analiza danych dot. pracowników przemysłu jądrowego z 15 krajów
Post on 02-Feb-2016
36 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Analiza danych dot. Analiza danych dot. pracowników przemysłu pracowników przemysłu jądrowego z 15 krajówjądrowego z 15 krajów
Świerk 20.VI.2008 r.Świerk 20.VI.2008 r.
K. FornalskiK. Fornalski
ŹródłoŹródło
3 prace zamieszczone w 3 prace zamieszczone w Radiation Radiation Research 167/2007Research 167/2007
E.Cardis, M. Vrijheid, I. Thierry-Chief E.Cardis, M. Vrijheid, I. Thierry-Chief et al. “The 15-Country Collaborative et al. “The 15-Country Collaborative Study of Cancer Risk among Radiation Study of Cancer Risk among Radiation Workers in the Nuclear Industry:…”Workers in the Nuclear Industry:…”
Polskie streszczenie: A. Wójcik, J. Liniecki Polskie streszczenie: A. Wójcik, J. Liniecki “Ryzyko śmierci nowotworowej wśród “Ryzyko śmierci nowotworowej wśród pracowników przemysłu jądrowego z pracowników przemysłu jądrowego z terenu 15 krajów”; PTJ 50/3/2007terenu 15 krajów”; PTJ 50/3/2007
W skrócieW skrócie Dane pochodzą z Australii, Belgii, Finlandii, Dane pochodzą z Australii, Belgii, Finlandii,
Francji, Japonii, Kanady, Korei Południowej, Litwy, Francji, Japonii, Kanady, Korei Południowej, Litwy, Słowacji, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Wielkiej Słowacji, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, USA i Węgier Brytanii, USA i Węgier
Ok. 600 000 pracownikówOk. 600 000 pracowników Z tej liczby wyłączono ok. 200 000 pracowników Z tej liczby wyłączono ok. 200 000 pracowników
ze względu na różne kryteria (np. niepełne dane, ze względu na różne kryteria (np. niepełne dane, za krótki czas pracy, neutrony, za duża dawka za krótki czas pracy, neutrony, za duża dawka etc.)etc.)
W tej grupie jest ok. 24000 zgonów (tylko 6% !), z W tej grupie jest ok. 24000 zgonów (tylko 6% !), z czego 6800 to zgony na rakaczego 6800 to zgony na raka
Pracownicy średnio narażeni byli na Pracownicy średnio narażeni byli na promieniowanie jonizujące przez 12,7 lat, a przez promieniowanie jonizujące przez 12,7 lat, a przez ten okres otrzymywali średnio 19,4 mSvten okres otrzymywali średnio 19,4 mSv
Liczebność kohorty
0
10000
2000030000
40000
50000
60000
7000080000
90000
100000
Porównanie średniego wieku pracowników z czasem trwania badania
0
10
20
30
40
50
60
Austra
lia
Belgia
Kanad
a
Finlan
dia
Franc
ja (C
EA-COGEM
A)
Franc
ja (E
DF)
Węgr
y
Japo
nia
Korea P
ołudnio
waLit
wa
Słowac
ja
Hiszpan
ia
Szwec
ja
Szwajc
aria
Wiel
ka B
ryta
nia
USA (Han
ford)
USA (INL)
USA (NPP)
USA (ORNL)
lata
średni wiek w czasie rozpoczęcia pomiarów średni wiek na końcu pomiarów
średni czas trwania pomiarów
osobolata
0
200000
400000
600000
800000
1000000
1200000
1400000
średnia roczna moc dawki [mSv/rok]
0
1
2
3
4
5
6
SMRSMR
Standard Mortality Ratio (SMR) – Standard Mortality Ratio (SMR) – standardowy współczynnik umieralnościstandardowy współczynnik umieralności
SMR = OBS / EXPSMR = OBS / EXP OBS – liczba zgonów obserwowanychOBS – liczba zgonów obserwowanych EXP – liczba zgonów spodziewanych z EXP – liczba zgonów spodziewanych z
grupy kontrolnej nie narażonej na grupy kontrolnej nie narażonej na promieniowaniepromieniowanie
W publikacji podane są jedynie wartości W publikacji podane są jedynie wartości SMR oraz OBSSMR oraz OBS
średniaśrednia
arytmetyczna:arytmetyczna:
SMR_R = (74 ± 13) % SMR_R = (74 ± 13) %
SMR_W = (62 ± 15) SMR_W = (62 ± 15) % %
średnia ważona:średnia ważona:
SMR_R = (77 ± 4) % SMR_R = (77 ± 4) %
SMR_W = (68 ± 2) % SMR_W = (68 ± 2) %
SMR_R = rakiSMR_R = raki
SMR_W = SMR_W = wszystkiewszystkie
zgonyzgony
Umieralność ze wszystkich Umieralność ze wszystkich przyczyn jest przyczyn jest niższaniższa niż niż z powodu raka z powodu raka
Wartości SMR sąWartości SMR są mniejsze niż 100% !!! mniejsze niż 100% !!!
SMR [%] dla poszczególnych krajów: wszystkie zgony oraz zgony spowodowane nowotworem
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Umieralność na nowotwory Umieralność z wszystkich przyczyn
Histogram ilości krajów, których SMR_R mieści się w podanym przedziale
0
1
2
3
4
5
6
<35 ;
40)
<40 ;
45)
<45 ;
50)
<50 ;
55)
<55 ;
60)
<60 ;
65)
<65 ;
70)
<70 ;
75)
<75 ;
80)
<80 ;
85)
<85 ;
90)
<90 ;
95)
<95 ;
100)
<100
; 105)
przedziały SMR_R (nowotwory)
ilo
ść k
rajó
w
Histogram ilości krajów, których SMR_W mieści się w podanym przedziale
0
1
2
3
4
<35 ;
40)
<40 ;
45)
<45 ;
50)
<50 ;
55)
<55 ;
60)
<60 ;
65)
<65 ;
70)
<70 ;
75)
<75 ;
80)
<80 ;
85)
<85 ;
90)
<90 ;
95)
<95 ;
100)
<100
; 105)
przedziały SMR_W (wszystkie zgony)
ilo
ść k
rajó
w
W publikacji W publikacji podane są podane są wprost liczby wprost liczby zgonów na rakazgonów na rakaoraz zgonów zeoraz zgonów zewszystkich przy-wszystkich przy-czyn dla po- czyn dla po- szczególnych szczególnych krajówkrajów
Dzieląc jedne Dzieląc jedne dane przez drugie dane przez drugie otrzymuje się odsetek śmiertelnych nowotworów w otrzymuje się odsetek śmiertelnych nowotworów w badanej grupie narażonej na promieniowanie = badanej grupie narażonej na promieniowanie = OBS_R / OBS_WOBS_R / OBS_W
Średnia arytmetyczna dla wszystkich krajów wynosi Średnia arytmetyczna dla wszystkich krajów wynosi OBS_R / OBS_W = (31 ± 7) %. Średnia ważona (29,0 OBS_R / OBS_W = (31 ± 7) %. Średnia ważona (29,0 ± 0,2) %. ± 0,2) %. DUŻO!!DUŻO!!
Stosunek ilości zgonów na raka do wszystkich zgonów- grupa narażona
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
0,3
0,35
0,4
0,45
Austra
lia
Belgia
Kanad
a
Finlan
dia
Franc
ja (C
EA-COG
EMA)
Franc
ja (E
DF)
Węgr
y
Japo
nia
Korea
Połu
dniowa
Litw
a
Słowac
ja
Hiszpan
ia
Szwec
ja
Szwajc
aria
Wie
lka B
ryta
nia
USA (Han
ford
)
USA (INL)
USA (NPP)
USA (ORNL)
Pierwszy problemPierwszy problem
Współczynniki SMR są liczone w Współczynniki SMR są liczone w oparciu o grupę kontrolnąoparciu o grupę kontrolną
Brak jest dokładnych informacji na jej Brak jest dokładnych informacji na jej temat, w szczególności liczby zgonów temat, w szczególności liczby zgonów na raka EXP_R i z wszystkich na raka EXP_R i z wszystkich przyczyn EXP_Wprzyczyn EXP_W
Mając dane wartości OBS można Mając dane wartości OBS można wyliczyć współczynniki EXP z definicji wyliczyć współczynniki EXP z definicji SMR: SMR: SMR = OBS / EXPSMR = OBS / EXP
< 31% !!!< 31% !!!
Wyliczone Wyliczone wartościwartościEXP_R i EXP_R i EXP_WEXP_Wużywamy do używamy do obliczenia obliczenia procentowego procentowego odsetkaodsetkanowotworów w grupie kontrolnej = nowotworów w grupie kontrolnej = EXP_R / EXP_WEXP_R / EXP_W
Wyniki:Wyniki:• Śr. arytmetyczna - (25 ± 6) % Śr. arytmetyczna - (25 ± 6) % • Śr. ważona - (26,3 ± 0,2) % Śr. ważona - (26,3 ± 0,2) %
Stosunek ilości zgonów na raka do wszystkich zgonów dla grupy kontrolnej nie narażonej na promieniowanie
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
0,3
0,35
0,4
Austra
lia
Belgia
Kanad
a
Finlan
dia
Franc
ja (C
EA-COGEM
A)
Franc
ja (E
DF)
Węgr
y
Japo
nia
Korea P
ołudnio
waLit
wa
Słowac
ja
Hiszpan
ia
Szwec
ja
Szwajc
aria
Wiel
ka B
ryta
nia
USA (Han
ford)
USA (INL)
USA (NPP)
USA (ORNL)
Podstawowy problemPodstawowy problem
Dlaczego odsetek nowotworów w Dlaczego odsetek nowotworów w grupie narażonej na promieniowanie grupie narażonej na promieniowanie jest wyższy (31%) niż w grupie jest wyższy (31%) niż w grupie kontrolnej (25%), skoro wszystkie kontrolnej (25%), skoro wszystkie wartości SMR < 100%, co wskazuje wartości SMR < 100%, co wskazuje na dobroczynne działanie na dobroczynne działanie promieniowania?promieniowania?
Próba wyjaśnieniaPróba wyjaśnienia
Odejmijmy dane SMR_R i SMR_W Odejmijmy dane SMR_R i SMR_W oraz odsetki nowotworów w grupie oraz odsetki nowotworów w grupie narażonej i kontrolnej i zauważmy narażonej i kontrolnej i zauważmy pewną korelację:pewną korelację:SMR (dla raków) minus SMR (dla
wszystkich zgonów) [%]
-40
-20
0
20
40
60
Au
str
ali
a
Ka
na
da
Fra
nc
ja
Wę
gry
Ko
rea
Sło
wa
cja
Sz
we
cja
Wie
lka
US
A (
INL
)
US
A (
OR
NL
)
Wykres ilości zgonów na raka do wszystkich zgonów dla grupy
narażonej minus wykres zgonów na raka do wszystkich zgonów dla
grupy kontrolnej
-0,1
-0,05
0
0,05
0,1
0,15
0,2
Au
str
ali
a
Ka
na
da
Fra
nc
ja
Wę
gry
Ko
rea
Sło
wa
cja
Sz
we
cja
Wie
lka
US
A (
INL
)
US
A (
OR
NL
)
Na przykładzie Belgii i Na przykładzie Belgii i Finlandii widać, że gdy Finlandii widać, że gdy umieralność na umieralność na nowotwory SMR_R jest nowotwory SMR_R jest niższa niż umieralność niższa niż umieralność całkowita SMR_W, to całkowita SMR_W, to odsetek raków w odsetek raków w grupie narażonej jest grupie narażonej jest niższy niż w grupie niższy niż w grupie kontrolnej. Gdyby kontrolnej. Gdyby SMR_R = SMR_W, to SMR_R = SMR_W, to odsetek nowotworów odsetek nowotworów w obu grupach byłby w obu grupach byłby identycznyidentyczny
SMR [%] dla poszczególnych krajów: wszystkie zgony oraz zgony spowodowane nowotworem
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Austra
lia
Belgia
Kanad
a
Finlan
dia
Franc
ja (C
EA-COGEM
A)
Franc
ja (E
DF)
Węgr
y
Japo
nia
Korea P
ołudnio
waLit
wa
Słowac
ja
Hiszpan
ia
Szwec
ja
Szwajc
aria
Wiel
ka B
ryta
nia
USA (Han
ford)
USA (INL)
USA (NPP)
USA (ORNL)
Umieralność na nowotwory Umieralność z wszystkich przyczyn
Wykres ilości zgonów na raka do wszystkich zgonów dla grupy
narażonej minus wykres zgonów na raka do wszystkich zgonów dla
grupy kontrolnej
-0,1
-0,05
0
0,05
0,1
0,15
0,2
Au
str
ali
a
Ka
na
da
Fra
nc
ja
Wę
gry
Ko
rea
Sło
wa
cja
Sz
we
cja
Wie
lka
US
A (
INL
)
US
A (
OR
NL
)
Innymi słowy: wzrost Innymi słowy: wzrost odsetkaodsetka raków w grupie narażonej związany raków w grupie narażonej związany jest z różnicą umieralności całkowitej i nowotworowejjest z różnicą umieralności całkowitej i nowotworowej
To nie jest wzrost To nie jest wzrost ilościilości nowotworów! nowotworów! Pytanie: czy na wykresie SMR bordowe słupki nie powinny Pytanie: czy na wykresie SMR bordowe słupki nie powinny
być wyższe niż niebieskie?być wyższe niż niebieskie?
MożliweMożliwe wyjaśnienie wyjaśnienie Reasumując: niskie Reasumując: niskie
dawki promienio-dawki promienio-wania powodują wania powodują spadek umieralnościspadek umieralnościna nowotwory i na nowotwory i umieralności całko-umieralności całko-witej (odpowiedź witej (odpowiedź adaptacyjna całego adaptacyjna całego organizmu). Jednak organizmu). Jednak wśród tej mniejszejwśród tej mniejszejilości zgonów wy-ilości zgonów wy-stępuje większy stępuje większy odsetek nowotwo-odsetek nowotwo-rów. Możliwe, że jest rów. Możliwe, że jest to związane z podwyższoną żywotnością (a wraz z to związane z podwyższoną żywotnością (a wraz z wiekiem rośnie prawdopodobieństwo zachorowania na wiekiem rośnie prawdopodobieństwo zachorowania na raka), ale raka), ale brakbrak jest danych na temat średniego wieku, jest danych na temat średniego wieku, którego dożywali badani ludziektórego dożywali badani ludzie
porównanie śmiertelności w zależności od narażenia na promieniowanie
0
20
40
60
80
100
120
brak narażenia narażenie na promieniowanie
SM
R [
%]
śmiertelność całkowita odsetek nowotworów wśród wszystkich zgonów
Kilka ciekawych wykresówKilka ciekawych wykresów
Wraz z wiekiem rośnie śmiertelność (oczywiste!)Wraz z wiekiem rośnie śmiertelność (oczywiste!) Śmiertelność spada z czasem zatrudnienia Śmiertelność spada z czasem zatrudnienia
(czyli ze wzrostem dawki całkowitej)(czyli ze wzrostem dawki całkowitej)
SMR przy uwzględnieniu wieku zgonu
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
średnia arytmetyczna średnia ważona
SM
R [
%]
poniżej 40 lat między 40 a 59 lat powyżej 60 lat
SMR przy uwzględnieniu czasu trwania zatrudnienia
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
średnia arytmetyczna średnia ważonaS
MR
[%
]
poniżej 5 lat między 5 a 10 lat powyżej 10 lat
Brak widocznego trendu w funkcji EFEKT(DAWKA) Brak widocznego trendu w funkcji EFEKT(DAWKA) – można prowadzić dowolną krzywą– można prowadzić dowolną krzywą
SMR dla nowotworów w zależności od mediany dawki indywidualnej
20
40
60
80
100
120
140
160
0 5 10 15 20 25
mediana dawki [mSv]
SM
R
SMR dla nowotworów w zależności od średniej dawki na osobę
20
40
60
80
100
120
140
0 10 20 30 40 50 60 70
Średnia dawka na osobę [mSv]
SM
R [
%]
SMR dla wszystkich zgonów w zależności od średniej dawki na osobę
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0 10 20 30 40 50 60 70
Średnia dawka na osobę [mSv]
SM
R [
%]
SMR dla wszystkich zgonów w zależności od mediany dawki indywidualnej
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
0 5 10 15 20 25
mediana dawki [mSv]
SM
R
SMR dla średniej dawki rocznejSMR dla średniej dawki rocznej na osobę na osobę
SMR dla nowotworów w zależności od średniej dawki rocznej na osobę
0
20
40
60
80
100
120
140
0 1 2 3 4 5 6
średnia dawka roczna na osobę [mSv/rok]
SM
R [
%]
SMR dla wszystkich zgonów w zależności od średniej dawki rocznej na osobę
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0 1 2 3 4 5 6
średnia dawka roczna na osobę [mSv/rok]S
MR
[%
]
Jakie są wnioski autorów Jakie są wnioski autorów wspomnianych badań?wspomnianych badań?
Wszystkie dotychczas pokazywane dane są danymi Wszystkie dotychczas pokazywane dane są danymi surowymisurowymi
Autorzy dokonali głębokiej analizy materiałówAutorzy dokonali głębokiej analizy materiałów Ich podstawowym założeniem jest teza, iż „śmiertelność nie Ich podstawowym założeniem jest teza, iż „śmiertelność nie
może być niższa niż 100%” (hipoteza LNT)może być niższa niż 100%” (hipoteza LNT) Przedstawione dane surowe poddano obróbce statystycznej Przedstawione dane surowe poddano obróbce statystycznej
uwzględniającej różne czynniki konfundujące (gmatwające), uwzględniającej różne czynniki konfundujące (gmatwające), takie jak efekt zdrowego pracownika (HWE), efekt takie jak efekt zdrowego pracownika (HWE), efekt przeżywalności zdrowego pracownika (HWSE), etc.przeżywalności zdrowego pracownika (HWSE), etc.
Na tej podstawie otrzymano dodatnią zależność dawka-Na tej podstawie otrzymano dodatnią zależność dawka-efekt, czyli wzrost śmiertelnych nowotworów ze wzrostem efekt, czyli wzrost śmiertelnych nowotworów ze wzrostem dawki (hipoteza LNT)dawki (hipoteza LNT)
Stoi to w całkowitej sprzeczności z danymi surowymi, które Stoi to w całkowitej sprzeczności z danymi surowymi, które wskazują na ujemną zależność oraz brak trendu wraz ze wskazują na ujemną zależność oraz brak trendu wraz ze wzrostem dawkiwzrostem dawki
Podstawowe pytanie: czy autorzy mają rację?Podstawowe pytanie: czy autorzy mają rację?
Przykłady zależności zachorowalności w funkcji dawki dla danych Przykłady zależności zachorowalności w funkcji dawki dla danych przetworzonych – brak informacji o niepewnościach!przetworzonych – brak informacji o niepewnościach!
RR w zależności od dawki skumulowanej
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
2
0 100 200 300 400 500 600 700
dawka skumulowana [mSv]
RR
raki bez białaczek
RR w zależności od dawki skumulowanej
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
2
0 100 200 300 400 500 600 700
dawka skumulowana [mSv]
RR
wszystkie zgony
RR w zależności od dawki skumulowanej
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
2
0 100 200 300 400 500 600 700
dawka skumulowana [mSv]
RR
raki bez białaczki, r. płuc i opłucnej
RR w zależności od dawki skumulowanej
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
0 100 200 300 400 500 600 700
dawka skumulowana [mSv]R
R
wszystkie białaczki
RR w zależności od dawki skumulowanej
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0 100 200 300 400 500 600 700
dawka skumulowana [mSv]
RR
białaczki bez CLL
RR w zależności od dawki skumulowanej
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
2
0 100 200 300 400 500 600 700
dawka skumulowana [mSv]
RR
wszystkie raki
Współczynnik Współczynnik
RR/Sv = 1 + Dawka * ERRRR/Sv = 1 + Dawka * ERR
Nawet przy takim subiektywnym przetworzeniu danychNawet przy takim subiektywnym przetworzeniu danychponiżej 150 mSv brak jest jakiejkolwiek dodatniej zależnościponiżej 150 mSv brak jest jakiejkolwiek dodatniej zależności
ERR/Sv w zależności od dawki skumulowanej
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
2
0 100 200 300 400 500 600 700
dawka skumulowana [mSv]
ER
R
wszystkie zgony wszystkie raki
raki bez białaczek raki bez białaczki, r. płuc i opłucnej
wszystkie białaczki białaczki bez CLL
DziękujęDziękuję
top related