anayasa mahkemesĠhodri meydan.. alon: 27/10/12 08:01 aslında abdullah Öcalan hitler in tırnağı...
TRANSCRIPT
TUumlRKĠYE CUMHURĠYETĠ
ANAYASA MAHKEMESĠ
ĠKĠNCĠ BOumlLUumlM
KARAR
SĠNEM HUN BAġVURUSU
(Başvuru Numarası 20135356)
Karar Tarihi 852014
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
1
ĠKĠNCĠ BOumlLUumlM
KARAR
BaĢkan Alparslan ALTAN
Uumlyeler Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Muammer TOPAL
M Emin KUZ
Raportoumlr Selami TURABİ
BaĢvurucu Sinem HUN
I BAġVURUNUN KONUSU
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunarak hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması
uumlzerine şikacircyetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca
kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilerek devletin ve adli makamların zedelenen
hakları konusunda etkili bir koruma sağlayamaması nedeniyle Anayasarsquonın 40 maddesinin ve
17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı ile manevi varlığının korunması hakkının
hakkının ihlal edildiğini ileri suumlrerek tazminat talebinde bulunmuştur
II BAġVURU SUumlRECĠ
2 Başvuru 1272013 tarihinde Ankara 2 Asliye Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla
yapılmıştır Dilekccedile ve eklerinin idari youmlnden yapılan oumln incelemesinde Komisyona
sunulmasına engel bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir
3 İkinci Boumlluumlm Birinci Komisyonunca 552014 tarihinde kabul edilebilirlik
incelemesinin Boumlluumlm tarafından yapılmasına dosyanın Boumlluumlme goumlnderilmesine karar
verilmiştir
4 Boumlluumlm tarafından 14112013 tarihinde yapılan toplantıda kabul edilebilirlik ve
esas incelemesinin birlikte yapılmasına ve başvurunun bir oumlrneğinin Adalet Bakanlığına
goumlnderilmesine karar verilmiştir
5 Adalet Bakanlığı goumlruumlşuumlnuuml 2212014 tarihinde Anayasa Mahkemesine sunmuştur
6 Adalet Bakanlığı tarafından Anayasa Mahkemesine sunulan goumlruumlş başvurucuya
2312014 tarihinde tebliğ edilmiştir Başvurucu diyeceklerini suumlresi iccedilinde Anayasa
Mahkemesine sunmuştur
III OLAY VE OLGULAR
A Olaylar
7 Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar oumlzetle şoumlyledir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
2
8 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak tanınan ldquoBiomenrdquo isimli
şampuanın reklam filminde kadın kimliğine karşı hakaret ve Yahudi azınlığa karşı nefret
soumlylemlerinde bulunulması nedeniyle ldquosuccedilluyu oumlvme ve halkın bir kesimini aĢağılamardquo
succedillarının işlendiğini iddia ederek Biota İlaccedil ve Kozmetik Laboratuvarları ve Marka Reklam
şirketinin yetkilileri hakkında succedil duyurusunda bulunmuştur
9 Şikacircyeti inceleyen Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığı şuumlpheliler hakkında
soruşturma başlatarak reklam filmi uumlzerinde bilirkişi incelemesi yaptırmış ve rapor
doğrultusunda Biomen isimli reklam filminde succedilluyu oumlvme ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik
veya aşağılama succedilunun işlendiğine dair kamu davası accedilılmasına yeterli delil olmadığı
gerekccedilesiyle 2102012 tarih ve K201252397 sayı ile kovuşturmaya yer olmadığına karar
vermiştir
10 Başvurucu verilen karara karşı Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesine itirazda
bulunmuş olup başvuru tarihi itibarıyla itiraz incelemesi devam etmektedir Anılan karar
youmlnuumlnden başvuru yolları henuumlz tuumlketilmediği iccedilin bireysel başvuruda bulunulmadığı
belirtilmiştir
11 Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığının 2102012 tarih ve K201252397 sayılı
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararıyla ilgili hukuki suumlreccedil devam ederken
ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde 6112012 tarihinde kovuşturmaya
yer olmadığına dair karar ve bu karara dair ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde geccedilen
yorumlarla ilgili olarak ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo isimli haber yayınlanmıştır
12 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yayınlanan ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber şoumlyledir
ldquoSiyonist uşakları yine teroumlre sarıldı (06 Kasım 2012 Salı 1349)
Siyonist uĢakları Biomen isimli Ģampuanın Hitler‟li reklamına iliĢkin yapılan succedil
duyurusuna Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesi‟nce takipsizlik kararı verilmesi karĢısında
skandal bir tehditte bulundular
Ġstanbul‟da uumlretilen Biomen isimli Ģampuanın reklamlarında Adolf Hitler‟i
kullanmasından rahatsız olarak yargıya giden Yahudiler mahkemeden bekledikleri kararı
alamayınca provokatif yayınlara baĢladılar
Tuumlrkiye‟deki Yahudilerce kurulan Hastuumlrktv adlı sitede yargının bu kararına karĢılık
Yahudi koumlkenli firmaların da PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumllerinin kullanıldığı
reklam filmlerinin ccedilevrilmesi kampanyası baĢlatıldı
KAMHİ İLE SAPKINLARIN AVUKATINDAN SUCcedil DUYURUSU
Hitler‟li reklamın televizyonlarda yayınlanmaya baĢlamasının ardından eski DYP
Milletvekili Yahudi iĢadamı Cefi Kamhi ile Kaos GL isimli sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Ankara Baorsu‟na kayıtlı Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu
iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdular
BaĢvuru geccediltiğimiz hafta karara bağlandı Savcılık dava dilekccedilesinde dile getirilen
ldquosoykırımrdquo iddialarına iliĢkin olarak reklamda ldquoYahudiler‟e youmlnelik soykırımrdquoın
oumlvuumllmesi succedilunun iĢlenmediğine benzer Ģekilde nefret succedilu kapsamına alınacak bir durum
olmadığına huumlkmetti Kararda Ġstanbul Uumlniversitesi ĠletiĢim Fakuumlltesi Oumlğretim Uumlyesi
Prof Dr Niluumlfer Sezer‟in bilirkiĢi raporuna da atıfta bulunularak soumlzkonusu raporda
ldquoDilekccedilede iddia edilen succedilların iĢlenmediği reklamdaki goumlrsellikte rahatsız edici bir
durum bulunmadığırdquo Ģeklindeki ifadelere yer verildi
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
3
KIŞKIRTICI SİTEDEN YENİ BİR FİTNE
Savcılığın ilgili kararını sayfalarında yayınlayan hasturktv adlı site karardan hoĢnut
olmayan okuyucu yorumlarını bir kampanya havasında vermeye baĢladı Siteye gelen pek
ccedilok yorumda Tuumlrkiye‟de boumlyle bir kararın ĢaĢırtıcı olmayacağının bir kez daha
goumlruumllduumlğuuml goumlruumlĢuuml savunuldu Sitede ayrıca Tuumlrkiye‟ye karĢı bir misilleme yapılması
gerektiği vurgulanarak bu ccedilerccedilevede PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumlleri
kullanılarak ccedileĢitli uumlruumlnler iccedilin reklam filmi ccedilevrilmesi istendi Tuumlrkiye‟deki bazı Yahudi
isimlerin reklam ajanslarına bu youmlnde baĢvuru yapacakları da dile getirildi
LİEBERMAN TAKDİĞİ
Daha oumlnce de Ġsrail DıĢiĢleri Bakanı Avigdor Lieberman‟ın Tuumlrkiye‟nin
yaptırımlarına misilleme olarak Tuumlrkiye‟yi sert oumlnlemlerle ldquocezalandırmayardquo ccedilalıĢtığı oumlne
suumlruumllmuumlĢtuuml Lieberman‟ın formuumlle ettiği oumlnlemler arasında ldquoPKK liderleriyle toplantılar
ve ABD‟deki Ermeni lobisiyle iĢbirliğininrdquo bulunduğu kaydedilmiĢti
Habervaktimcomrdquo
13 Haberin kaynağı olarak goumlsterilen ldquoHastuumlrktvrdquo adlı internet sitesinde yayınlanan
ldquoBiomen reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo isimli haberin ve habere karşı yapılan okuyucu
yorumlarının ilgili boumlluumlmleri şoumlyledir
ldquoBiomen reklamı şikayetine savcının kararı
Hitlerin baĢ roluuml oynadığı Biomen reklamını herhalde hatırlıyorsunuz
Eski Milletvekili ve Avrupa Yahudi Parlamentosu Milletvekili Cefi Kamhi Biomen
Ģirketinin Hitler‟i iccedileren ġampuan reklamını hukuki platforma taĢımıĢtı
Kamhinin Ģikayeti TCK 1301 de tanımlanan ldquoKiĢinin hatırasına hakaretrdquo succedilu TCK
215 de tanımlananrdquo Succedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo succedilu ve TCK 216 da tanımlanan ldquoHalkı kin
ve duumlĢmanlığa tahrik eden aĢağılamardquo succediluna dayanıyordu
Savcının kovuĢturmaya yer olmadığını belirten kararını yayınlıyoruz
hellip
(Okuyucu yorumları)
Rudolf 271012 1753
Derhal Abdullah Ocalanı ISRAEL se bir supurge makinasi reklaminda cıkarmak ah ne
kadaaar zefklii oluuur bilemessiniz bu oneriyi reklam sirketlerine teklifte bulunacagim
Hodri meydan
Alon 271012 0801
Aslında Abdullah Oumlcalan Hitler in tırnağı bile olamaz daHani Ģoumlyle bir sucuk
reklamında iccedil ccedilamaĢırı reklamı da olabilirOumlcalan ın oumlyle bir reklamda oynadığını
goumlrmek nasıl bir tepki yaratırdı acep
helliprdquo
14 Başvurucu ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin 6112012
tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde kendisine hakaret edildiği
ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik ettiği iddiasıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına succedil
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
4
duyurusunda bulunmuş Başsavcılık tarafından başlatılan soruşturma sonucunda 622013
tarih ve K2013339 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir
15 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı
şoumlyledir
ldquohellip
Yapılan incelemede muumlĢteki vekilinin Ģikacircyet dilekccedilesine ek olarak sunmuĢ olduğu
succedila konu yazı ile bu yazıda geccedilen Hastuumlrktvcom sitesinde 26102012 tarihli ldquoBiomen
reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo haberi uumlzerine yapılan yorumlar birlikte
değerlendirildiğinde succedila konu ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre saldırdırdquo baĢlığı altındaki
yazıda muumlĢtekiye ldquoKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara
Barosuna kayıtlı Sinem Hun ldquoreklemda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğinirdquo iddia ederek savcılığa
baĢvurdularrdquo Ģeklinde soumlylenmek suretiyle hakarette bulunulduğu ve halkı kin ve
duumlĢmanlığa sevk succedilunun iĢlendiği iddia edilmiĢ ise de soumlylemin ağır eleĢtiri sınırları
iccedilerisinde kaldığı AĠHM‟nin 1976 tarihli Handside kararında da belirtildiği uumlzererdquohoĢa
gitmeyen rahatsızlık veren hatta Ģok eden fikirlerin en zararsız ve etkisiz gibi goumlruumllen
makul ve makbul sayılan fikirler kadar hoĢgoumlruumlyle karĢılanması gerekirrdquo duumlĢuumlncesi ile
Yargıtay‟ın ldquoifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece lehde olduğu kabul edilen veya zararsız goumlruumllen veya
ilgilenmeye değmez bulunan haber ve duumlĢuumlnceler iccedilin değil aynı zamanda aleyhte olan
ccedilarpıcı gelen ve rahatsız eden duumlĢuumlnceler iccedilin uygulanmalıdır Bunlar ccediloğulculuğun
hoĢgoumlruumlnuumln ve accedilıkfikirliliğin gerekleri olup bunlar olmaksızın demokratik toplum olmazrdquo
duumlĢuumlncesi dikkate alındığında unsurları oluĢmayan ve ağır eleĢtiri sınırları iccedilerisinde
kalan yazı nedeniyle Ģuumlpheliler hakkında KOVUġTURMAYA YER OLMADIĞINA helliprdquo
16 Başvurucu verilen karara karşı Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesine itirazda
bulunmuş Mahkemenin 1052013 tarih ve 20131619 Değişik İş sayılı kararı ile itirazın
reddine karar verilmiştir
17 Ret kararının gerekccedilesi şoumlyledir
ldquohellip
MuumlĢtekinin Ģikayeti uumlzerine Ģuumlpheliler wwwhabervaktimcom isimli internet sitesi
sorumlusu ve MS haklarında ldquoHalk Kin ve DuumlĢmanlığa Alenen Tahrik Etme Hakaretrdquo
succedillarından dolayı Ankara CBaĢsavcılığınca yapılan soruĢturma sonunda takibata yer
olmadığına karar verildiği goumlruumllmuumlĢtuumlr
CMK‟nın 172 Maddesinde ldquo(1) Cumhuriyet savcısı soruĢturma evresi sonunda
kamu davasının accedilılması iccedilin yeterli Ģuumlphe oluĢturacak delil elde edilememesi veya
kovuĢturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuĢturmaya yer olmadığına karar
verirhellip (2) KovuĢturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana
ccedilıkmadıkccedila aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılamazrdquo huumlkmuuml yer almakta olup yeni delil
meydana ccedilıkması hacirclinde aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılabileceği muhakkaktır
Dosya kapsamına goumlre KovuĢturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı usul ve yasaya
uygun olup yine KovuĢturmaya Yer Olmadığına karar verilirken goumlsterilen gerekccedilelerin
dosya iccedileriğine uygun olduğu ileri suumlruumllen itiraz nedenlerinin ise yerinde olmadığı
anlaĢılmakla itirazın reddine karar vermek gerekmiĢtirrdquo
18 Ret kararı başvurucuya 1362013 tarihinde tebliğ edilmiştir
19 Başvurucu 1272013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
5
B Ġlgili Hukuk
20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı
125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya
olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil
aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında
hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir
(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi
hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo
21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı
fıkrası şoumlyledir
ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu
succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde
isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat
olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya
Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo
22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi
şoumlyledir
ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven
kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde
iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar
başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip
bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle
kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına
dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE
24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun
1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml
A BaĢvurucunun Ġddiaları
25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda
infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet
kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly
Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma
sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen
sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet
haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde
ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
6
Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek
suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber
uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği
iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun
ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar
verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların
avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden
dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini
Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret
olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin
eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu
kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin
giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları
Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması
nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının
ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur
B Değerlendirme
26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında
ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma
altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık
kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde
koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi
varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu
zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı
iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından
yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın
17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması
hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir
1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden
27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin
kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade
ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının
doğru olacağı belirtmiştir
28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir
diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek
esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur
29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin
ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip
tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir
30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin
maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma
ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma
yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
7
hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan
muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza
hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve
tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve
itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması
muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)
31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)
numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal
iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve
yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce
şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna
başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan
tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No
20131123 2102013 sect 36)
32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının
demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle
ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla
orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya
haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir
(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi
kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml
koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna
gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir
Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk
temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel
youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere
cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve
DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)
33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı
aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak
değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu
nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili
başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir
34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan
yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından
başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir
2 Esas Youmlnuumlnden
35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve
itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer
olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin
dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri
suumlrmuumlştuumlr
36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama
saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
8
belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında
Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında
makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin
korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri
arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının
Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir
37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece
kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml
kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde
mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini
belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından
demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların
Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade
oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının
araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı
yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan
kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği
kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel
yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli
ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir
38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu
olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından
hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml
soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten
yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını
gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde
bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun
biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik
oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede
değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait
olduğunu belirtmiştir
39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden
ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup
kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine
Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına
dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz
ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili
goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer
yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle
kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği
irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle
itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir
40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer
yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu
toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret
soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
9
41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17
maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir
ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo
42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi
varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin
ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler
şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak
koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No
20131123 2102013 sect 32)
43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo
kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara
keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr
Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel
yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması
ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası
olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)
44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın
Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir
denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)
45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi
hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik
haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma
yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla
bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda
haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği
uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B
No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer
AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)
46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru
incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil
davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere
uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu
guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır
47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi
şoumlyledir
ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya
toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip
Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin
temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
1
ĠKĠNCĠ BOumlLUumlM
KARAR
BaĢkan Alparslan ALTAN
Uumlyeler Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Muammer TOPAL
M Emin KUZ
Raportoumlr Selami TURABİ
BaĢvurucu Sinem HUN
I BAġVURUNUN KONUSU
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunarak hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması
uumlzerine şikacircyetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca
kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilerek devletin ve adli makamların zedelenen
hakları konusunda etkili bir koruma sağlayamaması nedeniyle Anayasarsquonın 40 maddesinin ve
17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı ile manevi varlığının korunması hakkının
hakkının ihlal edildiğini ileri suumlrerek tazminat talebinde bulunmuştur
II BAġVURU SUumlRECĠ
2 Başvuru 1272013 tarihinde Ankara 2 Asliye Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla
yapılmıştır Dilekccedile ve eklerinin idari youmlnden yapılan oumln incelemesinde Komisyona
sunulmasına engel bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir
3 İkinci Boumlluumlm Birinci Komisyonunca 552014 tarihinde kabul edilebilirlik
incelemesinin Boumlluumlm tarafından yapılmasına dosyanın Boumlluumlme goumlnderilmesine karar
verilmiştir
4 Boumlluumlm tarafından 14112013 tarihinde yapılan toplantıda kabul edilebilirlik ve
esas incelemesinin birlikte yapılmasına ve başvurunun bir oumlrneğinin Adalet Bakanlığına
goumlnderilmesine karar verilmiştir
5 Adalet Bakanlığı goumlruumlşuumlnuuml 2212014 tarihinde Anayasa Mahkemesine sunmuştur
6 Adalet Bakanlığı tarafından Anayasa Mahkemesine sunulan goumlruumlş başvurucuya
2312014 tarihinde tebliğ edilmiştir Başvurucu diyeceklerini suumlresi iccedilinde Anayasa
Mahkemesine sunmuştur
III OLAY VE OLGULAR
A Olaylar
7 Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar oumlzetle şoumlyledir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
2
8 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak tanınan ldquoBiomenrdquo isimli
şampuanın reklam filminde kadın kimliğine karşı hakaret ve Yahudi azınlığa karşı nefret
soumlylemlerinde bulunulması nedeniyle ldquosuccedilluyu oumlvme ve halkın bir kesimini aĢağılamardquo
succedillarının işlendiğini iddia ederek Biota İlaccedil ve Kozmetik Laboratuvarları ve Marka Reklam
şirketinin yetkilileri hakkında succedil duyurusunda bulunmuştur
9 Şikacircyeti inceleyen Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığı şuumlpheliler hakkında
soruşturma başlatarak reklam filmi uumlzerinde bilirkişi incelemesi yaptırmış ve rapor
doğrultusunda Biomen isimli reklam filminde succedilluyu oumlvme ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik
veya aşağılama succedilunun işlendiğine dair kamu davası accedilılmasına yeterli delil olmadığı
gerekccedilesiyle 2102012 tarih ve K201252397 sayı ile kovuşturmaya yer olmadığına karar
vermiştir
10 Başvurucu verilen karara karşı Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesine itirazda
bulunmuş olup başvuru tarihi itibarıyla itiraz incelemesi devam etmektedir Anılan karar
youmlnuumlnden başvuru yolları henuumlz tuumlketilmediği iccedilin bireysel başvuruda bulunulmadığı
belirtilmiştir
11 Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığının 2102012 tarih ve K201252397 sayılı
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararıyla ilgili hukuki suumlreccedil devam ederken
ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde 6112012 tarihinde kovuşturmaya
yer olmadığına dair karar ve bu karara dair ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde geccedilen
yorumlarla ilgili olarak ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo isimli haber yayınlanmıştır
12 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yayınlanan ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber şoumlyledir
ldquoSiyonist uşakları yine teroumlre sarıldı (06 Kasım 2012 Salı 1349)
Siyonist uĢakları Biomen isimli Ģampuanın Hitler‟li reklamına iliĢkin yapılan succedil
duyurusuna Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesi‟nce takipsizlik kararı verilmesi karĢısında
skandal bir tehditte bulundular
Ġstanbul‟da uumlretilen Biomen isimli Ģampuanın reklamlarında Adolf Hitler‟i
kullanmasından rahatsız olarak yargıya giden Yahudiler mahkemeden bekledikleri kararı
alamayınca provokatif yayınlara baĢladılar
Tuumlrkiye‟deki Yahudilerce kurulan Hastuumlrktv adlı sitede yargının bu kararına karĢılık
Yahudi koumlkenli firmaların da PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumllerinin kullanıldığı
reklam filmlerinin ccedilevrilmesi kampanyası baĢlatıldı
KAMHİ İLE SAPKINLARIN AVUKATINDAN SUCcedil DUYURUSU
Hitler‟li reklamın televizyonlarda yayınlanmaya baĢlamasının ardından eski DYP
Milletvekili Yahudi iĢadamı Cefi Kamhi ile Kaos GL isimli sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Ankara Baorsu‟na kayıtlı Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu
iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdular
BaĢvuru geccediltiğimiz hafta karara bağlandı Savcılık dava dilekccedilesinde dile getirilen
ldquosoykırımrdquo iddialarına iliĢkin olarak reklamda ldquoYahudiler‟e youmlnelik soykırımrdquoın
oumlvuumllmesi succedilunun iĢlenmediğine benzer Ģekilde nefret succedilu kapsamına alınacak bir durum
olmadığına huumlkmetti Kararda Ġstanbul Uumlniversitesi ĠletiĢim Fakuumlltesi Oumlğretim Uumlyesi
Prof Dr Niluumlfer Sezer‟in bilirkiĢi raporuna da atıfta bulunularak soumlzkonusu raporda
ldquoDilekccedilede iddia edilen succedilların iĢlenmediği reklamdaki goumlrsellikte rahatsız edici bir
durum bulunmadığırdquo Ģeklindeki ifadelere yer verildi
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
3
KIŞKIRTICI SİTEDEN YENİ BİR FİTNE
Savcılığın ilgili kararını sayfalarında yayınlayan hasturktv adlı site karardan hoĢnut
olmayan okuyucu yorumlarını bir kampanya havasında vermeye baĢladı Siteye gelen pek
ccedilok yorumda Tuumlrkiye‟de boumlyle bir kararın ĢaĢırtıcı olmayacağının bir kez daha
goumlruumllduumlğuuml goumlruumlĢuuml savunuldu Sitede ayrıca Tuumlrkiye‟ye karĢı bir misilleme yapılması
gerektiği vurgulanarak bu ccedilerccedilevede PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumlleri
kullanılarak ccedileĢitli uumlruumlnler iccedilin reklam filmi ccedilevrilmesi istendi Tuumlrkiye‟deki bazı Yahudi
isimlerin reklam ajanslarına bu youmlnde baĢvuru yapacakları da dile getirildi
LİEBERMAN TAKDİĞİ
Daha oumlnce de Ġsrail DıĢiĢleri Bakanı Avigdor Lieberman‟ın Tuumlrkiye‟nin
yaptırımlarına misilleme olarak Tuumlrkiye‟yi sert oumlnlemlerle ldquocezalandırmayardquo ccedilalıĢtığı oumlne
suumlruumllmuumlĢtuuml Lieberman‟ın formuumlle ettiği oumlnlemler arasında ldquoPKK liderleriyle toplantılar
ve ABD‟deki Ermeni lobisiyle iĢbirliğininrdquo bulunduğu kaydedilmiĢti
Habervaktimcomrdquo
13 Haberin kaynağı olarak goumlsterilen ldquoHastuumlrktvrdquo adlı internet sitesinde yayınlanan
ldquoBiomen reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo isimli haberin ve habere karşı yapılan okuyucu
yorumlarının ilgili boumlluumlmleri şoumlyledir
ldquoBiomen reklamı şikayetine savcının kararı
Hitlerin baĢ roluuml oynadığı Biomen reklamını herhalde hatırlıyorsunuz
Eski Milletvekili ve Avrupa Yahudi Parlamentosu Milletvekili Cefi Kamhi Biomen
Ģirketinin Hitler‟i iccedileren ġampuan reklamını hukuki platforma taĢımıĢtı
Kamhinin Ģikayeti TCK 1301 de tanımlanan ldquoKiĢinin hatırasına hakaretrdquo succedilu TCK
215 de tanımlananrdquo Succedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo succedilu ve TCK 216 da tanımlanan ldquoHalkı kin
ve duumlĢmanlığa tahrik eden aĢağılamardquo succediluna dayanıyordu
Savcının kovuĢturmaya yer olmadığını belirten kararını yayınlıyoruz
hellip
(Okuyucu yorumları)
Rudolf 271012 1753
Derhal Abdullah Ocalanı ISRAEL se bir supurge makinasi reklaminda cıkarmak ah ne
kadaaar zefklii oluuur bilemessiniz bu oneriyi reklam sirketlerine teklifte bulunacagim
Hodri meydan
Alon 271012 0801
Aslında Abdullah Oumlcalan Hitler in tırnağı bile olamaz daHani Ģoumlyle bir sucuk
reklamında iccedil ccedilamaĢırı reklamı da olabilirOumlcalan ın oumlyle bir reklamda oynadığını
goumlrmek nasıl bir tepki yaratırdı acep
helliprdquo
14 Başvurucu ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin 6112012
tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde kendisine hakaret edildiği
ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik ettiği iddiasıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına succedil
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
4
duyurusunda bulunmuş Başsavcılık tarafından başlatılan soruşturma sonucunda 622013
tarih ve K2013339 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir
15 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı
şoumlyledir
ldquohellip
Yapılan incelemede muumlĢteki vekilinin Ģikacircyet dilekccedilesine ek olarak sunmuĢ olduğu
succedila konu yazı ile bu yazıda geccedilen Hastuumlrktvcom sitesinde 26102012 tarihli ldquoBiomen
reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo haberi uumlzerine yapılan yorumlar birlikte
değerlendirildiğinde succedila konu ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre saldırdırdquo baĢlığı altındaki
yazıda muumlĢtekiye ldquoKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara
Barosuna kayıtlı Sinem Hun ldquoreklemda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğinirdquo iddia ederek savcılığa
baĢvurdularrdquo Ģeklinde soumlylenmek suretiyle hakarette bulunulduğu ve halkı kin ve
duumlĢmanlığa sevk succedilunun iĢlendiği iddia edilmiĢ ise de soumlylemin ağır eleĢtiri sınırları
iccedilerisinde kaldığı AĠHM‟nin 1976 tarihli Handside kararında da belirtildiği uumlzererdquohoĢa
gitmeyen rahatsızlık veren hatta Ģok eden fikirlerin en zararsız ve etkisiz gibi goumlruumllen
makul ve makbul sayılan fikirler kadar hoĢgoumlruumlyle karĢılanması gerekirrdquo duumlĢuumlncesi ile
Yargıtay‟ın ldquoifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece lehde olduğu kabul edilen veya zararsız goumlruumllen veya
ilgilenmeye değmez bulunan haber ve duumlĢuumlnceler iccedilin değil aynı zamanda aleyhte olan
ccedilarpıcı gelen ve rahatsız eden duumlĢuumlnceler iccedilin uygulanmalıdır Bunlar ccediloğulculuğun
hoĢgoumlruumlnuumln ve accedilıkfikirliliğin gerekleri olup bunlar olmaksızın demokratik toplum olmazrdquo
duumlĢuumlncesi dikkate alındığında unsurları oluĢmayan ve ağır eleĢtiri sınırları iccedilerisinde
kalan yazı nedeniyle Ģuumlpheliler hakkında KOVUġTURMAYA YER OLMADIĞINA helliprdquo
16 Başvurucu verilen karara karşı Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesine itirazda
bulunmuş Mahkemenin 1052013 tarih ve 20131619 Değişik İş sayılı kararı ile itirazın
reddine karar verilmiştir
17 Ret kararının gerekccedilesi şoumlyledir
ldquohellip
MuumlĢtekinin Ģikayeti uumlzerine Ģuumlpheliler wwwhabervaktimcom isimli internet sitesi
sorumlusu ve MS haklarında ldquoHalk Kin ve DuumlĢmanlığa Alenen Tahrik Etme Hakaretrdquo
succedillarından dolayı Ankara CBaĢsavcılığınca yapılan soruĢturma sonunda takibata yer
olmadığına karar verildiği goumlruumllmuumlĢtuumlr
CMK‟nın 172 Maddesinde ldquo(1) Cumhuriyet savcısı soruĢturma evresi sonunda
kamu davasının accedilılması iccedilin yeterli Ģuumlphe oluĢturacak delil elde edilememesi veya
kovuĢturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuĢturmaya yer olmadığına karar
verirhellip (2) KovuĢturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana
ccedilıkmadıkccedila aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılamazrdquo huumlkmuuml yer almakta olup yeni delil
meydana ccedilıkması hacirclinde aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılabileceği muhakkaktır
Dosya kapsamına goumlre KovuĢturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı usul ve yasaya
uygun olup yine KovuĢturmaya Yer Olmadığına karar verilirken goumlsterilen gerekccedilelerin
dosya iccedileriğine uygun olduğu ileri suumlruumllen itiraz nedenlerinin ise yerinde olmadığı
anlaĢılmakla itirazın reddine karar vermek gerekmiĢtirrdquo
18 Ret kararı başvurucuya 1362013 tarihinde tebliğ edilmiştir
19 Başvurucu 1272013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
5
B Ġlgili Hukuk
20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı
125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya
olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil
aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında
hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir
(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi
hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo
21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı
fıkrası şoumlyledir
ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu
succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde
isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat
olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya
Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo
22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi
şoumlyledir
ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven
kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde
iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar
başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip
bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle
kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına
dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE
24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun
1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml
A BaĢvurucunun Ġddiaları
25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda
infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet
kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly
Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma
sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen
sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet
haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde
ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
6
Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek
suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber
uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği
iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun
ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar
verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların
avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden
dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini
Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret
olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin
eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu
kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin
giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları
Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması
nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının
ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur
B Değerlendirme
26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında
ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma
altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık
kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde
koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi
varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu
zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı
iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından
yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın
17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması
hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir
1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden
27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin
kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade
ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının
doğru olacağı belirtmiştir
28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir
diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek
esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur
29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin
ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip
tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir
30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin
maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma
ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma
yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
7
hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan
muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza
hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve
tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve
itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması
muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)
31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)
numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal
iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve
yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce
şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna
başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan
tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No
20131123 2102013 sect 36)
32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının
demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle
ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla
orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya
haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir
(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi
kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml
koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna
gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir
Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk
temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel
youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere
cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve
DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)
33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı
aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak
değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu
nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili
başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir
34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan
yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından
başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir
2 Esas Youmlnuumlnden
35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve
itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer
olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin
dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri
suumlrmuumlştuumlr
36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama
saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
8
belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında
Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında
makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin
korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri
arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının
Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir
37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece
kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml
kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde
mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini
belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından
demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların
Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade
oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının
araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı
yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan
kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği
kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel
yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli
ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir
38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu
olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından
hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml
soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten
yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını
gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde
bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun
biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik
oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede
değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait
olduğunu belirtmiştir
39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden
ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup
kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine
Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına
dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz
ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili
goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer
yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle
kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği
irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle
itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir
40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer
yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu
toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret
soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
9
41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17
maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir
ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo
42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi
varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin
ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler
şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak
koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No
20131123 2102013 sect 32)
43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo
kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara
keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr
Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel
yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması
ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası
olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)
44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın
Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir
denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)
45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi
hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik
haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma
yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla
bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda
haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği
uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B
No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer
AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)
46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru
incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil
davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere
uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu
guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır
47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi
şoumlyledir
ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya
toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip
Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin
temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
2
8 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak tanınan ldquoBiomenrdquo isimli
şampuanın reklam filminde kadın kimliğine karşı hakaret ve Yahudi azınlığa karşı nefret
soumlylemlerinde bulunulması nedeniyle ldquosuccedilluyu oumlvme ve halkın bir kesimini aĢağılamardquo
succedillarının işlendiğini iddia ederek Biota İlaccedil ve Kozmetik Laboratuvarları ve Marka Reklam
şirketinin yetkilileri hakkında succedil duyurusunda bulunmuştur
9 Şikacircyeti inceleyen Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığı şuumlpheliler hakkında
soruşturma başlatarak reklam filmi uumlzerinde bilirkişi incelemesi yaptırmış ve rapor
doğrultusunda Biomen isimli reklam filminde succedilluyu oumlvme ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik
veya aşağılama succedilunun işlendiğine dair kamu davası accedilılmasına yeterli delil olmadığı
gerekccedilesiyle 2102012 tarih ve K201252397 sayı ile kovuşturmaya yer olmadığına karar
vermiştir
10 Başvurucu verilen karara karşı Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesine itirazda
bulunmuş olup başvuru tarihi itibarıyla itiraz incelemesi devam etmektedir Anılan karar
youmlnuumlnden başvuru yolları henuumlz tuumlketilmediği iccedilin bireysel başvuruda bulunulmadığı
belirtilmiştir
11 Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığının 2102012 tarih ve K201252397 sayılı
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararıyla ilgili hukuki suumlreccedil devam ederken
ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde 6112012 tarihinde kovuşturmaya
yer olmadığına dair karar ve bu karara dair ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde geccedilen
yorumlarla ilgili olarak ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo isimli haber yayınlanmıştır
12 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yayınlanan ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber şoumlyledir
ldquoSiyonist uşakları yine teroumlre sarıldı (06 Kasım 2012 Salı 1349)
Siyonist uĢakları Biomen isimli Ģampuanın Hitler‟li reklamına iliĢkin yapılan succedil
duyurusuna Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesi‟nce takipsizlik kararı verilmesi karĢısında
skandal bir tehditte bulundular
Ġstanbul‟da uumlretilen Biomen isimli Ģampuanın reklamlarında Adolf Hitler‟i
kullanmasından rahatsız olarak yargıya giden Yahudiler mahkemeden bekledikleri kararı
alamayınca provokatif yayınlara baĢladılar
Tuumlrkiye‟deki Yahudilerce kurulan Hastuumlrktv adlı sitede yargının bu kararına karĢılık
Yahudi koumlkenli firmaların da PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumllerinin kullanıldığı
reklam filmlerinin ccedilevrilmesi kampanyası baĢlatıldı
KAMHİ İLE SAPKINLARIN AVUKATINDAN SUCcedil DUYURUSU
Hitler‟li reklamın televizyonlarda yayınlanmaya baĢlamasının ardından eski DYP
Milletvekili Yahudi iĢadamı Cefi Kamhi ile Kaos GL isimli sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Ankara Baorsu‟na kayıtlı Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu
iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdular
BaĢvuru geccediltiğimiz hafta karara bağlandı Savcılık dava dilekccedilesinde dile getirilen
ldquosoykırımrdquo iddialarına iliĢkin olarak reklamda ldquoYahudiler‟e youmlnelik soykırımrdquoın
oumlvuumllmesi succedilunun iĢlenmediğine benzer Ģekilde nefret succedilu kapsamına alınacak bir durum
olmadığına huumlkmetti Kararda Ġstanbul Uumlniversitesi ĠletiĢim Fakuumlltesi Oumlğretim Uumlyesi
Prof Dr Niluumlfer Sezer‟in bilirkiĢi raporuna da atıfta bulunularak soumlzkonusu raporda
ldquoDilekccedilede iddia edilen succedilların iĢlenmediği reklamdaki goumlrsellikte rahatsız edici bir
durum bulunmadığırdquo Ģeklindeki ifadelere yer verildi
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
3
KIŞKIRTICI SİTEDEN YENİ BİR FİTNE
Savcılığın ilgili kararını sayfalarında yayınlayan hasturktv adlı site karardan hoĢnut
olmayan okuyucu yorumlarını bir kampanya havasında vermeye baĢladı Siteye gelen pek
ccedilok yorumda Tuumlrkiye‟de boumlyle bir kararın ĢaĢırtıcı olmayacağının bir kez daha
goumlruumllduumlğuuml goumlruumlĢuuml savunuldu Sitede ayrıca Tuumlrkiye‟ye karĢı bir misilleme yapılması
gerektiği vurgulanarak bu ccedilerccedilevede PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumlleri
kullanılarak ccedileĢitli uumlruumlnler iccedilin reklam filmi ccedilevrilmesi istendi Tuumlrkiye‟deki bazı Yahudi
isimlerin reklam ajanslarına bu youmlnde baĢvuru yapacakları da dile getirildi
LİEBERMAN TAKDİĞİ
Daha oumlnce de Ġsrail DıĢiĢleri Bakanı Avigdor Lieberman‟ın Tuumlrkiye‟nin
yaptırımlarına misilleme olarak Tuumlrkiye‟yi sert oumlnlemlerle ldquocezalandırmayardquo ccedilalıĢtığı oumlne
suumlruumllmuumlĢtuuml Lieberman‟ın formuumlle ettiği oumlnlemler arasında ldquoPKK liderleriyle toplantılar
ve ABD‟deki Ermeni lobisiyle iĢbirliğininrdquo bulunduğu kaydedilmiĢti
Habervaktimcomrdquo
13 Haberin kaynağı olarak goumlsterilen ldquoHastuumlrktvrdquo adlı internet sitesinde yayınlanan
ldquoBiomen reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo isimli haberin ve habere karşı yapılan okuyucu
yorumlarının ilgili boumlluumlmleri şoumlyledir
ldquoBiomen reklamı şikayetine savcının kararı
Hitlerin baĢ roluuml oynadığı Biomen reklamını herhalde hatırlıyorsunuz
Eski Milletvekili ve Avrupa Yahudi Parlamentosu Milletvekili Cefi Kamhi Biomen
Ģirketinin Hitler‟i iccedileren ġampuan reklamını hukuki platforma taĢımıĢtı
Kamhinin Ģikayeti TCK 1301 de tanımlanan ldquoKiĢinin hatırasına hakaretrdquo succedilu TCK
215 de tanımlananrdquo Succedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo succedilu ve TCK 216 da tanımlanan ldquoHalkı kin
ve duumlĢmanlığa tahrik eden aĢağılamardquo succediluna dayanıyordu
Savcının kovuĢturmaya yer olmadığını belirten kararını yayınlıyoruz
hellip
(Okuyucu yorumları)
Rudolf 271012 1753
Derhal Abdullah Ocalanı ISRAEL se bir supurge makinasi reklaminda cıkarmak ah ne
kadaaar zefklii oluuur bilemessiniz bu oneriyi reklam sirketlerine teklifte bulunacagim
Hodri meydan
Alon 271012 0801
Aslında Abdullah Oumlcalan Hitler in tırnağı bile olamaz daHani Ģoumlyle bir sucuk
reklamında iccedil ccedilamaĢırı reklamı da olabilirOumlcalan ın oumlyle bir reklamda oynadığını
goumlrmek nasıl bir tepki yaratırdı acep
helliprdquo
14 Başvurucu ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin 6112012
tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde kendisine hakaret edildiği
ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik ettiği iddiasıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına succedil
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
4
duyurusunda bulunmuş Başsavcılık tarafından başlatılan soruşturma sonucunda 622013
tarih ve K2013339 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir
15 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı
şoumlyledir
ldquohellip
Yapılan incelemede muumlĢteki vekilinin Ģikacircyet dilekccedilesine ek olarak sunmuĢ olduğu
succedila konu yazı ile bu yazıda geccedilen Hastuumlrktvcom sitesinde 26102012 tarihli ldquoBiomen
reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo haberi uumlzerine yapılan yorumlar birlikte
değerlendirildiğinde succedila konu ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre saldırdırdquo baĢlığı altındaki
yazıda muumlĢtekiye ldquoKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara
Barosuna kayıtlı Sinem Hun ldquoreklemda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğinirdquo iddia ederek savcılığa
baĢvurdularrdquo Ģeklinde soumlylenmek suretiyle hakarette bulunulduğu ve halkı kin ve
duumlĢmanlığa sevk succedilunun iĢlendiği iddia edilmiĢ ise de soumlylemin ağır eleĢtiri sınırları
iccedilerisinde kaldığı AĠHM‟nin 1976 tarihli Handside kararında da belirtildiği uumlzererdquohoĢa
gitmeyen rahatsızlık veren hatta Ģok eden fikirlerin en zararsız ve etkisiz gibi goumlruumllen
makul ve makbul sayılan fikirler kadar hoĢgoumlruumlyle karĢılanması gerekirrdquo duumlĢuumlncesi ile
Yargıtay‟ın ldquoifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece lehde olduğu kabul edilen veya zararsız goumlruumllen veya
ilgilenmeye değmez bulunan haber ve duumlĢuumlnceler iccedilin değil aynı zamanda aleyhte olan
ccedilarpıcı gelen ve rahatsız eden duumlĢuumlnceler iccedilin uygulanmalıdır Bunlar ccediloğulculuğun
hoĢgoumlruumlnuumln ve accedilıkfikirliliğin gerekleri olup bunlar olmaksızın demokratik toplum olmazrdquo
duumlĢuumlncesi dikkate alındığında unsurları oluĢmayan ve ağır eleĢtiri sınırları iccedilerisinde
kalan yazı nedeniyle Ģuumlpheliler hakkında KOVUġTURMAYA YER OLMADIĞINA helliprdquo
16 Başvurucu verilen karara karşı Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesine itirazda
bulunmuş Mahkemenin 1052013 tarih ve 20131619 Değişik İş sayılı kararı ile itirazın
reddine karar verilmiştir
17 Ret kararının gerekccedilesi şoumlyledir
ldquohellip
MuumlĢtekinin Ģikayeti uumlzerine Ģuumlpheliler wwwhabervaktimcom isimli internet sitesi
sorumlusu ve MS haklarında ldquoHalk Kin ve DuumlĢmanlığa Alenen Tahrik Etme Hakaretrdquo
succedillarından dolayı Ankara CBaĢsavcılığınca yapılan soruĢturma sonunda takibata yer
olmadığına karar verildiği goumlruumllmuumlĢtuumlr
CMK‟nın 172 Maddesinde ldquo(1) Cumhuriyet savcısı soruĢturma evresi sonunda
kamu davasının accedilılması iccedilin yeterli Ģuumlphe oluĢturacak delil elde edilememesi veya
kovuĢturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuĢturmaya yer olmadığına karar
verirhellip (2) KovuĢturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana
ccedilıkmadıkccedila aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılamazrdquo huumlkmuuml yer almakta olup yeni delil
meydana ccedilıkması hacirclinde aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılabileceği muhakkaktır
Dosya kapsamına goumlre KovuĢturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı usul ve yasaya
uygun olup yine KovuĢturmaya Yer Olmadığına karar verilirken goumlsterilen gerekccedilelerin
dosya iccedileriğine uygun olduğu ileri suumlruumllen itiraz nedenlerinin ise yerinde olmadığı
anlaĢılmakla itirazın reddine karar vermek gerekmiĢtirrdquo
18 Ret kararı başvurucuya 1362013 tarihinde tebliğ edilmiştir
19 Başvurucu 1272013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
5
B Ġlgili Hukuk
20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı
125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya
olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil
aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında
hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir
(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi
hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo
21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı
fıkrası şoumlyledir
ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu
succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde
isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat
olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya
Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo
22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi
şoumlyledir
ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven
kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde
iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar
başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip
bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle
kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına
dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE
24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun
1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml
A BaĢvurucunun Ġddiaları
25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda
infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet
kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly
Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma
sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen
sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet
haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde
ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
6
Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek
suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber
uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği
iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun
ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar
verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların
avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden
dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini
Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret
olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin
eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu
kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin
giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları
Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması
nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının
ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur
B Değerlendirme
26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında
ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma
altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık
kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde
koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi
varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu
zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı
iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından
yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın
17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması
hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir
1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden
27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin
kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade
ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının
doğru olacağı belirtmiştir
28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir
diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek
esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur
29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin
ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip
tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir
30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin
maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma
ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma
yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
7
hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan
muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza
hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve
tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve
itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması
muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)
31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)
numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal
iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve
yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce
şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna
başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan
tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No
20131123 2102013 sect 36)
32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının
demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle
ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla
orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya
haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir
(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi
kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml
koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna
gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir
Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk
temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel
youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere
cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve
DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)
33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı
aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak
değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu
nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili
başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir
34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan
yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından
başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir
2 Esas Youmlnuumlnden
35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve
itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer
olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin
dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri
suumlrmuumlştuumlr
36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama
saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
8
belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında
Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında
makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin
korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri
arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının
Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir
37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece
kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml
kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde
mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini
belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından
demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların
Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade
oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının
araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı
yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan
kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği
kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel
yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli
ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir
38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu
olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından
hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml
soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten
yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını
gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde
bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun
biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik
oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede
değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait
olduğunu belirtmiştir
39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden
ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup
kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine
Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına
dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz
ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili
goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer
yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle
kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği
irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle
itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir
40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer
yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu
toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret
soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
9
41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17
maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir
ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo
42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi
varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin
ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler
şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak
koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No
20131123 2102013 sect 32)
43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo
kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara
keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr
Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel
yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması
ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası
olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)
44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın
Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir
denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)
45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi
hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik
haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma
yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla
bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda
haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği
uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B
No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer
AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)
46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru
incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil
davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere
uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu
guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır
47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi
şoumlyledir
ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya
toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip
Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin
temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
3
KIŞKIRTICI SİTEDEN YENİ BİR FİTNE
Savcılığın ilgili kararını sayfalarında yayınlayan hasturktv adlı site karardan hoĢnut
olmayan okuyucu yorumlarını bir kampanya havasında vermeye baĢladı Siteye gelen pek
ccedilok yorumda Tuumlrkiye‟de boumlyle bir kararın ĢaĢırtıcı olmayacağının bir kez daha
goumlruumllduumlğuuml goumlruumlĢuuml savunuldu Sitede ayrıca Tuumlrkiye‟ye karĢı bir misilleme yapılması
gerektiği vurgulanarak bu ccedilerccedilevede PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumlleri
kullanılarak ccedileĢitli uumlruumlnler iccedilin reklam filmi ccedilevrilmesi istendi Tuumlrkiye‟deki bazı Yahudi
isimlerin reklam ajanslarına bu youmlnde baĢvuru yapacakları da dile getirildi
LİEBERMAN TAKDİĞİ
Daha oumlnce de Ġsrail DıĢiĢleri Bakanı Avigdor Lieberman‟ın Tuumlrkiye‟nin
yaptırımlarına misilleme olarak Tuumlrkiye‟yi sert oumlnlemlerle ldquocezalandırmayardquo ccedilalıĢtığı oumlne
suumlruumllmuumlĢtuuml Lieberman‟ın formuumlle ettiği oumlnlemler arasında ldquoPKK liderleriyle toplantılar
ve ABD‟deki Ermeni lobisiyle iĢbirliğininrdquo bulunduğu kaydedilmiĢti
Habervaktimcomrdquo
13 Haberin kaynağı olarak goumlsterilen ldquoHastuumlrktvrdquo adlı internet sitesinde yayınlanan
ldquoBiomen reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo isimli haberin ve habere karşı yapılan okuyucu
yorumlarının ilgili boumlluumlmleri şoumlyledir
ldquoBiomen reklamı şikayetine savcının kararı
Hitlerin baĢ roluuml oynadığı Biomen reklamını herhalde hatırlıyorsunuz
Eski Milletvekili ve Avrupa Yahudi Parlamentosu Milletvekili Cefi Kamhi Biomen
Ģirketinin Hitler‟i iccedileren ġampuan reklamını hukuki platforma taĢımıĢtı
Kamhinin Ģikayeti TCK 1301 de tanımlanan ldquoKiĢinin hatırasına hakaretrdquo succedilu TCK
215 de tanımlananrdquo Succedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo succedilu ve TCK 216 da tanımlanan ldquoHalkı kin
ve duumlĢmanlığa tahrik eden aĢağılamardquo succediluna dayanıyordu
Savcının kovuĢturmaya yer olmadığını belirten kararını yayınlıyoruz
hellip
(Okuyucu yorumları)
Rudolf 271012 1753
Derhal Abdullah Ocalanı ISRAEL se bir supurge makinasi reklaminda cıkarmak ah ne
kadaaar zefklii oluuur bilemessiniz bu oneriyi reklam sirketlerine teklifte bulunacagim
Hodri meydan
Alon 271012 0801
Aslında Abdullah Oumlcalan Hitler in tırnağı bile olamaz daHani Ģoumlyle bir sucuk
reklamında iccedil ccedilamaĢırı reklamı da olabilirOumlcalan ın oumlyle bir reklamda oynadığını
goumlrmek nasıl bir tepki yaratırdı acep
helliprdquo
14 Başvurucu ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin 6112012
tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde kendisine hakaret edildiği
ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik ettiği iddiasıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına succedil
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
4
duyurusunda bulunmuş Başsavcılık tarafından başlatılan soruşturma sonucunda 622013
tarih ve K2013339 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir
15 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı
şoumlyledir
ldquohellip
Yapılan incelemede muumlĢteki vekilinin Ģikacircyet dilekccedilesine ek olarak sunmuĢ olduğu
succedila konu yazı ile bu yazıda geccedilen Hastuumlrktvcom sitesinde 26102012 tarihli ldquoBiomen
reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo haberi uumlzerine yapılan yorumlar birlikte
değerlendirildiğinde succedila konu ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre saldırdırdquo baĢlığı altındaki
yazıda muumlĢtekiye ldquoKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara
Barosuna kayıtlı Sinem Hun ldquoreklemda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğinirdquo iddia ederek savcılığa
baĢvurdularrdquo Ģeklinde soumlylenmek suretiyle hakarette bulunulduğu ve halkı kin ve
duumlĢmanlığa sevk succedilunun iĢlendiği iddia edilmiĢ ise de soumlylemin ağır eleĢtiri sınırları
iccedilerisinde kaldığı AĠHM‟nin 1976 tarihli Handside kararında da belirtildiği uumlzererdquohoĢa
gitmeyen rahatsızlık veren hatta Ģok eden fikirlerin en zararsız ve etkisiz gibi goumlruumllen
makul ve makbul sayılan fikirler kadar hoĢgoumlruumlyle karĢılanması gerekirrdquo duumlĢuumlncesi ile
Yargıtay‟ın ldquoifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece lehde olduğu kabul edilen veya zararsız goumlruumllen veya
ilgilenmeye değmez bulunan haber ve duumlĢuumlnceler iccedilin değil aynı zamanda aleyhte olan
ccedilarpıcı gelen ve rahatsız eden duumlĢuumlnceler iccedilin uygulanmalıdır Bunlar ccediloğulculuğun
hoĢgoumlruumlnuumln ve accedilıkfikirliliğin gerekleri olup bunlar olmaksızın demokratik toplum olmazrdquo
duumlĢuumlncesi dikkate alındığında unsurları oluĢmayan ve ağır eleĢtiri sınırları iccedilerisinde
kalan yazı nedeniyle Ģuumlpheliler hakkında KOVUġTURMAYA YER OLMADIĞINA helliprdquo
16 Başvurucu verilen karara karşı Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesine itirazda
bulunmuş Mahkemenin 1052013 tarih ve 20131619 Değişik İş sayılı kararı ile itirazın
reddine karar verilmiştir
17 Ret kararının gerekccedilesi şoumlyledir
ldquohellip
MuumlĢtekinin Ģikayeti uumlzerine Ģuumlpheliler wwwhabervaktimcom isimli internet sitesi
sorumlusu ve MS haklarında ldquoHalk Kin ve DuumlĢmanlığa Alenen Tahrik Etme Hakaretrdquo
succedillarından dolayı Ankara CBaĢsavcılığınca yapılan soruĢturma sonunda takibata yer
olmadığına karar verildiği goumlruumllmuumlĢtuumlr
CMK‟nın 172 Maddesinde ldquo(1) Cumhuriyet savcısı soruĢturma evresi sonunda
kamu davasının accedilılması iccedilin yeterli Ģuumlphe oluĢturacak delil elde edilememesi veya
kovuĢturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuĢturmaya yer olmadığına karar
verirhellip (2) KovuĢturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana
ccedilıkmadıkccedila aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılamazrdquo huumlkmuuml yer almakta olup yeni delil
meydana ccedilıkması hacirclinde aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılabileceği muhakkaktır
Dosya kapsamına goumlre KovuĢturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı usul ve yasaya
uygun olup yine KovuĢturmaya Yer Olmadığına karar verilirken goumlsterilen gerekccedilelerin
dosya iccedileriğine uygun olduğu ileri suumlruumllen itiraz nedenlerinin ise yerinde olmadığı
anlaĢılmakla itirazın reddine karar vermek gerekmiĢtirrdquo
18 Ret kararı başvurucuya 1362013 tarihinde tebliğ edilmiştir
19 Başvurucu 1272013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
5
B Ġlgili Hukuk
20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı
125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya
olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil
aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında
hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir
(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi
hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo
21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı
fıkrası şoumlyledir
ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu
succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde
isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat
olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya
Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo
22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi
şoumlyledir
ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven
kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde
iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar
başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip
bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle
kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına
dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE
24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun
1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml
A BaĢvurucunun Ġddiaları
25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda
infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet
kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly
Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma
sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen
sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet
haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde
ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
6
Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek
suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber
uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği
iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun
ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar
verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların
avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden
dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini
Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret
olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin
eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu
kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin
giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları
Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması
nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının
ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur
B Değerlendirme
26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında
ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma
altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık
kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde
koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi
varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu
zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı
iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından
yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın
17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması
hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir
1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden
27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin
kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade
ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının
doğru olacağı belirtmiştir
28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir
diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek
esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur
29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin
ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip
tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir
30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin
maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma
ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma
yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
7
hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan
muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza
hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve
tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve
itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması
muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)
31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)
numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal
iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve
yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce
şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna
başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan
tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No
20131123 2102013 sect 36)
32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının
demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle
ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla
orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya
haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir
(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi
kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml
koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna
gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir
Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk
temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel
youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere
cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve
DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)
33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı
aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak
değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu
nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili
başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir
34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan
yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından
başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir
2 Esas Youmlnuumlnden
35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve
itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer
olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin
dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri
suumlrmuumlştuumlr
36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama
saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
8
belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında
Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında
makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin
korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri
arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının
Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir
37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece
kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml
kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde
mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini
belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından
demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların
Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade
oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının
araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı
yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan
kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği
kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel
yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli
ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir
38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu
olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından
hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml
soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten
yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını
gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde
bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun
biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik
oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede
değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait
olduğunu belirtmiştir
39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden
ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup
kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine
Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına
dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz
ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili
goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer
yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle
kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği
irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle
itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir
40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer
yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu
toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret
soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
9
41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17
maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir
ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo
42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi
varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin
ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler
şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak
koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No
20131123 2102013 sect 32)
43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo
kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara
keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr
Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel
yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması
ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası
olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)
44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın
Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir
denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)
45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi
hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik
haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma
yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla
bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda
haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği
uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B
No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer
AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)
46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru
incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil
davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere
uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu
guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır
47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi
şoumlyledir
ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya
toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip
Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin
temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
4
duyurusunda bulunmuş Başsavcılık tarafından başlatılan soruşturma sonucunda 622013
tarih ve K2013339 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir
15 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı
şoumlyledir
ldquohellip
Yapılan incelemede muumlĢteki vekilinin Ģikacircyet dilekccedilesine ek olarak sunmuĢ olduğu
succedila konu yazı ile bu yazıda geccedilen Hastuumlrktvcom sitesinde 26102012 tarihli ldquoBiomen
reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo haberi uumlzerine yapılan yorumlar birlikte
değerlendirildiğinde succedila konu ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre saldırdırdquo baĢlığı altındaki
yazıda muumlĢtekiye ldquoKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara
Barosuna kayıtlı Sinem Hun ldquoreklemda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğinirdquo iddia ederek savcılığa
baĢvurdularrdquo Ģeklinde soumlylenmek suretiyle hakarette bulunulduğu ve halkı kin ve
duumlĢmanlığa sevk succedilunun iĢlendiği iddia edilmiĢ ise de soumlylemin ağır eleĢtiri sınırları
iccedilerisinde kaldığı AĠHM‟nin 1976 tarihli Handside kararında da belirtildiği uumlzererdquohoĢa
gitmeyen rahatsızlık veren hatta Ģok eden fikirlerin en zararsız ve etkisiz gibi goumlruumllen
makul ve makbul sayılan fikirler kadar hoĢgoumlruumlyle karĢılanması gerekirrdquo duumlĢuumlncesi ile
Yargıtay‟ın ldquoifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece lehde olduğu kabul edilen veya zararsız goumlruumllen veya
ilgilenmeye değmez bulunan haber ve duumlĢuumlnceler iccedilin değil aynı zamanda aleyhte olan
ccedilarpıcı gelen ve rahatsız eden duumlĢuumlnceler iccedilin uygulanmalıdır Bunlar ccediloğulculuğun
hoĢgoumlruumlnuumln ve accedilıkfikirliliğin gerekleri olup bunlar olmaksızın demokratik toplum olmazrdquo
duumlĢuumlncesi dikkate alındığında unsurları oluĢmayan ve ağır eleĢtiri sınırları iccedilerisinde
kalan yazı nedeniyle Ģuumlpheliler hakkında KOVUġTURMAYA YER OLMADIĞINA helliprdquo
16 Başvurucu verilen karara karşı Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesine itirazda
bulunmuş Mahkemenin 1052013 tarih ve 20131619 Değişik İş sayılı kararı ile itirazın
reddine karar verilmiştir
17 Ret kararının gerekccedilesi şoumlyledir
ldquohellip
MuumlĢtekinin Ģikayeti uumlzerine Ģuumlpheliler wwwhabervaktimcom isimli internet sitesi
sorumlusu ve MS haklarında ldquoHalk Kin ve DuumlĢmanlığa Alenen Tahrik Etme Hakaretrdquo
succedillarından dolayı Ankara CBaĢsavcılığınca yapılan soruĢturma sonunda takibata yer
olmadığına karar verildiği goumlruumllmuumlĢtuumlr
CMK‟nın 172 Maddesinde ldquo(1) Cumhuriyet savcısı soruĢturma evresi sonunda
kamu davasının accedilılması iccedilin yeterli Ģuumlphe oluĢturacak delil elde edilememesi veya
kovuĢturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuĢturmaya yer olmadığına karar
verirhellip (2) KovuĢturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana
ccedilıkmadıkccedila aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılamazrdquo huumlkmuuml yer almakta olup yeni delil
meydana ccedilıkması hacirclinde aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılabileceği muhakkaktır
Dosya kapsamına goumlre KovuĢturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı usul ve yasaya
uygun olup yine KovuĢturmaya Yer Olmadığına karar verilirken goumlsterilen gerekccedilelerin
dosya iccedileriğine uygun olduğu ileri suumlruumllen itiraz nedenlerinin ise yerinde olmadığı
anlaĢılmakla itirazın reddine karar vermek gerekmiĢtirrdquo
18 Ret kararı başvurucuya 1362013 tarihinde tebliğ edilmiştir
19 Başvurucu 1272013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
5
B Ġlgili Hukuk
20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı
125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya
olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil
aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında
hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir
(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi
hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo
21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı
fıkrası şoumlyledir
ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu
succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde
isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat
olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya
Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo
22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi
şoumlyledir
ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven
kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde
iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar
başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip
bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle
kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına
dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE
24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun
1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml
A BaĢvurucunun Ġddiaları
25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda
infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet
kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly
Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma
sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen
sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet
haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde
ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
6
Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek
suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber
uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği
iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun
ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar
verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların
avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden
dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini
Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret
olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin
eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu
kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin
giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları
Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması
nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının
ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur
B Değerlendirme
26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında
ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma
altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık
kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde
koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi
varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu
zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı
iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından
yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın
17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması
hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir
1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden
27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin
kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade
ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının
doğru olacağı belirtmiştir
28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir
diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek
esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur
29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin
ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip
tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir
30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin
maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma
ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma
yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
7
hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan
muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza
hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve
tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve
itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması
muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)
31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)
numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal
iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve
yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce
şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna
başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan
tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No
20131123 2102013 sect 36)
32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının
demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle
ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla
orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya
haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir
(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi
kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml
koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna
gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir
Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk
temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel
youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere
cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve
DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)
33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı
aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak
değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu
nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili
başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir
34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan
yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından
başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir
2 Esas Youmlnuumlnden
35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve
itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer
olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin
dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri
suumlrmuumlştuumlr
36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama
saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
8
belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında
Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında
makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin
korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri
arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının
Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir
37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece
kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml
kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde
mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini
belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından
demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların
Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade
oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının
araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı
yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan
kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği
kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel
yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli
ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir
38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu
olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından
hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml
soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten
yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını
gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde
bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun
biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik
oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede
değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait
olduğunu belirtmiştir
39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden
ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup
kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine
Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına
dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz
ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili
goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer
yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle
kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği
irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle
itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir
40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer
yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu
toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret
soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
9
41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17
maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir
ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo
42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi
varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin
ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler
şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak
koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No
20131123 2102013 sect 32)
43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo
kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara
keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr
Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel
yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması
ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası
olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)
44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın
Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir
denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)
45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi
hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik
haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma
yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla
bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda
haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği
uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B
No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer
AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)
46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru
incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil
davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere
uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu
guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır
47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi
şoumlyledir
ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya
toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip
Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin
temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
5
B Ġlgili Hukuk
20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı
125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya
olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil
aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında
hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir
(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi
hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo
21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı
fıkrası şoumlyledir
ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu
succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde
isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat
olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya
Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo
22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi
şoumlyledir
ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven
kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde
iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar
başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir
ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip
bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle
kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına
dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo
IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE
24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun
1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml
A BaĢvurucunun Ġddiaları
25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda
infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet
kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly
Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma
sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen
sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet
haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde
ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
6
Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek
suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber
uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği
iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun
ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar
verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların
avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden
dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini
Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret
olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin
eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu
kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin
giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları
Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması
nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının
ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur
B Değerlendirme
26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında
ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma
altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık
kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde
koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi
varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu
zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı
iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından
yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın
17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması
hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir
1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden
27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin
kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade
ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının
doğru olacağı belirtmiştir
28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir
diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek
esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur
29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin
ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip
tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir
30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin
maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma
ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma
yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
7
hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan
muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza
hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve
tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve
itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması
muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)
31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)
numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal
iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve
yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce
şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna
başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan
tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No
20131123 2102013 sect 36)
32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının
demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle
ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla
orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya
haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir
(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi
kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml
koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna
gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir
Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk
temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel
youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere
cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve
DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)
33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı
aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak
değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu
nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili
başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir
34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan
yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından
başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir
2 Esas Youmlnuumlnden
35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve
itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer
olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin
dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri
suumlrmuumlştuumlr
36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama
saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
8
belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında
Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında
makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin
korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri
arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının
Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir
37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece
kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml
kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde
mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini
belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından
demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların
Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade
oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının
araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı
yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan
kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği
kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel
yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli
ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir
38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu
olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından
hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml
soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten
yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını
gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde
bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun
biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik
oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede
değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait
olduğunu belirtmiştir
39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden
ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup
kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine
Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına
dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz
ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili
goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer
yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle
kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği
irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle
itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir
40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer
yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu
toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret
soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
9
41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17
maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir
ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo
42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi
varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin
ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler
şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak
koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No
20131123 2102013 sect 32)
43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo
kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara
keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr
Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel
yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması
ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası
olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)
44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın
Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir
denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)
45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi
hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik
haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma
yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla
bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda
haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği
uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B
No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer
AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)
46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru
incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil
davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere
uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu
guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır
47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi
şoumlyledir
ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya
toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip
Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin
temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
6
Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek
suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber
uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği
iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun
ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar
verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların
avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden
dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini
Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret
olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin
eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu
kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin
giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları
Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması
nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının
ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur
B Değerlendirme
26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında
ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma
altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık
kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde
koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi
varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu
zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı
iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından
yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın
17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması
hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir
1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden
27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin
kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade
ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının
doğru olacağı belirtmiştir
28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir
diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek
esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur
29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin
ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip
tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir
30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin
maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma
ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma
yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
7
hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan
muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza
hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve
tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve
itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması
muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)
31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)
numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal
iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve
yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce
şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna
başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan
tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No
20131123 2102013 sect 36)
32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının
demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle
ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla
orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya
haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir
(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi
kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml
koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna
gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir
Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk
temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel
youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere
cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve
DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)
33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı
aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak
değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu
nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili
başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir
34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan
yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından
başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir
2 Esas Youmlnuumlnden
35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve
itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer
olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin
dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri
suumlrmuumlştuumlr
36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama
saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
8
belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında
Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında
makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin
korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri
arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının
Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir
37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece
kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml
kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde
mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini
belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından
demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların
Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade
oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının
araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı
yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan
kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği
kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel
yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli
ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir
38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu
olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından
hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml
soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten
yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını
gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde
bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun
biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik
oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede
değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait
olduğunu belirtmiştir
39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden
ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup
kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine
Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına
dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz
ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili
goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer
yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle
kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği
irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle
itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir
40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer
yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu
toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret
soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
9
41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17
maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir
ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo
42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi
varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin
ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler
şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak
koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No
20131123 2102013 sect 32)
43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo
kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara
keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr
Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel
yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması
ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası
olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)
44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın
Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir
denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)
45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi
hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik
haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma
yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla
bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda
haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği
uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B
No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer
AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)
46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru
incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil
davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere
uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu
guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır
47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi
şoumlyledir
ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya
toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip
Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin
temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
7
hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan
muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza
hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve
tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve
itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması
muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)
31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)
numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal
iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve
yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce
şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna
başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan
tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No
20131123 2102013 sect 36)
32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının
demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle
ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla
orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya
haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir
(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi
kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml
koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna
gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir
Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk
temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel
youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere
cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve
DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)
33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı
aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak
değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu
nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili
başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir
34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan
yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından
başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir
2 Esas Youmlnuumlnden
35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve
itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer
olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin
dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri
suumlrmuumlştuumlr
36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama
saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
8
belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında
Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında
makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin
korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri
arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının
Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir
37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece
kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml
kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde
mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini
belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından
demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların
Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade
oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının
araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı
yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan
kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği
kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel
yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli
ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir
38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu
olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından
hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml
soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten
yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını
gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde
bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun
biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik
oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede
değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait
olduğunu belirtmiştir
39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden
ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup
kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine
Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına
dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz
ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili
goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer
yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle
kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği
irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle
itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir
40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer
yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu
toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret
soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
9
41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17
maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir
ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo
42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi
varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin
ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler
şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak
koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No
20131123 2102013 sect 32)
43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo
kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara
keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr
Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel
yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması
ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası
olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)
44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın
Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir
denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)
45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi
hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik
haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma
yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla
bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda
haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği
uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B
No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer
AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)
46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru
incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil
davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere
uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu
guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır
47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi
şoumlyledir
ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya
toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip
Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin
temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
8
belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında
Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında
makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin
korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri
arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının
Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir
37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece
kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml
kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde
mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini
belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından
demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların
Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade
oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının
araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı
yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan
kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği
kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel
yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli
ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir
38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu
olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından
hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml
soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten
yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını
gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde
bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun
biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik
oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede
değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait
olduğunu belirtmiştir
39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden
ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup
kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine
Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına
dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz
ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili
goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer
yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle
kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği
irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle
itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir
40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer
yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu
toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret
soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
9
41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17
maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir
ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo
42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi
varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin
ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler
şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak
koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No
20131123 2102013 sect 32)
43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo
kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara
keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr
Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel
yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması
ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası
olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)
44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın
Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir
denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)
45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi
hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik
haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma
yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla
bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda
haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği
uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B
No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer
AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)
46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru
incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil
davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere
uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu
guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır
47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi
şoumlyledir
ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya
toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip
Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin
temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
9
41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17
maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir
ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo
42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi
varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin
ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler
şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak
koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No
20131123 2102013 sect 32)
43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo
kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara
keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr
Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel
yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması
ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası
olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)
44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın
Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir
denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)
45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi
hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik
haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma
yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla
bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda
haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği
uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B
No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer
AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)
46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru
incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil
davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere
uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu
guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif
yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve
basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır
47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi
şoumlyledir
ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya
toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip
Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin
temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
10
oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin
accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun
oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak
yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir
Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler
bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin
sınırlanması sayılmaz
DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve
usuller kanunla duumlzenlenirrdquo
48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri
şoumlyledir
ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip
Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır
Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri
uygulanır
rdquo
49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip
olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama
ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de
kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere
başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması
ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi
anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo
20132602 2312014 sect 40)
50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve
araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve
yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka
yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal
koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)
51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve
oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla
fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi
accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32
maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)
52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve
toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin
her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi
gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin
gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml
demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren
haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma
hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
11
53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki
sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve
yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun
goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı
olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo
20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki
AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-
Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100
6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894
871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)
54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını
sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız
değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması
kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin
duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik
kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan
kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve
sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar
kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma
riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara
dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B
No 1358588 26111991)
55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar
accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı
kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri
caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi
gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler
hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602
2312014 sect 79)
56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir
dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin
kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin
tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği
habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu
konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408
722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)
57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları
yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı
bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp
taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının
demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması
gerekmektedir
58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var
olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
12
ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef
alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan
kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber
yapıldığı anlaşılmaktadır
59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların
avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin
suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir
kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca
durulmalıdır
60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının
kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli
kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini
ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan
ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında
doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de
avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin
avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir
61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine
teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak
basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş
biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği
hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda
bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını
yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi
yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki
değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden
nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı
mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil
olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının
soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref
ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu
aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez
62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına
alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman
Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır
V HUumlKUumlM
Accedilıklanan gerekccedilelerle
A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi
varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE
B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının
korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE
Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
13
C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE
852014 tarihinde karar verildi
Başkan
Alparslan ALTAN
Uumlye
Serdar OumlZGUumlLDUumlR
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Uumlye
Muammer TOPAL
Uumlye
M Emin KUZ
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
14
KARġIOY YAZISI
1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel
youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması
uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar
verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40
maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr
2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle
Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir
şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette
bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur
3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir
ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi
duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu
duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi
başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de
duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir
Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde
avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir
derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma
amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında
değerlendirilemez
4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir
Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin
kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef
olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle
toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği
baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi
kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği
kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve
kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz
5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık
dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda
teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil
(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri
dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık
bulmamıştır
6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken
grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir
hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını
yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT
Başvuru Numarası 20135356
Karar Tarihi 852014
15
olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide
etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma
goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların
avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi
gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı
ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir
7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz
ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup
olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne
dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret
değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has
oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)
8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen
devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik
hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine
bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret
soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi
olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere
karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi
9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde
belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir
Uumlye
Osman Alifeyyaz PAKSUumlT