analgetici i citostatici

Lijekovi

Analgetici

- alkaloidni

- nealkaloidni

Alkaloidni analgetici

- hemijski spojevi

- spadaju u alkaloidnu grupu

- dijele se u 3 grupe ( morfinska, semisintetički derivati morfina, sintetičke zamjene za morfin)

Morfinska grupa

- morfin

- kodein

Morfin

- alkaloid izoliran iz opijuma, osušenog soka iscijeđenog iz nezrelih čahura vrtnog maka

- veže se ponajviše za opioidne receptore i snažno ih aktivira

- mogu se javiti promjene raspoloženja kao euforija i disforija, pospanost i ošamućenost.

- djeluje depresorno na respiratorni centar, ublažava strah, osjećaj umora i gladi, sužava zjenice itd.

- koristi se za ublažavanje boli kod osoba koje su u terminalnoj fazi bolesti

- smrtonosna doza 0,1 g

Kodein

- jedan od važnijih alkaloida opijuma

- upotrebljava se najviše za smirivanje kašlja i kao analgetik kod nešto slabijih bolova, te protiv dijareje

- dobar kao supstitucijska terapija u liječenju ovisnika (ne prakticira se u BiH)

- upotrebom kod starijih osoba povećava kardiovaskularni rizik

Sintetička zamjena za morfin

- zbog nedostatka morfina intenzivno se radi na sintezi analgetika

- do sada nije sintetizovan niti jedan idealan

- važniji sintetizovani (derivati piperidina i derivati heptona, peptidin i metadon)

Antagonisti alkaloidnih analgetika

- u slučaju intoksinacije analgeticima koriste se isti antagonisti za sve analgetike

- značajniji antagonisti su nalorfin i levalorfan ( derivati morfina)

Nealkaloidni analgetici

- pored analgetičkog djelovanja snižavaju tjelesnu temperaturu, djeluju antipiretički

- neki se koriste i za liječenje reumatskih oboljenja i uloga

- važniji nealkaloidni analgetici su salicilati, derivati p-amino-fenola, derivati pirazolena i indometacin

Salicilati

- derivati salicilne kiseline, koja se u manjim koncentracijama koristi protiv svraba i znojenja

- najpoznatiji je natrij-salicilat- acetilsalicilna kiselina ( Acetisal, Acisal,

Aspirin) djeluje jače analgetski i antipiretski, a slabije antireumatski

- dodavanjem pufera u acetil-salicilnu kiselinu nastaje andol

Derivati p-amino-fenola

- poznatiji analgetici su acetanilid, fenacetin i paracetamol

- najvažniji analgetik je fenacetin koji djeluje antipiretski i analgetski, a slabije antireumatski

- u novije vrijeme se koristi paracetamol koji ima manje štetno djelovanje

Derivati pirazolona

- fenazon (pouzdan antipiretik, ali slab analgetik i često izaziva promjene na koži)

- amino-fenazon (jači analgetik, te antireumatik, ali se malo koristi zbog neželjenih djelovanja)

- fenil-butazon (protivupalno djelovanje, ali izaziva komplikacije)

- analgin (ne stvara navikavanje)- indometacin (reumatska oboljenja)

Citostatici

- koriste se za liječenje malignih tumora

- sprečavaju diobu malignih ćelija, a time i razmnožavanje ćelija i rast neoplazme

Prirodni citostatici

- biljni alkaloidi (uzrokuju zastoj diobe ćelija u posljednjoj fazi, pa su posljedice depresija koštane srži i dr.)

- važniji alkaloidi su biljke Vinca rosea L i to vinblastin i vinkristin

Alkilnacije

- djeluju na metabolizam ćelije što uzrokuje pucanje ili ukrštanje lanaca DNK, pa dolazi do uništavanja ćelija

- djelovanje je slično zračenju

- nitrogen-mustard je poznatiji citostatik, dobiven 1945.

- svi citostatici imaju štetno djelovanje

Antimetaboliti

- slični metabolitima

- fluorouracil, ftorafur i citarabin (antagonisti pirimidina; ometaju sintezu DNK)

- merkaptopurin (sprečava sintezu DNK i RNK)

- metotreksat (antagonist folne kiseline; koči sintezu aminokiselina)

Hormoni citostatici

- polni hormoni

- ženski polni hormon se koristi za liječenje raka prostate

- tamoksifenom (antagonist esterogena) liječi rak dojke

• http://www.youtube.com/watch?v=OQbYF5Qexyc (automatska priprema citostatika)

• http://www.youtube.com/watch?v=rg7bv3TpXEE&feature=related (tretman za rak dojke)

V I D E OV I D E O

HVALA NA PAŽNJI

Maša Borić

Seada Koričić