โครงการพระราชดำริ

ฝายชะลอน า แนวพระราชด ารทฤษฎการพฒนาและฟนฟปาไม

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงตระหนกถงความส าคญของการอยรอดของปาไมเปนอยางยง ทรงเสนออปกรณอนเปนเครองมอทจะใชประโยชนในการอนรกษและฟนฟปาไมท

ไดผลดยงกลาวคอ ปญหาส าคญทเปนตวแปรแหงความอยรอดของปาไมนน ?น า? คอสงทขาด

ไมไดโดยแท พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงแนะน าใหใชฝายกนน าหรอเรยกวา ฝาขชะลอน า

หรออาจเรยกขานกนวา ฝายชะลอความชมชน? กไดเชนกน

ประวตโครงการ

ส านกชลประทานท 16 รวมกบส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด ารและราษฎรทประสบความเดอดรอนรวมกนตรวจสอบสภาพพนทและศกษา

ขอมลตาง ๆ ในสภาพภมประเทศจรงแลวเหนวามลทางชวยเหลอราษฎรทประสบความ เดอดรอน

ไดโดยการกอสราง ฝายคลองชองเรอทดแทนท านบคอนกรตเดมทช ารด พรอมระบบทอสงน า และ

ถงอปโภค-บรโภค เพอสงน าชวยเหลอการอปโภค-บรโภค ของราษฎรทไดรบความเดอดรอน

ดงกลาวไดน าความกราบบงคมทลพระกรณาทราบฝาละอองธลพระบาทแลวและทรงรบเปน

โครงการพระราชด าร ตามหนงสอส านกราชเลขาธการท รล 0005.5/18753 ลงวนท 4 ธนวาคม

2545

ฝายชะลอน า คอสงทกอสรางขวางกนทางเดนของล าน า ซงปกตมกจะกนหวยล าธารขนาด

เลกในบรเวณทเปนตนน าหรอพนททมความลาดชนสง ท าใหพชสามารถด ารงชพอยได และหากชวง

ทน าไหลแรงกสามารถชะลอการไหลของน าใหชาลงและกกเกบตะกอนไมใหไหลลงไปในบรเวณลม

น าตอนลาง นบเปนวธการอนรกษดนและน าไดดมากวธการหนง

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทานพระราชาธบายวา การปลกปาทดแทนปาไมทถกท าลาย

นน ??จะตองสรางฝายเลกเพอหนนน าสงไปตามเหมองไปใชในพนทเพาะปลกทงสองดาน ซงจะให

น าคอย ๆ แผขยายออกไปท าความชมชนในบรเวณนนดวย...?

ในสวนของรปแบบและลกษณะ ฝายชะลอน า นน ไดพระราชทานพระราชด ารสไววา ใหพจารณา

ด าเนนการสรางฝายราคาประหยด โดยใชวสดราคาถกและหางายในทองถน เชน แบบทงหนคลม

ดวยตาขายปดกนรองน ากบล าธารเลก ๆ เปนระยะ ๆ เพอใหเกบกกน าและตะกอนดนไวบางสวน

โดยน าทกกเกบไวจะซมเขาไปในดนท าใหความชมชนแผขยายออกไปทงสองขาง ตอไปจะสามารถ

ปลกพนธไมปองกนไฟ พนธไมโตเรว และพนธไมไมทงใบ เพอฟนฟทตนน าล าธารใหมสภาพเขยว

ชอมขนเปนล าดบ ประเภทของ ฝายชะลอน า นน ทรงแนกออกเปน 2 ประเภท ดงพระราชด ารส

คอ ฝายชะลอน า ม 2 อยาง ชนดหนงส าหรบใหมความชมชน รกษาความชมชน อกอยางส าหรบปองกนมใหทรายลงในอางใหญ?

จงอาจกลาวไดวา ฝายชะลอน า นน ประเภทแรก คอ ฝายตนน าล าธารหรอ

ฝายชะลอความชมชน สวนประเภททสองนนเปนฝายดกตะกอนนนเอง

การสราง ฝายชะลอน า พระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทาน

พระราชด ารเพมเตมในรายละเอยดวา

ส าหรบ ฝายชะลอน า ชนดปองกนไมใหทรายไหลลงไปในอางใหญจะตองท าใหดและลกเพราะทรายลงมากจะกกเกบไว ถาน าตนทรายจะขามไปลง

อางใหญ ถาเปน ฝายชะลอน าส าหรบรกษาความชมชนไมจ าเปนตองขดลก

เพยงแตกกน าใหลงไปในดน แตแบบกกทรายนจะตองท าใหลกและ

ออกแบบอยางไรไมใหน าลงมาแลวไลทรายออกไป...?

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานแนวพระราชด ารเกยวกบการ

พจารณาสรางฝายชะลอความชมชนขน เพอสรางระบบวงจรน าแกปาไมให

เกดประโยชนสงสด

ใหด าเนนการส ารวจท าเลสรางฝายตนน าล าธารในระดบทสงทใกล

บรเวณยอดเขามากทสดเทาทจะเปนไปได ลกษณะของฝายดงกลาว

จ าเปนจะตองออกแบบใหม เพอใหสามารถกกเกบน าไวไดปรมาณ

มากพอสมควรเปนเวลานาน 2 เดอน ... การเกบรกษาน าส ารองได

นานหลงจากฤดฝนผานไปแลว จะท าใหมปรมาณน าหลอเลยงและ

ประคบประคองกลาไมพนธทแขงแรงและโตเรวทใชปลกแซมในปา

แหงแลงอยางสม าเสมอและตอเนอง โดยการจายน าออกไปรอบ ๆ ตว

ฝายจนสามารถตงตวได

ประโยชนจาก ฝายชะลอน าอนเนองมาจากพระราชด าร

1. ชวยลดการพลทะลายของดนและลดความรนแรงของกระแสน าในล า

หวย ท าใหระยะเวลาการไหลของน าเพมมากขน ความชมชนมมากขน และ

แผขยายกระจายความชมชนออกไปเปนวงกวางในพนททงสองฝงของล า

หวย

2. ชวยกกเกบตะกอนทไหลลงมากบน าในล าหวยไดด เปนการชวยยดอาย

แหลงน าตอนลางใหตนเขนชาลง คณภาพของน ามตะกอนปะปนนอยลง

3. เพมความหลาดหลายทางชวภาพใหแกพนท จากการทความชมชนเพม

มากขน ความหนาแนนของพนธพชกยอมจะมมากขน

4. การทสามารถกกเกบน าไวไดบางสวนน ท าใหกดเปนทอยอาศยของสตว

น า และใชเปนแหลงน าเพอการบรโภคของมนษยและสตวตาง ๆ ตลอดจน

น าไปใชในการเกษตรไดอกดวย

ฝายชะลอน า จงนบเปนพระราชด ารทเปนทฤษฎการพฒนาปาไมทยง

ประโยชนสขแกมนษยชาตทงมวลฝาย(ฝายชะลอน า)พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงตระหนกถงความส าคญ ของการอยรอดของปาไม

เปนอยางยง ทรงเสนออปกรณอนเปนเครองมอทจะใชประโยชนใน

การอนรกษและฟนฟปาไมทไดผลดยง

วตถประสงค

เพอชวยเหลอราษฎรทประสบปญหาการขาดแคลนน าส าหรบอปโภค

บรโภคชวงฤดแลงใหมน าอปโภค - บรโภคไดเพยงพอ ตลอดปและ

สามารถเพาะปลกตามแนวทอสงน าได