11 kineziterapija - deformiteti kicmenog stuba 2

KINEZITERAPIJAKINESIOTHERAPY

1

DEFORMITETI KIČMENOG STUBA 2

2

TEMATSKE CELINE:

û Kineziološka analiza osnovnih pokreta trupa(lordoza, skolioza).

û Degenarativna oboljenja kičmenog stuba(artroza, lumbalni sindrom).

3

û Iskrivljenje lumbalnog dela kičme (po Cob-u) – 15-30 stepeni.û Lordoza:û PRIMARNA – posledica anomalija u predelu karlice.û SEKUNDARNA ili kompenzatorna.û Okretanje karlice gornjom ivicom napred i dole – povećanainklinacija, iznad 65 stepeni – žene, 55 stepeni – muškarci –približavanje pripoja mišića pregibača u zglobu kuka, vreme-nom dovodi do skraćenja.

û Čučeći položaj – parketari, keramičari, …).

û Preterano korišćenje čučećeg i sedećegpoložaja kod dece u razvoju – negativnodejstvo!

û Školska klupa – tipizirana.

4

û Inklinacija karlice (anteverzija) – prenosi se i na položaj i pokretekičmenog stuba.

û Kratkoća stabilizatora kuka – stalna potreba za povećanjemlumbalne krivine kako bi se održao ravnotežni položaj.

û Povećana inklinacija karlice – pasivno približenje pripoja lumbalnihekstenzora koji se vremenom skraćuju.

û OSNOVNI UZROK nastanka lordoze – narušavanje toničneravnoteže između pregibača i opružača u zglobovima kuka.

û Funkcionalni stadijum – lordotično držanje nastaje uglavnomzbog insuficijencije trbušne muskulature.

5

û fiziološka lumbalna krivina je povećana,û trbuh ispupčen, mlitav i opušten,û karlica u povećanoj inklinaciji,û kukovi blago pomereni napred,û kolena u pojačanoj ekstenziji, hiperekstenziji,û stopala su često insuficijentna.

6

û Hiperlordoza – je drugi naziv za pojačanu fiziološku lordotičnukomponentu kičme u lumbalnom ili vratnom delu kičmenog stuba.

û Hipolordoza je pojam za smanjenu fiziološku lordotičnu komponentukičme u lumbalnom ili vratnom delu kičmenog stuba, koja može nastatikao posledica nerazvijenosti kičme i njenih struktura. tzv. ravna leđa.

û Hiperlordoza, odnosno lordotično držanje ima slideće karakteristike:• Zakrivljenost u abdominalnom delu je povećana.• Karlica je rotirana put napred.• Pregibači natkolena, u zglobu kuka, su skraćeni (m. iliopsoas).

7

û Uzrokovane su kongenitalnim anomalijama, najčešće anoma-lijom karlice.

Stečene lordoze

• Najčešći uzrok nastajanja stečenih lordoza spominje se:– Rahitis.– Obostrano iščašenje kuka.– Različite oduzetosti.

8

TESTOVI

û Voljno zatezanje trbušne muskulature.û Test u ležećem položaju na leđima sa savijenim kolenima.û Test sa savijenim kolenima u visu.

û Fiziološka lordotična komponenta je izražena u vratnoj ilumbalnoj kičmi.

û Ako vršimo procenu viskom: normalna lordoza vratne kičmeje 3-4 cm, lumbalne kičme 4-5 cm.

û Po Cobbu, mereno stepenima, 15-30 sesmatra normalnom lordotičnom zakrivljenošću.

Normalni ugao merenje

Lumbalna lordoza 31 -50º L1 - L5

Tomas test 9

û Dijagnoza lordoze sprovodi se :• Rendgenskim snimkom (X-ray).• Magnetnom rezonancom.• CT skeniranjem.

û Važno je rano dijagnostikovati lordotično držanje kako bimogli postići bolje rezultate kineziterapijskim postupcima.

10

û korekcija stava,û korekcija seda,û vežbe za jačanje odgovarajućih mišića i mišićnih grupa,û vežbe za istezanje odgovarajućih mišića i mišićnih grupa.

û Trbušni mišići – razni početni položaji (da ne potenciraju povećanjelumbalne krivine).

û Lordotična deca treba da izvode pokret odizanja trupa samo do 45stepeni.

û Olakšavajući položaj – razvoj donje muskulature (sa savijenim kolenima).û Opasnost – pojava kila (hernija).

û Posebna vrednost – vežbe u ležećem položaju na leđima sa savijenimkolenima.

û Podizanje gornjeg dela tela.û Podizanje donjeg dela tela.û Istovremeno podizanje gornjeg i donjeg dela tela.

11

û Ciljevi kineziterapijskih postupaka su:• Jačanje abdominalnih mišića.• Mobilizacija lumbalnog segmenta kičmenog stuba.• Relaksacija i rasterećenje slabinskih mišića.

û Metode mogu biti:• PASIVNEñ Pri ležanju na trbuhu sa podmetnutim jastukom pod trbuh

(korekcija lumbalne kičme – kompenzacija hiperlordoze),sprovođenje raznih tehnika opuštanja slabinskih mišića.

• AKTIVNEñ Vežbe jačanja abdominalnih mišića.ñ Vežbe opuštanja slabinskih mišića.

12

13

û Proučavanje u medicinskim i u paramedicinskimnaukama.

û Hipokrat, Galen, Niolas Andry

û Skolioza – ne samo lateralno krivljenje kičmenogstuba, već i rotacija kičme i torzija pršljenova.

û Funkcionalna – reduktibilna skolioza – samo la-te-ralno iskrivljenje, voljnom kontrakcijom ispravlja.

û Strukturalne – ireparabilne – fiksirane skolioze –postoji i izražena rotacija kičmenog stuba – egzi-stencija rebarne grbe (gibus) ili torzion.

14

û Funkcionalne – reduktibilna – nema koštanih promena (posledicalošeg stava, kompenzacije…).

û Strukturalne – promena u strukturi i morfologiji tela pršljenatrnasti nastavci (procesus spinosus) – okrenuti ka konkavitetu, apoprečni nastavci (procesus transversus) su izbočeni unazad.

û Na zadnjoj strani kičme javlja se rebarna grba.

û Na mesti torzije pršljenova stvara se jedna PRIMARNA, a ususednim segmentima, ispod nje, kompenzatorno se stvaraju jednaili više SEKUNDARNIH krivina suprotnog smera.

û Ligamenti i mišići na konkavnoj strani skoliotične krivine se skra-ćuju, a na konveksnoj izdužuju.

15

û urođene – kongenitalne.û stečene – akvirirane.

û Kongenitalne – kada se dete rađa sa izmenjenim oblikom istrukturom pršljena ili rebra, nedostatak dela pršljena… oko 15%od ukupnog broja skolioza.

û Stečene – 60-80% pripadaju grupi idiopatskih, jer im je uzroknepoznat.

û neuropatske skolioze (dečija i cerebralna paraliza),û miopatske skolioze (mišićna distrofija),û osteopatske skolioze (oboljenje koštanog tkiva),û torakogene skolioze (oboljenja, traume, operativni zahvati na grud-

nom košu).

û James (1957) – oko 50 uzročnika skolioze.û Mac Ewen (1973) – porodična povezanost 30-80%.

û 70% idiopatke skolioze, u svim uzrasnim periodima, češće kodženske populacije (5-8:1). 16

û Prema uzrastu skolioze se dele na:û INFANTILNE – do 3. god. imaju lošu prognozu, češće kod muške dece.û JUVENILNE – između 4 i 9 god. češće kod devojčica (vežbe i Milwaukee

mider).û ADOLESCENTNE – posle 10 god. više kod devojčica. Mogu biti pro-

gresivne i do 10 stepeni godišnje.

Prema lokalizaciji:û CERVIKALNE – u oko 1% slučajeva (C1-C6),û TORAKALNE – T2-T11 najčešće T5 i T7,û TORAKO-LUMBALNE – T12 i L1,û LUMBALNE – L1-L4,û KOMBINOVANE – KOMPENZATORNE sa dve ili više krivina – u tora-

kalnom i lumbalnom delu kičme.

û Ponseti i Friedman:û lumbalne – 24%,û torakalne – 22%,û torakolumbalne – 16%,û cervikotorakalne – 0.5-1%,û kombinovane – 37%.

17

û RTG snimak.

û Izračunavanje skoliotične krivine:û metoda po COB-u (prednost),û metoda po FERGUSSON-RISSER-u.

û Izvode specijalizovane zdravstvene ustanove.û Pomoću viska i lenjira, dermatograf.û Svetlosni efekti (Neldihin i Danić, 1979).û Moirees topografija.

18

• Cobbova metoda – povuče se horizontalna linija na gornjem rubu superiornog završnog pršljena i na donjem rubu inferior-nog završnog pršljena. Povuču se okomito iz te dve linije koje zatvaraju određeni ugao koji se očita uglomerom predstavlja-jući ugao krivine.

19

20

û Oboljenje rasta – nastaje i pogoršava se sa rastom (posebno u periodu ubrzanograsta u predpubertetu i pubertetu).

û INFANTILNE IDIOPATSKE SKOLIOZE – neodređena prognoza, potpunorazličiti tokovi, nephodno sistematski pratiti, kontrolisati tok.

û JUVENILNE IDIOPATSKE SKOLIOZE – često ima lošu prognozu, intenzivantretman i permanentna kontrola.

û ADOLESCENTNE IDIOPATSKE SKOLIOZE – na početku pubertetskog periodaupućuje na lošu prognozu.

û ZNACI TEŠKE PROGNOZEû OSNOVNIû krivina 50 i više stepeni,û ingantilna progresivna skolioza,û gubitak pošetne korekcije tokom konzervativne terapije.û DOPUNSKIû krivina 40-49 stepeni,û rotacija trećeg stepena,û izražena klinasta nesimetrija.

21

PROGNOZAû TEŠKA – 1 osnovni i 2 dopunska znaka.û LAKA – odsustvo teške prognoze, nema progresije krivine.û UMERENA – odsustvo teške prognoze, krivina se povećava.

Karaiković – podela skolioza:û do 30 stepeni – lake ili skolioze I stepena,û 30-50 stepeni – srednje ili skolioze II stepena,û preko 50 stepeni – teške ili skolioze III stepena.

22

û Posmatranje sa zadnje strane – lateralno iskrivljenje u levu ili desnu stranu.

û Lorentzov trougao – trougao stasa je asimetričan.û Položaj karlice je narušen.

Prema lokaciji i izgledu skoliotične krivine:û PARCIJALNE SKOLIOZE - izgled slova C zahvataju pojedine segmente.û TORAKALNE SKOLIOZE – izgled slova C zahvataju ceo kičmeni stub.û KOMPENZATORNE ILI KOMBINOVANE SKOLIOZE – izgled slova S i sa dve 2

primarne i 2 sekundarne krivine – dvostruka S krivina.

û Narušavanje estetskog izgleda – posebno kod devojčica.û Velike skoliotične krivine locirane u torkalnom delu – respiratorna i kardiov-

askularna insuficijencija (više od 75 stepeni).

23

POSEBNI OBLICI SKOLIOZA

û KIFO – SKOLIOZE – kifotična komponenta (velike rotacijepršljenskih tela i rebara).

û LORDO – SKOLIOZE – rotaciona lordoza.

SKOLIOZA I NEUROFIBROMATOZAû brza progresija – 5-30% praćene skoliozom (oštećenje kič-

mene moždine).

24

û Hipokrat – pacijent privezan za merdevine.

û Nastavnik fizičkog vaspitanja – preventivno delovanje.

û Cilj – korekcija, sprečavanje njenog napredovanja i nastajanjatečkog deformiteta.

Metode lečenja:û kineziterapija uz observaciju,û konzervativno lečenje ortotskim i gipsanim miderima uz odgovarajuće

vežbe,û operativno lečenje,

û U periodu XIX veka – metoda trakcije kičmenog stuba pomoću pomagala(longitudinalna trakcija).

û Kineziterapija – nedovoljan broj radova - argumentacija (stavovi odnegiranja do prihvatanja).

25

Boston prsluk i hiruška intervencija

26

û Fizičko vaspitanje – ne može da ugrozi i pogoršaju skoliozu do 20 stepeni!

û Konsultacije – lekar ortoped.

û Pozitivni efekti fizičkog vežbanja sa skoliotičnom krivinom do 30stepeni (u smislu smanjenja).

û do 10 stepeni – potpunost fizičkog vaspitanja,û 11 do 20 stepeni – bez ikakvih ograničenja + korektivne vežbe,û 21-30 stepeni – redukovan program fizičkog vaspitanja (skokovi, koluti,

nošenja, dizanja…),û 31-50 stepeni – oslobađanje od redovnog

programa,û preko 50 stepeni – trajno oslobađanje.

27

û Kretanje utiče na bolji rast kostiju, okoštavanje, poboljšanjemišićnog tonusa i mišićne snage.

û Pravilno odabran i primenjen.

û Do 30 stepeni i sa lakšim oblicima – mogu da se baveodređenim sportovima: ritmička gimnastika, sportska gimna-stika, plivanje (simetrični sportovi).

28

û Vežbe za poboljšanje mobilnosti kičmenog stuba.û Vežbe istezanja.û Vežbe za jačanje ekstenzora kičmenog stuba.û Vežbe za korekciju sagitalnih krivina kičmenog stuba.û Vežbe ravnoteže u korigovanom položaju.û Vežbe disanja.

29

STUDENT GORA

DEGENERATIVNA OBOLJENJA

KIČMENOG STUBA

30

ARTROZA

Artroza kičmenog stuba (spondiloza) je oboljenje vrloslično degenerativnim oboljenjima ostalih zglobova.

Povećana funkcionalna aktivnost vratnog i lumbalnog dela kičme je uglavnom najveći razlog što se degenera-tivne promene tu lociraju.

31

LUMBALNI SINDROMPodrazumeva tegobe u vidu bolova,uz poremećaj funkcije

lumbalnog dela kičmenog stuba i zaštitnu mišićnu reakciju

na bol.

ETIO-PATOGENEZA LUMBALNOG SINDROMA

Nastanak ovog sindroma uglavnom se vezuje za izmenjenu statiku kičmenog stuba i donjih extremiteta usled dejstva ili urođenih deformiteta.

32

LUMBAGIJABol u lumbalnom predelu najčešće nastaje prilikom naglih

pokreta (podizanje tereta,ispravljanje trupa iz savijenog

položaja) pacijenti ga opisuju kao “ubod nožem”.

ZAŠTITNA MIŠIĆNA REAKCIJA NA BOL

Javlja se u vidu povišenja tonusa (spazam) leđnih mišića.

33

POREMEĆAJ FUNKCIJE LUMBO-SAKRALNOGDELA KIČMENOG STUBA

Nastaje radi učestalog bola (otežani i ograničeni pokreti

ispravljanja trupa iz savijenog položaja).

34

KLINIČKA SLIKA LUMBALNOG SINDROMA

Zavisno od stadijuma(akutni,subakutni i hronični) javljajuse određeni simptomi: bol,zaštitna mišićnareakcija,poremećaj funkcije lumbo-sakralnog delakičmenog stuba.

35

LUMBALNA RADIKULOPATIJA

Mesto primarnog oštećenja ,određuje se prema specifičnom

“radikularnom bolu” (određeni pršljenovi kičmenog stuba

manifestuju bol u predelima poput tabana ili potkolenice).

36

Zavisno od stadijuma oboljenja (akutni,subakutni i hronični) lečenje je uglavnom “konzervativno” (simptomatsko).

Lečenje podrazumeva mirovanje, tj. relaksacija!

37

Fizioterapeut u saradnji sa lekarom može da sprovodi vežbe zamišićne extremitete i onih segmenata koji ne dovode do pojavebola.

Takođe lečenje podrazumeva i primenu kineziterapije i fizikalne terapije (elektroterapija).

U ovoj fazi preporučuje se izvođenje vežbi za jačanjetrbušnih i leđnji mišića.

Nastavnik u korekciji držanja tela može značajno da doprinese primenjujući korektivnu gimnastiku(vežbe za istezanje lumbalnih extenzora,mišića zadnje lože buta i vežbama za podizanje misićne snage trupa).

38

Povećanjem elstičnosti snage svih mišića,povećava

se i funkcionalna sposobnost kičmenog stuba

(snažni mišići sprečavaju prekomerno i iznenadno

opterećenje na kičmu,jer su sposobni da prihvate i

amortizuju neželjene pokrete).39

Osnovni zadatak u vežbanju je da se sačuvaju krivine kičmenog stuba (razvijanjem njegovih segmenata), za smnjenje krivina kičmenog stubakoriste se “ležanja na tvrdoj podlozi”, a za razvlačenjesegmenata “ležanja na kosoj klupi i visovi”.

40

U PRAXI SE NAMEĆE PITANJE.

“Kako omogućiti jednostavnije i efikasnije mere za prevencijui terapiju bolne osetljivosti kičmenog stuba???

(posebno lumbalnog segmenta) 41

TIPIČNE VEŽBE:

Ø Pasivan vis.

Ø Vis “zavesom”o podkoleno.

Ø Vežba na kosoj klupi.

42

PASIVNI UPOR

Postizanje potpune opuštenostimišića i leđa,a naročito slabinskogi karlicnog pojasa kao i muskulature nogu.

PREPORUKE:

§ Izbegavati “pognuti položaj.

§ Izbegavati podizanje i nošenje tereta.

§ Izbegavati dugotrajno statičko opterećenje kičmenog stuba.

§ Prilikom odmora rasteretiti kičmeni stub.

43

44

HVALA NA PAŽNJI!!!

45

TEMATSKE CELINE:

û Kineziološka analiza osnovnih pokreta trupa(lordoza, skolioza).

û Degenarativna oboljenja kičmenog stuba(artroza, lumbalni sindrom).

46

DEFORMITETI KIČMENOG STUBA 2

47