ÇENE CERRAHİSİNDE BİYOPSİ

DOÇ. DR. FATİH ÖZAN

AİBÜ DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ

AĞIZ DİŞ VE ÇENE CERRAHİSİ ANABİLİM DALI

TANIM

Genellikle teşhis için mikroskopik

inceleme amacıyla canlı dokudan

cerrahi işlemle doku alınmasıdır.

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

BİYOPSİ ENDİKASYONLARI

Uzun süre devam eden, sebebi

bilinmeyen enflamatuar değişiklikler

Fonksiyonu engelleyen lezyonlar

Klinik ve radyografik bulgulara göre

sınıflandırılamamış kemik lezyonları

Malignansi özelliği gösteren lezyonlar

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

MALİGNANSİ ŞÜPHESİ UYANDIRAN LEZYONLAR

Eritroplazi- tamamen kırmızı veya benekli kırmızı

görünüme sahip lezyon.

Ülserasyon

Süre- iki haftadan uzun süre lezyonun var olması

Büyüme hızı- hızlı büyüyen lezyon

Kanama- hafif dokunmada bile kanayan lezyon

Kıvamı- lezyon ve çevre dokunun sert-sıkı olması

Fiksasyon- lezyonun komşu dokulara yapışık

olması

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

BİYOPSİ TİPLERİ

4 ana biyopsi tekniği vardır ağız içi ve çevresi

dokularda kullanılan:

1. Sitoloji,

2. Aspirasyon biyopsisi,

3. İnsizyonal biyopsi,

4. Eksizyonal biyopsi.

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

SİTOLOJİ

İnsizyonal ve eksizyonal biyopsi işlemlerinin yerine

değil, bu biyopsilere destek/ek olması amacıyla

kullanılır

Belli hücrelerin tanımlanmasında kullanılır, kesin tanı

için histolojik özelliklerinden faydalanılamaz

Büyük lezyonlarda belli hücrelerin displastik

değişimlerinin görüntülenmesi maksadı ile kullanılır

Radyoterapi sonrası değişim, herpes, mantar

enfeksiyonları ve pemfigus gibi lezyonlarda sitolojik

inceleme yapılabilir

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

SİTOLOJİ NASIL YAPILIR

Bu iş için özel imal edilmiş fırça ile lezyon

sert bir şekilde kazınır

Cam lamel üzerine hücreler taşınır

Saç spreyi gibi bir solüsyon ile hücreler

taşındıkları yere sabitlenir

Sonrasında hücreler boyanır ve mikroskop

altında incelenmeye başlanır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

ORAL SİTOLOJİNİN AVANTAJLARI VE

DEZAVANTAJLARI

Avantajları

Çok geniş alanı kapsayan mukozal

değişikliklerin olduğu veya cerrahi

ulaşılabilirliğin güç olduğu durumlar

Dezavantajları

Yanlış doğru sonuçlar verebileceğinden dolayı

çok güvenilir değildir

Oral sitoloji alanında uzmanlaşmış hekim

bulmak oldukça zordur

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

ASPİRASYON BİYOPSİSİ

Lezyondan hücrelerin veya sıvı içeriğinin

alınması için iğne ve şırınganın kullanıldığı

biyopsi tipidir

Aspirasyonda sıvı veya hava gelmesi

lezyonun katı olduğu anlamına gelir

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

ASPİRASYON BİYOPSİSİ

Lezyonda sıvı olup olmadığının belirlenmesi

Lezyon içindeki sıvının tipi

İntraosseöz lezyona girişimsel müdahale yapmadan

önce

Endikasyonları: DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

ASPİRASYON

İşlemler:

18-G iğne 5 veya 10 ml’lik enjektöre takılır, açılan

pencereden lezyonun merkezine ilerletilir

İğnenin ucu çeşitli yönlerde hareketlendirlir böylece

sıvının en çok olduğu yer belirlenir

Elde edilen materyal patolojik inceleme veya kültür

için ilgili yere iletilir

 

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

Sıvı çekilememesi veya hava gelmesi lezyonun

sert olduğu anlamına gelir

Radyografide lusent görüntü veren ve

aspirasyonda saman sarısı renkte sıvı çekilen

lezyon muhtemelen kistik lezyondur

Eğer cerahat aspire edildi ise enflamatuar veya

enfeksiyöz bir durum göz önünde bulundurulur

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

Kan aspirasyonu vasküler malformasyona işaret

edebilir

Kemik içindeki lusent lezyona, vasküler lezyon

olma ihtimalinden dolayı cerrahi girişimden önce

muhakkak aspirasyon yapılmalıdır

Eğer lezyonun vasküler yapıda olduğu

belirlenmiş ise kanın akış hızı tespit edilmelidir,

çünkü kesiden sonra kontrol altına alınamayan

kanama görülebilir

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

İNSİZYONAL BİYOPSİ

İnsizyonal biyopside amaç lezyondan parça

almaktır

Eğer lezyon büyük ve farklı alanlarda farklı

görünüme sahipse birkaç örnek alınabilir

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

İNSİZYONAL BİYOPSİ

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

İNSİZYONAL BİYOPSİ ENDİKASYONLARI

Aşırı büyük boyutlara sahip ve bundan dolayı

da tek hamlede çıkarılamayacak lezyon

Eksizyonal yaklaşmının hospitalizason

gerektirdiği veya yara iyileşmesinde

komplikasyon olacağı düşünülen vakalarda

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

İNSİZYONAL BİYOPSİ TEKNİĞİ

Lezyonun karakterini yansıtacak yerlerden örnek

alınır:

Kesi kenarları normal dokuyu da içermelidir, kesi

derin atılmalıdır

Nekrotik dokulardan uzak durulmalıdır

Örnek lezyonun kenarından, normal doku ile sınır olan

yerden alınır

Lezyonun derin yapılarını da gösterecek şekilde derin

kesi atılmalıdır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

İNSİZYONAL BİYOPSİ

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

PANÇ BİYOPSİ

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

PANÇ BİYOPSİ

İnsizyonal veya eksizyonal işlemlerde

kullanılan bir diğer yöntemdir

Liken planus ve pemfigus gibi

veziküloülseratif ve mukokütanöz

hastalıkların ağız bulgularının teşhisinde

oldukça kullanışlıdır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

PANÇ BİYOPSİ

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

FIRÇA BİYOPSİSİ

Yuvarlak fırça sıkı basınç

altında uygulanır ve hafif

abrazyona neden olana

kadar 5-10 dakika

döndürülür

Fırça tarafından alınan

hücreler cam lamele

aktarılır, korunur ve

kurutulur

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

PANÇ BİYOPSİ TEKNİĞİ

2-10 mm çapına kadar değişik biyopsi pançları

vardır

Ufak çaplılardan alınan lezyonun tahrip

edilebilmesi ve dokuyu zedelemesinden dolayı

uzak durulması tavsiye edilmektedir

Genellikle sütur kullanılmaz, cerrahi yara

sekonder iyileşmeye bırakılır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

DEZAVANTAJLARI

Tek dezavantajı yeterli miktarda ve lezyonun

özelliklerini gösterebilecek derinlikte örnek

alınamamasıdır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

EKSİZYONAL BİYOPSİ

Endikasyonları:

1 cm’den küçük lezyonlara uygulanmalıdır

Klinik muayenede lezyonun benign görülmesi

gerekmektedir

Tam eksizyonda bitişik normal dokuda hasara

neden olunmaması durumunda

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

TEKNİK

Eksizyonal biyopsi lezyonun tamamen uzaklaştırılması

demektir

Lezyonu çevreleyen normal dokudan 2-3 mm’lik alan da

kesiye dahil edilmelidir

Klinik olarak benign özellik gösteren, ebatı 1 cm’den

ufak lezyonlara uygulanır

Pigmente ve vasküler lezyonlar tamamen

uzaklaştırılmalıdır. Böylece melanin üreten tümör

hücrelerinin yara yerine gömülmesi engellenmiş olur

veya hemanjiyoma vakasında lezyonu besleyen damar

görülmüş olur

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

EKSİZYONAL BİYOPSİ

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

CERRAHİ PRENSİPLERİ

ANESTEZİ

İnfiltrasyon anestezisinden ziyade blok

anestezi tercih edilir

Eğer blok anestezi yapılamıyorsa lezyona en

uzak yerden infiltrasyon anestezisi yapılır

Asla lezyon içine enjeksiyon yapılmaz

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

DOKUNUN SABİTLENMESİ

Dijital stabilizasyon

Özel retraktörler/forsepsler

Retraksiyon süturları

Doku pensi

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

HEMOSTAZ

Sakşın kullanılmamalıdır

Gazlı bezler genellikle yeterli olmaktadır

Gazlı bez sokulmuş sakşın da oldukça

kullanışlıdır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

KESİ

Kesiler bistüri ile yapılmalıdır

Kesiler birbirine yaklaşan tarzda olmalıdır

Lezyonun yeteri miktar kadar derinine inilmelidir

Önemli dokulara paralel olmalıdır

Lezyonun benign olduğu düşünülüyorsa normal

dokudan 2-3 mm’lik kesiler de biyopsiye dahil

edilmelidir

Malignant görünümlü, vasküler, pigmente veya difüz

sınırlara sahip lezyonlarda 5mm’lik normal doku

biyopsi içine dahil edilmelidir

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

DOKU ÖRNEĞİNİN ALINMASI

Örneğin periferinden tutulmalı, nazik davranılmalı

Hemostaz için lezyon yakınlarına aşırı miktarda enjeksiyon

yapılması da hemorajiye neden olabilir ve bu da normal

hücresel yapıyı bozabilir

Lezyon içine direkt enjeksiyon yapılmamalıdır

Elektrokoter kullanılmaz

Aşırı ısıda epitelyum ve alttaki bağ dokuda değişiklikler

olmaktadır

Eğer elektrokoter kullanılacaksa lezyonun yeteri miktar

uzağında kesi atılmalıdır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

CERRAHİ PRENSİPLERİ

İnsizyonal/eksizyonal biyopsiye izin verecek kadar

mukoperiosteal flep kaldırılımalıdır

Kesiler sağlam kemik üzerinde kalacak şekilde

planlanmalıdır

Flepler dizayn edilirken kortikal perforasyonun

yapılacağı yer göz önünde bulundurulmalıdır

Flepler tam kalınlık olmalıdır

Majör nörovasküler yapılardan uzak durulmalıdır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

Kemik pencere örnekle beraber

gönderilmelidir

Ulaşılabilirliğin kolay olması için kemik

pencere büyütülebilir

Kök uçlarından ve nörovasküler yapılardan

uzak durulmalıdır

Dokunun yapısı ve lezyon yoğunluğu

yapının uzaklaştırılmasının kolaylığını

belirler

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

İnsizyonal biyopsilerde sadece

dokunun bir kısmı alınır

Operasyon alanı yıkanıp

temizlendikten sonra lezyon üstündeki

yumuşak dokular dikkatlice kapatılır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

BİYOPSİ ÖRNEĞİNİN KORUNMASI

Histololojik incelemeye gönderilen dokunun

uygun şartlar altında taşınması ve muhafaza

edilmesi kesit alınmasını kolaylaştıracaktır

Örnek taşınırken en sık yapılan hatalar

şunlardır:

ezme

kurutma

yanlış fiksatör kullanımı

dondurma

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

1. Örnek alınırken kesinlikle doku parçası hemostat veya

başka bir el aleti ile ezilmemelidir (sabitlerken ve/veya

taşırken)

Doku forsepsi ile alınan örneğin en ucundan

tutulmalıdır

2. Örneğin kurutulması sitolojik detaylarda bozulmaya

bu da mikroskopik teşhiste hataya neden olabilir

Bunun engellenmesi için alınana örnek derhal fiksatör

bulunduğu kaba konulmalıdır

3. Fiksasyon: en sık kullanılan ve en iyi

fiksatör %10’luk formalindir.

fiksatörün hacmi konulan örneğin yaklaşık

10 katı olmalıdır

eğer pulpa dokusu incelenilecekse apeks

kesilmelidir

eğer elimizde formalin yok ise etil alkol

veya alkol içeren içecekler kullanılır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

BİYOPSİNİN KENARLARI

Dokunun kenarları patoloğun kolay

anlayabilmesi için işaretlenir. Genellikle ipek

sütur bunun için oldukça kullanışlıdır.

Bununla beraber örnekle beraber

resimlendirme de oldukça fayda

sağlayacaktır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

YARA YERİNİN KAPATILMASI

Genellikle primer kapama yapılır

Mukozal rahatlatma genelde gerekli

olmaktadır

Sert doku veya yapışık dişetinde yapılan

eliptik kesiler sekonder iyileşmeye bırakılır

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

BİYOPSİ KAĞIDI

Biyopsi formu doldurulur ve örnek hemen

gönderilir. Lezyonla ilgili tüm bilgiler kağıda aktarılır

Forma şunlar muhakkak yazılmalıdır:

Klinisyenin adı

Örneğin alındığı tarih

Örnekle ilgili belli başlı özellikler

Lezyonun lokasyonu, boyutu, rengi, adeti, sınırları,

ilişkili radyografik görüntüsü

Eğer lezyonun radyografik görüntüsü var ise

patoloğa iletilmelidir

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

İNTRAOSSEÖZ VE KEMİK DOKU BİYOPSİSİ

İntraosseöz lezyonlar genellikle dental

kaynaklıdır

Endikasyonları:

Rutin dental tedavi sonrasında iyileşmeyen

kemik içi lezyonlar

Dentisyon ile ilişkisi olmayan her hangi bir

intraosseöz lezyon

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN

İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM

DO

Ç. D

R. FA

TİH

ÖZ

AN