hedendaagse dans tussen eigenheid en...
Post on 25-Aug-2020
2 Views
Preview:
TRANSCRIPT
etcetera 113 3
Rudi L aeRmans
1Zowatallebeschouwingenoverhedendaagsedansvertrekkentegenwoordigvandevaststel-lingdathetomeenmoeilijkaftelijnengenregaat.Alsnelvolgtdanhetwoordje‘hybride’:hedendaagsedansiseenbastaardkind,gebo-renuitdekruisbestuivingtussenverschil-lendedisciplines.Omdattestavenzijnervoor-stellingenzatdievideokunst,theater,muziek,beeldgerichtheiden,jawel,bewegingenvanmensenofzelfsmachinesonderlingcombi-neren.Maartoch:hoesteekhoudendishetondertussengestaaldeclichédatdedansvanvandaageeninter-oftransdisciplinairezaakis,zichdaaromaanverderedefiniëringont-trekt,enwedushooguitpour le besoin de la causegrovescheidslijnenkunnentrekkentussenbijvoorbeelddansdans(Rosas),theaterdans(AlainPlatel&co,MegStuart)enconceptueledans(JerômeBel,BorisCharmatz)? Hedendaagsedansiseenheterogeengebeuren,maardievaststellinggaatookopvoornogalwathedendaagstheater.AbattoirFermé,NeedcompanyofJanFabremakeneveneensmultimedialevoorstellingen,endanzwijgiknogoverwaternualeenpaardecen-nialangals‘nieuweopera’doorhetlevengaat.Cross-overiskortomgeenwaarmerkvandehedendaagsedansalleen.Erissindsdejarentachtiggewooneenpodiumkunst in het algemeengegroeid(dieuitdrukkingiseenparafrasevandenotie‘kunstinhetalgemeen’,waarmeeThierrydeDuvedesituatieindebeeldendekunstennaDuchampsreadymadeskarakte-riseert).Ofhetomeentypischsymptoomvanpostmoderniteitgaat,doeterhierniettoe.Enkeleacademischepostzegelverzamelaarsbuitenbeschouwinggelatenlijktditsoortvraagimmersnauwelijksnogiemandbezig
tehouden.Ikvolstadaarommetdethesedatinde‘podiumkunstinhetalgemeen’descèneeenvariabeltebespelendispositiefvanlive-nessis,datzijnspreekwoordelijkeessentieinderelatiemethetaanwezigepubliekvindt.1
Hetcultuurbeleidvraagtaleentijdjeommeerpublieksgerichtheid,maarhetontgaatdebeleidsmakersmeestaldatpreciesdepublieks-relatiehetprimairemediumvande‘podium-kunstinhetalgemeen’is.Hetresulteertnietnoodzakelijkintoegankelijkevoorstellingen,wantpublieksvriendelijkheidisietsandersdandesomsduivelseregievandepubliekeblikofhetsubtielaffecterenvanhettoekij-kendelichaam.Hetisinderdaadeenparadox:werkenméthetverwachtepubliek,watove-rigensaltijdookneerkomtopeenmachtsre-latie,levertnogaleensvoorstellingenopdie
depublieksdrempelverhogen.Eeninteres-santpodiumkunstenbeleidkandezeparadoxuithouden,enliefstookkundigenkunstigbespelen.Hetdienttrouwensooknogmetietsandersrekeningtehouden. Hetisnamelijkvrijcontingentofeenvoor-stellingdiezichcommitteertaanhetgenrevande‘podiumkunstinhetalgemeen’alstheaterdanwelalsdanswordtgeafficheerd.Nochtansheeftdatbepaaldingrijpendegevol-genvoordepubliekereceptie.Eenvoorstel-lingdiealsdans–ofeigentijdser:alsperfor-mance–wordtaangekondigd,zaldemodaletheaterliefhebberwellichtnietinteresserenenroeptspecifiekeverwachtingenop.Zestroomtdoornaareenapartcircuit,enzalinderegeldooreendans-ennieteentheatercriticuswordengerecenseerd.Daardoorbelandtookdemakerofhetgezelschapalsnelvoorgoedindehoekvandehedendaagsedans,ookalsheteigenwerkbijvoorbeeldneerkomtopeenuitgekiendedeconstructievanuiteenlopendevormenvantheatraliteit(ikdenkaandebig-trilogievanSuperamasofhetwerkvanjongemakersalsTarekHalabyenNadaGambier).
Hedendaagse dans tussen eigenheid en beleidVlaanderen en Brussel staan hoog genoteerd op de mondiale danskaart.
Toch hebben de vele hier aanwezige danskunstenaars het erg moeilijk om
hun werk in behoorlijke omstandigheden gemaakt en getoond te krijgen.
Rudi Laermans pleit voor een dansplan en een dansbeleid dat nieuwe
praktijken honoreert. ‘De tijd dat het model van de Grote Auteur en zijn
Oeuvre de toon zette, is voorbij.’
Wie het steLLen van pRioRiteiten oveRLa at a an de cuLtuuRministeR en diens diRecte adviseuRs ga at stRa-tegisch in de fout. of is het dansveLd in vLa andeRen en BRusseL soms zodanig inteRn veRdeeLd dat het BundeLen én Rangschikken van eisen een BRug te veR is?
Nada Gambier, Confessions © George Schreiber
4 etcetera 113
2Erisnogeenandergevolgvandecontingenteinschalingvaneenvoorstellingofoeuvrealsdansdanwelalstheater.Wantwieindehoekvandehedendaagsedansbelandt,komthelaasineenbeleidsmatigverdomhoekjeterecht.Ervaltveeltezeggenvoordestellingdatdesterkegroeiaanletterlijkzogenaamdeheden-daagsedansvoorstellingendeelssamenhangtmetdegroterereceptiviteitvoor‘podium-kunstinhetalgemeen’inwerkplaatsenofbijprogrammatorendiegraageendansvlaglatenwapperen.Bovendienbiedensommigedansopleidingen,zoalsbijonsP.A.R.T.S.,eenzodanigbredescholingaandatzeeendeelvanhunstudentenuitnodigenomdepodi-umkunsteveneensinhaarvollebreedteteexploreren(overigenswordtweleensvergetendatP.A.R.T.S.hetacroniemisvanPerformingArtsResearchandTrainingStudios).Daarkomtooknogeensdeondertusseningesletenassociatietussenhedendaagsedansen‘hybri-diteit’bij,ookalisdiedusstriktgenomendiscutabel.DeVlaamsecultuuroverheidlijktvoorditallestamelijktotzeerblind,endatondanksdediagnosesvandehaaradviserendedanscommissieofeenmetcijfersonderbouwddocumentalsKanaries in de koolmijn2.Desubsi-diepotvoordansiswelstevigvergroot,maarhijblijfteenkleinbroertjenaastdeofficiëletheaterkassa.Datzorgtvooreentweedepara-dox:hethedendaagsedanscircuitfungeertalseerstedraagvlakvoorde‘podiumkunstinhetalgemeen’maarwordtvoordezerolnietgeho-noreerd.Hetkrijgttemakenmetalmaarmeermakersenproductiesdiezélfookdebandleggentussenhedendaagsedansen‘hybridi-teit’,zonderdatdemiddelenevenwelenigs-zinsnavenantzijngestegen. Moetmendedanssectordanlateninbre-kenopdetheatersubsidies,bijvoorbeelddoordedossiersvanmakerswierwerkeenonmis-kenbaartheatraalkarakterbezitnaardethea-tercommissiedoorteschuiven?Dathoudteenrisicoin:zullendetheaterkennersdatwerkwelvoldoendekénnenenkunnenplaatsen?Vandaardenogaleensgehoordewensomvoordepodiumkunsten,ofzelfsvoorallekunst-disciplines,metéénschotlozeadviescommis-sietewerken.Hetvaltnogtebezienofdatstra-tegischeenjuistezetis.Bijeeneengemaaktpodiumkunstenbeleidkandecultuurminister
immersvolstaanmethetsamentellenvandehuidigesubsidiesvoordansentheater,pluseenbescheidenextra‘rugzakje’–datissindseenvorigesubsidierondeofficiëleterminolo-gie–alstekenvangoedemultidisciplinairewil.Hetnettoresultaatisdanenkeleenster-kereconcurrentietussendedans-endethe-atersectorenhunvertegenwoordigersaanderandvanhetcultuurbeleid. Ikvoelzelfmeervoordeideevaneenmas-terplanvoordedansinVlaanderenenBrusselnaarDuitsvoorbeeld.Eriseenfinanciëleinhaalbewegingvoordehedendaagsedansnodigdiesteuntopeenzelfstandigdansbe-leid.Daarvoorpleitzoweldeeigenheidvandehedendaagsedans(jawel,diebestaat,ziehierna)alsdebijzonderheidvanhetdansveldvanuitproductioneelenberoepsoogpunt.DewerkgroepdieonderimpulsvanhetVlaamsTheaterinstituutdebasiselementenvoorKanaries in de koolmijnaandroegmeentdatookenheeftdemogelijkeingrediëntenvanzoeenmasterplanvoordedansopgesomd.Datbrengtmijmeteenbijmijnbelangrijkstebezwaartegenditdegelijkeeninformatievewerkstuk. Kanaries in de koolmijneindigtmeteenlangewaslijstvandesiderataenbeleidsmo-gelijkheden,zonderdathetprioriteitenafba-kent.Nochtansisjuistdátnodigvooreen
werkbaarmasterplanenditodansbeleid.‘Desector’heeftalhaarwensennetjesgeaggre-geerd,maarhaarvertegenwoordigersverga-tenblijkbaardatbeleidsvoeringsynoniemisvoorselectiviteitenkeuzesmaken.Heteersteisinderdaadmakkelijkerdanhettweede.Wiehetstellenvanprioriteitenevenwelover-laataandecultuurministerendiensdirecteadviseursgaatstrategischindefout.OfishetdansveldinVlaanderenenBrusselzodaniginternverdeelddathetbundelenénrang-schikkenvaneiseneenbrugteveris?DanheeftdiesectoreenserieusprobleemenbeveelikvanhartedelectuuraanvanbijvoorbeeldDe Duitse Ideologie(1845/46)vanhetillustereduoMarx&Engels,kwestievanopnieuwtelerenonderscheidentussenorganisatorischeigen-belangenalgemeendansbelang.
3Devoorbijemaandenvoerdeikinhetkadervaneenboekprojectlangdurigegesprekken–totnogtoeeenvijftiental–metdansersvanuiteenlopendeleeftijden.Demeestevanhencombineren,gedeeltelijkuitfinanciëlenood-zaak,hetmakenvaneigenwerkmeteen‘die-nende’rolindatvananderen(dat‘dienende’hebikoverigensvanmeerderevanmijnres-pondenten).Eénwoordkeertindegesprekkengedurigweerwanneerhetoverhedendaagse
Meg Stuart in maybe forever © Chris van der Burght
etcetera 113 5
dansgaat:‘fysicaliteit’(inderdaadgeencor-rectNederlands,maarhoeandershetEngelsephysicalityvertalen?).Hetiseenuitdrukkingdiecriticioftheoreticiinhunmeeralgemenebeschouwingenoverhetgenrehaastnooitgebruiken.Datwijstopeenernstigekloofinbetekenisgevingtussendansersofdansma-kersenhundirectecommentatoren.Helemaalverwonderlijkisdatniet,wanteenflinkdeelvandereflectieoverhedendaagsedanslaaftzichnadrukkelijkaanideeënafkomstiguitdeliteratuurtheorie,inhetbijzonderdievandeconstructivistischesnit.Vandaardevele,voorbuitenstaandersnogaleensetherischaandoendeexercitiesoveraan-enafwezig-heid,ookvanhetlichaam,inhedendaagsedansvoorstellingen. Dansersdenkendaardusdoorgaansandersover.Hunzelfdefinitiessuggererendatdehedendaagsedansweldegelijkeenidenti-teit,ofliever:eenspecifiekeinzet,bezit.Veel–nietalle–hedendaagsedansvaltonderhetbrederegenrevan‘podiumkunstinhetalge-meen’,dathoudikstaande.Tegelijkonder-scheidtdedanszichvannaburigeuitingendoordeexploratievandespreekwoorde-lijkezonetussen‘fysicaliteit’entheatrali-teit.Zobekekenishedendaagsedansnoch‘puurtheater’,noch‘puredans’(inderdaadproblematischeuitdrukkingen,maarpas-sons).Bewegingenwordenonderzochtophunuitdrukkingskrachtenvoorstellingskarak-ter,maarmetvermijdingvaniederedirectezweemvansymbolismeofboodschapperig-heid.JeroenPeetersnoemdedatinditbladonlangs‘eenhernieuwd,kritischexpressio-nisme’3.Hetresulteertinvoorstellingendie,meteenverschillendenadrukopeenvandepolen,eenaltijdsingulierebalansconstrue-rentussenvaakmicroscopischebewegingen(‘fysicaliteit’,datishetbuiten-énhetbinnen-lichaam)endetheatraliteitvanlichaams-codes,clichés,alledaagsegebaren,enzovoorts.Dedansbewoontthansvoornamelijkeen
tussenzone,waarfysiekepresentieenrepre-sentatie–incluisdeparadoxalerepresentatievanpresentie–elkaarveronderstellen,door-dringenenvaakookdoorkruisen(indemeer-voudigebetekenisvanhetFranseraturer:door-strepen,doorhalen,schrappen,wegstrepen,uitwissen,uitvegen).Hetisbelangrijkomdezeeigenheidte(h)erkennen,niethetminstbinneneen(hopelijk)komenddansbeleid. EentoekomstigbeleidenmasterplanvoordedansinVlaanderenenBrusselzoudenjuisteenvoortrekkersrolinhetkunstenbeleidkunnenopeisendoorookinhoudelijkeijk-puntentehanterenennietnogmaalseenhoofdzakelijkadministrerenddiscoursteont-wikkelen.Hetkunst-encultuurbeleidmaaktinVlaanderenontegenzeglijkdeeluitvaneenwijdvertakten,gegevendekleinheidvanderegio,relatiefcomplexbestuurlijkregiem.Dezevaststellinghoudtechtergeenvrijbriefinomdekunstenvoornamelijkvanuiteeninstrumentelebeheerslogicatebenaderen,watmerkwaardiggenoegookveelsector-bewonersuitdepodiumkunstendoen(zijhebbendedominantebestuurslogicaverin-nerlijkt).Tussenadministratieencultuur–enhijbedoeldenatuurlijkde‘hoge’–bestaatperdefinitieeenspanning,zosteldeT.W.Adornoooit.Eenbeetjekunstenbeleidzoudezeanti-nomietussenadministrerenencreërenluidopmoetenarticuleren;eennogteformulerenVlaamsdansbeleidkandatdoorintezettenopdespecifiekeinzetvanhedendaagsedansenopdemanierwaaropdietegenwoordigveelaltotstandkomtendeelsookwordtgetoond.
4Erisinderdaadnogeenanderthemadatingesprekkenmetdansersvoortdurendopbor-relt.Ookalszenietaaneeneigenproductiewerkenofgeenauteurscreditclaimen,zijnveruitdemeestedansersvandaagdedagmakers,omdatcreatieprocessenvandaagdedagopsamenwerkingstoelen.Dansers
genererenalleenofsamenmetanderen‘mate-riaal’–nogzoeendoormijngesprekspartnersveelgebruikteuitdrukking–datvervolgenswordtafgetoetstenverderbewerkt,entenslotteselectiefaaneengeschakeldtoteeneind-compositie.Daarbijkaneeniemandmetmeerofmindersolokrachtdepositievanchoreo-graafaffirmeren.Maarbinnenhetdominantecommunalearbeidsregiem,datoverigensdemeestevormenvancreatievearbeidkenmerkt(ookbijvoorbeelddesignwerkofhetschrijvenvansoftware),isookeenminderdemocratischgezindechoreograafdeelscoach,deelsregis-seurvandemeewerkendedansersenhetdoorhenaangereiktemateriaal.Sommigedanserskiezentrouwensvoluitvoorhetideaalvaneenegalitaireartistiekesamenwerkingzondereindbeslisser,enookvoorpresentatievormendiebewustbrekenmethetgangbareformatvandeavondlijkezaalvoorstelling(ikkomdaarnogopterug). Zoweldanscollectievenalsdemocratischwerkendechoreografenroepenregelmatigdehulpvan‘eenderdeoog’in.Voorlopigeresul-tatenvaneenwerkproceswordengetoondaanbevriendepeers,coproducentenenwerk-plaatsverantwoordelijkenmetwiemeneenvertrouwensbandheeft,geïnteresseerdecri-tici,ofmensendieeldersalsdramaturgaandeslagzijn.Vaakwordttrouwensdiezelfdegroep,eventueelaangevuldmetspecifiekedeskundigen,altijdensdeinitiëlefasevaneenzichuitkristalliserendprojectgeconsulteerd.Uitdepolyfonievancommentarenwordenselectieflessengetrokkenwaarmeebijstellin-gen,doorhalingen,uitdiepingen,…sporen.Hetspreektallemaalvanzelfindansland–endezezinmagletterlijkwordengenomen.‘Hetspreektallemaal’,endatmeervoudigespreken
Wat dus te doen? ophouden, vooRaL in de danssectoR zéLf, om te dRomen van een nieuWe de keeRsmaekeR, vandekeyBus of pLateL. de tijd dat het modeL van de gRote auteuR en zijn oeuvRe de toon zette, is vooRBij. vooRBij. vooRgoed.
Christophe Meierhans en Heike Langsdorf in
Konspiration van c&h © various artists
6 etcetera 113
structureertmeedewegdierichtingvoorstel-lingwordtafgelegd.Wieisdannogdeauteurdaarvan?Eennetwerk,juist,metcentraleenperiferepositiesofstemmen–maardeson-danks:eencollectiefof,modieusgesteld,eenmultitude.Hoeverdisconteerjedatinbeleid? HetVlaamsecultuurbeleidhonoreertnadrukkelijkorganisatorischeliaisons.Diezijnduidelijkeninprincipecontroleer-baar,watmooiaansluitbijdedominantebestuurslogica.Deproductievekracht–indedubbelezinvan‘vermogen’en‘effectiviteit’–vaninformelevormenvansamenwerkingof‘kunstdemocratische’collectievenberustechteroplosvasterelatiesennetwerken.Zezijnvanvitaalbelangbijhetmakenvanhedendaagsedans,dievaneensocialeineencommunalekunstvormaanhetveranderenis.Hetminimum minimorumvooreentoekom-stigdansplanofdansbeleidisdathetdecom-munalewerklogicahonoreert.Dievaltnietzomaaraftelezenaaneencoproductiecredit,wantdatismeestalgewooneenzaakvangeld,werkruimteoftechnischeassistentie(eninhetbestegevalvanalledrie).Iksteldaaromvoordatdetoekomstigesubsidieaanvragenvankunstencentra,werkplaatsenofdansfes-tivalseniguitsluitselgevenoverhunomgangmetdansmakers.Huizenmogenrustigverderblijvenprogrammerenencoproducerenvol-genseeneenvoudigeboekingslogica,maarwiesociaalkapitaalgenereertkrijgtinmijnidealebeleidsscenarioookmeereconomischkapi-taal.Wantdiemaakttijdenenergievrijvooreenartistiekesamenspraakmetartiesten;dieverwartorganisatorischeigenbelangduidelijknietmethetalgemeendansbelang;dievoedtintegendeelmeehetsocialeweefseldatjuisteenvandesterkhoudersisvandeVlaamsedanssector.Waaromwordtdatlaatsteoveri-genszoweinigbeklemtoond–alshetalwordtvermeld!–inobservatiesvansectorbewoners? Nuishetcommunalekaraktervanveelhedendaagsedansallangerdeinzetvanreflexievepraktijken.Zevariërenvandemo-cratischedanscollectievenovernetwerkenalshetnetopgedoektef,r,o,g,s Open Sourcetotallerhandesamenwerkingsprojectendienietuitzijnopeenafgewerktproduct,maareerdereenimprovisatie-ofonderzoekslo-gicavolgen(ziebijvoorbeeldhetwerkende
toonmomenteninLes Bains::Connective).VooralinhetBrusselsefloreertdezecommunaleinstelling,watgeziendeomvangvandedaarhuizendeinternationaledansgemeenschapnietverwondert.Zeisdehoeksteenvaneenkleinemaarrelatiefdichtbevolktenichemeteenhogedensiteitaanonderlingecommuni-catietussendedeelnemers.Daarbinnenwordtmetheelbescheidenofzelfsgéénmiddelenvaaksnelgewerktenkortopdebalgespeeld,zijntoonmomentennogaleenssite specific,eniseenegalitairesamenwerkingtussendansersenvideomakersofmuzikanteneerderregeldanuitzondering.Ditcommunalecircuitfungeertnietalsdirecte‘humus’of‘laborato-rium’voorproductiesofgezelschappenenkandaaromnietzondermeerwordeningeschre-venineenalgemenegroeilogica.Tochgaathetnietomeenrandverschijnselofeenvoor-bijgaandeopstootvannostalgienaarthe golden sixtiesenhaarartistiekeexperimenten. Hetcommunalecircuitisgewooneenzelfstandigeartistiekebiotoopdiewedtopeenandere,primaircoöperatievemaniervanwerkenenkunstmaken,vantonenenpubliekereceptie(erwordtbijvoorbeeldvandetoeschouwerverwachtdathijnaeentoon-momentzijnervaringenmetdeperformersdeelt).Wiedezenichetoetstaandebestaandebeleidscategorieën,neemthaarbinnenhethedendaagsedansvelddirectineenwurg-greep.Zeisimmersprogrammerings-nochpublieksvriendelijk,enstaatniettezwaaienmetvirtuelebeloftesofnogeenprojectméér.Watdustedoen?Hetcommunalecircuit
(h)erkennenalseenautonoomsubveldeneenvoorveledansmakerscrucialebiotoopbinnenheteigentijdsedanslandschap.Enophouden,vooralindedanssectorzélf,omtedromenvaneennieuweDeKeersmaeker,VandekeybusofPlatel.Ikschreefheteerderal,maardebood-schapdringtblijkbaarmoeilijkdoor,ooknietbijmensendieberoepshalveregelma-tigmetjongedansmakershebbentemaken:detijddathetmodelvandeGroteAuteurenzijnOeuvredetoonzette,isvoorbij4.Voorbij.Voorgoed.Eentoekomstigdansbeleidmoetuiteraardmeertraditionele,typisch‘moderne’artistiekecarrièresblijvenmogelijkmaken,zonderdatstrevenechteralsglobaalricht-snoertenemen.Eennietonbelangrijkdeelvandehedendaagsedanswereldisbescheiden,endatvraagtomeennavenantbeleid.
5 Tothiermijnmeerspeculatievebeschouwin-gen,hetwordttijdvooreenlandingopeenmeersubstantiëlebodem.IkvertrekdaarvooropnieuwvanKanaries in de koolmijn.DaarinwordeneenaantalgekendetendenseninzakedeproductieentewerkstellingbinnenhetVlaamsedansveldcijfermatigonderbouwd.Zowordtvoordeperiode2001-2005eengroteaanwasvastgesteldvanhetaantal‘passanten’,dansersdieindezevijfjarigeperiodeslechtséénkeerindedatabankvanproductiesopdui-ken(depassantengroepisgoedvooreenkwartvanallepersonencredits).Dezeobservatiestaatuiteraardnietlosvanhetflinkgeste-genaantalprojectproductiesen,algemener,vandebeduidendtoegenomenflexibiliseringvanzowatalleartistiekeofcreatievearbeid.Daardoorhebbenbijvoorbeeldookmeerderestructureelgesubsidieerdetheater-ofdansge-zelschappennunognauwelijkseenvasteartis-tiekekern:zetrekkenopmaatvaniederindi-vidueelprojectartistiekemedewerkersaan. Wiemetdanserspraat,krijgtalsneleenideevanwathetbetekentomalseenprecaireflexi-werkerdoorhetleventegaan.Jeleefteenletterlijkverdeeldleven,uitgestrooidoveruiteenlopendeplaatseninVlaanderenendaarbuiten,oververschillendeprojectenenwerkomstandigheden,enookovereenveel-voudvanorganisatorischebindingen.Jemoetzelfdeadministratieverommelopkuisendie
Wie met danseRs pRa at, kRijgt aL sneL een idee van Wat het Betekent om aLs een pRecaiRe fLexi-WeRkeR dooR het Leven te ga an. je Leeft een LetteR-Lijk veRdeeLd Leven, uitge-stRooid oveR uiteenLopende pLa atsen in vLa andeRen en da aRBuiten, oveR veRschiL-Lende pRojecten en WeRkom-standigheden, en ook oveR een veeLvoud van oRganisato-Rische Bindingen.
etcetera 113 7
daarvanhetgevolgis,watvooralvoorbui-tenlandsedansersinhetalgemeen,ennietEU-ingezeteneninhetbijzonder,vaaktijd-rovendenstresserendis.Jehebtdoorgaansnietdebackingvaneenorganisatie,zodatjebijiedernieuwprojectopzoekmoetnaarmogelijkeresidenties,coproducenten,subsi-diekanalen,…Jestaatdaarbijineenzwakkepositie,jekannooitietsclaimeninjerelatiesmet‘hetveld’.Jebentonderbetaald,jewerktlangeenonregelmatigeuren,jedientsoepelenhypermobieltezijn,endatallemaaldestemeerwanneerjezondersubsidieswerktofnietbijeenbetoelaagdecreatiebentbetrok-ken.Jebetaaltzelfookjemedewerkerstijdenseenprojectnogaleensteweinig,enjerekentdanophunstilzwijgendemedeplichtigheidinnaamvandeKunstofdeHedendaagseDans.Jepleegtsomsartistiekeprostitutiedoortegaanwerkenindienstvaneenchoreograafvanwiedeartistiekevisiejenietechtover-tuigtomdatjebankrekeningaleentijdjeinhetroodstaat.Jeleertlevenmetweinig,envooralmeteeninkomendatfluctueerttusseneenbeetje,weinig,enniets.Jekuntdusgeenleningvoordeaanschafvaneenhuisofappar-tementaangaan.Jekuntsomsenkeldromenvanregelmatigepensioencontributiesenjeziekteverzekeringislangnietaltijdinorde.Je
leertsjoemelenindezwarteenvooraldegrijzezonesvanhetbelasting-ensocialezeker-heidsstelsel.Jebuitkortomjezelf,vaakookjevriendofvriendinuit. Hoeveelprogrammatoren,coproducentenofdistributeursvanhedendaagsedanszitteneigenlijkineenvergelijkbarepositie?Datiseenretorischevraagdieniemandpersoon-lijkviseertmaarwelwijstophétpijnpuntvandedanssector.Daarbinnengaat er gewoonweg te weinig geld naar de artiesten en hun werk.Zijbeschikkendaarommeestalovereentekrappeonderzoekstijd,zodatzemaaraltevaakhetexploreren(vanmogelijkheden)enhetpro-duceren(vaneenpubliektoonbaarproduct)noodgedwongenmoetencombineren.Kunstiswerken,enhetleverteenwelofnietgeslaagdkunstwerkop–maarzekerineengenredatzichmetiedernieuwcreatieprojectopnieuwmoetdefiniërenbinnendezonedie‘fysicali-teit’van‘theatraliteit’scheidt,isdetijdvoorhetwerkenaankunstcruciaal.Dezewerktijdvaltuiteeninonderzoeks-enproductietijd,maardemeestedansmakerszijnalblijmetdatlaatste.Zelevereninophetvoorafverken-nenvanmogelijkheden,watmeerdaneenszichtbaregevolgenheeftvoordegemaakteartistiekeopties.Ofbenikdeenigedienaeendansvoorstellingnogmaalsverzuchtdatze
welgoedmaarnietgoedgenoegwas,vooralnietinhetlichtvanhetgezieneartistiekepotentieel?Dansmakerswetendatzelfookbestenvragendaaromnietenkelwerkplaatsmaarookmeerwerktijd,zodathuneindpro-ductenbéterworden.Entime is money,alshetevenkanvoldoendegeldomallemedewerkersfairtevergoedenentevensdetime outtecreë-rendieeencreatietrajectvereist. Eenenanderisdeverantwoordelijk-heidvanénbeleidsmakers,incluisdeadvi-serendedanscommissie,éndedanssector.Erismeergeldnodig,inhetbijzondervoorprojectenenkleineorganisatieverbandenvanliefstmeerderedansmakers.Gevraagdwordttevenseengroterengagementvanallegeorganiseerdesectorbewonersbijcoproduc-tiesvoorhetadministratieve,financiëleen/ofsocialestatuutvanzoweldegecontracteerdedansmaker(s)alsdegeëngageerdedansers.Ookdatisbijdragentothetsocialekapitaalinhetdansveld,enhetzoueigenlijkvanzelfmoetensprekenbinneneensectordiezichincultureelenpolitiekopzichtgraagcorrectvoordoetmaarheteconomischprofijtnogaleenslaatprimerenopdesolidariteitmetdegetoondeartiesten.Erisechterookmeerartis-tiekeselectiviteitvereist,zodatgehonoreerdeprojectenofstructurenzichverzekerdwetenvanhetsoortluwtedatnodigisomzonderaltegrotefinanciëlezorgendetijdtenemendienodigisomeenmeerdanmodaaleindwerkatteleveren.Voordegoedeorde:ikhebhetnudusnietoverdecommunalenichemaaroverhetcreatie-enproductiegerichtewerk,datnogaltijddehoofdmootvormtvandehedendaagsedans.Misschienwordter,zoalssomsstilletjeswordtgesuggereerd,inderdaadteveelgecreëerdengeproduceerd?Datmoetenveldbewonersencommissieledenuitmaken,alshetevenkaninonderlingesamenspraak.
6Hetstaathoedanookvastdatmendehui-dige,financieelmeestalprecairewerkcondi-tiesnietkanopvijzelenzondereengrotere,liefstartistiekgemotiveerdeselectiviteit.Datvergtbesluitvaardigheidenvooraleenhel-derevisieophetveldvandehedendaagsedans,inVlaanderenéndaarbuiten.Beidezijnooknodigomdathetdominanteregiemvan
Liv Hanne Haugen, Paperman, in Les Bains::Connective © Rebecca Lee
8 etcetera 113
flexi-werkzonderflexi-securitydeelszorgtvooreen(zelf)selectieopniet-artistiekegronden.Daarbinnenhaaltdevlottenetwerkerdieeenmetmodieuzeuitdrukkingendoorspektver-haalkanvertellenhetmeestalvandeintro-verteenbescheidendansmakerzonderboe-kenwijsheiduitdetweedehand,ookalheeftdetweedebijnadertoezienartistiekmeerinzijnmarsdandeeerste.Hetverklaartmeedeweerstandonderdedansersmetwieikspraktegenoverdealsconceptueelingeschaaldedans(nogalwatgesprekspartnersvindendatsubgenreoverigenseengepasseerdstation). Belangrijkerisdatwehelemaalnietwetenhoeveelmogelijktalenteralverlorenisgegaandoordeoverlevingsstrijddiebijhedendaagsedanstendelewordtbeslechtopbasisvanper-soonlijkheidskenmerkendienietnoodzake-lijkvanartisticiteitgetuigen.‘Karakter’iseendeugd,alleenishetzeerdevraagofdeimmerwendbareenaltoosbabbelendeartiestdatwelheeft.Ofspeeltereenaffiniteitinpersoon-lijkheidstypeenscholingsgraadtussenpro-grammatorenofmediatorenendansmakersdiedoelbewustomeconomischensymbolischkapitaalhengelen?Hierspreektinderdaaddesocioloog,enhijisbezorgdom–ingoedsocio-logees–delatenteexclusie-effectenvanhetinelkaarhakenvanvraagenaanbodbinnenwatalleswelbeschouwdeenneoliberaalartis-tiekregiemis.Ookdaaromishetcommunalecircuitzobelangrijk.Hetberustopartistiekeaffiniteiten,enhetgetuigtvaneenpolitiekenmaatschappelijkbewustzijndatwedtopdemogelijkheidhier en nuvaneensamengaanvanvrijheid,gelijkheidensolidariteitbinneneenartistiekepraktijk. Oversolidariteitgesproken:beleidsma-kersendanssectordienensamenookdestil-aanprangendevraagtebeantwoordenofzeéchtwillendatVlaanderenenhaarhoofdstaddethuisbasisblijvenvaneenkosmopolitischgeoriënteerdeeninternationaalsamenge-steldedansgemeenschap.Meestalvolgtweleenaffirmatiefantwoord,maardepraktijkoogtanders.Nauwelijksiemandlijktbij-voorbeeldbekommerdomde‘papieren’vandeondersteundebuitenlandsedansers.VoorhetVlaamsebeleidsniveauisdateennon-is-sueomdathetomeenfederalemateriegaat.Hetlichtjeshallucinantegevolgisdatsoms
illegaalinhetlandverblijvendedansersindi-rectwordengesubsidieerdof,watveelvakervoorkomt,eenbuitenlandsedansmakerzonderduidelijkadministratiefstatuuteenprojectsubsidieontvangt.Kunstencentraofculturelecentramalendoorgaansooknietomde‘papieren’vaneengecoproduceerdedansmakerofdeledenvaneengecontracteerdgezelschap.Ikzeihetal:jemagalsfreelancerjeadministratieveboeltjezelfinordebren-gen,vooralwanneerjegeenBelgischpaspoorthebt. ErlijktopVlaamsniveauookeenweer-standtebestaantegenoverdestructureleerkenningenondersteuningvanhierresi-derendebuitenlandsedansmakersenhuncompagnies.MegStuartheeftdatalseerstekunnenondervinden,maarDamagedGoodswastevensheteerstegezelschapdatdebrugmochtoverstekendienogaltijddeVlaamsecultuuroverheidvanhetinheemsekosmopo-litischedansgebeurenscheidt.DatdegroteredansgezelschappenvanVlaamsechoreografeninmeerderheidbuitenlandsedansersengage-ren,isvoordeVlaamsecultuuroverheidgeenprobleem.Eenbuitenlanderdieomeenstruc-tureleondersteuningvraagtdaarentegen,iseentroubleshooter.DeVlaamsecultuurover-heidkentduseenzelfbehoudsreflexdieveelteweinigwordtonderkendenpubliekgethe-matiseerd.Indeacademischeofeconomischewereldisheteenmustdatjebuitenlandsgaat.Internationaleafzetenhetaantrekkenvanbuitenlandstalentgeldenerdaaromalstekensvanbekwaamheid.Inhetkleinewereldjevandecision makersdieinhetVlaamseveldvandehedendaagsedansdedienstuitmaken,hoorjedaarentegengeregelddeopmerkingdatiemand‘teveelinhetbuitenlandspeeltenhierweinigistezien’ofeenFransedansmaker‘tochzoumoetenwordenondersteunddooreenvandenationaledanscentrainFrankrijk’,ookalwoontenwerktdiealjarenlanginVlaanderenofBrussel.TegelijkertijdwordtvaakhardoperkenddatdespitsnoteringenvanVlaanderenenBrusselopdemondialedanskaartdirectsamenhangenmetdeaan-wezigheideninbrengvaneengrootcontin-gentbuitenlandsedansmakers,waarondernogalwatafgestudeerdenvanP.A.R.T.S.Hetisinderdaadeenschizofreendiscours,ende
hierresiderendebuitenlandsedansersmogenongevraagdopdraaienvoordegevolgen. IkgahiernietnogeensdeloftrompetstekenvanBrusselalsdanshoofdstad,datzounahetzonetgezegderonduitcynischzijn.HetvoordehandliggendedesideratumdateenVlaamsdansplanendansbeleidinternationaalgeoriënteerdmoetenzijnendaarbijdienentevertrekkenvandekosmopolitischedansge-meenschapinVlaanderenenhaarhoofdstad,magvolstaan.Andershoevenzoeenplanenbeleidgewoonniet–maarzegdanwelhardopdatbuitenlandsedansmakershiernietechtwelkomzijn.Duidelijkheidistenslotteookeendeugd,zekerinbeleidszaken.Tegeneenhelderbeleidsdiscourskanjepolitiekpro-testaantekenen,alzieikdatdenogalover-heidsgedweeëVlaamsedanssectornietdirectdoen.Dieprofiteertwelmeevandeluxeaanhierresiderendbuitenlandstalent,zonderdaarmeestalookechtvoortewillenbetalenincontantenofgewoonwegadministratieveondersteuning.Somsdroomikvaneeninter-nationaledanservakbonddienavelstarendVlaanderenwijstopdeafgewendekostenvanhaarfree ridergedragbinnenhetveldvandehedendaagsedans…
1 Datmageenboudebeweringlijken,maardeplaatsontbreektmijhieromzenaderteadstrueren.Voormeertekstenuitleg,ziebijvoorbeeldLaermansRudi,‘“DanceinGeneral”,orChoreographingthePublic,MakingAssemblages’,in:Performance Research,2008,13.2(indruk).
2 DeBeoordelingscommissieDanspubliceerdeinhetvoorjaarvan2008tervoorbereidingvandeaankomendestructurelesubsidierondehetdocumentDe dans anno 2008: een voorzet…(hetvertrekt,jawel,vanhettrefwoord‘hybridisering’).DesonderingenenvoorstelleninKanaries in de koolmijnzijngedragendooreensectoralewerkgroepenwordengestaafdmetcijferanalysesopbasisvandedatabankenvanhetVTi.ZieKanaries in de koolmijn. Masterplan voor dans in Vlaanderen en Brussel,VlaamsTheaterinstituut,Brussel,2007(aflaadbaarviawww.vti.be).
3 PeetersJeroen,‘Hoezichzelfeenhoudinggeven, hoezichzelfuitspreken?NotitiesbijPhilipp
Gehmacherswalk + talkinTanzquartierWien’,in:Etcetera,nr.112,2008,p.42
4 LaermansRudi,‘Oeuvreloosmaarnietwerkeloos.KleinecultuursociologievandeVlaamsepodiumkunstanno2003’,in:UytterhoevenMichel(red.),Pigment. Tendensen in het Vlaamse podiumlandschap,Ludion/VlaamsTheaterinstituut,Gent/Brussel,2003,pp.51-53
top related