Ŋanhdharkkurru marrtjina yolŊu ga wiripu malanha … · in whole or in p a rt w ith o u t the w...

14
Ŋ AN H DH AR KU RU M A R T J I N A Y O L Ŋ U GA WIRIPU MALANHA DHÄWU GUMATJ

Upload: others

Post on 23-Aug-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA

WIRIPU MALANHA DHÄWU

GUMATJ

Page 2: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU

GA

WIRIPU MALANHA DHÄWU

Ŋanhdharkkurru marr t jin a yolŋu Ŋuluwiḏ iwuŋu 1Gäṉgaṉbuy dhäwu Ralwurranydjiw uŋu 2Borum gulkthun dhäykawurruyu Dayluluwuŋu 3Ŋarra g i r i t j i r r i yukurra Barrkulawuŋu 4Ŋarranydja mewuŋ Dayŋawawuŋu 5Bäyimbuy dhäwu Ŋarrawuwuŋu 7Dhäwu bäruwuy Datiyalanguŋu 8Ŋarra ga ŋarraku ḻ undu 'm irr iŋu walala Dayluluwuŋu 9Ŋarranha ŋ u li djäma bathikuma Yalmaywuŋu 10

MALI: RRIKAWUKUWUŊUGUMATJ

Page 3: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊUDhuwalanydja dhäwu waŋganygalaŋuwuy yolŋuwalaŋuwuy, ŋunh iyi m a rrtjin a beŋuru G a ttjiŋ u ru bala M iliŋ in b ilil i ŋ a ra li'w u .M a rrtjin a bala ŋ a y i- i- i, bala ŋayi nharaŋdhinana gapuwuna, rarranhdharr muka, ŋunhi ŋ u li gapu dhawar' yunna.

Bala ŋayi waŋanharamina bitjanm ina gam', "Wanhakana ŋarra yurru gapunydja ḻ uka?" Ga ŋunhi ŋayi guyaŋinanydja, bala yana maḻ ŋ ' thurrunana nhanŋu gapunydja, yurru yakayi guḻ un' ŋuranyd j a, bala ŋayi waŋana b itja r ra , "Way, nhä dhuwalanydja ŋarraku? Nhäyu ŋarraku dhuwala wekaŋala?"Bala ŋayi bundjipthurrunana bala wurkthurrunana. W u-u-rk, w u-u-u-rk, w u-u-u-rk, ga ŋ ir'yu rru n a .

Ga bulunydja n y ilŋ ' thurruna wurkthunarawu gapuwu, bala ŋayinydja baṉḏany' th ina warray.Ga ŋunhi ŋayi gaŋgathinanydja, ga dhäkay- ŋänharaminanydja guyiŋarrnha, la tju 'n a dhika.Ga balanyara. Ga liŋguna.

Ŋuluwiḏiwuŋu dhäwu.

Page 4: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

GÄṈGAṈBUY DHÄWU

Baman' w iripunydja ŋarra m a rrtji bala Gäṉganl i l i , gol-w aladaym irriyu. Ŋarra ŋunhi m a rrtjin yd ja bala Gäṉgaṉlilin y d ja bilayndhu. Ŋanapurru ŋunhi dh a l' - thalyundja gunduraklil in yd ja , bala nhäma yo lŋu ' - yulŋunhana d h irr imuknha dhärra. Bala ŋanapurru wäŋgamana ba la ' l i l in a , bala ŋanapurru ḻ ukana wayin garrtjam bal ga guya baypinŋa. Ŋanapurru ŋunhi Gäṉgaṉd ja nhinanydja mä r r - g u r r ir i. Ŋanapurrunha ŋ u li bäyŋuna maḻ urrkthunydj a dhar- yun.

Ralwurranydji wuŋu dhäwu.

Page 5: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

BORUM GULKTHUN DHÄYKAWURRUYU

Gäthuranydja ŋanapurru yu rru m a rr tji borumgu bala b u k u lili. Ŋanapurru yu rru ŋawatthun bathala b a n ik in borumgu. Dhuwala borumdja yäku gam’ d j iṉ 'pu , ga wuŋapu, ga baḻ kpaḻk , ga rnuṯ amuṯ a , ga ḻ a rra ṉi , ga dhuwalana liŋ g u borumdja ŋana- purru yu rru buma, bala ŋanapurru yu rru m a rrtji maypalwuna ga guyawuna, bala yu rru m a rrtjin a w ä ŋ a lilin a .

Page 6: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

ŊARRA GIRITJIRRI YUKURRA

Yawungu narra buŋgu l d jäma nunhala wäŋaŋura. Ŋarrapi gäna g ir it jin y a , bala w ala la m a rrtjin ro ŋ iy irn n a w ä n a lilin a . Ga ŋarranydja waŋana b it ja r ra , "Ŋarra buŋgul djäma d h iya la wäŋaŋura bay, ŋa rra p i gäna." Ga ŋam any'tja b itja n n a waŋa, "Manymak waku, wam bal-djulŋi ."

Barrkulawuŋu dhäwu.

Page 7: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

ŊARRANYDJA MEWUŊWaŋganymi r r i waluyu ŋarra nhina mulmu ḻ uka ga lki mayaŋ 'ŋura, yurru walu waIrnan h ra yu , ŋayi m a rrtji walunydja dhiyaŋuŋga b i l i walma. Ŋarra ŋäma rirra k a y yo lŋu 'yu lŋu , w alala yukurra yatju n m irri w irip u g a li'ŋ u ra gapuŋura. Dhunupa ŋarra m a rrtjin a w ith iyana walal anha.

Mar r t j i ŋarra ba la -a -a , nhärna w alala yukurra ḻ upḻ upthun. Ŋayi waŋgany ḏarramu ŋunhi dhärra nhina m ärriyaŋmi r r i , mak ŋayi yukurra dhukarr- nhämanydja ŋunhi ŋarraku. Bala ŋarranydja way yunna ŋanya b itja n n a , "Way yolku dhuwala nhe yukurra m arim irrin yd ja dhärra? Dhuwala ŋarranydja ga dhandurruŋ märrma' w array. Ŋarra nhuna ŋ u li buŋu rakunyguŋuna."

Page 8: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

Bala ŋayi ḏarramunydja waŋa, "Dhuwala ŋarra- kunydja ga märriyaŋ warray, märr ŋarra nhuna yurru murrkay warray w utthun." Ga ŋarranydja waŋa, "Yä -ä -ä gum urrtja rarrk yo lŋu ." Ŋarranydja nhuna yurru warr 'warryunna dhuwala, ga ŋarra nhuna yurru dhiyaŋuna dhandurruŋdhuna buma." Dhunupa ŋarra ŋanya ŋupanna, yana liŋ g u ga d h a rp a lili ŋa l 'marama .

Ga ŋulaŋuruna ŋayi ŋarranhanydja yukurra buma, bala ŋayi ŋarranha wutthun ḻ ambarrnha ga b in - dhana, bala ŋarra rakunydh irrina . Ŋayi yupthun beŋuru dharpaŋurunydja, bala ŋarranha m itthunna, bala ḻ ukana, ga w irrk in a ŋarraku ŋayi w anaŋ irri ŋanakkunydja.

Dayŋawawuŋu dhäwu .

Page 9: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

BÄYIMBUY DHÄWUŊarra ga w irip u -g u lk u ' , ŋanapu rru m a rr tji ba la b ä y im lili, ga nhämanydja ŋanapurru dhaŋgaŋ g ir r i ', ga w irip u manymak g i r r i ' malanha. Ŋarra ŋunhi nhärna walalaŋgu bäyim m irri b a la n y 'tja y in d i ga ŋamakurru, bala ŋunhi ŋanapurru g u y a ŋ irri b itja n n a gam’ , Nhä ŋanapurru yu rru wuŋiḻ i'yundja? b i l i dhaŋaŋnha ŋunhi manymak malanha dhika.

Ŋarra ŋunhi b irrk a 'y u n b itja n gam' , ŋunhi boŋgaŋu dhuwala Y irrka la n y d ja biyakuna nhakun ŋunha "B risbane", ŋunhi balaŋu dhuwala d j i t i - th in y d ja wäŋa dhuwala Y irrk a la . Ga balanyara ŋarrakuŋu dhäwuny' t ja , ga bulu ŋarra nhäma nhä malanha, ŋunhi yaka dhiya lam i balanyara malanha.

Ŋarrawuwuŋu dhäwu.

Page 10: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

DHÄWU BÄRUWUY

Bärunydja dhuwala wäyin ḻ ukanh a ra m irri.Ŋ ilim u rru ŋ u li nhäma bärunha bunganhara g a p u lili. Nhanŋu wambalnydja w eyin, ga nhanŋu ḻ ukunydja ŋunhi märrma' g a lk i djam urrŋura, ga märrma' ga lki. dhurliŋura. Ŋayi ŋ u li nhinanydja w iŋaŋura- nydja dhoḻu m irriŋ u ra , ga gapum irriŋura, ga w iripunyd ja ŋayi ŋ u li nhina g a th u l’m irriŋ u ra .

Datiyalanguŋu dhäwu.

Page 11: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

ŊARRA GA ŊARRAKU ḺUNDU'MIRRIŊU WALALA

Ŋ u lin ya ra m irriyu waluyu ŋunhi ŋayi wäŋa warrpam' w apurarryina , ŋarra ga ŋarraku ḻ undu'm irriŋ u w a la la , ŋanapurru m a rr tji bala b o ru m lili.

Ŋ arranydja yukurra gänana borum buma, bala ŋarra buku-ḻ ayyunna, ba la wäthunna walalaŋgu, bala ŋarraku ŋunhi lundu 'm irriŋ u n yd ja w alala b ith iw u ln h a wäthun ŋarraku, b i l i w alalanydja ŋunhi barrkuna wäŋaŋurana. Ŋarranydja yukurra weyinnha m a rr tji borummirriŋ u ra n y d j a .

Dayluluwuŋu dhäwu.

Page 12: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

ŊARRANHA ŊULI DJÄMA BATHIKUMAŊarranydja dhuwala bäru. Ŋarranydja bathala warrakan balanyara b itja n wan’kawu. Wäŋanydja ŋarraku gapu, ga ḻ i rra n yd ja ŋarra y in d imi r r i .Ga w iripunyd ja ŋarra galŋa ḏim ir r 'm ir r i. Lukunydja ŋarra ḏämbumiriw.

W iripunydja ŋarra yu rru dhawaṯ thun baṉḏany' l i l i ḻ ithanarawu, yu rru ŋarra ŋ u li dharray bäru djämamirriwunydja walalaŋgu, liŋ g u ŋarra yaka d jä l ŋarranha w ala la yu rru bathikuma warkthun, nhakuna ŋarraku bäpa'm irriŋunha ga ŋarraku gurruṯ um irrinha walalanha yukurranha m itm itthuna , bala yukurranha bath ina djäma.

Ga dhuwalana nhuma yukurra nhäma b a th i ga bäwutj ga w iripunyd ja b e lk , ŋunhi w ala la ŋarranha bumara bäru d jäm am irriyu, ga warku' - yunna ŋarranha w a la la .

Yalmaywuŋu dhäwu.

Page 13: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

SUPPLEMENTARY READER

P rim e r 6 Lesson 56

© This p u b lic a tio n is not to be reproduced in whole o r in p a rt w ith o u t the w ritte n perm ission of the L ite ra tu re P roduction c e n tre .YIRRKALA SCHOOLliterature production centre 1979

T h is p ro je c t w a s a s s is te d b y - T h e A b o r i g i n a l A r t s B o a r d , T h e S c h o o ls C o m m is s io n .

Page 14: ŊANHDHARKKURRU MARRTJINA YOLŊU GA WIRIPU MALANHA … · in whole or in p a rt w ith o u t the w ritte n permission of the L ite ra tu re P roduction 9791 ertnec noitcudorp erutaretil

www.cdu.edu.au/laal Tel: (08) 8946 6876 [email protected]

This work is from the Living Archive of Aboriginal Languages www.cdu.edu.au/laal.

If you have any questions or wish to access information concerning this work, please contact us at

[email protected].

Use of this work is subject to the User License Agreement available at

http://www.cdu.edu.au/laal/permissions/

This work is licensed under a Creative Commons Attribution Non-

commercial No Derivs 3.0 Licence Australia which appears as follows:

This licence allows users to share, copy and redistribute the work in any medium or format provided they:

(i) give appropriate credit, provide a link to the licence, and indicate if any changes were made to the work.

Users may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests that we endorse the user or

their use;

(ii) do not use the work for commercial purposes;

(iii) do not distribute the modified work if they remix, transform or build upon the work, and

(iv) do not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything that the

licence permits.

The full terms of the licence can be found at http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/au/legalcode.

The creators of this work assert their moral rights to:

• be identified and named as the creators of this work. This means that if you reproduce the work, you must

identify these creators;

• take action if this work is falsely attributed as being someone else’s work; and

• take action if this work is distorted or treated in a way that is harmful to their honour or reputation. This

means that the creators of this work have the right to object to distortion, mutilation or other modification

of, or derogatory action in relation to the work.

If you share this work, you must identify the creators named in this work and on the Living Archive

of Aboriginal Languages website and abide with all other attribution requirements under the

Creative Commons licence.

Note that any action that is in breach of the moral rights of the author will give rise to a right of the creators to take

legal action under the Copyright Act 1968 (Cth).

Do not remove this notice