พัฒนาการทางด้านสังคม วัฒนธรรม

รายชอสมาชกกลม

1. นายดลก อนตะสน เลขท 3 2. นายประกาญจน อนนนทกาศ เลขท 6

3. นายภาสกร วงศใหญ เลขท 11

4. นายวชรวทย ชนะขาย เลขท 12

5. นายศวสกร ค าฮอม เลขท 13 6. น.ส.อฉรา จฑาวราราษฎร เลขท 31

เสนอครสายพน วงษารตน

พฒนาการ ทางดานสงคม และ วฒนธรรม

ศาสนาและความเชอ

ในสมยสโขทย ราษฏรโดยทวไปมการนบถอผ วญญาณของบรรพบรษ

ปรากฏการณตามธรรมชาต พระพทธศาสนา สวนศาสนาพราหมณอาจจะมการนบ

ถออยบางในราชส านกสโขทยตอนปลาย

1. การนบถอผ

การนบถอผ เทวดา นางไม การเชอถอโชคลางและสงศกดสทธตาง ๆ

ยงคงมอยในจตส านกของคนไทยมาตงแตดงเดม ถงแมวากาลตอมาจะไดรบคตทาง

พระพทธศาสนาแลวกตาม ในสมยสโขทยมการนบถอผของบรรพบรษซงถอวา

เปนสงศกดสทธ จงตองจดใหมพธการเซนไหวอยเปนประจ า นอกจากนยงเชอถอ

ค าสตยสาบานและภตผประจ าสถานทตางๆอกดวย

2. พระพทธศาสนา

ชาวสโขทยสวนใหญนบถอพระพทธศาสนานกายเถรวาทอยางลงกาวงศ

โดยมพระมหากษตรยเปนองคอปถมภ พระพทธศาสนานกายเถรวาทนได

เจรญรงเรองมากในรชสมยของพอขนรามค าแหงมหาราช เมออาณาจกรสโขทยม

ความสมพนธอนดกบเมองนครศรธรรมราช ทรงเหนวาวตรปฏบตของพระสงฆ

นกายนมความส ารวมนาเลอมใสศรทธา จงโปรดเกลาฯ นมนตขนมาตงวงศทกรง

สโขทยดวย พระสงฆเหลานนนอกจากจะไดท าการเผยแผศาสนาและอบรมสงสอน

ศลธรรมแกประชาชนแลว ยงไดท าการแปลพระไตรปฏกจากภาษาสนสกฤตมา

เปนภาษาบาลดวย ส าหรบนกายมหายานนน กมผนบถออยบาง แตทวาไมคอยม

บทบาทมากนก เนองจากชาวสโขทยสวนใหญนบถอนกายเถรวาทอยางลงกาวงศ

เปนปกแผนมนคงอยแลว

3. ศาสนาพราหมณ

ศาสนาพราหมณจากอนเดยไดขยายเขาไปในอาณาจกรกมพชากอน และ

สนนษฐานวาในสมยสโขทยตอนปลายคงมการรบอทธพลของศาสนาพราหมณเขา

มาในราชส านกดวย ทงนเพราะจากหลกฐานศลาจารกสโขทยหลกท 4 ปรากฏวาม

ค าวา “เสวยราชย” “ไอศรยธปตย” และ “พระราชบญญต” เปนตน แสดงวามการใชราชา

ศพทส าหรบพระเจาแผนดนทมฐานะเปนพระผเปนเจาตามคตของศาสนา

พราหมณ ซงถอวาพระมหากษตรยคอภาคหนงของพระผเปนเจา อนหมายถงพระ

ศวะหรอไมกพระนารายณ ถาเปนเชนนอทธพลของศาสนาพราหมณกเรมมบทบาท

ในราชส านกสโขทยตงแตสมยพระมหาธรรมราชาท 1(ลไท) เปนตนมา โดยเรมม

อทธพลในทางการเมองการปกครองเปนส าคญ นอกจากน ในสมยพระมหาธรรม

ราชาท 1 (ลไท) ยงโปรดเกลาฯ ใหหลอเทวรปพระอศวรและพระศวะแลวน าไป

ประดษฐานไวในหอเทวาลยมหาเกษตรในปามะมวงอกดวย

ภาษาและวรรณกรรม

ภาษา

จากศลาจารกหลกท ๑ ปรากฏขอความเกยวของกบการประดษฐตว

อกษรไทยของพอขนรามค าแหงมหาราชใน พ.ศ. 1826 จากศลาจารกดงกลาวจง

เปนทเชอกนวา อกษรไทยของพอขนรามค าแหงมหาราชซงจารกลงศลาจารกใน

พ.ศ. 1826 นน เปนอกษรไทยเกาแกทสดทใชในประเทศไทย

ศาสตราจารยยอรช เซเดส สรปวา อกษรพอขนรามค าแหงมหาราช

ดดแปลงมาจากอกษรขอมหวด เพราะมรปลกษณะคลายคลงกนมาก

นนทนา ดานววฒน กลาววา อกษรตนตระกลของพอขนรามค าแหงมหาราช

คอ อกษรพราหม อกษรคฤนห และอกษรขอมหวด

แตจากการศกษาและวจยเปรยบเทยบจารกตางของ กองแกว วระ

ประจกษ คนพบวา รปแบบตวอกษรไทยของพอขนรามค าแหงมหาราชนน

ไดรบอทธพลมาจากรปอกษรแบบปลลวะของราชวงศปลลวะแหงประเทศ

อนเดยตอนใต โดยอกขรวธในการเขยนพอขนรามค าแหงมหาราชไดวางรป

สระใหเรยงอยบนทดเดยวกบพยญชนะ

ตอมาในสมยพระมหาธรรมราชาท 1 (ลไท) ไดปรากฏรปอกษรแบบ

ใหมขนคลายๆกบรปอกษรของพอขนรามค าแหงมหาราช แตมการแกไขท

วางของรปสระเสยใหมโดยวางไวขางหนา ขางหลง ขางบน หรอขางลาง ของ

รปพยญชนะตน อกษรไทยทง 2 สมยน จดเปนตนก าเนดของวฒนธรรมไทย

ทางดานตวอกษร

วรรณกรรม

1. ศลาจารก

ศลาจารกทพบในสมยสโขทยมประมาณไมนอยกวา 30 หลก ทส าคญมาก

ไดแก ศลาจารกหลกท 1 ซงมคณคาทางภาษา กฎหมาย การปกครอง วฒนธรรม

นบเปนวรรณกรรมทแสดงใหเหนถงสภาพสงคมและวฒนธรรมของสโขทยไดเปน

อยางด

2. ไตรภมพระรวง

พระมหาธรรมราชาท 1 (ลไท) ทรงพระราช

นพนธขนเมอ พ.ศ. 1888 เพอใชในเทศนาโปรด

พระราชมารดาและเพออบรมสงสอนประชาชน

ใหบรรลถงซงนพพาน ไตรภมพระรวงน นบวา

เปนวรรณคดเลมแรกของไทยทเขยนเปนเลม

อยางสมบรณ โดยบรรยายถงความทกขยากของ

เปรต พรรณนาถงสวรรค ถอยค าบรรยาย

กอใหเกดภาพพจนและอารมณ เปนการระงบ

อารมณของผฟงและผอานทมอารมณใฝต า ให

เกดความเกรงกลวตอบาปและนรก จงมอทธพล

ตอจตใจและความเชอของคนไทยในสมยนนเปน

อยางมาก

3. สภาษตพระรวง

สภาษตดงกลาวมขอสนนษฐาน 2 ประเดนคอ เชอวามการแตงสภาษต

เหลานขนมาในสมยพอขนรามค าแหงมหาราช หรอมฉะนนกแตงขนมาในสมย

พระมหาธรรมราชาท 1

ประตมากรรม

1. พระพทธรป

การปนพระพทธรปสมยสโขทย จะมอย 4 อรยาบถ คอ นง นอน ยน และ

เดน ศลปะทเกยวกบการปนพระพทธรปสมยสโขทยน ปรากฏวามรองรอยของ

ศลปะแบบลงกาและอนเดยผสมอยบาง แตตอมากถกปรบปรงใหเปนแบบสโขทย

เอง

2. การท าเครองสงคโลก

เครองสงคโลกของสโขทยนอกจากจะเปนสนคาหตถกรรมซงเปนทนยมของ

ตลาดในสมยนนแลว ยงถอวาเปนผลงานทางดานศลปกรรมทเปนลกษณะเฉพาะ

ของสโขทยดวย โดยชางฝมอจะปนเครองสงคโลกในรปแบบตาง ๆ

พฒนาการ ทางดานสงคม และ วฒนธรรม

พฒนาการทางดานสงคม

สภาพสงคมในสมยอยธยา เปนแบบระบบศกดนา ซงจะเปนตวแบง

สทธ หนาทและความรบผดชอบของคนในสงคม ผทมศกดนาสงกจะมสทธ

หนาท และความรบผดชอบสง ผทมศกดนาต ากจะมสทธ หนาท และความ

รบผดชอบนอยลดหลนกนตามศกดนาทไดรบ พระมหากษตรยทรงเปนผ

พระราชทานศกดนาใหแกเจานาย ขนนาง และราษฎร

1. กลมคนในสงคม

กลมคนในสงคมอยธยาแบงได 2 ลกษณะ ดงน

1.1 ชนชนผปกครอง

1) พระมหา+++ เปนประมขสงสดของอาณาจกร ทรงมอ านาจเดดขาดในการ

ด าเนนการทกอยาง มหนาทดแลราษฎรใหอยรมเยนเปนสข

2) เจานาย เปนชนชนทมฐานะรองจากพระมหา+++ เปนผทสบเชอสายมาจาก

พระมหา+++ มต าแหนงลดหลนกนตามพระยศ มหนาทชวยพระมหา+++

ปกครองบานเมอง

3) ขนนาง เปนบคคลทถวายตวเขารบราชการ มหนาทชวยพระมหา+++ดแล

ปกครองบานเมอง ควบคมดแลราษฎร ตามต าแหนงหนาททไดรบมอบหมาย

1.2 ชนชนผถกปกครอง

1) ไพร หมายถง ราษฎรทวไป เปนกลมคนทมจ านวนมากทสดในสงคม ไพร

ทเปนชายตองขนสงกดมลนายตามกรมกองแหงใดแหงหนง และมหนาทรบใช

บานเมอง แบงออกเปน 3 ประเภท ดงน

- ไพรหลวง คอ ชายฉกรรจทสงกดอยในหนวยงานตาง ๆ มหนาทท างาน

รบใชบานเมองปละ 6 เดอน ไพรหลวงจะถกเกณฑแรงงานมาท างานตาง ๆ

เชน สรางวด สรางวง ปอมปราการ และถกเกณฑไปรบยามเกดสงคราม

- ไพรสม เปนไพรทพระมหา+++พระราชทานใหแกมลนายตามศกด

นา เมอเกดศกสงครามกถกเกณฑไปรบ

- ไพรสวย เปนไพรหลวงทสงสงของมาแทนการถกเกณฑแรงงาน สงของ

ทไพรสวยสงมาสวนใหญเปนสงของส าคญ เชน มลคางคาว ดบก ของปา เปน

ตน

ชนชนไพรสามารถเปลยนฐานะของตนเองใหเปนขนนางได ถาม

ความสามารถเพยงพอ และถวายตวเขารบราชการ

2) ทาส เปนคนทขาดสทธในแรงงานและชวต ไมมอสระในการท าสงใดตอง

ท างานตามทนายเงนสง ถอเปนชนชนทต าทสดในสงคมอยธยา มหลาย

ประเภท เชน ทาสสนไถ ทาสในเรอนเบย ทาสเชลย เปนตน

2. สถาบนศาสนา

กลมบคคลในสถาบนศาสนา ไดแก กลมพระสงฆ เปนชนชนทมฐานะ

ทางสงคมทไมเกยวของกบการปกครองบานเมองโดยตรง อาจถอได

วา พระสงฆมสถานภาพใกลเคยงกบชนชนมลนาย เพราะไดรบการยกเวนการ

เกณฑแรงงานและการเสยภาษใหแกรฐ

ศลปวฒนธรรมไทยสมยอยธยา

การสถาปนาอาณาจกรอยธยาใน พ.ศ.๑๘๙๓ นบเปนการเรมตน

ศลปวฒนธรรมไทยในสมยอยธยาซงมรากฐานมาจากสถาบนพระมหากษตรย

และสถาบนศาสนา ไมวาจะเปนทางดานศลปกรรม วรรณกรรมประเพณ รวมทง

พระพทธศาสนา ซงคนไทยศรทธาและยดมนเปนสรณะมาโดยตลอด

ศลปวฒนธรรมไทยในสมยอยธยาเกดจากการผสมผสานระหวาง

ศลปวฒนธรรมดงเดมของคนไทย และ ศลปวฒนธรรมทรบมาจากภายนอก

โดยเฉพาะอยางยงศลปวฒธรรมจากอนเดยทอยธยารบมาจากเขมรและจาก

อนเดยโดยตรง

ลกษณะของศลปวฒนธรรมในสมยอยธยา แบงไดหลายประเภท โดยสรปลกษณะทส าคญ

แตละประเภท ดงน

1. ศลปกรรมสถาปตยกรรม ประตมากรรม จตรกรรม ประณตศลป

2. วรรณกรรม

3. ประเพณ

4. พระพทธศาสนา

ประณตศลป

งานประณตศลปสมยอยธยาถอไดวามความเจรญถงขดสดเหนอกวาศลปะแบบอนๆ งาน

ประณตศลปทเกดขนมหลายประเภท เชน

- เครองไมจ าหลก

ไดแก ตพระธรรม ธรรมาสน พระพทธรป บานประต หนาตาง หนาบนพระอโบสถ ตเกบ

หนงสอ

- ลายรดน า คอการน าทองมาปดลงบนรกสด าบนพนทเขยนภาพหรอลวดลายแลวรดน า

ลางออก นยมใชในบานประตโบสถวหาร ตพระธรรม ตใสหนงสอ เปนตน

พฒนาการดานสงคมและวฒนธรรม

โครงสรางทางสงคมไทยสมยธนบรประกอบดวยชนชนตางๆ ไดแก

-พระมหากษตรย เปนผทมพระราชอ านาจสงสดในแผนดน

-พระบรมวงศานวงศ ไดแก ราชวงศชนผใหญ บรรดาพระราชโอรสและพระราช

ธดา

-ไพร ไดแก คนธรรมดาสามญทเปนชายฉกรรจ สวนเดก ผหญงหรอคนชราถอ

เปนบรวารของไพร

-ทาส หมายถง บคคลทมไดเปนไทแกตนเองโดยสนเชง

-พระสงฆ เปนผสบทอดพระพทธศาสนา และเปนผอบรมสงสอนคนในสงคมให

เปนคนด

พฒนาการ ทางดานสงคม และ วฒนธรรม

งานสรางสรรคศลปะและวรรณกรรม

* ความเจรญรงเรองดานศลปแขนงตางๆ ในสมยธนบรไมปรากฏเดนชดนก

เนองจากบานเมองตกอยในภาวะสงครามตลอดรชกาล ความบบคนทาง

เศรษฐกจและบรรดาชางฝมอถกพมากวาดตอนไปจ านวนมาก

* งานสถาปตยกรรม สวนใหญเปนงานซอมแซมบรณะปฏสงขรณวดวาอาราม

ตางๆ และงานกอสรางพระราชวงเดม

* งานวรรณกรรม ไดแก รามเกยรต (พระราชนพนธบางตอนในสมเดจพระเจา

ตากสน),ลลตเพชรมงกฏ (หลวงสรวชต),และโคลงยอพระเกยรตพระเจากรง

ธนบร(นายสวนมหาดเลก) เปนตน