sindirim fizyolojisicdn.istanbul.edu.tr/filehandler2.ashx?f=sindirim... · enterogastrik refleks...

Sindirim Fizyolojisi

SindirimMekanik

Kimyasal

Fermantatif

EmilimAktif

Pasif

Sindirim kanalı (Gastrointestinal kanal)

Aksesuar organlar

Sindirim sistemi

Sindirim Kanalı

Ağız

Yutak

Özofagus

Mide

İnce bağırsaklar

Kalın bağırsaklar

duodenum

jejunum

ileum

sekum

kolon

rektum

Sindirim Siteminin Aksesuar Organları

Dişler

Dil

Tükürük bezleri

Pankreas

Karaciğer

Sindirilen yeme göre hayvanların

sınıflandırılması

Karnivor Herbivor

Omnivor

Sindirilen yeme göre hayvanların

sınıflandırılması

KarnivorKimyasal sindirim

Mikrobiyal sindirim %14

HerbivorKimyasal sindirim

Mikrobiyal sindirim %51-83

OmnivorKimyasal sindirim

Mikrobiyal sindirim İnsan %17

Domuz % 48

Sindirim Kanalına Göre Hayvanların

Sınıflandırılması

Monogastrikler

Poligastrikler

Basit mideliler

Bileşik mideliler

Pregastrik

fermantatorlar

Arka bağırsak

fermantatorları

0.0.3.3

3.1.3.33.1.4.2

3.1.4.3

2.1.2.3

2.1.2.3

Sindirimin Kanalının Kontrolü

• Sinirsel kontrol

• Hormonal kontrol

Motorik ve sekretorik aktiviteler

Nöroendokrin kontrol

Sindirimin Kanalının Kontrolü

• Sinirsel kontrol

İntramural (intrinsik, enterik) sinir sistemi

• Pleksüs miyenterikus

• Pleksüs submukoza

Otonom sinir sistemi

• Sempatik sistem

• Parasempatik sistem

Motorik ve sekretorik aktiviteler

Sindirim kanalının genel yapısı

İntramural sinir sistemi

Pleksüs MiyenterikusSubmukoza Pleksüsu

Sindirim kanalındaki

sekretorik aktiviteleri

kontrol eder.

Sindirim kanalındaki

motiliteyi (hareketleri)

kontrol eder.

İntramural sinir sisteminin fonksiyonları

Otonom sinir siteminin sindirim kanalına etkisi

Sempatik sistem

Parasempatik sistem

Sindirim kanalının motilite ve

sekresyonunu azaltır.

Sfinkterleri aktive eder.

Sindirim kanalının motilite

ve sekresyonunu arttırır.

Bağırsakların afferent duysal lifleri

1) Bağırsak mukozasının irritasyonu

2) Bağırsakların aşırı distansiyonu

3) Bağırsaklarda özel kimyasal maddelerin bulunmaları

Sindirimin Kanalının Sinirsel Kontrolü

Sindirim Kanalının Hormonal Kontrolü

• Gastrin

• Kolesistokinin pankreozimin (CCK-PZ)

• Sekretin

• Gastrik inhibe edici peptid (GİP)

• Vazoaktif intestinal peptid (VİP)

• Motilin

• Somatostatin

Ağız

• Dudaklar

• Dişler

• Dil

• Tükürük bezleri

• Yemlerin ağza alınması

• Mekanik parçalanma

• Islatma

• Yutma

Çiğneme

Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)

• Köpek ve kediler

• Dudaklar

• Dişler

• Dil

Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)

• Tek tırnaklılar

Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)

• Sığır ve koyun ve keçiler

Çiğneme (Mastikasyon)

• Besinin ağızda mekaniksel parçalanması

• Sabit olan üst çeneye karşın alt çenenin uyumlu

hareketleri

ritmik çiğneme hareketleri

yemlerin daha küçük parçalara ayrılması

eriyebilirliklerin arttırılması

tükürükle ıslatılarak kayganlaştırılması

Çiğneme (Mastikasyon)

Ritmik Çiğneme Hareketleri

Kesme Hareketleri

Öğütme Hareketleri

Çiğneme (Mastikasyon)Çiğneme Refleksi

M. masseter

M. temporalis

M. pterigoides

N. facialis yanak, dudak

N. hypoglossus dil

N. trigeminus çiğneme kasları

• Besinlerin yutak (farinks) ve ösafagus (yemek

borusu) yoluyla mideye gönderilmesi

• İstemli fazı (buccal faz)

• Yutak fazı (faringeal faz)

• Özofagus fazı

Yutma / Deglutasyon

1.İstemli fazı (buccal faz)

• Lokma dille damak arasına sıkıştırılır

• Farinkse doğru yuvarlanır

Yutma / Deglutasyon

2.Yutak fazı (faringeal faz)

• Yutma reseptör alanları yutma merkezi

• Yumuşak damak yukarı çekilir

• Larinks yukarı ve öne doğru çekilir

• Epiglotis geriye doğru sarkar, larinks açıklığını kapatır

• Üst ösafagus sfinkteri gevşer

• Farinksin muskuler duvarı kasılır

• Primer peristaltik dalga

Yutma / Deglutasyon

Yutma / Deglutasyon

• Yutak fazının sinirsel kontrolü

• Yutma reseptör alanları, tonsilla kıvrımları

• Trigeminal, glossofaringeal (v, ıx) sinirler

• Yutma merkezi medulla oblangata, pons

• Motor uyarımlar farinks, üst ösafagus

• N. Trigeminus (V)

• N. Glossopharyngeus (IX)

• N. Vagus (X)

• N. Hypoglossus (XII)

Yutma / Deglutasyon

3. Özofagus fazı

• Primer, sekonder, tersier peristalsis

» regürgitasyon

• Gastroösafagal sfinkterin gevşemesi

Yutma / Deglutasyon

Yutmanın patofizyolojisi

• Yutma felci

• Akalazya

• Reflü

Tükürük

• Çeşitli tükürük bezi salgılarının karışımı

• %99’ u su

• Organik bileşenler

Protein, glikoprotein, enzim

• İnorganik bileşenler

Sodyum, klorür, potasyum bikarbonat, kalsiyum

• pH 6,2- 7,4

Tükürük Bezleri

• Parotis

• Mandibularis

• Sublingualis

• Zygomaticus

• Molaris inferior

• Buccalis

• Labialis

Tükürük Bezleri

Tükürük Bezleri

• Seröz sekresyon

İnce,sulu salgı, pityalin içerir

Parotis bezi salgısı

• Müköz sekresyon

Müsin içerir, kayganlaştırıcı, koruyucu

Bukkal bezler

• Serömüköz sekresyon

Mandibular ve sublinguinal bezler

Tükürük Bezleri

Tükürüğün salgılanması

Tükürüğün fonksiyonu

• Yemlerin ıslatılması ve kayganlaştırılması

• Bolus oluşumu

• Evaporatif soğutma

• Kuru yemlerin çözündürülmesi

• Ağız hijyeninin sağlanması

• Mekanik yıkama

• Lizozim ve tiyosiyanat

• Sindirim enzimleri

• Pityalin

• İnsan, domuz, rat

Tükürüğün fonksiyonu

Ruminantlarda

• Tampon sistem oluşturur

• Protein sentezinde kullanılır

• Köpük söndürücüdür

• Rumen sıvısının oluşumuna katkı sağlar

Tükürük Üretimi

(Tükürük Miktarı)

At: 40 l/gün

İnek: 60 l/gün

Koyun: 10 l/gün

Domuz: 5-10 l/gün

Sefalik evreGöz

Burun

Kulak

Ağız EvresiTat, Temas, Isı,

Kimyasal maddeler

Mide Bağırsak

Evresi

Temas

Tükrük sekresyonunun düzenlenmesi

Tükrük sekresyonunun düzenlenmesi

Midenin Yapısı ve Bölümleri

Midede Sindirim

Basit mideliler Bileşik mideliler

Mide yüzeyi salgı bezleri ile kaplı

Glandular mukozaKutan mukoza ve glandular mukoza

Midede Glandular ve Non-Glandular Bölgeler

Midenin Fonksiyonları

• Besinlerin depolanması

• Karıştırılması ve öğütülmesi

• Kontrollü bir şekilde duodenuma verilmesi

• Protein ve lipit sindiriminin başlatılması

• Bazı türlerde mikrobiyel sindirim

Mideye lokmanın gelişi ve depolanması

Midenin Fonksiyonları

• Besinlerin depolanması

Kardia-fundus

Reseptif gevşeme

Vagovagal refleks

Basınç artışı olmaksızın genişleme

Besinlerin midedeki düzeni

Bazı monogastrik hayvanlarda miden hacminin

sindirim kanalına oranları

%62

%26 %15

%9

Besinlerin midede karıştırılması

• Midenin distal kısmında olur.

• Besinlerin öğütülmesi

• Kimusun sindirim enzimleriyle karıştırılması

Midenin Boşaltılması

Midenin Boşaltılması

• Süpürme hareketleri

Yemekler arası dönemde

• Plorik sfinkterin rolü

Mide doluluk oranı

Gastrin hormonu

Enterogastrik refleks

Midenin Boşaltılması

Enterogastrik refleks

Duodenum duvarının gerilimi

Duodenumda;

Düşük pH

Yüksek ozmolarite

Yağ miktarı artışı

Pilorik pompa inhibisyonu

Plorik sfinkter tonusu artışı

Midenin Boşaltılması

Enterogastrik refleks

1.Enterik sinir sistemi

2.Sempatik sinir sistemi aktivasyonu

3.Vagal uyarım inhibisyonu

Midenin Boşaltılması

Enterogastrik refleks

Midenin Boşaltılması

Enterogastrik refleks

Duodenum duvarının gerilimi

Düşük pH sekretin

Yağlar CCK, GIP

Midenin Yapısı ve Bölümleri

Mide Mukozası ve Bezleri

Mide Mukozası ve Bezleri

Mide Mukozası ve Bezleri

Mide Mukozası ve Bezleri

Sığ gastrik pit

Müköz, enteroendokrin hücreler

Parietal hücre yok

Derin gastrik pit

Tüm hücreler

Derin gastrik pit

Müköz, peptik,

enteroendokrin hücreler

Parietal hücre çok az

Mide Mukozası ve Bezleri

Midedeki Sekretorik Hücreler ve Ürünleri

Enterochromaffin H histamin

Mukus sekresyonu

Mukozal bariyeri oluşturur.

Yüzey mukus hücrelerinde üretilir Çözünmeyen mukus

Çözünen mukus Besinlerin kayganlaştırarak

mukozaya zarar vermesini

engeller.

Boyun mukus hücrelerinden

salgılanır.

Mukozal bariyeri oluşturan faktörler

4. Çözünen mukus

3. Epitel hücreler arasındaki sıkı bağlantı

2. Bazal alkali sıvı

Prostaglandin E

Prostasiklinler

Aspirin

Non-streoidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAIDs)

1. Çözünmeyen mukus

Mukus

Bikarbonat

Bikarbonat

Sodyum

Klor

Pepsinojen Salgılanması

Peptik Hücre

Pepsinojen Pepsin

HCI Pepsin

Protein sindirimini başlatır.

Etteki kollojeni sindirir.

Protein

Polipeptit

Pepton

Rennin SalgılanmasıPeptik Hücre

Prorennin

(Kimozin)Rennin

HCI

Kazein Parakazein Parakaezin+Ca

Kalsiyum Parakazeinat

(Süt Pıhtısı)

Ruminant ve domuz

yavrularında

salgılanır

İntrinsik Faktör

İntrinsik faktör salgılanmasıParietal Hücre

HCI

Mide sindiriminde görevli değildir.

İnce bağırsaklarda B 12 vitamininin

emilmesini sağlar

CO2

CO2 + H2O H2CO3

K.A.

HCO3 + H

H

K

HCO3

HCO3CI

H

CI

CI

K

K

HCI

Parietal Hücrede

HCI salgılanması

Proton pompası

Hidroklorik asidin fonksiyonları

1. Proteinleri denatüre ederek yapısını bozar. Böylece

daha kolay sindirilmelerini sağlar.

2. İnaktif olarak salgılanan pepsinojen ve pro-rennini

aktif pepsin ve rennin haline getirir.

3. Pepsin ve renninin aktivite gösterebilmesi için

gerekli asitli ortamı sağlar.

4. Antiseptik özelliğinden dolayı mikroorganizmaların

yok edilmesini sağlar.

5. Demiri redükte ederek, kalsiyum tuzlarını çözerek

emilimini kolaylaştırır.

Hidroklorik asidin fonksiyonları

Mide Sekresyonunun uyarılması

Sefalik evre

Gastrik evre

İntestinal evre

Sinirsel ve hormonal yollarla stimüle edilir.

Mide sekresyonunun uyarılmasında sefalik evre

Yiyeceğin görülmesi, koklanması,

tadılması

Med Oblongatada

dorsal vagal nükleus

Mideyi yiyeceğin girişi için hazırlamak

Mukus, enzim ve asit üretiminin artışı

Merkezi sinir sistemi

Mide sekresyonunun uyarılmasında gastrik evre

1. Sefalik fazda başlayan sekresyonu artırmak

2. Kimusu asidifiye ve homojenize etmek

3. Protein sindirimini başlatmak

Lokal ve vagovagal refleksler

(Ach)

Asit, pepsinojen, motilite artışı

İntestinal

G hücresi

Gastrin HCI

Protein

Peptid

Paryetal

Hücre

Mide sekresyonun uyarılmasında duodenum evresi

Mide sekresyonunun inhibisyonu

Mide

pH < 3 pH < 2

Sinirsel

yollasomatostatin

Mide sekresyonunun inhibisyonu

Duodenuma kimüs geçiş hızının kontrolü

Asit ve pepsinojen üretiminin inhibisyonu

Gastrik motilitede azalma

Merkezi sinir sistemi

Mikrobiyel Sindirim

At ve Domuzda Laktik Asit Bakterileri

Kusma Retiküler formasyonda kusma merkezi

Medulla oblangatada (4. ventrikül tabanı) kemoreseptör

tetikleyici bölge kan yoluyla gelen ilaç ve toksinler

Sindirim sistemini zararlı etkilerden korumaya yönelik bir

reflekstir.

Reseptörler:

1. Farinkste

2. Mide ve duodenumda

3. Uterusta

4. Böbrek ve sidik kesesinde

5. Beyinde dördüncü ventrikülde

6. İç kulaktaki semisirküler kanallarda

Kusma

1. Gastrointestinal kanalın fiziksel yada kimyasal irritasyonu

2. Gastrointestinal kanalın dolgunluğu yada tıkanmalar

3. Kusmayı tetikleyen reseptörleri yada kusma merkezini

etkileyen ilaçlar

4. Seyahat sırasında iç kulaktaki reseptörlerin sürekli

uyarılması

5. Enfeksiyöz hastalıklar sırasında oluşan metabolitler/toksik

maddeler

6. Beyin kanaması yada başka sebeple intrakraniyal

basıncın artması

Kusma

1. Bulantı

2. Salivasyon

3. Derin inspirasyon, terleme

4. Ösafagus, kardiyak sfinkter ve midede gevşeme

5. Pilorik antrumda kasılma

6. Epiglottis kapalı inspirasyon, intra torasik basınç düşüşü

7. Karın kasları kasılır, intraabdominal basınç atar

8. Üst özofagus sfinkteri açılarak içerik dışarı fırlatılır

İnce Bağırsaklarda Sindirim

• Duodenum

• Jejunum

• İleum

• Pankreas

• Karaciğer / safra kesesi

• Plorik sfinkter

• İleosekal sfinkter

İnce Bağırsakların Yapısı

İnce Bağırsakların Yapısı

Villus ve Kript’in yapısı

1. Enterositler

2. Goblet H.

3. Enteroendokrin H.

4. Panet H.

5. Kök H

Mukozal Rejenerasyon

İntestinal epitel 2-5 günlük

periyotta yenilenir.

İntestinal epitel hücreleri

kendini en hızlı yenileyen

hücrelerdir.

Gastrin hormonu intestinal

hücrelerin gelişimini

stimüle eder.

2-5

gün

İnce bağırsaklardaki fizyolojik aktiviteler

Mukozal Sekresyon

Pankreatik Sekresyon

Karaciğer sekresyonu

(Safra Salgısı)

Luminal sindirim

Mukozal sindirim

Absorpsiyon

Sindirim aktiviteleri

İnce bağırsak hareketleri

Sekretorik aktiviteler

İnce bağırsaklardaki sekretorik aktiviteler

• İnce bağırsak mukozası sekresyonu

• Pankreas sekresyonu

• Safra sekresyonu

İnce bağırsak mukozasında sekrete edilenler

Enterokinaz

Peptidazlar

Su ve elektrolit

Disakkaridazlar

Enterosit

Sukraz

Maltaz

İzomaltaz

Laktaz

Goblet h.

Panet h.

Müsin

Lizozim

Elektrolitler (Na,K,Mg Ca)

Bikarbonat

Enzimler

Amilaz

Lipaz

Tripsinojen

Kimotripsinojen

Prokarboksipeptidaz A

Prokarboksipeptidaz B

Proelastaz

Pankreastan sekrete edilen ürünler

Pankreas Salgısının Kontrolü

• Sinirsel kontrol

• Sefalik

• Gastrik- gastropankreatik refleks

• İntestinal evreler

• Hormonal kontrol

• Sekretin

• Duodenumda asidite artışı

• CCK-PZ

• Duodenumda protein, yağ miktarında artış

N. Vagus

N. splanchinicus

Karaciğerden sekrete edilen ürünler

Safra sıvısı

Elektrolitler

Bilurubin

Kolesterol

Safra asitleri

BikarbonatTeknırnaklı

Deve

Fil

Karaca, geyik

Sıçan, fare

Güvercin, kumru

Papağan

Safra keseleri yok

Bağırsakta pankreatik enzimlerin aktive edilmesi

Enterokinaz

Tripsinojen Tripsin

Kimotiripsinojen

Prokarboksipeptidaz

Proelastaz

Kimotiripsin

Karboksipeptidaz

Elastaz

Karbonhidrat Sindirimi ve Emilimi

Sakkaritler

Glukoz

Galaktoz

Fruktoz

Sukroz Maltoz

MaltotitrozLaktoz

Glukoz

Fruktoz

Laktaz

Glukoz

Galaktoz

Maltaz

İzomaltaz

Glukoz

Sukraz

Alfa amilaz

Nişasta

Karbonhidrat Sindirimi ve Emilimi

Karbonhidrat Sindirimi ve Emilimi

Protein Sindirim ve Emilimi

Protein Sindirim ve Emilimi

Protein Sindirim ve Emilimi

Yağların Sindirim ve Emilimi

Yağların Sindirim ve Emilimi

Mide sindiriminin sefalik ve gastrik

evresinde

Pankreas ve Safra Sekresyonlarının Kontrolü

Sekretin

Kolesistokinin

Sinirsel

Hormonal

Sindirim

enzimleri

CCK

Safra kesesinde

kontraksiyon

oddi sfinkterinde

gevşeme

Lipit

Protein

Kolesistokininin Sindirim Faaliyetlerinin

Düzenlenmesindeki Rolü

Mide içeriğinin

duodenuma geçişinin

inhibisyonu

Safra sekresyonunun

stimüle edilmesi

Bikarbonat

Sekretin

Asidik içerik

pH <4-4.5

Sekretinin Sindirim Faaliyetlerinin

Düzenlenmesindeki Rolü

Gastrin

salgılanmasının (HCI)

inhibisyonu

Safra sekresyonunun

stimüle edilmesi

Bikarbonat

Duodenum and jejunum

Karbonhidratlar

Amino asitler

Lipitler

Demir

Ca++

Ileum

Safra tuzları

B12 vitamini

Elektrolitler

Su

İnce bağırsaklarda emilen ürünler

Monosakkarit

Aminoasit

Monogliserit

Yağ asidi

Su sekresyonu ve emilimi

Villus epiteli absorbe eder

Kript epiteli sekrete eder

Emilimi ozmoz ile gerçekleşir

Parasempatik uyarım

Bağırsağın gerilmesi

Hiperozmotik içerik

Toksinler

Villus epitelini tahrip eden

maddeler ve hastalık etkenleri

Sekresyon artar

Geri emilim azalır

Su emilimi

Na+

Glukoz

Galaktoz

Aminoasit

B vitaminleri

Cl-Na+

CO2 + H2O

HCO3-Na+

Na+

H+

HCO3-

Cl-

H+

Na+

Sodyumun hücre içine emilimi

H2O

H2CO3

Vitaminlerin emilimi

Suda Çözünenler daha kolay emilmektedir.

Yağda çözünenlerin emilimi yağların sindirimiyle ilişkilidir.

Folik asit duodenum ve jejunumda emilir.

B12 vitamini ileumda emilir.

Entero hepatik safra dolaşımı

Bağırsak hareketleri

• Besinlerin parçalanması, karıştırılması

• Salgılarla karıştırılması ve enzimlerin etkisinin artışı

• Absorptif yüzeyle temas

• İlerletilmeleri

• Segmentasyon

• Pendüler (sarkaç)

• Peristaltik- antiperistaltik

• Otonom sinirler; n.vagus, n. Splanchnicus

• Enterik sinirler; plexuslar

Bağırsak hareketleri

Segmentasyon haraketleri

Segmentasyon haraketleri

Peristaltik hareketler

Bağırsak hareketleri

Motilite bozuklukları

Bağırsak motilitesinin artması Bağırsak Motilitesinin azalması

İshal

Sıvı ve elektrolit kaybı

Besinlerin emilememesi

Konstipasyon

Bulantı, şişkinlik, ağrı, kramp

İnce bağırsaklarda aşırı bakteri

üremesi (SİBO)

Kalın Bağırsaklarda Sindirim

Bazı monogastrik hayvanlarda kalın

bağırsakların sindirim kanalına

oranları

Köpek % Domuz % Tavşan % At %

Mide oranı 62 26 15 9

Kalın bağırsak oranı 14 30 50 54

%14

%30

%54

%50

Kalın Bağırsakların Yapısı

Kalın Bağırsakların Yapısı

Mide, ince ve kalın bağırsak mukozalarının

yapısı

Kalın Bağırsaklarda Sekresyon

• Sindirim enzimleri salgılanmaz.

• Goblet hücreleri müsin salgılar.

• Su ve elektrolitler sekrete edilir.

Sekumdaki fermentatif sindirim

Uçucu Yağ Asitleri

Karbondioksit

Proteinler

Vitaminler

Metan

Bakteri

Protozoa

Mantarlar Selülozu

Dekstrinleri

Pektinleri

Proteinleri

Karbonhidratları

Lipitleri

Sekumda Sindirim

• Atta oldukça gelişmiştir.

• Bakteri, protozoa ve mantarlar vardır.

• Fermentatif sindirim vardır.

• Mikrobiyel protein sentez edilir.

• Vitamin sentez edilir (K, B).

• Kaprofaji tavşan, sıçan

Fermentatif Sindirime Etkili Faktörler

• Yemlerin yumuşatılması

• Mide asidinin etkisi

• Yemlerin öğütülmesi

• İnce bağırsaklarda karbonhidratların

yeterince sindirilmesi

Kolonda Sindirim ve Emilim

• UYA emilimi

• Mineral maddelerin emilimi

• Suyun emilimi

• Dışkı oluşumu

Sekum ve Kolonla İlgili Sindirim Bozuklukları

• Mikrofloranın değişimi

• Kolik

Kalın Bağırsak Hareketleri

Sekum Hareketleri

Karıştırıcı hareketler

Peristaltik hareketler

Kolon Hareketleri

Segmentasyon

Peristaltik

Ters peristaltik

Dışkılama (Defakasyon)

• Dışkının rektum ve anüsten dışarı atıldığı

refleks

Gastrokolik refleks

Mekanik basınç artışı

Peristaltik artışı

Dışkılama (Defakasyon)

• Sfinkter ani eksternus

• Sfinkter ani internus

• Sentrum anospinale med. oblangata

• Sentrum anale serebral korteks

Dışkılama (Defakasyon)

Ruminantlarda

Sindirim

Ruminantlar

• Poligastrik hayvanlardır

• Ruminasyon yaparlar

• İki alt grubu vardır

• Ruminantia

Sığır, koyun, keçi, geyik

• Tylopoda

Deve, lama

Ruminant Midesi• Rumen

• Retikulum

• Omazum

• Abomazum

Ruminantlarda Midenin Yapısı

Sulkus (pila) longitudinalis

Sulkus (pila) koronariusRuminoretikular

Retikuloomazal

Omazoabomazal

Rumen

• Farklı büyüklük ve

şekillerde papillalar

Retikulum

Epitel kıvrımları

altıgen şekilde

dizayn oluşturmuş

Kıvrımlar üzerinde ve

içinde çok sayıda

küçük papilla

bulunur

Retikulo perikarditis traumatika

Omazum

Epitelde yaprak benzeri

kıvrımlar (lamina)

Ön mide yüzeyinin

yaklaşık 1/3’i

Yeni doğan ruminantlarda midenin gelişimi

Pre-ruminant Ruminant

Anatomik değişim

Sekretorik değişim

Mikrobiyel değişim

Rumen Papillalar

Anatomik Değişim ve Papillaların Gelişimi

Rumen % 25

Abomasum % 60

Rumen % 62

Abomasum % 22

4 ay

Erişkin

Papillaların gelişimi

Rumen papillaları

gelişmeye başlar.

Doğumdan sonraki 2-3 haftalık

dönemde yem yemeye başlar.

Doğumda rumen berrak, yapışkan bir sıvı ile dolu

Papillalar gelişmemiş

Ruminantlarda ön midenin gelişimi

Kuru gıda maddeleri ve su

Aneorobik ortam

Mikroorganizmalar

Uçucu yağ asitleri

Karbonhidrat içeren yemler propiyonik, bütirik asit

Lif içeren yemler asetik asit

Ruminantlarda ön midenin gelişimine etkili

faktörler

• Kaba yemlerin etkisi

Hacim artışı

• Konsantre yemlerin etkisi

Propiyonik asit

Bütirik asit

• Sütün etkisi

• Mikroorganizmaların etkisi

Papilla gelişimi

Ön mide gelişimine yemlerin etkisi

Sekretorik değişim

Sindirim enzimleri

HCI salgılanmaz

İlk 24 saatteDüşük düzeyde

pepsinojen,rennin

HCI salgılanır

Yavru doğduğunda

İlk bir kaç saatte

Kolostrumdan

İmmunoglobulunlerin

emilimi

Normal düzeyde

Sindirim enzimleri

ve HCI salgılanır

İmmunoglobulinlerin kolostrumdan emilimi

0 24. saat 14. gün

An

tiko

r d

üze

yi

Maternal

antikorlar

Kendi

antikorları

Yaş

Sulkus Özofagikus

Sulkus Özofagikus

• Refleks n. vagus

• Reseptörler ağız yutak ve özofagusun başlangıcında

• Emme isteği

• Sütteki sodyum ve bakır tuzları

• Erişkinlerde oluşmaz (bazen ADH etkisiyle)

Mikroorganizmaların Rumene Yerleşmesi

• Yavru doğduğunda sindirim kanalı steril

• Önce bakteriler abomazuma ve bağırsağa yerleşirler

• Laktobasiller, Koliformlar, Streptokoklar

• Yavru büyüdükçe mikroorganizmaların türü ve sayısı değişir

Rumenin Çevresel Şartları

Nemli ortam

İçeriğin akış hızı

Atıkların eliminasyonu

Sürekli substrat bulunması

Isı

pH

osmolarite

38-42 0C

5.5-7.2

260-340

Rumen Mikroorganizmaları

Bakteriler Rumen Florası

Protozoalar Rumen Faunası

Rumen Mantarları

Rumen florasına etkili faktörler

• Rasyon

Karbonhidrat pH

Lif pH

• Diğer hayvanlarla temas

• Lokal çevresel etkenler

• İlaçlar

• Diğer Mikroorganizmalar

mo’ lar arasında işbirliği ve etkileşim

• Birbirlerinin sentezlediği ürünleri yada atıkları kullanırlar

• Birbirleriyle rekabet ederler

Rumen Florası

• Sellulolitikler

• Hemisellulolitik

• Pektinolitikler

• Proteolitikler

• Amilolitikler

• Ürolitikler

• Glikolitikler

• Lipolitikler

• Metan üretenler

• Amonyak üretenler

• Asit kullananlar

( 1 x 10 10-11 Mo./ml )

Rumen bakterilerinin başlıca fonksiyonları

• Selüloz, hemiselüloz, ve pektin sindirimi

• Amonyak, UYA, CO2 ve metan oluşumu

• Protein sentezi

• Vitamin sentezi

• Detoksifikasyon

Rumen Faunası

( 1 x 10 5-6 Mo./ml )

Protozoa türleri

• Ciliatalar

• Flagellatalar

Oligotrich

Holotrich

• Rumendeki sindirime yardım

• Rasyona adaptasyon

• Nişasta depolama

• Detoksifikasyon

• Aşırı mo üremesini engelleme

Rumendeki protozoaların fonksiyonları

1. Selülozun sindirilmesi

UYA, karbondioksit, metan, amonyak

2. Protein sentezi

Üre

3. Vitamin sentezi

Rumen mikroorganizmaları

Ruminantlarda azotlu maddelerin sindirimi

Üre, aa, amonyak, nitrat, nitrit, nükleik asitProteinNon-protein Nitrojen (NPN)

Amonyak

Ruminohepatik

azot dolaşımı

Protein

rejenerasyon

siklusu

Peptid

Proteinaz

Peptidaz

Aminoasit

UYA

CO2

MO proteini ve

yapı taşı

Deaminaz

AmonyakAmonyak

ÜRE ÜRE

İdrar

Ruminohepatik azot dolaşımı

Protein rejenerasyon siklusu

Amonyak

Amino asit

MikrobiyalProtein

Amino asit

Amino asit

Abomazum

Amonyak

Üre

Doku ve

plazma

proteinleri

yapımında

kullanılır

Dışkı

İnce bağırsak

Amino asit

Karbonhidratlar

Yapısal Karbonhidratlar

Sellüloz

Hemiselüloz

Lignin

Pektin

Yapısal olmayan

Karbonhidratlar

Nişasta

şekerler

Pektin

B glukan

Uçucu yağ asitleri

Karbonhidratlar

• Lifli karbonditratlar ruminasyonu uyarır

• Rumene tükürük sekresyonu artışı

• Sodyum bikarbonat ve fosfat pH

• Nişasta ve basit şekerler çabuk fermente olurlar

• Fazla nişasta laktat

Lipidler

• Diyetteki miktarı %2-4

• Trigliserid, glikolipid, fosfolipid

Lipidler

Uçucu yağ asitleri (UYA)

• Asetik asit %60-70

• Propiyonik asit % 10-15

• Butirik asit %10

V. Porta

Asetik asit

Karaciğer

Propiyonik asitButirik asitK

an d

ola

şım

ı

Süt şekeri

Süt proteinleri

Rumen papillalarının

gelişimi

Glikoz sentezi

Kalp ve iskelet kasında

enerji kaynağı

Süt yağının sentezi

Retikulo-Rumen Hareketleri

• Eski- yeni içeriğin karıştırılması

• Ruminasyon

• Eruktasyon

• Omazuma iletim

• Primer ya da karıştırma hareketleri

• Sekonder ya da eruktasyon hareketleri

Retikulo-Rumen Hareketleri

Retikulo-Rumen hareketleri

• Dakikada 1-3 kez

• Yem yeme sırasında daha sık

• Uykuda oluşmaz

• Kontraksiyonların hızı ve gücü yem ile

ilişkilidir

Eruktasyon

Timpani

Primer baklagiller

Sekonder obstrüksiyon

motilite

Ruminasyon

• Regurgitasyon

• Remastikasyon

• Reinsalivasyon

• Redeglutition

Regurgitasyon

• Yem alındıktan 30-90 dakika sonra

• Midedeki mekano reseptörlerin uyarılması

• Retikulumda güçlü kontraksiyonlar

• İnspirasyonla intrabdominal negatif basınç

• Kardiyanın gevşemesi

• Özofagusta ters peristaltik oluşur

Retikulo rumen hareketlerinin kontrolü

• Beyin kökünde dorsal vagal çekirdek

• Gerim reseptörleri

• İçeriğin basıncı, yoğunluğu

• Kemoreseptörler

• pH, UYA konsantrasyonu

Karaciğer

Karaciğer• Fonksiyonel ünitesi lobül

Karaciğer

• Safra (ekskresyon, lipit sindirimi)

• Metabolizma

• Depolama

• Kanın filtrasyonu ve depolanması

Karaciğer

• Ekskresyon

– Lipofilik maddeler

• Metabolizma sonucu oluşanlar

– Bilirubin, steroid hormonlar

• İntestinal kanaldan gelen maddeler

– Antibiyotikler

Karaciğer

• Ekskresyon

Lipofilik maddeler

• Suda çözünür hale getirilir

• Konjugasyon

– Glukorinik asit, asetat, glutatyon, glisin, sülfatlar…vb.

• Böbreklerden idrarla

• Safra-bağırsaklar- dışkı

Karaciğer

Metabolizma

Karbonhidrat metabolizması

• Fruktoz ve galaktozun glikoza çevrilmesi

• Glikojenezis

• Glikoz, laktik asit, gliserol, pirüvik asit, aa’ lerden

glikokojen sentezi

• Glikojenolizis

Karaciğer

Metabolizma

Karbonhidrat metabolizması

• Glikozun glikojen ya da yağ olarak depo

edilmesi

• Glikoneojenezis

– aa ve gliserolden glikoz sentezi

• Kan glikoz düzeyinin dengede tutulması

KaraciğerMetabolizma

Lipit metabolizması

• Şilomikronlar

– Trigliserid

– Fosfolipid

– Kolesterol

• Lenf dolaşımından jugular- subklavikular

vena birleşiminde kan dolaşımına

Karaciğer

Metabolizma

Lipit metabolizması

• Lipoprotein lipaz- karaciğer ve yağ doku

kapillar endotelyumunda

• Trigliseritler- yağ asitleri ve gliserol

• Karaciğer ve yağ hücrelerinde

• Yağ asitleri- trigliseritler

Karaciğer

Metabolizma

Lipit metabolizması

• Lipoprotein, trigliserit, kolesterol, fosfolipit sentezi

• Yağ asitlerininin enerji için kullanılması

• Karbonhidrat ve proteinlerden trigliserit sentezi

• Yağ asitlerinin doymamış hale getirilmesi

Karaciğer

Metabolizma

Protein metabolizması

• Plazmadaki aa lerden hücrelerde protein sentezi

ve depolanması

• Proteinlerin aa lere dönüştürülüp kana verilmesi

• Plazma proteinlerinin sentezi

• Albumin, globülin, fibrinojen

KaraciğerMetabolizma

Protein metabolizması

• aa’ lerin deaminasyonu

• Enerji kaynağı olarak kullanılmaları

• Glikoz ve glikojene dönüştürülmeleri

(glikoneojenezis)

• Yağ asitleri ve keto asitlere dönüştürülmeleri

(ketojenezis)

• Amonyaktan üre sentezi

Karaciğer

Diğer metabolik fonksiyonları

• Vitaminleri depolamak- A, D, B12

• Demiri depolamak- ferritin

• Pıhtılaşma faktörleri sentezi