ariljaani bank zeel(marked)

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Удиртгал¯ндэслэл

Аливаа улс орны эдийн засаг хурдтай хºгжинцэцэглэх ¿ндэс нь бизнесийн салбарын хºгжилбайдаг. Энэх¿¿ бизнесийн салбар хºгжихºд нэнт¿р¿¿нд шаардагдах х¿чин з¿йл нь арилжааныбанкуудын олгож буй зээл ба энэ нь тэднийгдэмжиж байх буюу т¿¿ний х¿¿ний хэмжээ багабайх явдал юм. Иймд арилжааны банкуудынзээлийн х¿¿гийн хэмжээг бууруулах боломжбайгааг мэдэх нь энэх¿¿ судалгааг хийх сонирхолт¿р¿¿лж ¿ндэслэл болсон.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зорилго Арилжааны банкны зардлыг ¿р ºгººжтэй нь

холбон судалснаар зардлын хэмнэлт гарах

боломжийг тодорхойлон,улмаар зээлийн

бодлогыг ººрчлºн ашигт ажиллагааг нэмэх

боломжийг судлах зорилготой.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Судалгааны объект

Энэх¿¿ судалгааныхаа обьектоор банкны салбарт

амжилттай ¿йл ажиллгагаа явуулж буй “ЗООС”

банкыг сонгон авлаа.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Судалгааны арга Арилжааны банкуудын зардлыг “Зардлын

тºвººр ангилах” аргыг ашиглан санх¿¿гийн

¿йлчилгээний шууд ба шууд бус

зардал,санх¿¿гийн бус ¿йлчилгээний зардлуудыг

тодорхойлж,зºвхºн зээлийн багцтай холбогдолтой

зардлыг нарийвчлан гарган ¿¿нийгээ тухайн

жилийн зээлийн дундаж багцтай харьцуулснаар

зардал болгонтой холбоотой ¿р ашгийн

коэффициентийг тодорхойлох.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Арилжааны банкуудын зардлыг ¿р ºгººжтэй

нь холбон судалснаар гарч буй зардлуудын ач

холбогдлыг тодорхойлж улмаар зардлын

хэмнэлт гарах боломжтой эсэх,мºн зээлийн

ºгººжийг бууруулахг¿йгээр зээлийн х¿¿г

бууруулах боломжийг тодорхойлох ач

холбогдолтой.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зоос банкны зээлийн ¿йл

ажиллагаа одоогийн байдалЗоос банк нь дараах ¿ндсэн зээлийн

б¿тээгдэх¿¿нтэй.Ү¿нд:

ААН,байгууллагын зээл

Иргэдийн арилжааны зээл

Хэрэглээний зээл

Тºслийн зээл

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зээлийн б¿тээгдэх¿¿ний

хэмжээ, ººрчлºлтЗээлийн төрлүүд 2007он 2008он Өөрчлөлт

Тºслийн зээл 8,469,337,740.04 13,314,474.80 -8,456,023,265.24

Èðãýäèéí

àðèëæààíû çýýë 20,597,518,320.52 17,855,820.83 -20,579,662,499.69

ÀÀÍ,áàéãóóëëëàãû

í çýýë 96,783,857,500.25 114,715,463,298 17,931,605,797.90

Õýðýãëýýíèé çýýë 20,275,055,786.21 26,850,910.98 -20,248,204,875.23

Нийт зээл 146,125,769,347.02

114,773,484,504.7

6 -31,352,284,842.26

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зээлийн б¿тээгдэх¿¿ний б¿тэц

2007 он

Тºслийн зээл6%

Èðãýäèéí àðèëæààíû çýýë14%

ÀÀÍ,áàéãóóëëëàãûí çýýë66%

Õýðýãëýýíèé çýýë 14%

2007он

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зээлийн б¿тэц 2008 он

ÀÀÍ, Áàéãóóëëàãûí çýýë

67.6%

Èðãýäèéí àðèëæààíû çýýë

9.6%

Õýðýãëýýíèé çýýë

14.9%

Òºñëèéí çýýë7.9%

ÇÝÝËÈÉÍ Á¯ÒÝÖ

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зээлийн б¿тээгдэх¿¿нийг

харьцуулсан график

1 2 3

Тºслийн зээл 8,469,337,740. 13,314,474.80 -8,456,023,265

Иргэдийн арилжааны зээл 20,597,518,320 17,855,820.83 -20,579,662,49

ААН,байгууллагын зээл 96,783,857,50 114,715,463,2 17,931,605,797

Хэрэглээний зээл 20,275,055,786 26,850,910.98 -20,248,204,87

-40,000,000,000.00

-20,000,000,000.00

0.00

20,000,000,000.00

40,000,000,000.00

60,000,000,000.00

80,000,000,000.00

100,000,000,000.00

120,000,000,000.00

140,000,000,000.00

Тºслийн зээл

Иргэдийн арилжааны зээл

ААН,байгууллагын зээл

Хэрэглээний зээл

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Энэх¿¿ графикаас харахад ААН, байгууллагын

зээл суурь оноос тайлант онд ºсч иргэдийн

арилжааны зээл, хэрэглээний зээл, тºслийн

зээл¿¿д зэрэг бусад зээл¿¿д эрс багасчээ. Нийт

д¿нгээрээ зээлийн нийт хэмжээ

31,352,284,842,26₮-р буурчээ,Энэх¿¿ бууралт нь

2006-2007 онд 65,586,609,052.62₮-н ºсºлттэй

байсан ¿етэй харьцуулахад даруй маш муу

¿з¿¿лэлт юм.. Энэ нь тºв банкнаас явуулсан

бодлогоор зээлийн хэмжээг багасгаж, зогсоосон

явдал юм.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зоос банкны зээлийн

хүүгийн орлого:

Суурь үе Тайлант үе

Мºнгºн д¿н Хувийн жин Мºнгºн д¿н Хувийн жин

Х¿¿гийн

орлого

12,789,860 98.11 21674662.8 98.83

Х¿¿гийн бус

орлого

245821 1.89 255726 1.17

Нийт орлого 13,035,681 100 21930388.8 100

www.zaluu.comwww.zaluu.com

С¿¿лийн жил¿¿дийн х¿¿гийн

орлогын ¿з¿¿лэлт2005 2006 2007 2008

Х¿¿гийн

орлого 11,377,276 13,979,155 13,035,681 21930388.793

0

5,000,000,000

10,000,000,000

15,000,000,000

20,000,000,000

25,000,000,000

2005 2006 2007 2008

Х¿¿гийн орлого

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зээлийн ¿р ашгийн тооцоолол: Энэх¿¿ тооцооллыг хийхийн тулд юуны т¿р¿¿нд

¿йл ажиллагааны зардлаас санх¿¿гийн

¿йлчилгээний нийт зардлыг ялган авч улмаар

зээлийн дундаж багцуудтай харьцуулснаар тухайн

зээлийн ¿р ашгийг гаргана.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Санхүүгийн шууд зардал

Санхүүгийн

үйлчилгээний шууд

зардлууд 2007 2008 Өөрчлөлт

Харилцахын х¿¿гийн зардал 1,163,305.04 2,045,415.80 882,110.76

Хадгаламжийн х¿¿гийн

зардал 6,837,584.73 10,652,577.40 3,814,992.67

Зээлийн х¿¿гийн зардал 200,896.33 707,030.40 506,134.07

Бусад х¿¿гийн зардал 280,960.07 537,101.70 256,141.63

Зээл, авлагыг борлуулахтай

холбогдсон зардал 114,155.62 182,023.60 67,867.98

Даатгалын зардал 6,009.01 3,393.40 -2,615.61

Санх¿¿гийн хураамжийн

зардал 8,371.70 10,646.00 2,274.30

Бусад банкинд тºлсºн

¿йлчилгээний хураамж,

шимтгэл 105,282.77 125,490.10 20,207.33

Программ хангамж,

автоматжуулалтын урсгал

зардал 153,606.07 218,919.30 65,313.23

Мºнгº хураалтын зардал 22,348.30 26,514.10 4,165.80

Зээлийн эрсдлийн зардал 2,084,124.77 2,196,893.00 112,768.23

Авлагын эрсдлийн зардал 47,684.68 115,552.80 67,868.12

Нийт шууд зардал 11117806.2 16,821,557.55 5,703,751.35

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Санх¿¿гийн ¿йлчилгээний

зардал Нийтзардалсү/2007/=3702033.667+11117806= 14819839.87

Нийтзардалсү2008=4453101.26+16,821,557.55=21274658

Зээлийн үр ашиг=Нийт зардал сү/Дундаж зээлийн багц

Зээлийн багцын өгөөж=Хүү төлбөр хураамжийн

орлого/Дундаж зээлийн багц

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зээлийн бүтээгдэхүүний

багцын үр ашгийн

харьцуулалт№ Үзүүлэлт 2007 он 2008 он

1 ААН,байгууллагын зээлийн ¿р

ашиг

0,0002 0,185

2 Хэрэглээнийн зээлийн ¿р ашиг 0,0007 0,792

3 Иргэдийн зээлийн ¿р ашиг 0,0007 1,191

4 Тºслийн зээлийн ¿р ашиг 0,0017 1,597

Зээлийн б¿тээгдэх¿¿ний ¿р ашгийн коэффициент¿¿дийг

ерºнхийд нь харьцуулан харахад 2008 онд ¿з¿¿лэлт¿¿д 2007

оноос харьцангуйгаар ºсчээ.Энэх¿¿ ¿з¿¿лэлт¿¿д нь бага байх

тусмаа сайн ба учир нь тухайн зээлд зарцуулагдаж байгаа

зардал нь эргээд ººрийгºº нºхºх х¿¿гийн орлого авчрах зээлд

зориулагдаж байна гэсэн ¿г юм.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зээлийг хэмжээгээр нь

ангилсан үр ашиг

Çýýëèéí õýìæýý Зээлийн үр ашиг Çýýëèéí õýìæýý Зээлийн үр ашиг

15 сая х¿ртэл 7.317 0 - 5.0 ñàÿ òºãðºã 29,000.35

15-30 сая х¿ртэл 0.684 5.0 - 10.0 ñàÿ òºãðºã 2,961.93

30-100 сая х¿ртэл 0.281 10.0 - 15.0 ñàÿ òºãðºã 1,715.66

100-300 сая х¿ртэл 0.08 15.0 - 50.0 ñàÿ òºãðºã 807.09

300-500 сая х¿ртэл 0.038 50.0 - 150.0 ñàÿ òºãðºã 261.34

500-1.000 сая х¿ртэл 0.021 150.0 - 500.0 ñàÿ òºãðºã 75.58

1.000 саяаас дээш 0.007 500.0 - ñ äýýø ñàÿ òºãðºã 11.07

Багцын нийт үр ашиг

1.279

Багцын нийт үр ашиг

9.12

Энэх¿¿ багцын ангилал зээлийн хэмжээ багассанаас хамааран хооронд хэмжээ нь

мºн багасчээ. Суурь болон тайлант онуудад хамгийн их орлогыг авч ирэн ¿р ашигтай

байсан зээл нь их зээлийг дагаад ахиу орлого орж ирэх тул багцын хамгийн дээд хэмжээ

болох 1,000 саяаас дээшхи, 500,0-с дээш сая тºгрºгний зээл¿¿д орж байна. 2007 оны

байдлаар хамгийн ¿р ашиг муутай зээлд 15 сая тºгрºг х¿ртлэх зээл орж байна. Гэвч энэ нь

нийт зээлдэгчдийн 93%-г эзэлж байна. Ү¿нээс ¿зэхэд зээлийн хэмжээгээ нэмэхэд 15н сая

х¿ртлэх тºгрºгийн зээлийн багц хамгийн тохиромжтой нь харагдаж байна.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Хугацаагаар ангилсан

зээлийн үр ашгийн

харьцуулалтХугацаа Зээлийн үр ашиг /2008 он/ Зээлийн үр ашиг /2007он/

3 сар х¿ртэлх хугацаатай 3.15 1

6 сар х¿ртэл хугацаатай 4.84 1.9

1 жил х¿ртэл хугацаатай 0.58 0.18

2 жил х¿ртэл хугацаатай 2.56 1.59

3-н жилээс дээш 1.53 1.28

Энэх¿¿ багцаас хугацааны хувьд хамгийн ¿р ашигтай

муутай зээлд хэт богино,хэт удаан байх нь тохиромжг¿й ба

хамгийн боломжит тохиромжтой хугацаанд 1 жил х¿ртлэх

хугацаатай зээл гэж д¿гнэгдэж байна.Бусад зээлийн хувьд

т¿¿нд зарцуулагдаж байгаа зардал ºндºр байгаа нь

харагдаж байна.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Ажиллах хүчний шууд бус

зардлын сү зээлийн үр ашиг2007он 2008он

Шууд бус цалингийн

зардал 1,517,336.1 2,725,795.9

Дундаж зээлийн багц 2326968 2331864.6

Үр ашиг 0.65 1.17

Ажиллах х¿чний шууд бус зардлынс¿ зээлийн ¿р

ашгийн коэффициент ºссºн нь бага хэмжээний зээлд

их зардал буюу ажилчдын ажлын б¿тээмж муудсан

байгааг харуулж байна.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Зээлийн нийт хэмжээгээр

тооцсон зээлийн үр

ашиг,зээлийн багцын өгөөж2007 2008

Багцын ºгººж 6.3 9,4

Зээлийн ¿р ашиг 6.3 9,1

Санх¿¿гийн ¿йл ажиллагааны зээлийн ¿р ашгийн коэффициент¿¿д

суурь оноос тайлант онд ºссºн нь харагдаж байна. Энэ нь зээлийн ¿р

ашиг буурсныг илтгэж байгаа ба учир нь зээлийн хэмжээ 2008 онд

буурсан, мºн санх¿¿гийн ¿йл ажиллагааны зардал 2007 оноос ºссºн

зэргээс шалтгаалж байгаа юм. Зээлийн хэмжээ буурахад т¿¿нээс авах

орлогын хэмжээ буурна. Гэвч ийм алдагдалтай ажиллагаагаа зогсоохын

тулд х¿¿гийн хэмжээгээ нэмэх арга хэмжээ авсан нь орлого ¿р д¿нгийн

тайлангаас харагдаж байна. Мºн зээл олголт буурсан тул ажилчдын

ажлын б¿тээмж буурах гэх мэт ¿рг¿й зардал гарч байгаа тул банкны

удирдлагын з¿гээс энэх¿¿ зардлуудыг багасгах зардлыг хэмнэн зээлийн

х¿¿г бууруулах боломж байна..

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Нэгдсэн д¿гнэлт Энэх¿¿ судалгааны ¿р д¿нд Зоос банкны зээлийн ¿р ашгийг

нэмэгд¿¿лэх, улмаар зээлийн х¿¿гийн хэмжээг бууруулах боломжийнталаар дараах д¿гнэлт¿¿д гарч байна.Ү¿нд:

• 2009 оны х¿¿гийн орлогын тºлºвлºгººний дийлэнх хэсгийг дан ганцААН,байгууллагын зээл биел¿¿лж байгаа байна. Х¿¿гийн орлогын¿лдсэн багахан хэсгийг бусад б¿тээгдэх¿¿н¿¿д оруулж байна. Иймдбусад зээлийн б¿тээгдэх¿¿ний хэмжээг нэмэгд¿¿лснээр х¿¿гийн орлогыначааллыг тараан улмаар зээлийн х¿¿гийн хэмжээг багасгах боломжтой.

• Суурь болон тайлант онуудад хамгийн их орлогыг авч ирэн ¿р ашигтайбайсан зээл нь их хэмжээний зээл буюу ¿¿нийг дагаад ахиу орлого оржирэх тул багцын хамгийн дээд хэмжээ болох 1,000 саяаасдээшхи, 500,0-с дээш сая тºгрºгний зээл¿¿д орж байна, Гэвч эдгээрзээлийг цººн тооны иргэд авах боломжтой, шаардлагатай юм. 2007 оныбайдлаар хамгийн ¿р ашиг муутай зээлд 15 сая тºгрºг х¿ртлэх зээл оржбайна. Гэвч энэ нь нийт зээлдэгчдийн 93%-г эзэлж байна. Ү¿нээс ¿зэхэдзээлдэгчдийнхээ тоог нэмэхэд 15н сая х¿ртлэх тºгрºгийн зээлийн багцхамгийн тохиромжтой нь харагдаж байна. 2008 оны энэх¿¿ зээлийнбагцууд нь хэрэглэгчдийн бодит хэрэгцээг илэрхийлж чадахг¿й юм.Учир нь тºв банк зохиомлоор зээлийг хаасан тул эдгээр ¿з¿¿лэлт ºмнºхоноос маш ихээр зºр¿¿тэй гарч байна.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

• Хугацааны хувьд хамгийн ¿р ашиг муутай зээлд хэт богино,хэт удаан

байх нь тохиромжг¿й ба хамгийн боломжит тохиромжтой хугацаанд 1

жил х¿ртлэх хугацаатай зээл гэж д¿гнэгдэж байна,

• Ажиллах х¿чний шууд бус зардлын зээлийн ¿р ашгийн коэффициент

ºссºн нь бага хэмжээний зээлд их зардал буюу ажилчдын ажлын

б¿тээмж муудсан байна. Улмаар энэх¿¿ зардлыг багасгаж ашигт

ажиллагаагаа нэмэгд¿¿лэх боломжтой.

www.zaluu.comwww.zaluu.com