‹NOVASYONA GENEL BAKIfiNEDEN ‹NOVASYON?NASIL YEN‹L‹KÇ‹ OLURUZ‹NOVASYONU HANG‹ALANLARDA YAPAB‹L‹R‹M?TÜRK‹YE’N‹N ‹NOVASYONKARNES‹

1616

‹stanbul Sanayi Odas› Kalite ve Teknoloji ‹htisas Kurulu (‹SO-KATEK)

‹NOVASYONYÖNET‹M‹‹NOVASYONYÖNET‹M‹

‹novasyon Yönetimi

Haz›rlayan

Huriye AYGÖREN,Ortado¤u Teknik Üniversitesi - Bilim ve Teknoloji Politikalar›

‹stanbul Sanayi Odas› Kalite ve Teknoloji ‹htisas Kurulu (‹SO-KATEK)‹novasyon Yönetimi Çal›flma Grubu:

fiefik fiENYÜREK, Sinnotek Dan›flmanl›k

Prof. Dr. Aytül ERÇ‹L, Sabanc› Üniversitesi

Selçuk KARAATA, Sabanc› Üniversitesi

‹SO Yay›n No: 2011/30© ‹novasyon Yönetimi, ‹stanbul Sanayi Odas›, ‹stanbul 2011

Tasar›m ve Uygulama, Mürettebat Reklamc›l›kHer hakk› sakl›d›r. ‹stanbul Sanayi Odas› kaynak gösterilmek suretiyle al›nt› yap›labilir.

16

Önsöz 7

‹stanbulSanayiOdas›Kalite veTeknoloji‹htisasKurulu(‹SO-KATEK)

‹NOVASYON YÖNET‹M‹

81. ‹novasyona Genel Bak›fl

1.1. ‹novasyon Denilince ‹lk Akla Gelen 8Ne Olmal›d›r?

1.2. ‹novasyon Nas›l Bir Süreçtir? 8

1.3. ‹novasyon Sadece Ak›l Fikir ‹fli Midir? 9

1.4. Yenilikçilik Yoluna Ç›kmadan Önce 9

102. Neden ‹novasyon?

2.1. Ülkemiz Aç›s›ndan ‹novasyon Neden 10Gerekli?

2.2. Firmalar›m›z Aç›s›ndan ‹novasyon 11Neden Gerekli?

‹NOVASYON YÖNET‹M‹

113.1. Bildi¤im Yol Her Zaman En Do¤ru 11

Yol Mudur?

3.2. Hiç Bitmeyen ‹ki Do¤al Kaynak: 12“Kendini Bilme ve Ö¤renme”

3.2.1. Kendini Bilme: 12

3.2.2. Ö¤renme: Ama Nerede? ve Nas›l? 12

3.3. ‹novasyon Yönetimi Modeli: 14“‹novasyon Tüneli”

3.3.1. Fikir Gelifltirme: 15

3.3.2. Fizibilite: 15

3.3.3. Gelifltirme, Prototip Oluflturma ve Test 15

3.3.4. Uygulama: Pazarlama ve Sunufl 16

3. Nas›l Yenilikçi Oluruz?

164. ‹novasyonu Hangi

Alanlarda Yapabilirim?“‹novasyon radar›”

4.1. Firman›n Sundu¤u Mal ve Hizmetlerde 16‹novasyon

4.2. Platformda ‹novasyon 17

4.3. Çözümde ‹novasyon 17

4.4. Müflterilerde ‹novasyon 17

4.5. Müflteri Tecrübesinde ‹novasyon 18

4.6. Gelir Elde Etme Yollar›nda ‹novasyon 18

4.7. Süreçte ‹novasyon 19

4.8. Organizasyonda ‹novasyon 19

4.9. Tedarik Zincirinde ‹novasyon 20

4.10. Da¤›t›m Kanallar›nda ‹novasyon 20

4.11. A¤ Yap›da ‹novasyon 21

4.12. Markada ‹novasyon 21

5.1. Karneler Ne Diyor? 22

22

7. KOB‹'lerde Yenilikçili¤i Engelleyen Faktörler 27

‹NOVASYON YÖNET‹M‹

5. Türkiye'nin ‹novasyon (Yenilikçilik) Karnesi

6. KOB‹'ler ve ‹novasyon 256.1. KOB‹'ler Neden Önemli? 25

6.1.1. Rakamlarla KOB‹'ler 25

6.1.2. Rakamlar›n Ötesinde KOB‹'ler 25

6.2. KOB‹'lerin Güçlü ve Zay›f Yanlar› 26

7.1. Sorun 1: Finansal S›k›nt›lar 27

7.2. Sorun 2: KOB‹'lerin ‹flletmecilik 28Kapasitelerinin Zay›fl›¤›

7.3. Sorun 3: ‹flbirli¤i A¤lar› Ve Ba¤lar›n›n 28Geliflmemifl Olmas›

7.3.1. ‹flbirli¤ine Giriyor muyuz? 28

7.3.2. ‹flbirliklerinden Fayda Sa¤layabiliyor muyuz? 29

7.4. Sorun 4: Proje Üretme Kabiliyetinin 29Geliflmemifl Olmas›

8. Yenilikçili¤in ÖnündekiEngelleri Nas›l Aflar›z? 30

8.1. Çözüm 1: Finansal Kaynaklar 30

8.1.1. Ulusal Destekler: 30

8.1.2. ‹fl Giriflim Sermayesi Destekleri 36

8.1.3. Avrupa Birli¤i Destek Programlar› 37

8.2. Çözüm 2: ‹novasyonu Ve Bilgiyi Do¤ru 38Yönetebilmek

‹NOVASYON YÖNET‹M‹

8.2.1. Patron Ünvan›n›n Yaratt›¤› Ön Yarg› 38

8.2.2. Yol Gösterici Liderlik 38

8.2.3. Aç›k ve Sorgulayan fiirket Kültürü 39

8.2.4. Bilgi Teknolojileri 40

8.2.5. Strateji ve Amaç 40

8.2.6. Ölçme ve De¤erlendirme 41

8.2.7. Motivasyon Sa¤layan Ödüllendirme 42

8.2.8. fiirketin Kaynaklar›na Uygun Davranmas› 42

8.2.9. E¤itim ve Ö¤retim 43

8.2.10. ‹nsan Kaynaklar›n›n Yönetimi 43

8.3. Çözüm 3: ‹flbirli¤i A¤lar›n› Ve Ba¤lar›n› 44Gelifltirmek

8.3.1. Firmalar ‹flbirliklerine Neden Girer? 44

8.3.2. ‹flbirli¤i A¤lar› ‹novasyon Aç›s›ndan 45Neden Önemlidir?

8.3.3. Aradaki Ba¤lar›n Güçlü Ya da Zay›f 46Olmas› Neyi De¤ifltirir?

8.3.4. Nas›l Gelifltirebiliriz? 46

7

Önsöz‹KOlay B‹lgi Seti'ne, KOB‹'lerimizin ilgi duyaca¤› vebaflvuru kayna¤› olarak istifade edece¤i yenik›lavuzlar eklenmesine yönelik çal›flmalar›m›zdevam etmektedir. Bu çal›flmalar sonucu “Sanayide‹novasyon Yönetimi” (16), “5S K›lavuzu” (17),“Stratejik Yönetim K›lavuzu” (18) ve “‹nsanKaynaklar› Yönetimi” (19) adl› kitapç›klar seriyeeklenmifltir.

‹stanbul Sanayi Odas› olarak, sanayimizin rekabetgücünün art›r›lmas›na yönelik çal›flmalar› için KOlayB‹lgi Seti'nde yer alan k›lavuzlar›n haz›rl›¤›ndaeme¤i geçen ‹SO-KATEK üyelerine teflekkürediyoruz.

Kolay B‹lgi Seti içerisinde yer alan kitapç›klar›m›z›nüyelerimize ve tüm sanayi kurulufllar›m›za yararl›olmas›n› diliyoruz.

Sayg›lar›m›zla,

C.Tan›l KÜÇÜK

‹stanbul Sanayi Odas›

Yönetim Kurulu Baflkan›

‹stanbul Sanayi Odas› Kalite ve ‹htisas Kurulu(‹SO-KATEK), baflta ‹stanbul Sanayi Odas› üyeleri olmak üzere Türk sanayiinin, kalite

ve teknoloji konular›nda ihtiyaç duyduklar› bilgiye,çabuk, etkin ve verimli bir flekilde ulaflabilmelerinekatk›da bulunmak amac›yla 1999 y›l›ndakurulmufltur ve o tarihten bu yana çal›flmalar›n›aral›ks›z olarak devam ettirmektedir.

“Türk sanayiinin yüksek ve sürdürülebilir bir rekabetgücü kazanmas›” misyonu do¤rultusunda, sanayi,üniversite ve kamu temsilcilerinin gönüllü kat›l›m›ylaoluflan ‹SO-KATEK bünyesinde, geçti¤imizdönemde, KOB‹'lere yönelik kolay anlafl›l›r veuygulanabilir baz› temel kavram ve teknikleri içerenrehber kitapç›klardan oluflan “Kolay Bilgi Seti”haz›rlanm›flt›r.

‹lk bask›s› 2004 y›l›nda gerçeklefltirilen “Kolay BilgiSeti”ne her y›l yeni kitapç›klar ilave edilmektedir.Hâlihaz›rda Set içerisinde, KOB‹ Yönetim Yaklafl›m›(1), Endüstriyel Tasar›m (2), Ürün Gelifltirme (3),Yeni ‹fl Gelifltirme (4), Fikrî Haklar (5), SanayiyeSa¤lanan Devlet Destekleri (6), SanayideÖzde¤erlendirme (7), AB Çerçeve Programlar ElKitab› (8), Proje Yönetimi (9), Yenilikçilik ve Ar-Ge Destekleri (10), Sanayide Sürekli Geliflme içinKaizen (11), Markalaflma (12), Toplam VerimliYönetim (13), Alt› Sigma (14) ve Yeni Ürün veTesis Yat›r›mlar›nda Fizibilite (15) kitaplar›kitapç›klar› yer almaktad›r.

8

1.2. ‹novasyon Nas›l Bir Süreçtir?

‹ki temel unsur göstermektedir ki inovasyon,yepyeni bir fikrin/bilginin ortaya ç›kmas›ndan,ticarilefltirilmesine ve kullan›c›lara sunulduktansonra al›nan geri dönüfllerin firma içindeki ved›fl›ndaki faaliyetlere yans›t›lmas›yla devam edensürekli ve dinamik bir döngüdür. Ancak bununlabitmez.

Piyasaya sunulan yeniliklerin yay›lmas› zamanal›r. Yenilikler yay›ld›kça inovasyonlar kullan›c›lar›taraf›ndan da farkl› flekillerde dönüfltürülür. Buhem inovasyonu piyasaya süren firma için hemde di¤er firmalar için yeni inovasyonfaaliyetlerinin ve f›rsatlar›n›n kap›lar›n› açar.

1. ‹NOVASYONA GENEL BAKIfi

1.1. ‹novasyon Denilince ‹lk Akla Gelen NeOlmal›d›r?

‹novasyon kavram› temelde iki unsur bar›nd›r›r.

1. Yenilik

2. Ekonomik ve/veya Sosyal De¤er

‹novasyon kavram› ülkemizin gündeminegirdi¤inden beri yenilik, yenileflim, de¤iflim, keflifve benzeri gibi sözcüklerle de an›lmaktad›r.Farkl› sözcük kullan›mlar›n›n inovasyonun zenginve karmafl›k anlam›n› ne derece yans›tt›¤›tart›fl›labilir. Ancak, bu noktada iki önemlikonuyu vurgulamakta fayda var.

1.‹novasyonaGenel Bak›fl

Yeni kombinasyonlar:

Pek ço¤umuz için yenilik kavram› s›f›rdanyarat›lan özgün fleyleri ça¤r›flt›r›r. Oysainovasyon çoklukla halihaz›rda mevcutolan ö¤elerin ya da bilgi birikiminin farkl›bir flekilde kombine edilmesi sonucuortaya ç›kan yeniliklerdir

Ticari/Sosyal De¤er:

Di¤er önemli nokta da yeniliklerinmuhakkak ekonomik ve/veya sosyal birde¤er yaratmas› gerekti¤idir. Aksi haldedünyan›n en iyi ve en yeni fikri olsa dahi,ticari veya sosyal bir de¤er yaratmam›flsabundan inovasyon olarak söz etmemizmümkün de¤ildir.

Buradan hareketle inovasyon deninceekonomik ve/ya sosyal de¤er yaratanyenilikleri anlayabiliriz.

Firmalar inovasyonu yal›t›lm›fl bir ortamdagerçeklefltirmezler.

Dolay›s›yla bu döngü, içinde etkili olan tümaktörleri, faktörleri ve bunlar›n birbirleriyleetkileflimlerini içeren bir faaliyetler zinciridir.Tam tersine bu süreç, ö¤renmeye dayal›,etkileflime aç›k ve belirsizliklerle dolu sosyo-ekonomik bir sistem olarak düflünülmelidir.

9

• ‹novasyon süreçlerinde yer alan kiflilerinsadece akla de¤il ayn› zamandasa¤duyuya dayanan insiyatif ve kararlaralmas›n›,

• Bir kerelik baflar› yerine, uzun vadedesa¤lam bir donan›m ve bilgi birikimioluflturman›n yeniliklere zemin haz›rlayanen gerekli ortam oldu¤unu görmemizi,

• Belirsizli¤i aflman›n ve inovasyonfaaliyetlerinden en yüksek düzeyde yararsa¤layabilmenin yolunun verimli bilgial›flverifline dayanan iliflkiler a¤›n›n içindeyer almak oldu¤unu kavram›m›z›sa¤layacakt›r.

1.4. Yenilikçilik Yoluna Ç›kmadan Önce...

Gündelik çal›flma rutinlerimiz içinde, ço¤u kezfark›nda bile olmaks›z›n, yenilikçi aktiviteleriniçinde flu ya da bu flekilde bulunuruz. Ancak,inovasyonu etkin ve verimli bir flekildeyönetebilmek için öncelikle kendimizi, firmam›z›ve yapabileceklerimizi çok iyi belirlememizesast›r. Bu yola ç›kmadan önce en az›ndan;

1.3. ‹novasyon Sadece Ak›l Fikir ‹fli Midir?

‹novasyon sadece ak›l ve fikir ifli de¤ildir!Unutulmamal›d›r ki, karar verici pozisyonundakikiflilerin tüm bu etkileflimlerin sonucunu veinovasyonun yarataca¤› ekonomik de¤eri bastansona hesaplamalar› çok zordur. ‹novasyonyaz›n›nda 's›n›rl› ak›lc›l›k'(bounded-rationality)olarak kars›m›za ç›kan bu olgunun bafllang›çtayöneticiler taraf›ndan kabul görmesi çokönemlidir. Bu bak›fl aç›s›;

• Bu yolda bize kimlerin ve ne flekildedestek verece¤ini bilmek: mümkünse,inovasyona destek veren özel ya da kamukurum ve kurulufllar› ve meslek birliklerininsunduklar› destek programlar› ve/veyaprojeler hakk›nda bilgi sahibi olup, direktiletiflim kurmaktan çekinmemek

• ‹novasyon aktivitelerinin gelifltirildi¤ifirma içi ve firma d›fl› kurumsal vetoplumsal yap›n›n özelliklerini vekapasitesini kavramaya gayret etmek

• Bu fark›ndal›¤› rekabet avantaj›nadönüfltürebilme isteklili¤i ve kararl›¤›nasahip olmak.

• Yarat›c›l›k, inisiyatif alma ve ö¤renmegibi insani özellikleri firma stratejisininmerkezine yerlefltirmek,

• ‹novasyon faaliyetlerinin ve baflar›l›inovasyonlar›n neredeyse tamam›n›ndeneme ve yan›lma sürecinde geliflti¤inihat›rlamak

• ‹novasyona katk›da bulunarakekonomik de¤er yaratanlar›n kurumsalolarak gerek kariyer, gerekse performansaç›s›ndan do¤ru yere tafl›naca¤›n›n kurumkültürüne yerlefltirildi¤ini ve bu konudagüven duyulmas›n› sa¤layacak delilleriortaya ç›kartmak.

Ve en önemlisi:

Sürekli olarak bu kapasiteleri gelifltirmeyihedeflemek büyük önem tafl›r.

10

2. NEDEN ‹NOVASYON?

2.1. Ülkemiz Aç›s›ndan ‹novasyon NedenGerekli?

1980'li y›llar›n sonundan itibaren ekonomiksistemin iflleyifli ve kurallar› tüm dünyadade¤iflmeye bafllad›. Ekonomik büyüme vegeliflmeyi, seri üretimle gelen sermaye birikimive bunun serbestçe dolafl›m› de¤il, yenilikçiürün ve hizmetlerle sürekli yinelenen vekatlanarak artan katma de¤er yani temeldefikirlerin ve bilginin serbestçe dolafl›m› belirliyor.

Özellikle düflük gelir seviyesindeki ülkeler üzerineyap›lan kapsaml› araflt›rmalar göstermektedirki, 1980'li y›llarda teknolojiyi taklit ederekgeliflmek ve büyümek mümkünken, 90'lardanbu yana sadece inovasyon sistemlerini kurabilenülkeler dünya ekonomisinde söz sahibiolabiliyorlar. Güney Kore ve ‹rlanda'n›ninovasyona dayal› olarak gösterdi¤i süre¤engeliflme hamlesi bunun en iyi kan›tlar›ndanbiridir. Kalk›nma ve büyüme hamlesine eflzamanlarda bafllad›¤›m›z Güney Kore'nininovasyonu tüm sosyal ve ekonomik sistemininmerkezine oturtmay› baflarmas› sonucundayakalad›¤› kalk›nma trendi inan›lmazd›r.

2.Neden

‹novasyon

Tüm ülkelerin global pazara eflit orandagirebiliyor oldu¤u, teknolojik de¤iflikliklerinak›l almaz bir h›zla ilerledi¤i ve piyasadakiürün ve hizmetlerin pazara girme ve ç›kmasüresinin bu kadar k›sald›¤› bir sosyo-ekonomik ortamda inovasyon yapabiliyorolmak hem ülkeler hem de firmalar içinen temel rekabet arac› olarak karfl›m›zaç›kmaktad›r.

Görülmektedir ki inovasyon sistemleriniiflletemeyen ülkeler geri kalm›fl ülkelerkadran›nda, ellerindeki kaynaklar oran›ndaayakta kalmaya çal›fl›yorlar. Zira geliflmifl ülkeler,her geçen saniye pazara sunduklar› yenilikçimal ve hizmetlerle ç›tay› sürekli yükseltiyorlar.

Genel olarak bakt›¤›m›zda, Türkiye'nin imalatsektöründe orta ve ileri teknolojiye dayal› katmade¤erin tüm Ortak pazara üye ülkelere göreçok düflük oranda oldu¤unu ve d›fl ticaretinemek-yo¤un ve düflük beceri sanayi ürünlerinedayand›¤›n› görmekteyiz. K›sa vadede bu tabloyüksek ticaret girdisi olarak yorumlansa bileuzun vadede uluslar aras› rekabet edebilirlikkapasitesi anlam›nda büyük s›k›nt›lar do¤uraca¤›aç›kt›r.

Türkiye flu anda çok kritik bir yol ayr›m›ndabulunuyor. Avrupa'da, Asya'da ve LatinAmerika 'da pek çok ülke bi lg iekonomisinden fayda sa¤lamaya yönelikaltyap›lar›n› h›zla gelifltirirken, Türkiye'ninyavafl hareket etmesi yada bumekanizmalar› kurabilmek anlam›ndabaflar›s›z olmas› bu zamana kadarkazand›¤›m›z ne varsa kap›p koy vermekzorunda kalaca¤›m›z anlam›na gelebilir.

‹novasyon, baflta da belirtti¤imiz gibi yüksekbir teknolojiye ihtiyaç duyabilece¤i gibi ço¤ukez mevcut teknolojilerin yeterli oldu¤u veyateknolojilere çok da fazla ihtiyac› olmayan birflekilde ortaya ç›kabilir. ‹flte inovasyonun bizimgibi ülkeler için as›l önemli özelli¤i buradad›r.

11

Özellikle geliflmekte olan ülkelerde yüksekyat›r›mlar gerektiren konularda, yenilikçi fikrinizolsa bile bunu ekonomik de¤ere döndürmekonusunda her zaman baflar›l› olamayabilirsiniz.‹novasyonun geliflmekte olan ülkeler için as›lbaflar›s› çok yüksek yat›r›m gere¤i olmadanekonomik de¤er kazand›rabilmesindedir. Ancakburadan, yüksek yat›r›m gerektiren inovasyonlarde¤ersizdir anlam› da ç›kart›lmamal›d›r.

2.2. Firmalar›m›z Aç›s›ndan ‹novasyonNeden Gerekli?

‹novasyonun ülkemiz için neden önemlioldu¤undan bahsederken art›k sadece fiyatavantaj›na dayanan rekabet stratejisinin yeterliolmad›¤›ndan bahsettik. ‹novasyonun önemiiki temel rekabet avantaj›n› bünyesindebirlefltirebiliyor olmas›. En basit haliylebakt›¤›m›zda, inovasyon, e¤er süreçlerdeyap›l›rsa bir ürünün ya da hizmetin üretimmaliyetlerinin büyük oranda düflürülmesianlam›na geliyor. Ürünlerde yapt›¤›n›zinovasyonlarla da yeni pazarlara girebiliyor veyeni istihdam olanaklar› yaratabiliyorsunuz.‹novasyonu hangi alanlarda yapabilirim basl›¤›alt›nda daha detayl› görece¤imiz üzere, iflsüreçlerinin pek çok aflamas›nda inovasyonyapmak mümkün. Birden fazla inovasyonu iflsüreçlerinde etkili bir flekilde uygulayabilenflirketler hem yeni ürünleri çok daha h›zl› birflekilde piyasaya verip ayakta kalabiliyor ve yenipiyasalara girebiliyorken ayni zamanda buürünleri ucuza maletmek suretiyle istikrarl› birbüyüme potansiyelini garantileyebiliyorlar.

3.Nas›lYenilikçiOluruz?

3. NASIL YEN‹L‹KÇ‹ OLURUZ?

3.1. Bildi¤im Yol Her Zaman En Do¤ru YolMudur?

Bildi¤imiz yol genellikle en do¤ru yoldur. Neyibilip neyi bilmedi¤imizin fark›nda olmak kayd›yla!Birçok firmaya yapt›¤› iflle ilgili sorularsordu¤umuzda ya 'biz iflimizi hep böyle yapt›k'ya da 'herkes bu ifli böyle yap›yor' gibi cevaplarlakarfl›lafl›r›z. ‹lk etapta bu sözler yenilik yapmafikriyle çelifliyor gibi görünebilir. Fakat bufirmalar›n yenil ikçi olmad›klar› ya daolamayacaklar› anlam›na gelmez. Nedenlerinegelince;

1. Firmalarda inovasyonun kayna¤› olan bilgigenellikle, çok uzun zaman içinde süzülerekbirikmifl ço¤u kez de ancak ifli yaparken kendinigösteren yani kelimelere ya da yaz›yadökülemeyecek kadar örtüktür (tacit knowledge).

2. Fakat bilinmelidir ki bu bilgi ayn› zamandabir firmadan baflka bir firmaya aktar›lamayacakkadar da narin ve oraya özgüdür (specific vecontext dependent)

3- Zaman içerisinde kazan›lm›fl bu bilgilerinfirman›n rakiplerine karfl› mevcut durumda dahabaflar›l› olmas›n› sa¤layan önemli birikimleroldu¤unu biliyoruz. Bunlar k›sa vadede mutlakakullan›lmal› ama bunlara uzun vadede çok s›k›ba¤lanarak firmada yarat›c›l›¤›n engellenmesinede sebep olunmamal›d›r. Firman›n bugündenziyade gelece¤ini garanti alt›na alacak olaninovasyon çal›flmalar›nda kiflileri s›n›rlayan veonlar›n yenilikçilik kabiliyetlerini flafl›rtan ortamlaryarat›lmamal›d›r. Bu tür s›n›r duvarlar›n›noluflmas›, konulara önyarg›l› yaklafl›lmas›nasebep olur ki inovasyon bak›m›ndan son derecetehlikelidir.

12

Dolay›s›yla, firmalar›n geçmiflten bugünetafl›d›klar› ifl yap›fl flekilleri(rutinler) yani bilgibirikimleri ellerindeki en de¤erli silaht›r. Çünkübu ayn› zamanda gelecekte de neleryapabileceklerini büyük oranda belirler.Uzmanlar›n 'gidilen yola ba¤l›l›k'(Path-dependency) olarak tan›mlad›¤› bu olgununinovasyon yaparken son derece kaç›n›lmaz amafirman›n kendisi ve ekonomik sistemin bütünüiçin ise bir o kadar da tehlikeli olabilece¤inihat›rlamakta fayda var.

Bu yüzden firman›n en baflta:

1- ‹novasyon kaynaklar›n›,

2- Nas›l inovasyon yapt›¤›n›

3- Bundan nas›l fayda sa¤layabilece¤ininfark›nda olmas› çok önemlidir.

Bununla da yetinmeyip, sürekli olarakkendine dönüp Mevcut bilgi birikimimiyani ifl yap›fl fleklimi ve kaynaklar›m› nas›lgelifltirebilirim? diye sorgulamas› gerekir.

‹fle yaramayan rutinleri ay›klay›p iyilerinigelifltirmeye çal›flmak inovasyonun kap›s›n›açan alt›n bir anahtard›r. Bu da firman›nö¤renebilme kabiliyeti ile mümkündür.

3.2. Hiç Bitmeyen ‹ki Do¤al Kaynak:“Kendini Bilme ve Ö¤renme”

Yenilikçi olmak konusunda bilinmesi gerekenen temel iki fley firman›n kendini tan›mas› veö¤renme kabiliyetinin olmas›d›r.

3.2.1. Kendini Bilme:

Bir firman›n rutinlerinin fark›nda olmas›kendisini için paha biçilmez bir kaynakt›r.

Örne¤in bir flirket di¤er flirketlerdebulunmayan derecede özel bilgi vebeceriye sahip kiflileri ve yararl› kaynaklar›elinde tutuyor olabilir. Ancak flirketiniflleyifl yap›s› kiflilerin bu yetenekleriniortaya ç›karam›yorsa ya da flirket insanya da di¤er kaynaklar›n› etkili bir flekildekullanam›yorsa bu potansiyelin flirketteolmas› çok da fazla bir fley ifade etmez.

3.2.2. Ö¤renme: Ama Nerede? ve Nas›l?

fiirket ‹çinde:

Bu noktada flirket yöneticilerine büyük görevdüflüyor. Yöneticilerin temel iflleri, bilgi edinmeve bilgi al›flveriflinin aç›k ve rahat bir flekildeyap›lmas›na olanak sa¤layacak mekanizmalar›kurmak olmal›d›r. Ö¤renme sadece kitaplardan,flirketlerin yay›nlad›klar› teknik dokümanlar›okuyarak ya da bu alanda çal›flan uzmanlar›dinleyerek olmaz.

Benzer flekilde yenilikler firmada baflar›l›bir flekilde tasarlanabiliyor ama firma buyeniliklerden ticari anlamda nas›l faydasa¤layabilece¤ini bilemiyorsa bu durumda,inovasyon yapmaya çal›flmak flirket içinyarar yerine çok büyük riskleri beraberindegetirir.

13

Ö¤renmek, genellikle;

1.Bir ifli bizzat yaparken, (Learning bydoing)

2.Bir ürünü, teknolojiyi ya da hizmetikullan›r ya da tüketirken (Learning byusing)

3.Di¤erleriyle kafa kafaya verip iflimize yada hayata dair sorunlar›m›z› tart›fl›rkenya da çözüm bulmaya çal›fl›rken alevlenenetkileflim sonucunda oluflur. ( Learningby interacting).

4.Mekan ve zaman konusunda dainovasyona genifl bakmak önemlidir.Unutulmamal›d›r ki, yenilikçi fikirler sadecebilgisayar ya da üretim band›nda çal›fl›rkende¤il, çay, kahve molalar›nda ya da iflsaatleri içinde ya da d›fl›nda yap›lankarfl›l›kl› sohbetler s›ras›nda da ortayaç›kabilir.

fiirket D›fl›nda:

Belki de daha önemlisi flirketlerin d›flar›da nelerolup bitti¤ini takip edebilecekleri iliflkiler a¤›n›niçinde yer alabilmesidir. Peki bu flirketlere negetirir?

1. fiirketin eksikliklerini ve üstün oldu¤uyönleri görmesini ve bilgi birikimini testetme flans›, k›sacas› kendi potansiyelininfark›na varma olana¤›n›

2. Bu potansiyeli gelifltirmesine olanaksa¤layacak örnekleri görerek ve paylaflarakö¤renme ve iyilefltirme yapma f›rsat›n›

3. Bu a¤ sayesinde yeni f›rsatlar yakalamaflans›n›

4. Farkl› firma davran›fllar›n› içerdentecrübe ederek bu karmafl›k süreciyönlendirebilme ve avantaja çevirebilmef›rsat›n› verir.

Taklit Ö¤retir mi?

‹novasyonun kayna¤› olan bilginin özelliklerinedeniyledir ki birçok uzman inovasyon ve taklitaras›ndaki ince çizginin nerede bafllay›p neredebitti¤ini çok da net söyleyemez.

Asl›nda, yenilikçi bir ürünü taklit etmeyeçal›flan firmalar ço¤u kez yenilikçiliksürecinin ta bafl›na kadar gidip deneyerekve yan›larak bu süreci en az ürünüpiyasaya süren firma kadar yaflarlar. Sonderece ö¤retici olan bu süreç ço¤u kezyeni inovasyonlar›n kayna¤›n› oluflturur.

Japonya baflta olmak üzere pek çok kalk›nm›flUzak Do¤u ülkesinin kalk›nma sürecinintemelinde s›f›rdan araflt›rma gelifltirmeye yap›lanyat›r›mlar yatmaz. Daha ziyade, d›flar›dangetirilen teknolojinin, ülkenin ya da firmalar›nkendi flar t lar › i ç inde çözümlenerekfarkl›laflt›r›ld›¤›n› ve yeni inovasyonlar›n bu bilgibirikiminin üzerine infla edildi¤ini göstermesibak›m›ndan bu örnekler çok önemlidir.

14

3.3. ‹novasyon Yönetimi Modeli: “‹novasyonTüneli”

‹novasyon süreci bir fikirle bafllay›p, bazenbaflar›l› ve karl› sat›fllarla bazen de umulmad›kbir fiyaskoyla sonuçlanabilir. Kendi içindekarmafl›k olan bu sürece sadelefltirerek bakmakpek çok kez ifle yarar. ‹novasyon Tüneli tam dabunu yapan bir inovasyon yönetim arac›d›r.

Firmadaki yenilikçilik süreçlerine ›fl›k tutarak,bu süreçlerin nas›l yönetilebilece¤ini firmayaanlatan sanayide kabul görmüfl modellerdenbirisidir.

‹novasyon tüneli bize her bir faz›n birbirini takipetti¤ini söyler. Fikir gelifltirmeyle bafllayan süreçfizibilite faz›yla devam eder; prototip gelifltirmeve test aflamalar›ndan sonra da uygulamaylason bulur.

Kap› I‹htiyaçlarÖncelikler

Müflteri Yarar›Pazar Büyüklü¤ü

Gerekli Fon Kaynaklar›

Kap› IIIFiyat/Fayda

Büyüme Oran›Pazarlama / Piyasaya

Sürme

Kap› IIBaflar› fians›

Pazar Büyüklü¤üYat›r›m Riski / Getirileri

Fikri Mülkiyet Haklar› DurumuBilgiden ‹stifade Etme Yöntemi

‹novasyon Tüneli

F‹K‹R F‹Z‹B‹L‹TE GEL‹fiT‹RME/PROTOT‹P/TEST UYGULAMA

15

Süreçler aras›nda ilerleme oldu¤unusöyleyebilmek için, her bir süreç içinölçülebilir baflar› kriterleri belirleyip buhedefleri tutturmam›z gerekir. Kap› I,Kap› II ve Kap› III olarak iflaret edilenkavramlar iflte bu de¤erlendirmeninyap›ld›¤› ara süreçlerdir. Bu, inovasyonayap›lan yat›r›m›n bofla gitmemesi içinelzemdir. E¤er belirledi¤imiz kriterleritutturam›yorsak bir an önce projeyisonland›rmak, devam ettirmekten çokdaha yararl› olacakt›r. Özellikle de sürecinbafllar›nda. Ancak bu yenilikçi projeüretme sürecinin sonu olmamal›d›r.

E¤er elimizdeki proje, belirledi¤imiz kriterlerikarfl›layam›yorsa karfl›layabilecek bir baflkas›n›yedekte tutmak yap›lacak en ak›ll›ca fleydir.Dikkat etmemiz gereken di¤er bir konu da busürecin t›kanmas›na f›rsat vermeyecek flekildeh›zl› kararlar alabilmek.

3.3.1. Fikir Gelifltirme:

Yenilikçi fikirlerin temelinde bilgi kadar hayalgücü de yatar. Gerçekle hayal aras› bu fazdagelifltirilen fikirler, genellikle flirketin stratejikdurumuna, pazar›n ihtiyaçlar›na, flirketteyarataca¤› etkiye ve teknik baflar› kriterlerinegöre tart›fl›l›p, hangisinin üzerinde en çokdurulmas› gerekti¤ine karar verilmelidir. Fikirgelifltirme aflamas› inovasyon süreçlerindegenellikle ihmal edilen bir alan olmas›na ra¤menasl›nda sürecin baflar›s›n› belirleyen en temelfazd›r. Peki yeni fikirlerin kayna¤› neler olabilir?

Yenilikçi iyi fikirlerin 60%'›n›n ilk iki gruptangeldi¤i tahmin edilmektedir. Fikir gelifltirmefaaliyetlerini en çok 1-‹lham veren liderler, 2-Karfl›ndakini dinleme kültürü ve 3-Geri dönüflmekanizmalar›n›n varl›¤› olumlu yöndeetkilemektedir.

3.3.2. Fizibilite:

Fizibilite sürecinde; üretilen fikirlerin pazardakabul görüp göremeyece¤i, teknik gerekliliklerikarfl›lan›p karfl›lanamayaca¤›, risk ve kazançanalizi ile para, insan gücü ve di¤er kaynaklar›nyeterlili¤i analiz edilmeye çal›fl›l›r.

3.3.3. Gelifltirme, Prototip Oluflturma veTest

Fizibilite aflamas› baflar›yla sonuçlanan yenilikçiprojelerde ürün gelifltirme aflamas›na gidilir.Ürün piyasaya sunulmadan önce prototiphakk›nda al›nan tatmin edici geri dönüfllerinyenilikçi tasar›ma aktar›lmas› hayati önem tafl›r.Bununla beraber, ürünün pazardaki rekabetedebilirlik durumunun tespiti ile makulpazarlama ve fiyatland›rma stratejilerioluflturulmas› bu süreçte tamamlanmas› gerekentemel ifl paketleridir. Bu sürecin firman›n ProjeYöneticisi taraf›ndan yönetilmesi olas› gecikmeve teknik ya da maliyet sorunlar›na zaman›ndamüdahale edilebilmesi bak›m›ndan büyük önemtafl›r.

16

1-Müflteriyle ve tedarikçi firmalarla kurulanyak›n iliflki ve etkileflim

(Müflterinin flu anda ne istedi¤ini flifaiolarak aktard›¤› flekli ile de¤il , bununlaberaber müflteriyi de aflarak ilerisi için as›listedi¤ini ortaya ç›kartan bir etkileflimdenbahsediyoruz)

2-Çal›flanlar›n kat›l›m›(çal›flanlar›n fikirlerinede¤er veren aç›k bir organizasyon yap›s›içinde)

3-Di¤er iflletmelerle, üniversitelerle, kurumve kurulufllarla vb kurulan iliflkiler

4-Araflt›rma ve teknoloji gelifltirme

3.3.4. Uygulama: Pazarlama ve Sunufl

Ürün pazara sunulduktan sonra sürekli al›nangeri dönüfller ve pazar durumuna iliflkinraporlamalarla inovasyon süreci devam eder.Bundan sonraki süreç, buraya kadar olanherhangi veya pek çok süreçle etkileflimli olarakdevam edebilir.

Nas›l yenilikçi olabilirim(?) K›sm›nda birçok kezfirman›n yapabilirliklerinin fark›nda olmas›n›nönemine de¤indik. Firmalara, hem mevcutkabiliyetlerinin hangi alanlarda olabilece¤inihem de potansiyel inovasyon alanlar›n› iflaretetmek anlam›nda faydal› olabilecek pratik birk›lavuz olan “inovasyon radar›”nda s›ra.

4. ‹NOVASYONU HANG‹ ALANLARDAYAPAB‹L‹R‹M?: “‹NOVASYON RADARI”

‹novasyon radar› bir çeflit harita olarak dadüflünülebilir. Bu harita, firmalar›n yenilikçilikf›rsatlar›n› nerelerde bulabileceklerini iflaretederken bir yandan da firman›n hem mevcuthem de gelecekte yapabilecekleri konusundakendisini s›namas›n› ve yenilikçilik kapasitesinigelifltirmeyi hedefler. 12 bafll›k alt›nda sunulaninovasyonlar›n her biri potansiyel bir inovasyonboyutudur. Ancak k›lavuzun as›l iflaret etti¤inokta birden fazla alanda inovasyonun mümkünolabilece¤i, hatta entegre bir bak›fl aç›s›yaratarak firman›n ufkunu açmakt›r.

4.1. Firman›n Sundu¤u Mal ve Hizmetlerde‹novasyon:

Burada firman›n sundu¤u mal ve hizmetlerianlamak gerekir. Bu alanda inovasyonyapabilmenin yolu firman›n yeni ürün vehizmetler yaratarak müflterilerin de bu yenilikleride¤erli bulmas›ndan geçer.

4.‹novasyonu

HangiAlanlarda

Yapabilirim?“‹novasyon

Radar›”

Örne¤in Procter and Gamble (P&G) firmas›2001 y›l›nda piyasaya sürdü¤ü elektriklidifl f›rças› sayesinde 2002 y›l›nda dünyadakien iyi sat›fl oranlar›n› yakalayarak bu alandadünyada birinci s›raya yerleflti. Nas›l m›?Ürününe müflteriler için de¤erli olabileceküç faktörü yans›tarak, yenilik, ucuzluk vekullan›fll›l›k. Öncelikle difl f›rças›na monteedilen piller sayesinde nereye gidersenizyan›n›zda tafl›yabilece¤iniz, kullan›m› kolayyeni bir ürün yaratm›fl oldu. ‹kinci olarakda gereksiz ayr›nt›lardan ve süslemelerden

17

kaçarak son derece basit bir tasar›mtercihinde bulundu ve gereksiz maliyetleribüyük oranda k›st›. fiu anda rakiplerineoranla hala en ucuz elektrikli difl f›rças›n›P&G piyasaya sunuyor.

4.2. Platformda ‹novasyon:

Platform, pek çok ürün ya da hizmeti üretirkenkulland›¤›m›z ya da kullanabilece¤iz ortak üretimelemanlar›n›, teknolojiyi ya da üretim metotlar›n›ifade eder. Bu alanda yap›lacak inovasyon, ayr›ayr› kulland›¤›m›z pek çok üretim altyap›s›n›nb i r a raya get i r i l e rek b i r p la t fo rmoluflturulmas›ndan geçer. Modüler bir üretimaltyap›s› oluflturdu¤umuzda yenilikçi ürünyelpazemizi kolayl›kla geniflletebilir, inovasyonlar›çok daha k›sa sürede ve ucuza mal edebiliriz.

Bu alanda yapt›¤› inovasyonlarla rekabetgücünü yeniden kazanan Nissan Motorad›ndan bu alanda en çok söz ettirenfirmalardan birisidir. Firma, stil, performansve piyasa yeri anlam›nda birbirinden çokfarkl› kategorilerde yaralan binek ve sporaraçlar› üretirken ayn› üretim blo¤undanyararlanmay› tercih etti, küçük motorblo¤u(3,5 litre V6). Bafllang›çta iki ayr›üretim band›nda üretilen binek ve sporarabalar›n üretim altyap›s› ortak platformdabirleflince ortaya, orta ve lüks binek arac›kategorisinde ama performans› 245-300beygiri bulan pek çok yenilefltirilmifl ürünç›kt›. Ayr›ca firma bu platform sayesindenerede olursa olsun üretim yapabilecekentegre bir sisteme sahip olmufl oldu.

4.3. Çözümde ‹novasyon:

Bir ya da birden fazla müflterisinin karfl›laflt›¤›belirli sorunlar›n çözümüne yönelik olarak,firman›n sahip oldu¤u ürün, hizmet ya da bilgiyimüflterinin özelli¤ine göre kombine etmesisonucu ortaya ç›kan inovasyonlard›r.

Örne¤in Deere &Co firmas› çiftçilikleu¤raflan müflterileri için mevcut traktörvb gibi tar›m makinelerine minibilgisayarlar ve uzaktan takip sistemlerimonte ederek, hem çiftçilerin gündeliktar›m faaliyetlerinde hem de ticarifaaliyetlerinde karfl›laflt›klar› pek çoksorunu bir kalemde çözmeyi baflarm›flt›r.

4.4. Müflterilerde ‹novasyon:

Müflteriler, firman›n sundu¤u ürün ya dahizmetleri kullanan ya da tüketen kifli ya dagruplard›r. Bu alanda inovasyon, firman›n yahenüz keflfedilmemifl bir müflteri grubunu yada müflterilerinin henüz su yüzüne ç›kmam›flihtiyaçlar›n› keflfetmesi yoluyla olur.

Amerika'da hizmet veren cep telefonuoperatörü Virgine Mobile flirketi piyasayaen geç giren flirketlerden birisi olmas›nara¤men baflar›y› yakalamas› müflterideinovasyon yoluyla olmufltur. fiirket o günekadar henüz özel bir grup olarakalg›lanmayan genç insanlar› hedef müflterikitlesi olarak belirlemek yoluyla müflterideinovasyona gitmifltir. Gençleri çekmekiçinse özel ücretlendirme tarifeleri,sözleflme gerektirmeyen abonelik, telefon

18

menülerinde e¤lenceye yönelik özellikler,vb gibi pek çok müflterisine özel uyarlanm›flürün ve hizmet sunarak rekabetin çokyo¤un oldu¤u bu pazarda üç sene içindemilyonlarca müflteri edinmeyi baflarm›flt›r.

4.5. Müflteri Tecrübesinde ‹novasyon:

Burada müflterilerin firmayla olan iliflkileri ya dailetiflimleri s›ras›nda gördü¤ü, duydu¤u, hissetti¤ik›saca tecrübe etti¤i her fley ya da herhangi birfleyden bahsedilmektedir. Bunu ço¤umuzgenellikle ilk defa bir dükkana ya da firmayagirdi¤imizde hissederiz. Buradan di¤er yerlerdeolmayan farkl› fleyler alg›lam›fl ve tecrübe etmiflolarak ç›kar›z. Bazen köfle bafl›ndaki bir kuaförbazen de bir banka flubesi bizi bize farkl›hissettirmeyi becerir.

Müflteri tecrübesi alan›nda inovasyonyapabilmek için, firman›n müflterisi ile kendisiaras›ndaki ara yüzü yeniden de¤erlendirmesigerekmektedir.

Sa¤l›k sektöründe faaliyet gösteren Kaiserflirketi müflterisi ile karfl› karfl›ya geldi¤ipek çok alan› yeniden elden geçirerekfarkl › laflt ›rmak suret iy le müflter itecrübesine dayanan inovasyona imzas›n›att›. Firma daha rahat bekleme salonlar›,nereden nereye gidilece¤ini aç›k bir flekildegösteren yönlendirme flemalar›, hastan›nmuayene olurken yan›nda bulunmas›n›isteyebilece¤i fazladan bir iki kiflinin des›¤abilece¤i daha genifl muayene odalar›vs yoluyla müflterisine sadece iyi sa¤l›k

hizmeti vermenin ötesine geçti. Enönemlisi Kaiser müflterisi ve kendisiaras›ndaki ara yüzleri sadece hastan›nsa¤l›k merkezinde bulundu¤u zaman vemekânla s›n›rl› tutmayarak bunu tedaviöncesi ve tedavi sonras› süreçlere deyayarak bu alanda yenilikçi olabilmeninpek çok farkl› yolu oldu¤unu göstermifloldu.

4.6. Gelir Elde Etme Yollar›nda ‹novasyon:

Firmalar›n gelirlerini elde etmek için kulland›klar›mekanizmalar›n yeniden tasarlanarak bunlarüzerinden art› gelir elde etme yollar›n›nkeflfedilmesi bu alanda yap›lacak inovasyonlar›beraberinde getirir. Bu inovasyonlar, yenifiyatland›rma yöntemleri ya da firman›nmüflterisiyle olan etkileflimlerini farkl›laflt›rmakya da geniflletmek suretiyle vb gibi pek çokfarkl› flekilde ortaya ç›kabilir.

Örne¤in arama motoru olarak bildi¤imizGoogle flirketinin milyar dolarl›k servetibu alanda yapt›¤› inovasyondan geçer.fiirketin göz kamaflt›ran baflar›s›n›n çoksade ve güçlü bir arama hizmeti sunuyorolmas› ya da geleneksel reklâmyöntemleriyle elde edilen kazançla alakas›yoktur. Kullan›c›lar›n arama yapt›¤›sözcüklerin ilgili oldu¤u alanlarda sat›flyapan firmalar›n Google'a ödedikleriparalar bu baflar›n›n anahtar› olmufltur.

19

Benzer flekilde otomotiv alan›nda Internetkullan›c›lar›na bilgi sa¤lamay› amaçlayanEdmund.com flirketinin uygulad›¤›yöntemler bu alanda yap›labilecekinovasyonlara birkaç çarp›c› örnek olabilir.fiirket, sitesinde arama yapan kullan›c›lar›nsat›n alma davran›fllar›n› bir veritaban›haline getirip di¤er flirketlere pazarlayarak,web sitesinde kulland›¤› web gereçleriniifl ortaklar›na lisanslayarak ya da garanti,sigorta ve finans flirketlerine yönlendirmeleryaparak yeni kazanç kap›lar› keflfetmifltir

4.7. Süreçte ‹novasyon:

Süreç , f i rman ›n i ç operasyon la r ›n ›gerçeklefltirirken kulland›¤› farkl› aktivitelerbütününü ifade eder. Süreçlerde inovasyonyapabilmenin yolu, flirketlerin ifl süreçlerini dahaverimli, daha kaliteli ve daha h›zl› olacak flekildeyeniden tasarlayabilme kapasitesinde yatar.

Burada ortaya konacak yenilikler firmalar›n iflsüreçlerine çok farkl› bir aç›dan bakmas›n›gerektirir. En çok bilinen ve en eski ama sürekliyenilenen örneklerden biri tafleronlaflmad›r.Genelde ifl süreçleri birbirine ba¤l› ve karmafl›ksüreçlerdir. Ama ço¤u kez birbirinden ayr›lmazgibi görünen birçok ifl parçalara ayr›larak farkl›mekanlarda ya da zamanlarda yap›labilir.

Hindistan'daki pek çok bilgi teknolojisiflirketinin baflar›s›n›n alt›nda bu geniflgörüfl lü lükten do¤an f › r sa t la r ›de¤erlendirmek yatar. Örne¤in ‹nfosys,‹nfotech gibi flirketler dünyan›n di¤er

ucundaki pek çok flirketin bilgi ifllem, veriiflleme ve saklama vs gibi arka plandakalan ifllerini tafleron olarak üstlenerekve hizmetlerini sürekli mükemmellefltirerekinan› lmaz büyük kazançlar eldeetmektedirler.

Bunu baflarabilmek için öncelikle iflin küçükparçalara ayr›lmas› ve her bir parçan›n farkl›ekiplerce ve çerçevesi çok iyi çizilmifl sözleflmelerçerçevesinde planlanmas› esast›r ki farkl› ekipleruyum için de çal›flabilsin. Elde edilecek kazançlarsay›s›zd›r: esneklik, piyasaya hizmet sunmazaman›n›n k›salmas›, alanlar›nda en iyiyeteneklerle çal›flabilme olana¤› ve ifllerin baz›k›s›mlar›n› tafleronlaflt›rd›ktan sonra geriye kalankaynaklar›n daha temel stratejik aktivitelereyönlendirilmesi vb.

4.8. Organizasyonda ‹novasyon:

Organizasyon firman›n, kendisini ortakl›klar›n›,çal›flanlar›n›n rollerini ve sorumluluklar›n›yap›land›rma flekli olarak tan›mlanabilir.Organizasyon inovasyonlar› ço¤unlukla firman›naktivitelerinin kapsam›n› yeniden gözdengeçirmesi, ek olarak da çal›flanlar›n rol vesorumluluklar›n› ve kiflilere ya da ifl gruplar›nasunaca¤› teflvikleri yeniden tan›mlamas› sonucuortaya ç›kar.

Bu tür inovasyonlar çok farkl› flekillerdetasarlanabilir. Bir yöntem, flirketinçal›flanlar›n›n sorumluluk alan›n› gelenekselolarak yap›ld›¤› gibi ürün baz›nda de¤il de

20

müflteri segmentlerine göre planlamakolabi l ir . Örne¤in bunu flirketineuyarlayabilen Thomson Finans adl›Amerikan bi lgi ifl lem flirket i , içoperasyonlar›n› ve sat›fl organizasyonunumüflteri odakl› bir hale getirerek piyasayafark l › müflter i gruplar ›n ›n ifl ineyarayabilecek yepyeni ürünler sunmay›baflarabilmifltir.

4.9. Tedarik Zincirinde ‹novasyon:

Tedarik zinciri, mallar›n, hizmetlerin ve bilgininkayna¤›ndan teslimine kadar olan zincirdeyeralan aktiviteleri ve aktörleri içerir. Mal›n,hizmetin ya da bilginin temin edilerek zincirinbir sonraki halkas›na aktar›lmas› olarak dadüflünülebilir. Bu alanda inovasyon yapabilmekiçin firmalar›n tedarik zinciri boyunca devameden bilgi ak›fl›n›, yap›s›n› ve ortaklar›yla olaniflbirliklerini gelifltirerek düzene koymas› gerekir.

Tedarik zincirinde yapt›¤› inovasyonsonucu bir giysinin tasar›m›ndan raflardayerini almas›na kadar geçen süreyi 15güne indirmeyi baflarm›fl olan Zara firmas›bu konuda verilebilecek en iyi örneklerdenbiridir. Peki, Zara bunu nas›l baflard›? ‹lketapta akla gelen pek çok bilinen yöntemiuygulamayarak. Firma, öncelikle, üretimintamam›n› tafleron firmalara da¤›tmakyerine yar›s›n› kendi içinde sürdürüyor.Teslim tarihini k›saltmak için üretim yapt›¤›yerleri pazarlar›na yak›n yerlerde kuruyor.Ancak burada seri üretim yerine küçükhacimlerde üretim yapmay› tercih ediyor.

Gere¤inden çok daha fazla say›da elindetuttu¤u tasar›mlarla da neredeyse herhafta vitrinini yenileyebiliyor. Di¤er yandan,flirket lojistik faaliyetlerinde de farkl› biryöntem uyguluyor. Ürünlerini ask›lardanaklediyor. Bu sistem her ne kadar dahabüyük bir depo anlam›na geliyorsa da yenitasar›mlar›n teflhirini çok daha k›sa süredemümkün k›l›yor. Yani, ürünlerin pazaragirmesini ve nakit geri dönüfl süreciniçabuklaflt›r›yor.

4.10. Da¤›t›m Kanallar›nda ‹novasyon:

Da¤›t›m kanallar› firmalar›n ürün ya dahizmetlerini pazara sunma kanallar›, ya dakullan›c›lar›n ya da tüketicilerin firman›nsunduklar›n› sat›n alabilece¤i ya da kullanaca¤›yerlerdir. Bu alanda yap›lacak inovasyon firman›nürünlerini piyasaya sunmak için yeni kanallarbulmas› ya da mevcut kanallar›n› yarat›c› birflekilde kullanmas›yla olur.

Saat üreticisi Titan flirketi 1980'lerderakiplerinin bütün pazar kanallar›n› elegeçirmesi nedeniyle çok güçsüz bir durumadüflmüfltü. Kendine Hindistan'da yerbulmaya çal›flt›¤› bir s›rada yeni bir gözlesektörüne bir daha bakt› ve kendi kendine'saat dedi¤in fley illa da saat ma¤azalar›ndam› sat›lmal›?' sorusunu sorunca iflin rengitamamen de¤iflti. Devam›nda, firma saatlerinimücevher, ev aletleri ve tüketici elektroni¤isatan firmalar›n bir köflesine kurdu¤ustantlarda teflhir etmeye bafllad›. Sonuç…Titan sadece Hindistan pazar›na girmeklekalmay›p sektöründe lider olmay› baflard›.

21

4.11. A¤ Yap›da ‹novasyon:

Bakt›¤›m›zda bir flirketin ve ürünlerinin ya dahizmetlerinin müflterilerine bir a¤ yap› içindeba¤l› oldu¤unu görürüz. Ço¤u zaman bu a¤›nkendisi rekabet avantaj› sa¤layan en iyi yoldur.Uzun vadede pek çok beklenmedik yararsa¤lamas›n›n yan›nda bu alanda yap›laninovasyonlar sonucu flirketler pazara sunduklar›mal ve hizmetlerin de¤erini art›r›rlar.

Bu alanda verilebilecek en çarp›c› örnekMeksikal› haz›r beton üreticisi CEMEXfirmas›d›r. Bafllang›çta CEMEX, müflterilerine48 saat önceden siparifl vermek kayd›yla 3saat içinde teslimat garantisi verecek flekildeçal›fl›yordu. Ancak, inflaat iflinin öncedenyap›lan tahminlere uymayan bir ifl koluolmas› nedeniyle, son anda yap›lan siparifliptalleri hem flirkete hem de müflterilerea¤›r yükler getirmekteydi. Firma, lojistikanlam›nda s›k›nt›lar yaflarken müflteriler decezal› faturalar ödemek durumundakal›yordu. Bunu fark eden CEMEX,filosundaki araçlara uzaktan takip sistemi(GPS) kurarak ve üretimin kontrol edildi¤ifabrika/lara filonun güzergahlar›n› Internetüzerinden izleme f›rsat› sa¤layarak siparifllerien do¤ru bir flekilde yönlendirme f›rsat›n›yakalam›fl oldu. Operasyonlar›n› dünyaçap›nda sürdürmekte olan CEMEXbafllang›çta bin bir zorlukla 3 saat içindeteslim edebildi¤i haz›r beton sipariflleriniart›k 20 dakika gibi inan›lmaz bir süredeteslim edebiliyor. Peki müflteri memnuniyetiharicinde bu ‹novasyon firmaya ne sa¤lad›?1. Araç filosundan çok daha etkin bir flekilde

yararlanabilme flans› 2. Operasyonelmaliyetlerin öncesiyle k›yaslanmayacakkadar azalt›lmas›.

4.12. Markada ‹novasyon:

Marka, bir flirketin ismi olmas›n›n ötesinde,firmalar›n müflterilerine verdi¤i sözün semboller,kelimeler ya da iflaretlerle alt›n› çizmektir. Bualanda ‹novasyon yapabilmek için firman›nmarkas›n› yarat›c› bir flekilde geniflletmesi yada markan›n anlam›n› farkl› flekillerdegüçlendirmesi gerekmektedir.

Londra merkezli Easy Grup flirketi bualanda bir lider say›labilir. 'Easy' ‹ngilizcede kolay, kolayl›k, basitlik gibi terimler içinkullan›l›r. Easy Group, 'Easy' markas›n›nsahibi olarak ve bu markan›n kullan›mhakk›n› farkl› ifl kollar›nda faaliyet gösterenfirmalara devrederek alan›nda bir 盤›raçt›. Kullan›mda olan ve ad›n› duydu¤umuzpek çok flirket örne¤in EasyJet (uçaksektörü), EasyCar (araba kiralama sektörü),E a s y I n t e rne tCa f e , E a s yMoney ,EasyCinema, EasyHotel vb. Easy Grupflirketinin markada yapt›¤› ‹novasyonneticesi adlar›n› duydu¤umuz flirketlerdir.

22

5.Türkiye’nin‹novasyon

(Yenilikçilik)Karnesi

5. TÜRK‹YE'N‹N ‹NOVASYON(YEN‹L‹KÇ‹L‹K) KARNES‹

Özellikle 2000”li y›llar›n bafl›ndan beri, hem iflçevrelerinde hem de politik ve toplumsalortamlarda inovasyon üzerine s›cak tart›flmalaryap›lmaktad›r.

Ancak Türkiye'nin mevcut inovasyon altyap›s›n›nve süregelen inovasyon faaliyetlerinin tarihi bukadar yeni de¤ildir; bilim ve teknoloji politikalar›temelinde geliflen kurumsal inovasyonsistemimizin 1960'l› y›llara, firma bazl› inovasyonfaaliyetlerinin ise çok daha eskilere uzand›¤›n›hat›rlatmakta fayda var.

Di¤er birçok ülkeyle karfl›laflt›r›ld›¤›nda bu yap›n›nvarl›¤› ülkemizin en güçlü yanlar›ndan biridir.Ancak, inovasyon politikalar› sürdürülebilirolmad›kça ve di¤er politika alanlar›yla (-sanayi,e¤itim, maliye, bölgesel kalk›nma vb. gibi)entegre edilmedikçe mevcut yap›dan azamioranda fayda sa¤layamayaca¤›m›z aç›kt›r. Bugüngelinen noktada, ulusal inovasyon tarihi hiç deyeni say›lmayacak olan Türkiye'nin pek çokgeliflmifl ve geliflmekte olan ülkenin gerisindekalm›fl olmas›n› bu iki temel noktada yaflanans›k›nt›lara ba¤lamak mümkündür.

‹novasyon sisteminin bütünlü¤ünü ve etkin birflekilde iflleyiflini sekteye u¤ratan noktalara dahaal›c› bir gözle bakt›¤›m›zda, afla¤›daki faktörlerilk göze çarpanlard›r:

• Ekonomik ve politik sistemde yaflananistikrars›zl›klar

• ‹novasyon sistemi içinde faaliyetlerinisürdüren kamu ve özel sektör kurum vekurulufllar› aras›ndaki yetersiz koordinasyon,iflbirli¤i, iletiflim ve etkileflim

• ‹novasyonu sadece bilimsel araflt›rmave gelifltirmeye yap›lan desteklerle bir tutanpolitik bak›fl aç›lar›

• Gelifltirilen ve desteklenen proje veprogramlara yönelik geriye dönükde¤erlendirme kültürünün yoksunlu¤u

• Ölçülebilir de¤erlendirme kriterleriningeliflmemesi ve veri s›k›nt›s›

Bu do¤rultuda, Bilim ve Teknoloji Yüksek Kuruluve TÜB‹TAK”›n önderli¤inde, inovasyon sistemiiçinde faaliyet gösteren tüm paydafllar›nkat›l›m›n›, etkileflimini ve kararl›l›¤›n› talep edenetkin bir inovasyon sisteminin iflletilmesineyönelik çabalar›n son y›llarda h›z kazand›¤›n›görmekteyiz, Ulusal ‹novasyon Sistemi Stratejiprogram›, gelecek 20 y›l›n hedeflerininbelirlendi¤i Vizyon 2023 bilimsel ve teknolojiköngörü program› bu giriflimlerden baz›lar›d›r.Ayr›ca, Avrupa Birli¤inin konuya verdi¤i önemçerçevesinde üretilen bilgi, proje ve raporlamalarinovasyon aktivitelerinin gelifltirilmesi aç›s›ndanönemli rol oynamaktad›r.

5.1. Karneler Ne Diyor?

Genel olarak uluslararas› kurulufllar›n yapt›¤›de¤erlendirmelerde (AB, Dünya Bankas› vb),Türkiye”nin inovasyon potansiyeli(girdileri)anlam›nda olumlu bir geliflme gösterdi¤i raporedilmifltir. Özellikle; bilim ve mühendislikfakülteleri mezunlar›, yüksekokul mezunlar›,genifl bant iletiflim teknolojileri kullan›m›, ömürboyu e¤itim ve gençli¤in e¤itime kat›l›m›, Türkiyeiflletmelerinin teknolojiyi ö¤renme ve edinme

23

(absorption) ve üretilen bilimsel yay›n oranlar›ülkemiz için umut vaat etmektedir.

Ancak, risk sermayesi ve do¤rudan yabanc›yat›r›m kaynaklar›n›n varl›¤›, yüksek teknolojiihracat›n›n üretim sektöründeki toplam ihracataoran›, araflt›rmac› say›s›n›n ve patent say›lar›n›ntoplam nüfusa oran› ve son olarak da özelsektörün araflt›rma ve gelifltirmeye yapt›¤› yat›r›mmiktar› alanlar›nda ülkemizin yenilikçilikkarnesinin iyi olmad›¤› görülmektedir.

Türkiye”nin inovasyon performans›n›n dade¤erlendirildi¤i, Avrupa Birli¤ince (AB)yay›nlanan en son ‹novasyon Karnesinde(‹nnovation Scoreboard, 2007), AB'ye üye veaday ülkeler ile Amerika, Kanada, Japonya,‹srail vb. gibi bilim, teknoloji ve inovasyonalan›nda geliflmifl olan ülkelerin karfl›laflt›rmal›inovasyon performanslar›, inovasyona etki edenfaktörler (girdiler) ve yarat›lan ölçülebilir de¤erler(ç›kt›lar) gözetilerek bir rapor oluflturulmufltur.

TR ROLV BG HR PL SK PT EL HU LT MT ES CY IT SI CZ NO AU EE CA EU BE FR NL AT IE IS LU US UKDE JP DK IL FI CH SE

0.80

0.70

0.60

0.50

0.40

0.30

0.20

0.10

0.00

0.08

0.18 0.19 0.

23

0.23

0.24

0.25

0.25

0.26

0.26 0.27 0.29 0.

31 0.33

0.33 0.

35

0.36

0.36 0.37

0.44 0.45

0.47

0.47 0.48

0.48 0.

50

0.49 0.

53 0.55 0.57 0.

60

0.61 0.

62 0.64 0.

67

0.73

0.36

0.59

Tablo 1. Kaynak: Avrupa Inovasyon Karnesi 2007 (EUROPEAN INNOVATION SCOREBOARD 2007)

Tüm kriterler ve mevcut verilere dayan›larakTürkiye(TR), grup de¤erlendirmelerinind›fl›nda kalarak inovasyon performans› endüflük ülke olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r.

yat›r›mlar›n uzun dönemde Türkiye'ninperformans›n› olumlu yönde etkileyece¤isöylenebilir. Ancak araflt›rma ve gelifltirmeye(Ar-Ge) yap›lan yat›r›m›n üniversite -sanayi iflbirli¤iningüçlendirilmesi yönündeki çabalarla eflgüdümlüolarak sürdürülmesi hayati önem tafl›maktad›r.Di¤er yandan, Ar-Ge'ye yap›lan yat›r›mlar›nbüyük oranda kamu sektöründen geliyor olmas›,özel sektörün yenilikçilik yat›r›mlar›na daha fazlapay ay›rmas› yönündeki çabalar›n› art›rmas› içinbir iflaret olarak alg›lanmal›d›r.

Ancak Bilgi Üretimi alan›nda yani Ar-Ge”yeyap›lan yat›r›mlar kriteri göz önüne al›nd›¤›ndaTürkiye'nin birçok Avrupa Birli¤i üyesi ülkeninüzerinde bir gidiflat sergiledi¤ini ve bu

24

Bu noktada sorulmas› gereken önemlisorulardan biri “di¤er ülkelerle aram›zdakia盤› kapatmak için bize ne kadar zamangerekti¤idir”. Uzun dönemli bir tahminyapmak her ne kadar güç olsa da, ülkeperformanslar›n›n Avrupa Birli¤i ortalamas›baz al›narak oluflturulan teorik modele göre(Tablo 1), Türkiye'nin en yak›ndan takipetti¤i “Geriden gelen ülkeler” grubunun(aç›kmavi grup) “‹novasyon performans› ortadaseyreden”(turuncu grup) ülke grubunayaklaflmas› için en az 30 y›l gerekti¤iöngörülmekte, grup de¤erlendirmelerid›fl›nda kalm›fl Türkiye”nin durumunun iseçok daha uzun y›llar alaca¤› tahminedilmektedir.

Ülkemizdeki inovasyon faaliyetlerine dahayak›ndan bakt›¤›m›zda, Türkiye'de faaliyetgösteren firmalar›n büyük bir bölümünün (58.2 %) inovasyon faaliyetlerini sürdürmekteoldu¤unu görmekteyiz. Sanayide faaliyetgösteren firmalar›n (% 34,58), hizmetsektöründe faaliyet gösteren firmalara(25.90%)göre daha yenilikçi olduklar›n› söyleyebiliriz. Ekolarak, tüm faaliyetlerin inovasyon türlerinegöre nas›l çeflitlilik gösterdi¤i afla¤›daki tablodanincelenebilir.

0 10 20 30 40 50 60 %

Yenilik faaliyeti yürüten

Teknolojik yenilik faaliyeti yürüten

Ürün ve/veya süreç yenili¤i yapan

Ürün yenili¤i yapan

Süreç yenili¤i yapan

Teknoloji yenilik faaliyeti devam eden

Teknolojik yenilik faaliyeti sonuçsuz kalan

Organizasyon ve/veya pazarlama yenili¤iyapan

Organizasyon yenili¤i yapan

Pazarlama yenili¤i yapan

Giriflimlerde Yenilik Faaliyetleri (%) 2004-2006

58.2

31.4

29.9

22.0

22.6

17.5

5.4

50.8

43.2

29.4

Tablo 2. Kaynak: Türkiye ‹statistik Kurumu, YEN‹L‹K ARAfiTIRMASI, 2004-2006

25

Ülkemizdeki büyük firmalar›n KOB‹'lere nazarandaha fazla yenilikçi olduklar›n›n alt›n› çizmektefayda vard›r. Bu ba¤lamda, 250 ve üzeri çal›flan›olan iflletmelerin 43.5% oran› ile yenilikçi olarakbafl› çekti¤ini, 50-249 aras› çal›flan› olan ortabüyüklükteki isletmelerin 37.2 %”sinin yenilikçioldu¤unu , 10 ila 49 aras› çal›flan› olan küçükiflletmelerin ise 29.7% ile en az yenilikçilikfaaliyetinde bulunan iflletmeler oldu¤unugörmekteyiz.

Çal›flmaya kat›lan iflletmeler, inovasyonmaliyetlerinin çok yüksek olmas›n› (% 69,2),iflletmelerin parasal kaynak yetersizli¤ini (%65,3) ve nitelikli personel yetersizli¤ini (% 65,7) inovasyon faaliyetlerinin önündeki en büyükengeller olarak belirtmifllerdir.

Toplamda bak›ld›¤›nda, inovasyona girdiyapan etkenlerde Türkiye'nin daha iyi birperformans sergiledi¤ini ancak bup o t a n s i y e l i n h e n ü z k a z a n c adönüflmedi¤ini, yani sistemin verimlili¤ininyeterince iyi olmad›¤›n› söylemekmümkündür.

6.KOB‹’lerve‹novasyon

6. KOB‹'LER VE ‹NOVASYON

6.1. KOB‹'ler Neden Önemli?

6.1.1. Rakamlarla KOB‹'ler:

Küçük ve orta büyüklükteki iflletmeler,say›lar› ve iflgücüne yapt›klar› katk›bak›m›ndan Türkiye ekonomisininbelkemi¤ini oluflturmaktad›r. Rakamlarlabakt›¤›m›zda; KOB‹”lerin: tüm iflletmelerin% 99,5'ini, toplam iflgücünün % 61,1'sini,toplam sermaye yat›r›mlar›n›n % 50'sinive ekonomik katma de¤erin % 27,3'ünüoluflturduklar›n›; bununla birlikte afla¤›yukar› toplam ihracat›m›z›n % 10'unugerçeklefltirdiklerini ve banka kredilerininde % 5'ini kulland›klar›n› görmekteyiz.

6.1.2. Rakamlar›n Ötesinde KOB‹'ler:

Ekonomik Esneklik

Rakamlara ve tablolara yans›masa da pekçok görüfl: Geçmiflte tecrübe etti¤imizekonomik krizler, ekonomik reformlar vebunlara ba¤l› sosyal süreçlerde KOB‹”lerinemniyet sübab› rolü oynad›¤› veekonominin fazla zorlanmadan kendinitoparlayabilmesinin ancak KOB‹”lersayesinde mümkün oldu¤u fikrindebirleflmektedir.

Sadece ekonomik ve sosyal darbo¤azlarda de¤ilgünümüz rutin ekonomik koflullar›nda da budüflünce geçerlidir. Özellikle: 1-Dünyapiyasalar›n›n ve sosyo-ekonomik süreçlerin bu

26

kadar iç içe geçti¤i, 2-Teknolojilerin h›zla de¤iflti¤ive yenilikçili¤in temel rekabet avantaj› oldu¤u3-Yeni mal ve hizmetlerin pazara girme vepazardan ç›kma süresinin gittikçe k›sald›¤›dikkate al›nd›¤›nda,

Belirsizliklerin getirdi¤i toplam ekonomikr isk in küçük parçalara ayr › laraktafl›nmas›n›n, ekonomik sistemindayan›kl›l›¤› ve esnekli¤i anlam›nda nekadar önemli oldu¤unu, dolay›s›ylaKOB‹'lerin bu anlamdaki rolünü bir kezdaha görürüz.

AB ile Türkiye aras›ndaki Köprü

Türkiye”nin AB”ye üyelik sürecinde de,KOB‹”lerin di¤er AB ülkeleriyle oluflturaca¤› s›n›rötesi iflbirliklerinin, teknolojik, sosyal ve ekonomikuyum sürecinin en önemli yap›tafllar›ndan biriolaca¤› kesindir.

Özellikle bilim, teknoloji ve inovasyonaltyap›m›z›n KOB‹'ler arac›l›¤›yla AB'yeentegre olmas›n›n; yarat›lan bilgi veedinilen tecrübelerin tüm ülke çap›ndadaha h›zl› ve kolay yay›lmas›/anlafl›lmas›anlam›nda kritik bir önem tafl›yaca¤›gözden kaç›r›lmamal›d›r.

Bu süreçlere ek olarak, ülkemizin kültürününtan›t›lmas› ve görünürlü¤ünün art›r›lmas›anlam›nda da bu iflbirliklerinin çok etkili olaca¤›ortadad›r.

Globalleflen ve Yerelleflen Dünyaya Uyum

KOB‹”ler geçmiflte oldu¤u gibi gelecekte deekonomimizin ve toplumsal refah›m›z›n kaderiniflekillendirecek en önemli aktörlerden biridir.

Özellikle dünyan›n her geçen gün dahag loba l b i r çehreye büründü¤üzaman›m›zda bir yandan ülke s›n›rlar› çokdaha ak›flkan bir hale gelip dünyaküçülürken, di¤er yandan yerel ve kültürelfarkl›l›klar daha fazla su yüzüne ç›karakbölgesel karakterler daha fazla önemkazanmaya bafll›yor. Bu flartlar alt›nda,özellikle Türkiye gibi, çok farl› kaynaklar›ve ifl yapma kültürlerini KOB‹'ler vas›tas›ylabir arada bar›nd›rabilen ekonomilerin,yenilikçilik potansiyeli anlam›nda çokavantajl› olacaklar› aç›kt›r

6.2. KOB‹'lerin Güçlü ve Zay›f Yanlar›

KOB‹'lerin giriflimcili¤in ve iflletmecilikbecerilerinin kazan›ld›¤› e¤itim mekanlar›oldu¤unu ve de¤iflen piyasa taleplerine cevapverebilmek ve yeni iflbirliklerine girmekanlam›nda büyük flirketlere nazaran çok dahah›zl› ve esnek olabildiklerini düflündü¤ümüzdeuzun vadede ülke ekonomisi ve refah› için nekadar kritik bir anlam tafl›d›klar›n› daha netgörebiliriz. Ancak, gerek yeterli sermaye,teknoloji, mali destek ve insan gücü kaynaklar›naeriflebilmek gerekse de yerel ve uluslararas›boyutlarda kurulan iflbirli¤i a¤lar›nda yeralabilmek konusunda KOB‹'lerin büyük s›k›nt›larlakarfl›laflt›klar› bilinmektedir.

27

7. KOB‹'lerde Yenilikçili¤i EngelleyenFaktörler

Ülkemizdeki KOB‹'lerin sadece 1/3'ünün yenilikçioldu¤unu ve bu oran›n AB ortalamas›n›n birhayli gerisinde(AB ortalamas› 45%) oldu¤unuhat›rlad›¤›m›zda KOB‹'lere yönelik eylemplanlar›n›n verimli sonuçlar do¤urmas›n›n nekadar önemli oldu¤u ortaya ç›kar.

7.1. Sorun 1: Finansal S›k›nt›lar

Finansal Destek Sistemi: Finansal s›k›nt›lar yaniyeterli sermaye birikiminin olmay›fl› ve finansalkaynaklara eriflememek KOB‹'lerde yenilikçili¤iengelleyen en önemli etmenlerdir. Di¤er ABüyesi ülkelerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda Türkiye'defaaliyet gösteren KOB‹'lerin daha büyük orandamali zorluklarla karfl› karfl›ya kald›klar›görülmektedir, Ülkemizde özellikle k›sa dönemlikrediler ve di¤er mali kaynaklar›n maliyetinindi¤er ülkelere göre çok yüksek oldu¤ugözlenmektedir.

Uzun y›llardan beri, devletin yüksek faizoranlar›yla para piyasalar›na borçlan›yorolmas›, potansiyel anlamda KOB‹'leresa¤lanabilecek makul deste¤in önünükapamakta ve yenilikçi faaliyetlersürdürmek isteyen KOB‹'lerin uzun solukluprojelerin alt›na k›sa dönemli ve pahal›kredi riskini alarak girmesine yolaçmaktad›r. Bu durum özellikle yenikurulmufl veya kurulacak olan yenilikçifirmalar için daha dramatik sonuçlardo¤urmaktad›r.

Bankalar›n d›fl›nda, di¤er pek çok geliflmiflekonomide oldu¤u gibi özellikle yüksekrisk grubu olarak nitelenen yenilikçi KOB‹'leriçin mali kaynak sa¤layan risk ve giriflimcisermayesi ya da ifl melekleri gibi malialtyap›lar›n henüz ülkemizde geliflmemiflolmas› bu tabloyu daha da a¤›rlaflt›ranönemli etmenlerdir.

Bu yap›lar›n, sa¤lad›klar› sermaye deste¤inin yan›s›ra, yat›r›m yapt›klar› KOB‹'lerdeki flirketkültürünü, iflletme ve pazarlama vizyonunu veüretim teknolojilerini gelifltirme anlam›nda daçok etkili olduklar› tecrübe edilmifltir.

Kay›t D›fl› Ekonomi: Kay›t d›fl› ekonomi hacmininfazla olmas›, ekonomik geliflme ve yenilikçilikfaaliyetlerine destek verecek olan yat›r›mc›lar›n-özellikle yabanc› yat›r›mc›lar›n, yat›r›m kararlar›n›olumsuz yönde etkileyen en büyük etkenlerdenbiri olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Risk sermayesibak›m›ndan bu durumun daha olumsuz bir tablosergiledi¤ini söylemek mümkündür. Halbuki,kay›t d›fl› ekonominin azalt›lmas› bir yandan risksermayesi yat›r›mc›lar›n› çekerken di¤er yandanbu çeflit finansal kaynaklar›n zamanlayayg›nlaflmas› da kay›t d›fl› ekonomiyi daraltmakyönünde etkili olacakt›r.

Yat›r›ma De¤er KOB‹'lerin azl›¤›: KOB‹'lerinyat›r›mc›l›k süreçlerini anlamak ve buna haz›rolmak yönünde pek çok eksi¤inin bulunmas›da mali kaynaklara ulaflmak konusunda büyükengel oluflturmaktad›r. KOB‹'lerin yat›r›mc›lar›narad›klar›; ekonomik fleffafl›k, iflletmedeki kritikaktivitelerin yat›r›mc› ve KOB‹ taraf›ndanortaklafla kontrol alt›nda tutulmas› ve ileriteknoloji tabanl› ürün ve hizmetleri ihraç

7.KOB‹’lerdeYenilikçili¤iEngelleyenFaktörler

28

edebil iyor olma gibi bafll›ca yat›r›mc›beklentilerine cevap vermiyor olmas›, finansalkaynak sa¤layan yat›r›mc›lara ulaflmakkonusunda s›k›nt›lar do¤urmaktad›r.

7.2. Sorun 2: KOB‹'lerin ‹flletmecilikKapasitelerinin Zay›fl›¤›

Ancak mali engellerin kald›r›lmas›n›n tek bafl›nabütün problemleri çözebilece¤ini söyleyemeyiz.Di¤er önemli s›k›nt› giriflimcilerimizin iflletmecilikkapasitelerinin göreceli olarak zay›f olmas›d›r.

Dünya Ekonomik Forumunun yapt›¤› biraraflt›rmaya göre, flirket yönetimlerininprofesyonelli¤i s›ralamas›nda Türkiye,Guatemala, Bulgaristan, Panama, Uruguayve Yunanistan'›n ard›ndan 70.s›rada yeralmaktad›r.

Son dönemde AB'ce sa¤lanan mali desteklerinTürkiye KOB‹'leri taraf›ndan yeterince talepgörmemesi üzerinde çokça konuflulankonulardan biridir. Mali kaynak ve desteklerdenhaberdar olmak ve bunlar› kullanabilmekbecerisinin de profesyonel giriflimcilik veiflletmecilik kavram›n›n içinde oldu¤unudüflündü¤ümüzde, sorunun sadece maddidestek ile de¤il ayn› zamanda insan kaynaklar›n›gelifltirmek ve giriflimcileri e¤itmek yönündekiparalel çabalarla çözülebilece¤i ileri sürülebilir.

Bunun yan› s›ra giriflimcili¤i destekleyenkurulufllar›n yeterli insan gücü ve sermayeyesahip olmamalar› ve bu alanda dan›flmanl›k yapanfirmalar›n say›ca son derece yetersiz olmas› dolayl›da olsa KOB‹'lerin güçlenebilmesinin önündekiönemli engellerdendir.

7.3. Sorun 3: ‹flbirli¤i A¤lar› Ve Ba¤lar›n›nGeliflmemifl Olmas›

7.3.1. ‹flbirli¤ine Giriyor muyuz?

TÜ‹K'in inovasyon üzerine yapt›¤› sonçal›flmada, inovasyon faaliyetlerinin çokbüyük oranda giriflimcinin kendisi ya daba¤l › o ldu¤u kurum taraf ›ndangerçeklefltirildi¤i(ürün inovasyonu 88 %-süreç inovasyonu 89. 3%), ortaklaflayürütülen inovasyon faaliyetlerinin ise çokdaha düflük seviyelerde (18 %) oldu¤uortaya ç›km›flt›r.

Firmalar›n en çok s›ras›yla; tedarikçileri(makine, teçhizat ve yaz›l›m), müflterileri,ba¤l› oldu¤u gruptaki di¤er firmalar vedan›flmalar›yla yenil ikçi iflbirl iklerioluflturdu¤u ve bu iflbirliklerinin % 87oran›nda ulusal boyutta ve % 11 oran›ndada Avrupa'daki di¤er firma ve kurumlarlaoldu¤u tespit edilmifltir.

‹malat sektörlerinde faaliyet gösteren herölçekten firma üzerine yap›lan bir çal›flmagöstermektedir ki Türkiye'de yenilikçilikfaaliyetleri sürdüren firmalar›n ço¤u di¤erfirmalarla iflbirliklerine girmektedirler. Ancakbu iflbirlikleri az say›da firmayla ve k›s›tl› ölçüdekiAR-GE faaliyetleri çerçevesinde yürütülmektedir.Üniversitelerle iflbirli¤ine giren firma say›s› iseçok daha az say›dad›r. Yani iflbirli¤i a¤lar› gayetküçük ölçeklidir.

29

KOB‹'lerin iflbirliklerine girmek konusundas›k›nt›lar yaflad›¤› bilinmektedir.

• KOB‹'lerin co¤rafi olarak da¤›n›k olmas›ve kümelenme faaliyetlerinin yeni yenigelifliyor olmas›

• ‹liflkilerin temelinde karfl›l›kl› güveninolmay›fl›, yani iflbirli¤inin getirece¤i beraberbüyüme potansiyeli yerine daha çokrekabete dayal› bir anlay›fl›n hakim olmas›temel faktörlerdir.

7.3.2. ‹flbirliklerinden Fayda Sa¤layabiliyormuyuz?

Çal›flmalar göstermektedir ki; girilen iflbirliklerininfirmalar›n yenilikçilik potansiyeline henüz ciddibir katk›s› yoktur. Araflt›rmac›lar, kurulanortakl›klardan yarar sa¤lanamamas›n›nnedenlerini ortaklafla yap›lan çal›flmalar›n düflükseviyelerde olmas› ve firmalar›n ö¤renmealtyap›lar›n›n zay›f olmas›na ba¤lamaktad›rlar.

Demektir ki, d›flar›dan al›nan bilginin yararl›olabilmesi için öncelikle bu bilginin firmataraf›ndan anlafl›labilmesi gereklidir vemaalesef firmalarda yeterli bilgi altyap›s›henüz geliflmemifltir. Di¤er yandan bu bilgifirmaca anlafl›l›p ifllense bile bu bilgininüst seviyelerde ve daha çok taraf›nkat›l›m›yla kurulan yayg›n iflbirlikleri içindeyeniden üretilmesi çok daha etkili olacakt›r.Bunu baflarabilen KOB‹'lerin daha fazlayenilikçi olduklar› tespit edilmifltir.

Ankara, Bursa ve Denizli'deki yo¤un sanayibölgelerinde faaliyet gösteren KOB‹'lerüzerine yap›lan çal›flmalarda, iflbirli¤i a¤lar›ve yenilikçilik aras›nda direk bir ba¤lant›oldu¤u görülmüfltür. ‹flbirli¤i a¤lar› yerel,bölgesel ve global olarak s›n›fland›r›ld›¤›ndaise yerelden globale do¤ru aç›ld›kçafirmalar›n daha fazla yenilikçi olduklar›ortaya ç›km›flt›r.

7.4. Sorun 4: Proje Üretme KabiliyetininGeliflmemifl Olmas›

‹lk 3 sorun ile bafla ç›kmak için y›lard›ru¤raflan KOB‹'lerimizin ço¤unda busorunlarla u¤rafl›rken proje üretme ve deözel l ik le yeni l ikç i ve inovasyondiyebilece¤imiz projeleri üretme kabiliyetlerimaalesef istenen seviyede geliflememifltir.

Ekonomilerin küresel hale geldi¤i dünyam›zdabu eksiklik, çok daha fliddetle karfl›m›za ç›km›flt›r.Art›k vakit kalmam›flt›r. Süratle bu özelli¤inözellikle KOB‹'lerimize kazand›r›lmas› flartt›r. Bukültürün KOB‹'lerimize Kurum Kültürü olarakyerlefltirilmesi de bu kitap盤›m›z›n as›lamaçlar›ndan bir tanesidir.

30

8. YEN‹L‹KÇ‹L‹⁄‹N ÖNÜNDEK‹ ENGELLER‹NASIL AfiARIZ?

8.1. Çözüm 1: Finansal Kaynaklar

8.1.1. Ulusal Destekler:

8.1.1.1. Türkiye Bilimsel ve TeknolojikAraflt›rma Kurumu Destekleri (TÜB‹TAK):

TÜB‹TAK'›n bir alt birimi olan Teknoloji ve YenilikDestek Programlar› Baflkanl›¤› (TEYDEB), yenilikçifaaliyetler sürdüren ya da sürdürmeyi hedefleyengiriflimci firmalara yönelik cömert hibe desteklerisunmaktad›r. KOB‹'lerin yararlanabilece¤inidüflündü¤ümüz belli bafll› destek programlar›nadair özet bilgiler afla¤›da sunulmaktad›r.

8.Yenilikçili¤in

ÖnündekiEngelleri

Nas›lAflar›z?

Sanayi AR-GE projeleri destek program›(1501): 60 % H‹BE

Sanayide faaliyet gösteren her boyfirman›n AR-GE projelerine karfl›l›ks›z desteksa¤layan bu program›n destek süresiistisnai haller d›fl›nda bir proje için toplam36 ayd›r ve toplam destek oran› en çok60%'t›r.

Baflvurular herhangi bir iflgünündeTEYDEB'e yap›labilmektedir. Çevrimiçi/(online) baflvuru adresi ve programla ilgilidetayl› bilgilere ulaflmak için afla¤›dakiadrese t›klaman›z yeterli olacakt›r.

TÜB‹TAK -TEYDEB ONL‹NE BAfiVURU(https://eteydeb.tubitak.gov.tr/login.htm)

KOB‹ AR-GE Bafllang›ç Destek Program›(1507): 75 % H‹BE

Sanayide faaliyet gösteren KOB‹'lerinkurumsal, AR-GE nitelikli ve yenilikçifaaliyetler yapmaya teflvik edilmesi içinoluflturulmufltur. Bu programla, yeni birürün üretilmesi, mevcut bir ürününgelifltirilmesi, iyilefltirilmesi, ürün kalitesiveya standard›n›n yükseltilmesi veyamaliyet düflürücü nitelikte yeni tekniklerin,yeni üretim teknolojilerinin gelifltirilmesikonular›nda, KOB‹ ölçe¤indeki iflletmelerinilk iki projeleri desteklenir.

Destek süresi her bir proje için 18 ayd›rve proje bütçesi 400 Bin YTL' yi aflmamakkayd›yla, projenin 75 %'i karfl›l›ks›z olarakdesteklenir.

Baflvurular herhangi bir iflgünündeyap›labilmektedir. Çevrimiçi/(online)baflvuru adresi ve programla ilgili dahadetayl› bilgilere ulaflmak için afla¤›dakiadrese t›klaman›z yeterli olacakt›r.

TÜB‹TAK -TEYDEB ONL‹NE BAfiVURU(https://eteydeb.tubitak.gov.tr/login.htm)

31

Teknoloji Ve Yenilik Odakl› GiriflimleriDestekleme Program› / Teknogiriflim(1508): 75 % H‹BE

Teknoloji ve yenilik odakl› giriflimlerinkurulmas›n› desteklemek için özellikleö¤rencilere yönelik olarak gelifltirilmifl buprogram ile giriflimcilerin firmalar›n›kurmalar›n›n ard›ndan, personel, malzeme,alet/teçhizat/yaz›l›m, seyahat, dan›flmanl›k,hizmet al›m›, ofis kira gideri ve ofise aitsu, elektrik, ›s›tma ve iletiflim kalemlerindenoluflabilecek giderlerin desteklenmesiöngörülmektedir.

Destekleme süres i 12 ay o lup,desteklenmesine karar verilen ifl fikirleriningiderlerine uygulanan destek oran› %75'dirve üst limiti 100 Bin YTL'dir.

Programa üniversitelerin örgün ö¤renimveren, herhangi bir lisans program›ndanbir y›l içinde mezun olabilecek durumdakiö¤renci, yüksek lisans veya doktoraö¤rencisi ya da lisans, yüksek lisans veyadoktora derecelerinden birini ön baflvurutarihinden en çok 5 y›l önce alm›fl gerçekkifliler baflvurabilmektedir.

Baflvurular herhangi bir iflgünündeyap›labilmektedir. Baflvuru süreci veprogramla ilgili daha detayl› bilgilereulaflmak için afla¤›daki adrese t›klaman›zyeterli olacakt›r.

TÜB‹TAK(http://www.tubitak.gov.tr/)

Uluslararas› Sanayi AR-GE ProjeleriDestekleme Program› (1509)- EUREKA: 75 % H‹BE

EUREKA k›sa sürede ticarileflebilecek ürünve süreçlerin gelifltirilmesine yönelikprojelerin desteklendi¤i uluslararas› iflbirli¤iplatformudur. Her ölçekten firman›nyenilikçilik faaliyetlerinin desteklendi¤i buprogramlar EUROKA'ya üye, en az ikiülkenin kurum ve kurulufllar›nca ortaklaflagelifltirilen projelerdeki baflta personelgiderleri, alet, teçhizat, yaz›l›m ve yay›nal›m giderleri; farkl› kurulufllara yapt›r›lanAr-Ge hizmet giderleri, patent giderleri,malzeme ve sarf giderleri vs gibi giderlerikapsamaktad›r.

Hibe miktar›, Kobi'lerin AR-Ge harcamalar›için toplam gider bütçesinin 75 %' inikapsamaktad›r. Hibe deste¤i proje boyuncadevam etmektedir.

Baflvurular belli zamanlarda TÜB‹TAKTEYDEB'in web sitesinden çevirimiçi(online)olarak yap›labilmektedir. Baflvuru yapmakiçin:

TÜB‹TAK-TEYDEB(https://eteydeb.tubitak.gov.tr/login.htm)

Baflvuru süreci ve programla ilgili dahadetayl› bilgilere ulaflmak için: TÜB‹TAK - EUREKA(http://www.eureka.tubitak.gov.tr/)adresine t›klaman›z yeterli olacakt›r.

32

Uluslararas› KOB‹ AR-GE ProjeleriDestekleme Program› EUROSTARS:75 % H‹BE

EUROSTARS program› KOB‹'ler için özeltasarlanm›fl bir destek program›d›r veKOB‹'lerin AR-GE projelerinin h›zl› ve etkinbir flekilde desteklenmesini ve proje ç›kt›s›ü rün ya da h i zme t i n h › z l › c aticarilefltirilmesini amaçlamaktad›r.

EUROSTARS projesinde ana ortak (projekoordinatörü) o lacak KOB‹ ' ler inpersonelinin en az %10'unun Ar-Gefaaliyetlerinde çal›fl›yor olmas› veyacirosunun en az %10'unu Ar-Gefaaliyetlerine ay›rmas› gerekmektedir.Projede ana ortak olarak yer almayacakKOB‹' ler iç in bu koflul aranmaz.

Desteklenecek projelerin gider bütçesininen az % 50'sinin projede yer alan KOB‹'lertaraf›ndan karfl›lanmas› gerekmektedir.Destek süresi 3 y›l› geçemez ve projebittikten sonra en çok iki y›l içinde projedeüretilen mal ve hizmetin piyasaya sürülmesimecburiyeti vard›r.

Baflvurular belli zamanlarda ve direkt olarakBrüksel 'deki EUROSTARS Ofis ineyap›labilmektedir. Baflvuru formunuedinmek için:

EUROSTARS (www.eurostars-eureka.eu)adresine programla ilgili daha detayl›bilgilere ulaflmak için ise:

TÜB‹TAK (http://www.tubitak.gov.tr/)adresine t›klaman›z yeterli olacakt›r.

8.1.1.2. Küçük ve Orta Ölçekli SanayiGelifltirme ve Destekleme ‹daresi Baflkanl›¤›(KOSGEB) Destekleri:

KOSGEB-KOB‹ Genel Destekleri:

KOSGEB taraf›ndan KOB‹'lere özel çeflitlifinansal ve finansal olmayan destekprogramlar› sunulmaktad›r. KOB‹'lerin;giriflimcili¤i gelifltirme, pazar araflt›rma veihracat› gelifltirme, kaliteyi gelifltirme,uluslararas› iflbirli¤i gelifltirme, biliflimteknolojileri, dan›flmanl›k ve e¤itimhizmetleri ve teknoloji gelifltirme/yenilikçilikkonular›nda KOSGEB'den hibe olarakdestek almak mümkündür.

Yan› s›ra KOSGEB; ‹hracat destek, organizesanayi bölgesine tafl›nma, makine veteçhizat sat›n alma ve vas›fl› iflsizleriistihdam etme karfl›l›¤›nda 0 % faizleKOB‹'lere kredi deste¤i de sunmaktad›r.

Tüm bu desteklerin içeri¤ine, koflullar›nave baflvuru sürecinin nas›l iflledi¤ine dairbilgilere afla¤›daki linke t›klayarak ulaflmakmümkün olmaktad›r.

KOSGEB Destekleri(http://www.kosgeb.gov.tr/Destekler/)

33

KOSGEB-Teknoloji Gelifltirme ve YenilikDestek Programlar›:

Yenilikçilik ve teknoloji gelifltirme bafll›¤›alt›nda sunulan destek programlar›na birazdaha yak›ndan bakman›n faydal›olabilece¤ini düflünüyoruz. KOSGEB,teknoloji gelifltirme ve yenilikçilik faaliyetlerinisürdüren ya da yeni bafllayacak olanKOB‹'lere gerek bafllang›ç sermayesi olarakgerekse de süregelen AR-GE ve yenilikçiprojeleri esnas›nda farkl› destek programlar›sa¤lamaktad›r. Sunulan destek programlar›harcama kalemine göre belli oranlarda veyatamamen karfl›l›ks›z olarak yani hibe olarakverilmektedir.

KOSGEB'in yenilikçilik alan›nda sa¤lad›¤›baz› destek programlar› afla¤›dalistelenmifltir:

Teçhizat ve demirbafl al›mlar› için(teminatkarfl›l›¤›nda) 200 Bin YTL'yi geçmemeküzere giderin 80%'i hibe edilir

Dan›flmanl›k deste¤i için 50 Bin YTL'yiaflmamak üzere giderin 80%'i hibe edilir.

Teknopark kira deste¤i 20 Bin YTL'ye kadargiderin 80%'i hibe edilir.

Ar-Ge projelerini gerçeklefltirebilmeleri içinKOSGEB TEKMER Müdürlü¤ü binalar›nda24 (yirmi dört) aya kadar atölye tahsis edilir.Ayr›ca bu flirketlere bafllang›ç sermayesiolarak geri ödemesiz 10 Bin YTL hibe edilir.

Teknoloji gelifltirme merkezi ve DT‹'lerdeyer alan, Teknoloji Ar-Ge Desteklerikapsam›nda desteklenen ve projesinibaflar›yla tamamlayarak bitiren 15 Bin YTLhibe deste¤i yap›lmaktad›r.

8.1.1.3. Türkiye Teknoloji Gelifltirme Vakf›(TTGV) Destekleri

Ar-Ge Proje Destekleri: Geri Ödemeli

Teknoloji Gelifltirme Projeleri Deste¤i:

Sanayi kurulufllar›nca gerçeklefltirilen AR-GEtemelli, teknolojik inovasyon içeren vesanayide uygulanabilir ürün ve hizmetgelifltirmeyi hedefleyen projeleri desteklemekiçin oluflturulmufl bir destek program›d›r.

Sanayide faaliyet gösteren her ölçek veyafltan iflletmeler ve bilgisayar ile yaz›l›mc›flirketler bu destekten yararlanabilir. Örne¤in,bugüne kadar sa¤lanan desteklerin dörtteüçü 200'den az çal›flan› olan iflletmelerekulland›r›lm›flt›r. Desteklerden yararlananflirketlerin yar›s›n›n 10 yafl ve alt›nda oldu¤ugörülmektedir.

Destek miktar› en çok 1 milyon ABD dolar›ve destek süresi 2 (iki) y›ld›r. TTGV, Projeiçin hesaplanan toplam bütçenin en çokyar›s›na destek verir. Ancak bu destekkarfl›l›ks›z de¤ildir. Proje süresince TTGVkatk›s› olarak belirlenen tutar her ay ABDdolar› olarak firmaya ödenir ve projeninbitmesinden sonraki 4 sene içinde, bir y›lgeri ödemesiz, TTGV'ye bu kredinin geriödenmesi beklenir.

Projeleriniz için herhangi bir ifl günündebaflvurabilir, baflvuru sürecinde TeknolojiProjeleri Gelifltirme Grubundan destekalabilirsiniz. Baflvuru formlar› ve baflvurusüreciyle ilgili detayl› bilgilere afla¤›dakiadreslerden ulaflmak mümkündür.

TTGV (http://www.ttgv.org.tr)Teknoloji Gelifltirme Projeleri Grubu(proje@ttgv.org.tr)

34

Ticarilefltirme Projeleri Deste¤i:

Teknoloji gelifltirme projelerinden sa¤lanandestekle baflar›l› bir flekilde prototipgelifltirmeyi baflarm›fl firmalara, ürün yadahizmetlerinin ticarilefltirilmesi sürecindedestek olmak amac›yla oluflturulmufl birdestek program›d›r.

Destek miktar›n›n üst limiti 1 Milyon ABDDolar› ve destek süresi 1 y›ld›r.

Bu programa baflvurular TTGV'ninb i ld i rece¤ i zaman ara l ›k la r ›ndayap›labilmektedir. Baflvuru formlar› vebaflvuru süreciyle ilgili detayl› bilgilereafla¤ ›dak i adres le rden u laflmakmümkündür.

TTGV (http://www.ttgv.org.tr)

Teknoloji Gelifltirme Projeleri Grubu(proje@ttgv.org.tr)

Ortak Teknoloji Gelifltirme ProjeleriDeste¤i:

AR-GE faaliyetlerinin iflbirli¤i içindesürdürülmesini ve entegrasyonunu teflviketmek üzere oluflturulan bu program di¤erprogramlar gibi her ölçekten kay›tl› sanayiiflletmelerinin ve bilgisayar/yaz›l›mflirketlerini hedeflemektedir. Desteklenecekyenilikçilik faaliyetleri, ürün ya da süreçinovasyonunu hedefleyen AR-GEçal›flmalar›, prototip üretme ve sat›flsonras ›nda ü rün tasa r ›m ›mdankaynaklanan sorunlar›n çözümüne yönelikgenifl bir döngüyü kapsamaktad›r.

Destekten yararlanabilmek için en az üçkuruluflun bir araya gelip ortak giriflimoluflturmas› gerekmektedir.

Sa¤lanacak destek tutar› en çok 2.5 milyonABD Dolar› ve destek süresi iki y›ld›r.TTGV'nin sa¤layaca¤› destek miktar› herbir kalem için 50%'yi ve toplamda projebütçesinin 60%'›n› aflamaz. Ortaklaraödeme ayr› ayr› yap›l›r.

Projenin bitmesinden sonraki 4 sene içinde,bir y›l geri ödemesiz, TTGV' ye bu krediningeri ödenmesi beklenir.

Bu programa baflvurular TTGV'ninb i ld i rece¤ i zaman ara l ›k la r ›ndayap›labilmektedir. Baflvuru formlar› vebaflvuru süreciyle ilgili detayl› bilgilereafla¤ ›dak i adres le rden u laflmakmümkündür.

TTGV (http://www.ttgv.org.tr)

Teknoloji Gelifltirme Projeleri Grubu(proje@ttgv.org.tr)

Çevre Projeleri Destekleri: Geri Ödemeli

TTGV bafll›ca üç alanda çevre konusundaüretilen projelere destek olmaktad›r.

Yenilenebilir Enerji Deste¤i; enerji kullanan,üreten veya üretim teknolojilerini gelifltirentüm sanayicilere,

Enerji Verimlili¤i Deste¤i; tüm sanayicilere,

Çevre Teknolojiler Deste¤i ise özellikleyo¤un enerji, kimyasal, su, hammaddekullan›m› ve at›k üretimi sebebiyle çevreyeolumsuz etkisi fazla olan sektörlerdefaaliyet gösteren sanayicilere aç›kt›r.

35

Çevre projesi destekleri 100 Bin ABDDolar›ndan az ve 1 Milyon ABD Dolar›ndançok olmamak üzere, toplam projebütçesinin an çok 50%'si kadard›r. Desteksüreleri her üç proje alan› için de 1.5 y›ld›r.

Geri ödemeler proje bittikten sonraki 4 y›liçinde yap›lmal›d›r. Bu zaman zarf›nda 1y›l geri ödemesiz olarak planlanabilir vegeriye kalan zaman her alt› ayda bir ödemeyap›lacak flekilde taksitlendirilir.

Baflvuru formlar› ve baflvuru süreciyle ilgilidetayl› bilgilere afla¤›daki adreslerdenulaflmak mümkündür.

TTGV (http://www.ttgv.org.tr)Teknoloji Gelifltirme Projeleri Grubu(proje@ttgv.org.tr)

Teknolojik Giriflimcilik Destekleri: HissePaylafl›m›/Geri Ödemeli

Teknolojik Giriflimcilik destekleri Teknoloji Yat›r›mA.fi. taraf›ndan yürütülmekte olup, üç ayr›program alt›nda sunulmaktad›r.

Ön Kuluçka Destekleri:

Kurulma aflamas›nda ya da yeni kurulmuflteknoloji odakl› ifl fikri sahibi kifli yadakurulufllara ifl plan› haz›rlanmas› yadahaz›rlanan ifl planlar›n›n test edilmesi içinsa¤lanmaktad›r.

Destek; nakit 50 Bin ABD Dolar›n› aflamaz,ayr›ca mekan kullan›m›, teknolojik veyönetim dan›flmanl›¤› hizmeti al›nmas› veifl plan› haz›rlama konular›n› da kapsar.Destek süresi ifl plan› haz›rlama aflamas›nda

olan projeler için 8 ay ve ifl plan›n›olgunlaflt›rma, test etme aflamas›nda olanprojeler için 16 ayla s›n›rl›d›r. Toplamdadestek süresi 2 y›ld›r.

‹fl fikri ifl plan›na dönüfltü¤ünde, buprogram dahilinde desteklenmifl olan iflplan› için flirketleflmeye gidilir ve bu süreçteTTGV'den al›nm›fl destek tutar› ortakkurulacak flirketten al›nacak hissekarfl›l›¤›nda tahsil edilmifl olur.

Baflvuru formlar› ve baflvuru süreciyle ilgilidetayl› bilgilere afla¤›daki adreslerdenulaflmak mümkündür.

TTGV (http://www.ttgv.org.tr)Teknoloji Gelifltirme Projeleri Grubu(proje@ttgv.org.tr)

Teknoloji Yat›r›m A.fi.(info@teknolojiyatirim.com.tr)

Risk Paylafl›m› Destekleri

Bu destek kapsam›nda, küçük bütçeli fakatyüksek riskli projelere destek verilerekteknoloji odakl› ve yüksek büyümepotansiyeli tafl›yan iflletmelerin kurulmas›ve gelifltirilmesi hedeflenmektedir.Teknoloji tabanl› mal ya da hizmetüretmeyi amaçlayan ve kurulmaaflamas›nda olan ya da yeni kurulmuflflirketler deste¤in hedef kitlesidir.

Destek tutar› 200 Bin ABD Dolar›n› aflamazve iki y›l süreyle sunulur. Destekler AR-GEçal›flmalar›ndan, tasar›m ve prototipüretimine, seri üretim yat›r›mlar›ndan

36

reklam harcamalar›na ve sat›fl sonras›ndaürün tasar›m›ndan kaynaklanan sorunlar›nçözümüne kadar genifl yenilikçilikfaaliyetleri yelpazesini kapsamaktad›r.TTGV toplam proje giderlerinin en çok50%'sini karfl›lamaktad›r.

Proje sonuçlan›nca yada sonuçlanmayayak›n, TTGV proje sahibi hakk›ndade¤erlendirme yaparak, sunulan deste¤inbafllang›ç sermayesi program› alt›ndadevam edip etmeyece¤ine karar verir.E¤er TTGV proje için devam karar› verirsekurulacak yeni giriflimde TTGV sermayeorta¤› olarak bulunur ve destek karfl›l›¤›bu flekilde mahsup edilir. E¤er TTGV devametmeme karar› al›rsa, destekten yararlanangiriflim 4 y›l içinde 1 y›l› geri ödemesizolmak üzere taksitler halinde destektutar›n› TTGV' ye geri ödemekle mükelleftir.

Baflvuru formlar› ve baflvuru süreciyle ilgilidetayl› bilgilere afla¤›daki adreslerdenulaflmak mümkündür.

TTGV (http://www.ttgv.org.tr)Teknoloji Gelifltirme Projeleri Grubu(proje@ttgv.org.tr) Teknoloji Yat›r›m A.fi.(info@teknolojiyatirim.com.tr)

Bafllangݍ Sermayesi Destekleri:

Bu destek kapsam›nda, TTGV taraf›ndanileri teknoloji tabanl› ifl plan› olan giriflimlereya da fikri olan kiflilere sermaye deste¤isa¤lanmas› hedeflenmektedir. Destekkapsam›na al›nacak projelerin dinamikpazarlara hitap etmesi, projeyi yönetecekkiflilerin pazar ve teknik anlamda yetkin

olmalar› ile sa¤lanacak sermaye deste¤inin4-7 y›l içinde en az 10 kat getiri sa¤lamay›hedeflemesi vb gibi yüksek say›labilecekpek çok kritere haiz olmas› beklenmektedir.

Sa¤lanacak sermaye deste¤i en çok 750Bin ABD Dolar›d›r. Baflvuru süreciyle ilgilidetayl› bilgilere afla¤›daki adreslerdenulaflmak mümkündür.

TTGV (http://www.ttgv.org.tr) TeknolojiYat›r›m A.fi. (info@teknolojiyatirim.com.tr)

8.1.2. ‹fl Giriflim Sermayesi Destekleri

‹fl Giriflim Sermayesi, baflar›l› ifl geçmifli olan,büyümeye hevesli ve sektöründe lider olmapotansiyeli tafl›yan KOB‹'lere giriflimsermayesi, büyümeye yönelik sermaye veyeniden yap›land›rma faaliyetlerindekullan›lmak üzere sermaye deste¤isa¤lamaktad›r.

Proje bafl›na 5-15 milyon ABD Dolar›tutar›ndaki sermaye deste¤i, giriflimcileresermaye aktar›m› yada hisse senedinedönüfltürülebi l i r tahvi l ler o laraksunulmaktad›r.

‹fl Giriflim Sermayesi, sermaye deste¤isa¤lad›¤› giriflimlerden 3-7 sene içindeç›kmay› hedeflemektedir Giriflimin halkaaç›lmas›, stratejik al›c›ya sat›lmas›, birleflmeyada mevcut pay sahiplerine sat›fl yapmakvb baz› ç›k›fl yöntemleri olabilir.

Baflvuru süreciyle ilgili bilgilere afla¤›dakiadreslerden ulaflmak mümkündür.

‹fi G‹R‹fi‹M (http://www.isgirisim.com.tr/)‹fi G‹R‹fi‹M (info@isgirisim.com.tr)

37

8.1.3. Avrupa Birli¤i Destek Programlar›

Avrupa Birli¤i 7. Çerçeve program›

AB'nin KOB‹ tan›m›na giren tüm iflletmelerAB'ce sa¤lanan desteklerden karfl›l›ks›zolarak faydalanabilmektedirler. Buprogram kapsam›nda sa¤lanan destekle,KOB‹'ler AR-GE harcamalar›n›n %75'ini vetoplam proje harcamalar›n›n ise 80%'inigeri ödemesiz finanse edebilmektedirler.

‹flbirli¤i Özel Program›:Kendi AR-GE altyap›s›na sahip KOB‹'lerinbaflvurabilece¤i bir destek program›d›r.K O B ‹ ' l e r i n o r t a k l a fl a k u r u l a nkonsorsiyumlara ortak olarak kat›lmalar›halinde programdan yararlanma flans›artmaktad›r.

Kapasiteler Özel Program›:Kobiler Yarar›na Araflt›rma: Bu programKOB‹'ler ve KOB‹ Birliklerinin ihtiyaçduyduklar› Ar-Ge deste¤ini d›flar›dan sat›nalmalar ›n› desteklemek amac›ylaoluflturulmufltur. Yani düflük ya da ortadüzeyde Ar-Ge yapabilecek kapasitedekiKOB‹'lerin d›flar›dan sat›n al›nacak Ar-Gehizmetleri yoluyla rekabetçilik potansiyelinige l i fl t i rmeler i hedef lenmektedi r .

AB'ce yap›lan destek tutar›, Ar-Gesa¤lay›c›s› olan kurumlar›n faturalad›klar›tutar›n 110%'unu geçmez. KOB‹'leryarar›na araflt›rma çerçevesinde yap›lacakbaflvurular›n, birbirinden ba¤›ms›z en az3 KOB‹ (3 farkl› üye ya da aday ülkedekurulmufl) ile di¤er ortaklardan ba¤›ms›z2 tane Ar-Ge sa¤lay›c›s›n›n kat›l›m›ylaortaklafla yap›lmas› gerekmektedir.

TÜB‹TAK'ta görevli uzmanlar taraf›ndan7.Çerçeve programlar›na kat›l›m› teflviketmek amac›yla bilgilendirme toplant›lar›yap›lmaktad›r. Ayr›ca baflvuru sürecindeKOB‹'lere yol göstermek, ortak bulmak vbgibi pek çok konuda karfl›l›ks›z hizmetlersunulmaktad›r. Program ve baflvuru süreciile ilgili detayl› bilgilere afla¤›daki adrestenulafl›labilir.

Avrupa Birli¤i 7.Çerçeve Program›(http://www.fp7.org.tr)

Avrupa Birli¤i Rekabet Edebilirlik Ve‹novasyon Çerçeve Program› (CIP):

Giriflimcilik ve Yenilik Özel Program›(EIP)

Ülkemizde yerleflik KOB‹'lerin rekabetgüçlerini art›rmak ve Avrupa Birli¤ine üyeve aday ülkelerde faaliyet gösteren di¤erkurum ve kurulufllarla yenilikçilik temelliiflbirliklerini gelifltirmesine f›rsat yaratacakbu program 2007-2013 y›llar› aras›ndahizmet sunacakt›r. Avrupa Birli¤inceprograma ayr›lan toplam bütçe 2.17 milyaravrodur. Bu bafll›k alt›nda sunulacakdesteklerden ülkemizdeki KOB‹'lerinyararlanabilece¤i alt program paketlerineiliflkin özet bilgiler afla¤›da sunulmaktad›r.

‹novasyon Projeleri: Toplam bütçenin %25'iinovasyon projelerine ayr›lm›flt›r. ‹novasyonölçme ve izleme projeleri, kümelenmeharitalar›, sektörel inovasyon, elektronikticaret ve bilgi ve iletiflim teknolojilerialanlar›nda gelifltirilecek projelere desteksa¤lamay› hedefleyen bir programd›r.

38

Belli dönemlerde aç›lan ça¤r›lar Sanayi veTicaret Bakanl›¤›n›n Internet sitesindenduyurulmaktad›r.

Sanayi ve Ticaret bakanl›¤›(http://www.sanayi.gov.tr)

8.2. Çözüm 2: ‹novasyonu Ve Bilgiyi Do¤ruYönetebilmek

KOB‹'ler üzerine yap›lm›fl kapsaml› çal›flmalargöstermektedir ki, pek çok flirket yöneticisinegöre flirket içi ve d›fl› bilgi ak›fl› ve paylaflmas›flirketin baflar›s› için önemli de¤ildir.

fiirket yöneticilerinin (ço¤u kez iflletmelerinsahipleri); her ne kadar ekip çal›flmalar›yapman›n, yeni fikirler gelifltirmek ve gelifltirilenfikirleri uygulaman›n ve çal›flan herkesingörüflünü aç›kça ifade etmesinin çok önemlioldu¤unu ifade ediyorlarsa da, biraz daha derineinildi¤inde bilgiyi paylaflmaktan hofllanmad›klar›ve önemli bilgileri kendilerine saklamay› tercihettikleri görülmektedir. Hatta ço¤u yöneticiflirket içinde dahi sahip olduklar› bilgileriçal›flanlar›yla paylaflmamay› tercih etmektedirler.

Ülkemizdeki KOB‹'lerin ço¤unun aile iflletmesioldu¤u ve çal›flanlar›n çok s›k yer de¤ifltirdikleridüflünülünce bu görüflün nedenlerine inmekkolaylaflabilir. Ancak bu çeflit bir yaklafl›m‹novasyon faaliyetlerini büyük oranda sekteyeu¤ratacak ve firman›n sa¤l›kl› bir flekildebüyümesini engelleyecektir. Peki KOB‹bünyesindeki bilgi ve yenilikçilik faaliyetlerinietkili ve verimli bir flekilde yönetebilmek vegelifltirebilmek için neler yapabiliriz?

8.2.1. Patron Ünvan›n›n Yaratt›¤› Ön Yarg›

Klasik Yönetim anlay›fl›nda iflin patronu her fleydemektir.

“Herfleyi Patron bilir, biz o ne derse ona uyar›z.Uymak zorunday›z, aksi halde patron bizifirmada tutmaz” görüflü hakimdir.

fiu anda bile baz› KOB‹'lerimizde çal›flanlardabu önyarg›n›n var oldu¤unu söyleyebiliriz.

Bu konuda firma patronuna çok ifl düflüyor.Patron en az›ndan firman›n gelece¤inidüflünerek ilk ifli olarak, bu ön yarg›y› k›rmakve bunu sadece sözel de¤il, uygulamalar›yla davurgulayarak bunun arkas›nda oldu¤unu,çal›flanlar›n inovasyona yönelik düflüncelerineçok sayg› duydu¤unu ve bunlara herkesiilgilendiren firman›n gelece¤i aç›s›ndan ihtiyac›oldu¤unu aç›kça ortaya koyacak bir duruflsergilemelidir.

Bu gerekli ancak yeterli de¤ildir.

Patronun do¤rudan kendisi veya firmayönetiminde arac› olan profesyonellerinin budo¤rultuda yönetim anlay›fl›nda olmalar›n› takipetmesi yeterlilik flart›n› yerine getirecektir.

Klasik Patron anlay›fl›n›n bu firmada olmad›¤›n›çal›flanlar›na s›k s›k vurgulamal› ve budüflüncesinin arkas›nda oldu¤unu firma içindeyayg›nlaflt›rmal›d›r.

8.2.2. Yol Gösterici Liderlik

Yöneticiler Çal›flanlar›n Örnek Alabilece¤i EnYak›n Rol Modellerdir:

Liderin bilgisini paylaflmaya hevesli olmas›, sahipoldu¤u bilgiyi di¤erlerine karfl›l›ks›z sunmas›,

39

sürekli ö¤renme ve yeni fikir ve bilgileri araflt›rmaçabas›nda olmas› flirketteki yenilikçilikfaaliyetlerini en çok etkileyen faktörlerden biridir.Ancak bunu sadece sözlere de¤il prati¤e dedökmesi çok önemlidir. Bu yolla birçok çal›flanlideri taklit ederek süregelen aktivitelere gönüllüolarak kat›lm›fl olur.

Bunun yan› s›ra, çal›flanlara bütün bunlar›nneden önemli oldu¤unu aktarmak, de¤iflim veyenilenmeyi flirketin bir kültürü halinegetirebilmek bir yöneticinin en önemligörevlerinden biri olmal›d›r. Ancak, yöneticilerintüm yenilik faaliyetlerini ad›m ad›m takip etmelerigerekli de¤ildir. Bu faaliyetlerin grup lideritaraf›ndan yürütülmesine f›rsat b›rakmak veçal›flanlara özgürce çal›flabilecekleri alanyaratmak da bu misyonun bir parças› olmal›d›r.

8.2.3. Aç›k ve Sorgulayan fiirket Kültürü

Hem Kolay Hem Zor Bilmece: fiirket Kültürü

Çal›flanlar›n nerede nas›l davranacaklar›n›belirleyen, flirketçe paylafl›lan ortak de¤erler,inançlar ve sosyal al›flkanl›klar flirketin kültürüolarak tan›mlanabilir. fiirket içinde bilgiye de¤erveren ve bilginin üretilmesini, paylafl›lmas›n› veuygulanmas›n› teflvik edebilen bir yap›y› ifllerk›lmak son derece önemlidir. Bilgi yönetimi veyenilikçilik faaliyetlerinde karfl›lafl›lan en büyükmücadele genellikle bu tür bir kültürüoluflturabilmek noktas›nda yaflanmaktad›r.

Karfl›l›kl› Güven ve Beraber ‹flYapabilme: Birlikten Kuvvet Do¤ar

Kültür kavram› elbette çok genifl biryelpazeyi içine al›r. Burada en çok üzerindedurulan karfl›l›kl› güvene dayal› iflbirli¤i

kültürüdür. fiirket çal›flanlar› birbirinegüvendi¤i ve beraber çal›flabildi¤i orandaçal›flanlar bir araya gelip fikir al›flverifliyapabilir ve sahip olduklar› bilgileri vefikirleri birbirleriyle paylaflabilirler. fiirketiçinde güven ve karfl›l›kl› sayg›y› oturtmaken temel gereksinimdir. Aksi halde bilgibir güç arac› halini al›r.

Problemleri Tan›mlama ve ÇözümÜretme ‹nisiyatifi: Hem Olan› HemOlmayan› Tam Burada ve fiimdiSorgulayabilmek

Çal›flanlar›n sürekli olarak yeni problemalanlar›n› tan›mlama ve bunlara çözümlerüretmeye teflvik edilmesi çok önemlidir.Problemler ortaya ç›kar›l›p tan›mlanmadançözümlere ulaflmak söz konusu olamaz.Kastetti¤imiz çal›flanlar›n sadece yepyenifikirleri tart›fl›p bunlar üzerinde görüflal›flverifli yapabiliyor olmas› de¤il, flirkettesüregelen ifl pratiklerini de sorgulayabilmesive çözümler konusunda inisiyatif almalar›için desteklenmeleri gerekti¤idir.

Bir Musibet Bin Nasihatten Evlad›r:Hatalar Ö¤retir

Bu say›lanlar›n içinde belki de en can al›c›nokta flirketteki aç›kl›kt›r. Hatalar›ncezaland›r›lma korkusu olmadan aç›k aç›kkonufluluyor o lmas › , hata lardanö¤renebilmenin önünü açar. Makul hatalar›kabul etmenin ötesinde bu çeflit hatalar›nyap›lmas›na f›rsat vermek ve yap›lanhatalar› ö¤renmeye yap›lan yat›r›m olarakgörmek aç›k ve yenilikçi bir flirket kültürüoluflturman›n en temel kofluludur.

40

8.2.4. Bilgi Teknolojileri

Bilgi teknolojileri sadece bilginin depolan›psaklanabilece¤i arflivler olmaktan ç›k›p kiflileribilgiye ve kiflileri di¤er kiflilere ba¤layan temelbilgi ve iletiflim araçlar› haline geldiler. Buanlamlar›yla da firmalardaki bilgi ve yenilikçilikfaaliyetlerinin yönetilmesi için en önemliortamlard›r. Bilgi teknolojileri bilgiye ulaflmay›ve iflleyebilmeyi sa¤lar ve çal›flanlar aras›ndakiiflbirli¤i ve iletiflimi mümkün k›lar. Veritabanlar›,Veri havuzlar›, ‹fl Ak›fl› Yönetimi, Müflteri‹liflkilerini Yönetimi, Ortak ‹fl Yapma, onlineö¤renme portallar› vb gibi temel ana bafll›klaralt›nda grupland›r›larak farkl› ifllevler icra ederler.

Bilgisayar›n fiirkette Olmas› KadarKullan›labiliyor Olmas› da Gereklidir:

Bilgi teknolojilerinin flirkette olmas› yetmez.Bunlar›n pratikte de etkili bir flekilde

8.2.5. Strateji ve Amaç

Bilgi ve Yenilikçilik faaliyetlerinin baflar›l›olabilmesi için aç›k ve iyi planlanm›fl bir stratejininolmas› büyük önem tafl›r. Bu plan, flirketinhedeflerine ulaflmak konusunda elindekikabiliyetlerini ve kaynaklar›n› nas›l organizeedebilece¤ini gösteren bir harita niteli¤indedir.Yenilikçilik faaliyetleri özelinde bakt›¤›m›zdaiflletmenin genel stratejisinin içine yenilikçilikstratejisini oturtmak hatta bu stratejiyi pek çokdi¤er ifl plan›yla örebilmek son derece önemlidir.

kullan›labiliyor olmas› çok önemlidir.Teknolojinin basit olmas›, kullan›fll› olmas›,kullan›c›lar›n ihtiyaçlar›na cevap verebilmesi,içeri¤indeki bilginin ve kulland›¤› dilinstandardize edilmifl yap›larla uyumluolmas›, bu sistemlerin pratikte verimli veetkin kullan›labilmesini sa¤lar.

41

Bu planda hedefler, amaçlar ve beklentiler çokaç›k bir flekilde ortaya konulmal› ve çal›flanlar›nda bu sürece dahil edilmesi sa¤lanmal›d›r. E¤erstrateji belirleme ya da çal›flanlar›n bu stratejiyeuyumu konusunda tereddütler varsa bu alanayat›r›m yapmadan önce bu hususlar›nnetlefltirilmesi çok büyük önem tafl›r.

8.2.6. Ölçme ve De¤erlendirme

Firmada süregelen veya bitirilmifl yenilikçilikfaaliyetlerinin ölçülebiliyor olmas› son dereceönemlidir. Bu sayede flirket, ‹novasyonfaaliyetlerinden kazanmay› hedefledi¤ide¤erlere ulafl›p ulaflamad›¤›n›; hanginoktalarda tak›ld›¤›n› ya da baflar›l›oldu¤unu kendi içinde test etmifl olur. Busüreç, firman›n bundan sonraki yenilikçilikfaaliyetlerindeki baflar›s›n› büyük orandaetkiler ve belirler.

Bu aflamay›, yenilikçilik faaliyetlerinin gözlegörünür ve elle tutulur bir zemine tafl›nmas›için bir araç olarak da görmek mümkündür.Bu sayede yöneticinin ve çal›flanlar›n kendihedeflerini ve eksikliklerini sorgulad›¤› kan›tadayal› bir ortak alan yarat›lm›fl olur.

Firmada süregelen veya bitirilmifl yenilikçilikfaaliyetlerinin ölçülebiliyor olmas› son dereceönemlidir. Bu sayede flirket, ‹novasyonfaaliyetlerinden kazanmay› hedefledi¤i de¤erlereulafl›p ulaflamad›¤›n›; hangi noktalarda tak›ld›¤›n›ya da baflar›l› oldu¤unu kendi içinde test etmiflolur. Bu süreç, firman›n bundan sonrakiyenilikçilik faaliyetlerindeki baflar›s›n› büyükoranda etkiler ve belirler.

Bu aflamay›, yenilikçilik faaliyetlerinin gözlegörünür ve elle tutulur bir zemine tafl›nmas›için bir araç olarak da görmek mümkündür. Busayede yöneticinin ve çal›flanlar›n kendihedeflerini ve eksikliklerini sorgulad›¤› kan›tadayal› bir ortak alan yarat›lm›fl olur.

Ölçüm ve de¤er lendi rme sürec indekullanaca¤›m›z kriterler çok önemlidir. ‹novasyongenellikle yenilikçi ürün ve hizmetten do¤ansat›fl rakamlar›na, patent say›lar›na ve/veya Ar-Ge harcamalar›na bak›larak ölçülmektedir.

Ancak, söz konusu KOB‹'ler oldu¤unda‹novasyona girdi yapan faktörlerin daha dikkatlibir flekilde ele al›nmas› gerekmektedir. KOB‹'lerinaraflt›rma ve gelifltirme bütçelerinin çok k›s›tl›oldu¤u göz önüne al›nd›¤›nda,

42

KOB‹'lerde ‹novasyon faaliyetleri ölçülürken,Ar-Ge'ye yap›lan parasal yat›r›m›n miktar›nade¤il, ‹novasyon için harcanan/ayr›lantoplam zamana ve ‹novasyon faaliyetlerindebulunan/bulunacak belli bir kifli ya dakiflilerin atan›p atanmad›¤›na bakarakde¤erlendirme yapmak daha anlaml›olacakt›r.

8.2.7. Motivasyon Sa¤layan Ödüllendirme

Ürümesini bilmeyen it, sürüye kurt getirir diyeeski bir atasözü vard›r. Demek istedi¤imiz;belirlenen inovasyon stratejileri ne kadar aç›kolursa olsun, en son model bilgi teknolojileriyleflirketinizi donatm›fl olun, ya da inovasyonyapmak için milyonlarca liral›k AR-GE bütçesiay›rm›fl olun, e¤er çal›flanlar› yeterince motiveedemezseniz, baflar›l› yenilikçilik faaliyetlerininhayata geçirilebilmesi mümkün olmaz. Hattayap›lan yat›r›mlar bofla ç›kt›¤› için flirket busayfay› zararla kapamak zorunda kalabilir.

Bu nedenle, çal›flanlar› teflvik etmek için uygunödül veya destek paketleri oluflturmak çokyararl› olacakt›r. Kiflisel Performans Yerine GrupPerformans›n› Baz Almak Daha Do¤rudur.

Bilgiye dayal› bir iflletme yaratabilmek içinsunulan teflviklerin belli kriterlere göre da¤›t›lmas›büyük önem tafl›r.

Bilginin paylafl›lmas› ve yeniden üretilmesi; tak›mçal›flmas›; yarat›c›l›k ve yenilikçi çözümlerüretmek yönünde yap›lan katk›lar›n miktar›nadayal› bir ödül sistemi oluflturulabilir.

Ödüllerin kiflisel performans yerine grupperformans› baz›nda da¤›t›lmas› ve risk almay›

teflvik edici nitelikte olmas› grup içi ve gruplararas› bilgi paylafl›m›n› art›rmaktad›r. Kifliselperformansa dayal› ödül sisteminin iflbirli¤i vepaylaflma yerine rekabeti körükledi¤i tecrübeedilmifltir.

8.2.8. fiirketin Kaynaklar›na UygunDavranmas›

Ö¤renmek ‹çin ve Bilgiyi Paylaflmak ‹çin Zamanve Bütçe Ay›rmal›y›z:

KOB‹'lerin finansal ve insan kaynaklar›konusunda büyük flirketler kadar elveriflli flartlarasahip olmad›klar›n› defalarca tekrarlad›k. Bukaynaklar›n k›s›tl› olmas› inovasyon ve bilgiyönetimi süreçlerini daha dikkatli ele almam›z›gerektirir.

KOB‹'lerin gerçekçi olup sahip oldu¤u kaynaklarauygun olarak inovasyon süreçlerini idare etmesiçok önemlidir. Özellikle bu süreçleriniflletilebilmesi için gereken zaman›n ve bütçeninayr›lmas› konusunda dikkatli olunmal›d›r.

Kiflilerin bilgi al›flverifli yapabilmeleri veö¤renmeleri için zaman yaratmakkonusunda firman›n cömert olmas› çokönemlidir. Ancak di¤er önemli nokta da;bu süreçler için gereken teknolojikaltyap›n›n, ödüllerin, ö¤renmeye ayr›lacakzaman›n ya da bu süreci takip etmeklesorumlu olacak kiflilerin vb. flirketegetirece¤i maliyetin gerçekçi bir flekildebütçelendirilmesidir. Aksi halde firma fl›kbir ifl plan›na sahip olman›n ötesinde birfley kazanamaz.

43

8.2.9. E¤itim ve Ö¤retim

Bilgi ve ‹novasyon Yönetiminin ne oldu¤u,önemi ve bu süreçleri takip etmek ve gelifltirmekiçin kullan›lacak yöntemler ve araçlar hakk›ndaçal›flanlar›n e¤itim almas› gerekmektedir.Sa¤lanacak e¤itimler flirket içinde ortak bir dilyaratmak ve mant›k oluflturmak aç›s›ndan çokönemlidir.

Bunun da ötesinde çal›flanlar›n; yenilikçilik veyenilikçilik yönetimi, yarat›c› olmak, giriflimcilik,tak›m çal›flmalar› yapmak, etkili problem çözmeyöntemleri ve benzeri gibi konularda sa¤lanane¤itimlerle bilgilendirilerek bu konulardakipotansiyellerini ortaya ç›karabilmek ya dagelifltirmek için e¤itim ve ö¤retimin temel baflar›faktörü oldu¤u unutulmamal›d›r.

8.2.10. ‹nsan Kaynaklar›n›n Yönetimi

Türkiye nüfusunun giriflimcilik potansiyeli yüksekgenç ve h›rsl› insan gücüne sahip oldu¤unubiliyoruz.

Ancak mevcut bu insan kaynaklar›n›n etkili birflekilde istifade edilebildi¤ini söylemek için henüzerken. Ülkemizde diplomal› iflsizler diye bilinene¤itimli iflsiz nüfusun vas›fs›z iflsizlere oran› birhayli yüksektir. Buna karfl›n firmalar nitelikliinsan gücü bulamad›klar› için inovasyonfaaliyetlerini sürdüremediklerini ifadeetmektedirler. Nitelikli insan gücüne duyulanihtiyaç ile nitelikli iflgücünün ihtiyaçlar›n›n karfl›l›kl›beklentilere cevap verecek flekilde dengelenmesitüm yenilikçilik sistemi aç›s›ndan acil eylemgerektiren alanlardan biridir.

Tüm firmalar için insan kaynaklar›n›n etkilibir flekilde yönetilmesi çok önemlidir.Çünkü, bilgi ve yenilikçilik faaliyetlerininen temel kayna¤› insand›r.

‹nsan kaynaklar›ndan verimli bir flekildefaydalanabilmek için firman›n öncelikle ifle alma,ifl performans›n› gelifltirme ve çal›flanlar›n› flirkettetutabi lmek konular›na dikkat etmesigerekmektedir.

‹fle Al›rken: Aday, Firmadaki EksikUzmanl›k Alan›n› Doldurmal› Ama Ayn›Zamanda Bu Uzmanl›¤› Di¤erleriylePaylaflmaya Yatk›n Olmal›

Çal›flanlar›n ifle al›nmas› konusu çokönemlidir, çünkü yeni bir çal›flan demekfirmaya kat›lan yeni bilgi ve beceri alanlar›demektir. Firman›n ifle yeni bir çal›flanal›rken ihtiyaç duydu¤u bilgi ve becerialanlar›n› gözetmesi ve bu eksiklikleridoldurabilece¤ini düflündü¤ü kiflileribünyesine katmas› gerekmektedir. Bellibilgi birikiminin yan› s›ra bu kiflilerin bilgiyipaylaflmak konusuna da yatk›n olupolmad›¤› göz önünde tutulmal›d›r. Yanifirman›n sadece ifl tan›m›na uygun kiflileride¤il firman›n kültürüne yak›n veyenilikçili¤e aç›k kiflileri ifle almay›hedeflemesi çok önemlidir.

44

Yeni Gelenin fiirkete Hemen AdapteOlmas› Beklenmemeli! Aksine fiirketinYeni Gelenden Ö¤renebilmesi ‹çin GeçiflSüreci Uzun Tutulmal›:

Firmaya yeni al›nan kiflinin hemen flirketkültürüne adapte olmas› ya da flirketin buyönde çaba sarf etmesi firman›n yenilikçilikpotansiyelini gelifltirebilmesinin önünü t›kar.Yeni gelen kiflinin flirketten ö¤renmesindençok flirketin yeni gelenden ö¤renmesi çokönemlidir. Adaptasyon ve karfl›l›kl› ö¤renmesürecinin firma lehine ifllemesi için kifliseladaptasyon sürecinin mümkün mertebeuzun tutulmas› büyük önem tafl›r.

Firman›n Çal›flanlar›n›n Bilgi veBecerilerini Sürekli Gelifltirmek ‹çin ÇabaGöstermesi Çok Önemlidir: ‹flleyenDemir Ifl›ldar

Sonuçta insan kaynaklar›n› gelifltirmek içingösterilen çabalar firman›n kendiyapabilirliklerini ve becerilerini gelifltirmesianlam›nda de¤erlendirilmelidir. E¤er firmauygun profesyonel gelifltirme faaliyetleriniönemsemezse bir süre sonra mevcut bilgive becerilerin zay›flayaca¤› ve flirketinbundan zararl› ç›kaca¤› bilinmelidir.

Çal›flanlar›n› Elinde Tutmak ‹steyenFirman›n Çal›flanlar›n›n Kariyer veBüyüme Hedeflerine Yönelik F›rsatlarYaratmas› Gerekir:

Firman›n mevcut bilgi birikimini elindetutabilmesi, büyük oranda çal›flanlar›n›elinde tutabilmesiyle mümkündür.

Bu, özellikle KOB‹'lerin en hassasnoktalar›ndan biridir. ‹nsan kaynaklar›politikalar›n›n ve pratiklerinin çal›flanlar›nk i fl i se l hedef ler i do¤ru l tusundaflekillendirilmesi çok önemlidir. Ayr›ca,çal›flanlar›n kendisini rahat hissedebilece¤ive yapt›¤› iflten tatmin olabilecekleri birortam yaratmakta eflit oranda önemlidir.

8.3. Çözüm 3: ‹flbirli¤i A¤lar›n› Ve Ba¤lar›n›Gelifltirmek

8.3.1. Firmalar ‹flbirliklerine Neden Girer?

Firmalar farkl› beklentiler içinde di¤erfirmalar ya da kurum ve kurulufllarla iflbirli¤iyaparlar. Bazen yasal zorunluluklardandolay› baflka bir kurumla ba¤lant› kurmakdurumunda kal›rlar. Ama firmalarço¤unlukla gönüllü olarak kendileri buba¤lant›lar› olufltururlar. Bazen bir firmadaolmayan ama baflka bir firmada olankaynaklardan yararlan›p piyasada güç yada sayg›nl›k kazanmak için ortakl›klaryap›l›rken bazen de karfl›l›kl›l›k esas›nadayanan ve hedefleri ortak olan firmalarbirlikte çal›flma karar› alabilirler. Hatta s›rfkendilerine benzeyen firmalar böyle yap›yordiye firmalar›n bu yola baflvurduklar› dagörülmektedir.

Teknoloji yo¤un mal ve hizmetler sunanfirmalara bakt›¤›m›zda ise firmalar›niflbirliklerine girifl nedenlerinin tamam›ylab i lg i a l tyap ›s ›n ›n gün geçt ikçekarmafl›klaflmas› ve bilginin kayna¤›n›nçok da¤›n›k ama birbiriyle ilintili alanlarda

45

bulunmas› temelinde flekillendi¤inigörmekteyiz. Belirsizlikleri en azaindirebilmek, teknolojik bilginin üretimsüresini k›saltmak ve yeni pazarlar açmakya da pazara yön verebilmek teknolojikiflbirliklerinin temel motivasyonlar› olarakkarfl›m›za ç›kmaktad›r.

Ancak, KOB‹'ler özelinde iflbirliklerinegirebilmek çok daha büyük bir anlam veönem tafl›r. Zaten genellikle k›s›tl› birsermaye ve yetersiz iflgücüyle rutinfaaliyetlerini sürdürmeye çal›flan KOB‹'lerinyenilikçilik ad›na masrafl› ve karmafl›k AR-GE faaliyetlerini tek bafllar›na sürdürmeleriçok zordur. Bunun yan›nda üretims›ras›nda ihtiyaç duyduklar› makine,teçhizat ve bilgi/iletiflim teknolojialtyap›lar›n› ortaklafla almak ya dakullanmak ve sektör içi ve ba¤l›sektörlerdeki geliflmeleri takip edebilmeleriiçin iflbirliklerine girmeleri elzemdir.

8.3.2. ‹flbirli¤i A¤lar› ‹novasyon Aç›s›ndanNeden Önemlidir?

Bu ortakl›klar›n getirisi ve götürüsü uzun uzuntart›fl›labilir. Ancak tüm bunlar›n ötesindefirmaya, mal ve hizmetlerin en uygun maliyetlerleüretilip piyasaya sunuldu¤u bir ekonomik birimolarak de¤il de bu mal ve hizmetleri üretmeyeyarayan bilginin ö¤renilip üretildi¤i sosyal birortam olarak bakt›¤›m›zda ifl de¤iflir. ‹flbirli¤ia¤lar›n›n içinde yer almak ve kurulan ba¤lar›nnitelikleri ilk bak›fltaki yarar-zarar anlay›fl›n›n çokdaha ötesinde bir anlam ifade eder.

fiöyle ki; Yeniliklere temel olan bilginin piyasaiçinde kolayl›kla al›n›p sat›lamayan ve herfirman›n kolayca eriflip iflleyebilece¤i cinsten birbilgi olmad›¤› bilinmektedir. Çünkü bu bilgigenellikle uzun y›llar içinde üretildi¤i kurumunkimli¤iyle özdeflleflerek ö¤renilmifl ve ancak ifliyaparken ortaya ç›kabilecek kadar özgün birbirikimdir. Aktar›lmas› her ne kadar kolaym›flgibi görünse de son derece zordur. Ne birflirketin kendi içinde ne de pazarda! Bu bilgi enrahat karfl›l›kl› güven iliflkisi temeline dayananiflbirli¤i a¤lar›n›n içinde aktar›l›p yay›labilmektedir.

K›sacas› burada bahsedilen, inovasyonatemel bilginin - sadece uygulamada kendinigösteren yani örtük ve kurum kimli¤iyleörülmüfl olan bilginin- karfl›l›kl› güvenesas›na dayanan iflbirli¤i a¤› içindeharmanlanarak taraflarca yenidenyorumlanmas›, paylafl›lmas›, üretilmesi veyay›lmas›n›n yarataca¤› sihirdir.

Her bir firman›n çok farkl› alanlarda rekabetavantaj› sa¤layan bilgi birikiminin oldu¤unuve bu bilgilerin bir arada harmanlan›pifllenmesinden do¤acak sinerjinin inovasyonsürecinin her basama¤›nda yeni aç›l›mlaryaratt›¤› tecrübe edilip görülmüfltür. Busüreç firman›n kendi bilgi ve yenilikçilikpotansiyelini test etme flans› sa¤lad›¤› gibi,yeni ifl fikirlerine ve f›rsatlar›na kap› açmas›anlam›nda da son derece önemlidir.

46

8.3.3. Aradaki Ba¤lar›n Güçlü Ya da Zay›fOlmas› Neyi De¤ifltirir?

‹flbirli¤i a¤lar›nda kurulan iliflkilerin türü de builiflkiden neler kazanaca¤›m›z› ya da nelerkaybedece¤imizi belirler. Sürekli çal›flt›¤›m›z kifliya da firmalarla kurdu¤umuz güçlü ba¤larözellikle oturmufl sektörlerde ve co¤rafi olarakbirbirine yak›n firmalar için son derece verimlidir.Ancak bu güçlü ba¤lar bir süre sonra hep ayn›tür bilgilerin paylafl›lmas› sonucu doygunluknoktas›na ulaflabilir. Bu da hem zaman ve emekkayb›na yol açar hem de d›flar›da olup bitenitakip etmemizi engelleyebilir. Sonuçta yenilikçilikfaaliyetlerinin k›s›r bir döngüye girmesinesebebiyet verir. Bu nedenle, güçlü ba¤lar kadarzay›f ba¤lar kurmak ta özellikle yeni aç›l›mlarve taze bilginin firmaya enjekte edilmesianlam›nda büyük önem tafl›r.

8.3.4. Nas›l Gelifltirebiliriz?

Ortaklafla Sürdürülen Yenililikçilik veAr-Ge Destek Programlar›na DahilOlmak

Çözüm 1 bafll›¤› alt›nda sayd›¤›m›z pekçok destek program› KOB‹'lerin di¤erfirmalarla ya da araflt›rma enstitüleriyleiflbirli¤ini teflvik etmektedirler. TÜB‹TAK,Avrupa Birli¤i, KOSGEB, TTGV vb gibikurulufllar›n ulusal ya da uluslar aras› bazdaoluflturulacak iflbirli¤i a¤lar›na sundu¤udestek programlar›yla ifle bafllamakizlenebilecek en etkili yollardan biridir.

Beraber Mal ve Hizmet Al›m›:

Müflterilerimiz ve tedarikçilerimizle olaniliflkilerimizi son derece aç›k ve güvenedayal› bir tabana oturtmak en temelbafllang›ç noktas›d›r. Özellikle firmalar›nco¤rafi olarak birbirine yak›n oldu¤u sanayibölgeleri ya da belli bölgelere kümelenmiflbir ortamda ifl yap›yorsak ihtiyac›m›z olanteknoloji, makine ya da bilgi destekhizmetlerini beraberce sat›n almak bundansonraki süreçteki pek çok faaliyetin ve bilgial›flveriflinin ortak yap›lmas›na f›rsat vermesianlam›nda ilk ad›m olabilir.

‹flbirli¤i Konusunda Uzman Yap›lar(Network Brokers):

Ancak bu firmalar›n kendi bafllar›na biraraya gelip kolayl›kla baflaraca¤› bir faaliyetde¤ildir. Tavsiye edilen ve yurtd›fl›nda daço¤unlukla uyguland›¤› üzere iflbirli¤ia¤lar›n› oluflturmak konusunda uzmanyap›lara (Network Brokers) bu ifli b›rakmakolabilir. ‹lk etapta tüm firmalarda yaflananortak problem alanlar›n› tan›mlamak,firmalar aras› güveni ortaklafla eylemge rek t i r en çözüm öne r i l e r i y l esa¤lamlaflt›rmak ve sonras›nda dafirmalar›n kendi iflbirli¤i a¤lar›n› sa¤l›kl› birflekilde oluflturabilmesine destek vermeküzerine uzmanlaflm›fl kiflilerden ve/veyakurulufllardan destek almak son dereceyararl› olabilir.

47

En Yak›n Çal›flt›¤›m›z Firmalar›n çal›flt›¤›Di¤er Firmalarla ‹letiflime Aç›k Olmak:

‹fl yapt›¤›m›z firmalar›n yak›n›ndaki di¤erfirmalar ya da kifliler, belli alanlardayararlanabilece¤imiz ya da bilgi al›flverifliyapabilece¤imiz taraflard›r. Özellikleteknolojinin ve yeniliklere temel bilgilerinçok h›zl› devir daim etti¤i ifl kollar›nda,sürekli ifl yapt›¤›m›z firma ya da kurulufllar›nyan›nda, sürekli çal›flmad›¤›m›z ve dahauza¤›m›zdaki -bazen sektör d›fl›nda, firmave kurulufllarla iflbirliklerine girebilmek çokkritik bir önem arz eder.

Biz Zaten En ‹yiyiz Sendromu!!

Özgüven iyidir ama bu zay›f oldu¤umuzyeteneklerimize karfl› kör olmam›za sebepolacak seviyede de olmamal›d›r.

Kendimizi iyi tan›mal› ve eksikliklerimizitamamlamak üzere iflbirli¤i yapt›¤›m›zfirmadaki bizden daha kuvvetli olanyeteneklerine sayg› duymay› ö¤renmekzorunday›z.

Biz kuvvetli bir firma olabiliriz ama bizegöre daha zay›f olmas›na ra¤men baz›yetenekleri bizden kuvvetli olan firmalar›nbize bu iflbirli¤i çerçevesinde verecekleridestekler bizim için sayg› duyulmas›gereken bir durum olmal›d›r.

‹flbirli¤i Yap›lan Firmalardaki En ‹yiOlma Sendromu

Ayn› fleyler, iflbirli¤i yapt›¤›m›z karfl›taraftaki firma için de geçerlidir.

Sinerjinin nimetlerinden yararlanmal›y›z.Firma içerisinde nas›l interdisipliner projeekipleri ile çal›flmak verimi yükseltiyorsa,iflbirliklerine de sinerji yaratan firmalararas› kurulmufl proje ekipleri gözüylebakmak da bu yaklafl›m›n kurumsalyap›m›za kazand›r›lmas› gayretimizikolaylaflt›r›c› etkisi olacakt›r.

Meflrutiyet Caddesi No. 62 Tepebafl› 34430 - ‹stanbul Tel: (0212) 252 29 00 Faks: (0212) 249 50 07 e-posta: kobi@iso.org.tr‹SO Yay›n No: 2011/30