Çene cerrahi̇si̇nde bi̇yopsi̇
Post on 03-Aug-2015
49 Views
Preview:
TRANSCRIPT
ÇENE CERRAHİSİNDE BİYOPSİ
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
AİBÜ DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ
AĞIZ DİŞ VE ÇENE CERRAHİSİ ANABİLİM DALI
TANIM
Genellikle teşhis için mikroskopik
inceleme amacıyla canlı dokudan
cerrahi işlemle doku alınmasıdır.
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
BİYOPSİ ENDİKASYONLARI
Uzun süre devam eden, sebebi
bilinmeyen enflamatuar değişiklikler
Fonksiyonu engelleyen lezyonlar
Klinik ve radyografik bulgulara göre
sınıflandırılamamış kemik lezyonları
Malignansi özelliği gösteren lezyonlar
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
MALİGNANSİ ŞÜPHESİ UYANDIRAN LEZYONLAR
Eritroplazi- tamamen kırmızı veya benekli kırmızı
görünüme sahip lezyon.
Ülserasyon
Süre- iki haftadan uzun süre lezyonun var olması
Büyüme hızı- hızlı büyüyen lezyon
Kanama- hafif dokunmada bile kanayan lezyon
Kıvamı- lezyon ve çevre dokunun sert-sıkı olması
Fiksasyon- lezyonun komşu dokulara yapışık
olması
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
BİYOPSİ TİPLERİ
4 ana biyopsi tekniği vardır ağız içi ve çevresi
dokularda kullanılan:
1. Sitoloji,
2. Aspirasyon biyopsisi,
3. İnsizyonal biyopsi,
4. Eksizyonal biyopsi.
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
SİTOLOJİ
İnsizyonal ve eksizyonal biyopsi işlemlerinin yerine
değil, bu biyopsilere destek/ek olması amacıyla
kullanılır
Belli hücrelerin tanımlanmasında kullanılır, kesin tanı
için histolojik özelliklerinden faydalanılamaz
Büyük lezyonlarda belli hücrelerin displastik
değişimlerinin görüntülenmesi maksadı ile kullanılır
Radyoterapi sonrası değişim, herpes, mantar
enfeksiyonları ve pemfigus gibi lezyonlarda sitolojik
inceleme yapılabilir
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
SİTOLOJİ NASIL YAPILIR
Bu iş için özel imal edilmiş fırça ile lezyon
sert bir şekilde kazınır
Cam lamel üzerine hücreler taşınır
Saç spreyi gibi bir solüsyon ile hücreler
taşındıkları yere sabitlenir
Sonrasında hücreler boyanır ve mikroskop
altında incelenmeye başlanır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
ORAL SİTOLOJİNİN AVANTAJLARI VE
DEZAVANTAJLARI
Avantajları
Çok geniş alanı kapsayan mukozal
değişikliklerin olduğu veya cerrahi
ulaşılabilirliğin güç olduğu durumlar
Dezavantajları
Yanlış doğru sonuçlar verebileceğinden dolayı
çok güvenilir değildir
Oral sitoloji alanında uzmanlaşmış hekim
bulmak oldukça zordur
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
ASPİRASYON BİYOPSİSİ
Lezyondan hücrelerin veya sıvı içeriğinin
alınması için iğne ve şırınganın kullanıldığı
biyopsi tipidir
Aspirasyonda sıvı veya hava gelmesi
lezyonun katı olduğu anlamına gelir
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
ASPİRASYON BİYOPSİSİ
Lezyonda sıvı olup olmadığının belirlenmesi
Lezyon içindeki sıvının tipi
İntraosseöz lezyona girişimsel müdahale yapmadan
önce
Endikasyonları: DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
ASPİRASYON
İşlemler:
18-G iğne 5 veya 10 ml’lik enjektöre takılır, açılan
pencereden lezyonun merkezine ilerletilir
İğnenin ucu çeşitli yönlerde hareketlendirlir böylece
sıvının en çok olduğu yer belirlenir
Elde edilen materyal patolojik inceleme veya kültür
için ilgili yere iletilir
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
Sıvı çekilememesi veya hava gelmesi lezyonun
sert olduğu anlamına gelir
Radyografide lusent görüntü veren ve
aspirasyonda saman sarısı renkte sıvı çekilen
lezyon muhtemelen kistik lezyondur
Eğer cerahat aspire edildi ise enflamatuar veya
enfeksiyöz bir durum göz önünde bulundurulur
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
Kan aspirasyonu vasküler malformasyona işaret
edebilir
Kemik içindeki lusent lezyona, vasküler lezyon
olma ihtimalinden dolayı cerrahi girişimden önce
muhakkak aspirasyon yapılmalıdır
Eğer lezyonun vasküler yapıda olduğu
belirlenmiş ise kanın akış hızı tespit edilmelidir,
çünkü kesiden sonra kontrol altına alınamayan
kanama görülebilir
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
İNSİZYONAL BİYOPSİ
İnsizyonal biyopside amaç lezyondan parça
almaktır
Eğer lezyon büyük ve farklı alanlarda farklı
görünüme sahipse birkaç örnek alınabilir
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
İNSİZYONAL BİYOPSİ
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
İNSİZYONAL BİYOPSİ ENDİKASYONLARI
Aşırı büyük boyutlara sahip ve bundan dolayı
da tek hamlede çıkarılamayacak lezyon
Eksizyonal yaklaşmının hospitalizason
gerektirdiği veya yara iyileşmesinde
komplikasyon olacağı düşünülen vakalarda
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
İNSİZYONAL BİYOPSİ TEKNİĞİ
Lezyonun karakterini yansıtacak yerlerden örnek
alınır:
Kesi kenarları normal dokuyu da içermelidir, kesi
derin atılmalıdır
Nekrotik dokulardan uzak durulmalıdır
Örnek lezyonun kenarından, normal doku ile sınır olan
yerden alınır
Lezyonun derin yapılarını da gösterecek şekilde derin
kesi atılmalıdır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
İNSİZYONAL BİYOPSİ
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
PANÇ BİYOPSİ
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
PANÇ BİYOPSİ
İnsizyonal veya eksizyonal işlemlerde
kullanılan bir diğer yöntemdir
Liken planus ve pemfigus gibi
veziküloülseratif ve mukokütanöz
hastalıkların ağız bulgularının teşhisinde
oldukça kullanışlıdır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
PANÇ BİYOPSİ
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
FIRÇA BİYOPSİSİ
Yuvarlak fırça sıkı basınç
altında uygulanır ve hafif
abrazyona neden olana
kadar 5-10 dakika
döndürülür
Fırça tarafından alınan
hücreler cam lamele
aktarılır, korunur ve
kurutulur
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
PANÇ BİYOPSİ TEKNİĞİ
2-10 mm çapına kadar değişik biyopsi pançları
vardır
Ufak çaplılardan alınan lezyonun tahrip
edilebilmesi ve dokuyu zedelemesinden dolayı
uzak durulması tavsiye edilmektedir
Genellikle sütur kullanılmaz, cerrahi yara
sekonder iyileşmeye bırakılır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
DEZAVANTAJLARI
Tek dezavantajı yeterli miktarda ve lezyonun
özelliklerini gösterebilecek derinlikte örnek
alınamamasıdır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
EKSİZYONAL BİYOPSİ
Endikasyonları:
1 cm’den küçük lezyonlara uygulanmalıdır
Klinik muayenede lezyonun benign görülmesi
gerekmektedir
Tam eksizyonda bitişik normal dokuda hasara
neden olunmaması durumunda
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
TEKNİK
Eksizyonal biyopsi lezyonun tamamen uzaklaştırılması
demektir
Lezyonu çevreleyen normal dokudan 2-3 mm’lik alan da
kesiye dahil edilmelidir
Klinik olarak benign özellik gösteren, ebatı 1 cm’den
ufak lezyonlara uygulanır
Pigmente ve vasküler lezyonlar tamamen
uzaklaştırılmalıdır. Böylece melanin üreten tümör
hücrelerinin yara yerine gömülmesi engellenmiş olur
veya hemanjiyoma vakasında lezyonu besleyen damar
görülmüş olur
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
EKSİZYONAL BİYOPSİ
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
CERRAHİ PRENSİPLERİ
ANESTEZİ
İnfiltrasyon anestezisinden ziyade blok
anestezi tercih edilir
Eğer blok anestezi yapılamıyorsa lezyona en
uzak yerden infiltrasyon anestezisi yapılır
Asla lezyon içine enjeksiyon yapılmaz
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
DOKUNUN SABİTLENMESİ
Dijital stabilizasyon
Özel retraktörler/forsepsler
Retraksiyon süturları
Doku pensi
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
HEMOSTAZ
Sakşın kullanılmamalıdır
Gazlı bezler genellikle yeterli olmaktadır
Gazlı bez sokulmuş sakşın da oldukça
kullanışlıdır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
KESİ
Kesiler bistüri ile yapılmalıdır
Kesiler birbirine yaklaşan tarzda olmalıdır
Lezyonun yeteri miktar kadar derinine inilmelidir
Önemli dokulara paralel olmalıdır
Lezyonun benign olduğu düşünülüyorsa normal
dokudan 2-3 mm’lik kesiler de biyopsiye dahil
edilmelidir
Malignant görünümlü, vasküler, pigmente veya difüz
sınırlara sahip lezyonlarda 5mm’lik normal doku
biyopsi içine dahil edilmelidir
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
DOKU ÖRNEĞİNİN ALINMASI
Örneğin periferinden tutulmalı, nazik davranılmalı
Hemostaz için lezyon yakınlarına aşırı miktarda enjeksiyon
yapılması da hemorajiye neden olabilir ve bu da normal
hücresel yapıyı bozabilir
Lezyon içine direkt enjeksiyon yapılmamalıdır
Elektrokoter kullanılmaz
Aşırı ısıda epitelyum ve alttaki bağ dokuda değişiklikler
olmaktadır
Eğer elektrokoter kullanılacaksa lezyonun yeteri miktar
uzağında kesi atılmalıdır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
CERRAHİ PRENSİPLERİ
İnsizyonal/eksizyonal biyopsiye izin verecek kadar
mukoperiosteal flep kaldırılımalıdır
Kesiler sağlam kemik üzerinde kalacak şekilde
planlanmalıdır
Flepler dizayn edilirken kortikal perforasyonun
yapılacağı yer göz önünde bulundurulmalıdır
Flepler tam kalınlık olmalıdır
Majör nörovasküler yapılardan uzak durulmalıdır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
Kemik pencere örnekle beraber
gönderilmelidir
Ulaşılabilirliğin kolay olması için kemik
pencere büyütülebilir
Kök uçlarından ve nörovasküler yapılardan
uzak durulmalıdır
Dokunun yapısı ve lezyon yoğunluğu
yapının uzaklaştırılmasının kolaylığını
belirler
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
İnsizyonal biyopsilerde sadece
dokunun bir kısmı alınır
Operasyon alanı yıkanıp
temizlendikten sonra lezyon üstündeki
yumuşak dokular dikkatlice kapatılır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
BİYOPSİ ÖRNEĞİNİN KORUNMASI
Histololojik incelemeye gönderilen dokunun
uygun şartlar altında taşınması ve muhafaza
edilmesi kesit alınmasını kolaylaştıracaktır
Örnek taşınırken en sık yapılan hatalar
şunlardır:
ezme
kurutma
yanlış fiksatör kullanımı
dondurma
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
1. Örnek alınırken kesinlikle doku parçası hemostat veya
başka bir el aleti ile ezilmemelidir (sabitlerken ve/veya
taşırken)
Doku forsepsi ile alınan örneğin en ucundan
tutulmalıdır
2. Örneğin kurutulması sitolojik detaylarda bozulmaya
bu da mikroskopik teşhiste hataya neden olabilir
Bunun engellenmesi için alınana örnek derhal fiksatör
bulunduğu kaba konulmalıdır
3. Fiksasyon: en sık kullanılan ve en iyi
fiksatör %10’luk formalindir.
fiksatörün hacmi konulan örneğin yaklaşık
10 katı olmalıdır
eğer pulpa dokusu incelenilecekse apeks
kesilmelidir
eğer elimizde formalin yok ise etil alkol
veya alkol içeren içecekler kullanılır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
BİYOPSİNİN KENARLARI
Dokunun kenarları patoloğun kolay
anlayabilmesi için işaretlenir. Genellikle ipek
sütur bunun için oldukça kullanışlıdır.
Bununla beraber örnekle beraber
resimlendirme de oldukça fayda
sağlayacaktır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
YARA YERİNİN KAPATILMASI
Genellikle primer kapama yapılır
Mukozal rahatlatma genelde gerekli
olmaktadır
Sert doku veya yapışık dişetinde yapılan
eliptik kesiler sekonder iyileşmeye bırakılır
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
BİYOPSİ KAĞIDI
Biyopsi formu doldurulur ve örnek hemen
gönderilir. Lezyonla ilgili tüm bilgiler kağıda aktarılır
Forma şunlar muhakkak yazılmalıdır:
Klinisyenin adı
Örneğin alındığı tarih
Örnekle ilgili belli başlı özellikler
Lezyonun lokasyonu, boyutu, rengi, adeti, sınırları,
ilişkili radyografik görüntüsü
Eğer lezyonun radyografik görüntüsü var ise
patoloğa iletilmelidir
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
İNTRAOSSEÖZ VE KEMİK DOKU BİYOPSİSİ
İntraosseöz lezyonlar genellikle dental
kaynaklıdır
Endikasyonları:
Rutin dental tedavi sonrasında iyileşmeyen
kemik içi lezyonlar
Dentisyon ile ilişkisi olmayan her hangi bir
intraosseöz lezyon
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM
DO
Ç. D
R. FA
TİH
ÖZ
AN
top related