zagadnienie pierwszej pomocy w pracy instruktora karate...
Post on 28-Feb-2019
216 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Studia Podyplomowe
Zarządzanie Bezpieczeństwem i Higieną Pracy
Edycja 2015 październik 2011 r.
Jakub Kłosiński
Zagadnienie Pierwszej Pomocy w pracy instruktora karate kyokushin
Praca dyplomowa wykonana pod kierunkiem
mgr Sławomira Ochrema
Wrocław 2012 r.
1
Oświadczenie autora pracy
Oświadczam, że niniejsza praca dyplomowa została napisana przeze mnie samodzielnie i nie zawiera treści uzyskanych w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami ani nie była wcześniej przedmiotem procedur związanych z uzyskaniem tytułu zawodowego w wyższej uczelni.
Data……………… Podpis autora pracy…………………
2
SPIS TREŚCI .
Spis treści strona
Wstęp 4
Rozdział 1. Teoria karate kyokushin – wprowadzenie 5
Rozdział 1.1 Karate rys historyczny 5
1.2 Trening karate 6
1.3 Walka treningowa i sportowa w stylu kyokushin 8
Rozdział 2. Pierwsza Pomoc – umocowania prawne 9
Rozdział 3. Pierwsza pomoc – podstawowe zasady postępowania 12
Rozdział 4. Zagadnienie Pierwszej Pomocy w pracy instruktora
karate
19
4.1 Urazy układu ruchowego 19
4.2 Omdlenia i krwawienia z nosa 26
Podsumowanie 28
Literatura 28
Spis tabel 29
Spis zdjęć 30
Spis rysunków 30
3
Wstęp
Problematyka pierwszej pomocy jest bardzo szeroką dziedziną wiedzy z zakresu
ratownictwa medycznego. Dzięki jej znajomości potrafimy w ekstremalnej sytuacji
zareagować poprzez udzielenie pomocy drugiej osobie, począwszy od zwykłego przecięcia
palca a skończywszy na nagłym zatrzymaniu krążenia. Zakres powyższej pracy został
ograniczony do tematyki pierwszej pomocy w pracy instruktora karate. Wiele schematów
zachowań udzielania pierwszej pomocy w momencie zagrożenia życia zostało pominiętych,
z uwagi na niewystępowanie w środowisku pracy instruktora. W szkolnej sali gimnastycznej
czy profesjonalnym pomieszczeniu do uprawiania sztuk walk, podczas zajęć karate istnieje
bardzo małe prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenie w postaci porażenia prądem czy
utonięcia. Dlatego też w treści pracy skupiono uwagę na typowych zdarzeniach z sal
treningowych jak na przykład urazy kończyn czy omdlenia.
Za cel pracy zostało postawione stworzenie kompendium wiedzy, w jaki sposób
instruktor karate powinien reagować w różnych sytuacjach zagrożenia życia ćwiczących, w
oparciu o wiedzę z zakresu pierwszej pomocy.
Obecnie na rynku nie ma żadnego kompleksowego opracowania zagadnienia pierwszej
pomocy w kontekście karate. Poniższe opracowanie jest próbą odpowiedzi na najczęstsze
pytania dotyczące pierwszej pomocy w środowisku trenujących kontaktowe sporty walki a
przed wszystkim karate kyokushin.
W pracy zostały wykorzystane materiały z fachowej literatury ratownictwa
medycznego jak również obowiązujące akty prawne dotyczące zagadnienia pierwszej
pomocy. Za źródło wiedzy posłużyło również doświadczenie autora pracy, który od ponad 15
lat jest czynnym karateką, licencjonowanym instruktorem oraz sędzią sportowy z 10 letnią
praktyką.
Praca ma charakter opisowy, który został podparty dodatkowo materiałem
fotograficznym ukazującym realizm spotykanych na co dzień urazów w pracy instruktora.
karate kyokushin.
4
Rozdział 3. Pierwsza pomoc – podstawowe zasady postępowania.
Istnieje pięć grup działań jakie powinny zostać podjęte w momencie zagrożenia życia
lub zdrowia.
Pierwszą jest tzw. PPP – Podstawowa Pierwsza Pomoc, w jej skład wchodzi :
rozpoznanie zagrożenia
wstępne zabezpieczanie poszkodowanego i miejsca zdarzenia
nadanie sygnału „NA RATUNEK”
podstawowe czynności resuscytacyjne dorosłych i dzieci
inne podstawowe czynności ratunkowe – zależne od rodzaju zagrożenia
powtarzanie oceny i zabezpieczania poszkodowanego[7]
Do podjęcia tych działań zobowiązane są wszystkie osoby będące świadkami, obserwatorami
lub uczestnikami wypadku.
Kolejna kategoria która będzie istotna w kontekście zagadnienia powyższej pracy to
RPP – Rozszerzona Pierwsza Pomoc, a zaliczymy do niej :
− podstawowa Pierwsza Pomoc
− zabezpieczenia miejsca zdarzenia
− bezpieczne przeniesienie i ułożenie sytuacyjne poszkodowanego
− użycie podstawowych przyrządów pierwszej pomocy (chusta twarzowa, maska
oddechowa, opatrunek osobisty, opatrunek uciskowy, koc termiczny)
− unieruchomienie kręgosłupa, złamania
− tamowanie krwotoku
− zaopatrzenie rany powierzchniowej
− inne czynności ratunkowe – zależne od rodzaju zagrożenia
− wsparcie psychiczne
− dokumentacja pierwszej pomocy
− powtarzanie oceny i zabezpieczenia poszkodowanego[7]
Do podjęcia powyższych działań uprawnieni są: „funkcjonariusze służb publicznych
(policja), wolontariusze ratownictwa, kierowcy wszystkich kategorii, pracownicy firm
kolejowych i transportowych , supermarketów, nauczyciele, wychowawcy i opiekunowie.
niższy personel zakładów opieki zdrowotnej.” [7]
5
Warto zwrócić uwagę, iż w tej kategorii zostali wymienieni nauczyciele oraz
wychowawcy. W kontekście pracy jaką wykonuje instruktor karate, praca jego jest tożsama z
pracą nauczyciela oraz wychowawcy. Tym samym kwalifikuje się on do 2 typu kategorii
udzielania pomocy w sytuacji zagrożenia życia.
Pozostałe trzy grupy dotyczą wykwalifikowanej oraz wysoce wykwalifikowanej
pomocy. Z uwagi na tematykę pracy zostają one jedynie wymienione bez szczegółowego
opisu. Pozostałe grupy to:
− Kwalifikowana Pierwsza Pomoc - uprawnione do wykonywania są specjalistyczne
służby np. GOPR, Straż Pożarna czy PCK
− Medyczne Czynności Ratunkowe – uprawnione są Zespoły Ratownictwa
Medycznego zalicza się do nich między innymi lekarze specjaliści medycyny ratunkowej
czy ratownicy medyczni
− Leczenie Ratunkowe – odpowiadają za to Szpitalne Oddziały Ratunkowe, Klinika
Medycyny Ratunkowej oraz Szpitalne Zespoły Zadaniowe[7]
Niezależnie od stopnia zaawansowania wiedzy osoby udzielającej pierwszej pomocy,
pierwszą zasadą jest ocena miejsca zdarzenia. Polega ona na błyskawicznym obejrzeniu
poszkodowanego oraz otoczenia. W skład oceny wchodzi:
sprawdzenie bezpieczeństwa miejsca zdarzenia
określanie liczby osób potrzebujących pomóc
W przypadku wykwalifikowanego ratownika należy dodatkowo określić:
− wstępnie liczbę ratowników potrzebnych do akcji udzielenia pomocy
− naturę schorzenie oraz rozpoznanie mechanizmu, który mógł spowodować uraz
Należy pamiętać, że ocena bezpieczeństwa zdarzenia jest procesem stałym i ciągłym.
Nie należy bagatelizować zmian, któremu ulega otoczenie, np. zmiana kierunku wiatru czy
opady deszczu.[6]
Druga istotna zasadą jest bezpieczeństwo osoby udzielającej pomoc. Należy pamiętać o
środkach ochrony osobistej takich jak: rękawiczki gumowe, maseczki ochronne a w
przypadku wykwalifikowanej pomocy odzież ochronna. Zabezpieczania tego typu chronią
przed kontaktem z materiałem biologicznym – krwią, tkanką czy płynami fizjologicznymi
poszkodowanego. Nigdy nie wiadomo czy ratowany nie jest potencjalnym nosicielem
choroby zakaźnej takiej jak wirus HIV czy zapalenie wątroby typu B.[6]
Przed przystąpieniem do udzielenia pierwszej pomocy należy przeprowadzić szybką
wstępną ocenę stanu poszkodowanego. Polega ona na:
6
− ocenie wyglądu poszkodowanego
− określaniu stanu świadomości ofiary
− ocenie czynności życiowych w tym: drożności dróg oddechowych, krążenia,
oddychania (w przypadku braku oddychania i krążenia należy rozpocząć resuscytację). [6]
Wygląd poszkodowanego często zdradza rodzaj urazu lub zachorowania. Kolor skóry,
czy sposób wypowiadania się ulega zmianie pod wpływem obrażeń. Zmiany te mogą się
pogłębiać dlatego należy poddać poszkodowanego dłuższej obserwacji, nawet jeśli została
mu udzielona pierwsza pomoc.
Aby zdiagnozować stan świadomości trzeba nawiązać kontakt słowny z
poszkodowanym. Należy zapytać o przyczynę dolegliwości. W celu uspokojenia pacjenta
powinno się przedstawić, a następnie dopytać o przyczynę urazu. Sposób reakcji pacjenta
należy zapamiętać aby mieć porównanie przy kolejnym badaniu, czy nastąpiła poprawa czy
pogorszenie stanu poszkodowanego.[6]
W trakcie sprawdzania czynności życiowych należy ocenić:
drogi oddechowe – jeżeli u pacjenta pojawiają się problemy z oddychaniem (np. gdy
pacjent charczy lub nie wydaje żadnych dźwięków), należy udrożnić drogi
oddechowe. Jeżeli u pacjenta nie podejrzewa się uszkodzenia lub urazu kręgosłupa,
należy odchylić głowę oraz żuchwę. Istnieje możliwość zachłyśnięcia, dlatego należy
sprawdzić czy ofiara nie ma nic w jamie ustnej (np. odłamki, ułamany ząb). Ciała
obce trzeba usunąć i dopiero wtedy przejść do oceny oddychania;
oddychanie – dorosły człowiek bierze10-20 oddechów na minutę. Przekroczenie lub
obniżenie tych wartości świadczy o nieprawidłowościach w oddychaniu. Przytomny
pacjent może nam powiedzieć czy ma problem z oddychaniem. W przypadku osoby
nieprzytomnej ocenę należy wykonać wzrokiem, słuchem i dotykiem. W momencie
nachylenia się nad poszkodowanym, słucha się szmeru powietrza wydostającego się z
ust, nachylając się do twarzy policzkiem próbuje się wyczuć ruch powietrza na
policzku oraz obserwuje się ruchy klatki piersiowej oraz nadbrzusza;
krążenie / badanie tętna – u zdrowego człowieka tętno waha się pomiędzy 60-90
uderzeń na minutę. Tętno obliczyć można „zliczając liczbę uderzeń w ciągu 15
sekund i mnożąc przez 4 lub w ciągu 30 s mnożąc przez 2.”[6] W celu wykrycia tętna
szuka się go na tętnicy promieniowej, szyjnej lub udowej. U dzieci tętno można badać
na tętnicy udowej, szyjnej lub ramieniowej.
Jeżeli tętno zostanie nie wykryte na dużych tętnicach należy rozpocząć natychmiast
7
resuscytację krążeniowo – oddechową.
Zgodnie z definicją resuscytacja krążeniowo oddechowa (RKO, czyli CPR – ang.
Cardio – pulmonary resuscition) „to zespół czynności ratowniczych (oddychanie
wspomagane, pośredni masaż serca, elektroterapia, farmakoterapia), mający na celu
przywrócenie i utrzymanie transportu tlenu do tkanek i komórek, w których wyniku powróci
spontaniczna czynność krążenia i oddychania.”[2]
Podjęcie zabiegu resuscytacyjnego przez świadków zdarzenia może przesądzić czy
poszkodowany przeżyje czy nie. Według danych Polskiej Rady Resuscytacyjnej główną
przyczyną śmierci w Europie jest nagłe zatrzymanie krążenia (NZK). W skali roku
diagnozuje się 350000 – 700000 przypadków NZK. Wśród przyczyn nagłego zatrzymania
krążenia najczęściej wymienia się ostre zaburzenia czynności układu oddechowego, układu
krążenia lub OUN (ośrodkowy układ nerwowy). Przyczyną NZK mogą być: „urazy
czaszkowo-mózgowe, zatrucia (np. lekami), udar mózgu, infekcje, choroby metaboliczne oraz
guzy mózgowia.”[1] Ważną rolę odgrywa tzw. łańcuch przeżycia. Łańcuchem przeżycia
nazywamy sekwencję czynności niezbędnych do przeprowadzenia skutecznej resuscytacji.
Łańcuch przeżycia dzielimy na cztery etapy (rys. nr 1). Etap pierwszy dotyczy rozpoznania
oraz wezwanie pomocy. Etap drugi to rozpoczęcie zabiegu resuscytacyjnego, który zwiększa
szanse przeżycia poszkodowanego. Kolejny etap to tzw. wczesna defibrylacja. W większości
przypadków zatrzymania krążenia mięsień sercowy drga z powodu zaburzeń elektrycznych,
które noszą nazwę „migotania komór”. Skutecznym sposobem na migotanie komór jest
wstrząs elektryczny (defibrylacja). Połączenie dwóch środkowych elementów stanowi
podstawę wczesnej resuscytacji
Rys 1. Schemat łańcucha przeżycia (www.prc.krakow.pl/2010/02.pdf)
Ostatnim etapem łańcucha przeżycia jest opieka poresuscytacyjna. Ma ona na celu
8
utrzymanie funkcji życiowych w tym funkcji mózgu oraz serca w lepszej kondycji.
Według zaleceń Rady Resuscytacji w procesie ratowania trzeba zachować następującą
kolejność:
1. należy sprawdzić czy poszkodowanemu oraz osobie ratującej nie zagraża żadne
niebezpieczeństwo,
2. należy sprawdzić reakcję poszkodowanego, czy reaguje na nasz głos prostym
pytaniem „czy wszystko w porządku”,
3. gdy nastąpi reakcja ze strony ofiary, będzie ona przytomna, odpowie na nasze
pytanie, należy ją zostawić w bezpiecznym miejscu i sprawdzać czy jej stan się nie pogarsza.
4. w momencie barku reakcji, zawołać o pomoc, następnie odwrócić
poszkodowanego na plecy w celu udrożnienia jego dróg oddechowych odgiąć głowę w tył,
unieś żuchwę, następnie umieść jedną rękę na czole poszkodowanego, delikatnie odgiąć
głowę, opuszki palców drugiej ręki unieść na żuchwie poszkodowanego a następnie unieść ja
w celu udrożnienia dróg oddechowych
5. należy ocenić oddech wzrokiem, dotykiem lub słuchem, jeśli oddech jest
prawidłowy należy ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej i wezwać pomoc;
w momencie gdy oddech jest nieprawidłowy lub w ogóle go nie ma, należy rozpocząć akcję
reanimacyjną polegającą na:
− uklęknięciu obok poszkodowanego
− ułożeniu nadgarstka ręki na środku jego klatki piersiowej
− położeniu nadgarstka drugiej ręki na drugiej ręce.
− spleceniu obu dłoni i upewnieniu się, że nie naciskamy żeber, brzucha i dolnego
końca mostka.
− „pochyleniu się nad poszkodowanym, wyprostowaniu ramion, które ustawiamy
prostopadle do mostka i uciskamy na głębokość przynajmniej 5 cm” [1].
− zwalnianiu po każdym uciśnięciu nacisku na klatkę piersiową. aby umożliwić klatce
piersiowej powrotu po każdym uciśnięciu do pozycji wyjściowej;
− okres uciskania i zwalniania nacisku mostka powinien być taki sam;
− po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udrożniamy drogi oddechowe;
− zaciskamy skrzydełka nosa poszkodowanego za pomocą palca wskazującego i kciuka
ręki umieszczonego na czole poszkodowanego;
− usta pozostawiamy delikatnie otwarte przy jednoczesnym podtrzymywaniu żuchwy;
− bierzemy wdech i obejmujemy usta poszkodowanej osoby swoimi ustami;
9
− wdmuchujemy powoli powietrze do ust poszkodowanego; wykonując tę czynność
obserwujemy czy klatka piersiowa osoby poszkodowanej unosi się jak przy normalnym
oddychaniu;
− jeszcze raz nabieramy powietrza i wdmuchujemy je do ust poszkodowanego;
wykonując dwa skuteczne oddechy ratownicze;
− następnie układamy znowu ręce pamiętając o prawidłowej pozycji i wykonujemy 30
uciśnięć klatki piersiowej;
− uciskanie klatki piersiowej i wdmuchiwanie powierza wykonujemy w stosunku 30:2
− proces reanimacji działania przerywamy, aby sprawdzić stan poszkodowanego; tylko
i wyłącznie w sytuacji gdy zacznie on prawidłowo oddychać.[1]
Należy pamiętać, że jeżeli pierwszy oddech nie podniesie klatki piersiowej może to
oznaczać, iż w jamie ustnej znajduje się ciało obce. Należy je kategorycznie usunąć w celu
udrożniania przepływu powietrza.[5] Są to czynności jakie może a nawet powinna wykonać
każda osoba do czasu, aż nie pojawi się wyspecjalizowana służba ratunkowa.
W sytuacji kiedy stan poszkodowanego nie wymaga podjęcia reanimacji, a ratowany
jest nieprzytomny istnieje zagrożenie opadnięciem języka do tyłu, w wyniku czego może
dojść do zablokowania gardła i odcięcia dopływu powietrza. W takim wypadku należy
zastosować pozycję boczną ustaloną. Pozycja ta chroni również przed zachłyśnięciem się
własna krwią bądź wymiocinami. Schemat ułożenia przedstawia poniższy rysunek.
10
Rys. 2. Pozycja boczna ustalona (źr. www.pixartmedia.home.pl)
Nie wolno stosować pozycji bocznej ustalonej w momencie gdy istnieje zagrożenie
urazu kręgosłupa.
W powyższym rozdziale zostały przedstawione podstawowe zasady i działania przy
udzielania pierwszej pomocy. Osoba ratująca musi zdawać sobie sprawę, iż w trakcie
udzielania pomocy zagrożone może być nie tylko zdrowie i życie poszkodowanego ale
również jej własne. Uświadomienie powyższych zasad ma na celu ograniczenie dodatkowych
ofiar w postaci ratowników czy przypadkowych gapiów, którzy zaoferowani udzielaniem
pomocy zapominają o własnym bezpieczeństwie. Stosownie ochrony osobistej w postaci
masek czy lateksowych rękawiczek, ma kluczowe znaczenie dla zdrowia osób niosących
pomoc. Odpowiednie i szybkie zdiagnozowanie sytuacji w jakiej znalazł się poszkodowany
oraz podjęcie akcji ratunkowej, przedłuża szansę przeżycia poszkodowanego.
Niepodjęcie żadnych działań łącznie z nie wezwaniem pogotowia ratunkowego,
zbagatelizowanie zagrożenie bądź uznanie osoby w potrzebie za pijaną jest najgorszą rzeczą
jaką można zrobić. Należy pamiętać ,iż od szybkości reakcji zależy czyjeś życie.
Rozdział 4. Pierwsza pomoc w pracy instruktora karate kyokushin.
Jak już zostało wspomniane w pierwszym rozdziale powyższej pracy karate kyokushin
to sport kontaktowy, w którym następuje bezpośrednie starcie między ćwiczącymi poprzez
wymianę kopnięć oraz uderzeń. Specyfiką tego stylu jest również nie używanie ochraniaczy
lub stosowanie ich w ograniczonej formie (goleń oraz stopa, rękawice tzw. piąstkówki). W
poprzednim rozdziale zostały przedstawione ogólne zasady postępowania w przypadku
zagrożenia życia. Celem poniższego rozdziału jest ukazanie najczęstszych urazów oraz
niebezpiecznych zdarzeń występujących podczas ćwiczeń karate jak również metod,
udzielania pierwszej pomocy w konkretnych wypadkach.
4.1 Urazy układu ruchowego
Z uwagi, iż karate jest sportem konfrontacyjnym jednym z najczęstszych urazów są
11
urazy układu ruchowego. Na układ ruchu składa się układ kostno- stawowy oraz układ
mięśniowy. Ich funkcją to utrzymanie kształtu oraz postawy ciała umożliwiające człowiekowi
sprawne poruszanie w otaczającym środowisku. Układ kostno-stawowy składa się z kości
połączonych stawami. Zaliczmy do niego[6]:
kości czaszki i twarzoczaszki
kręgosłup ( szyjny, piersiowy i lędźwiowy)
kości obręczy barkowej i kości kończyn górnych
żebra
kości miednicy i kończyn dolnych
Układ mięśniowy odpowiedzialny jest za wykonywanie wszelkich ruchów w
organizmie. „Zbudowany jest z mięśni poprzecznie prążkowanych – zależnych od woli mięśni
szkieletowych, które są bezpośrednio odpowiedzialne za poruszanie i przemieszczanie się
organizmu( mogą się kurczyć szybko i z dużą siła ale wymagają odpoczynku”[6]
Literatura wyróżnia następujące rodzaje urazów układu ruchu:
− urazy bezpośrednie – jest to bezpośrednie działanie siły zewnętrznej na ciało
poszkodowanego. W przypadku karate może być to kopnięcie (uderzenie kością piszczelową
na udo przeciwnika)
− urazy pośrednie – polegają na przeniesieniu siły z miejsca bezpośredniego urazu na
oddaloną część ciała. Znane są przypadki kopnięć na udo przeciwnika w wyniku czego siła
zostaje przeniesiona na kolano, następstwem czego jest uraz kolana czy rzepki u adepta
karate.
− Urazy skrętne – rodzaj urazów pośrednich – wynikają z przeniesieni sił skrętnych na
stawy, mięśnie i kości. Uraz ten często występuje podczas ćwiczeń ogólnorozwojowych,
śliska lub antypoślizgowa powierzchnia na salach treningowych przy gwałtownej zmianie
kierunku poruszania się powoduje przeciążenie a finalnie skręcenie stawu skokowego.[6]
Urazy kończyny to najczęściej :
− złamania kości
− zwichnięcia
− skręcenia stawów[6]
Urazy mogą być otwarte lub zamknięte. Uzależnione jest to od tego czy nastąpiło
przerwanie ciągłości skóry. Występuje ono dodatkowo z widocznym krwawieniem
zewnętrznym.[6]
W celu uporządkowania wiedzy oraz dopasowania urazów układu ruchu w kontekście
12
karate kyokushin, została opracowana tabela, która zawiera opis przyczyny urazu, objawów
oraz sposobu udzielania pierwszej pomocy.
Uraz złamanie zamknięte kończyny – przerwanie ciągłości kości Przyczyna upadek na sali treningowej na twardą powierzchnie
zderzenie się kończyn przy blokach kopnięcie twardą kością piszczelową kończyny przeciwnika łamanie przedmiotów( deski, dachówki, cegły)
Objaw [6] ból nasilający się przy próbie ruchu pogrubienie kończyny na skutek krwotoku wewnętrznego nienaturalny kształt oraz ruchomość kończyny wyczuwalny lub słyszalny zgrzyt podczas ruchu odłamków kości
powodujący ból Pierwsza pomoc [2]
Unieruchamiamy złamaną kość zawsze wraz z dwoma sąsiednimi stawami, palce pozostawiamy na wierzchu,aby zaobserwować ewentualne zmiany w ukrwieniu kończyny
Uraz złamanie otwarte kończyny przerwanie ciągłości kości oraz skóry Przyczyna jak w złamaniu zamkniętym Objaw [6] jak w złamaniu zamkniętym
rana – uszkodzenie skóry na skutek przebicia przez odłamki kości krwotok zewnętrzny
Pierwsza pomoc [2]
unieruchomienie za pomocą :bandaży , chusty , listw drewnianych , zimny okład zastosowanie wacików, gazy do zatamowani krwotoku
Unieruchamiamy złamaną kość zawsze wraz z dwoma sąsiednimi stawami, palce pozostawiamy na wierzchu,aby zaobserwować ewentualne zmiany w ukrwieniu kończyny
Uraz skręcenie stawu – uszkodzenie tkanek otaczających staw a w szczególności torby stawowej
Przyczyna energiczne wykręcenie kończyny/ stawu na śliskiej lub zbyt chropowatej powierzchni ( kończyny dolne)
energiczne wykręcenie kończyny podczas kontaktu z przeciwnikiem( kończyny górne)
Objaw [6] ból nasilający się przy ruchu obrzęk stawu ograniczona ruchomość kończyny
Pierwsza pomoc [2]
unieruchomienie za pomocą :bandaży, chusty , listw drewnianych; zimny okład zmniejszając obrzęk oraz ból
Nie należy poruszać ani nastawić uszkodzonego stawu.Uraz [2] zwichnięcie - uszkodzenie stawu gdzie kości utraciły ze sobą styczność,
zmiana pozycji stawu innego niż jej naturalne miejsce pod wpływem działania siły zewnętrznej
Przyczyna przeciążenie podczas zastosowania dźwigni na kończyny partnera
13
Objaw [2] ból nasilający się przy ruchu zniekształceni się stawu zmiana położenia stawu zsinienie kończyny z jej ochłodzeniem oraz brakiem czucia tętna
Pierwsza pomoc [2]
unieruchomienie za pomocą :bandaży , chusty , listw drewnianych, zimny okład zmniejszając obrzęk oraz ból
Unieruchamiamy dwie sąsiednie kości.Tabel 2. Urazy układu ruchu , przyczyny , objawy,pierwsza pomoc. Opracowanie własne.
W przypadku skręcenia oraz zwichnięcia w pierwszej pomocy warto jest wspomnieć o
metodzie R.I.C.E. (ang. Rest, Ice, Constipation, Evelation) nazwa oznacza: odpoczynek,
ochłodzenie, ucisk i uniesienie. Te cztery składniki składają się na tą bardzo prostą metodę
postępowanie gdzie:
Rest / odpoczynek – to natychmiastowe przerwanie aktywności fizycznej; błędem
jest często proponowane tzw. rozchodzenie urazu. Uczucie bólu może na chwilę
znikać, jednakże struktura tkanek został uszkodzona, uraz pozostał i ból na pewno
powróci po ustaniu aktywności.
Ice / lód – należy chłodzić miejsce urazu minimum 20 minut jednocześnie w taki
sposób aby uniknąć odmrożenia .W tym celu należy owinąć miejsce cienką warstwą
tkaniny lub ręcznikiem a dopiero potem przyłożyć zmrażacz. Niezalecane jest
chłodzenie w krótkich odcinkach czasu: „Krótkotrwały bodziec zimna powoduje
skurcz naczyń krwionośnych co jest zjawiskiem pożądanym w rehabilitacji, jednak 2-3
minuty po zaprzestaniu jego działania następuje odruchowe rozszerzenie naczyń
krwionośnych co niweczy cały zabieg ochładzania.”[22]
Constipation /ucisk - polega na założeniu około 20-30 cm powyżej miejsca urazu
opaski uciskowej przy pomocy bandaża elastycznego lub kawałków odzieży. Celem
ucisku powyżej miejsca urazu jest zmniejszenie powstawania opuchlizny poprzez
ograniczenie przepływu krwi przez miejsce, w którym mogło dojść do uszkodzenia
naczyń.
14
Elevation / uniesienie – polega ona na „(…) uniesieniu kończyny z kontuzją powyżej
poziomu serca. Stąd częsty obraz zawodników którzy po skręceniu w stawie skokowym
leżą na plecach z kończyną dolną uniesioną i opartą o ścianę. Celem uniesienia
kończyny powyżej poziomu serca jest, tak jak w przypadku ucisku, zabezpieczenie
przed nadmiernym puchnięciem kończyny.”[22]
Zdjęcie nr1. (foto własne) Zwichnięcie palca wskazującego: opuchlizna oraz wystąpienie wybroczyn na
skórze.
Metoda ta stosowna jest przy udzielaniu pierwszej pomocy jako całość czterech
elementów lub pojedynczo każdy element z osobna. Przykładem może być
rozpowszechnione wśród sportowców schładzanie.
Częstym urazem w trakcie treningów karate jest pęknięcia żeber. Na skutek uderzenia
punktowego wyprowadzonego z pięści lub kopnięcia, żebro poddaje się i pęka. Istnieje
zagrożenie w krytycznych zdarzeniach, iż w momencie złamania żebra następuje stłuczenie
lub rozerwanie płuca. Złamanie pierwszych trzech żeber może spowodować uszkodzenie
aorty i innych naczyń dużych oskrzeli. Jednakże najczęściej jeśli występuje tego typu uraz
jest to miejscowe pęknięcie pojedynczego żebra.[12] Poniżej tabela prezentująca pierwszą
pomoc w wyżej opisanym przypadku.
Uraz pęknięcie żebraPrzyczyna Uderzenie punktowe z pięści lub kopnięcie Objaw [12] ból miejscowy
trudności z oddychaniem ból przy wciąganiu powietrza do płuc
15
trzeszczenie kostne Pierwsza Pomoc [12]
obandażowanie klatki piersiowej aby uniemożliwić przemieszczanie się pękniętych żeber
Tabel 3. Uraz pękniecie żebra, przyczyny , objawy, pierwsza pomoc. Opracowanie własne.
Bardzo częstymi urazami w sportach walki w tym karate są uszkodzenia tkanek
miękkich narządu ruchu. Aby opisać uraz należy przytoczyć najpierw definicję samej tkanki
mięśniowej. „Tkanka mięśniowa zbudowana jest z komórek mięśniowych zwanych włóknami
mięśniowymi. Każde włókno jest otoczone cienką błoną (sarkolemą). W cytoplazmie znajdują
się włókna kurczliwe tzw. miofibryle, układające się w pęczki oraz jedno lub kilka jąder.
Tkanka mięśniowa ma zdolność odpowiadania skurczem na wszystkie bodźce. Istotą
kurczenia jest zmiana kształtu komórki objawiająca się znacznym skróceniem.”[4]. Włókna
mięśniowe są ukrwione, dzięki temu są odpowiednio dotlenione oraz odżywione, co znowu
umożliwia prawidłową pracę w rekcji na bodziec– kurczenie.
Urazy mięśni objawiają się wylewem krwawym i obrzękiem uszkodzonego miejsca.
Przysłowiowe krwawniki mogą być bardziej widoczne lub mniej tzw. wewnątrz mięśniowe.
„Stany te są potencjalne groźne, gdyż na podłożu wynaczynionej krwi może wytworzyć się
tkanka bliznowa, poważnie ograniczająca kurczliwość, a tym samym i wydolność mięśnia”
[4]
A. Dzik oraz S. Tayar wyróżniają [3]:
uraz bezpośredni (stłuczenie) – uszkodzeniu ulegają najgłębsze włókna przylegając
do kości
uraz pośredni tzw (naciągnięcia) uszkodzenia mięśnia w miejscu, w którym chwili
wykonania siłowego ruchu dochodzi do zmniejszenia rozciągliwości mięśnia, mięsień
ulega naciągnięciu.
Widocznym następstwem stłuczeń oraz naciągnięć są krwiaki. ”Krwiaki to
patologiczny zbiornik krwi (...). Wielkość krwiaka, a więc rozmiar następczych szkód w
mięśniu zależy od czynników, a mianowicie – wielkości i rodzaju uszkodzenia mięśnia ,jego
przydatności funkcjonalnej, odporności włókien mięśnia na ciśnienie krwiaka, rodzaju
wykonywanego sportu, miejscowego unaczynienia, zdolności i krzepliwości krwi, uszkodzenia
dużych naczyń( żył).[3]
Pojawienie się krwiak charakteryzuje się obrzękiem, pojawieniem się płynów oraz
wybroczynami na skórze. W przypadku krwiaków wewnętrzno – mięśniowych
niewidocznych z zewnątrz, do diagnozy potrzebne są specjalistyczne metody diagnostyczne
16
np. tomografia komputerowa.
Poniżej zostały umieszczone typowe stłuczenia, które pojawiają podczas sparingów
oraz zawodów:
Zdjęcie nr2. (foto własne) Stłuczynie tkanki mięśniowej z typowymi wybroczynami na skórze.
17
Zdjęcie nr3. (foto własne) Stłuczynie tkanki mięśniowej w okolicach kolana z typowymi
wybroczynami na skórze.
Poniżej zaprezentowana został tabela urazów mięśni. Zawiera ona opis przyczyny
urazu, jego objawów oraz sposobu udzielania pierwszej pomocy.
Uraz Stłuczenie – tkani mięśniowej Przyczyna uderzenia wykonane pięścią w korpus oraz kończyny górne
kopnięci wykonane stopą, podbiciem stopy lub piszczelem w kończyny górne, dolne oraz korpus
zderzenia kończyny o kończynę – blok nogą przy kopnięciu Objaw [3] ból
wylew podskórny opuchnięcie miejsca wyczuwalne i widoczne zniekształcenie kolorowe wybroczyny na skórze
Pierwsza pomoc [3];[22]
zimny okład lub zmrażacz miejscowy zmniejszając obrzęk oraz ból przy ogromnych wylewach podskórnych należy zastosować: ucisk
około 20-30 cm powyżej miejsca urazu stosując w tym celu opaski uciskowe, bandaże elastyczne czy kawałki odzieży
należy również unieść kończynę w górę w celu odpływu krwi z miejsca urazu
Tabel 4. Stłuczenie tkanki mięśniowej, objawy, pierwsza pomoc. Opracowanie własne
18
4.2 Omdlenia i krwawienia z nosa.
Inną kategorią zdarzeń wymagających pierwszej pomocy w pracy instruktora karate są
omdlenia oraz krwawienia z nosa. Występują one wśród początkujący adeptów. Rzadziej
dotyczą wytrenowanych karateków potrafiących radzić sobie z dużym obciążeniem
treningowym.
Omdlenie definiowane jest jako „(...) krótkotrwała utrata przytomności spowodowana
zaburzeniem dopływu krwi do mózgu, w wyniku czego jest on niedotleniony i niedożywiony
( brak tlenu i glukozy).”[2] Przed omdleniem osoba może poczuć następujące objawy:
−narastające uczucie duszności
−zawroty głowy
−mroczki przed oczami
−przyspieszony oddech
−szybsze tętno
−narastająca bladość powłoki skórnej[2]
Przyczynami omdlenia podczas zajęć karate są najczęściej:
−nadmierny wysiłek,
− nadmierny ból
− brak tlenu (przebywanie w zatłoczonej sali treningowej, gdzie w związku z
ćwiczeniami temperatura powietrza oraz wilgotność gwałtownie wzrasta)
− kopnięcie w głowę lub szyję co powoduje odcięcie dopływu krwi do mózgu
W literaturze jako przyczynę wymienia się również: dłuższe przebywanie w pozycji stojącej
oraz strach i stress.
Widocznymi objawami omdlenia są:
−utrata przytomności
−bladość powłok skórnych widocznych przede wszystkim na twarzy
−słabo wyczuwalne tętno
−zwolniony oddech [2]
Jeżeli nie doszło do utraty przytomności to najprostszymi czynnościami jakie można
zastosować są: opuszczenie zatłoczonego miejsca, otworzenie okna, kucnięcie oraz
pochylenie głowy między kolanami. W momencie, gdy do omdlenia już doszło, należy
podjąć następujące kroki: ułożyć omdlałą osobę na płask na plecach, następnie zbadać
19
podstawowe funkcje życiowe: przytomność, oddech oraz tętno, rozluźnić rzeczy aby
umożliwić swobodne oddychanie, unieść nogi oraz ręce w górę około 30 stopni nad ziemię.
(lub podłożyć krzesło czy ławkę), głowę odchylić do tyłu i ułożyć nisko. Trzeba pamiętać, by
dostarczyć jak najwięcej tlenu poprzez zrobienie przeciągu lub otworzenie okna
w pomieszczeniu. Należy również sprawdzić czy podczas omdlenia w momencie osunięcia
się na ziemię nie doszło do urazu głowy (uderzenie głową o posadzkę).[10] Poniżej została
przedstawiona tabela systematyzująca przyczyny, objawy oraz schemat postępowania
pierwszej pomocy przy omdleniach na treningach karate.
Uraz omdlenie – krótkotrwała utrata przytomnościPrzyczyny nadmierny wysiłek
brak tlenu (przebywanie w zatłoczonej sali treningowej gdzie w
związku z ćwiczeniami temperatura powietrza oraz wilgotność
wzrastają)
kopnięcie w głowę lub szyję
bólObjaw [2] utrata przytomności
bladość powłok skórnych widocznych przede wszystkim na twarzy
słabo wyczuwalne tętno
zwolniony oddech Pierwsza pomoc [2]
dostarczenie maksymalnej ilości tlenu do pomieszczenia ułożenie na plechach na płaskiej powierzchni uniesienie kończyn do góry w celu dożywienia i dotlenienia mózgu
Tabel 5. Omdlenie – krótkotrwała utrata świadomości przyczyny, objawy, pierwsza pomoc. Opracowanie własne.
Przy wzmożonym wysiłku często dochodzi do krwawień z nosa. Z uwagi na to, iż
tempo ćwiczeń ulega przyspieszeniu, w organizmie wzrasta również tętno oraz rośnie
ciśnienie. W momencie gdy organizm nie jest wytrenowany lub jest osłabiony może dojść do
krwotoku z nosa. Organizm samoistnie rozładowuje nadmiar ciśnienia wywołując wylew
zewnętrzny. Inną przyczyna może być kopnięcie w twarz, które czasami kończy się obfitym
krwotokiem z nosa. Niezależną przyczyna nie związaną z treningiem karate może być
również słabość naczynek lub infekcja dróg oddechowych.[2]
W momencie krwawienia należy posadzić poszkodowanego z głową do dołu, docisnąć
skrzydełko nosa, z którego wydobywa krew w kierunku kości nosowej, aż do ustania
krwawienia. Jeżeli krwawienie nastąpiło po uderzeniu i oprócz krwi wydostaje się jasna
20
wydzielina, można podejrzewać złamanie podstawy czaszki. Należy wówczas natychmiast
wezwać pogotowie ratunkowe.[2]
Literatura:
1. Andres J., (red naukowy), Wytyczne Resuscytacyjne 2010, Kraków 2010, wyd. Fall,
str. 76- 82
2. Czapiewska B., Pierwsza Pomoc, Toruń 2011,wyd. Literat str.3; 4-5; 10; 26;
3. Dziak A., S. Tayaras, Urazy i uszkodzenia w sporcie, Kraków 2000 wyd. Ksper str. 25 – 27;
4. Gomułka W., Rewerski W.(red) Encyklopedia Zdrowia, Warszawa 1995 wyd. PWN
str. 11;1616
5. Jakubaszko J. (red), ABC postępowania w urazach, Wrocław 2003,wyd. Górnicki
Wydawnictwo Medyczne, str. 20;
6. Jakubaszko J.(red), Ratownik Medyczny,Wrocław 2003,wyd. Górnicki Wydawnictwo
Medyczne, str. 9-10;13-14;75-77;
7. Jakubaszko J. (red), Nauczanie Pierwszej Pomocy. Zalecenia metodyczne. Wrocław 2004,
wyd. Polskie Towarzystwo Medycyny Ratunkowej, str. 5-4.
8. Kalina R., Teoria sportów walki,Warszawa 2000;wyd. Escrella; str.44-45
9. Lorden. M., Oyama Legenda i Dziedzictwo,Warszawa 2003, wyd. Budo-Sport str. 5-7;
106-108
10. Pawłowski A., Pierwsza Pomoc w nagłych wypadkach. Poradnik rodzinny;Białystok
2011; str. 84-85; 86-87;
11. Poznański J., Nowoczesne Karate, Wrocław 2007;wyd. Jerzy Poznański; str.4;29;41
12. Robertson C., Redmond A., Kompendium leczenia dużych urazów. Warszawa 1994 wyd.
Wydawnictwo Medyczne str.58;
Akty prawne 13. Ustawa o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857, z późn.
zm.27))
14. Ustawa z dnia 8 września 2006 o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z
2006 , Nr 191, poz. 1410 z poźn. zm.)
15. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 w sprawach
21
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U. z 2003r. Nr 169, poz. 1650 z
poźn. zm.).
16. Ustawa z 20 czerwca 1997r —Prawo o Ruchu Drogowym. (Dz. U. z 1997 r. Nr 98, poz.
602 z późn. zm.).
17. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (.Dz. U. z 1998, Nr 21, poz. 94 z
późn.zm.
18. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks Karny (Dz. U z 1997r. Nr 88, poz. 553 z poźn.
zm)
19. Rozporządzeniem Ministra Sportu i Turystyki z dnia 18lutego 2011 w sprawie
szczegółowych warunków uzyskiwania kwalifikacji zawodowych w sporcie. Na podstawie
art.41 ust.16 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857 i Nr 151,
poz. 1014)
Strony internetowe20. www.karate.org.pl/kyokushin/ ( stan na 10.06.12)
21. www.magazyntrenera.pl/medycyna-sportowa/rehabilitacja-i-jej-rezultaty-po-
skreceniu-stawu-skokowego-i-kolanowego-z-zastosowaniem-i-bez-zastos.html (stan
na 10.06.2012)
Tabele:Tabel 1.Zestawienie wieku adeptów w stosunku do czasu treningu. Opracowanie własne
str. 7
Tabela 2 .Urazy układu ruchu , przyczyny , objawy, pierwsza pomoc. Opracowanie własne.
str. 20-21
Tabela 3.Uraz pękniecie żebra, przyczyny , objawy,pierwsza pomoc. Opracowanie własne
str. 23
Tabela 4. Stłuczenie tkanki mięśniowej , objawy, pierwsza pomoc. Opracowanie własne
str. 25
Tabela 5 Omdlenie – krótkotrwała utrata świadomości przyczyny ,objawy, pierwsza pomoc.
Opracowanie własne str 26-27
Zdjęcia:Zdjęcie nr 1. (foto własne) Zwichnięcie palca wskazują opuchliznę oraz wystąpienie
wybroczyn na skórze, str. 22.
22
Zdjęcie nr 2. (foto własne) Stłuczynie tkanki mięśniowej z typowymi wybroczynami na
skórze, str. 24
Zdjęcie nr 3. (foto własne) Stłuczynie tkanki mięśniowej w okolicach kolana z typowymi
wybroczynami na skórze, str. 25
Rysunki :
Rys 1. Schemat łańcucha przeżycia [źr. www.prc.krakow.pl/2010/02.pdf Polska Rada
Resuscytacji] – str 16
Rys. 2. Pozycja boczna ustalona [źr. www.pixartmedia.home.pl/dobrytato2/index.php?
option=com_k2&view=item&id=129:pozycja-boczna-ustalona&Itemid=115] – str. 18
23
top related