f tecvid - çeşitli konular slayt

Kur’ân Kırâatinde

Tecvid İncelikleri

ÇEŞİTLİ KONULAR

Yard. Doç Dr. Rahim TUĞRAL

Dikkat Bu sunumdaki Arapça karakterleri

iyi görüntüleyebilmek ve

Rahat okuyabilmek için

bilgisayarınıza

önce “ARAPÇA DİL DESTEĞİ” yüklemeniz;

sonra da bu CD’de verdiğim

“Mushaf TR” karakterini kopyalamanız gerekir.

Bunu yapabilmek için

DENEME MASASI’ndan

Yazı Tiplerini bulun

Ve oraya “Mushaf TR” karakterini kopyalayın.

Râ Harfinin Okunuşu (Râ’nın Hükmü)

-- Râ harfi üstün ve ötreli olursa kalın okunur.

س� ف�ر�و ا غ�ف�ر ، غفر� وا ، ي ��ه� ر� ، ي � الل م �س� ب�ر�حم�ن� الر�ال ح�يم ،

-- Râ harfi esreli olursa ince okunur.

ر� ، �ر�جال# ، ا ا ، و ب ت� ر)ن �م�ر� ز ق�ك م�ن� ، ز�ـر)ش

-- Râ sâkin, mâ kabli üstün ve ötreli olursa kalın okunur.

�ح ر�و ان �ص�ر� ، ي �ر�حم� ، فان �ه� ت ي �ل ا ، و ا جع�ون ر�ن�ب ك ـر�، ا *

-- Râ harfi sâkin, mâ kabli esreli olursa ince

okunur.

ـ� �ذ�ر� ، واغ�ف�ر� فاص�ب �ن م� ت م� ل ا ، ا ن ه�م�ر�لRâ harfi ile kendisinden önceki esreli harf aynı kelimededir.

-- Sâkin Râ harfinden sonra kalın sesli (istîlâ sıfatlı) harflerden biri üstünlü veya ötreli gelirse kalın

okunur. (Kur’ân’da ötreli misal gelmemiştir.)

�م� �ال ب �ر�صاد� ، م�ر�ل A ، ق�ر�صادAا ، ا طاسB ر�صاداقةAر� ، ف�

Kalın sesli harf ayrı kelimede gelirse Râ harfi ince okunur.

ـ� �ذ�ر�فاص�ب ن ا ، و ا Aر� قو�مكر� صب

-- Sâkin râ harfinden sonra kalın sesli (istîlâ sıfatlı) harflerden biri esreli gelirse :

Bق �ل� ف�ر� ك

-- Râ sâkin, mâ kablinde ârızî kesre varsa kalın okunur.

Bu durumda: a-- Esreli harf ile Râ harfi ayrı kelimededir ve

aralarında harekesiz elif (vasıl hemzesi) vardır.

�م �ر�ا ن�ل ل ض�ى ، ا ر�ا ذ�ىت ض�ى ، ا �ت �وار�ا م اب ت

ج�ع�ون�ر�ا ب)حم�ه�ما ، رر�ا ب)ر

b-- � ال� ة�ر�ا ب kelimesi hariç,

Kur’ân’da, içinde ر�� heceli olan ا

� �ر�ا �ر�ج�ع� ، ا ى ، ا ج�ع�وار�ح�ج� kelimeleridir.

(Çünkü bu kelimelerdeki hemzeler, vasıl hemzesi’dir.)

-- Râ sâkin, mâ kabli de sâkin, daha önceki harf üstün ve ötreli olursa kalın okunur.

�فج� هار� وال *رB * غف�ورB �* خ�س�ر� �* نBu durum, ancak kelimede durulduğunda meydana gelir.

-- Râ’dan önceki harf lîn harfi ise ince okunur.

� �ـر طي ي �ـر� * س ي ـر# * خ *Bu durum, ancak kelimede durulduğunda meydana gelir.

-- Asıllarında hazfedilmiş bir yâ harfi bulunan kelimelerde durulacak olursa hem ince hem kalın okunur.

ر� س� ر� * فا س� ن� ا ر� * ا س� �ذا ي * ا

Arapça’da hazfedilmemiş hâli

ر� س� �ذا ي ر�ىا س� ن� ا ر�ى� ا س� ى� فا

-- Râ harfi sâkin, mâ kabli de sâkin, daha önceki harf

esreli olursa ince okunur.

ح�رB ح�ج� خر# * س� �ك ر# ح�يـ* ل ي �ل * واي �م ـر�ح�ال *

Bu durum, ancak kelimede durulduğunda meydana gelir.

-- Râ ile esreli harf arasında istîlâ sıfatlı bir harf gelip cezimli olur ve bu kelimede durulursa hem ince hem kalın okunur.

�ق�ط�ر� �ن ال * م�ن� م�ص�ر * عي

Râ Harfinin Okunuşu (Râ’nın Hükmü)

Kalın okunduğu yerler :

1- Râ harfi üstün ve ötreli olursa :

غ�ف�ر� ف�ر� ، غفر ، ي وا ، ي ر� س� حم�ن� و ا ���ه� الر � الل م �س� ب

� يم �ح�الر ،2- Râ harfi sâkin, önceki harf üstün ve ötreli olursa :

ر� �ب ك جع�ون ، ا �ر� �ه� ت ي �ل ا ، و ا ن �ص�ر� حم� ، فان ر� �حر� ، ي و ان*

3- Râ harfi sâkin, kendisinden önceki harf de sâkin, daha önceki harf

üstün ve ötreli olursa : * Bف�ورغ * Bر هار� * خ�س� �فج�ر� * ن وال

4- Sâkin râ harfinden sonra kalın sesli (istîlâ sıfatlı) harflerden biri

üstünlü veya ötreli gelirse (Kur’ân’da ötreli misal gelmemiştir) : Aةق طاسB ، ف�ر� A ، ق�ر� صادا �ر� صادAا ، ا صاد� ، م�ر� �م�ر� �ال ب ل

Kalın sesli harf ayrı kelimede gelirse râ harfi ince okunur.

�ذ�ر� قو�مك ن ا ، و ا Aر� �ر� صب فاص�ب

5- Râ sâki mâ kablinde ârızî kesre varsa :

Bu durumda:a- Esreli harf ile Râ harfi ayrı kelimededir ve aralarında harekesiz elif (vasıl hemzesi) vardır.

�م �ر�ا ن�ل ل ض�ى ، ا ر�ا ذ�ىت ض�ى ، ا �ت �وار�ا م اب ت

ج�ع�ون�ر�ا ب)حم�ه�ما ، رر�ا ب)ر

b- � ال� ة�ر�ا ب kelimesi hariç,

Kur’ân’da, içinde ر�� heceli olan ا

� �ر�ا �ر�ج�ع� ، ا ى ، ا ج�ع�وار�ح�ج� kelimeleridir.

(Çünkü bu kelimelerdeki hemzeler, vasıl hemzesi’dir.)

İnce okunduğu yerler :

1- Râ harfi esreli olursa :

ر� ، �ر�جال# ، ا ا ، و ب ت�ر)ن �م�ر� ز ق�ك م�ن� ، ز�ـر)ش

2- Râ harfi sâkin, önceki harf esreli olursa :

ـ� �ذ�ر� ، واغ�ف�ر� فاص�ب �ن م� ت م� ل ا ، ا ن ه�م�ر�لRâ harfi ile kendisinden önceki esreli harf aynı kelimededir.

3- Râ harfi sâkin, kendisinden önceki harf de sâkin, daha önceki harf esreli olursa :

ير# ح�يـلخ �م �ك ال ي �ل ح�رB * ح�ج�ـر� ح�* وا ر# * س� *Bu durum, ancak kelimede durulduğunda meydana gelir.

4- Râ’dan önceki harf lîn harfi ise :

� �ـر طي ي �ـر� * س ي ـر# * خ *Bu durum, ancak kelimede durulduğunda meydana gelir.

Hem ince hem kalın okunduğu yerler

1- Sâkin râ harfinden sonra kalın sesli (istîlâ sıfatlı) harflerden biri

esreli gelirse : Bق �ل� ف�ر� ك2- Râ ile esreli harf arasında istîlâ sıfatlı bir harf gelip cezimli olur

ve bu kelimede durulursa :

�ق�ط�ر� �ن ال * م�ن� م�ص�ر * عي3- Asıllarında hazfedilmiş bir yâ harfi bulunan kelimelerde

durulacak olursa:

ر� س� ر� * فا س� ن� ا ر� * ا س� �ذا ي * ا

Arapça’da hazfedilmemiş hâli

ر� س� �ذا ي ر�ىا س� ن� ا ر�ى� ا س� ى� فا

"لل��ه Lâfzı ا

Kalın sesli İnce sesli

Şeddeli lâm harfinden önce Şeddeli lâm harfinden önce

üstün ya da ötre varsa esre varsa

lâm harfi LA şeklinde lâm harfi LE şeklinde

�س� �ب ��ه� م �حم�د� الل ل ��ه� ، ا �ل يل ى ح� ، ��ه� ن�ح� الل��ه� وه� �الل ��ه ن� ، ا ص�الل ��ه� ر� ، ن الل

Kalkaleharfin mahrecini kımıldatma ve oynatma

Bد harflerinde ق ط ب ج د olarak bilinen ق�ط�ب� ج

Kelime ortasında: ، د�خ�ل�ون �ط�ع�م� ، ي ن ك ، ا ان �ح ب س�ج�حد�ون ق�ذ�ف� ، ي ي

Kelime sonunda: Bيج د� * ب ل �ب �ه�ذا ال �ا ق�ب� * خلق * ب لث ح�ايط# ح�* م� *

ق�ب� ت غب� فار� �م�د�د� فار� �ي د� فل �ول م� ي �د� و ل ل م� ي ل

Zamir

Önceki harf harekeli ise Önceki harf sâkin ise

uzatılarak okunur. (cezimli-medli ise)

uzatılmadan okunur.

� �ه�م�ن ي �ل غ�ف�ر�ه� ، ا ت �ه� ، واس� �ن ، ه� ا� ول س� �ه�ور �ح� ، ب �ب �ت ح� و ك

�وه�مو�ال ه� ، عقل

Ancak kural dışı Ancak kural dışı

�د� ف�ي ل خ� وا ح�وي �ر� ك ش� �ن� ت Aا ا م�هانض ر� �م�ه�ي ك ل

(Zümer, 39/7) (Furkân, 25/69)

Zamir çekmez Zamir çeker

Kelimenin aslından olan hê harfleri

ه� ت ـ� ن م� ت �ن� ل ئ Meryem, 19/46; Şuarâ, 26/116, 167 : ل

ه� ت ـ� ن م� ي �ن� ل ئ ف�قه� Alâk, 96/15 : ل Hûd, 11/91 : مان

�ه� Mü’minûn, 23/19 ; Sâffât, 37/42 : فواك

Bu kelimelerde bulunan HÊ harfleri uzatılmadan okunur;

çünkü zamir değildir.

SekteNefes almaksızın sesi kesmek

Kırâatimizde, Kurân’da dört yerde sekte vardır:

A- Durmak efdal olan, geçiş halinde sekte yapılacak olanlar : م

1- Yâsîn,36/52: ا م�ن� ن عث ا ه�ذامن� ب قد�ن ح�م�ن�مر� � ما وعد الر سكتة ط

2- Kehf, 18/1 : ه� ج�عل� ل م� ي )مAا ع�وجAاول A * قي �سا ا �ذ�ر ب �ن �ي ليدAا ح�ش

سكتة

kelimesinin sekteliع�وجAا okunuşu, aynen duruş halindeki gibi

tenvinsiz olarak medd-i tabîî’dir:

ا و"ج" .şeklinde ع�

B- Üzerinde durulmayan, her zaman sekte yapılacak olanlar :

1- Kıyâme, 75/27 : يل اق�ى * و �ر غت� الت ل �ذا ب � ا ال من� حك

Bاق * ر سكتة

2- Mutaffifîn, 83/14 : � ال انك ل� ر �وا ب ان �ه�م� ما ك عل�ى ق�لو�ب

�ون ب �س� ك ي سكتة

İmâle

Fethanın kesreye meylettirilerek okunmasıdır.

Başka bir ifade ile :

med harfi elif’in ses tonunun

med harfi yâ’nın ses tonuna

meylettirilerek okunmasıdır.

Kırâatlerin geneline baktığımızda:

�ى ، -1 �ث �ن ى ، ا غ�ش� ج�ى ، ص�ح�ى ، ي قل�ى ، سيها و��يها ، مج�ر� �يها ، س ن �يها ، ب ل v.s. gibi pek çok ت

elif-i maksûrede;

اء -2 h، ج اد ;gibi ecvef-i yâîlerde ز

وار� -3 �ب ل لد�ار� ، ا �هار� ، ا لن �اس� ، ا لن ين ، ا اف� �ك حال gibi mecrûr kelimelerdeki med harfi elif hecelerinde imâleli okunuşu görmekteyiz.

Kırâatimizde sadece:

يها مج�ر�(Hûd, 11/41)

kelimesindeki ر�ى hecesi

rê şeklinde imâle ile okunur.

Buradaki ê hecesinin ses tonu

aşağıdaki kelimelerde geçen

italik e harfinin ses tonundadır:

el âlem geç kalma hey şey = Mecrêhê

Özellikle rey kelimesinin ses tonundan da

bu ses tonu bulunabilir.

rê = M e c rê h ê

TeshîlSözlükte “kolaylaştırmak” demektir.

Kırâatimizde teshîl, sadece :

"ء ع�جم�ىiا(Fussilet, 41/44)

kelimesinde vardır.

Bu kelimedeki ikinci hemze:

Hemze ile med harfi elif arası

bir tonda okunur.

Bazıları bunu:

Hemze ile hê arası bir tonda okunur

şeklinde ifade etmişlerdir.

Yani ikinci hemze net olarak belirtilmez.

Kur’ânda :

��ه� �لل ا�ن �ئ �ل �ن� ا ي ر �لذ�ك ا

(Yûnus, 10/59; Neml, 27/59) (Yûnus, 10/51 ve 91) (En’âm, 6/143 ve 144)

şeklinde medd-i lâzım olarak okunan kelimeler :

"ء �ن ، ءا �ئ "ل ��ه�ا "ء لل �ن�ا ي ر لذ�ك ،şeklindeki asılları düşünülerek

ikinci hemzeler teshîl

ile de okunabilirler.