dİyabet ve beslenme

DİYABET ve BESLENME

Prof. Dr. Gülay KOÇOĞLUHalk Sağlığı Anabilim Dalı

Diyabet;

Pankreastan salgılanan insülin hormonu yetersizliğinde veya kullanımında bozukluk sonucu ortaya çıkan ve CHO, yağ, protein metabolizmasında bozukluklarla seyreden bir hastalıktır.

İnsüline bağımlı (IDDM-Tip 1), (%5-10)

İnsüline bağımlı olmayan (NIDDM- Tip 2) (% 90-95)

Gestasyonel % 2-3 (Tüm gebelerin % 7’sinde)

Prediyabet

IGT(Bozulmuş glukoz tolerans testi)-(yemekten 2 saat sonraki kan şekeri

140-199 mg/dl)

IFG (Bozulmuş açlık kan şekeri)- (AKŞ 115-125 mg/dl)

Görülme Sıklığı

Dünya genelinde % 2, 2000 yılında toplam 160 milyon

vaka varken, 2010 yılında ise 200 milyon vaka

olacağı tahmin edilmektedir. Türkiye yetişkinlerde % 2-2.5

glikozüri olduğu bildirilmiştir.

1995 verilerine göre dünya nüfusunun % 7.4’inde kan şekeri yüksekliği sorunu var.

2025’de % 9 beklenmekte ABD de 20-74 yaş arası prevalans %6.6

bilinmeyen olguların % 50 civarında ABD de bozuk glukoz tolerans testi oranı

% 15.6 Bozulmuş açlık glukozu % 8.1

World wide epidemic

Zimmet, Nature 2001

India:2000:32 mill2020: 81 mill

Türkiye’de

TÜDEP 20-80 yaş grubu %7.2, BGT %6.7

Kuzey Kıbrıs %11.3, BGT %13.5 Bilinmeyen diyabet olguları %30 Öztürk ve ark. %5.6 Pala ve ark. %4.4 3. sıklık Acemoğlu ve ark. %4.2

Türkiye’de Yapılan Çalışma Sonuçlarına Göre; % Türk Diyabet Cemiyeti

2-2,5 glikozüri

T.E.K. H.A.R.F. (1990)

3.4 (E 2.8 , K 4.2)

(1995) E Ciddi artış, K hafif artış

Kayseri (1995) 6.9 AKŞ yüksekliği

Ulaş (20 +) (1998) 5.3 AKŞ yüksekliği

Sivas il merkezi (65 +) 2001

19.7 AKŞ yüksekliği

DSÖ Türkiye Tahmini 1-2 diyabetli

Oran Hasta sayısıDiyabet. %7.2 2.600.000Yeni DM %32.3 832 000Bilinen DM %67.7 1.768.000

IGT %6.7 1.800.000

Türkiye’de Diabetes MellitusTürkiye’de Diabetes Mellitus (2000 yılı 20+ yaş erişkin nüfus sayımına göre)(2000 yılı 20+ yaş erişkin nüfus sayımına göre)(İstanbul Tıp Fakültesi, Sağlık Bakanlığı, DSÖ)(İstanbul Tıp Fakültesi, Sağlık Bakanlığı, DSÖ)

(Satman İ, TURDEP Group: D Care 2002)

Epidemiyolojik Özellikleri

I- Coğrafik Dağılım IDDM Yıllık İnsidans(Yüz binde)Finlandiya 30Japonya 1

Ülkelere göre 36 kat fark var.NIDDM Prevalans(%)Pima Yerlileri 35Malenezyalı 34Japonya 1

II- Etnik Dağılım

Aynı çevre içinde yaşayan değişik etnik gruplar arasında farklılık gösteriyor.

III-Yaşa Göre DağılımIDDM Genç yaşlarda (adolesan)-%90NIDDM Genelde orta yaşlarda,

Özellikle 50 yaştan sora düzenli artıyor

IV-Yaşam Biçimi

Özellikle NIDDM için ; Batılaşmış biçim etken

Yüksek kalorili Rafine ve az posalı besin Fazla basit şeker, tatlı ve alkol Az fiziksel aktivite NIDDM hastaların % 80’i şişman

Ti 2 diyabet oluşumunda yaşam stili faktörleri

Delil Riski azaltanlar Riski arttıranlarİnandırıcı Fazla kilolu ve

şişmanların zayıflamasıFiziksel aktivite

Fazla kilolu olma, şişmanlıkAbdominal şişmanlıkFiziksel inaktiviteMaternal diyabet

Çok muhtemel

NSP(Posa) Doymuş yağlarI.U.M

Muhtemel n.3 yağ asitleriDüşük Gİ besinYeterli emzirme

Total yağ alımıTrans yağ asitleri

Yetersiz Vit. E, Cr, Mg,Biraz alkol

Aşırı alkol

V- Mevsim

IDDM insidansı yaz aylarında azalıyor.Viral etyoloji- Akut stress?

VI- GenetikIDDM HLA DR3 DR4 etkili , risk 4-8

kat NIDDM DNA polimorfizm

Beslenme – Diyabet Etkileşimi

Şişmanlık: Her şişmanda Tip 2 diyabet

gelişmez. Kilosu fazla olmayanlarda da Tip 2

diyabet olabilir. Genetik yatkınlığı olanlar

şişmanlarsa ortaya çıkabilir. Genetik dispozisyon bağımsız olarak

şişmanlığa ve insülin rezistansına yol açabilir, ki bu da Tip 2 diyabet riskini arttırır.

Şişmanlık;

İnsülin gereksinimini arttırır. Beta hücrelerinden salınım yanıtı yetersiz olur. Hücrelerde insüline direnç gelişir. İnsülin direnci gelişince önce insülin

salınımı uyarılır, hastalık ilerledikçe insülin azalır, kan şekeri yükselir.

İnsülin salınımı azalınca karaciğerde glikoz yapımı artar(glikotoksisite)

Daha sonra adipositlerde de duyarlılık azalır, serbest yağ asitleri yükselir, bu pankreasın insülin salınımını azaltır. KC glikoz üretimini arttırır (lipitoksisite )

Diyetin doymuş yağ içeriğinin fazla olması bozulmuş glikoz toleransı, açlık kan şekeri yüksekliği ve fazla insülin salınımı riskini arttırmakta.

Doymamış yağ asitlerinin daha fazla alınması Tip 2 diyabet riskini azaltmakta, açlık kan şekeri ve 2-saatlik p.p. glukoz konsantrasyonlarını düşürmekte

Uzun zincirli yağ asitlerinin arttırılması insülin duyarlılığını arttırmakta.

Toplam yağ miktarının fazla oluşu açlık insülin düzeyinin yüksek oluşu, insülin duyarlılığı indeksinin düşük oluşu ile ilgili

Hastalığın çabuk ilerlemesinde de etkili

Diyetteki Saf Şeker Oranı: Sukrozu çok tüketen toplumlarda daha çok görülüyor.

Diyetteki Posa Miktarı: Posalı besinlerin kan şekerini düşürücü etkisi var, insülin gereksinimini azaltırlar (NSP). Bozulmuş glukoz toleransını düzeltirler.

Yağ Asitleri ve Na tuzlarının fazla alınması veya B6 eksikliği triptofan metabolizmasını bozar, bu aşırı xanturonik asit yapımına yol açar ve insülin bağlanır

Protein ve mineral yetersizlikleri enzimatik reaksiyonları bozar. (Zn, Cr, B-C vitamini.)

Ağır PEM pankreas harabiyeti yapabilir

Malnutrisyonda DM

Tropikal bölgede görülür Tip 2 2 türlü olabilir;

Fibrokalküloz pankreatik diabet Protein yoksunluğu diabeti

Protein yoksunluğu DM

Beslenme bozukluğu olan genç erişkinde görülür

İnsulin direnci var. Yüksek dozlarda insulin gerekir

KORUNMA

Primer Sekonder Tersiyer

Primer korunma

İnek sütü proteinlerinin neonatal period ve erken bebeklikte verilmemesi

Serbest radikal avlayıcı maddelerin verilmesi

Antijen toleransının gelişimini desteklemek

Beta hücrelerinin dinlenmesine izin vermek

immunsupresyon

DM ve BGT önleme

Beta hücre fonksiyonunu artırma, destekleme

İnsülin rezistansını azaltma

İnsülin rezistansını azaltan durumlar

Obezitenin önlenmesi Enerji tüketimin azaltma, yağ içeren

yiyeceklerden kaçınma KH içeriğinin büyük bir kısmını

çözünebilir lifler, rafine edilmemiş kaynaklar

Diabetojen ilaçlardan kaçınma Artmış fiziksel aktivite

Sekonder Korunma

Tarama yöntemleri Amaç: Hastalığa sahip veya

geliştirme riski olan ve müdahalenin yararlı olacağı semptomsuz bireyleri belirlemek

Kimler Riskli?

Aile öyküsü olan Aktif yaşam tarzını sedanter hayata

döndüren, kırsal toplumdan kentsel topluma dönen

Gebeliğe bağlı DM, BGT, iri bebek öyküsü Kronik metabolik sendromun diğer

unsurları hipertansiyon, dislipoproteinemi, obezite

OGTT KİMLERE YAPALIM?

Aile hikayesi olan AKŞ 100-126 mg/dl. Arasında İzah edilemeyen retinopati , nöropati ,

nefropati , KAH, Periferik damar hastalığı , SVH. Özellikle 50 yaş da başlarsa

AKŞ N. Glukozüri varsa.

Spontan abortus , prematüre doğum ölü doğum , iri bebek , hidroamnios-gebelik toksemisi olan kadınlara

Tersiyer Korunma

Akut ve kronik komplikasyonların önlenmesi ve geciktirilmesi

Hipoglisemi, ketoasidoz ve enfeksiyonlar akut ve yaşamı tehdit eder

Kronik komplikasyonlar yaşamı ve yaşam kalitesini tehdit eder

DİYABET NASIL KONTROL ALTINA ALINIR?

BESLENME (DİYET), İNSÜLİN ve/veya İLAÇ, FİZİKSEL AKTİVİTE PSİKOLOJİK DESTEK (Gerektiğinde)tedavide birbirini tamamlayan en önemli

faktörlerdir.

Bunların benimsetilmesi için mutlaka EĞİTİM programları uygulanmalıdır.

Diyabette Diyet Tedavisi

1994 yılından itibaren “diyet tedavisi” yerine “tıbbi beslenme tedavisi” (TBT)terimi kullanılmaya başlandı.

TBT birbirini izleyen dört aşamadan oluşur.

1. Metabolik ve yaşam tarzı parametrelerini değerlendirme

2. Hedef saptama3. Eğitim4. Klinik sonuçları değerlendirme, izleme

TBT diyabet tedavisinin temel unsurudur. Amaçları;

İnsüline olan gereksinimi azaltarak kan şekeri düzeyini normale yakın seviyede tutmak,

Hipo ve hiperglisemiyi önlemek, İdeal vücut ağırlığını sağlamak, Diyabete bağlı oluşabilecek

komplikasyonları önlemek, geciktirmek, Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı

kazandırmak Yaşam süresini ve kalitesini yükseltmektir.

Diyet Tedavisi İlkeleri- Enerji ağırlığa ve fiziksel aktiviteye göre ayarlanır. Şişmansa ılımlı kilo kaybı (toplam 5-10 kg) bile metabolik kontrolü sağlar

Enerji Gereksinimi (k.kal/kg vücut ağırlığı)Vücut Ağırlığı Fiziksel Aktivite Düzeyi

Düşük Orta Yüksek

Şişman 20-25 30 35

Normal 30 35 40

Zayıf 35-40 40-45 45-50

CHO

% 50-60 olacak şekilde. En az % 40 olmalıdır.

Çoğu kompleks CHO tür verilir. % 15 Fruktoz, Laktoz veya Her öğün 10 g çay şekeri verilebileceği

tartışılıyor.   Diyetin posa içeriği yükseltilmeksizin

CHO verilmesi özellikle Tip II diyabetiklerde trigliserit ve LDL düzeylerini yükseltebilir.   

CHO Seçiminde İlkeler Kan ekerini hızlı yükselten basit CHO’ları

azaltarak kompleksleri artırmak, Düşük Gİ (Glisemik İndeks)li besinleri

seçmek. Glisemik indeks= 50 gr CHO içeren bir

besinin 2 saat içinde oluşturduğu kan glikozu artış alanının, aynı miktar CHO içeren referans (Glikoz- beyaz ekmek) besinin oluşturduğu kan glikoz artış alanına oranlanması ile bulunan bir değerdir.

Diyet posasını artırmak

Karbonhidrat TürleriHızlı Yükselten

(Posa yok)Yavaş Yükseltenler

Düşük posalı Yüksek posalı

Çay şekeri Beyaz ekmek Kurubaklagil

Bal, pekmez Unlar(rafine) Kepek ekmek

Reçel, marmelat Tuzlu bisküvi Bulgur

Çikolata Patates Sebzeler

Şekerleme Pirinç Meyveler

Meşrubat, hazır meyve suları

Makarna Çavdar-yulaf ekmeği

Bazı Besinlerin Glisemik İndeksleriTahıllar

Beyaz ekmek 100 Pirinç 83

Corn flakes 115 Tam kepek 74

Darı 103 Bulgur 65

Çavdar gevreği

95 Makarna 64

Çavdar ekmeği

89 Spagetti 38-61

Yulaf Ezmesi 87 Arpa 31

Kök Sebzeler Kuru baklagiller

Patates püresi 100 Kuru fasulye 57

Haşlama patates

80 Bezelye 65

Haşlanmış havuç

92 Nohut 49

Çiğ havuç 16 Barbunya 45

Kır. Mercimek 37

Soya fasulyesi 20

Meyveler

Muz 84 Mandalina 55

Kavun 71 Elma 53

Kayısı 72 Şeftali 40

Portakal suyu 67 Armut 40

Portakal 66 Greyfurt 36

Üzüm 62 Erik 34

Karpuz 61 Kiraz 32

Bal 87

Çikolata 68

Kuru üzüm

64

Dondurma 36

Süt 34

Fıstık 11

Diyetteki Posayı Nasıl Arttırabiliriz? Kepekli ekmek yenilmeli, Pirinç yerine bulgur tercih edilmeli, Meyve suyu yerine meyve yenilmeli, Meyvelerin mümkünse kabukları

soyulmamalı, Öğünlerde bol salata yenilmeli, Günde iki porsiyon sebze yemeği

yenilmeli, Haftada en az 2-3 kez kurubaklagil

yemeği tüketilmeli

MEYVELER ÖLÇÜSÜ Posa

(g)

Enerji(k.kal)

Armut 1 orta boy 4 100

Elma(kabuklu) 1 orta boy 3 80

Çilek 1 su bardağı 4 45

Muz 1 orta boy 2 105

Portakal 1 orta boy 3 60

Şeftali(kabuklu) 1 orta boy 1 40

Üzüm ½ su bardağı

1 30

Kuru erik 3 adet 2 60

Kuru incir 2 adet 4 95

SEBZELER(Pişmiş)

ÖLÇÜSÜ Posa(g)

Enerji(k.kal)

Brokoli ½ su bardağı

2 25

Bezelye ½ su bardağı

2 65

Lahana ½ su bardağı

3 30

Ispanak ½ su bardağı

2 20

Kabak ½ su bardağı

1 20

Patates fırın (kabuklu)

1 orta boy 4 200

K. BAKLAGİLLER

Kuru fasulye ½ su bardağı

3 115

Mercimek ½ su bardağı

4 115

TAHILLAR ÖLÇÜSÜ Posa

(g)

Enerji(k.kal)

Beyaz ekmek 1 dilim < 1 60

Buğday kepeği

1 yemek kaşığı

2 10

Çavdar ekmeği

1 dilim 3 80

Galeta 1 adet < 1 115

Beyaz pirinç ½ su bardağı 1 115

Kepekli buğday ekmeği

1 dilim 2 60

Esmer pirinç ½ su bardağı 2 110

Spagetti ½ su bardağı 1 100

Yulaf ezmesi ¾ kupa 3 95

DİĞERLERİ ÖLÇÜSÜ Posa(g)

Enerji(k.kal

)

Domates 1 orta boy 2 30

Havuç 1 orta boy 2 30

Ispanak 1 su bardağı 1 10

Kereviz 1 sap <1 5

Marul 1 su bardağı 1 10

Salatalık ½ su bardağı <1 5

Ay çekirdeği ¼ su bardağı 2 210

Ceviz ¼ su bardağı 1 95

Fıstık ¼ su bardağı 3 215

Pat. Mısır 1 su bardağı 1 30

Protein

Yüksek proteinli diyetler glomerüler hasar oluşumunu hızlandırırken düşük proteinli diyetler glomerüler basıncı azaltarak böbrek yapı ve fonksiyonlarını korur.

Günlük 0.8-1 gr / kg veya % 10-20 oranında verilir.

Nefropati varsa azaltılır (0.6-0.8 g / kg). Sürekli peritonal diyaliz yapılan hastalarda

amino asitlerin peritonal membrandan dializata geçmeleri sonucu protein kaybı olur, bu nedenle 1.2-1.4 g / kg protein verilir..

Yağ Adipoz dokuda lipoprotein lipaz

aktivitesi bozulur, serbest yağ asitlerinin mobilizasyonu artar. Karaciğerde VLDL artar. Daha sonra da kanda LDL ve serbest yağ asitleri düzeyleri yükselir.

Enerjinin % 25-30’u ( % 7-10 S, % 10-12 M,% 10 P) yağdan gelecek şekilde düzenlenir.

< 300 mg/ gün kolesterol, balık yağı(n.3).

Magnezyum

Diyabetiklerin % 25’inde hipomagnezemi görülmektedir.

Magnezyum insülin biosentez ve sekresyonunda rol oynar. İnsülin ise magnezyumun eritrositlere taşınmasına neden olur.

Hipomagnezemi durumunda retinopati ve kalp-damar komplikasyonları gelişimi kolaylaşmaktadır.

300-350 mg / gün alınması önerilir.

Çinko

İnsülinin aktif hale getirilmesinde rol oynar.

Diyabetiklerde idrarla Zn atımının arttığı, timülin yapımında (bağışıklık maddesi) azalma olduğu bildirilmektedir.

12-15 mg / gün alımı önerilir.

  Krom

Yetersizliğinde deney hayvanlarında glikoz intoleransı, insanlarda glikoz ve lipit metabolizmasında bozukluklar olduğu gösterilmiştir.

Krom insülinin etkisini arttırarak glikozun hücre içine girmesini sağlar.

50 mg / gün alınması önerilir.

Selenyum

Pankreasın ekzogrin fonksiyonunun devamı için gereklidir.

Kalsiyum;

Diyabetiklerde intrasellüler Ca artar. Bu da glikolizi inhibe eder, glikoz kullanımı ve glikojen yapımı azalır.

Ayrıca Ca metebolizmasında bozukluk olması kapiller permiabiliteyi arttırarak hiperinsülinemiye neden olur. Komplikasyon oluşumu bu şekilde kolaylaşmaktadır.

1200 mg / gün alınmalıdır.

Fosfor

Diyalize giren diyabet hastalarına verilen yüksek protein (1.2-1.4 g/kg) nedeniyle fosfor düzeyleri de yükselir. Diyette fosfor 1200 mg’ın altına düşürülemez. Bu durumda fosfor bağlayıcı ilaçlar (kalsiyum içerenler tercih edilir) kullanılır.

Sodyum

Barsak lümeninde sodyum ve glikozun aynı taşıyıcı ile emilmesi sodyum tüketimi ile glikoz emilimi arasında pozitif bir ilişkiye yol açmaktadır.

Tuz alımının 3-6 g / gün olarak sınırlandırılması yararlı olur.

Önerilen her 1000 k.kalori için 1 g alınmasıdır.

Vitaminler

E ve C vitamini özellikle verilir. Tip II diyabetiklerde lipit peroksidasyonunun artması sonucu metabolik kontrolün azaldığı, oksidatif stresin diyabetik komplikasyonların artmasına yol açtığı öne sürülmüştür. Özellikle E vitamini 100-200 mg / gün verilmelidir.

Her öğün C vitamini içeren besinlerin yenmesi de antioksidan aktiviteyi arttırır.

B grubu vitaminler poliüri ve nöropati varsa eklenir.

Öğün Sayısı

6-8 kez yemek yemesi önerilir. Genellikle 3 ana, 3 ara olacak şekilde

ayarlanır. Bu şekilde insülin kullanımı

dengelenir, insüline ihtiyacın azalması sağlanır.

Posa

Posa arttırılır. Gastrik boşalmayı geciktirerek CHO emilimini yavaşlatır. Jel oluşturup absorbsiyonu yavaşlatır. Posalı besinlerin içerdiği nişasta ince barsaklardan hızlı sindirilemez, mevcut CHO kolona geldiğinde ya bakteriler tarafından fermantasyona uğrar, ya da feçesle atılır.

Bu olumlu etkileri gözönüne alınarak 20-35 g/gün posa önerilir. Her gün kepek veya kepeği ayrılmamış tahıl ürünleri , kurubaklagiller, sebze-meyve alınması istenir.

Alkol

Alkol glikoza metabolize olmaz ve glikoneogenezi inhibe eder.

Yağ asidi gibi metabolize olur, trigliserit sentezini arttırır.

Düzenli beslenmeyen, öğün atlayanlarda insülin ve/veya OAD etkisiyle birlikte hipoglisemiye yol açabilir.

Talepleri olduğu takdirde iyi kontrollü hastalara 60 ml / gün verilebilir. Buna uygun olarak diyet ayarlanmalıdır.

İnsülin Kullanıyorsa;İnsülin tipine göre, öğün zamanı ayarlanır.

Etkinin maksimum olduğu zamana öğün denk getirilir.

Sabah-akşam karışık insülin yapılıyorsa; Total enerjinin 1/12si ara 3/12’si ana öğün

veya2/10 kahvaltı 2.5/10 öğle, 2.5/10 akşam,

1/10 ara veya2/9 ana, 1/9 ara öğün olacak şekilde 3

ara- 3 ana öğün verilir. Günde 4 kez regüler insülin alanlarda 4

öğüne bölünür.

Sabah, öğle, akşam regüler, gece yatmadan önce orta etkili insülin alanlara 3 ana öğün, gece yatmadan 1 ara öğün verilir.

Sabah, öğle regüler, akşam karışım alanlara 3 ana, 1 ara öğün verilir.

Ara öğünlerin sadece CHO olmaması sağlanır. CHO+ Protein (Peynirli sandviç, yumurta + ekmek vb)

Juvenil Diyabet

Amaç: Optimal büyümeyi sağlamak İdeal ağırlığı korumak, şişmanlığı veya

zayıflığı önlemek Kan şekerini normale yakın sınırlarda

tutmak Lipitlerin yükselmesini önlemek Akut-kronik komplikasyonları önlemek-

geciktirmek-tedavi etmek

Diyet Tedavisi: Enerji Gereksinimi:12 yaştan küçüklerde: K: Yaş X 100+1000 kkal , E: Yaş X 125+ 1000 kkal . Aktiviteye göre % 10-20 arttırılıp

azaltılabilir. CHO: % 55-60 CHO (Sükroz %5

eklenebilir) Protein: % 10-20 Protein, % 20 süt

çocuğu, % 15 erken çocukluk, % 12 geç

çocukluk, Mikroalbüminüri varsa 0.8-1 gr/kg, Diyabetik nefropati varsa % 8 (bazal düzey)

Yağ: <% 30 olacak şekilde ve 1/3 S, 1/3 M, 1/3 P şeklinde verilir.

Kolestrol : Her 1000 Kal için 100-150 mg verilir. n.3 yağ içeren kaynaklar (balıklar) kısıtlanmaz.

Posa: 20-35 g. ( Sebze – meyve –kuru baklagiller)

Vitamin- Mineral : Ek gerekmeyebilir. Mg (insülin rezistansı,CHO intoleransı) eksikse verilir. Cr gerekmez.

Tuz : 1000 Kalori için 1-1.5 gr, toplam <4.5

Hasta Komada Gelirse:

Hastanın olduğu ağırlık X 30-40 =A

Kalori İlk 6 saatte A / 4 verilir = B Kalori II. 6 saatte B + 50-100 = C Kalori III. “ “ C + 50-100 = D Kalori IV. “ “ D + 50-100 = E Kalori

Besin Çeşitleri: I. 6 saatte basit şekerli (limonata vb) II. “ “ protein içerikli (süt-yoğurt) III. “ “ protein + kompleks CHO IV. “ “ uygun değişimli.

2-3 gün kristalize insülin günde 4 kez yemekten ½ saat önce (4 eşit öğünde) yapılır.

Yapay Tatlandırıcılar

SakkarinTatlılık= (Sukroz=1 ise) 200-700Tat Karakteri= Geç algılanır, ağızda kalıcı

tat bırakır, ısıya dayanıklıdır.Maksimum Doz: 2.5 mg / kgAspartamTatlılık (Sukroz=1 ise) 180Tat Karakteri= Sukroza benzer, ağızda acı

tat bırakmaz, ısıya dayanıksızdır.Maksimum Doz: 40 mg / kg

Asesulfam-KTatlılık (Sukroz=1 ise) 130-200Tat Karakteri: Sukroza benzer, çabuk

algılanır, ağızda farklı bir tat bırakmaz, ısıya dayanıklıdır.

Maksimum Doz: 15 mg / kgSıklamatTatlılık (Sukroz=1 ise) 30Tat Karakteri: Sukroza benzer, ağızda

metalik ve acı bir tat bırakır, ısıya dayanıklıdır.

Maksimum Doz: 11mg / kg

60 kg ağırlığındaki bir insan 1 günde;

Sakkarin içeren Hermestas‘ tan 12 adet, Aspartam içeren Diyet Tat, Sanpa vb.den 120 adet, Ase-sulfam-K içeren Sweet’N Low’dan 120 adet, Siklamat-Sakarin birlikte içeren

Dulcaryl’den 50 adet kullanabilir.

Diyabetik Ürünler

Tatlandırıcı içeren özel diyabetik ürünlerin diyabetli hastaların beslenme programlarının gerekli bir parçası olmadığı ve önemli katkıda bulunmadığı ileri sürülmektedir.

“Diyabetik” terimi o yiyeceğin serbestçe kullanılabileceğini ve yararlı, hatta tedavi edici olabileceğini göstermemektedir.

Bu konuda hastalara bilgi verilerek günlük alınabilecek dozlar belirlenmelidir.

Bunların da enerji verdiği unutulmamalıdır.

Evde tatlandırıcı kullanılarak tatlı yapılabilir. Isıyla bozulma göz önüne alınarak piştikten sonra tatlandırıcı eklemeye dikkat edilmelidir.

Egzersiz

Diyabetik Hasta Eğitimi Kronik bir hastalık olan diyabetin tedavisinde

eğitim çok önem taşımaktadır. Bu konuda broşür vb. materyal hazırlanarak

periyodik olarak hastaların 10-20 kişilik gruplar şeklinde eğitime alınmaları gerekir.

Medikal tedaviyi takiben 1-3 hafta sonra 5 günlük süre içinde uygulanmalı, sürekliliğini sağlama için 1-2 yıl aralıkla tekrarlanmalıdır.

Ülkemizde Ulusal Diyabet Eğitim Grubu (UDEG), 1994 yılından beri bu konuda faaliyet göstermektedir.

Tüm büyük hastanelerde uzman hekim, diyetisyen ve hemşireden oluşan bir ekip kurularak diyabet eğitim sertifikası alması sağlanmalı, bu konuda hizmete başlanmalıdır.

Hasta eğitiminde ele alınacak konular Diyabetle ilgili genel bilgi Psikolojik destek Beslenme Egzersiz Tedavi(ilaç-insülin) Kendi kendini takip Akut komplikasyonları önleme Ayak, cilt ve diş bakımı Davranış değişikliği için stratejiler, risk

faktörlerini azaltma ve sorunlara çözüm Diyabetik gebelerde ve emziklilerde tedavi

DİYABET Hastalar ve sağlık personeli arasında sıkı ve sürekli işbirliğini gerektiren kronik bir hastalıktır