la guardiako urmaela

LA GUARDIAKO URMAELA

Iris, Rubén, Maite, Inés

EKOSISTEMAEkosistema leku batean dauden izaki bizidunen multzoak eta horko ingurune fisikoa osatzen dute

EKOSISTEMA MOTAK

Lehorreko ekosistemak : 1. Basoak : 1.1 Baso atlantikoa. 1.2 Baso mediterraneoa 2. Mendiko belardiak 3. Basamortuak eta estepak

Uretako ekosistemak1. Itsas ekosistemak1.1. Hondartzak1.2. Kostalde harritsuak1.3. Itsas zabala2. Ur gezako ekosistemak2.1 Ibaiak2.2 Urmaelak

KOKALEKUA

Guardiako aintzirak Arabako lau hezegune dira, Guardia hiritik gertu daudenak. Aintziretako hiru; Carralogroño, Carravalseca eta Musco; aldi baterako urmaelak dira, jatorri naturala dutenak; laugarrena, Prao de la Paúl, urtegi txiki bat da. 2015ean, Eusko Jaurlaritzak aintzirak Batasunaren Garrantzizko Leku (BGL) izendatu zituen.

Urmaela neguan

PAISAIAREN EZAUGARRIAK

• Zuhaixkak ugariak dira.• Urmaela belardien artean dago.• Uretako hegaztiak oso ugariak dira.• Landare belarkara asko daude.• Zinta-belarrak daude.

EKOSISTEMA MOTA

• Uretako ekosistema da• Ur gezako ekosistema• Ekosistema honetan faunan hegaztiak oso

ugariak dira, eta flora zinta belarrak.

INGURUNE FISIKOA

• Eremua: 80, 5735 hektarea km• Deskribapena: oihan txikiak daude, harriak

uretatik ateratzen dira eta ur kopurua oso handia da.

• Alboan herrialde eta baratze asko daude.• Urmaelak ur zikina du eta landareak oso berdeak

dira.• Erliebea: La Guardia oso laua da eta haren atzean

Kantauri mendikatea dago.

FAUNA

HEGAZTIAK· Murgila, hegazti palmipedo

45cm longitudea, lumadia kolore desberdinetakoa, hegoak eta isatsa laburrak eta mokoa zuzena eta zorrotza duena da.

· Txilinporta, hegazti palmipedo Murgilaren antzekoa da baina txikiagoa, lepoko lumak gorriak edo beltzak.

Ur lasaietan bizi da eta beste espezie desberdinak daude.

· Ahatea, hegazti palmipedo lumadi dentsoarekin, hankak laburrak eta mokoa zabala.

Oso ondo igeri egiten du, baina ibiltzerakoan jauzten da.

· Gabaia, itsas hegazti palmipedo 40cm longitudea, lumadi sarria eta mokoa kakoduna.

Bakarrik joaten da lurrera ugaltzeko, osatzen du udaleku asko.

· Beltxarga, hegazti palmipedo 150cm luzera, lumadiarekin zuria, lepo luzea eta kurbatua, hegoak handiak eta hankak laburrak.

Monogamo eta orojalea da.

· Aliota, hegazti palmipedo 80cm luze, lumadia trinko grisa, beltza eta zuria, mokoa zorrotza eta hegoak laburrak.

Hego poloko kostan bizi da eta neguan emigratzen du.

ARRAINAK

· Zamoa, ur gezako arraina 75cm luzera duena, aho txikia, hortzak faringariak eta bakarrik dauka bizkar-hegats bat.

Leku guztietan bizi da, ur lasaietan.

Beste animalia batzuk …

FLORA

HORKO LANDAREAKHauek dira dauden landareak:• Mitxoleta • Pikondoa • Txibirita • Arrosa zuria • Arrosa arrosa• Pago gorriak• Granadondoa• Labanda• Arrosa gorriak• Platanoa

Floraren argazkiakMitxoleta Txibirita

Pago gorria Labanda

MITXOLETA

Landare mota bat da, lore gorri bizia duena. Zelai eta bide bazterretan agertzen da batez ere, apiriletik aurrera, sarri gari edo garagar zelai osoak estaliz. Jatorri ezezagunekoa da, baina Europa hegoaldekotzat eta Afrika iparraldekotzat jotzen da gehienetan, eskualde honetan antzinatik ezagutzen baita. Baina kontuan hartu behar da, nekazaritza Mediterraneo inguruan garatu izan dela aspalditik eta honi lotuta agertu izan dela beti ere mitxoleta.

LABANDA

Zuhaixka honek 30 eta 80 zentimetro arteko altuera har dezake. 10 mm lore urdina izaten du. Ekaina eta abuztua artean loratzen da. Mediterraneo inguruko mendietan (600 - 1700 m) bizi da.

Oso usain gozoa izaten du bere loreak eta urrin-olioak egiteko erabiltzen da batez ere

PAGO GORRIA

Hosto erorkorreko zuhaitza, enborra zuzena eta leuna. Hostoak obalatuak dira, ertzean ondulatuak , zainak ondo markaketak, kobre argi- gorri jaiotzean eta purpura kolorekoa bihurtzen dira garapena lortzen dutenean. Udazkenean hostoak kafe kolorekoa bihurtzen dira eta zuhaitza denbora luzez jarraituko dute.

TXIBIRITA

Basabitxilorea edo txiribita, Asteraceae familiako landare belarkara da. Lore apaingarria da. Landare honen hostoak jangarriak dira eta entsaladan zein beste barazkiekin egosita jan daitezke. Bertute medizinalak ditu.

5-25 cm-ko landare iraunkorra da. Koilara itxurako hostoak ditu, zertxobait horztuna, kanpoaldeko kolorez zuriak dira eta erdialdekoak horiak. Martxotik uztailera loratzen da.

URETAKO LANDAREAK

Uraren barruan alga paregabek bizi dira. Lurzoru honetan gatz asko dago, hori dela eta itsasertzean dagon alga antzekoak aurkitzen ditugu: Salicornia patula, Spergularia maritima, Salicornia salina, Juncus maritimus eta Sonchus maritimus.Baita ere aurki dezagu Toypella Salina oso bitxia dela munduan zehar. Ruppia drepanensis hezegune honetan bizi da besterik ez

ELIKAKATEA

ELIKASAREA

ANIMALIENARTEKO HARREMANAK:

PARASITISMOA: Parasitismo-harremana onuragarria da izaki bizidunetako batentzat, baina kaltegarria bestearentzat.