hÜcre bÖlÜnmesİesaglikonline.com/e-saglik online/biyogenetik/5-hucre...terİmler • sentromer...

HÜCRE BÖLÜNMESİ

1- Amitoz Bölünme

2- Mitoz Bölünme

3- Mayoz bölünme

A:İNTERFAZ B: MİTOZ

-G1 -Profaz

-S -Metafaz

-G2 -Anafaz

-Telofaz

TERİMLER• Sentromer – Metafaz a amas nda ş ı

kromozomlar üzerindeki bo umlanma ğk s mlar d r. iplikleri metafazda bu bölgelere ı ı ı ı İğba lanmaktad rlar.ğ ı

• Kinetekor – Sentromerin spesifik küçük bir k sm d r. Bu bölgelere i iplikleri ı ı ı ğba lanmaktad r.ğ ı

• iplikleri: mikrotübüllerden olu an yap lard r.İğ ş ı ı• Sentrozom – ipliklerini olu turan yap lard r. İğ ş ı ı• Sentriol – Sentrozomun ortas ndaki küçük ı

yap lard r.ı ı• Aster - Sentrozom + geli mekte olan i iplikleriş ğ• Mikrotübül – Proteinlerden yap lm fiberlerdir.ı ış

Key

Anneye ait set

Babaya ait set

2n = 6

Replike olmuş bir kromozomun 2 kardeş kromatidi

Homolog bir çiftte kardeş olmayan 2 kromatid

Homolog kromozom çiftleri

Sentromer

İnterfaz: Bu aşamada hücre protein ve genetik materyali mitoza hazırlamaktadır.

Mitoz Bölünme

Profaz: Kromozomlar kısalıp kalınlaşmasına devam ederken, iki sentromer ortaya çıkmaktadır.

Prometafaz: Kromozomlar kinetekorlarından (sentromer) mekik iplikciklerine bağlanmaktadırlar.

Metafaz: Kromozomlar maksimum kalınlığa ulaşarak, her bir kromozom

sentromerlerinden bölünerek iki kromatid haline gelmektedir.

Anafaz: Kromatidler hücre kutuplarına doğru çekilmektedirler.

Telofaz: Kromatidler kutuplara ulaşınca hücre membranı altında bulunan aktin vemiyozin fibrillerinin kasılmasıyla oluşan kasılma halkası sayesinde sitoplazma bölünmesi başlamaktadır.

Sitokinez: Kasılma halkasının ilerlemesi sonucu sitoplazma bölünerek iki benzer hücre meydana gelmektedir.

3- Mayoz Bölünme

Bu bölünme şekli yalnız cinsiyet hücrelerinde görülür.Mayozun mitozdan üç önemli farkı vardır :

a) Bu bölünme, iki ayrı hücre bölünmesi olayından meydana gelir.b) Mayozun I. Evresinin profazında, anne ve babadan gelen homolog kromozomlar karşılaşır, çiftler haline gelirler ve aralarında genetik materyal alışverişi yaparlar ( Bu olay pakitende gerçekleşir).c) Mayozun sonunda, kromozom sayısı insanlarda 46’dan (diploid) 23’e (haploid) iner.

Profaz I

Kromozomların kısalıp kalınlaşması görülmektedir. Bu arada iki sentromerde meydana gelmiştir. Kiazmaların oluşmasıyla krossing over meydana gelmektedir.

Prometafaz I

Nükleus membranı ortadan kalkmaktadır. Kromozomlar maksimum büyüklüğe erişerek hücre merkezine doğru yerleşmeye başlamaktadırlar. Kromozomlar kinetokor bölgelerinden (sentromer) iğ iplikciklerine tutunmaktadırlar.

Metafaz I

Homolog kromozomların ayrılarak karşı kutuplara gitmesi

(Türe özgü haploid kromozom sayısının ortaya çıkması).

Anafaz I

Homolog kromozomlar kutuplara doğru gitmektedirler.

Telofaz I

Kromozomlar kutuplara ulaştığında sitoplazma bölünmesi (sitokinez) başlamaktadır. Sitokinez hücre membranı altında başlayan kasılma halkası mekanizması ile başarılmaktadır.

Sitokinezis

Haploid kromozom sayısına sahip iki hücre meydana gelmektedir.

Mayozda bir tür açısından çeşitliliği sağlayan 2 mekanizma vardır

• 1. Bağımsız ayrışım

• 2. Krossing over

1. Bağımsız ayrışımKey

Anneye aitkromozom seti

Babaya ait kromozom seti

1. olasılık

Metafaz 1’de kromozomların dizilmesi

2. olasılık

Metafaz 2

Daughtercells

1. kombinasyon 2. kombinasyon 3. kombinasyon 4. kombinasyon

• 2. Krossing over

Profaz1 Kardeş olmayan kromatidler

Tetrad

Krossing over bölgesinde kiazma

Metafaz1

Metafaz2

Kardeş hücreler

Rekombinat kromozomlar

• 2N sayıdan N sayıya nasıl iniliyor?

Interphase

Homologous pairof chromosomesin diploid parent cell

Chromosomesreplicate

Homologous pair of replicated chromosomes

Sisterchromatids Diploid cell with

replicatedchromosomes

1

2

Homologous chromosomes separate

Haploid cells withreplicated chromosomes

Sister chromatids separate

Haploid cells with unreplicated chromosomes

Meiosis I

Meiosis II

MITOSIS MEIOSIS

Prophase

Duplicated chromosome(two sister chromatids)

Chromosomereplication

Chromosomereplication

Parent cell(before chromosome replication)

Chiasma (site ofcrossing over)

MEIOSIS I

Prophase I

Tetrad formed bysynapsis of homologouschromosomes

Metaphase

Chromosomespositioned at themetaphase plate

Tetradspositioned at themetaphase plate

Metaphase I

Anaphase ITelophase I

Haploidn = 3

MEIOSIS II

Daughtercells of

meiosis I

Homologuesseparateduringanaphase I;sisterchromatidsremain together

Daughter cells of meiosis II

n n n n

Sister chromatids separate during anaphase II

AnaphaseTelophase

Sister chromatidsseparate duringanaphase

2n 2n

Daughter cellsof mitosis

2n = 6

Apoptosis: programlı hücre ölümü

• Hücre küçük mebranla çevrili veziküllere ayrılır. Daha sonra bu veziküller komşu hücreler ve fagositler tarafından ortadan kaldırılır.

Hücre siklusu boyunca 3 kontrol noktası vardır.

• 1.kontrol noktası: DNA hasarlı ise ve tamir edilemezse döngü G1 safhasında durur.

• 2 kontrol noktası: S fazında DNA tam replike olmamışsa ve hasarlı ise G2’de tam DNA replikasyonu gerçekleşene ve hata tamir edilene kadar beklenir.

• organaller ve mikrotübüller hazır değilse• 3 kontrol noktası: Eğer kromozomlar iğ ipliklerine

düzenli olarak dizilmemişlerse gerçekleşmektedir.