k-10 araling panlipunan unit 4

MGA SEKTOR NG EKONOMIYA AT KALAKALANG PANLABAS

Geography has made us neighbors. History has made us friends. Economics has made

us partners, and necessity has made us

allies- JFK

1.Ang pag-unlad ay pagbabago mula sa mababa tungo sa mataas na antas ng pumumunhay (Merriam-Webster).

Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran

A.Konsepto ng Pag-unlad:

2. Ang pag-unlad ay kaiba sa pagsulong, ito ay isang progresibo at aktibong proseso. Ang pagsulong ay ang bunga ng prosesong ito. Ang pag-unlad ay isang progresebong proseso ng pagpapabuti ng kondisyon ng tao (Feliciano R. Fajardo, 1994).

Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran

A. Konsepto ng Pag-unlad:

Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran

A. Konsepto ng Pag-unlad:

3. Dalawang konsepto ng pag-unlad: tradisyonal na pananaw at makabagong pananaw. Sa tradisyonal na pananaw, binibigyang diin ang patuloy na pagtaas ng income per capita kaysa sa bilis ng paglaki ng populasyon. Sa makabagong pananaw isinaalang-alang ang malawakang pagbabago sa lipunan (Todaro at Smith, 2012)

Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran

A. Konsepto ng Pag-unlad:

4. Matatamo ang kaunlaran kung mapapaunlad ang yaman ng buhay ng tao kaysa sa yaman ng ekonomiya. Kailangan ang pagtanggal sa mga ugat ng kawalang kalayaan (Amartya Sen, 2008).

B. Mga Salik sa Pagsulong ng Ekonomiya ng isang Bansa ( Economics, Concepts and Choices, 2008 nina Sally Meek et. al.)

Likas na yaman

Kapital

Teknolohiya at

inobasyon

Yamang-Tao

Pagsulong

ng

Ekonomiya

Ang pagsulong ay isa lamang aspekto ng pag-unlad

Ang pag-unlad ay isang multidiminsiyonal na prosesong kinapalooban ng malaking pagbabago sa istruktura ng lipunan

Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran

HDI

ANTAS NG PAMUMUHAY

EDUKASYON

KALUSUGAN

Gross national income per capita

Mean years of schooling

Haba ng buhay

Panukat ng Pag-unlad

Aspeto ng HDI

Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran

HUMAN DEVELOPMENT REPORT 2014

1. Norway2. Australia3. Switzerland4. Netherlands5. United States6. Germany7. New Zeland8. Canada9. Singapore10.denmark

178. Mozambique179. Guinea180. Burundi181. Burkina Faso182. Eritrea183. Sierra Leon184. Chad185. Central African

Republic186. Congo187. Niger

117. PHILIPPINES

HDI

Gender Disparity Index

Multidimensional Poverty Index

Inequality-adjusted

Sumusukat sa puwang o gap sa pagitan ng lalake

at babae

Matukoy ang paulit-ulit na pagkakait ng

kalusugan, edukasyon at pamumuhay

Kung paano ipinamahagi ang kita,

kalusugan at edukasyon

Panukat ng Pag-unlad

Karagdagang Pamantayan

Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran

Aralin 2: Sektor ng Agrikultura

SEKTOR NG AGRIKULTURA

MGA GAWAIN

PAGSASAKAPAGHAHAYUPAN

PAGTOTROSOPAGMAMANUKAN

PANGINGISDA

Talahanayan 2. Kabuuang kita ng Agrikultura sa Taong 2012

Aralin 2: Sektor ng Agrikultura

GNI(at current prices): Php 12,609 billion

(at constant 2000 prices) Php 7, 497 billion

GDP(at current prices): Php 10,565 billion

(at constant 2000 prices) Php 6,312 billion

Share of agriculture in GDP 11%

GVA in agriculture and fishing

(at current prices): Php 1,247 billion

(at constant 2000 prices): Php 695 billion

Distribution by sub-sector: Crops: 50%Palay 20%, corn 6%, coconut 4%, banana 5%, sugarcane 2%, mango 2%, pineapple 2%, others 9%

Livestock: 13%

Poultry: 11%

Fishery: 19%

Agricultural act and services: 7%

Aralin 3: Sektor ng Industriya

SEKTOR NG INDUSTRIYA

PAGMIMINA

UTILITIESKONSTRUKSYON

PAGMAMANUPAKTURA

Aralin 3: Sektor ng Industriya

“Hindi lamang ito nangangahulugang paggaamit ng mga makinarya at pag-

unlad ng mga industriya. Higit sa lahat, tinutukoy nito ang pagbabagong

teknolohikal na sinasabayan ng mga pagbabagong pangkltura, panlipunan at

pansikolohiya (Balitao et al, 2012)

KAHALAGAHAN

Aralin 3: Sektor ng Industriya

1.Policy Inconsistency2.Inadequate Investment

3.Macroeconomic Volatility and Political Instability

KAHINAAN

Aralin 3: Sektor ng Industriya

Ang industriyalisasyon ay nakapagdudulot ng mataas na antas ng polusyon, hindi

pagkakapantay ng kalagayang pang.ekonomiko at ang pagbaba ng

pagkakaisa ng mga miyembro ng komunidad dahil sa paglakas ng kumpetisyon (Adam

Smith et al).

EPEKTO

Talahanayan 1 Kabuuang Empleyo Ayon sa Industriya at Kabuuang Lakas Paggawa (libo) 2000-2010

Aralin 3: Sektor ng Industriya

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kabuuang LP

33,674 35,120 35,629 35,494 35,806 35,919 37,058 38,196 39,289

KabuuangLP

30,251 31,553 31,741 32,875 33,185 33,671 34,533 35,478 36,489

Agrikultura 11,311 11,741 11,785 12,171 12,164 16,364 12,328 12,062 12,260

Industriya 4,669 4,948 4,880 4,883 4,895 4,849 5,076 5,144 5,364

Paglilingkod 14,271 14,865 15,076 15,820 16,126 12,458 17,128 18,271 18,865

Gross Domestic Product by Industrial Origin (in million Php)

Aralin 3: Sektor ng Industriya

At Current Prices(in million) At Constant 1985 PricesPeriod Agriculture

Fishery/Forestry

Industry service AgricultureFishery/Forestry

Industry service

2000 528,868 1,082,431 1,743,428 192,457 345,041 435,462

2001 548,739 1,191,707 1,933,241 199,568 348,165 453,982

2002 532,141 1,308,219 2,122,334 206,198 361,167 478,718

2003 631,970 1,378,870 2,305,562 215,273 363,486 506,313

2004 734,171 1,544,351 2,593,032 226,417 382,419 545,458

2005 778,370 1,735,148 2,930,521 230,954 396,882 583,616

2006 853,718 1,909,434 3,268,012 329,777 414,815 621,564

2007 943,842 2,098,720 3,606,057 251,495 442,994 672,137

2008 1,102,465 2,347,803 3,959,102 259,410 464,502 693,176

2009 1,138,334 2,318,882 4,221,702 259,424 460,205 712,486

2010 1,182,374 2,663,497 4,667,166 258,081 515,751 763,320

Gross Domestic Product by Industrial origin1st qtr 2000-4th qtr 2010

Aralin 2: Sektor ng Agrikultura

UGNAYAN NG SEKTOR NG AGRIKULTURA AT INDUSTRIYA

AGRIKULTURA

INDUSTRIYA

Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod

SEKTOR NG PAGLILINGKOD

Paupahang bahay at Real

Estate

Pagliling-kod ng Pambri

bado

Pagliling-kod ng

Pampub-liko

Transportasyon, Komunikasyon

at Imbakan

Kalakalan

Panana-lapi

Paghambingin ang distribusyon ng mga sektor ng ekonomiya at sagutin ang mga pamprosesong tanong.

Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod

Distribusyon ng mga Sektor ng Pang-ekonomiya 2005-2010 (in-Million Pesos)

SEKTOR 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Agrikultura 778,370 853,718 943,842 1,102,465 1,138,334 1,182,374

Industriya 1,735,148 1,909,434 2,098,720 2,347,803 2,318,882 2,663,497

Paglilingkod 2,930,521 3,268,012 3,606,057 3,959,102 4,221,702 4,667,166

Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod

Mga Ahensiya

ng Tumutu-long sa

Sektor ng Pagliling-

kod

Humuhubog sa kakayahan ng

mga manggagawa

Nangangalaga sa kapakanan

ng mga mangagawa

OWWA

DOLE

POEA

TESDA

PRC

CHED

Klasipikasyon ng Ahensya

Mga Ahensiya ng Pamahalaan

Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod

Batas na

nangangalaga

sa karapatan ng mga

manggagawang Pilipino

Night Shift Differential

Thirteenth Month Pay

Retirement Pay

Philhealth o (NHIP)

Karagdagang bayad na hindi bababa sa 10% sa regyular na sahod sa bawat oras ng kanyang ipinagtrabaho sa pagitan nga ikaanim ng gabi

hanggang ikaanim ng umaga

Ibinibigay sa lahat ng mga empleyado na nakapaglingkod na di bababa sa isang (1) buwan . Ito ay nasusukat base sa panahon na kanilang pinagtrabahuan o tinawatag na

proportionate 13th month pay.

Benepisyong binibigay sa lahat ng manggagawang umabot sa 60 taong gulang at nakapaglingkod ng 5

taon.

Para sa mga Pilipino kabilang ang mga manggagawa sa publiko at pribadong paglilingkod.

Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod

Batas na

nangangalaga

sa karapatan ng mga

manggagawang Pilipino

Wage Rationalization Act

Holiday Pay

Overtime Pay

Service Incentive Leave

Nag-sasaayos ng minimum wage na naaangkop sa iba’t- ibang industriya

Bayad sa manggagawa na katumbas ng isang araw na sahod kahit hindi pumasok sa araw ng pista

opisyal.

Karagdagang bayad sa pagtatrabaho na lampas sa walong (8) oras sa isang araw..

Taunang limang (5) araw na service incentive leave na may bayad sa mga manggagawang

nakapanglingkod ng hindi kukulanghin sa isang (1) taon

Aralin 5: Impormal na Sektor

Isang Pagpapaliwanag

W. Arthur Lewis- unang gumamit ng konsepto ng impormal na sektor sa

inilahad na economic delopment model. Inilarawan niya ito bilang uri ng

hanapbuhay na kabilang sa mga bansang papaunlad pa lamang.

Aralin 5: Impormal na Sektor

Aralin 5: Impormal na Sektor

Aralin 5: Impormal na Sektor

INPORMAL NA

SEKTOR

1. Hindi nakarehistro sa pamahalaan2. Hindi nagbabayad ng buwis mul;a sa kinita

3. Hindi nakapaloob sa legal at pormal na balangkas na inilatag ng pamahalaan para sa pagnenegosyo

Sidewalk vendor, karpintero, colorum, prostitusyon, ilegal na pasugalan, piracy at personal na money lending

Tinatawag na underground economy, hidden economy or blak market

KATANGIAN

National Statistics Office ( Informal Sector Survey, 2008)

Impormal na sektor 10.5 milyon

Self-employed 9.1 milyon

Employers 1.3 milyon

Labor Force Survey 36.4 milyong tao

Informal sector operator 30%

Aralin 5: Impormal na Sektor

COUNTRIES (years) Percent of Total GDP Percentage of Non-Agricultural GDP

Philippines(1995) 25.4 32.5

Philippines (2001-2006)

20-30

Korea 15.9 16.9

Indonesia 25.2 31.4

Pakistan 21.2 28.7

India 32.4 48.1

Aralin 5: Impormal na Sektor

INFORMAL SECTOR SHARE IN GDP IN SELECTED COUNTRIES

NAKAKABUTI BA O

NAKAKASAMA SA EKONOMIYA ANG PAG-IRAL NG IMPORMAL NA SEKTOR

KONKLUSYON

DAHILAN / PALIWA-

NAG

DAHILAN / PALIWA-

NAG

Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas

KALAKALANG PANLABAS

Ito ay nagaganap dahil sa katotohanang may mga

produkto at serbisyong hindi kayang matugunan sa loob ng

isang lokal na pamilihan ng isang bansa. Pangunahing

layunin nito na matugunan ang mga pangangailangan.

Nagaganap ang ganitong uri ng ugnayan ng mga bansa dulot

ng kakapusan sa likas na yaman at iba pang mga salik

upang maisagawa ang produksiyon.

Ito ay tumutukoy sa pagpapalitan

ng mga produkto at serbisyo ng mga bansa.

Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas

Absolute advantage compares the productivity of different producers or economies. The producer that requires a smaller quantity inputs to produce a good is said to have an absolute advantage in producing that good.

Absolute advantage and Comparative advantage

Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas

Comparative advantage refers to the ability of a party to produce a particular good or service at a lower opportunity cost than another.

Even if one country has an absolute advantage in producing all goods, different countries could still have different comparative advantages. If one country has a comparative advantage over

another, both parties can benefit from trading because each party will receive a good at a price that is lower than its own opportunity cost of

producing that good. Comparative advantage drives countries to specialize in the production of the goods for which they have the

lowest opportunity cost, which leads to increased productivity

Absolute advantage and Comparative advantage

Country Ginamos Bagoong

Macho Mario 6 3

Ganda Bebang 1 2

Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas

1. Which country has the absolute advantage in producing ginamos?

2. Which country has the advantage in producing bagoong?

3. Which country has the comparative advantage in producing the two

products?

Output per day of work

Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas

Value in Millon US dollar

Philippine Top Five Exports

Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas

Philippine Top Five Imports

Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas

Philippine Top Ten Exports by Country

Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas

Philippine Top Ten Imports by Country: June 2014

Ang Ugnayan ng Pilipinas sa mga Samahang Pandaigdig: WTO; APEC, ASEAN

Ang Ugnayan ng Pilipinas sa mga Samahang Pandaigdig: WTO; APEC, ASEAN

Ang Ugnayan ng Pilipinas sa mga Samahang Pandaigdig: WTO; APEC, ASEAN

Economic statistics are like a bikini, what they reveal is

important, what they conceal is vital