เอกสารประกอบการเรียน สัปดาห์ที่ 5 --...

INTRODUCTION

TO

SOCIOLOGY

แนวคดเบองตนทางสงคมวทยา

รหสวชา 262102

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2558

(สปดาหท 5 – 7.9.58)

วฒนธรรม

นกมานษยวทยา

ความแตกตาง ความเหมอน

อดต ปจจบน

ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรม

• Technology &

Innovation ..

Media

• Globalization

• Westernization

• Americanization

• Similarity

• Global Culture of Consumption

• การลาอาณานคม• การส ารวจทางทะเล• คาขาย• ชนเผาพนเมองมความหลากหลายทางวฒนธรรม• เรยนรจกกลมพนเมอง

• วฒนธรรม-เศรษฐกจ-การเมอง• การเผยแพรเทคโนโลย นวตกรรม การสอสาร• พลเมองปราศจากหลากหลายทางวฒนธรรม• รกษา+อนรกษวฒนธรรมของกลมพนเมองไว

การเปลยนแปลงทางสงคม (1)

การเปลยนแปลง (Change) คอ การท าใหสงตางๆ เปลยนไปจากทเปนอยเดม การเปลยนแปลงทางสงคม (Social Change) หมายถง การทระบบสงคม

กระบวนการแบบอยางหรอรปแบบทางสงคม เชน ขนบธรรมเนยมประเพณ

ระบบครอบครว ระบบการปกครองไดเปลยนแปลงไป ไมวาจะเปนดานใดกตาม

การเปลยนแปลงทางสงคมนอาจจะเปนไปในทางกาวหนาหรอถดถอย เปนไป

ไดอยางถาวรหรอชวคราว โดยการวางแผนใหเปนไปหรอเปนไปเอง และทเปน

ประโยชนหรอใหโทษกไดทงสน (ราชบณฑตยสถาน, 2524)

การเปลยนแปลงทางสงคมเกยวของกบการพฒนาชมชน , แผนพฒนา,

ความทนสมย, การพฒนาสงคม, ผลกระทบตอสงคม, การเปลยนแปลง,

ก า ร พฒน า , ส ง ค ม เ ป ล ย น แ ป ล ง , ก า ร พ ฒน า ส ง ค ม ข อ ง ช ม ช น

การเปลยนแปลงทางสงคม (2)

การเปลยนแปลงทางสงคมท าใหเกดการเปลยนแปลงใน 3 ดาน

1. ดานเศรษฐกจ

2. ดานสงคม

3. ดานวฒนธรรม

ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงทางสงคม

1. สภาพแวดลอม ธรรมชาต และประชากร

2. การพฒนาเศรษฐกจ

3. ทศนคต/ความเชอของคนในสงคม

4. การเคลอนไหวทางสงคม

5. กระบวนการทางวฒนธรรม***

6. การประดษฐ คดคนสงใหมๆ

การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (1)

สพศวง ธรรมพนธา (2538 : 68 อางองมาจาก Smelser, 1988 :

382) ไดใหความหมายไววา “การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม” เปนการ

เปลยนแปลงเกยวกบความร ความเชอ และลกษณะการแสดงออกของวถ

ชวตทวไปในสงคม ผลของการคนพบทางวทยาศาสตรท าใหเกดเทคโนโลย

ใหมทท าใหเปลยนแปลงวถใหมมาใหผคน เชน ความกาวหนาของวชาฟสกส

ท าใหเกดการผลตระบบสอสารท าใหเกดการแลกเปลยนทางวฒนธรรม

กวางขวางทวโลก เปนตน

ณรงค เสงประชา (2541 : 207) ใหความหมายไววา “การเปลยนแปลง

ทางวฒนธรรม” เปนการเปลยนแปลงสงทมนษยก าหนดใหมขนทงสงทเปน

วตถและไมใชวตถทน าเอามาใชเปนองคประกอบในการด าเนนชวตรวมกนใน

สงคม

การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (2)

พจนานกรมศพทสงคมวทยา องกฤษ – ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน

(2532 : 99 – 100) ไดก าหนดความหมายไววา “การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม” หมายถง การเปลยนแปลงทเกดขนในวฒนธรรมของประชาชาต

หนงๆ ท งวฒนธรรมทางวตถและวฒนธรรมท ไม ใชวตถ แตอตราการ

เปลยนแปลงของวฒนธรรมสองประเภทนเปนไปไมเทากน โดยทวไปวฒนธรรม

ทไมใชวตถเปลยนแปลงชากวา

เมอมการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม กจะมการเปลยนแปลงทางสงคมควบคไปดวย

เชน การประดษฐซงเปนผลทางวฒนธรรมหลายอยางดวยกน เชน โทรศพท รถยนต

อนเตอรเนต ฯลฯ ไดสรางพนฐานการด าเนนงานของคนในสงคม อนเปนอทธพลของ

วฒนธรรมทมการเปลยนแปลงทางสงคม ในท านองเดยวกน อทธพลของสงคมทมตอ

การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม เชน การทสงคมอตสาหกรรมสมยใหม ถอวา

เศรษฐกจส าคญกวาเรองอนๆ ท าใหระบบคานยมในวฒนธรรมเปลยนแปลงไป

ลกษณะของการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม

1. การเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมหนง หรอในวฒนธรรมหนงเปนไปอยางรวดเรว

และสม าเสมอ

2. การเปลยนแปลงนนไมไดเปนไปชวครงชวคราว หรอเปนการเปลยนแตเฉพาะเรอง

นนๆ โดยล าพง แตการเปลยนแปลงจะเกดขนในลกษณะของลกโซ คอมผลตอเนองกน

เมอเปนเชนนผลของการเปลยนแปลงกมแนวโนมทจะขยายออกไปในอาณาบรเวณกวาง

หรอแผออกไปทวโลก

3. การเปลยนแปลงอาจเกดไดทกสถานท และมความส าคญตอสงคมและวฒนธรรม

นนๆ การเปลยนแปลงทเกดขนและผลของมนยอมมความสมพนธกน คอ กอใหเกด

การเปลยนแปลงในดานอนๆ ตดตามมาอก

4. การเปลยนแปลงมผลกระทบกระเทอนถงประสบการณของปจเจกบคคล และการ

หนาททางสงคมอยางกวางขวาง คนทกคนยอมมประสบการณเปลยนแปลงอยเสมอ

กระบวนการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (1)

การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม จะขนอยกบกระบวนการเปลยนแปลงทาง

ความคดของมนษย ซงมกระบวนการอกหลายอยางทมอทธพลตอ

กระบวนการเปลยนแปลงของความคดของมนษย คอ

(ผจงจตต อธคมนนทะ, 2526 : 19)

1. การขอยมวฒนธรรมของสงคมอน (Cultural Borrowing)

เปนการยมหรอรบเอาแนวความคด คานยม เทคโนโลย และวตถตางๆ ของ

สงคมอน เขามาใชโดยพจารณาวาวฒนธรรมเหลานน มความเหมาะสมกบ

สงคมของเราหรอไม เชน การทสงคมไทยรบเอาเทคนคการผลตสนคาโดย

เครองจกร เขามาท าใหเกดการเปลยนแปลงในวธการผลตสนคาในประเทศ

ไทยอยางมาก

กระบวนการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (2)

2. การประดษฐ (Invention) เปนการน าเอาความรทางเทคโนโลย หรอความรทางวชาการทมอยแลวมาผสมผสานกบความรใหม แลวน าเอาประดษฐ

เปนของใหมขนมา เชน การน าเอาเครองยนตทประดษฐขนมาไปใสในเรอ ท าให

เกดการประดษฐเรอยนตขนมา เปนตน นอกจากจะมการประดษฐทางดานวตถ

แลว กยงมการประดษฐทางดานสงคม เชน การจดตงรฐบาล วฒนธรรมและ

การเมอง เปนตน การประดษฐเปนกระบวนการเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอย

ไป และมการผสมผสานปรบปรงทตอเนองกน เพอใหเหมาะสมกบความ

ตองการของสงคมมนษยมความตองการไมสนสด

3. นวกรรมหรอสงประดษฐใหมๆ (Innovation) หมายถง พฤตกรรม

หรอสงของซงเปนทสรางขนหรอประดษฐขนมาใหม โดยไมเคยมมากอน ม

รปแบบ หรอปรมาณแตกตางกนไปจากเดม

กระบวนการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (3)

4. การคนพบ (discovery) หมายถง การคนพบขอเทจจรงทไมเคยรจกมากอน

หรอเปนการคนพบสงทมอยแลว และสามารถน าเอาสงทคนพบนนมาใชใหเกดประโยชนแก

สงคมได เชน การคนพบแกสในอาวไทย ซงจะกอใหเกดประโยชนทางดานเศรษฐกจแก

ประเทศไทยมาก การคนพบเปนปจจยทท าใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคมมาก เพราะผล

ของการคนพบในดานตางๆ ไดถกน ามาใชในสงคม จงท าใหความเปนอยและความสมพนธ

ของคนในสงคมเปลยนแปลงไปจากเดมมาก

5. การกระจายทางวฒนธรรม (Cultural diffusion) หมายถง การทวฒนธรรมจาก

สงคมหนงกระจายไปสสงคมอน สวนใหญของการกระจายการเปลยนแปลงทางสงคม มกจะ

มสาเหตมาจากการกระจายของวฒนธรรมของสงคมหนง ไปสอกสงคมหนง หรอการ

กระจายกนภายในสงคมนนกได การกระจายทางวฒนธรรมจะเกดขนเมอมการปะทะสงสรรค

ระหวางวฒนธรรมของแตละสงคม ตวอยางการกระจายทางวฒนธรรมตะวนตกทเขามาส

สงคมไทย เชน การรบเอาเครองแตงกายชดสากลของผชายไทย หรอการนงกระโปรงของ

หญงไทย

แนวโนมของกระบวนการเปลยนแปลงทางสงคม (1)

ในสงคมปจจบน มกระบวนการเปลยนแปลงทางสงคมทส าคญเกดขนหลายลกษณะ

ไดแก

1. การท าใหเปนอตสาหกรรม (Industrialization) หมายถง กระบวนการ

พฒนาการเทคโนโลย โดยการใชวทยาศาสตรการประยกตในการขยายผลตกรรมขนาด

ใหญ ดานก าลงเศรษฐกจ เพอตลาดการคาอนกวางใหญโดยการใชแรงงานทช านาญ

เฉพาะอยาง

2. การท าใหเปนเมอง (Urbanization) หมายถง กระบวนการทชมชนกลายเปนเมอง

หรอการเคลอนยายของผคน หรอการด าเนนกจการงานเขาสบรเวณเมอง หรอการ

ขยายตวของเมองออกไปทางพนท การเพมจ านวนประชากร หรอการด าเนนกจการ

ตางๆ มากขน เชน การขยายวถชวตแบบชาวเมอง โดยการผานการแพรของไฟฟา

ถนนหนทาง และโทรทศน

แนวโนมของกระบวนการเปลยนแปลงทางสงคม (2)

3. การท าใหประชาธปไตย (Democratization) ประชาธปไตย หมายถง ปรชญา

หรอระบบสงคมแบบหนงทเนนการทประชากรมสวนรวม และควบคมกจการของ

ชมชนในฐานะเปนตวเอง โดยไมค านงถงยศ สถานภาพ หรอทรพยสมบต

4. การแพรของการจดองคการสมยใหม (Bureaucratization) หมายถง การ

แพรของระบบบรหารงาน โดยมเจาหนาทตามล าดบขน ซงแตละคนตองรบผดชอบ

ตอผบงคบบญชาของตน โดยปกตมกจะมอยในองคการรฐบาลในสาขาตางๆ มใน

ธรกจ การอตสาหกรรม การเกษตร สหภาพแรงงาน องคการศาสนา และธนาคาร

แตการทมกฎเฉพาะระเบยบตายตวใชทวไป อาจท าใหลาชาไมเตมใจรบผดชอบ

แนวโนมของกระบวนการเปลยนแปลงทางสงคม (3)

5. กระบวนการสรางคนชายขอบ (Marginalization) หมายถง การเปลยนแปลง

ทางสงคมทยงผลใหเกดความเหลอมล ามากยงขน โดยขณะทเกดความทนสมยใน

สวนหนงในสงคม แตกท าใหคนอกสวนหนงอยหางไกลจากการทมสวนรบผลกระทบ

ดานลบของการเปลยนแปลงไปทกท ตวอยางเชน การพฒนาเมองใหเจรญในดาน

ตางๆ ขณะเดยวกนกสรางแหลงสลมส าหรบคนจ านวนมากดวย การพฒนาชนบท

ใหทนสมยดวยไฟฟา และถนน แตขณะเดยวกนกเพมคนทยากจนขนแคน จนตอง

อพยพจากบานในชนบทไปรบจางในรปแบบตางๆ มากขน

6. กระบวนการโลกาภวตน (Globalization) หมายถง การทสงคมโลกในปจจบน

มระบบการตดตอสอสารกนอยางมประสทธภาพและทวถง จนกระทงกลาวไดวาเปน

ยคของการทโลกไรพรมแดน การตดตอระหวางสงคมตางๆ จงกระท าไดงายและ

รวดเรว ท าใหการรบวฒนธรรมระหวางสงคมตางๆ เกดขนไดงายและรวดเรว

จงท าใหการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมเกดขนไดงายและรวดเรว

การผสมผสานทางวฒนธรรม (1)

ACCULTURATION

การผสมผสานทางวฒนธรรม หมายถง วธการทจะรบเอาวฒนธรรมของสงคมอนมา

ประพฤตปฏบต เชน เมอเราอยสงคมใด เรากตองเอา วฒนธรรมนนมาปฏบต

การผสมผสานกจะเกดขน เชน ถาจะรบเอาเดกฝรงมาอบรม เลยงดแบบไทย เดกกจะ

มลกษณะเหมอนคนไทย อนเนองมาจากผลของการเรยนรทไดรบการอบรมสงสอนมา

ไมวาจะโดยแบบรตวหรอไมกตาม นนยอมแสดงวา วฒนธรรมมอทธพลเหนอ

ความคดและพฤตกรรมของมนษยในสงคมนนๆ

การผสมผสานทางวฒนธรรมจะมมากเมอสงคมหนงถกรกรานหรออกฝายหนงชนะ

พวกทชนะจะพยายามบงคบพวกทแพใหปฏบตตามแบบอยางการด ารงชวตของตน เชน

องกฤษ ฝรงเศส เมอยดครองดนแดนตะวนออกและแอฟรกาใตได กใหชาวพนเมอง

เรยนภาษาของตน อนเดย พมา มาเลเซย จงพดภาษาองกฤษไดด อยางไรกตาม

การถายทอดทางวฒนธรรมนไมจ าเปนเสมอไปทฝายแพจะ รบเอาวฒนธรรมฝายชนะ

ถาฝายชนะมวฒนธรรมดอยกวาอาจจะรบเอาวฒนธรรม ฝายแพกได

การผสมผสานทางวฒนธรรม (2)

ACCULTURATION

การผสมผสานทางวฒนธรรม กระบวนการผสมผสานทางวฒนธรรมไมใชเรอง

งายดายเสมอไป บางคนอาจจะถายทอดและรบงายกวาบคคลอน หรอบางคน

อาจจะตอตาน เชน ชาวจนในสหรฐ มไดถกกลนหายไปในสงคมอเมรกนเหมอน

ชาตอนๆ

การผสมผสานทางวฒนธรรมมกจะเกดขนเมอสมาชกของวฒนธรรมหนงเกด

ตดตอเกยวของกบสมาชกของอกวฒนธรรมหนงเปนเวลานาน ยกตวอยาง

ชาวตางขาต ปฏบตตามประเพณไทย เชน ขบรถทางซาย เขาโบสถถอดรองเทา

ซอของตองใชเงนไทย เปนตน โดยทวไปการรบวฒนธรรมของเราจากการ

อบรมสงสอน แตเราจะรบเอาวฒนธรรมคนอน เกดจากการตดตอ จากการ

เดนทาง จากการอยตางแดน จากหนงสอหรอขอเขยน และจากวธการอนๆ

การผสมผสานทางวฒนธรรม (3)

(ACCULTURATION)

การผสมผสานทางวฒนธรรม หมายถง การเชอมตอและกอใหเกดความเปลยนแปลงใน

วฒนธรรมแตละฝายขน กลายมาเปนวฒนธรรมใหมทยอมรบใชรวมกน การผสมผสาน

ทางวฒนธรรม เปนรปแบบหนงของการตดตอทางวฒนธรรม เปนผลมาจากการทปจเจก

ชนหรอกลมคน ตาง ๆ รบเอาวฒนธรรมอน ๆ มาเปนของตน เชน กรณการแตงงานขาม

วฒนธรรม กระบวนการบรณาการของกลมชาตพนธตาง ๆ ปรากฏวามอย 2 รปแบบ คอ

1. The Melting Pot หมายถง กลมชาตพนธนน ๆ จะสญเสยอตลกษณทาง

วฒนธรรมของตนเองไปในทสดเมอเวลาผานไปและจะผสมผสานเขากบวฒนธรรมใหญ

2. Culture Pluralism หมายถง การยอมรบความแตกตางทางวฒนธรรมของกลม

ชาตพนธตาง ๆ ในสงคม การผสมผสานทางวฒนธรรมอาจเกดขนในสภาพการณทถก

บงคบระหวางการด ารงอยของกลมชาตพนธนน เชน ความแตกตางทางวฒนธรรมและ

ความขดแยงเชงโครงสรางของการเขาถงทรพยากรในการผลต อ านาจ ความร สทธ

กฎหมาย และผหญง เปนตน

การตอตานและการยอมรบการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (1)

ปรากฏการณทางสงคมหรอวฒนธรรมใหมๆ ไมใชวาจะไดรบการยอมรบจากสงคม

เสมอไป กระบวนการยอมรบสงใหมๆ บางครงสงนนไดรบการยอมรบทงหมด ยอมรบ

บางสวน หรอไดรบการปฏเสธไปเลย สงคมจะยอมรบสงใดเขามานนกตองผานการ

เลอกสรรมากอนทงสน แตอยางไรกตาม อปสรรคของการเปลยนแปลงทางสงคมมดงน

คอ (สพตรา สภาพ, 2522 : 154 – 156)

1. เจตคตและคานยมเฉพาะ (Specific Attitudes and Values) ในแตละสงคมจะม

คานยมและเจตคตเฉพาะ ซงมสวนสมพนธกบกจกรรมตางๆ ในสงคม ความรสกชอบ

หรอไมชอบของประชาชนเปนปจจยส าคญส าหรบการเปลยนแปลงทางสงคม เชน ใน

สมยหนงชาวชนชนบทไทยไดรบแจกนมผงส าเรจรป มาจากองคการยนเซฟเพอน ามา

เลยงเดกในชนบท ปรากฏวาไมไดรบการยอมรบจากชาวชนบท เพราะชาวชนบทใน

ขณะนยงไมรจกประโยชนของนมผงส าเรจรป ซงมรสจด แตมความคนเคยกบนมขน

หวาน และนยมเอาเลยงเดกทงๆ ทประโยชนนอยกวานมผงส าเรจรปมาก ทงนเนองจาก

เปนของใหมทยงไมเคยชน จงไมยอมรบเอาไปเลยงดบตรหลานของตนแทนนมขนหวาน

การตอตานและการยอมรบการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (2)

2. การแสดงใหเหนคณประโยชนของสงใหม (Demonstrability or Innovations)

การเปลยนแปลงอะไรใหมๆ จะเปนทยอมรบอยางรวดเรว กตอเมอประชาชนเหน

ประโยชนของสงนนไดงาย เชน การน าเอาแทรคเตอรเขามาใชแทนแรงงานสตวในการไถ

นาของชาวนาไทย ปรากฏวาไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง เพราะแทรคเตอรท างาน

ไดรวดเรวมาก และชาวนาไดรบความสะดวกไมตองมภาระในการเลยงดสตวอกตอไป

3. การสอดคลองกบวฒนธรรมทมอยเดม (Compatibility with Existing

Culture) สงใหมหรอนวตกรรมจะไดรบการยอมรบไดงายขน ถาสงนนสอดคลองกบ

วฒนธรรมเดมของสงคมนน เชน ระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม ไดรบการยอมรบอยาง

รวดเรวจากคนไทย เพราะวาไปสอดคลองกบปรชญาการด าเนนชวตของชาวไทย ทชอบ

ความอสระและเปดโอกาสใหทกคนไดแขงขนกนอยางเตมท ดงค ากลาวทวา “ใครมอยาว

สาวไดสาวเอา” อยางไรกตามสงทใหมไมใชวาจะดทกอยาง เพราะจะมบางอยางทอาจไม

สอดคลองเหมาะสมกบวฒนธรรมเดม

การตอตานและการยอมรบการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (3)

3. การสอดคลองกบวฒนธรรมทมอยเดม

3.1 สงทเปลยนใหม อาจจะขดแยงกบแบบของความประพฤตแตเดม เชน ในบางสวนของ

ทวปเอเชย และแอฟรกา ศาสนาอสลาม ไดแพรหลายเรวกวาศาสนาครสต ทงนกเพราะวา

หลกของครสตศาสนา ขดแยงกบขนบธรรมเนยมประเพณของชาวพนเมองทอนญาตใหผชาย

มภรรยาไดหลายคน แตศาสนาอสลามสอดคลองกบสงทชาวพนเมองยดถออย

3.2 สงทเปลยนใหม อาจจะสรางแบบความประพฤตใหม ซงไมเคยปรากฏในวฒนธรรมเดมท

ยดถอปฏบตอย ปกตสงคมจะยอมรบและใชสงใหมตอเมอเปนสงทคลายคลงกบของเดม แต

ถาของเดมใชไมไดผลสงคมกจะพยายามหาสงใหมทดกวามาใชแทน เชน การสรางบานดวย

คอนกรตแทนไม ซงเปนของทหายากราคาแพง คณภาพกสคอนกรตเสรมเหลกไมได เปนตน

3.3 สงใหมทเปนของทดแทน ไมใชการเขาไปผสมผสานจะไดรบการยอมรบนอย แตถาสง

ใหมนนเขาไปผสมผสานกบวฒนธรรมเดมไดงาย สงนนจะไดรบการยอมรบอยางรวดเรว เชน

การแตงกายตามแฟชนจะเปนทนยมอยางแพรหลายในหมคนไทย ซงมคานยมยกยองความ

ทนสมยอยแลว เปนตน

การตอตานและการยอมรบการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (4)

4. คาในการเปลยนแปลง (Costs of Change) การเปลยนแปลงมกจะถกตคาออกมาทง

ทเปนเงนตรา หรอคาทางจตใจ เพราะการเปลยนแปลงบางอยางเปนการท าลายทงทางดาน

วฒนธรรมเดม และความรสกของบคคลดวย เชน การทหญงไทยยอมไปเปนเมยเชาของฝรง

นโกรนน จะเปนการเหมาะสมหรอคมคากนหรอไม ตอศกดศรของหญงไทย ถาพจารณาแลว

วาคมคา การยอมรบกจะเกดขนไดงายแตถาไมคมคาการยอมรบอาชพเมยเชาของหญงไทยก

คงจะไมเกดขน นอกจากนยงมสงอนๆ ทเปนปญหาตอการเปลยนแปลงคอ

4.1 อปสรรคทางเทคนคในการเปลยนแปลง มขอนาสงเกตวามสงใหมๆ ไมมากนกท

สามารถน าไปผสมผสานกบวฒนธรรมเดม สงใหมสวนมากท าใหวฒนธรรมเดมเปลยนไป

การทจะเอาสงใหมไปผสมผสานกบวฒนธรรมนน ตองอาศยเทคนคและวธการอกมาก ท าให

ไมสะดวก จงมกจะไมไดรบการยอมรบ

4.2 กลมผลประโยชนจะขดขวางการเปลยนแปลงทางสงคม เพราะถาสงคมเปลยนแปลงหรอ

มการยอมรบสงใหมขนมาใช กลมบคคลทไดรบผลประโยชนอยเดมจะตอตาน เพราะเกด

สญเสยผลประโยชน ตวอยางเชน ในชนบททมหมอแผนโบราณ เมอน าเอาวธการรกษาโรค

แบบสมยใหมเขามาเผยแพร กมกจะไดรบการขดขวางจากกลมของหมอแผนโบราณ

ผลของการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม (1)

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม มผลตอมนษยและสงคมหลายประการ ดงน

1. ท าใหมนษยเกดความสะดวกสบายในดานตางๆ เชน การประดษฐเครองมอเครองใช

และสงตางๆ ขนเพอใชงานแทนมนษย เปนตน

2. ท าใหเกดการขยายตวทางดานการผลตสนคาและสงตางๆ มากขน สนคาอปโภคและ

บรโภคจงมเพยงพอแกสมาชกในสงคม

3. ท าใหเกดการวางแผนพฒนาสงคม เพอความเปนอยทสะดวกสบายขนของมนษย

4. ท าใหมนษยในแตละสงคมเกดการเรยนร และแลกเปลยนวฒนธรรมกนขน และมผลท า

ใหวถชวตของมนษยเปลยนแปลงไปจากเดม

5. ท าใหเกดความลาหลงทางวฒนธรรมขนได หากอตราการเปลยนแปลงระหวาง

วฒนธรรมทางวตถกบวฒนธรรมทไมใชวตถเกดขนไมเทากน เชน มถนน มรถยนตท

ทนสมย แตคนในสงคมไมปฏบตตามกฎหมายจราจร เปนตน

การลาหลงทางวฒนธรรม

(CULTURE LAG) William F. Ogburn ใหความหมายวา “การลาหลงทางวฒนธรรม หมายถง

สถานการณซงสวนใดสวนหนงของการลาหลงทางวฒนธรรมอยหลงอกอนหนงและ กอใหเกด

การขาดดลและความไมกลมกลนขนในสงคม”

สงคมทเปนระเบยบเรยบรอยดนน สวนประกอบตาง ๆ ของวฒนธรรมจะตองเจรญกาวหนา

พรอม ๆ กนไปหมดทกดานและสวนตาง ๆ เหลานนจะมความสมพนธตอกนเปนอยางด เพอ

ธ ารงไวซงความเปนระเบยบของสงคม การเปลยนแปลงของวฒนธรรมทางวตถจะล าหนาการ

เปลยนแปลงของวฒนธรรมทไมเกยวกบวตถ จงเกด “การลาหลงทาง วฒนธรรม” เชน

ความเจรญของระบบอตสาหกรรม ซงเปนความเจรญกาวหนาของ วฒนธรรมทางวตถ ม

สวนชวยใหมนษยไดรบความสะดวกสบาย แตขณะเดยวกน วฒนธรรมทเกยวของกบการจด

ระเบยบโรงงานอตสาหกรรมยงลาหลงอย ซงกอใหเกดปญหาการขดแยงระหวางนายจางกบ

ลกจาง ปญหาการคมครองแรงงาน เปนตน หรอในสงคมไทยมยวดยานพาหนะอนเปนความ

เจรญทางวตถอยางมากมาย แตวฒนธรรมทางจตใจ คอ มรรยาทการขบรถแยมาก

ผลของการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม (2)

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม มผลตอมนษยและสงคมหลายประการ ดงน

6. ท าใหเกดความไมเปนระเบยบทางสงคม เพราะเมอเกดการเปลยนแปลงทางสงคม

และวฒนธรรมขนนน คนในสงคมบางสวนสามารถปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงได

แตบางสวนไมสามารถปรบตวได จงน าไปสการตอตานการเปลยนแปลง กอใหเกด

ความขดแยงกนขน และน าไปสความไมเปนระเบยบทางสงคมขน

7. ท าใหเกดปญหาสงคมขนได ถาหากวาการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมนน

ท าใหคนในสงคมมพฤตกรรมท เบยงเบนไปจากปกต เชน มลพษ อาชญากรรม

ยาเสพตด เปนตน

8. ท าใหสงคมทมวฒนธรรมเหนอกวาไดเปรยบสงคมทมวฒนธรรมดอยกวา หรอเกด

การดอยพฒนาและการพงพาขน ซ งท าใหสงคมในโลกขาดความเสมอภาคและ

ความเปนธรรม

พหวฒนธรรมนยม (1)

(MULTICULTURALISM)

การด ารงอยรวมกนของวฒนธรรมทหลากหลายของกลมคน ชนชน ชาตพนธ เพศ ทองถน

ฯลฯ ในสงคมทมความสลบซบซอน อนเนองมาจากการอพยพผคนและแรงงาน การ

เคลอนยายทางสงคม การผสมกลมกลน การปรบตว ความขดแยง และปญหาตางๆ เชน

การมสวนรวมทางการเมอง สทธและความเสมอภาค

สงคมพหวฒนธรรม (Multicultural Society) คอ สงคมทมบคคลหลากหลาย

ครอบครว หลายเชอชาต หลายศาสนา หลายชนชน มาอยรวมกนอยางสนตสข ไมมการ

แบงแยก ชนชน และสงคมพหวฒนธรรม กอใหเกดปญหาความขดแยงได

พหสงคม พหวฒนธรรมในสงคมไทย

1. พหลกษณ (Plurality) ทางความคด การยอมรบความตาง การด ารงอยของสวนท

ตาง กลบปรากฏในชวงการปฏรปการเมองในป 2540

พหลกษณทางดานสงคม ความตางในกลมคนในทองถนตาง ๆ อาชพ ชนชน เมองตาง ๆ

พหวฒนธรรมนยม (2)

(MULTICULTURALISM)

การรบรองพหนยมทางวฒนธรรมกคอการรบรองหลกเกณฑวา ไมมตนแบบแบบ

อเมรกน (Americanization) เพยงแบบเดยว พหนยมทางวฒนธรรมเปน

มากกวาการปรบตวชวคราว เพอทจะท าใหชนกลมนอยทางชาตพนธและเชอชาตสงบลง

มนเปนแนวคดทมงหมายจะไปสความรสกตระหนกถงการด ารงอย และความเปนหนง

เดยวกนของสงคมทงหมด อนมรากฐานอยบนความเขมแขงของทก ๆ สวน จาก

แนวคด เชนน ไดท า ให เกดการปรบนโยบายคร ง ใหญจาก การผนวกรวม

(assimilation) เปนการประสานรวม (integration) ซงถกน าไปใชทงในอเมรกาและองกฤษในลกษณะการยอมรบความแตกตางภายในเอกภาพเดยวกน

การบรณาการทางวฒนธรรม (CULTURE INTEGRATION)

เมอผหยบยมวฒนธรรมของผอนกลบเขาสกลมเดมของตน วฒนธรรมเดมนนกจะคงรป

แบบเดมไดด แตเมอออกมาพบปะกบคนวฒนธรรมอนอกเขาจะผสมผสานเขากบ

วฒนธรรมใหมทมาสมผสกนอก

การปลกฝงวฒนธรรมของตนมาดแลวการรบวฒนธรรมใหมกเปนไปไดคอนขางยาก

ในทางตรงกนขามถาบคคลนนไดรบการปลกฝงวฒนธรรมอยางหละหลวมการรบ

วฒนธรรมใหมกเปนไปไดโดยงาย

วฒนธรรมสองกลมทแตกตางกนมาปฏสมพนธกน มการปรบตนเองใหเขากบ

วฒนธรรมทมพลงมากกวา เพอคงเอกลกษณทางชาตพนธ หรอผสมกลมกลนทาง

วฒนธรรม เกดเปนวฒนธรรมใหมทยอมรบใชกน

กระบวนการหลอหลอมทางวฒนธรรมจากรฐ ไดแก 1. การก าหนดนโยบายของรฐ เชน

การศกษา 2. การด าเนนการภายใตนโยบาย เชนการสงเสรมกจกรรมตางๆ

3. การยอมรบภายใตกฎหมายของรฐ

อางอง

อมรา พงศาพชญ. วฒนธรรม ศาสนาและชาตพนธ: วเคราะหสงคมไทย

ในแนวมานษยวทยา. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2541.

อมรา พงศาพชญ. ความหลากหลายทางวฒนธรรม (วธวทยาและบทบาทใน

ประชาสงคม). พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2545.