Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж /хичээл

1

Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж

ЭХЭМҮТ, ХЭЭТ2014

Улсын хэмжээнд:Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж /ДЭМБ, ЭМЯ, 2008 оноос

сургагч багш, 2009 оноос ЭХЭМҮТ-д, одоо УБ-ын дүүргийн, аймгийн эмнэлгүүдэд, зарим

сумуудад /

1. Яаралтай шинж

2. Тулгамдсан шинж

3. Яаралтай биш шинж

Эрэмбэлэн ангилалт

• Эрэмбэлэн ангилах үнэлгээг хэзээ хийх вэ?

Хүүхдийг үзсэн даруйдаа• Эрэмбэлэн ангилах үнэлгээг хаана хийх вэ?

Хаана ч хийнэ /гэрт, ЯТТ, амбулатори,

тасагт г.м• Хэн үнэлгээ хийх вэ?

Хүн бүхэн• Яаж?

Аль болох хурдан (<20 секунд), нэгэн зэрэг олон шинж тэмдгүүдэд үнэлгээ өгөх• Үр дүн?

Хурдан хугацаанд оношлон, олон хүүхдийг эндэгдлээс сэргийлнэ. Хоног болоогүй эндэгдлийг бууруулна.

4

Эрэмбэлэн ангилалтын явц

А Амьсгалын зам солилцоо

В Амьсгалах

С Цусны эргэлт Оврого Таталт

D Шингэн алдалт (хүнд)

E ЯаралтайP ТулгамдсанQ Хүлээх

5

3 чиглэл

1. Амь тэнссэн тохиолдол – Нэн даруй эмчилгээ хийнэ.

2. Тулгамдсан тохиолдол – Үнэлж, түргэн арга хэмжээ авна.

3. Яаралтай бус тохиолдол – Дарааллын дагуу тусламж үзүүлнэ.

6

Яаралтай шинж:

1. Амьсгал, зүрх зогсолт

2. Амьсгалын замын бөглөршил

3. Хүнд хэлбэрийн амьсгалын дутал

4. Төвийн хөхрөлт

5. Цохиулалт – шок

6. Оворго – кома

7. Таталт

8. Хүнд хэлбэрийн шингэн алдсан байдал

7

Тулгамдсан шинж – 12 шинжүүд

1. Нярай хүүхэд: 2 сар хүртэлх өвчтэй нярай

2. Биеийн халуун : Өндөр халуурсан хүүхэд

3. Гэмтэл болон яаралтай мэс засал хийлгэх шаардлагатай хүүхдүүд

4. Хувхай цайж, цонхийх

5. Хордолт

6. Хүчтэй өвдөлт

7. Амьсгалын дутал

8. Үргэлжилсэн хэт цочромтгой байдал, эсвэл унтаа байдал

9. Яаралтай илгээсэн

10. Тэжээлийн дутагдал: Нүдэнд харагдахуйц сул дорой

11. 2 хөлийн хаван

12. Түлэгдлүүд, хөлдөлт

8

ABCD зарчим

A- Airway / Амьсгалын зам /

В – Breathing / Амьсгалах /

С - Circulation / Цусны эргэлт /

D- Diarrhea / Шингэн алдалт /

9

A- Airway / Амьсгалын замыг үнэлэх /

Амьсгалахыг:

- ХАР

- СОНС

- МЭДЭР

10

Амьсгалахыг хар, сонс, мэдэр

11

A- Airway / Амьсгалын замыг үнэлэх /

1. Амьсгалын замын бөглөршил :

- Хүүхэд амьсгалж байна уу?

- Амьсгалын замд бөглөрөл байна уу?

- Хүүхэд хөхөрсөн байна уу? / төвийн хөхрөлт байгаа эсэх/

- Хүүхэд амьсгалын тогтолцооны хүнд өөрчлөлттэй байна уу?

2. Хүзүү, толгойн гэмтэлтэй гэж сэжиглэвэл:

- Хүзүүг тогтвортой болгох

- log roll

12

A- Airway / Амьсгалын замыг үнэлэх /

1. Амьсгалын замын бөглөршил :

- Хүүхэд амьсгалж байна уу?

- Амьсгалын замд бөглөрөл байна уу?

- Хүүхэд хөхөрсөн байна уу? / төвийн хөхрөлт байгаа эсэх/

- Хүүхэд амьсгалын тогтолцооны хүнд өөрчлөлттэй байна уу?

2. Хүзүү, толгойн гэмтэлтэй гэж сэжиглэвэл:

- Хүзүүг тогтвортой болгох

- log roll

13

A- AirwayАмьсгалын замын бөглөршилтэй үеийн арга хэмжээ /төвөнхөд орсон гадны

биет/:

1. Амьсгалын бөглөршилтэй нярайд авах арга хэмжээ:

- нуруун дээр алгадах /зураг 1/

- цээжийг түнших, доргиох /зураг 2/

2. Амьсгалын бөглөршилтэй хүүхдэд авах арга хэмжээ:

- нуруун дээр алгадах /зураг 3/

- Heimlich барил /зураг 4/

14

Амьсгал бөглөршилтэй нярайд авах арга хэмжээ /зураг 1,2/

Нуруун дээр алгадах Цээжийг түнших доргиох

141411111114

Амьсгал бөглөршилтэй хүүхэд авах арга хэмжээ /зураг 3,4/

Нуруун дээр алгадаж амьсгалын замын бөглөршлийг арилгах

Heimlich manoeuvre

16

A- AirwayАмьсгалын замын бөглөршилтэй үеийн

арга хэмжээ /төвөнхөд орсон гадны биет/:

3. Нярайн амьсгалын замыг чөлөөтэй байлгах байрлал:

- шинших /үнэрлэх, саармаг, шулуун / байрлалд оруулах /зураг 5/

4. Хүүхдийн амьсгалын замыг чөлөөтэй байлгах байрлал:

- Sniffing position- эрүүг өргөх байрлалд оруулах /зураг 6/

5. АMBU- аар зохиомол амьсгал өгөх

6. Хүчилтөрөгч өгөх аргууд

17

Нярай хүүхдийн амьсгалын замыг чөлөөтэй байлгах байрлал /зураг 5/

Саармаг

байрлал,

“хамрыг сөхөх"

18

Амьсгалын замыг чөлөөтэй байлгах байрлал /зураг 6/

Sniffing position

“Эрүүг өргөх "

19

A- Airway Хүзүү, толгойн гэмтэлтэй гэж сэжиглэвэл:

1. Толгойг хөдөлгөхгүйгээр эрүүг дарж амьсгалын замыг нээх /зураг 7/

2. Хүзүүг хөдөлгөөнгүй болгох /зураг 8/

3. Ороох /log roll/ - Бие нь хөдөлж байхад биеийг хөдөлгөөнгүй болгох /зураг 9/

4. Бие нь хөдөлж байхад толгойг тогтвортой байлгах /зураг 10/

20

Толгойг хөдөлгөхгүйгээр эрүүг дарж, амьсгалын замыг нээх

Хүзүүний гэмтэл байж болзошгүй /зураг 7/

21

Гэмтсэн гэж сэжиглэвэл хүзүүг хөдөлгөөнгүй болгох /зураг 8/

22

Ороох : Бие нь хөдөлж байхад биеийг хөдөлгөөнгүй болгох /зураг 9/

23

Нярай хүүхдийг ороох: Их бие хөдөлгөөнтэй байхад толгойг

тогтвортой байлгах /зураг 10/

24

В – BreathingАмьсгалах байдлыг ажиглах , амьсгалахад бэрхшээлтэй байх

1. Хамрын угалз сарталзах

2. Хөхрөлт

3. Яраглах

4. Толгойгоо дохилзуулан амьсгалах

5. Амьсгалын тоо хэт олон байх

6. Хяхатнаа амьсгал

7. Цээж хүчтэй хонхолзох

25

В – Breathing Амьсгалахад бэрхшээлтэй үеийн арга хэмжээ

1. Хүчилтөрөгч өгөх

2. Цээжийг 30 хэмийн өндөр байрлалд байлгах

26

Хүүхдэд зохиомол амьсгалын хүүхдийгээр амьсгал өгөх

27

Хүүхдэд маскийг тохируулж сонгох

28

Хүүхдэд хүчилтөрөгчийг бортогоноос өгөх

29292299292929292929292

Хүчилтөрөгчийг өтгөрүүлэгчээс өгөх

30

Хүчилтөрөгчийг хамрын ац гуурсаар өгөх

31

Хүчилтөрөгчийг хамрын гуурсаар өгөх

32

С - CirculationЦус эргэлтийн хямралыг үнэлэх

1. Шок – Shok

2. Кома- Coma

3. Таталт – Convulsions

33

С - CirculationШокийг үнэлэх

Шок (CPR):

C – color – цонхигор, хөхөлбий мэт, мөчдүүд

даарсан, эрээнтсэн

P- pulse - пульс сул, дүүрэлтгүй , пульсгүй

( энэ үед АД 60\0 м у б –с доош)

R- refilling time - бичил судасны дүүрэлт 3 сек –с их

34

Хялгасан судасны дүүрэлтийг шалгах

A. Эрхий хурууны хумсны толиог 3 секунд дарах

B. Дарахаа зогссоны дараа эргэж ягаарах хугацааг шалга

35

Хүүхдийн бугалганы судасны цохилтыг тэмтрэх

36

С - Circulation Шокийг эмчлэх

1. Цус алдалтыг тогтоох

2. Хүчилтөрөгч өгөх

3. Хүүхдийг дулаан байлгах

4. Хэрэв хүнд тураалгүй бол: хүнд тураалгүй шоктой хүүхдийг эмчлэх зарчмыг баримтлах

5. Хэрэв хүнд тураалтай бол: хүнд тураалтай шоктой хүүхдийг эмчлэх зарчмыг баримтлах

37

Цус алдалт байгааг шалгах

38

С - CirculationХүнд тураалгүй шоктой хүүхдэд судсаар шингэнийг

хурдан дуслаар сэлбэх зарчим

1. Хүнд тураалгүй гэдгийг шалгах

2. Хураагуур судсанд гуурс тавьж , лабораторийн шинжилгээнд цусыг яаралтай авах / том судсанд, олон судсанд зэрэг, ясанд/

3. Кристаллоид ( рингер лактат, физиологийн уусмал ), 20 мл/кг , түргэн дуслаар хийх, аль болох хурдан хийх, шахах, үр дүнгүй бол 3 удаа давтах

39

Нярайд болон хүүхдэд судас хатгах газрууд

Ясны зүү /том хүнийх/

41

С - Circulation Хүнд тураалтай шоктой хүүхдэд шингэнийг

сэлбэх зарчим

ХҮНД ТУРААЛ:

- Маразм /зураг /- Кваршиоркор / зураг /

42

ИЛТ ХҮНД ТУРААЛ

43

Хөлийн тавхай дээр дарахад хонхойж байх нь квашиоркорын шинж юм

44

С - Circulation Хүнд тураалтай шоктой хүүхдэд шингэнийг

сэлбэх зарчим

1. Тураалтай хүүхдэд шокийн шинжээс гадна унтаарсан буюу ухаангүй байгаа тохиолдолд энэхүү эмчилгээг сонго.

2. Хураагуур судсанд гуурс тавьж , лабораторийн шинжилгээнд цусыг яаралтай авах / том судсанд, олон судсанд зэрэг, ясанд/, чухал нь сахарыг үзэх

3. Хийх шингэний сонгох дараалал:

- 5% глюкозын уусмалтай RL

- 5% глюкозын уусмалтай 0.45% NaCl

- 5% глюкозын уусмалтай Дарроугийн дахин

шингэрүүлсэн уусмал

- Хэрэв дээрх шингэнээс байхгүй бол RL

4. Дээрх шингэнээс 15 мл/кг/цагт хурдаар 1 цагийн турш судсаар

5. Судасны лугшилт болон амьсгалын тоог эмчилгээ эхлэхийн өмнө болон эхлэснээс хойшхи 5- 10 минут тутамд тодорхойл.

45

С - Circulation Хүнд тураалтай шоктой хүүхдэд шингэнийг

сэлбэх зарчим

Хэрэв сайжрах шинж илэрвэл:1. Шингэнийг 15 мл/ кг/ цагт хурдаар 1 цагийн турш

давтах

2. Дараа нь, ReSoMal – ыг 10 мл/кг/цагт тунгаар 10 хүртэлх цагийн турш уулгах буюу хамар ходоодны гуурсаар өгөх

3. F -75 холимгоор хүүхдийг хооллож эхлэх

46

ReSoMal

1 пакет ORS

2 л ус

50 гр сахар

40 мл минерал уусмал

Эдгээрийг хольж ReSoMal болно.

47

Хүнд тураалтай шоктой хүүхдэд шингэнийг сэлбэх зарчим

Хэрэв сайжрахгүй бол:• Өөр эмчийг дуудах• Цус хүлээх зуур шингэнийг 4 мл/кг- аар

үргэлжлүүлэн хийх•Шингэнийг 10 мл/кг/цагт бодож, 3 цагийн турш хийнэ. •Анхаарах нь зүрхний дутагдал!!!!!

48

С - CirculationKoмыг үнэлэх

AVPU үнэлгээЭнэ нь Glasgow Coma Scale – ийн энгийн болгосон хэлбэр.

А – Аlert

V – Voice

P – Pain

U- Unresponsive

49

AV PU үнэлгээ P – Pain :

Өвдөлт мэдрүүлэх цэгүүд:

• Хумсны толионы угт• Өвчүүний зүрхний иллэгийн цэгт • Мөрний булчинд

50

AVPU үнэлгээ

Ухаантай:

А – Аlert

V – Voice

Ухаангүй:

P – Pain

U- Unresponsive

51

Ухаангүй хүүхдийн эмчилгээ:

1. Амьсгалын замыг зохицуулах

2. Байрлалыг зохицуулах, хэрэв гэмтэлтэй гэх бол эхлээд хүзүүг зохицуулах

3. Цусны чихрийг даруй шалгаж, судсаар глюкоз хийх эсэхээ шийдэх

4. Хүчилтөрөгч өгөх, О2 SAT хэвийн байсан ч өгөх

52

Ухаангүй хүүхдийн байрлал

53

Цусны чихэр:

• Даруй шалгах• Цусны чихэр багасах:

тураалгүй бол > 2.5 mmol/ l

тураалтай бол > 3.0 mmol/ l• Бага бол глюкоз 10%- 5 мл /кг – аар

судсаар хурдан шахах • 30 мин дараа дахин чихрийг шалгах. Бага

хэвээр бол дахин хийх• Аль болох эрт хооллох

54

Таталтыг намдаах

• Диазепамыг шулуун гэдсээр болон

судсаар хийх • Шулуун гэдсээр 0.1 мл /кг, судсаар

0.05 мл/кг- аар тооцох • Шулуун гэдсээр 2- 4 мин-д үйлчилнэ.• Үр дүнгүй бол 5-10 мин тутамд, нийт 3

удаа давтаж болно.• Шулуун гэдсээр 1 мл – ийн тариурыг 4-5

см цааш оруулж хэрэглэнэ. • Энэ хооронд хүчилтөрөгч өгөх

55

TАРХИН ДАХЬ АЯНГА

56

D – Хүнд хэлбэрийн шингэн алдалтыг үнэлэх

• Унтаарсан• Нүд хонхойсон • Арьсны хуниас 2 секундээс уртассан

Үүнээс 2 нь байвал хүнд суулгалт.

57

58

Хүнд тураалгүй бол :

ХӨЦМ- ийн С төлөвлөгөөгөөр эмчилнэ.

59

Хүнд тураалтай бол :

ReSoMal: уулгах, зондоор• 5 мл/ кг/ 30 мин-д, нийт 2 цагийн

турш• Дараагийн 4-10 цагт 5- 10 мл/ кг/ цагт

хэмжээгээр уулгах

ЯТТ-ийн зохион байгуулалт

Тус төвийн Хүүхдийн Яаралтай Тусламжийн Тасаг нь ЭМС-ын

375-р тушаалын дагуу шинэчлэгдэн зохион байгуулагдсан.

Монгол улсын хэмжээнд 0-18 насны хүүхдэд 3 дахь шатлалын

яаралтай тусламж үзүүлдэг:

1. Төрөлжсөн мэргэжлийн яаралтай тусламж (дотор, мэсзасал,

цочмог хордолт, золгүй тохиолдол)

2. Сургалт

3. Судалгаа, шинжилгээ

Үйл ажиллагаа

Үйлчлүүлэгчийг их эмч, сувилагч, ажилчид эрэмбэлэн ялгаж,

амин үзүүлэлт, эмгэг шинжүүдийг тодорхойлон, шаардагдах

яаралтай тусламжийг шуурхай үзүүлдэг.

Хүүхдийг A, B, C, D үнэлгээгээр үнэлдэг.

ЭХЭМҮТ-ХЭ - Яаралтай тусламжийн тасгийн шинэ зохион байгуулалт

Б

ХУ

З

Тусгаарлах

А№ 1 № 2

В бүс

Яаралтай тусламжийн өрөө

№ 3Эрэмбэлэн ангилах хэсэг

Орох

Үзлэг 1

Үзлэг 2

Хүлээх хэсэгАриун

цэврийн өрөө

Эмч нар

Ахлах сувилагч

Хувцас солих

2013 онд

НМХГ-тай хамтран эмнэлэг доторх хүүхдийн яаралтай

тусламжийн бэлэн байдлын жишиг хэлбэрээр УБ

хотын хүүхдийн эмч нарт “ХҮҮХДИЙН ЭМНЭЛГИЙН

ЯАРАЛТАЙ ТУСЛАМЖИЙН ТАСГИЙН ҮЙЛ

АЖИЛЛАГААГ ТАНИЛЦУУЛАХ НЭГ ӨДРИЙН

СУРГАЛТ” хийгдсэн.

Хүүхдийн яаралтай тусламжийн практикт

тулгамдаж буй асуудлууд

• Хүний нөөц: Одоогийн нөхцөлд эмч, сувилагчийн бэлэн мэдлэг, яаралтай тусламж үзүүлэх ур чадвар хангалтгүй байна.

• Тоног төхөөрөмж: Яаралтай тусламжийн тоног төхөөрөмжийн бэлэн байдлыг бүх шатанд хангахгүй байна.

• Хугацаа: Хугацаа алдах, хугацааг баримтлахгүй байгаагаас олон хүүхэд тархины хүчилтөрөгчийн дутагдалд орж, мэдрэлийн эмчийн

хяналтанд байх болж байна.

• Тээвэрлэлт: Ялангуяа хүчилтөрөгчтэй тээвэрлэх, хүчилтөрөгч өгөх тогтолцоонд анхаарахгүй байна.

• ЭМБОС: Ард иргэдэд зориулсан хүүхдийн яаралтай тусламжийн талаарх ЭМБОС хангалтгүй /хордолт, золгүй тохиолдлоос урьдчилан сэргийлэх амьдралын хэвшилд сургах/ байна.

Шийдвэрлэх арга зам

1. Хүний нөөц: Яаралтай тусламжийн мэргэжлийн эмчтэй болох, үүн дотроо хүүхдийн яаралтай тусламжийн мэргэжлээр мэргэшсэн эмч, сувилагч бэлтгэх

2. Тасралтгүй сургалт: Одоо нэн даруй хийх, хүүхдийн яаралтай тусламж үзүүлдэг бүх шатны эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэн, эмнэлгийн ажилчдад эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламжийн сургалтыг тасралтгүй заавал явуулдаг тогтолцоотой болох, ингэснээр тэдний бэлэн мэдлэг, ур чадвар, цаг хугацаа баримтлах нь дээшилнэ.

3. Тоног төхөөрөмж: Эмнэлэг хүртэлх ба эмнэлэг доторх хүүхдийн яаралтай тусламжийн тоног төхөөрөмжийн нэр төрөлд онцлох ялгаа байхгүй, үнэтэй биш, бэлдэхэд амархан.

4. Тээвэрлэлт: Ялангуяа хүчилтөрөгчтэй тээвэрлэх нөхцлөөр бүрэн хангагдсан байх, хүүхдийн наснаас хамаарсан хүчилтөрөгч өгөх арга, халдвар хамгааллын дэглэм, аюулгүй байдалд анхаарах.

5. Хяналт, үнэлгээ: Эмч, сувилагчийн бэлэн мэдлэг, ур чадвар, тоног төхөөрөмжийн бэлэн байдалд тасралтгүй хяналтыг хяналтын хуудсаар, ижил мэргэжилтний үзлэгээр үнэлдэг байх, тогтмолжуулах

ЭХЭМҮТ-ийнцаашдын зорилт

1. Өрх, дүүргийн эмнэлэг, яаралтай тусламжийн төвтэй хамтран ажиллах:

мэргэжил, аргазүйн зөвлөгөө өгөх

сургалт зохион байгуулах,

эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил хийх,

мэдээлэл, туршлага солилцох,

2. Хүүхдийн яаралтай тусламжийг өрх, сум, АНЭ, БОЭТ, дүүргийн эмнэлгүүдэд

хөгжүүлэх талаар хамтран ажиллах,

3. ЯТТ-ийн эмч нарын ачааллыг зохицуулах

жижүүрийн хугацаанд 2 эмчтэй болох

мэсзаслын эмчтэй болох

4. Тоног төхөөрөмжийн хангамжийг нэмэгдүүлэх, зөөврийн оношлогооны

багажтай болох (монитор, билиметр, судас ологч- red ligth)

68

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА

ReSoMal

1 пакет ORS2 л ус 50 гр сахар 40 мл минерал уусмал

Эдгээрийг хольж ReSoMal болно.