elementy rachunkowości – cz. 4. spec. zarządzanie nieruchomościami

Elementy rachunkowości – cz. 4.spec. zarządzanie nieruchomościami

Dr Ewa Spigarska

Środki trwałe

• Pojęcie• Klasyfikacja• Wycena• Amortyzacja

Środki trwałe

• Środkami trwałymi są obiekty spełniające następujące warunki:

• 1) są kompletne i zdatne do użytku w momencie przyjęcia do użytkowania

• 2) przeznaczone są na potrzeby własne podmiotu

• 3) przewidywany okres ich ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż rok

Środki trwałe

• Do środków trwałych jednostki zalicza się również obce środki trwałe używane przez nią na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, jeżeli z innych przepisów wynika prawo dokonywania od nich odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych) przez korzystającą z tych środków jednostkę.

Zakres środków trwałych• nieruchomości (grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntów,

spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz użytkowego, budowle, budynki, będące odrębną własnością lokale),

• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,

• ulepszenia w obcych środkach trwałych,

• inwentarz żywy.

Grupy środków trwałych

• KLASYFIKACJA ŚRODKÓW TRWAŁYCH – to usystematyzowany zbiór obiektów majątku trwałego służący między innymi do celów ewidencyjnych ustalania stawek odpisów amortyzacyjnych oraz badań statystycznych. Wyodrębnia on 10 podstawowych grup

Grupy środków trwałych

• 0 – grunty,• 1 – budynki i lokale,• 2 – obiekty inżynierii lądowej i wodnej,• 3 – kotły i maszyny energetyczne,• 4 - maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego

zastosowania,• 5 – specjalistyczne maszyny, urządzenia i

aparaty,

Grupy środków trwałych

• 6 – urządzenia techniczne,• 7 – środki transportu,• 8 – narzędzia, przyrządy,, ruchomości i

wyposażenie,• 9 – inwentarz żywy.

Wycena środków trwałych

• Środki trwałe ujmuje się w bilansie w wartości netto, zaś umorzenia podaje się w danych uzupełniających do bilansu.

Wartość początkowa środków trwałych

• Cenie nabycia (zakupu) zakupionych środków trwałych - jest to rzeczywista cena składnika     majątkowego obejmująca kwotę należną sprzedającemu, powiększona o koszty związane     z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania, a w szczególności    o koszty transportu, załadunku, wyładunku, ubezpieczenia w drodze, opłaty notarialne,    skarbowe oraz pomniejszoną zgodnie z odrębnymi przepisami o podatek VAT, z wyjątkiem    gdy podatnikowi nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty naliczonego podatku lub zwrot    różnicy z tytułu VAT. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy .

Wartość początkowa środków trwałych

• Koszcie wytworzenia w przypadku wytworzenia we własnym zakresie. Za koszt    wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia rzeczowych    składników majątku i wykorzystanych usług obcych, koszt wynagrodzeń za pracę wraz     z pochodnymi. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się kosztów ogólnych zarządu, kosztów    sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych.

Wartość początkowa środków trwałych

• Wartości rynkowej środków trwałych otrzymanych w formie darowizny.

• Jeżeli środki trwałe uległy ulepszeniu (przebudowie, rozbudowie, rekonstrukcji, adaptacji     lub modernizacji), wartość początkową tych środków powiększa się o sumę wydatków na     ich ulepszenie, w tym także o wydatki na nabycie części składowych lub peryferyjnych.

Zużycie środków trwałych

Wyróżnia się dwa rodzaje zużycia środków trwałych:

• - zużycie fizyczne – powstaje w toku używania środka trwałego. Na jego wysokość ma wpływ   rodzaj, jakość środka trwałego, intensywność eksploatacji, częstotliwość remontów.

• -  zużycie ekonomiczne (moralne) - wynika z postępu technicznego, co powoduje konieczność     wymiany dobrych jeszcze fizycznie obiektów na lepsze.

Umorzenie a amortyzacja

• UMORZENIE - to równowartość zużycia środków trwałych korygująca ich wartość początkową (brutto) do wartości netto.

• AMORTYZACJA - to równowartość zużycia zaliczana w koszty przedsiębiorstwa.

Amortyzacja

• Amortyzację z punktu widzenia sposobu rozkładania wartości zużycia w czasie dzieli się na :

• amortyzację równomierną – liniową• amortyzację nierównomierną – zakłada się, że

zużycie środka trwałego kształtuje się różnie w poszczególnych okresach jego eksploatacji.(Amortyzacja naturalna,

progresywna, degresywna).

Amortyzacja

• Amortyzacji dokonuje się od wartości brutto środków trwałych.

• Amortyzujemy środki trwale po przyjęciu środka trwałego do użytkowania, do końca tego miesiąca kiedy wartość początkowa środka trwałego zrówna się z wartością umorzenia, środek trwały sprzedano, zlikwidowano lub stwierdzono jego niedobór.

Amortyzacja

• W przypadku amortyzacji liniowej miesięczna stawka amortyzacji wynosi:

• Wartość początkowa środka trwałego * Roczna stopa amortyzacji w %

• Stawka miesięczna =----------------------------------------------------------------------------------------------------- • 100 % * 12 miesięcy

METODY AMORTYZACJI

• 1. Amortyzacja równomierna – środek trwały

zużywa się jednakowo w każdej jednostce czasu przez cały przewidywany okres jego używania.

METODY AMORTYZACJI

• 1. Amortyzacja nierównomierna:• - amortyzacja naturalna – zużycie środka trwałego jest jednakowe na

każdą jednostkę jego pracy ( sztuka, tona); zużycie jest proporcjonalne do ilości wykonanej pracy,

• -    amortyzacja progresywna – zakłada się, że zużycie rożnie w czasie (np. większe naprawy, remonty) – stawki amortyzacyjne rosną w czasie;

• -    amortyzacja degresywna – zakłada się, że wydajność pracy danego środka trwałego maleje w czasie – stawki amortyzacyjne maleją w czasie.

Amortyzacja bilansowo

Ustawa o rachunkowości nie określa wysokości stawek amortyzacyjnych oraz okresu amortyzacji dla poszczególnych środków trwałych.

Amortyzacja

• Okres i stawkę amortyzacji należy ustalić na dzień przyjęcia środka trwałego do używania.

Stawka amortyzacji

Przy ustalaniu stawki i okresu amortyzacji należy uwzględnić:

• liczbę zmian, na których pracuje środek trwały,• tempo postępu techniczno-ekonomicznego,• wydajność środka trwałego,• prawne i inne ograniczenia czasu używania,• przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto

istotnej pozostałości środka trwałego.

Amortyzacja

• Podatkowo amortyzację regulują:• - Ustawa o podatku dochodowym od osób

prawnych,• - Ustawa o podatku dochodowym od osób

fizycznych.

Amortyzacja

• Jeśli okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego pokrywa się z okresem przyjętym dla ustalenia stawki podatkowej:

Stawka bilansowa = Stawka podatkowa

Metoda degresywna amortyzacji

Polega na obliczaniu amortyzacji przy zastosowaniu stawek podwyższonych odpowiednim współczynnikiem

Metoda degresywna amortyzacji

• w pierwszym roku używania środka trwałego od jego wartości początkowej brutto,

• w latach następnych od wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat ich używania,

• począwszy od roku, w którym tak określona roczna kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej metodą liniową – według metody liniowej.

Ewidencja zmian ilościowo – wartościowych środków trwałych

1. Wzrost wartości środków trwałych

2. Zmniejszenie wartości brutto środków trwałych

Wzrost wartości środków trwałych

- zakupu w kraju,- przyjęcia z inwestycji- zakupu z importu,- nieodpłatnego przyjęcia,- przyjęcia w leasing (lub w oparciu o umowę dzierżawy),- otrzymania aportu,- ujawnienia w wyniku inwentaryzacji,- urzędowego przeszacowania wartości,- modernizacji.

Zmniejszenie wartości brutto środków trwałych

- sprzedaż,- likwidacja,- przekazanie w leasing (przekazanie w

dzierżawę),- nieodpłatne przekazanie (darowizna),- przekazania w formie aportu rzeczowego,- ujawnienie niedoboru (kradzieży).

Dokumentacja - ŚT

OT – przyjęcie środka trwałego z inwestycji

PT – Przyjęcie/Przekazanie środka trwałego

LT – likwidacja środka trwałego

Zakup środka trwałego, którego przyjęcie nie wymaga montażu

Rozrachunki z

Odb. i dost.

1

Rozliczenie zakupu

Środki trwałe

Rozrachunki z tytułu VAT

1 22

3

3

Zakup środka trwałego, którego przyjęcie nie wymaga montażu

1. Faktura VAT za zakupiony środek trwały (kwota brutto)

2. PT – wartość początkowa ŚT przyjętego do używania

3. PK – VAT naliczony podlegający odliczeniu

Przyjęcie środka trwałego po zakończeniu jego budowy

Środki trwałe w budowie

Środki trwałe

11

Przyjęcie środka trwałego po zakończeniu jego budowy

1. OT – wartość początkowa przyjętego do używania środka trwałego po

zakończeniu montażu (budowy)

Likwidacja środka trwałego

Umorzenie środków trwałych

Środki trwałe

Pozostałe koszty operac.

1a1

1b

Likwidacja środka trwałego

1. Lt – wartość początkowa środka trwałego postawionego w stan likwidacji

a) do wysokości dotychczasowego umorzenia (po dokonaniu ewentualnego odpisu aktualizującego jego wartość)

b) nie umorzona część wartości początkowej likwidowanego środka trwałego

Środki trwałe w likwidacji

1

Środki trwałe likwidacji

2

Środki trwałe w likwidacji

1. Wartość początkowa środka trwałego postawionego w stan likwidacji (księgowane pod datą wyksięgowania z konta „Środki trwałe”

2. Wartość początkowa środka trwałego zlikwidowanego ostatecznie

Sprzedaż środków trwałych Rozrachunki z

Odb. i dost.

1

Umorzenie środków trwałych

Środki trwałe

Rozrachunki z tytułu VAT

1a

2b

2a 2

1b

Pozostałe koszty operacyjne

Pozostałe przychody operacyjne

Sprzedaż środków trwałych

1. PT – wartość początkowa przekazanego odbiorcy środka trwałego

a) Dotychczasowe umorzenieb) Nie umorzona część wartości początkowej sprzedanego

środka trwałego2. Faktura VAT wystawiona dla odbiorcy za sprzedany środek

trwały (kwota brutto)a) Wartość nettob) Należny VAT

Wycena bilansowa środków trwałych

Zgodnie z Ustawa o rachunkowości – środki trwałe wycenia się na dzień bilansowy według:

1) ceny nabycia lub kosztów wytworzenia,2) wartości przeszacowanej (po aktualizacji środków

trwałych), pomniejszonych o: -odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, -odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych

Ustalona w wyniku aktualizacji wyceny wartość księgowa netto środka trwałego nie powinna być wyższa od jego wartości godziwej, której odpisanie w przewidywanym okresie jego dalszego używania jest ekonomicznie uzasadnione.

Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych

Powstałą na skutek aktualizacji wyceny różnicę wartości netto środków trwałych odnosi się na kapitał z aktualizacji wyceny i nie może być ona przeznaczona do podziału.

Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych

Jednostki mają obowiązek dokonać – w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych – odpisu aktualizującego wartość środka trwałego w przypadku:

• zmiany technologii produkcji,• przeznaczenia do likwidacji,• wycofania z używania,• innych przyczyn powodujących trwałą utratę

wartości środka trwałego.

Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych

W przypadku zaistnienia przyczyn powodujących trwała utratę wartości środka trwałego dokonuje się odpisu aktualizującego jego wartość.

Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych

Odpisy takie w pierwszej kolejności zmniejszają odniesione na kapitał z aktualizacji wyceny różnice spowodowane tą aktualizacją.

Ewentualną nadwyżkę odpisu nad różnicami z aktualizacji wyceny zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych.

Środki trwałe w budowie

• Środki trwałe w budowie obejmują ogół kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem. Wartość środków trwałych w budowie pomniejszają odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

Środki trwałe w budowie

• Jako środki trwałe w budowie traktuje się w szczególności koszty:

• a) napraw i remontów dokonanych przed przekazaniem środka trwałego do użytkowania

• b) przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji lub modernizacji istniejącego środka trwałego, które powodują wzrost wartości użytkowej danego środka trwałego,

• c) dokumentacji projektowej budowy,

• d) robót związanych bezpośrednio z wykonaniem budowy,

Środki trwałe w budowie

• e) nadzoru autorskiego, budowlanego, ubezpieczeń majątkowych dotyczących bezpośrednio środków trwałych w budowie,

• f)     naliczonych za czas trwania budowy odsetek, prowizji i różnic kursowych od pożyczek, kredytów itp. służących sfinansowaniu zakupu lub budowy środków trwałych,

• g)      nie podlegającego odliczeniu podatku VAT (naliczonego) dotyczącego budowy rozpoczętej oraz środków trwałych wymagających montażu.

Zadanie 1 Amortyzacja liniowa

• Rolnik zakupił nową maszynę rolniczą. Cena nabycia maszyny wyniosła 15.000 zł + 22% VAT. Według wykazu stawek roczna stopa amortyzacji maszyny wynosi 12,5%. Maszyna została przyjęta do użytkowania w grudniu 2005 r. Przedstawić plan amortyzacji zakupionej maszyny rolniczej. Rolnik prowadzi tylko sprzedaż opodatkowaną podatkiem VAT.

Zadanie 2 Amortyzacja degresywna

• Przedstawić plan amortyzacji maszyny wymienionej w zadaniu 1 stosując metodę degresywną. Rolnik zastosował współczynnik podwyższający 2.

Zadanie 3 Amortyzacja z modernizacją

• Maszynę wymienioną w zadaniu 1 rolnik zmodernizował po 3 latach użytkowania ponosząc nakłady inwestycyjne w wysokości 6.000. Przedstawić plan amortyzacji zmodernizowanej maszyny rolniczej.