doc. dr goran mirjani univerzitet u banja luci, bih ... · doc. dr goran mirjani ć univerzitet u...

Doc. dr Goran MirjanićUniverzitet u Banja Luci, BiH

Poljoprivredni fakultet

goran.mirjanic@agrofabl.org

APITERA 2015 Zagreb, 17. 10 2015. god.

� Medonosna pčela (Apis mellifera) - bitna karika u lancuproizvodnje hrane (proces oprašivanja),

� Izvore hrane u prirodi: nektar, pelud i voda,

� Dobre i loše pašne prilike,

� Važnost pravovremene intervencije pčelara u vidu prihranepčelinjih društava (posebno za zimski period),

� Prihrana pčelinjih društava može biti:1. stimulativna,2. iz nužde,

� Stimulativna prihrana pčelinjih društava - podsticaj na bržiproljetni razvoj, u jesen (zimska pčela), u proizvodnji rojeva,matica, dresure pčela u oprašivanju,

� Prihrana iz nužde - dovoljne količine hrane u pčelinjemdruštvu za zimski period,

� Najveći gubici pčelinjih društava tokomgodine se javljajukao posljedica nedostatka hrane i kvaliteta iste,

KOLIČINAHRANE, kg

MASA MAT. MLIJEČI SA 3-DNEVNIM LARVAMA, mg

MASA LARVI 3-DNEVNOG UZRASTA, mg

4,5 2,1 6,7

8,1 5,0 9,5

12,6 4,8 10,8

� Kvalitet hrane za pčele bitno utiče na:1. brojnost pčela u košnici,2. strukturu pčela u košnici,3. dužinu života pčela,� U hrani za pčele, osim korisnih materija (ugljenihidrati,

proteini, vitamini, minerali, org. kiseline), mogu se naći ištetne materije (HMF-hidroksimetilfurfural), proistekle izneadekvatne pripreme hrane za pčele,

� Najčešći uzrok tome je korišćenje kiselina u procesuinvertovanja složenih šećera (saharoza), u velikimkoncentracijama i pri visokim, nekontrolisanimtemperaturama,

� Upotrebomkiselina (npr. oksalna, mliječna), život pčela sesvodi na maksimalno 3-5 dana (cijepanje srednjeg crijevapčela i nemogućnosti kvalitetne probave),

� Narušena struktura pčelinjeg društva direktan utjecaj nakoličinu i kvalitet pčelinjih proizvoda, prvenstvenomeda ipeluda,

� U prekomjernoj i nekvalitetnoj ishrani pčela - štetne materijeće se pojaviti i u gotovimproizvodima, što može imati idalekosežne posljedice,

1. upotrebom koncentrata očišćenog enzima invertaze(mikrobiološka tehnologija),

2. upotrebomkiselina uz zagrijavanje rastvora(vinska, limunska, jabučna kiselina)

� prisustvo HMF-a u hrani za pčele:1. kiselinskomhidrolizomsloženih šećera,2. pregrijavanjempčelinje hrane,3. dugimstajanjemgotove pčelinje hrane,

� uzrok smrti pčela = cijepanje probavnog trakta pčela

� maks. količina HMF-a = 3 mg/1 kg sirupa

� u medu = 40-80 mg/1 kg (Codex AlimentariusCommission)

Tabela 2. Sastav ugljikohidratnih proizvoda za pčele (Ivanov, 1995)

Proizvod Voda (%) Red.šećeri (%) Saharoza (%) HMF mg/1 kg

Enzim sirup 34.60-37.20 45.60-57.30 5.70-7.00 0.00

Kiselinski sirup

(HCL)

27.60-30.50 61.80-68.60 3.80-7.70 5.70-11.40

Kiselinski sirup

(limunska kis.)

36.00-38.60 37.50-51.20 12.70-26.50 1.70-4.40

Opis oštećenja tankog crijeva Zid tankog crijeva pčele

� epitelne ćelije priličnorazmaknute, dosta prazninaizmeđu istih (dubokaudubljenja),

� potpuno oštećene visokecilindrične epitelne ćelije,osimregenerativnihćelija;

� sadržaj u lumenu crijevarastresit (vidljivi dijeloviraspalihćelija),

Opis oštećenja tankog crijeva Zid tankog crijeva pčele

� epitelne ćelije prilično očuvane, visoke su i tijesno prijanjaju jedna uz drugu,

� sadržaj crijeva dosta homogen i kompaktan, te tijesno priliježe uz epitel crijeva,

� idealna slika dobro probavljene hrane.

HRANITI PČELINJA DRUŠTVA

NE HRANITI PČELINJA DRUŠTVA

� Stalna težnja pčelara za savremenom tehnologijom pčelarenja,

� Ishrana pčela sastavni dio tehnologije pčelarenja,

� Strah pčelara od pomora pčela (glad),

� Promjena klimatskih prilika,� Jak trgovački lobi i njegov

uticaj na odluku pčelara.

� Produkcija izvornog proizvoda bez primjesa, prepoznatljiv na tržištu,

� Dobra lokacija pčelinjaka i izolovan pčelinjak (do 50 koš.)

� Stare navike u tehnologiji pčelarenja,

� Ekonomičnost na pčelinjaku,� Ne obučenost pčelara

(neiskustvo, loše mentorstvo)

Tabela 3. Prosječna površina peluda (u dm³) (Mirjanić, 2014)

Vrsta hrane Početak prihrane

% Kraj prihrane

%

Med 7.9 100 75.3 100

Kiselinski sir.

8.4 106 56.3 75

Enzimski sirup

14.4 182 68.5 91

Tabela 4. Prosječna površina meda (u dm³) (Mirjanić, 2014)

Vrsta hrane Početak prihrane

% Kraj prihrane

%

Med 49.4 100 225.8 100

Kiselinski sir.

31 63 96.7 43

Enzimski sirup

37.2 75 145 64

Tabela 5. Prosječna dužina života (u danima) (Mirjanić, 2014)

Vrsta hrane

Godišnje doba

zima % proljeće % ljeto %

Med 45.9 100 21.6 100 21.8 100

Kiselinski sirup

13.7 28.8 11.5 53.2 12.8 58.7

Enzimski sirup

37.0 80.6 20.9 96.7 18.4 84.4

� neophodna odluka pčelara da li prihranjivati pčele ili ne,

� u lošim pčelarskimsezonama neophodna je intervencija pčelara ispriječiti glad pčela = SRAMOTAZA PČELARA,

� obratiti pažnju na kvalitet hrane za pčele, kako prirodne hrane,tako i vještačke, koju dodajemo,

� pojamvrste prihrane pčelinjih društava tokomgodine, zavisno odnamjene i vremena primjene,

� pojamHMF-a u hrani za pčele,

� preporuka = preferirati zdravstveno bezbjedne izvore hrane zapčele, proizvedene u skladu sa standardima kvaliteta hrane,

� preporuka = koristiti proizvode više proizvođača ili više recepturau proizvodnji hrane za pčele,

� Drugim riječima =1. primjena novih trendova u ishrani pčela,2. poštivanje fizioloških potreba pčele,3. korištenje enzimske hrane za pčele, proizvedene upotrebom

prečišćenih sojeva sintetskih enzima invertaze,

Omogućiti medonosnoj pčeli da "živi svoj život"u maksimalnom izdanju i time da istadoprinese, da lanac proizvodnje hrane zaljudsku populaciju bude joščvršći.