Ÿ‹Æ‹·∞ A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·…W‹Ÿ›X JvÊø·· ‹‚®‹· √‹”›ø·Æ‹ À˛›ØW‹⁄WÊ

”‹·Δª‹”›´‹¬ ›¿·Ò‹·. 1864 CÌW›Δ, 3012 gΔgÆ‹P‹, 576 B ‹·…gÆ‹P‹, 468 ”›√‹gÆ‹P‹

 ‹·Ò‹·§ 21 W‹Ì´‹P‹®‹ ±‹√‹ ‹fi|·W‹Ÿ‹ÆÊ„∞Ÿ‹WÊ„Ìv‹ ÷›»Æ‹ «›PÊ„r‡ WÊ„…‡π‡ÆÖ

(Lactoglobin) GÌü W›Ò‹≈®‹ D ®Ê„v‹x ±Ê‰≈‡q‡ÆÖ A|· ‹Æ‹·∞ A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·…W‹Ÿ‹

ü÷‹ÃÌX (Polymer)W‹ŸÊÌ®‹· £⁄ø·Δ· ”›´‹¬ ›¿·Ò‹·.  ‹·£§®‹· bP‹R 20 A Ê·ÁÆÊ„‡

B ‹·…W‹Ÿ‹ A|·W‹ŸÊÌ®‹· £⁄®›W‹ «›PÊ„r‡ WÊ„…‡π‡Æ‹Æ‹·∞ JvÊø·· ‹‚®‹· P‹w Ê·

Õ‹≈ ‹·®Ê™Ì®‹· AØ‘Ò‹·.

Æ‹„√›√‹· A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·…W‹Ÿ‹· Ò‹øfiƒ”‹Δ≥qr Ê. B®‹√Ê ±Ê‰≈‡q‡ØÆ‹

gΔÀª‹gÆÊ¿·Ì®‹ 20 A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞  ‹fiÒ‹≈ ±‹vÊø·«›X®Ê. JqrÆ‹»…

20 ∏ʇ√Ê ∏ʇ√Ê A Ê·ÁÆÊ„‡ B ‹·…W‹Ÿ‹ P‹≈ ‹· ¡„‡gÆÊ  ‹·Ò‹·§ ”‹Ì¡„‡gÆÊ¿·Ì®‹

(Permutation and Combination), ±Ê‰≈‡q‡Æ‹·W‹Ÿ‹· (”‹”›√‹gÆ‹P‹W‹Ÿ‹·)

 ‹fiv‹Δ≥qr Ê.

B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·/87

11. ®ÜãÂQÉÀáP… BÊÜáÉWÜÙÜá11.1 ”› ‹ø· ‹ B ‹·…

D ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· PÊ„‡ŒP› π‡g®‹»…®‹·™ A®‹√‹ ª›W‹ ›X®‹·™ ,

AÆ‹· ‹ÌŒ‡ø·  ›÷‹P‹W‹Ÿ›X P›ø·Ï ‹Æ‹·∞ Ø ‹Ï◊”‹·Ò‹§ Ê. D B ‹·…W‹Ÿ‹· ü÷‹·

”‹ÌTʬø· Æ‹„¬Q…¡„‡pÊÁvÖ (Nucleotide)ØÌ®‹  ‹fiw®‹ ”‹√‹±‹~W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ÷Ê„Ì© Ê.

±‹≈£¡„Ì®‹· Æ‹„¬Q…¡„‡pÊÁwÆ‹Δ„… , JÌ®‹· Õ‹P‹Ï√‹, JÌ®‹· ”›√‹gÆ‹P‹ø··P‹§

±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ √‹ÌgP‹ C√‹·Ò‹§®Ê.

A ‹‚W‹Ÿ‹»…√‹· ‹ Õ‹P‹Ï√‹ ZoP‹®‹ ”‹Ãª› ‹®‹ B´›√‹®‹  Ê·‡«Ê 2 À´‹ Æ‹„¬Q…PÖ

B ‹·…W‹Ÿ‹Æ‹·∞ (1) wøfiQ’√ÊÁ∏Ê„‡ Æ‹„¬Q…PÖ B ‹·… (D.N.A.) (2) √ÊÁ∏Ê„‡ Æ‹„¬Q…PÖ

B ‹·… (R.N.A.) W‹·√‹·£”‹«›X®Ê.

Æ‹„¬Q…PÖ B ‹·…W‹Ÿ‹· ”‹Ì±‹‰|Ï gΔÀª‹gÆÊ¿·Ì®‹ 3 «›P‹“~P‹ (characteristic)ZoP‹W‹Ÿ›X JvÊø··Ò‹§ Ê. 1) ÷ÊpÊ√Ê„‡”ÊÁQ…PÖ ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ‹· 2) ±ÊÌpÊ„‡”Ö Õ‹P‹Ï√‹

3) √‹ÌgP› ‹·…. D B ‹·…W‹Ÿ‹»… G√‹v‹· À´‹®‹ ÷ÊpÊ√Ê„‡”ÊÁQ…PÖ ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹⁄ Ê.

1) ≤√‹À·w‡ÆÖ (Pyrimidine)WÊ ”‹ÌüÌó‘®‹ ‹‚. 2) ±‹‚¬ƒ‡ÆÖ (Purine)WÊ

”‹ÌüÌó‘®‹ ‹‚  ‹·Ò‹·§ C ‹‚W‹Ÿ‹· ”›√‹gÆ‹Q‡ø· ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ‹· (Nitrogen Gases).C ‹‚W‹Ÿ‹· D.N.A.  ‹·Ò‹·§ R.N.A. W‹Ÿ‹»… P‹Ìv‹·ü√‹·Ò‹§ Ê PÊŸ‹WÊ PÊ„qr√‹· ‹ÌÒÊ.

Æ‹„¬Q…PÖ B ‹·… ≤√‹À·w‡ÆÖ ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ‹· ±‹‚¬ƒ‡ÆÖ ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ‹·

w.GÆÖ.G. •ÊÁÀ·‡ÆÖ (Thymine) AvÊ؇ÆÖ (Adenine)(D.N.A.) ”ÊÁpÊ„‡‘‡ÆÖ (Cytosine) W›Ã؇ÆÖ (Guanine)B√Ö.GÆÖ.G. ”ÊÁpÊ„‡‘‡ÆÖ (Cytosine) AvÊ؇ÆÖ (Adenine)(R.N.A.) ø··√›‘«Ö (Uracil) W›Ã؇ÆÖ (Guanine)

11.2 Æ‹„¬Q…PÖ B ‹·…®‹ P›ø·Ï Ø ‹Ï÷‹OÊ

Æ‹„¬Q…PÖ B ‹·…W‹Ÿ‹· ±Ê‰≈‡q‡ØÆ‹ ”‹ÌÕÊ…‡–‹OÊø·Æ‹·∞ ÷‹ÒÊ„‡qø·»…ƒ”‹·Ò‹§ Ê.

±Ê‰≈‡q‡ØÆ‹ ”‹ÌÕÊ…‡–‹OÊø·Æ‹·∞ (R.N.A.)ø·· Ø ‹Ï◊‘®‹√‹„ P‹„v‹ (D.N.A.)JŸ‹ª›W‹®‹ PÊ„‡Õ‹©Ì®‹ C®‹· ÷‹ÒÊ„‡qø·»… Cv‹Δ≥v‹·Ò‹§®Ê.

11.3 Æ‹„¬Q…PÖ B ‹·…W‹Ÿ‹·  ‹·Ò‹·§ À˛›ØW‹Ÿ‹·

PÊ„‡ŒP›π‡g®‹  ‹”‹·§ ÀÕʇ–‹ B ‹·… ›®‹ C®‹Æ‹·∞ À·–‹ÆÖ GÌ∏›Ò‹ Q‡ ‹‚ Ò‹·Ìπ®‹

PÊ„‡ŒPÊW‹Ÿ‹»… , Q‡ ‹‚√‹‘PÊø·»…√‹· ‹ ±Ê‰≈‡q‡Æ‹·W‹Ÿ‹Æ‹·∞ Aª›¬”‹  ‹fiv‹· ›W‹

W‹ ‹·Ø‘®‹Æ‹·.

92/B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·

12. ±ÜÅñÝÂÊÜáÉWÜÙÜá

12.1 ÷ÊÁv›≈PÊ’$Áv‹·W‹Ÿ‹·, P›“√‹W‹Ÿ‹·

◊Ì©Æ‹ A´›¬ø·W‹Ÿ‹»… B ‹·…W‹Ÿ‹ √›”›ø·ØP‹ Q≈¡·W‹Ÿ‹ À ‹√‹W‹Ÿ‹»… ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ‹·

”ʇ±‹ÏvÊøfiX Ê.

±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹ Ø√‹„±‹OÊW‹Ÿ‹·

1) ±Ê‰≈‡pÊ„‡ØPÖ B ‹·…W‹Ÿ‹·, ”› ‹ø· ‹ B ‹·…W‹Ÿ‹· ∂ C ‹‚W‹ŸÊ„v‹ÆÊ  ‹£Ï‘ ؇√‹·

 ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹Æ‹·∞ EÒ‹≥£§ ‹fiv‹· ‹ ”‹Ìø··P‹§W‹Ÿ›X Ê. E®›÷‹√‹OÊW‹Ÿ‹Æ‹·∞ A´›¬ø·

2.5√‹»… E«Ê…‡U”‹«›X®Ê. ±‹≈Ò›¬ ‹·… ÊÌ®‹√Ê

2) ±‹≈Ò›¬ ‹·… ‹‚ ÷ÊÁv›≈PÊ’$ÁvÖ AøfiÆ‹·W‹Ÿ‹Æ‹·∞ g»‡ø· ®›≈ ‹|®‹»… ؇v‹· ‹

”‹Ìø··P‹§ ›X®Ê. E®›÷‹√‹OÊ ∂ ""A Ê„‡Øø·''. ±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹ D Ø√‹„±‹OÊø··

BƒÿØø·”Ö (ARRHENIUS)Æ‹ ‘®›úÌÒ‹ ›X®Ê. E®›÷‹√‹OÊ :∂ A Ê„‡Øøfi®‹

 ‹Ò‹ÏÆÊ Ø‡ƒÆ‹»….

NH3 (AØΔ) + H2O NH4+ (g»‡ø·) + – OH (÷ÊÁv›≈PÊ’$ÁvÖ ∂ AøfiÆ‹·).

3) ±‹≈Ò›¬ ‹·… ‹‚, B ‹·…®Ê„v‹ÆÊ  ‹£Ï”‹· ‹ P‹√‹W‹®‹ «Ê„‡÷‹®‹ BPÊ’$Áv‹·, CΔ… Ê

÷ÊÁv›≈PÊ’$ÁvÖ BX®Ê. E®›÷‹√‹OÊ : CuO + 2 HCl → CuCl2 + H2O

Ò› ‹·≈®‹ BPÊ’$ÁvÖ + ÷ÊÁvÊ„≈‡PÊ„…‡ƒP› ‹·… → Ò› ‹·≈®‹ PÊ„…‡√ÊÁvÖ + ؇√‹·.

CuO + 2H+ → H2O + Cu2+ ∂ D Q≈¡·ø·· B ‹·…®‹ gΔgÆ‹P‹ AøfiÆ‹·W‹Ÿ‹Æ‹·∞

JŸ‹WÊ„Ìw®Ê. CuO JÌ®‹· ®‹·üÏΔ ±‹≈Ò›¬ ‹·….

4) ÷ÊÁv›≈PÊ’$ÁvÖ AøfiÆ‹·W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ÷Ê„Ì©√‹· ‹ P‹√‹W‹· ‹ ÷ÊÁv›≈PÊ’$ÁvÖ GÌü

±‹≈Ò›¬ ‹·… ›X®Ê. E®›÷‹√‹OÊ : NaOH, KOH, NH4OH, Ca(OH)2 ∂

B ‹·…®Ê„v‹ÆÊ D ±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹  ‹Ò‹ÏÆÊø··, (√›”›ø·ØP‹ Q≈¡·ø··), B ‹·…®‹

gΔgÆ‹P‹ AøfiÆ‹·W‹Ÿ‹·  ‹·Ò‹·§ ±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹ ÷ÊÁv›≈PÊ’$ÁvÖ AøfiÆ‹·W‹Ÿ‹ Æ‹v‹· Ê

BX√‹·Ò‹§®Ê,  ‹·Ò‹·§ ؇√‹· EÒ‹≥£§øfiW‹·Ò‹§®Ê.

NaOH + HCl → NaCl + H2O, H++OH– → H2O.

NaOH, KOH, NH4OH ∂ D ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ‹· ؇ƒÆ‹»… P‹√‹W‹· ‹

÷ÊÁv›≈PÊ’$Áv‹·W‹Ÿ›X®‹·™ , ±‹≈üΔ ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ›®‹ ""P›“√‹W‹Ÿ‹·'' GØ‘PÊ„Ìw Ê. G«›…

P›“√‹W‹Ÿ‹· ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ‹·, B®‹√Ê G«›… ±‹≈Ò›¬ ‹·…W‹Ÿ‹„ P›“√‹W‹Ÿ‹Δ…. PÊ„qr√‹· ‹ D

3 E®›÷‹√‹OÊW‹Ÿ‹· ∂ ±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹ ΔP‹“|W‹Ÿ›X Ê.

→←

102/B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·

13. ±ÜÅñÝÂÊÜáÉ Ü ËÍæàÐÜ WÜá|WÜÙÜá

13.1 P‹√‹W‹· ‹ ±‹≈Ò›¬À·…‡ø· «Ê„‡◊‡ø· ÷ÊÁv›≈PÊ’$Áv‹·W‹Ÿ‹·

1) ”Ê„‡wø·Ì ÷ÊÁv›≈PÊ’$ÁvÖ (NaOH, P›‘rPÖ ”Ê„‡v‹) ∂ ±‹≈üΔ P›“√‹ ›X®Ê. D

P›“√‹ ‹‚  ‹·Í®‹· «Ê„‡÷‹®‹ ÷ÊÁv›≈PÊ’$Áv‹·. (±Ê‰p›‘ø·Ì, P›¬»’ø·ÌÆ‹ÌÒÊ, ”Ê„‡wø·Ì

P‹„v‹ JÌ®‹·  ‹·Í®‹·«Ê„‡÷‹. C ‹‚W‹Ÿ‹Æ‹·∞ a›P‹·ÀØÌ®‹ P‹Ò‹§ƒ”‹ü÷‹·®‹·). D P›“√‹ ‹‚

÷ÊbcÆ‹ ”‹ÌTʬø· √›”›ø·ØP‹W‹ŸÊ„v‹ÆÊ  ‹£Ï”‹·Ò‹§®Ê.

√›”›ø·ØP‹ Q≈¡·W‹Ÿ‹·

1. B ‹·…W‹ŸÊ„v‹ÆÊ (Ø√‹ ‹ø· ‹  ‹·Ò‹·§ ”› ‹ø· ‹ G√‹v‹„ B ‹·…W‹ŸÊ„v‹ÆÊ).

Δ ‹|W‹Ÿ‹ EÒ‹≥£§

Δ ‹|W‹Ÿ‹· W‹ ‹·Ø‘

a) HCl + NaOH → NaCl + H2O

b) H2SO4 + 2NaOH → Na2SO4 + 2H2Oc) HNO3 + NaOH → NaNO3 + H2O

d) CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O

2. A«Ê„‡÷‹®‹ BPÊ’$Áv‹·W‹Ÿ›®‹ B ‹·…®‹ BPÊ’$Áv‹·W‹ŸÊ„v‹ÆÊ (CO2, SO3, NO2 – )

a) NaOH + CO2 → NaHCO3 – ”Ê„‡wø·Ì ∏ÊÁ P›∏ʄχÆʇpÖ160o

b) π‘ NaOH + CO → HCOONa (”Ê„‡wø·Ì ¥›√‹ Ê·‡pÖ)JÒ‹§v‹

c) 2NaOH + CO2 → Na2CO3 + H2O – ”Ê„‡wø·Ì P›∏ʄχÆʇpÖ

d) 2NaOH + SO3 → Na2SO4 + H2O – ”Ê„‡wø·Ì ”‹«Êñ‡pÖ

e) 2NaOH + 2NO2 → NaNO2 + NaNO3 + H2O – ÆÊÁpÊ≈‡o·

f) 2NaOH + N2O5 → 2NaNO3 + H2O – ”Ê„‡wø·Ì ÆÊÁpÊ≈‡o·

D Q≈¡·W‹Ÿ‹»… EÌp›W‹· ‹ EÒ‹≥Æ‹∞W‹Ÿ‹· Δ ‹|W‹Ÿ›X Ê. ◊‡WÊ D J̮ʇ ±‹≈üΔ

P›“√‹ ‹‚,÷ÊbcÆ‹ ”‹ÌTʬø·»… Ò‹Æ‹∞®Ê‡ B®‹ Ø√‹ ‹ø· ‹  ‹·Ò‹·§ ”› ‹ø· ‹ Δ ‹|W‹Ÿ‹Æ‹·∞

B ‹·…W‹ŸÊ„v‹ÆÊ  ‹£Ï‘ EÒ‹≥£§  ‹fiv‹·Ò‹§ Ê.

3. ±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹ BPÊ’$Áv‹·W‹ŸÊ„v‹ÆÊø·„  ‹£Ï‘ Δ ‹|W‹Ÿ‹Æ‹·∞ ؇v‹·Ò‹§®Ê(ZnO, PbO, SnO, Al2O3 ––)

D Q≈¡·W‹Ÿ‹· B ‹·…®‹

H  ‹·Ò‹·§ ±‹≈Ò›¬ ‹·…®‹

OHW‹Ÿ‹ Æ‹v‹· Ê

Æ‹vÊø··Ò‹§®Ê

114/B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·

A«Ý¿á & 1414. ÆÊÜ|WÜÙÜá

14.1 Δ ‹|W‹Ÿ‹· (E±‹‚≥W‹Ÿ‹·, Salts)

B ‹·… Ê‰Ì®‹√‹ A|·ÀÆ‹»…√‹· ‹ ”‹ßŸ›ÌÒ‹ƒ”‹üΔ… , gΔgÆ‹P‹ ±‹√‹ ‹fi|· A•‹ ›

gΔgÆ‹P‹ ±‹√‹ ‹fi|·W‹Ÿ‹Æ‹·∞ , ª›W‹Õ‹@ A•‹ › ±‹‰|Ï ›X, «Ê„‡÷‹©Ì®‹ A•‹ ›

«Ê„‡÷‹®‹ÌÒÊ  ‹£Ï”‹· ‹ ´›Ò‹·W‹⁄Ì®‹, ”›ßÆ‹±‹Δ…oWÊ„⁄”‹· ‹‚®‹ƒÌ®‹ EÌp›W‹· ‹

”‹Ìø··P‹§W‹ŸÊ‡ Δ ‹|W‹Ÿ‹·.

C ‹‚W‹Ÿ‹· PÊ„…‡√ÊÁvÖ, PÊ„…‡√ʇpÖ, ”‹«Êñ‡pÖ, ”‹«Êñ$ÁvÖ, P›∏ʄχÆʇpÖ, ÆÊÁpÊ≈‡o·,

ÆÊÁpÊ˘pÖ, A¡„‡vÊÁvÖ, ∏Ê„≈‡ Ê·ÁvÖ, ¥›”Êñ‡pÖ, A‘pʇpÖ, ¥›√‹ Ê·‡pÖ, ‘ÇÌPʇpÖ,

 ‹·Ò‹·§ ‘»Pʇo·W‹Ÿ‹·. Δ ‹| ‹‚ AøfiØP‹ ”‹Ìø··P‹§.

14.2 "Δ ‹|' C®‹√‹ Ø√‹„±‹OÊø· ”‹≥–‹rÒÊ

B ‹·… «Ê„‡÷‹ A•‹ › W‹·Ì≤ØÌ®‹ «Ê„‡÷‹ A•‹ › W‹·Ì≤ØÌ®‹

ª›W‹Õ‹@ ”›ßÆ‹±‹Δ…o ÷Ê„Ì®‹ ±‹‰|Ï ›X ”›ßÆ‹±‹Δ…o ÷Ê„Ì®‹

üΔ… gΔgÆ‹P‹ ±‹√‹ ‹fi|· üΔ… gΔgÆ‹P‹ ±‹√‹ ‹fi|·W‹⁄Ì®‹

ÀØÌ®‹ Δ ‹|®‹ EÒ‹≥£§ Δ ‹| EÒ‹≥£§

1) ÷ÊÁvÊ„≈‡ 2HCl +2Na → 2NaCl + H2

PÊ„…‡ƒPÖ C»… HClØ∞Ì®‹ 2 ±‹√‹ ‹fi|·W‹Ÿ‹·

B ‹·… ∂ HCl ±‹‰|Ï ›X ”›ßÆ‹±‹Δ…o ÷Ê„Ì©®‹·™ ,

NaCl Δ ‹| EÌp›X®Ê.

2) H2SO4 H2SO4 + KOH KHSO4 + H2SO4 + 2KOH → K2SO4 +W‹Ì ‹P› ‹·… H2O 2H2O C»… H2SO4Æ‹ 2‘H’

C»… H2SO4Æ‹ ‘H’ ±‹√‹ ‹fi|·W‹Ÿ‹„ ”›ßÆ‹±‹Δ…oWÊ„Ìv‹·

±‹√‹ ‹fi|· ”›ßÆ‹±‹Δ…oWÊ„Ìv‹· K2SO4 EÌp›X®Ê

KHSO4 EÒ‹≥£§øfiX®Ê.

3) HNO3 Mg + 2HNO3 → Mg(NO3)2 + H2

ÆÊÁq≈P› ‹·…

4) CH3COOH 2CH3COOH + 2Na →A‘qPÖ 2CH3COONa + H2↑B ‹·… ”Ê„‡wø·Ì A‘pʇo· Δ ‹|

EÒ‹≥£§øfiX®Ê. COOH Æ‹

‘H’ ”›ßÆ‹±‹Δ…o ÷Ê„Ì©®Ê.

Δ ‹| Δ ‹|

B ‹·… , ±‹≈Ò›¬ ‹·…  ‹·Ò‹·§ Δ ‹|W‹Ÿ‹·/123

15. ÖÜÃÜÙÝPÜꣿá ÆÊÜ|WÜÙÜá

15.1 ÷‹√‹Ÿ›P‹Í£ø·, ÷‹√‹Ÿ‹· √‹a‹ÆÊø··Ÿ‹¤ Δ ‹|W‹Ÿ‹·

G«›… ÷‹√‹Ÿ‹·W‹Ÿ‹· Δ ‹|W‹Ÿ‹Δ….  ‹g≈, W›≈¥ÊÁpÖ & Δ ‹|W‹Ÿ‹Δ…. (◊ ‹·®‹ ÷‹√‹Ÿ‹·

±‹≈P‹Í£ø·»… AÒ‹¬ÌÒ‹ ”‹·Ì®‹√‹ ›®‹ ÷‹√‹Ÿ‹·) Δ ‹|W‹Ÿ‹»… ”‹ñqP‹  ‹·Ò‹·§ A”‹ñqP‹ D

G√‹v‹„ üWÊW‹Ÿ‹· C Ê.

A”‹ñqP‹ Δ ‹|W‹Ÿ‹· (Amorphous Salts) :

∏Ê⁄¤ø· PÊ„…‡√ÊÁvÖ, ∏ʇƒø·Ì ”‹«Êñ‡pÖ, P›¬»’ø·Ì P›∏ʄχÆʇpÖ , ‘‡”‹®‹

PÊ„…‡√ÊÁvÖ, PÊ„∏›«Ör ”‹«Êñ$ÁvÖ ∂ AgCl, BaSO4, CaCO3, PbCl2  ‹·Ò‹·§ CoSCÒ›¬©. C ‹‚W‹Ÿ‹· ؇ƒÆ‹»… P‹√‹W‹®‹ Δ ‹|W‹Ÿ‹·.

”‹ñqP‹ Δ ‹|W‹Ÿ‹· (Crystals – Crystalline Salts) :

”Ê„‡wø·Ì PÊ„…‡√ÊÁvÖ (AwWÊ E±‹‚≥ ), P›¬»’ø·Ì ”‹«Êñ‡pÖ (i±‹’ ‹ÂÖ), Ò› ‹·≈®‹

”‹«Êñ‡pÖ, ‘‡”‹®‹ ”‹«Êñ$ÁvÖ, P‹π∫|®‹ ”‹«Êñ$ÁvÖ, B¬Ìq ‹·Ø ”‹«Êñ$ÁvÖ ∂ NaCl, CaSO4

2H2O, CuSO4, PbS, FeS, SbS  ‹·Ò‹·§ ±‹oP‹ (Alum) CÒ›¬©W‹Ÿ‹· ∂ C ‹‚W‹Ÿ‹·

AøfiØP‹ Δ ‹|W‹Ÿ‹·.

±‹≈P‹Í£ø·»… ´›√›Ÿ‹ ›X ‘W‹· ‹ ÀÕʇ–‹ Δ ‹|W‹Ÿ‹· ∂ ‘»Pʇo·W‹Ÿ›X Ê. P›WÊ üÌW›√‹

( Ê·ÁP› [Mica]WÊ P‹Æ‹∞v‹®‹»… Aª‹≈P‹ A•‹ › P›WÊ üÌW›√‹ GÆ‹·∞Ò›§√Ê), aÊÁÆ›

hʇw ‹·|·° , P‹«›∞√‹· (Asbestos), p›«ÖR, ¥Ê«Ö”›r√Ö, ”‹√‹±ÊÁÆÖpÊÁÆÖ ∂ C ‹‚ P‹≈ ‹· ›X

±Ê‰p›‘ø·Ì ∂ AΔ„¬À·Øø·Ì ‘»Pʇo·, ÷ÊÁvÊ≈‡pÊvÖ AΔ„¬À·Øø·Ì ‘»PʇpÖ,

P›¬»’ø·Ì ∂  Ê·X∞‘ø·Ì ‘»PʇpÖ,  Ê·X∞‡‘ø·Ì ‘»PʇpÖ, ±Ê‰p›‘ø·Ì ∂

AΔ„¬À·Øø·Ì ‘»PʇpÖ (÷ÊÁvÊ≈‡pÖ AΔ…®‹),  Ê·X∞‡‘ø·Ì ‘»Pʇo·,

(”‹Ì¡„‡gÆÊø·»…  ‹¬Ò›¬”‹À√‹·Ò‹§®Ê.) D ‘»Pʇo·W‹Ÿ‹·, ‘»‘PÖ B ‹·…®‹ Δ ‹|W‹Ÿ‹·(Salts of Silicic acids).

15.2 ÷‹√‹Ÿ‹·W‹Ÿ‹· (”‹ñqP‹W‹Ÿ‹· ∂ Crystals)

÷‹√‹Ÿ‹·W‹Ÿ‹·  Ê„ÆÊø·ÌbÆ‹»… ”ʇ√‹· ‹, ”‹ ‹·Ò‹Δ  ‹··SW‹⁄Ì®‹ üÌó”‹Δ≥or ,

P‹≈ ‹·ü®‹ú , Ø©Ï–‹r √ʇT›P‹Í£ø·Æ‹·∞ ÷Ê„Ì©√‹· ‹ ”‹ ‹·h›£‡ø· ZÆ‹W‹Ÿ‹·. ”‹ñqP‹®‹

√‹a‹ÆÊWÊ  ‹·Ò‹·§ A®‹√‹ ü|°PÊR, A®‹· ÷Ê„Ì©√‹· ‹ ؇ƒÆ‹ A|·W‹ŸÊ‡ P›√‹|. Δ ‹|®‹

D ؇ƒÆ‹ AÌÕ‹PÊR ""÷‹√‹⁄Æ‹ ؇√‹·'' GÆ‹·∞Ò›§√Ê. B®‹√Ê ”Ê„‡wø·Ì PÊ„…‡√ÊÁvÖ,

±Ê‰p›‘ø·Ì PÊ„…‡√ʇpÖ, ∏Ê⁄¤ø· ÆÊÁpÊ≈‡pÖ, ±Ê‰p›‘ø·Ì ÆÊÁpÊ≈‡o· ∂ C ‹‚W‹Ÿ‹·

÷‹√‹⁄Æ‹ ؇√‹Æ‹·∞ ÷Ê„Ì©√‹®Ê C®‹™√‹„, C ‹‚W‹Ÿ‹· Δ ‹|®‹ ÷‹√‹Ÿ‹·W‹Ÿ‹·.

(NaCl, KClO3, AgNO3, KNO3 ––)

®ÜÊÜPÜ®ÝìoPÜ ±ÜÅPÜoOæWÜÙÜáÀh›nÆ‹ PÊ„‡Õ‹, À˛›Æ‹&Ò‹ÌÒ‹≈˛›Æ‹ ±‹®‹PÊ„‡Õ‹

Æ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹ h›nÆ‹&Àh›nÆ‹ PÊ„‡Õ‹(˛›Æ‹&À˛›Æ‹&Ò‹ÌÒ‹≈˛›Æ‹®‹ ”‹√‹Ÿ‹ ”‹bÒ‹≈ Ø√‹„±‹OÊ. (±‹≈.”‹Ì : GÌ. G. ”ʇҋ·√› Ö,

4 ”‹Ì±‹‚oW‹Ÿ‹ ”ÊpÖ. 4Æʇ  ‹··®‹≈|) PÊ. G«Ö. WÊ„‡±›ΔP‹Í–‹° √› Ö) 1800.00

Æ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹ À˛›Æ‹&Ò‹ÌÒ‹≈˛›Æ‹ ±‹®‹”‹Ì±‹®‹ (2Æʇ  ‹··®‹≈|)

(”‹Ì : PÊ. G«Ö. WÊ„‡±›ΔP‹Í–‹° √› Ö, q. B√Ö. AÆ‹ÌÒ‹√› ‹··, ‘. B√Ö. P‹Í–‹°√› Ö) 700.00

CÌ®‹≈h›Δ

CÌ®‹≈h›Δ (9Æʇ  ‹··®‹≈|) E®‹øÂÖ h›®‹„W›√Ö 50.00

 ‹fiw ÆÊ„‡w ”‹√‹Ÿ‹ ø·Q“~ (8Æʇ  ‹··®‹≈|) E®‹øÂÖ h›®‹„W›√Ö 50.00

W‹~Ò‹

AÌP‹W‹~Ò‹ (Œ‡Z≈ ”‹Ãø·ÌP‹»P› PÊÁ≤w. 8Æʇ  ‹··®‹≈|) q. ≤. »ÌW‹±‹≥ 55.00

π‡gW‹~Ò‹ (Œ‡Z≈ ”‹Ãø·ÌP‹»P› PÊÁ≤w. 7Æʇ  ‹··®‹≈|) q. ≤. »ÌW‹±‹≥ 50.00

√ʇT›W‹~Ò‹ (Œ‡Z≈ ”‹Ãø·ÌP‹»P› PÊÁ≤w. 7Æʇ  ‹··®‹≈|) q. ≤. »ÌW‹±‹≥ 40.00

a‹ ‹·Ò›R√‹®‹ W‹~Ò‹ : 100 ”‹ ‹·”ʬW‹Ÿ‹·&EÒ‹§√‹W‹Ÿ‹·(6Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> BÆ‹Ì®‹ ®Ê‡Õ‹±›ÌvÊ 35.00

 Ê„‡iÆ‹ W‹~Ò‹ (5Æʇ  ‹··®‹≈|)øfiPÊ„ Ö ±Ê√ÊΔæÆÖ (AÆ‹· : Av‹„x√‹· P‹Í–‹°√› Ö) 90.00

Æ‹ ‹P‹Æ›ÏoP‹ ˛›Æ‹&Àh›nÆ‹  ‹fi«Ê

(”‹Ì±›®‹P‹√‹· : ±Ê‰≈>> Av‹¬Æ‹v‹R P‹Í–‹° ª‹pÖ)

À˛›Æ‹ GÌ®‹√ʇƋ· ? (2Æʇ  ‹··®‹≈|) ±Ê‰≈>> hÊ. B√Ö. ΔP‹“$æ|√› Ö 45.00

±‹√‹ ‹fi|·&A|· (2Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> ”‹ Ê‰Ï‡Ò‹§ ‹·  ÊÁ. AÌ∏ʇP‹√‹ 45.00

P› ‹·Æ‹πΔ·… (2Æʇ  ‹··®‹≈|) ±Ê‰≈>> Av‹¬Æ‹v‹R P‹Í–‹° ª‹pÖ 45.00

i‡ ›´›√‹  ‹·|·° (2Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> ≤. Œ ‹√› ‹· √ÊÁ 45.00

i‡ ‹ÌÒ‹ PÊ„‡Õ‹ (2Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> ≤. PÊ. √›gWÊ„‡±›«Ö 45.00

Æ‹ ‹·æ ®Ê‡÷‹ (2Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> ‘. B√Ö. a‹Ì®‹≈ÕʇS√Ö 45.00

®ÊÁ◊P‹ ”‹Ãa‹fÒÊ (2Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> Æ›. ”Ê„‡ Ê·‡Õ‹Ã√‹ 45.00

gÆ‹≤≈ø· Àh›nÆ‹

Æ›¬ÆÊ„±‹≈±‹Ìa‹ (Æ›¬ÆÊ„À˛›Æ‹  ‹·Ò‹·§ Æ›¬ÆÊ„Ò‹ÌÒ‹≈˛›Æ‹®‹ ±‹ƒa‹ø·)

±Ê‰≈>> ‘. GÆÖ. B√Ö. √› Ö (AÆ‹· : CÌ®‹· ‹·£ √› Ö) 200.00

 ‹|Ï  ‹fiøfih›Δ (JÌ®‹·  ÊÁ˛›ØP‹ ÀÕÊ…‡–‹OÊ) v›>> GÆÖ. G”Ö. »‡«› 475.00

i‡ ‹gW‹£§Æ‹ PËÒ‹·P‹W‹Ÿ‹· : a‹ΔÆÊ (4Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> GÆÖ. G”Ö. »‡«› 80.00

i‡ ‹gW‹£§Æ‹ PËÒ‹·P‹W‹Ÿ‹· : «›ΔÆÊ&±›ΔÆÊ (4Æʇ  ‹··.)v›>> GÆÖ. G”Ö. »‡«› 80.00

i‡ ‹gW‹£§Æ‹ PËÒ‹·P‹W‹Ÿ‹· : ≤≈‡£&±‹≈|ø· (3Æʇ  ‹··.)v›>> GÆÖ. G”Ö. »‡«› 80.00

i‡ ‹gW‹£§Æ‹ PËÒ‹·P‹W‹Ÿ‹· : Ø®Ê≈&ÀÕ›≈Ì£ (2Æʇ  ‹··.) v›>> GÆÖ. G”Ö. »‡«› 80.00

i‡ ‹gW‹£§Æ‹ PËÒ‹·P‹W‹Ÿ‹· : ÷‹·o·r &”› ‹‚ (2Æʇ  ‹··.) v›>> GÆÖ. G”Ö. »‡«› 80.00

ÀbÒ‹≈ ”‹Ò‹¬W‹Ÿ‹·, P‹·Ò‹„÷‹ΔP‹√‹ P‹ÒÊW‹Ÿ‹· (2Æʇ  ‹··®‹≈|) i. À. W‹OʇՋø·¬ 100.00

P‹·Ò‹„÷‹Δ PÊ√‹⁄”‹· ‹ ±‹≈ÕÊ∞W‹Ÿ‹·&EÒ‹§√‹W‹Ÿ‹·

(7Æʇ  ‹··®‹≈|) PÊ. G«Ö. WÊ„‡±›ΔP‹Í–‹° √› Ö 110.00

C®Ê‡PÊ ◊‡WÊ ? (8Æʇ  ‹··®‹≈|) (AÆ‹· : PÊ„ŸÊ¤‡W›Δ Õ‹ ‹·Ï) 90.00

HÆ‹·? HPÊ ? ÷ʇWÊ ? (Àh›nÆ‹ ±‹≈ÕÊ„∞‡Ò‹§√‹W‹Ÿ‹·.

12Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> BÆ‹Ì®‹ ®Ê‡Õ‹±›ÌvÊ 40.00

Àh›nÆ‹ ±‹≈±‹Ìa‹ & ÀbÒ‹≈ ”‹ÌW‹£W‹Ÿ‹· (10Æʇ  ‹··®‹≈|) PÊÁ ›√‹ WÊ„‡≤‡Æ›•Ö 30.00

Àh›nÆ‹ ±‹≈±‹Ìa‹ & ”›Ã√‹”‹¬ ”‹ÌW‹£W‹Ÿ‹· (8Æʇ  ‹··®‹≈|) PÊÁ ›√‹ WÊ„‡≤‡Æ›•Ö 25.00

Àh›nÆ‹ ±‹≈±‹Ìa‹ & ”‹ÌÕÊ„‡´‹ÆÊø· gW‹Ò‹·§ (7Æʇ  ‹··.) PÊÁ ›√‹ WÊ„‡≤‡Æ›•Ö 35.00

A®‹ÍÕ‹¬«Ê„‡P‹®‹ AWÊ„‡a‹√‹ i‡ÀW‹Ÿ‹· v›>> Æ›. ”Ê„‡ Ê·‡Õ‹Ã√‹ 80.00

Àh›nÆ‹ À”‹æø· (Bø·™ «Ê‡SÆ‹W‹Ÿ‹·. 5Æʇ  ‹··®‹≈|) ±›.  ÊÌ. Ba›ø·Ï 150.00

 ‹·√‹Ÿ‹  Ê·‡»Æ‹ ÷ÊhÊjW‹Ÿ‹· (gÆ‹≤≈ø· À˛›Æ‹ «Ê‡SÆ‹W‹Ÿ‹ ”‹ÌP‹ΔÆ‹)

(2Æʇ  ‹··®‹≈|) PÊ„ŸÊ¤‡W›Δ Õ‹ ‹·Ï 70.00

W‹wøfi√‹®‹ P‹•Ê (À”‹ıÒ‹ 4Æʇ  ‹··®‹≈|) GÌ. G”Ö. a‹Ì®‹≈ÕʇS√‹ Aø·¬√Ö 40.00

SWÊ„‡Ÿ‹ À˛›Æ‹®‹ P‹•Ê (2Æʇ  ‹··®‹≈|) E®‹øÂÖ ±›q‡«Ö 75.00

Õ‹·P‹≈W‹≈÷‹®‹ ”‹ÌP‹≈ ‹·| (2Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> π. G”Ö. ÕÊÁΔh› 40.00

BW‹”‹®‹ A«Ê ‹fiƒW‹Ÿ‹· (2Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> π. G”Ö. ÕÊÁΔh› 100.00

ª‹„À·¿·Ì®‹ ∏›ØÆ‹Ò‹§ (3Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> ≤. B√Ö. ÀÕ‹ÃÆ›•Ö 125.00

÷›√›v‹· ‹ Ò‹pÊrW‹Ÿ‹· ( ÊÁ˛›ØP‹ «Ê‡SÆ‹W‹Ÿ‹·. 4Æʇ  ‹··.) hÊ. B√Ö. ΔP‹“$æ| √› Ö 70.00

gÆ‹”› ‹fiÆ‹¬ƒWÊ GÌ•‹ À˛›Æ‹ ∏ʇP‹· ? (6Æʇ  ‹··.) hÊ. B√Ö. ΔP‹“$æ| √› Ö 60.00

a‹P‹≈ (4Æʇ  ‹··®‹≈|) hÊ. B√Ö. ΔP‹“$æ| √› Ö 60.00

∏ÊÁiP‹ À®‹·¬Ò‹·§ (2Æʇ  ‹··®‹≈|) hÊ. B√Ö. ΔP‹“$æ| √› Ö 60.00

∏ÊÁiP‹ À®‹·¬ÒÖ. JÌ®‹· ±‹ƒa‹ø· v›>> G ‹ÂÖ. G”Ö. G”Ö.  ‹·„£Ï 70.00

μ‘PÖ’  ‹·Ò‹·§ IÆÖ”Êr$ÁÆÖ (4Æʇ  ‹··®‹≈|) ±Ê‰≈>> Av‹¬Æ‹v‹R P‹Í–‹° ª‹pÖ 85.00

B±‹Ò›RΔPÊR AÌÒ‹gÏΔ (4Æʇ  ‹··®‹≈|) GÆÖ. ≤. Œ≈‡P›ÌÒ‹ 20.00

a‹·QR a‹Ì®‹≈ ‹· ("gÆ‹≤≈ø· À˛›Æ‹' P‹ ‹Æ‹ ”‹ÌP‹ΔÆ‹. 3Æʇ  ‹··.) G”Ö.  ‹·Ìg·Æ›•‹ 45.00

GŸÊø·ƒW›X À˛›Æ‹

Æ‹ ‹·æ ±‹‚or ±‹≈¡„‡W‹Õ›«Ê (3Æʇ  ‹··®‹≈|) G«Ö. G”Ö. Õ›¬ ‹·”‹·Ì®‹√‹ Õ‹ ‹·Ï 40.00

”‹·|°©Ì®‹ A ‹·ÍÒ‹Œ«Ê (À˛›Æ‹ P‹•ÊW‹Ÿ‹· & ªËÒ‹À˛›Æ‹)

(2Æʇ  ‹··®‹≈|) G«Ö. G”Ö. Õ›¬ ‹·”‹·Ì®‹√‹ Õ‹ ‹·Ï 65.00

G»…Ì®‹ üÌÒ‹· ü„”Ör ? (À˛›Æ‹ P‹•ÊW‹Ÿ‹· & i‡ ‹À˛›Æ‹)

(2Æʇ  ‹··®‹≈|) G«Ö. G”Ö. Õ›¬ ‹·”‹·Ì®‹√‹ Õ‹ ‹·Ï 65.00

®Ê‡÷‹«Ê„‡P‹®‹»… ±‹‚or (3Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> G. ”‹·ü∫√› Ö 75.00

P‹Ì±‹‰¬o√Ö ( ‹·P‹R⁄WÊ  ‹fi◊£ ”›◊Ò‹¬. 6Æʇ  ‹··®‹≈|) ∏ʇ®Ê≈  ‹·Ìg·Æ›•‹ 22.00

∏ÊŸ‹P‹· (11Æʇ  ‹··®‹≈|) W›ø·£≈  ‹·„£Ï 40.00

Õ‹ü™«Ê„‡P‹ (9Æʇ  ‹··®‹≈|) W›ø·£≈  ‹·„£Ï 30.00

Õ›S (9Æʇ  ‹··®‹≈|) W›ø·£≈  ‹·„£Ï 22.00

W›⁄ (9Æʇ  ‹··®‹≈|) W›ø·£≈  ‹·„£Ï 15.00

؇√‹· (10Æʇ  ‹··®‹≈|) W›ø·£≈  ‹·„£Ï 15.00

±‹≈¡„‡W‹W‹Ÿ‹·, a‹o· ‹qPÊW‹Ÿ‹·

B÷›, G–Ê„rÌ®‹· a‹o· ‹qPÊW‹Ÿ‹· !(2Æʇ  ‹··®‹≈|) A√‹ÀÌ®Ö W‹·±‹§ (AÆ‹· : À.G”Ö.G”Ö. Õ›‘˜ ) 150.00

 ‹fiw P‹» ( 2Æʇ  ‹··®‹≈|) A√‹ÀÌ®Ö W‹·±‹§ (AÆ‹· : À.G”Ö.G”Ö. Õ›‘˜ ) 150.00

 ‹·Æ‹√‹ÌgÆÊW›X ªËÒ‹Õ›”‹. ª›W‹&1 øfiPÊ„ Ö ±Ê√ÊΔæÆÖ

(8Æʇ  ‹··®‹≈|) (AÆ‹· : PÊ. G«Ö. WÊ„‡±›ΔP‹Í–‹° √› Ö) 160.00

 ‹·Æ‹√‹ÌgÆÊW›X ªËÒ‹Õ›”‹. ª›W‹&2 øfiPÊ„ Ö ±Ê√ÊΔæÆÖ

(8Æʇ  ‹··®‹≈|) (AÆ‹· : PÊ. G«Ö. WÊ„‡±›ΔP‹Í–‹° √› Ö) 160.00

Àh›nÆ‹®‹»… ÀÆÊ„‡®‹ (17Æʇ  ‹··®‹≈|) GÌ. ”Ê„§«›¬√Ö, G«Ö. ¥Ê‰‡À·ÆÖ 30.00

Àh›nÆ‹  ‹·Ò‹·§ ±‹ ›v‹W‹Ÿ‹· (8Æʇ  ‹··®‹≈|) π. ±Ê≈‡ ‹fiÆ‹Ì®Ö 90.00

À˛›ØW‹Ÿ‹ i‡ ‹Æ‹ a‹ƒÒÊ≈, AÆ‹·ª‹ ‹ bÒ‹≈|, ”‹ÌÕÊ„‡´‹ÆÊ

EgÃΔ QwW‹Ÿ‹· (◊Ì©Æ‹ ”‹„ñ£Ï®›ø·P‹ ª›√‹£‡ø· À˛›ØW‹Ÿ‹·) A√‹ÀÌ®‹ W‹·±‹§

(AÆ‹· : GaÖ. GÆÖ. X‡Ò›) 150.00

ª›√‹£‡ø· SªËÒ‹À˛›Æ‹®‹ ≤Ò› ‹·÷‹ ±Ê‰≈>>  Ê‡|· ∏›±‹‚

v›>> GÌ. G”Ö. G”Ö.  ‹·„£Ï 65.00

‘r‡¥‹ÆÖ ÷›QÌWÖ. ü®‹·P‹·  ‹·Ò‹·§ Àa›√‹ (3Æʇ  ‹··®‹≈|) π. G”Ö.  ‹·ø·„√‹ 60.00

a›«Ö’Ï v›ÀÏÆÖ. BÒ‹æP‹•Ê (4Æʇ  ‹··®‹≈|)(AÆ‹· : i‡ ‹‰∏›¿· ΔP‹“$æ|√› Ö) 60.00

”‹ÍgÆ‹Œ‡Δ ”‹ÌÕÊ„‡´‹P‹ bÌÒ‹P‹ ∂ Δ„¿· ±›Õ‹c√Ö(5Æʇ  ‹··®‹≈|) Ò‹· ‹·P‹„√‹· Æ›W‹ª‹„–‹| 50.00

 ‹·Æ‹®‹  ‹fi ‹·√‹®‹ PÊ„‡X«Ê (‘W‹æÌvÖ ¥›≈øÂÖxÆ‹ i‡ ‹Æ‹ P‹•‹Æ‹. 2Æʇ  ‹··®‹≈|)

v›>>  ‹·÷›ü«Ê‡Õ‹Ã√‹ √› Ö 35.00

Àh›nØW‹ŸÊ„v‹ÆÊ √‹”‹ØÀ·–‹W‹Ÿ‹· (10Æʇ  ‹··®‹≈|) hÊ. B√Ö. ΔP‹“$æ| √› Ö 75.00

«Ê„‡P‹ ˛›Æ‹  ‹fi«Ê

ÀÕ‹ÃÀT›¬Ò‹ √‹”›ø·Æ‹ Àh›nØW‹Ÿ‹· (3Æʇ  ‹··.) v›>> GaÖ. √› ‹·a‹Ì®‹≈ ”›ÃÀ· 130.00

ÀÕ‹ÃÀT›¬Ò‹ ”‹ÌÕÊ„‡´‹P‹√‹·&”›´‹ÆÊW‹Ÿ‹· (11Æʇ  ‹··®‹≈|) ”‹„ø·ÏP›ÌÒ‹ 45.00

ÀÕ‹ÃÀT›¬Ò‹  ÊÁ®‹¬Àh›nØW‹Ÿ‹· (7Æʇ  ‹··®‹≈|) v›>> GaÖ. w. a‹Ì®‹≈±‹≥ WËv‹ 60.00

ÀÕ‹ÃÀT›¬Ò‹ ±‹≈P‹Í£ø· ØW‹„y‹W‹Ÿ‹· (8Æʇ  ‹··®‹≈|) ”‹„ø·ÏP›ÌÒ‹ 30.00

ÀÕ‹ÃÀT›¬Ò‹  ‹fiÆ‹ ‹ ØÀ·ÏÒ‹ A®‹·ΩÒ‹W‹Ÿ‹· (9Æʇ  ‹··®‹≈|) PÊ. ≤. ”›ÃÀ· 45.00