Мөнгөний зах зээл

1. Мөнгөний үүсэл хөгжил

2. Мөнгөний үүргүүд

3. Мөнгөний эрэлт

4. Мөнгөний тооны онол

• http://nyabo.mn/index.php/tanii-medlegt/medee/965-2010-04-14-00-41-52• http://biznetwork.mn/topic/show/12668• http://www.asuu.mn/medleg/ediin-zasag/123/1008060068• http://zoorgii.miniih.com/index.php/home/post/162• http://www.asuu.mn/medleg/ediin-

zasag/123/1008060070

• Barter

Мөнгө нь онцгой шинж чанартай бараа.

Мөнгөний үүргүүд

• Гүйлгээний хэрэгслийн үүрэг

• Өртгийн хэмжүүр

• Хуримтлалын хэрэгсэл

Мөнгөний агрегат

• М1 – цаасан ба зоосон мөнгө, харилцах дансан дах мөнгө, карт, хугацаагүй хадгаламж

• М2 – М1 дээр нэмэх нь богино хугацаатай хадгаламж

• М3 – М2 дээр нэмэх нь урт хугацаатай хадгаламж

Мөнгөний эрэлт

Кейнсийн онол ёсоор дараах

шалтгаануудын улмаас мөнгөний эрэлт

үүсдэг. Үүнд:

- Арилжааны

- Болгоомжлолын

- Ашиг хонжоо олох

Дээрх шалтгаануудаас үүдэн

мөнгөний эрэлтийн дараах хэлбэрүүд

үүсдэг. Үүнд:

- Арилжааны эрэлт

- Болгоомжлолын эрэлт

- Ашиг хонжооны эрэлт

Арилжааны ба болгоомжлолын

эрэлт нь зээлийн хүүгээс хамаарахгүй

үүсдэг. Харин ашиг хонжооны эрэлт нь

зээлийн хүүгээс урвуу хамааралтай

байдаг.

Interest rate - зээлийн хүү – r

MONEY

r

MM1

r1

r2

DM

M20

Мөнгөний тооны онол

Мөнгөний тооны онол нь гүйлгээнд

байгаа мөнгөөр дамжуулаад эдийн

засгийг удирдан зохицуулах боломжтой

гэж үздэг.

Milton Freedman.

Банкны тогтолцоо

Монгол улс нь 2 шатлалт банкны

тогтолцоотой. Үүнд:

• Төв банк

• Арилжааны банкууд

• FEDERAL RESERVE BANK

websites

• http://edec.blog.gogo.mn/read/entry41775• http://www.mongolbank.mn/c/document_library/get_file?

uuid=64345fda-c26f-4c80-be82-073f00d3eadc&groupId=16• www.mongolbank.mn• http://www.bolod.mn/modules.php?name=News&nID=42887• http://sankhuu.dayar.mn/news/show/553

Банк гэж юу вэ

Õóâü íèéë¿¿ëýã÷äèéí îðóóëñàí ìºíãºí õºðºí㺺ñ á¿ðäñýí

ä¿ðìèéí ñàíòàé, õóâü íèéë¿¿ëýã÷èä íü îðóóëñàí õºðºíãèéíõºº

õýìæýýãýýð ñàíõ¿¿ãèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýäýã, áóñäûí ìºíãºí

õºðºíãèéã õóðèìòëóóëàí õàäãàëæ, ººðèéí íýðèéí ºìíººñ çýýë

îëãîõ, òºëáºð òîîöîî çýðýã ñàíõ¿¿ãèéí çóó÷ëàëûí àæèë

¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã Ìîíãîëáàíêíû òóñãàé

çºâøººðºëòýéãýýð ýðõýëäýã, àøãèéí òºëºº õóóëèéí

ýòãýýäèéã áàíê ãýíý.

Áàíê Ìîíãîëáàíêíû çºâøººðºëòýéãýýð äàðààõü ¿éë àæèëëàãàà ýðõýëíý:

1/ ìºíãºí õàäãàëàìæ;

2/ çýýë;

3/ òºëáºð òîîöîî;

4/ººðèéí íýðèéí ºìíººñ ãóðàâäàã÷ ýòãýýäýä áàòàëãàà, áàòëàí äààëò ãàðãàõ;

5/ãàäààä âàëþò õóäàëäàí àâàõ, õóäàëäàõ, õàäãàëàõ, õàäãàëóóëàõ;

6/¿íýò ìåòàëë, ýðäýíèéí ÷óëóó õóäàëäàí àâàõ, õóäàëäàõ, õàäãàëàõ, õàäãàëóóëàõ;

7/¿íýò ç¿éë õàäãàëàõ;

8/ãàäààä òºëáºð òîîöîî õèéõ;

9/¿íýò öààñ ãàðãàõ, õóäàëäàõ, õóäàëäàí àâàõ;

10/ñàíõ¿¿ãèéí ò¿ðýýñèéí ¿éë àæèëëàãàà; - Leasing

11/õºðºí㺠îðóóëàëò, ñàíõ¿¿ãèéí ÷èãëýëýýð çºâëºìæ, ìýäýýëýë ºãºõ;

12/ Ìîíãîëáàíêíààñ çºâøººðñºí ñàíõ¿¿ãèéí áóñàä àæèë, ¿éë÷èëãýý.

Áàíêèíä òàâèõ øààðäëàãà

1. çààâàë áàéëãàõ íººö, òºëáºð ò¿ðãýí ã¿éöýòãýõ ÷àäâàðûã Ìîíãîëáàíêíààñ òîãòîîñîí æóðìûí äàãóó çîõèõ õýìæýý, õýëáýðýýð õàíãàõûí çýðýãöýý õàäãàëàìæ ýçýìøèã÷, õàðèëöàã÷èéí ìºíãºí õºðºíãèéã á¿ðýí áàéëãàæ, òýäãýýðèéí àíõíû øààðäëàãààð ãàðãàæ ºãºõ, øèëæ¿¿ëýõ

2. ººðèéí õºðºíãèéí õ¿ðýëöýý, çýýë

òºëºãäºõºä ó÷èð÷ áîëçîøã¿é àëäàãäëààñ

õàìãààëàõ ñàí, ãàäààä âàëþòûí áîëîí

áóñàä çîõèñòîé õàðüöààíû øàëãóóð

¿ç¿¿ëýëòèéã Ìîíãîëáàíêíààñ òîãòîîñîí

æóðìûí äàãóó áèåë¿¿ëýõ

3. õàðèëöàã÷èéí çºâøººðºëã¿éãýýð

õàðèëöàõ äàíñíààñ íü çàðëàãûí ã¿éëãýý

õèéõã¿é áàéõ. Ýíý çààëò íü õóóëü

òîãòîîìæèä çààñàí õóãàöààíä òàòâàðûí ºðºº

áàðàãäóóëààã¿é òàòâàð òºëºã÷èéí

õàðèëöàã÷ áàíê äàõü äàíñàíä áàéãàà ìºíãºí

õºðºíãºíººñ òàòâàðûí ºðèéã ¿ë ìàðãàõ

æóðìààð ãàðãóóëàõàä õàìààðàõã¿é

4. òóõàéí áàíêíààñ ¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé

óðüä÷èëñàí íºõöºë áîëãîæ ººðèéí ñàëáàð,

òºëººëºã÷èéí ãàçðààð ¿éë÷ë¿¿ëýõèéã

õàðèëöàã÷èä øààðäàõã¿é áàéõ

5. õàðèëöàã÷ õýä õýäýí áàíêààð

¿éë÷ë¿¿ëýõýä õÿçãààðëàëò òàâèõã¿é

áàéõ;

Монголбанкны үндсэн зорилт

• Монголбанкны үндсэн зорилт нь үндэсний мөнгөн

тэмдэгт-төгрөгийн тогтвортой байдлыг хангахад

оршино.

• Монголбанк өөрийн үндсэн зорилтын хүрээнд

санхүүгийн зах зээл, банкны тогтолцооны тогтвортой

байдлыг хангах замаар үндэсний эдийн засгийн

тэнцвэртэй хөгжилд дэмжлэг үзүүлнэ.

DEALER - дилер

Монголбанкны үйл ажиллагааны чиглэл

Монголбанк өөрийн зорилтыг биелүүлэхийн тулд дараахь чиглэлээр үйл

ажиллагаа эрхэлнэ:

1/ мөнгөн тэмдэгт гүйлгээнд гаргах

2/ эдийн засаг дахь мөнгөний нийлүүлэлтийг зохицуулах замаар мөнгөний

бодлого боловсруулж, хэрэгжүүлэх

3/ Засгийн газрын санхүүгийн зуучлагчийн үүрэг гүйцэтгэх

4/ банкны үйл ажиллагаанд хяналт тавих

5/ банк хоорондын төлбөр тооцоог зохион байгуулах – Clearing - клиринг

6/ гадаад валютын улсын нөөцийг эзэмшиж, зохицуулах

Монголбанк мөнгөн тэмдэгт гүйлгээнд гаргах, гүйлгээнээс татах замаар гүйлгээнд байгаа мөнгөн тэмдэгтийн зохистой бүтцийг хангах үйл ажиллагаа явуулна.

• Монголбанк мөнгөн тэмдэгт үйлдвэрлэх, тээвэрлэх, хадгалах,түүний нөөцийг бий болгох, хүчин төгөлдөр эсэхийг тодорхойлох, гэмтэж муудсаныг солих, устгах ажлыг эрхлэн зохион байгуулна.

• Гэмтэж муудсан мөнгөн тэмдэгт солих журмыг Монголбанк тогтооно. Монголбанкны зөвшөөрөлгүйгээр мөнгөн тэмдэгт устгахыг хориглоно.

Монголбанк төрийн мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлэхдээ дараахь хэрэгслийг ашиглаж болно:1/ банкны заавал байлгах нөөцийн хувь, хэмжээг тогтоох;2/ банкинд олгох зээлийн хэмжээг тогтоох;3/ Монголбанкны зээл, үнэт цаасны хүү болон хямдруулалтын хувиар дамжуулж хүүгийн нэгдсэн бодлого явуулах;4/ нээлттэй зах зээлийн үйл ажиллагаа явуулах;5/ банкнаас олгох зээлийн үлдэгдэлд хязгаарлалт хийх