“ertiani saqartvelo siraribis garese” · 2012. 4. 6. · ekonomikuri politika ... mirebul...

2009 saqarTvelos mTavroba

saqarTvelos mTavrobis naxevarwliuri angariSi

“erTiani saqarTvelo siRaribis gareSe”

2009 wlis seqtemberi


2

saqarTvelos mTavrobis naxexevarwliuri angariSi – “erTiani saqarTvelo siRaribis gareSe”

winasityvaoba........................................................................................................... 5 saxelmwifo finansebi.......................................................................................... 8 saqarTvelos 2009 wlis naerTi biujetis 6 Tvis Sesruleba ......... 8 ekonomikis finansuri stimulirebis paketi .......................................... 10 sainvesticio garemos gaumjobeseba .......................................................... 11 saerTaSoriso daxmareba saqarTvelosaTvis ......................................... 12

ekonomika.................................................................................................................. 16 ekonomikuri politika ..................................................................................... 16 saavtomobilo transporti ............................................................................ 16 sazRvao transporti ......................................................................................... 17 saavtomobilo gzebi ......................................................................................... 18 samoqalaqo aviacia............................................................................................ 18 sahaero navigacia ............................................................................................... 19 sarkinigzo transporti .................................................................................. 19 sagareo ekonomikuri urTierTobebi ......................................................... 19 privatizacia ......................................................................................................... 20 saxelmwifo qonebis marTva ........................................................................... 21 sasargeblo wiaRiseulis mopoveba ............................................................ 21 saxelmwifos wilobrivi monawileobiT dafuZnebuli sawarmoebi21 mSenebloba da urbanizacia........................................................................... 22 turizmi................................................................................................................... 22

jandacva da socialuri sakiTxebi............................................................. 23 socialuri daxmarebebi................................................................................... 23 pensiebi.................................................................................................................... 24 dazRveva.................................................................................................................. 24 iZulebiT gadaadgilebul pirTa socialuri dacva ......................... 25 ekomigrantebi ....................................................................................................... 26

ganaTleba da mecniereba ................................................................................. 27 sajaro skolebis maswavlebelTa xelfasebis zrda......................... 27 pedagogebis da administraciul teqnikuri personalis dazRveva27 მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ვაუჩერული დაფინანსების პროგრამა ................................................................................. 27 programebi ganaTlebis sferoSi ................................................................ 28 mecniereba da akademiuri ganaTleba, maTi dafinanseba................. 29 erTiani erovnuli gamocdebi 2005-2009..................................................... 30 erTiani erovnuli samagistro gamocda .................................................. 30 siRaribis zRvars miRma myofi moswavleebis daxmareba.................. 32


3

CarTuloba erTian saganamanTlebo ........................................................... 32 motivacia da waxaliseba ................................................................................ 34

sagareo urTierTobebi..................................................................................... 37 teritoriuli mTlianoba ............................................................................... 37 natoSi integracia ............................................................................................. 39 saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromloba ............................................. 40

konfliqturi regionebi da reintegracia ............................................ 43 Tavdacvis sfero................................................................................................... 48 Tavdacvis sferoSi gansazRvruli prioritetebi da reformebi 48

marTwesrigi da Sidasaxelmwifoebrivi sakiTxebi ........................... 50 iusticiis saministro ....................................................................................... 51 sisxlis samarTlis reforma ....................................................................... 51 sazogadoebrivi prokuratura...................................................................... 52 antikorufciuli strategiis ganaxleba realizaciis Sedegebis

gaTvaliswinebiT ................................................................................................. 52 kerZo aRmasruleblis institutis Semotana ........................................ 53 sajaro reestris erovnuli saagento ...................................................... 53 giravnoba moZrav nivTebze ............................................................................. 54 biometruli pasportebi da eleqtronuli saidentifikacio

baraTebi.................................................................................................................. 54 eleqtronuli monacemTa baza ...................................................................... 55 devnilTa registracia .................................................................................... 55 SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa inteleqtualuri

realizaciis xelSewyoba................................................................................ 55 regionuli ganviTareba da infrastruqtura ....................................... 57 regionebSi gansaxorcielebeli proeqtebi ............................................ 57 soflis daxmarebis programa ....................................................................... 57 sagzao infrastruqtura ................................................................................. 58 satransporto administracia ....................................................................... 61 wyalmomarageba .................................................................................................... 62

energetika ................................................................................................................ 64 mimoxilva ............................................................................................................... 64 “Savi zRvis regionaluri eleqtrogadamcemi xazis” proeqti...... 64 axali hidroeleqtrosadgurebis mSenebloba ....................................... 65 energetikuli infrastruqturis samSeneblo da sareabilitacio

samuSaoebi.............................................................................................................. 66 donori organizaciebis mier dafinansebuli proeqtebi ................. 67 bunebrivi airis seqtori................................................................................. 68 “saguramo-wiTeli xidi” proeqtis meore etapi.................................... 69 “CrdiloeT-samxreTis” magistraluri gazsadenis reabilitaciis

proeqtis II faza ................................................................................................. 69


4

navTobisa da gazis mopovebis sakiTxi..................................................... 69 miwisqveSa gazsacavis mSeneblobis proeqti ......................................... 70 saerTaSoriso TanamSromloba..................................................................... 70 proeqti “nabuko”............................................................................................. 71

proeqti “TeTri nakadi” .............................................................................. 71

“evroaziis navTobis satransporto derefnis” proeqti ............. 72

evrokavSiris axali iniciativa: “aRmosavleT partnioroba” .... 72

agraluri seqtori............................................................................................... 74 melioracia............................................................................................................ 74 mineraluri sasuqiT uzrunvelyofis RonisZiebebi ........................... 76 sasoflo-sameurneo teqnika........................................................................... 76 sursaTis uvnebloba, mcenareTa dacva, veterinaria ......................... 76 qarTuli produqciis popularizacia ...................................................... 78

garemos dacva da bunebrivi resursebi .................................................... 80 napirsamagri samuSaoebi .................................................................................. 80 daculi teritoriebi ....................................................................................... 82 birTvuli da radiaciuli usafrTxoeba................................................. 82 tyis fondi da administrireba.................................................................... 83 garemos dacvis inspeqcia ............................................................................... 84 reformebi da RonisZiebebi............................................................................ 85

kultura da sporti............................................................................................ 86 kulturuli memkvidreoba .............................................................................. 86 sazRvargareT mowyobili RonisZiebebi ................................................... 86 sporti ..................................................................................................................... 87 jansaRi cxovrebis wesis waxaliseba ....................................................... 88 xelovnebis ganviTareba................................................................................... 89 saxelovnebo da sasporto ganaTlebis sistemis reforma ............. 91

diasporis sakiTxebi ........................................................................................... 93 evropul da evroatlantikur struqturebSi integracia ............ 95 penitencialuri sistema ................................................................................... 97 sasjelaRsrulebis sistema........................................................................... 97 probaciis sistema ............................................................................................ 104 iuridiuli daxmarebis sistema.................................................................. 106


5

winasityvaoba winamdebare dokumenti warmoadgens mTavrobis muSaobis angariSs,

romelic momzadebulia saministroebis monacemebze dayrdnobiT

da maTi analizis Sedegad

2009 wlis pirveli 6 Tve sakmaod mZime iyo rogorc politikuri

temperamentiT ise ekonomikuri aqtivobis TvalsazrisiT.

saqarTvelos ekonomikaze uaryofiTi gavlena iqonia rogorc

saerTaSoriso finansur–ekonomikurma krizisma, aseve Sida

politikurma daZabulobam. Tumca, aRsaniSnavia rom ukve bolo 3

Tvis ganmavlobaSi seriozuli winsvla gvaqvs ekonomikis

gamococxlebis TvalsazrisiT

maisis bolo kviridan Cven vxedavT yoveldRiur gaumjobesebas

yvela ekonomikuri parametris mixedviT

sabanko seqtorSi SeimCneva rogorc korporatiuli aseve

mosaxleobis vadiani depozitebis yoveldRiuri zrda

izrdeba erovnuli bankis rezervebi, laris gacvliTi kursi

myaria

izrdeba tranzaqciebis raodenoba realuri da uZravi

qonebis seqtorebSi

yovelTviurad izrdeba rogorc importi aseve eqsporti, rac

erTis mxriv saqonlisa da momsaxurebis moxmarebis zrdaze

mianiSnebs, xolo meores mxriv warmoebuli produqciisa da

ekonomikuri rwmenis zrdas

wlevandeli wlis ganmavlobaSi saqarTvelos mTavrobam

sazogadoebas SesTavaza ramodenime siaxle

ekonomikuri stimulirebis 2.2 miliardiani paketi. paketis

erTi nawili moicavs sabiujeto da donorebis Tanxebis

infrastruqturul proeqtebSi ganTavsebas, xolo meore

nawili gadasaxadebis Semcirebas (saSemosavlo gadasaxadis

25%-dan 20%-mde)

wels saxelmwifom gaswia 3.8 miliardi laris xarji, maSin

roca gadasaxadebis saxiT mobilizebuli iqna 2.6 miliardi

lari (danarCeni Semosavlebi miRebuli iqna grantebis,

kreditebis da sxva Semosavlebis saxiT); Sesabamisad, 1.2

miliardi lariT meti iqna gaSvebuli ekonomikaSi vidre

amoRebuli

aseve SemoTavazebuli iqna axali finasuri paketi, erovnul

bankTan da Tbilisis meriasTan erTad SemuSavebuli,

romelmac erTis mxriv gaumartiva sabanko seqtors sesxebis

gacema, Seamsubuqa sakmaod mkacri regulacia, xolo meores

mxriv saxelmwifom gamoxata saerTaSoriso safinaso

institutebidan axali resursebis mozidvaSi politikuri

mxardaWera


6

amave paketis mixedviT saqarTvelos mTavrobam samSeneblo

seqtors da Tbilisis mosaxleobis nawils SesTavaza

sruliad unikaluri programa. samSeneblo seqtori

gaaqtiurda, meores mxriv Zveli Tbilisis mosaxleobas

miveciT saSualeba gaiumjobesos sacxovrebeli pirobebi.

seqtemberSi vnaxavT Tu ra Sedegebs mogvcems es programa.

erTi warmatebuli proeqtic rom ganxorcieldes, erTi

gaCerebuli mSeneblobac rom aRdges da samuSao adgilebi

gaizardos, aRniSnuli programa SeiZleba ukve

warmatebulad CaiTvlalos

saqarTvelos istoriaSi dResdReobiT yvelaze warmatebuli

saxazino valdebulebebia mimoqcevaSi, romlis saprocento

ganakveTi meryeobs 5-dan 6-s procentamde, rac mTavrobisadmi

safinanso seqtoris da biznes sazogadoebis udidesi ndobis

niSania

mTavrobis mier ganxorcielda mosaxleobisaTvis sadazrvevo

paketis Tanadafinanseba ris Sedegadac Seiqmna adre

ararsebuli iafiani sadazRvevo paketi. iafi dazRvevis

programiT ukve 120 aTasi adamiani aris dazRveuli

msoflio maStabiT 50 saukeTeso universitetSi vuSvebT 130

students biznesis, iurispudenciis da sazogadoebrivi

mecnierebebis ganxriT, romelTac TiTqmis srulad

ufinansebT xarjebs

aseve Zalzed warmatebuli iyo soflis programa romlis

farglebSic Tavad soflebis macxovreblebma gansazRves Tu

raSi unda daxarjuliyo ama Tu im sofelze gamoyofili

sabiujeto Tanxebi

garda am siaxleebisa aRsaniSnavia ramodenime mniSvnelovani

sakiTxi

donorebis 4.5 miliardi dolaridan 3.7-ze gveqneba xeli

mowerili an ukve miRebuli am wlis bolomde

eleqtroenergetikaSi aRsaniSnavia rom pirvelad vawarmoebT

eqsports oTxive mezobel qveyanaSi

reabilitaciis Sedegad engurhesze muSaobs xuTive agregati,

rac 80-iani wlebis Semdgom ar momxdara

maRali Zabvis gadamcemi xazis mSenebloba iwyeba seqtembris

TveSi, romelic Tavis mxriv udides investiciebs moizidavs

hesebis mSeneblobis mizniT

saqarTveloSi arsebuli 7,000 km. gzidan wels daigeba an

garemontdeba 1/7

wels dasruldeba saqarTvelos centraluri avtobanis

Tbilisi – goris monakveTi orive mxare da daiwyeba

gomboris gzis mSenebloba/reabilitacia

sportisa da kulturis sferoebidan gvqonda seriozuli

warmatebebi boqsSi, ZiudoSi, WidaobaSi, kalaTburTSi,


7

wyalburTSi, ragbSi; warmatebulad CavatareT evropis

Cempionati WidaobaSi

gamowvevebi

uaxloes momavalSi SesamuSavebelia konkretuli gegma,

konkretuli xedva fexburTis Semdegi ganviTarebisaTvis

dasaCqarebelia sagadasaxado centrebis mowesrigeba da

keTilmowyoba

individualuri gamricxvelianebis daCqareba unda gaxdes

energetikis saministros prioriteti

agralur seqtorSi mTavari problema rTvelia, Tumca

importirebuli produqciis adgilobriviT Canacvlebis

mizniT ufro aqtiuri samuSao unda Caataros saministrom

“100 agro sawarmos” programis gasagrZeleblad da axali

investiciebis mozidvis kuTxiT

saWiroa meti Zalisxmeva “100 axali saavadmyofos” programis

gansaxorcieleblad

samwuxarod, ekonomikuri ganviTarebis saministros sxva

uwyebebTan arakoordinirebul muSaobis Sedegad Seferxda

ramodenime qveynisTvis mniSvnelovani proeqti, ramac

seriozuli problemebi Seuqmna mraval proeqts

swored am da sxva gamowvevebis mimarTulebiT imuSavebs

saqarTvelos mTavroba momavalSi da yovel 6 TveSi erTxel

warmoandgens angariSs mTavrobis saqmianobis Sesaxeb


8

saxelmwifo finansebi

sainvesticio garemos Semdgomi gaumjobesebis mizniT

mimdinareobs muSaoba ormagi dabegvris Tavidan acilebis

Sesaxeb SeTabxmebebze. SeTanxmeba ZalaSia 26 qveyanasTan, 4

qveyanasTan saWiroebs ratifikacias da 9 qveyanasTan

mimdinareobs molaparakebebi

aseve sainvesticio garemos Semdgomi gaumjobesebis mizniT

2008 wlidan sagadasaxado kodeqsSi ganxorcielda

cvlilebebi, romlis Tanaxmadac saSemosavlo, procentiT

miRebul Semosavlebze da dividendiT miRebul Semosavlebze

gadasaxadis ganakveTi yovelwliurad Semcirdeba

gamartivda sagadasaxado registracia da saidentifikacio

kodis miniWebis procedurebi. ganxorcielda cvlilebebi

romelic miznad isaxavs qveyanaSi investiciebis mozidvas

cvlilebebi ganxorcielda sabaJo kodeqsSic, rac emsaxureba

sabaJo procedurebis gamartivebas, bundovani debulebebis

srulyofas, sabaJo procedurebis saerTaSoriso normebTan

harmonizacias da administrirebis efeqturobis amaRlebas

saqarTvelos 2009 wlis naerTi biujetis 6 Tvis

Sesruleba

Semosulobebis Sesruleba

aTas larebSi

d a s a x e l e b a 2009 wlis

gegma

6 Tvis

gegma

6 Tvis

Sesruleba+/-

6 Tvis gegmis

procentuli

Sesruleba

wliuri gegmis

procentuli

Sesruleba

Semosavlebi 5 439 000,0 2 367 958,4 2 383 284,6 15 326,2 100,6% 43,8%

gadasaxadebi 4 462 000,0 2 128 716,7 2 135 296,2 6 579,5 100,3% 47,9%

saSemosavlo gadasaxadi 1 166 000,0 520 097,5 520 773,3 675,8 100,1% 44,7%

mogebis gadasaxadi 498 000,0 280 758,3 283 087,5 2 329,2 100,8% 56,8%

damatebuli Rirebulebis

gadasaxadi 2 130 000,0 999 573,4 1 000 033,1 459,7 100,0% 46,9%

aqcizi 459 000,0 207 182,0 207 411,9 229,9 100,1% 45,2%

sabaJo gadasaxadi 35 000,0 17 640,4 17 642,4 2,0 100,0% 50,4%

qonebis gadasaxadi 133 000,0 79 747,5 81 903,3 2 155,8 102,7% 61,6%

sxva gadasaxadebi 41 000,0 23 717,6 24 444,7 727,1 103,1% 59,6%

grantebi 555 000,0 82 914,8 85 029,6 2 114,8 102,6% 15,3%

sxva Semosavlebi 422 000,0 156 326,9 162 958,8 6 631,9 104,2% 38,6%

arafinansuri aqtivebis kleba 260 000,0 68 688,6 105 362,4 36 673,8 153,4% 40,5%

finansuri aqtivebis kleba 237 000,0 164 889,8 164 893,2 3,4 100,0% 69,6%

valdebulebebis zrda 1 036 000,0 104 002,0 96 270,9 -7 731,1 92,6% 9,3%


9

sul Semosulobebi 6 972 000,0 2 705 538,8 2 749 811,1 44 272,3 101,6% 39,4%

Semosavlebis saprognozo maCvenebeli 6 TveSi ganisazRvra

2 368.0 mln lariT (wliuri gegmis 43.5%). saangariSo

periodSi mobilizebul iqna 2 383.3 mln lari, rac

saprognozo maCvebelis 100.6%-s, xolo wliuri gegmis

43.8%-s Seadgens

gadasaxadebis gegma ganisazRvra 2 128.7 mln laris odenobiT

(wliuri gegmis 47.7%). 6 TveSi mobilizebul iqna 2 135.3 mln

lari, rac saprognozo maCvebelis 100.3%-s, xolo wliuri

gegmis 47.9%-s Seadgens

grantebis saxiT 6 TveSi miRebulia 85.0 mln lari, rac

saprognozo maCveneblis 102.6%-s, xolo wliuri gegmis 15.3%-

s Seadgens. grantebis saxiT mobilizebuli 85.0 mln laridan

sainvesticio xasiaTi (xarjze mibmuli) grantebi Seadgens

73.8 mln lars, xolo biujetis mxardamWeri grantebi _ 11.2

mln lars;

sxva Semosavlebis 6 Tvis saprognozo maCvenebeli

ganisazRvra 156.3 mln lariT (wliuri gegmis 37%), xolo

faqtiurma Sesrulebam Seadgina 163.0 mln lari (saprognozo

maCveneblis 104.2%), rac wliuri gegmis 38.6%-ia

arafinansuri aqtivebis klebis saprognozo maCvenebeli 6

TveSi ganisazRvra 68.7 mln laris odenobiT (wliuri gegmis

26.4%), xolo faqtiurad miRebulma saxsrebma Seadgina 105.4

mln lari, rac saprognozo maCveneblis 153.4%, xolo

wliuri gegmis 40.5%-ia. aRsaniSnavia rom, am muxliT

miRebuli saxsrebis ZiriTadi nawils_73.9 mln lars

Seadgens radiosixSiruli speqtriTa da navTobis blokebis

licenziidan miRebul Tanxa. rac Seexeba mimdinare wels

miwisa da qonebis privatizaciidan misaRebi Semosavlebs

saxelmwifo biujetSi 6 TveSi mobilizebulia mxolod 10.4

mln lari (wliuri gegmis 12.8%), xolo adgilobriv

biujetebSi 21.1 mln lari

finansuri aqtivebis klebis saprognozo maCvenebelma da

faqtiurma Sesrulebam 164.9 mln lari Seadgina, rac wliuri

gegmis 69.6%-ia; aRniSnuli muxliT mobilizebuli

saxsrebidan 49.9 mln lari Seadgens gasul wels

privatizebuli obieqtebidan (ss `foTis sazRvao

navsadguri~) mimdinare wels misaReb Tanxas.

valdebulebebis zrdis muxliT miRebuli saxsrebi mTlianad

warmoadgens sainvesticio xasiaTis (xarjze mibmuli)

kreditebs da misma faqtiurma Sesrulebam Seadgina 96.3 mln

lari, rac 6 Tvis saprognozo maCveneblis (104.0 mln lari)

92.6%, xolo wliuri gegmis 9.3%-ia


10

gadasaxdelebis Sesruleba

aTas larebSi


gegma

6 Tvis

gegma

6 Tvis

Sesruleba

6 Tvis

gegmis

procentuli

Sesruleba

wliuri

gegmis

procentuli

Sesruleba

xarjebi 5 529 000,0 2 533 556,5 2 470 557,2 97,5% 44,7%

Sromis anazRaureba 1 114 000,0 515 268,1 508 525,3 98,7% 45,6%

saqoneli da momsaxureba 983 000,0 510 531,3 480 127,6 94,0% 48,8%

procenti 185 000,0 82 215,0 82 193,0 100,0% 44,4%

subsidiebi 717 000,0 250 801,5 243 121,8 96,9% 33,9%

grantebi 13 000,0 9 767,1 9 138,2 93,6% 70,3%

socialuri uzrunvelyofa 1 520 000,0 733 175,6 728 641,9 99,4% 47,9%

sxva xarjebi 997 000,0 431 797,9 418 809,4 97,0% 42,0%

arafinansuri aqtivebis zrda 1 415 000,0 485 062,2 450 743,8 92,9% 31,9%

finansuri aqtivebis zrda 156 000,0 63 882,0 59 994,0 93,9% 38,5%

valdebulebebis kleba 456 000,0 232 223,0 229 215,1 98,7% 50,3%

sul gadasaxdelebi 7 556 000,0 3 314 723,7 3 210 510,1 96,9% 42,5%

mimdinare wlis 6 TveSi 2009 wlis 1 ianvrisaTvis arsebuli

naSTidan gamoyenebuli iqna 460.7 mln lari, rac wliuri

gegmis (584.0 mln lari) 78.9%-s Seadgens.

ekonomikis finansuri stimulirebis paketi

2009 wels saqarTvelos mTavrobam msoflio ekonomikuri

krizsisgan dacvis mizniT moamzada ekonomikis stimulirebis

paketi 2.2 mlrd laris odenobiT

aRniSnuli paketidan 1 450.0 mln lari sxvadasxva

infrastruqturuli proeqtebis dasafinanseblad

gaTvaliswinebul iqna saqarTvelos 2009 wlis naerT

biujetSi, 500.0 mln lari gaTvaliswinebuli iyo donorebis

mier kerZo biznesis dasaxmareblad, xolo 250.0 mln lari

wlis ganmavlobaSi ekonomikaSi darCeba saSemosavlo

gadasaxadisa da dividendze gadasaxadis Semcirebis gziT

saqarTvelos naerT biujetSi gaTvaliswinebuli 1 450.0 mln laris

Sesruleba:


11


gegma

6 TveSi

Sesruleba

Sesruleba

%-Si

saxelmwifoebrivi mniSvnelobis gzebis mSenebloba-

reabilitacia 520,0 142,3 27,4%

adgilobrivi mniSvnelobis gzebis mSenebloba


regionebSi wyal-kanalizaciis sistemebis


regionebSi sxvadasxva infrastruqturuli

proeqtebis dafinanseba 150,0 105,8 70,5%

devnilTa saxlebis mSenebloba 140,0 52,3 37,4%

saganmanaTleblo infrastruqturis ganviTareba 80,0 18,7 23,4%

melioraciis, irigaciis da mdinareTa

napirsamagrebis reabilitacia 30,0 14,9 49,7%

sxva infrastruqturuli proeqtebi 230,0 81,2 35,3%

sul jami 1 450,0 501,6 34,6%

sainvesticio garemos gaumjobeseba

sainvesticio garemos gaumjobesebis, biznesis waxalisebis

da dasaqmebis stimulirebis mizniT grZeldeba 2005 wlidan

dawyebuli gadasaxadebis ganakveTebis Semcirebis politika.

saSemosavlo gadasaxadis 25 procentiani ganakveTi Semcirda

20 procentamde. aRniSnuli cvlileba ZalaSi Sevida 2009

wlis 1 ianvridan, ramac mniSvnelovnad Seamcira

sagadasaxado tvirTi. kerZod, ekonomikaSi darCa 250

milioni lari, rac mniSvnelovani stimulia

investirebisaTvis, gansakuTrebiT mwvave msoflio finansuri

krizisis pirobebSi

garda amisa, 2013 wlamde gansazRvrulia saSemosavlo

gadasaxadis ganakveTis etapobrivi, yovelwiuri Semcireba,

romelic 2013 wels gaxdeba 15 procenti. xolo gadasaxadi

procentiT da dividendiT miRebul Semosavlebze 2009-2012

wlebSi yovelwliurad Semcirdeba da 2012 wlidan gaxdeba 0

procenti

gansakuTrebiT aRsaniSnavia sagadasaxado kodeqsSi Setanili

cvlilebebi, romelic miznad isaxavs qveyanaSi axali

saerTaSoriso safinanso institutebis Seqmnas. saqarTvelos

samarTlebriv sivrceSi gaCnda axali subieqtebi

rogorebicaa:

1. saerTaSoriso finansuri kompania

2. Tavisufali sawyobi da Tavisufali sawyobis sawarmo


12

3. Tavisufali industriuli zona da saerTaSoriso

sawarmo

zemoaRniSnul subieqtebTan mimarTebaSi dawesda SeRavaTebi

(mogebis da qonebis gadasaxadebis nawilSi aseve am

subieqtebidan miRebuli procentebis, dividendebis, maTi

aqciebis yidva-gayidvidan miRebuli nameti Semosavlis

dabegvris nawilSi), rac miznad isaxavs saqarTveloSi

finansuri institutebis mozidvas da axali kompaniebis

Seqmnas. Tavisufali industriuli zonebis Seqmna

mniSvnelovnad Seuwyobs xels qveynis saeqsporto

potencialis amaRlebas, dasaqmebas da savaWro-satranzito

funqciis efeqturad gamoyenebas

amasTanave, 2009 wlis 1 ianvridan sagadasaxado kodeqsSi

Sevida cvlileba, romlis Sesabamisad gamartivda

sagadasaxado registracia da saidentifikacio kodis

miniWebis procedurebi

cvlilebebi ganxorcielda sabaJo kodeqsSic, rac emsaxureba

sabaJo procedurebis gamartivebas, bundovani debulebebis

srulyofas, sabaJo procedurebis saerTaSoriso normebTan

harmonizacias da administrirebis efeqturobis amaRlebas

sainvesticio garemos Semdgomi gaumjobesebis mizniT

saministros erT-erT prioritetul mimarTulebas

warmoadgens ormagi dabegvris SeTanxmebebis arealis

gafarToeba. raSic igulisxmeba rogorc arsebuli

SeTanxmebebis srulyofa da gaumjobeseba, aseve axali

SeTanxmebebis gaformeba. dReisaTvis ormagi dabegvris

SeTanxmeba xelmowerilia da ZalaSia 26 qveyanasTan,

ratificirebas saWiroebs 5 qveyanasTan da molaparakeba

mimdinareobs 9 qveyanasTan

ormagi dabegvris SeTanxmebebis mimarTulebiT 2009 weli

sakmaod progresuli iyo. kerZod, did britaneTTan da

SveicariasTan SeTanxmeba parafirebulia da velodebiT

meore mxarisagan Sida procedurebis dasrulebas.

kviprosTan da singapurTan Tanxmdeba SeTanxmebis saboloo

proeqti, xolo sloveniis da ungreTis mxaresTan

mimdinareobs aqtiuri molaparakebebi. quveiTTan SeTanxmeba

parafirebulia, gavlilia Sida procedurebi da mzad aris

xelmosawerad. niderlandebTan Tanxmdeba Tu rogor Sevides

SeTanxmebaSi cvlileba - ganxorcildes oqmis meSveobiT Tu

moxdes axali SeTanxmebis dadeba. am etapze mimdinareobs

muSaoba sxva axal saxelmwifoebTan ormagi dabegvris

Tavidan acilebis Sesaxeb xelSekrulebis gaformebis

Taobaze

saerTaSoriso daxmareba saqarTvelosaTvis

2008 wlis oqtomberSi briuselSi gamarTul donorTa

saerTaSoriso konferenciaze saerTaSoriso sazogadoeba

saqarTvelos 4.5 mlrd aSS dolaris daxmarebas dapirda.


13

aRniSnulis farglebSi donorTa daxmarebis RonisZiebebi

sam Tanmimdevrul fazad iqna dayofili, pirveli 6 Tve

(oqtomberi 2008 – marti 2009), momdevno 12 Tve (aprili 2009 -

marti 2010) da bolo 12-18 Tviani faza (aprili 2010 -

seqtemberi 2011)

I fazis ganmavlobaSi, romelic 6 Tve grZeldeboda da 2009

wlis 31 marts dasrulda donorebma saxelmwifo

seqtorisTvis da kerZo seqtorisTvis daaxloebiT 1.5 mlrd

aSS dolaris odenobis daxmareba gamoyves, razec ukve

gaformda xeSekrulebebi. aRsaniSnavia, rom am Tanxidan

daaxloebiT 0.5 miliardi dolari gamoyofilia grantis

saxiT, xolo danarCeni 1 miliardi dolaris is wili,

romelic afinansebs saxelmwifo seqtoris operaciebs

gamoyofilia SeRavaTiani sesxebis saxiT, rac aranair

safrTxes ar uqmnis qveynis saxelmwifo sagareo valis

mdgradobas. saxelmwifo seqtorisaTvis gamoyofili

daxmareba moxmarda biujetis mxardaWeras, devnilTa

sacxovrebeli pirobebis gaumjobesebas, satransporto

infrastruqturis reabilitacias, energetikul

infrastruqturas, urbanuli da municipaluri

infrastruqturis reabilitacias, garemos dacvas, soflis

meurneobas da sxva seqtorebis proeqtebs. kerZod, gaformda

xelSekrulebebi Semdegi proeqtebis dasafinanseblad:

1. sabiujeto daxmareba, aziis ganviTarebis banki, 70 mln

aSS dolari

2. municipaluri infrastruqturis ganviTarebis proeqti,

aziis ganviTarebis banki, 37 mln aSS dolari

3. sabiujeto daxmareba, msoflio banki, 40 mln aSS

dolari

4. regionaluri da municipaluri infrastruqturis

ganviTarebis proeqti, msoflio banki, 40 mln aSS

dolari

5. aRmosavleT-dasavleTis Cqarosnuli avtomagistralis

mSenebloba (igoeTi-sveneTis monakveTi), msoflio banki,

20 mln aSS dolari

6. meoradi da adgilobrivi gzebis proeqti, msoflio

banki, 70 mln aSS dolari

7. baTumSi wyalmomaragebis gaumjobesebis proeqti,

germaniis rekonstruqciis sakredito banki, 46 mln evro

8. saqaeronavigaciis radarebiT aRWurva, safrangeTi, 4.7

mln evro

9. borjomis wyalmomaragebis proeqti – 3.3 milioni evro,

evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banki,

evrokomisia da SvedeTis saerTaSoriso ganviTarebis

saagento (rasac daemata aTaswleulis gamowvevis

programis farglebSi gamoyofili granti)

10. aSS-s mTavrobis sabiujeto daxmareba, 250 mln aSS

dolari


14

11. aTaswleulis gamowvevis kompaqtis farglebSi

damatebiTi grantis gamoyofa, aSS-s mTavroba, 100 mln

aSS dolari

12. mxardaWera stabilizaciisa da rekonstruqciis mizniT,

aSS-s mTavroba, 50 mln aSS dolari

13. mxardaWera, yazbegis biosferuli nakrZalis Seqmnis da

sxvadasxva garemosdacviTi RonisZiebebis

ganxorcielebis mizniT, germaniis mTavroba, 5 mln evro

14. dasavleT saqarTveloSi iZulebiT gadaadgilebul

pirTa sacxovrebeli pirobebis gaumjobeseba, germaniis

rekonstruqciis sakredito banki, 6 mln evro

15. teqnikuri TanamSromlobis CarCo SeTanxmeba (2008-2009),

germania (GTZ), 8 mln evro

16. iZulebiT gadaadgilebul pirTa sacxovrebeli

pirobebis gaumjobeseba gorSi, germaniis teqnikuri

TanamSromlobis sazogadoeba, 8 mln evro

17. iZulebiT gadaadgilebul pirTa sacxovrebeli

pirobebis gaumjobeseba (sabiujeto daxmareba),

evrokomisia, 10 mln evro

18. sasursaTo usafrTxoebis programa (sabiujeto

daxmareba), evrokomisia, 3 mln evro

19. saxelmwifo finansebis marTva (sabiujeto daxmareba),

evrokomisia, 10 mln evro

20. sisxlis samarTlis sistemis reformis programa

(sabiujeto daxmareba), evrokomisia, 15 mln evro

21. iaponiis mTvarobis granti sasoflo-sameurneo teqnikis

SesaZenad, 1.2 mlrd iaponuri ieni (13.3 mln aSS dolari)

22. sabiujeto daxmareba, ukraina, 10.4 mln aSS dolari

23. sabiujeto daxmareba, holandiis mTavroba, 2.5 mln evro

24. sabiujeto daxmareba, malta, 10.000 evro

I fazis farglebSi saxelmwifo seqtorisTvis gamoyofili

dafinansebidan (870 mln aSS dolari) ukve miviReT 485.2 mln

aSS dolari da darCenil Tanxas etapobrivad miviRebT

Sesabamisi xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli samuSaoebis

ganxorcielebis paralelurad. safinanso institutebma

srulad daafinanses sabanko da realur seqtorebSi

arsebuli finansuri saWiroebebi

amJamad mimdimareobs muSaoba, II faziT (aprili 2009 – marti

2010), gaTvaliswinebuli donoruli mxardaWeris droulad

miRebis mizniT. II fazis ganmavlobaSi savaraudod jamurad

gaformdeba xelSekrulebebi daaxloebiT 2 miliardi

dolaris daxmarebaze, saxelmwifo da kerZo seqtorebisTvis.

saerTaSoriso finansuri mxardaWeris mniSvnelovani nawili

moxmardeba iZulebiT gadaadgilebul pirTaTvis Rirseuli

sacxovrebeli pirobebis Seqmnas, mniSvnelovan

infrastruqturul proeqtebs, biujetis mxardaWeras,

prioritetuli socialuri da municipaluri proeqtebis


15

dafinansebas da sxv. 2009 wlis seqtembris mdgomareobiT

Sedga molaparakeba an/da gaformda xelSekrulebebi Semdeg

proeqtebTan dakavSirebiT:

1. aRmosavleT-dasavleTis Cqarosnuli avtomagistralis

gaumjobesebis proeqti (sveneTi-ruisi), msoflio banki,

147 mln aSS dolari

2. sabiujeto daxmareba, msoflio banki, 85 mln aSS

dolari

3. sabiujeto daxmareba, aziis ganviTarebis banki, 80 mln

aSS dolari

4. aWaris SemovliTi gzebis mSenebloba, aziis

ganviTarebis banki, 118 mln aSS dolari

5. municipaluri infrastruqturis ganviTarebis proeqti,

aziis ganviTarebis banki, 30.1 mln aSS dolari

6. maRali Zabvis regionuli eleqtro gadamcemi xazis

mSenebloba (Tanadamfinanseblebi - KfW-EBRD-EIB, proeqtis mTliani savaraudo Rirebuleba - 260 mln

evro). EBRD-sTan SeTanxmeba Sedga seqtemberSi, 80

milioini evros sesxTan dakavSirebiT.

7. rusTavis myari narCenebis marTvis proeqti, 4.3 mln

evro (EBRD, SIDA, BP). 8. iZulebiT gadaadgilebulTa sacxovrebeli pirobebis

gaumjobesebis proeqti (sabiujeto daxmareba),

evrokomisia, 50.7 mln evro

mimdinareobs muSaoba II faziT (aprili 2009 w. - marti 2010

w.) gaTvaliswinebuli donoruli mxardaWeris srulad

dakontraqtebis da miRebis mizniT. 2008 wlis oqtombridan

2009 wlis bolomde donorTa mxardaWeris jamuri

odenoba savaraudod 3.6 miliard dolars miaRwevs, rac

briuselis donorTa konferenciis formatSi

saqarTvelosTvis dapirebuli mxardaWeris mniSvnelovan

nawils warmoadgens


16

ekonomika

ekonomikuri politika

saxelmwifo programa “iafi krediti”

mimdinareobs saxelmwifo programa “iafi krediti-2008” _

monitoringi da Sefaseba

2009 wlis ganmavlobaSi gacemulia sakredito resursi, sul,

1,794,500 laris moculobiT

saxelmwifo programa “iafi kreditis” gansaxorcilebelad

gamocxadda konkursi bankebisa da mikrosafinanso

organizaciebis SerCevad _ SerCeulia sami banki

mimdinareobs ganacxadebis ganxilva msxilfexa rqosani

pirutyvis sasaklao meurneobebisa da xilisa da bostneulis

Sesanaxi samacivre-sasawyobe meurneobebis mowyobasTan

dakavSirebiT

Tavisufali industriuli zona (Tiz)

ganxilulia warmodgenili dokumentacia foTis Tavisufali

industriuli zonis SeqmnasTan dakavSirebiT. momzadda

daskvna Tiz-is mizanSewonilobis Sesaxeb, aseve, mTavrobis

dadgenilebis proeqti (miRebulia) ~foTis Tavisufali

industriuli zonis Seqmnis Sesaxeb~

ganxilulia warmodgenili dokumentacia quTaisis

Tavisufali industriuli zonis SeqmnasTan dakavSirebiT.

momzadda daskvna Tiz-is Seqmnis mizanSewonilobis Sesaxeb,

aseve, momzadda mTavrobis dadgenilebis proeqti

(miRebulia) ~quTaisis Tavisufali industriuli zonis

Seqmnis Sesaxeb~

saavtomobilo transporti

2009 wlis 17-18 agvistos TbilisSi gaimarTa saqarTvelosa

da TurqeTis respublikis erToblivi saavtomobilo

transportis komisia or qveyanas Soris saavtomobilo

saTvirTo gadazidvebisa da samgzavro dagayvanebis

liberalizaciis mizniT

mimdinareobs saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobiT

gaTvaliswinebuli Sidasaxelmwifoebrivi procedurebi

saqarTvelosa da CexeTis, ungreTis, slovakeTis, tajikeTis

respublikebs Soris ormxrivi saerTaSoriso SeTanxmebis

gaformebis mizniT

11-12 ivniss q. almataSi saavtomobilo transportis

saerTaSoriso kavSiris (IRU) me-5 evraziuli konferenciaze


17

xeli moewera urTierTgagebis memorandums, romlis Tanaxmad

miRebuli iqna gadawyvetileba me-6 evraziuli konferenciis

2011 wels saqarTveloSi gamarTvis Taobaze

evropa-kavkasia-aziis satransporto derefani (traseka)

16 ivniss yirgizeTSi xeli moewera `TRACECA-s derefanSi

multomodaluri gadazidvebis ganviTarebis Sesaxeb~

mravalmxriv SeTanxmebas

trasekas wevri qveynebis sakanonmdeblo bazis

harmonizirebis mizniT SemuSavda erovnuli kanonis modelis

proeqti `satransporto-saeqspeditoro saqmianobis Sesaxeb

sagzao moZraobis usafrTxoeba

msoflio bankis rekomendaciiT damtkicda “saqarTvelos

sagzao usafrTxoebis erovnuli strategia”, romlis

Sesabamisadac da mimdinare aRmosavleT-dasavleTis

Cqarosnuli avtomagistralis gaumjobesebis III proeqtis

farglebSi mimdinareobs “saqarTvelos sagzao usafrTxoebis

4 wliani samoqmedo gegmis” SemuSaveba

sazRvao transporti

saerTaSoriso SeTanxmebis gaformebis mizniT mimdinareobs

saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli

Sidasaxelmwifoebrivi procedurebi

`bulgareTis respublikis mTavrobas, saqarTvelos

aRmasrulebel xelisuflebasa da ukrainis ministrTa

kabinets Soris varnis, foTi/baTumisa da iliCevskis

navsadgurebs Soris sarkinigzo-saborne gadasasvlelis

erToblivi gamoyenebis Sesaxeb saerTaSoriso SeTanxmebaSi

arsebuli SezRudvebis moxsnis mizniT

bulgareTis respublikis mTavrobasa da saqarTvelos

mTavrobas Soris varnas (bulgareTis respublika) da

foTi/baTumis (saqarTvelo) navsadgurebs Soris pirdapiri

saerTaSoriso sarkinigzo-saborne gadasasvlelis

organizebis Sesaxeb

saqarTvelosa da egviptis, quveiTis respublikebs Soris

ormxrivi saerTaSoriso SeTanxmebis gaformebis mizniT

evropasa da azias Soris satvirTo gadazidvebis

ganviTarebis xelSewyobis mizniT,Ymimdinareobs muSaoba

sakonteinero matareblis `vikingis~ saqarTveloze gavliT

azerbaijanisa da Sua aziis mimarTulebiT marSrutis

gagrZelebis mizniT, `baltiis zRva – Savi zRvis

mimarTulebiT tvirTebis gadazidvebis ganviTarebis Sesaxeb~

SeTanxmebaze mierTebis procedurebTan dakavSirebiT


18

saavtomobilo gzebi

mimdinareobs molaparakebebi saerTaSoriso organizaciebTan

Cqarosnuli avtomagistralis mSenebloba/rekonstruqciis

dafinansebis mizniT

msoflio banki (WB) - 2-6 ivliss q. TbilisSi gamarTul

Sexvedraze SeTanxmda msoflio bankis morigi kreditis

farglebSi aRmosavleT-dasavleTis Cqarosnuli

avtomagistralis sveneTi-ruisis monakveTze samSeneblo

samuSaoebis da rikoTis gvirabis reabilitaciis teqnikuri

detalebi da Sejerda sasesxo xelSekrulebis proeqti

iaponiis saerTaSoriso TanamSromlobis banki (JBIC) -

iaponiis saerTaSoriso TanamSromlobis bankis (JBIC) mier

momzadebul iqna aRmosavleT-dasavleTis Cqarosnuli

avtomagistralis zestafoni-quTaisi-samtrediis monakveTis

teqnikur-ekonomikuri dasabuTeba da warmodgenili iqna

ramdenime varianti. martis TveSi gaimarTa molaparakebebi

iaponiis mxaresTan aRniSnuli proeqtis dafinansebisaTvis

sasesxo xelSekrulebis gaformebis mizniT

aziis ganviTarebis banki (ADB) - aWaris SemovliTi gzis

modernizacia/mSeneblobis mizniT mimdinareobs

mlaparakebebi aziis ganviTarebis bankTan (ADB) kreditis

gamoyofasTan dakavSirebiT. 12-14 agvistos gaimarTa Sexvedra

bankis warmomadgenlebsa da saqarTvelos mxares Soris da

Sejerda sasesxo xelSekrulebis teqsti

samoqalaqo aviacia

mimdinareobs saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobiT

gaTvaliswinebuli Sidasaxelmwifoebrivi procedurebi

saqarTvelosa da poloneTis, rumineTis, bulgareTis,

indoeTis respublikebs, kanadas, latvias Soris

liberaluri ormxrivi saerTaSoriso SeTanxmebis

gaformebis mizniT

saqarTvelos mTavrobis mier, samoqalaqo aviaciis dargSi

egreT wodebuli Ria cis politikis ganxorcielebis

Sedegad, evroparlamentis mier, evropis komisiisaTvis 2009

wels micemul iqna mandati, raTa gaimarTos molaparakebebi

saqarTvelosa da evrokavSirs Soris erTiani evropuli

sahaero sivrcis SeTanxmebis gaformebasTan dakavSirebiT

saqarTvelosa da CexeTis saaviacio xelisuflebebs Soris

miRweul iqna SeTanxmeba mimdinare wlis oqtombris TveSi,

SeTanxmebul iqnas `saqarTvelos mTavrobasa da CexeTis

respublikis mTavrobas Soris sahaero mimosvlis Sesaxeb

SeTanxmebis~ proeqti

azerbaijani – 7-8 maiss baqoSi gaimarTa ormxrivi eqspertTa

Sexvedra arsebil SeTanxmebaSi cvlilebebis Setanis


19

Taobaze, xolo oqms xeli moewera 20 maiss q. baqoSi

saqarTvelos prezidentis oficialuri vizitis farglebSi

sahaero navigacia

safrangeTis respublikis mTavrobis mier gamoyofili

kreditis farglebSi, dasrulda Tbilisis saerTaSoriso

aeroportSi pirveladi da meoradi radarebisa da masTan

dakavSirebuli aRWurvilobebis damontaJeba

sarkinigzo transporti

baqo-Tbilisi-yarsis axali sarkinigzo proeqti _ sarkinigzo

xazis mSeneblobasTan dakavSirebiT 2009 wlis 24 maiss

TurqeTis q. bodrumSi gaimarTa baqo-Tbilisi yarsis

sarkinigzo proeqtis sammxrivi sakoordinacio sabWos

sxdoma

Tbilisi-erevnis sarkinigzo xazis reabilitaciis proeqti _

evrokomisiis iniciativiT xorcieldeba Tbilisi-erevnis

sarkinigzo xazis reabilitaciis proeqti – “qselebis

ganviTarebis xelSewyoba: ‘’TRACECA”, romelic moicavs

aRniSnul sarkinigzo monakveTis signalizaciisa da

komunikaciebis sistemis gaumjobesebas

sagareo ekonomikuri urTierTobebi

Tavisufali vaWrobis SeTanxmebebi

mimdinareobs MERCOSUR qveynebTan (laTinuri amerika)

ekonomikuri urTierTobebis ganviTarebis perspeqtivebis

Seswavla da analizi

procedurebs gadis saqarTvelosa da egviptes Soris

Tavisufali vaWrobis Sesaxeb SeTanxmeba

aSS-Tan TanamSromloba

saqarTvelo-amerikas Soris gaformebuli strategiuli

partniorobis Sesaxeb 2009 wlis 9 ianvars gaformebuli

qartiis Sesabamisad mimdinareobs muSaoba:

saqarTvelosa da aSS-s Soris Tavisufali vaWrobis

Sesaxeb SeTanxmebis momzadebasTan dakavSirebiT

aSS-sTan preferenciaTa ganzogadebuli sistemiT (GSP) savaWro reJimis gafarToebasTan dakavSirebiT

investiciebis waxalisebisa da urTierTdacvis Sesaxeb

axali SeTanxmebis gaformebasTan dakavSirebiT


20

evrokavSirTan TanamSromloba

momzadda evropuli samezoblo politikis (ENP) 2009 wlis

samoqmedo gegma da angariSi samoqmedo gegmiT

gaTvaliswinebuli 2008 wlis da 2009 wlis 6 Tvis

RonisZiebebis Sesrulebis Taobaze

dsT

saqarTvelos dsT-dan gamosvlasTan dakavSirebiT, Catarda

inventarizacia dsT-s mravalmxrivi xelSekrulebebisa da

gadawyvetilebebis, maTi saqarTvelosTvis ZalaSi darCenis

mizanSewonilobis gansazRvris

gatarebuli RonisZiebebis Sesabamisad, dsT-s 9 qveyanasTan

ormxriv formatSi SeTanxmda dsT-s sabWos 2000 wlis 30

noembris gadawyvetilebiT damtkicebuli saqonlis

warmoSobis saxelmwifos gansazRvris wesebiT sargeblobis

sakiTxi

investiciebis urTierTdacvisa da waxalisebis Sesaxeb SeTanxmeba

momzadda xelmosawerad - CexeTTan, iordaniasTan,

quveiTTan

CexeTTan xelSekrulebas xeli moewera agvistos bolos

gadis procedurebs _ msoflios 21 qveyanasTan

savaWro-ekonomikuri xasiaTis SeTanxmeba

momzadda xelmosawerad – indonezia, indoeTi, iordania,

quveiTTan

gadis procedurebs _ msoflios 6 qveyanasTan

investiciebis mozidvis mizniT Catarda 25-ze meti forumi,

RonisZieba da viziti

privatizacia

saministrosa da regionaluri sammarTeloebis mier

saprivatizebod gamocxadebuli 850 obieqti da 763

avtosatransporto saSualeba

maT Soris:

ekonomikuri ganviTarebis saministros mier _ 290

obieqti da 537 avtosatransporto saSualeba

saministros regionaluri sammarTveloebis mier

saprivatizebod gamocxadda 560 obieqti da 226

avtosatransporto saSualeba

saqarTvelos sapatriarqos gadaeca 129 obieqti simboluri

fasad 1 larad


21

saxelmwifo biujetSi arafinansuri aqtivebis klebis

saprognozo maCvenebeli 6 TveSi ganisazRvra 68.7 mln laris

odenobiT (wliuri gegmis 26.4%), xolo faqtiurad miRebulma

saxsrebma Seadgina 105.4 mln lari, rac wliuri gegmis 40.5%-

ia. aRsaniSnavia rom, am muxliT miRebuli saxsrebis

ZiriTadi nawils_73.9 mln lars Seadgens radiosixSiruli

speqtriTa da navTobis blokebis licenziidan miRebul

Tanxa. rac Seexeba mimdinare wels miwisa da qonebis

privatizaciidan misaRebi Semosavlebs saxelmwifo biujetSi

6 TveSi mobilizebulia 10.4 mln lari (wliuri gegmis 12.8%),

xolo adgilobriv biujetebSi 21.1 mln lari

saxelmwifo qonebis marTva

saqarTvelos TviTmmarTveli erTeulebisaTvis gadacemulia

856 erTeuli qoneba

saxelmwifo uwyebebisaTvis gadacemulia 221 erTeuli qoneba

aWaris avtonomiuri respublikisatvis gadacemulia 130

erTeuli qoneba

sasargeblo wiaRiseulis mopoveba

gaimarTa 24 auqcioni sasargeblo wiaRiseulis mopovebis

licenziis gacemis mizniT da gaica 136 licenzia.

sargeblobis licenziis gacemis safasuriT miRebulma

Semosavlebma 15,815,290.5 lari Seadgina

auqcionze gamarjvebuli kompaniebis mier aRebuli

valdebulebebi

2009 wlisaTvis (seqtemberi _ dekemberi) _ 14,551,247 lari

2010 wlisaTvis _ 7,000,000 lari

2011 welsa da momdevno wlebSi _ 17,400,000 lari

sul: 38,951,247 lari

2009 wlis 6 Tve _ 15,488,152.5 lari

saxelmwifos wilobrivi monawileobiT dafuZnebuli

sawarmoebi

2009 wlis 1 agvistos mdgomareobiT, dividendis saxiT,

saxelmwifo biujetis Semosavalma daaxloebiT 1 000 000

lari Seadgina

saprivatizebod momzadda 195 sawarmo

likvidaciis reJimSi imyofeba 34 sawarmo

likvidaciis procesi dasrulda 14 sawarmoSi

gakotrebis saqme gaxsnilia 33 organizaciaSi;


22

ganxorcielda 8 sawarmos Serwyma

mSenebloba da urbanizacia

dasrulebulia muSaoba qveynis wylis seqtoris marTvis

reformis Taobaze

mimdinareobs muSaoba saqarTvelos masStabiT

miwaTsargeblobis generaluri gegmebis da ganaSenianebis

regulirebis gegmebis damuSavebasTan dakavSirebiT

damuSavebulia saerTaSoriso samSeneblo kodis (IBC) qarTuli Targmani da registrirebulia standarti _

,,saerTaSoriso samSeneblo kodi”

gaica mSeneblobis nebarTvebi (mSeneblobis SeTanxmebebi)

gansakuTrebuli mniSvnelobis 41 obieqtze

miRebulia eqspluataciaSi (aRiarebulia vargisad) 10

obieqti

Sesabamisi cvlilebebi Setanilia mSeneblobis nebarTvis

gacemis procedurebSi, ramac kidev ufro gaamartiva

nebarTvis aRebis procedura. mag: Tbilisis arqiteqturis

samsaxurs saSualeba aqvs mSeneblobis nebarTva gasces erT

dReSi

turizmi

turizmis brendingis farglebSi mimdinareobs saqarTvelos

Sesaxeb filmis momzadeba BUZZ TV-is mier

saerTaSoriso turistul gamofena-bazrobebSi monawileoba

12 qveyanaSi

baTumsa da TbilisSi organizebul iqna turistuli

gamofenebi

moewyo foto-gamofenebi stambolisa da izmiris

saerTaSoriso aeroportebSi

TbilisSi gaixsna turizmis sainformacio centri

gamoica saborte Jurnalebis Semdegi aviakompaniebisaTvis:

Airzena, MAU, Aeroswift organizebul iqna oTxi festivali

Catarda treiningebi mcire da saSualo biznesebisaTvis


23

jandacva da socialuri sakiTxebi

socialuri daxmarebebi

saxelmwifo jandacviTi programebiT 2009 wels sargeblobs

1,050,000 adamiani

`erTiani saqarTvelo siRaribis gareSe~ samTavrobo

programiT dasaxuli RonisZiebebis Sesrulebis mizniT,

fulad socialur daxmarebas – saarsebo Semweobas iReben

ojaxebi, romlebic daregistrirebulni arian `socialurad

daucveli ojaxebis monacemTa erTian bazaSi~ da sareitingo

qula ar aRemateba 57,001-s. saarsebo Semweobis odenoba

erTsuliani ojaxisaTvis Seadgens 30 lars, xolo ojaxis

yovel momdevno wevrze aRniSnul Tanxas 2009 wlis

ianvridan emateba 24 lari (nacvlad 12 larisa), ris

Sedegadac socialuri daxmarebis programis biujeti 2008

welTan SedarebiT (125,770,901 lari) mniSvnelovnad gaizarda

2009 wlis saxelmwifo biujetis asignebaTa farglebSi

(158,041,700 lari) da Sesabamisad gaizarda saarsebo

Semweobis mimRebi ojaxebis dafinanseba, yovelTviur

daxmarebas iRebs 158,587 ojaxi (445,360 adamiani). 2009 wlis 8

Tvis ganmavlobaSi am mizniT daxarjulia 100 mln. lari

socialuri daxmarebis gacema gaugrZeldaT im ojaxebs,

romlebsac 2007 wlamde daniSnuli hqondaT umweo

mdgomareobaSi myofi ojaxebis socialuri (saojaxo)

daxmareba. am ojaxebis dafinanseba xorcieldeba socialuri

daxmarebis programis 2009 wlis saxelmwifo biujetis

asignebaTa farglebSi yovelTviur daxmarebas iRebs 23,638

adamiani. 2009 wlis 8 Tvis ganmavlobaSi am mizniT

daxarjulia 4.65 mln. lari

obol da mzrunvelobamoklebul bavSvTa mitovebis

prevenciisa da deinstitucionalizaciis programis

farglebSi saxelmwifos mier finansdeba reintegraciis

Semweobebi da mindobiT aRzrdis (Svilobiloba) xarjebi. 1

658 obol da mzrunvelobamoklebul bavSvze 2009 wlis 8

Tvis ganmavlobaSi daxarjulia 1.55 mln. lari.

2009 wlis noembridan SemoRebuli iqneba socialuri

daxmarebis gradaciuli sistema, romlis Sedegadac

damatebiT:

200,000 piri miiRebs socialur daxmarebas 20 laris

odenobiT, xolo ojaxis yovel momdevno wevrze

damatebiT 16 lars

260,000 beneficiari miiRebs 10-larian daxmarebas da

ojaxis yovel wevrze damatebiT 8 lars

socialuri daxmarebis gradaciuli sistemis SemoRebis

paralelurad mimdinareobs muSaoba miznobrivi socialuri


24

daxmarebis sistemis da meTodikis administrirebis sqemis

gadaxedva/daxvewis mizniT

pensiebi

`saqarTvelos 2009 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~

minimaluri saxelmwifo pensia ganisazRvreba 55 lariT

sapensio asakis safuZvliT daniSnuli saxelmwifo pensia

2009 wlis 1 ianvridan Seadgens 75 lars, xolo 2009 wlis 1

noembridan _ 80 lars

mkveTrad gamoxatuli SezRuduli SesaZleblobis mqone

pirebisTvis daniSnuli saxelmwifo pensia 2009 wlis 1

ianvridan ganisazRvra 75 laris, xolo 2009 wlis 1

noembridan _ 80 laris odenobiT

rac Seexeba SezRuduli SesaZleblobis (garda mkveTrad

gamoxatulisa) statusis safuZvliT pensiis mimReb pirebs, am

kategoriis pirTaTvis daniSnuli saxelmwifo pensia 2009

wlis 1 ianvridan Seadgens 65 lars, xolo 2009 wlis 1

noembridan ganisazRvreba 70 lari

dazRveva

saxelmwifos mier srulad dafinansebuli sadazRveo paketiT

sargebloben:

siRaribis zRvars qvemoT myofi mosaxleoba (romelTac

miniWebuli aqvT socialuri momsaxurebis saagentos

mier 70,000 an naklebi sareitingo qula)

2008 wlis 6 agvistodan saqarTveloze ruseTis

federaciis SeiaraRebuli Tavdasxmis Sedegad

iZulebiT gadaadgilebuli pirebi, romlebic

gansaxlebulni iqnen saxelmwifos mier Sesyidul,

reabilitirebul an axlad SeZenil sacxovrebel

adgilebSi

bavSvTa saaRmzrdelo dawesebulebebSi, mcire tipis

saojaxo saxlebsa da skola-pansionebSi mcxovrebi

bavSvebi

skolis maswavleblebi

SeiaraRebuli Zalebis sabrZolo Semadgenloba

policia

saxalxo artistebi, saxalxo mxatvrebi da rusTavelis

premiis laureatebi

,,janmrTelobis nebayoflobiTi dazRveviT mosaxleobis

dafarvis xelSewyobis miznobrivi saxelmwifo programiT”

(iafi dazRveva) _ romlis mizania gazardos saqarTvelos

moqalaqeebis samedicino momsaxurebis finansuri

xelmisawvdomoba urgentul da sxva bazisur samedicino


25

momsaxurebaze _ 2009 lis 8 Tvis monacemebiT ukve

sargeblobs 1.5 mln. (zustad 1,446,051) adaniani am programis

farglebSi ukve daxarjulia 1.84 mln lari

,,pirveladi jandacvis saxelmwifo program”-is

ambulatoriuli momsaxurebis komponenti soflad

farglebSi, romelic uzrunvelyofs ambulatoriuli

momsaxurebis miwodebas soflis mosaxleobisaTvis. formdeba

mewarme-fizikur pirebTan (eqimi/eqTani) Sesabamisi

xelSekrulebebi

iZulebiT gadaadgilebul pirTa socialuri dacva

,,saqarTvelos teritoriaze saomari moqmedebebis Sedegad

dazaralebulTaTvis erjeradi fuladi daxmarebis gacemis

Sesaxeb~ saqarTvelos mTavrobis 2008 wlis 6 noembris #731

gankargulebis Sesabamisad gaicema erTjeradi fuladi

daxmareba 200 laris odenobiT. es daxmareba gadaeca 5,579

ojaxs (18,261 adamiani) sul 3.65 mln lari

saarsebo Semweoba daeniSnaT im devnil ojaxebs, romlebic

gansaxlebuli arian saxelmwifos mier Sesyidul,

reabilitirebul an axlad aSenebul sacxovrebel

farTobebSi, arc erTi wevri ar eweva sabiujeto

organizaciaSi anazRaurebad saqmianobas, garda samecniero –

saganmanaTleblo saqmianobisa

saarsebo Semweobas yovelTviurad iRebs 3,646 ojaxi (10,772

adamiani) da am mizniT m.w. 7 Tvis ganmavlobaSi ukve

gaxarjulia 1.75 mln lari

“referaluri momsaxurebis saxelmwifo programis”

farglebSi, finansdeba 2008 wlis agvistos saomari

moqmedebebis Sedegad daWrili Zalovani struqturebis

mosamsaxureebisa da devnili mosaxleobis samedicino

dawesebulebebSi mkurnalobis xarjebi m.S dazaralebulTa

mkurnalobis mizniT, samedicino dawesebulebebisTvis

gadacemuli samkurnalo saSualebebis (medikamentebis)

Rirebuleba

mimdinare wlis eqvsi Tvis ganmavlobaSi aRniSnul

kategoriaze dafiqsirda 105,628 samedicino daxmarebis

SemTxveva, razec daixarja 1,010,431 lari maT Soris:

20,816 gegmiuri operacia

20,263 urgentuli daxmareba

61,442 ambulatoriuli daxmareba

3,107 mSobiaroba

saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis

saministros koordinaciiT sxvadasxva donori da

humanitaruli organizaciebi (WHO, UMCOR, ACTS Georgia, PIP, UNFPA, UNHCR, UNICEF, WV, Hellenicare, CLARITAS XXI, ICRC, GRCS, MSF, Caritas – Georgia, GIP, PIN da sxva) monawileobas


26

iReben iZulebiT gadaadgilebul pirTa samedicino

saWiroebebis SefasebaSi, saganmanaTleblo kampaniebis

CatarebaSi, samedicino konsultaciebsa da profilaqtikur

gasinjvebSi, aseve, medikamentebiT, bavSvTa kvebiT da

sxvadasxva saxis humanitaruli daxmarebiT uzrunvelyofaSi

xorcieldeba organizebulad gansaxlebuli iZulebiT

gadaadgilebuli pirebis mier moxmarebuli eleqtroenergiis

safasuris dafinanseba, 1 adamianze TveSi qaqlaq TbilisSi

13.48 lariT, xolo saqarTvelos sxva regionebSi 12.98 lariT,

aseve finansdeba gansaxlebul devnilTa da ltolvilTa

mier moxmarebuli, wylis, narCenebis gatanis, asenizaciisa da

dezinfeqcia-deratizaciis, Casaxlebis obieqtebSi

momsaxurebisa da mimdinare SekeTebis sxva xarjebi, romelic

gansazRvrulia erT devnilsa da ltolvilze TveSi ara

umetes 5 larisa

2008 wlis agvistoSi ruseTis federaciis samxedro agresiis

Sedegad dazaralebuli mosaxleobis mier organizebulad

Casaxlebis obieqtebSi 2008 wlis 9 agvistodan moxmarebuli

bunebrivi airis, eleqtroenergiisa da wylis safasuris,

agreTve dasufTavebis xarjebis anazRaurebas axorcielebs

saqarTvelos ltolvilTa da gansaxlebis saministro,

Sesabamisi momsaxure organizaciebidan wardgenili

faqtobrivi danaxarjebis mixedviT

SeZenil iqna qalaq TbilisSi, e. andronikaSvilis q. N29-Si

mdebare ss “centrolitis” yofili administraciuli

korpusi iZulebiT gadaadgilebul pirTaTvis _

devnilTaTvis sakuTrebaSi gadacemais mizniT

2008 wlis 6 agvistodan ruseTis federaciis samxedro

agresiis Sedegad usaxlkarod darCenili im ojaxebma

romlebmac uari Tqves saxelmwifos mier Sesyiduli,

reabilitirebuli an axlad aSenebuli sacxovrebeli

farTobebis miRebaze, miiRes sakompensacio Tanxa (erT

ojaxze ganisazRvra 10,000 aSS dolaris ekvivalenti lari)

sul gaica 300 ojaxze

dReis mdgomareobiT 2008 wlis agvistos ruseTis agresiis

Sedegad dazaralebul 2,097 ojaxs usasyidlod gadaeca

sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTebi

ekomigrantebi

`ekomigrantTaTvis SeZenil iqna 36 sacxovrebeli saxli

TanxiT 283,900 laris odenobiT


27

ganaTleba da mecniereba

sajaro skolebis maswavlebelTa xelfasebis zrda

1. 2009 wlis dasawyisisTvis sajaro skolebis maswavlebelTa

daigegma sabazo xelfasis or etapiani zrda, risTvisac 2009

wlis biujetSi damatebiT gaTvaliswinebul iqna 29 mln lari

2. am etapze ganxorcielebulia RonisZiebis pirveli etapi – 2009

wlis 1 ianvridan maswavlebelTa sabazo xelfasi gaizarda 25

lariT, ris Sedegadac, sruli datvirTvis SemTxvevaSi

pedagogis xelfasis realurma zrdam Seadgina 33.5 lari

3. dasaxuli gegmis Sesabamisad 2009 wlis 1 seqtembridan

maswavlebelTa sabazo xelfasi kvlav gaizrdeba 25 lariT,

rac aseve gamoiwvevs realuri xelfasis 33.5 lariT gazrdas

4. amasTan, 2009 wlis 1 seqtembridan mniSvnelovnad gaizrdeba

sajaro skolebis sadamrigeblo danamati da Seadgens 62.5

lars

5. arniSnuli RonisZiebebis ganxorcieleba dadebiTad imoqmedebs

70 aTasamde maswavleblis socialur – ekonomiur

mdgomareobaze

pedagogebis da administraciul teqnikuri personalis

dazRveva

6. 2009 wlis biujetis farglebSi grZeldeba sajaro skolebis

pedagogebisa da administraciul teqnikuri personalis da

zogierTi saganmanaTleblo dawesebulebis pedagogebis

dazRvevis programa. sadazRvevo polisiT uzrunvelyofilia

sajaro skolis yvela pedagogi, administraciis TanamSromeli

da damxmare personali. programis farglebSi saxelmwifo

srulad anazRaurebs beneficiarTa sadazrvevo paketis

Rirebulebas

7. dazRveulTa raodenoba Seadgens A82.7 aTass, am etapze

programis gansaxorcieleblad daxarjulia 9 mln larze

meti, xolo 2009 wlis bolomde daixarjeba 18.7 mln lari.

programa ganxorcieldeba momdevno wlebSic

მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ვაუჩერული დაფინანსების პროგრამა

2009 წელს დაიწყო მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ვაუჩერული დაფინანსების პროგრამის განხორციელება. მსგავსი ფორმატით მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ტრენინგები


28

საქართველოში პირველად ხორციელდება. მასწავლებლის პროფესიული განვითარების აკრედიტებული პროგრამები ემსახურება მასწავლებლების ზოგად პროფესიული უნარ-ჩვევების და საგნობრივი ცოდნის, უნარ-ჩვევების განვითარებას. ვაუჩერული დაფინანსების პროგრამის ფარგლებში მასწავლებელს ეძლევა შესაძლებლობა, პროფესიული საჭიროებებიდან გამომდინარე შეარჩიოს მასწავლებლის პროფესიული განვითარების აკრედიტებული საგანმანათლებლო პროგრამა/პროგრამები და ეტაპობრივად, უფასოდ გაიაროს პროგრამის/პროგრამების კურსი

პროგრამის ბიუჯეტი შეადგენს 1,061,000 ლარს. მასწავლებლის პროფესიული განვითარების ვაუჩერის მიღება შეუძლიათ საბაზო-საშუალო საფეხურის ქართულის, მათემატიკის და უცხო ენების მასწავლებლებლებს. პროგრამის ფარგლებში დაიბეჭდა 12,000 ვაუჩერი

programebi ganaTlebis sferoSi

2009 wlis ianvarSi Camoyalibda ssip „saganmanaTleblo da

samecniero infrastruqturis saagento“, romelic

axorcielebs infrastruqturul proeqtebs da zrunavs

saswavlo procesis informatizaciaze

2009 wels prezidentis nacionaluri programa „iakob

gogebaSvili - sajaro skolebis reabilitacia“ farglebSi

mimdinareobs 20-ze meti skolis Senobis saproeqto-

saxarjTaRricxvo dokumentaciis momzadeba. aRniSnul

samuSaoebze ukve gamocxadebulia tenderebi. pirveli

tenderis vada 31 agvistos iwureba

dasrulda 1 skolis mSenebloba, dagegmilia kidev

erTi skolis mSeneblobis dasruleba wlis bolomde

mimdinareobs intensiuri muSaoba 30-mde skolis

Senobis gamagrebiT samuSaoebze

mimdinareobs muSaoba 20-mde resurscentris Senobis

reabilitaciis gansaxorcieleblad

amasTan, programis „iakob gogebaSvili - sajaro skolebis

reabilitacia“ 2009 wlis asignebebidan 20 milioni lari

gadaecaT adgilobriv municipalitetebs, aRniSnuli

saxsrebiT 2009 wels ganxorcieldeba 300-ze meti sajaro

skolis Senobis reabilitacia

donorebis daxmarebiT xorcieldeba Semdegi proeqtebi:

Sendeba 8 skola, romelTaganac 4 wels dasruldeba

(TBC; municipaluri ganviTarebis fondi, msoflio

bankis dafinansebiT)

reabilitacia utardeba 25-mde skolas (saqarTvelos

banki; USAID)


29

seqtembris ganmavlobaSi sajaro skolebs daurigdebaT 67,500

cali axali individualuri saskolo merxi da skami.

welsac grZeldeba tradicia da pirvelklaselebs saCuqrad

gadaecemaT saxelmZRvaneloebi da saskolo CanTebi

prezidentis nacionaluri programa „irmis naxtomis“

farglebSi, mimdinare wlis ganmavlobaSi „erTian

samTavrobo qselSi“ CarTuli da internetiT

uzrunvelyofil iqneba 446 sajaro skola da 72

saganmanaTleblo resurscentri. aRniSnuli procesi

momdevno wlebSic gagrZeldeba

Seiqmna qselis marTvis centri, romelic uzrunvelyofs

saganmanaTleblo dawesebulebebis erTian virtualur

qselSi gaerTianebasa da Sesabamisi qselis

centralizebulad marTvas

sajaro skolebSi am etapze darigebulia 27,000-mde

kompiuteri, Sefardeba (moswavle /kompiuteri) saSualod

Seadgens 22 moswavleze 1 kompiuters

mimdinare wels skolebs daurigdebaT damatebiT 3,000-mde

kompiuteri, ris Sedegadac Sefardeba (moswavle

/kompiuteri) saSualod 20 moswavleze 1 kompiuters

miaRwevs

mimdinareobs molaparakebebi kompania ”maikrosoftis” oqros

partniorebTan, raTa skolaSi arsebul kompiuteruli

teqnika uzrunvelyofili iyos maikrosoftis

licenzirebuli programebiT

programa „Cemi pirveli kompiuteris“ farglebSi, seqtemberSi

3,000-ze meti warCinebuli moswavle dasaCuqrdeba maRali

monacemebis portatiuli kompiuteriT

mecniereba da akademiuri ganaTleba, maTi dafinanseba

saqarTvelos mTavrobis mizania, aqtiurad Seuwyos xeli

saqarTveloSi mecnierebis ganviTarebas, risTvisac igi

axorcielebs diversificirebul programebs da zrdis

dafinansebas


30

სამეცნიერო ფონდების საშუალებით მეცნიერებისათვისგამოყოფილი დაფინანსების დინამიკა

0

5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

2007 წელი 2008 წელი 2009 წელი

108 161348

7,194,100

12,733,100

25,023,600

პროექტების რაოდენობა ფონდებით გამოყოფილითანხა

erTiani erovnuli gamocdebi 2005-2009

saxelmwifo saswavlo grantebis dafinansebis dinamika:

2005 weli – 6,000,000 lari

2006 weli - 6,500,000 lari

2007 weli - 6,500,000 lari

2008 weli - 7,132,000 lari

2009 weli - 10,632,000 lari

erTiani erovnuli samagistro gamocda

�

magistrantobis kandidatTa Caricxvis procesis

obieqturobisa da gamWvirvaleobis uzrunveyofisaTvis,

magistraturaSi swavlis gagrZelebis msurvelTaTvis 2009

wlis asignebis farglebSi daigegma da pirvelad Catarda

erTiani erovnuli samagistro gamocdebi

saerTo samagistro gamocdis Cabareba 2009-2010 saswavlo

wlisaTvis savaldebuloa yvela akreditebuli saxelmwifo

umaRlesi saswavleblis samagistro programebze swavlis

Cairicxa weli registracia

akadem prof mTliani an

nawilobrivi granti

2005 31171 16507 4176

2006 32789 19479 8273

2007 39295 15445 3647 8029

2008 24150 15559 2798 8200

2009 29035 21182 2103 8427


31

gasagrZeleblad da aseve. im akreditebuli kerZo umaRlesi

saswavleblebis samagistro programebze swavlis

gasagrZeleblad, romlebic gaerTiandnen erTian samagistro

sagamocdo qselSi. wels gamocdebSi monawileoba miiRo 5,444

magistrantobis kandidatma, sul programis

ganxorcielebisaTvis 2,000,000 laria gamoyofili, romlis

farglebSic 1,000-mde magistranti dafinansdeba

magistraturis dafinanseba ucxoeTis umaRles saswavleblebSi -

programa ”codnis kari”

2009 wels ganaTlebisa da mecnierebis saministro ssip

ganviTarebisa da reformebis fondTan erTad axorcielebs

programas ”codnis kari”, romlis farglebSic finansdebian

ucxoeTis wamyvan universitetebis samagistro programaze

Caricxuli qarTveli studentebi

programis biujeti Seadgens 6 milion lars, 2009 wels 126

studenti dafinansda

0

1 000 000

2 000 000

3 000 000

4 000 000

5 000 000

6 000 000

2006 წელი 2007 წელი 2008 წელი 2009 წელი

38

88 851261 000 000

2 000 000 1 980 000

6 000 000სტუდენტების რაოდენობა ფონდებითგამოყოფილი თანხა

studentTa dafinansebisa da maTi konkurentunarian

pirobebSi Cayenebis mniSvnelovani komponenti aris

studentTa socialuri xelSewyoba

2008 wlis 7 agvistos ruseTis federaciis SeiaraRebuli

Tavdasxmis Sedegad dazaralebuli pirebis umaRles

saganmanaTleblo dawesebulebebSi 2008-2009 saswavlo wlis

swavlis safasuris erTjeradad dafinansebisTvis sul

gamoyofili iyo 1,915,700 lari. dafinansda 1 361 studenti

”განსაკუთრებით ნიჭიერი ბავშვებისა და ახალგაზრდებისათვის გრანტებისა და სტიპენდიების მინიჭების პროგრამის ქვეპროგრამა -


32

”პრეზიდენტის სტიპენდიები ბაკალავრიატის წარჩინებულ სტუდენტებს”:

პროგრამის ბიუჯეტი 2008 წელს შეადგენდა 2,036,250 ლარს პროგრამის ბიუჯეტი 2009 წელს შეადგენს 2,329,600 ლარს

(პრეზიდენტის სტიპენდიები 150 ლარის ოდენობით, ცხრა თვის განმავლობაში დაენიშნა საქართველოს სსიპ 15 უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულების 1945 სტუდენტს)

სტუდენტთა სოციალური პროგრამის ფარგლებში დაფინანსებისსტატისტიკა

390 000ლარი

650 000ლარი

650 000ლარი

1 073 000ლარი

2006 2007 2008 2009

siRaribis zRvars miRma myofi moswavleebis daxmareba

,,saqarTvelos 2009 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb”

saqarTvelos kanonSi Setanil iqna cvlileba da

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros

biujets daemata axali, ,,siRaribis zRvars miRma myofi

ojaxebis pirvelklaseli moswavleebis daxmarebis

programa”, romlis farglebSic saqarTvelos ganaTlebisa

da mecnierebis saministro 2009-2010 saswavlo wlis

dasawyisSi siRaribis zRvars miRma myofi ojaxebis

pirvelklaseli moswavleebs, saswavlo procesTan

dakavSirebuli xarjebisTvis uzrunvelyofs daxmarebiT 100-

100 laris odenobiT. Aam mizniT 2009 wels gamoyofilia

850,000 lari

am etapze mimdinareobs programis beneficiarTa monacemebis

gadamowmeba da dazusteba

CarTuloba erTian saganamanTlebo

erTian saskolo sivrcis xelmisawvdomoba yvela bavSvisTvis

warmoadgens ganaTlebisa da mecnierebis saministros


33

erTerT mniSvnelovan prioritets. inkluziuri ganaTlebis

Camoyalibebis gziT ganaTlebisa da mecnierebis saministro

cdilobs emsaxuros gansakuTrebuli saWiroebebis mqone

bavSvebis saganmanaTleblo saWiroebebs. am etapze

inkluziuri ganaTlebis ZiriTadi orientiri aRebulia

SezRuduli SesaZleblobebis mqone moswavleebze,

arasrulwlovan patimrebze, eTnikur umciresobebze da

iZulebiT gadaadgilebul moswevleebze

inkluziuri ganaTleba eTnikuri umciresobebisTvis

iTvaliswinebs eTnikuri umciresobebis integracias saerTo

saganamanTleblo sivrceSi saxelmwofo enis swavlebis da

ganaTlebis yvela safexuris xelsmisawvdomobis

uzrunvelyofis gziT

skolamdeli asakis araqarTulenovani moswavleebisTvis

skolamdeli ganaTlebis xelmisawvdomobis uzrunvelyofis

mizniT ganaTlebisa da mecnierebis saministro mxars uWers

skolamdeli ganaTlebis centrebis daarsebas eTnikuri

umciresobebiT mWodrod dasaxlebul regionebSi. 2009 wlis

bolosTvis 6 aseTi centri daarsdeba samcxe-javaxeTisa da

qvemo qarTlis regionebSi SerCeuli zogadsaganmanaTleblo

skolebis bazaze. centrebSi saganamanTelblo procesebis

xarisxis uzrunvelyofis mizniT ganaTlebisa da mecnierebis

saministrom 2009 wels daiyo muSaoba specialur saswavlo

programaze romelic efuZneba skolandeli ganaTlebis

erovnul miznebsa da adreuli swavlis da ganviTarebis

standartebs da iTvaliswinebs qarTulis, rogorc meore

enis swavlebas. centrebSi swavla-swavlebis xarisxis

gasaumjobeseblad ganaTlebisa da mecnierebis saministro

uzrunvelyofs centrebSi momuSave maswavleblebis

profesiul gadamzadebas

zogadsaganmanaTleblo sivrceSi eTnikuri umciresobebis

CarTulobis asamaRleblad da ganaTlebis xarisxis

gasaumjobeseblad ganaTlebisa da mecnierebis saministros

mier 2009 wels dagegmili intervenciebi iTvaliswineben

araqarTulenovani skolebis saxelmZRvaneloebiT

uzruvelyofas, maswavlebelTa profesiul ganviTarebas da

multilinguri ganaTlebis daregvas. am amocanebidan

gamomdinare, 2009 wels ganaTlebisa da mecnierebis

saministro uzrunvelyofs ”qarTuli, rogorc meore ena”

saxelmZRvanelos gadacemas yvela araqarTulenovani

skolisa da seqtoris me-3 klasis moswavlesaTvis. amasTan

erTad, 2009-2010 saswavlo wlisTvis araqarTulenovani

sajaro skolebis 6,025 mecxreklaseli uzrunvelyofili

iqneba saqarTvelos istoriis, geografiisa da samoqalaqo

ganaTlebis saxelmZRvaneloebiT TavianT mSobliur enaze.

aseve, 300 araqarTulenovan skolaSi amuSavdeba

saxelmZRvaneloebis gaqiravebis sistema, rac xels Seuwyobs

28,221 azerbaijanulenovani, 15,255 somxurenovani da 8,453

rusulenovani skolis moswavlisTvis saxelmZRvaneloebis

xelmisawvdomobis gazrdas


34

maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis kuTxiT 2009 wels

ganaTlebisa da mecnierebis saminsitro da maswavlebelTa

profesiuli ganviTarebis centri axorcielebs specialur

programebs, romlebic miznad isaxaven eTnikuri

umciresobebis mSobliuri enis mcodne kvalificiuri

qarTuli enis maswavleblebis aqtiur CarTvas

araqarTulenovan zogadsaganamanTleblo skolebSi

mimdinare saswavlo procesebSi da am skolebSi momuSave

maswavleblebis profesiul gadamzadebas qarTulis, rogorc

meore enis swavlebis sakiTxebSi. am programiT SeirCa 50

maswavlebeli, romelTa xelfasi 1000 lars Seadgens

amasTan erTad, 2009 wels dagegmilia araqarTulenovan

skolebSi yvela qarTuli enis maswavleblebis profesiuli

gadamzadeba. multilingvuri swavlebis sferoSi 2009 wels

dagegmili intervenciebi iTvaliswineben multilingvuri

programebis pilotirebas 40 araqarTulenovan skolaSi, maT

Soris Sereuli seqtoris mqone skolebSi

eTnikuri imciresibebisTvis zrdasrulTa ganaTlebis

xelmisawvdomobis uzrunvelyofis mizniT 2009 wels igegmeba

warTuli enis saswavlo sapilote centrebis gaxsna samcxe-

javaxeTis da qvemo qarTlis regionebSi. wlis bolosaTvis

ramdenime aTeuli erovnuli umciresobebis warmomadgeneli

gaivlis enis kursebs

erTian zogadsaganmanaTleblo sivrceSi iZulebiT

gadaadgilebuli moswavleebis CarTulobis uzrunvelyofis

mizniT ganaTlebisa da mecnierebis saminsitro gegmavs 2009-

2010 saswavlo wlisTvis uzrunvelyos afxazeTis

saganmanaTleblo skolebis da 2008 wlis agvistos omis

Sedegad kompaqturad dasaxlabul adgilebSi ganTavsebuli

yvela iZulebiT gadaadgilebuli moswavle saWiro

saxelmZRvaneloebiT

motivacia da waxaliseba

moswavleebSi saganmanaTleblo sivrceSi aqtiuri

monawileobis motivaciis amaRlebis da gansakuTrebiT niWieri

moswavleebis mxardaWeris mizniT ganaTlebisa da mecnierebis

saministro xels uwyobs moswavleebis monawileobas erovnul

da saerTaSoriso olimpiadebSi, medlebis sistemiT axdens

maTi akademiuri warmetebis aRiarebas, axorcilebs

moswavleebis gacvliT programebs da xels uwyobs maT

CarTulobas sazafxulo skolebis farglebSi dagegmil

iniciativebSi

2009 wlis erovnuli saskolo olimpiada Catarda 8 saganSi -

(qarTuli ena da literatura, maTematika, istoria, geografia,

fizika, qimia, biologia, informatika) da masSi monawileoba

miiRo 130 aTasze metma moswavlem, maT Soris 6,708

araqarTulevani, 10 usinaTlo da galis raionSi mcxovrebi 157


35

moswavle. saerTo jamSi, erovnul olimipiadaSi monawileoba

miiRo skolebis 95%-ma. olimpiadis xlemisawvdomobis

uzrunvelyofis mizniT, olimpiada Catarda qarTul, somxur,

azerbaijanul da rusul enebze. erovnuli saskolo

olimpiadaSi umaRlesi miRwevebis mqone 100-ze met moswavles

gadaeca lep-topebi da fuladi premiebi. amasTan erTad,

erovnuli saskolo olimpiadaSi monawile yvelaze

warmatebuli 15 moswavle SeirCa, rogorc erovnuli

nakrebebis wevrebi da monawileoba miiRes meqsikaSi,

germaniasa da bulgareTSi gamarTul fizikis, maTematikis da

infomratikis saerTasoriso olimpiadebSi. erovnuli

nakrebebibs 4-ma wevrma vercxlis 6-ma ki brinjaos medali

moipova

erovnul olimpiadebSi gamarjvebulma rogorc moswavleebma

aseve zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebma miiRes fuladi

jildo, Semdegi odenobiT:

moswavleTa jildoebi:

pirveli adgili 1,250 lari

meore adgili 875 lari

mesame adgili 625 lari

zogadsaganmanaTleblo skolebis jildoebi:

pirveli aTeuli 5,000 lari

meore aTeuli 4,000 lari

mesame aTeuli 3,000 lari

fuladi jildo gaTvaliswinebulia aseve saerTaSoriso

olimpiadebis gamarjvebulebisTvis:

oqros medali 5,000 lari

vercxlis medali 3,000 lari

brinjaos medali 2,000 lari

amasTan, saerTaSoriso olimpiadebis im monawileebs

romelTac olimpiadaSi monawileobis gamo ar hqondaT erTian

erovnul gamocdebSi monawileobis miRebis saSualeba,

mieniWaT pirobiTi studentis statusi. aRniSnuli

iTvaliswinebs maT Caricxvas umaRles saganmanaTleblo

dawesebulebebSi 2010 wlis erTian erovnuli gamocdebamde da

2009-2010 saswavlo wlis swavlis safasuris dafinansebas 2,250

laris odenobiT

medlebis dajildovebis sistema iTvaliswinebs yvelaze

warmatebuli moswavleebis akademiuri miRwevebis aRiarebas da

emsaxureba erTis mxriv, maT waxalisebas, meores mxriv ki

zogadsaganmanaTleblo skolis sxva moswavleebSi

saganmanaTleblo procesebSi aqtiuri monawileobis miRebis

motivaciis amaRlebas. 2009 wels 1,513 vercxlis da 332 oqros

medalosani iqna gamovlenili

2009 wels pirvelad ganxorcielelbuli moswavleebis

gacvliTi programis farglebSi gamarTuli konkursis


36

safuZvelze SeirCa 50 me-9, me-10 da me-11 klaseli moswavle,

romlebmac moipoves ufleba 2009-2010 akademiuri wlis

ganmavlobaSi iswavlos SeerTebuli Statebis sajaro

saSualo skolebSi

amasTan erTad, 2009 wels pirvelad ganxorielda sazafxulo

skolebis programa, romelic iTvaliswinebs

zogadsaganmanaTleblo skolebis moswavleebis monawileobas

inglisuri enis sazafxulo skolebSi saqarTvelosa da did

britenaTSi. 2009 wels saqarTveloSi gamarTul inglisuri

enis 3 kvirian sazafxulo skolebSi monawileoba miiRo me-8

me-9, me-10, da me-11 klasis 1,000-ma moswavlem, romelTagan

saukeTeso 54 moswavlem agreTve monawileba miiRo

gaerTianebul samefoSi inglisuri enis Semswavlel

sazafxulo skolebSi


37

sagareo urTierTobebi

teritoriuli mTlianoba

saangariSo periodSi mudmiv reJimSi xdeboda reagireba rusi

samxedroebis da marionetuli reJimebis mier okupirebul

regionebSi da maT mimdebare teritoriebze ganxorcielebul

sxvadasxva provokaciebze

2009 wlis 1 ianvridan 2009 wlis 31 martis CaTvliT gaimarTa

euTo-s mudmivi sabWos 11 sxdoma, aqedan 6-ze saqarTvelom

gaakeTa gancxadeba da daafiqsira is incidentebi, romlebsac

adgili hqonda bolo periodSi da romlebic ewinaaRmdegeba

2008 wlis 12 agvistos SeTanxmebas cecxlis Sewyvetis

Sesaxeb

mimdinareobda aqtiuri muSaoba gaeros damkvirvebelTa

misiis momavali mandatis da saqmianobis gansazRvris mizniT.

imarTeboda regularuli Sexvedrebi saqarTveloSi gaeros

damkvirvebelTa misiis, saqarTveloSi akreditebuli

partniori qveynebis saelCoebis da saqarTvelos Sesabamisi

samTavrobo uwyebebis warmomadgenlebTan

2009 wlis 13 Tebervals miRebuli iqna gaeros uSiSroebis

sabWos rezolucia #1866, romlis mixedviTac saqarTveloSi

gaeros damkvirvebelTa misiis mandati 2009 wlis 15 ivnisamde

iqna gagrZelebuli. rezoluciis miRebas win uswrebda

sagareo saqmeTa saministros mier warmoebuli

konsultaciebi partnior qveynebTan niu-iorkSi, Jenevasa da

TbilisSi

JenevaSi ganxilul iqna iZulebiT adgilnacval pirTa

sakiTxebSi gaeros generaluri mdivnis specialuri

warmomadgenlis volter kelinis 2009 wlis Tebervlis

angariSi saqarTvelos Sesaxeb. momzadda gamosvlis teqsti,

Cveni poziciebis ganmartebis mizniT, sadac srulad aisaxa

qarTuli mxaris poziciebi

mimdinare wels saqarTvelos sagareo saqmeTa saministro

aqtiurad ganagrZobda TanamSromlobas saberZneTis

TavmjdomareobasTan saqarTveloSi euTo-s misiis

SenarCunebasTan dakavSirebiT. saqarTvelos monawileobiT

gamarTuli konsutaciebis Sedegad SemuSavda saqarTveloSi

euTo-s misiis mandatis Taobaze euTo-s mudmivi sabWos

gadawyvetilebis proeqti. gadawyvetilebis proeqti euTo-s

mosamzadebeli komitetis sxdomaze ruseTma 2009 wlis 13

maiss dabloka

2009 wlis 1 aprilidan 2009 wlis 31 ivnisis CaTvliT

gaimarTa euTo-s mudmivi sabWos 10 sxdoma, aqedan 9-ze

saqarTvelom gaakeTa gancxadeba da daafiqsira is

incidentebi, romlebsac adgili hqonda bolo periodSi da


38

romlebic ewinaaRmdegeba 2008 wlis 12 agvistos SeTanxmebas

cecxlis Sewyvetis Sesaxeb, daafiqsira saqarTvelos pozicia

saqarTveloSi euTo-sa da gaero-s misiebis dablokvasTan

dakavSirebiT, saqarTvelos pozicia ruseTis mier

marionetul reJimebTan e.w. xelSkrulebebisxelmoweris

Taobaze, romlebic administraciuli sazRvris erTobli

kontrols isaxavs miznad da sxva mniSvnelovan sakiTxebze

saangariSo periodSi saqarTvelo gaxda euTo-s

usafrTxoebis TanamSromlobis forumis Tavmjdomare

qveyana. Tavmjdomaris rangSi saqarTvelom Caatara 7 sxdoma,

maT Soris 17 ivniss saqarTvelos mowveviT gaimarTa euTo-s

mudmivi sabWosa da usafrTxoebis TanamSromlobis forumis

gaerTianebuli sxdoma, romelic Jenevis molaparakebebsa da

evrokavSiris samonitoringo misiis saqmianobas mieZRvna

saangariSo periodSi saqarTvelom aqtiuri monawileoba

miiRo iseT mniSvnelovan forumebSi, rogoric aris euTo-s

yovelwliuri usafrTxoebis gadaxedvis konferencia ASRC da euTo-s farglebSi gamarTuli araformaluri ministeriali

kunZul korfuze

Sedga araerTi mniSvnelovani Sexvedra evropis sabWos

farglebSi

evropis sabWos saparlamento asambleis zamTris sesiis

farglebSi miRebul iqna 2 rezolucia da 1 rekomendacia:

saqarTvelo-ruseTis omis Sedegebis Sesaxeb 1633(2008)

rezoluciis ganxorcieleba

1648(2009) rezolucia: saqarTvelo-ruseTs Soris omis

humanitaruli Sedegebi

1857(2009) rekomendacia: saqarTvelo-ruseTs Soris omis

humanitaruli Sedegebi

sagazafxulo sesiis farglebSi saqarTvelom xeli moawera

evropis sabWos 3 xelSekrulebas da miRebul iqna 1 rezolucia

da 1 rekomedacia. amasTanave gamoqveynda Semdegi angariSebi:

sainformacio angariSi: saqarTvelosa da ruseTis mier 1647

rezoluciis Sesruleba (Follow‐up given by Georgia and Russia to Resolution 1647 (2009))

evropis sabWos adamianis uflebaTa umaRlesi komisris b-ni

Tomas hamarbergis angariSi: 2008 wlis agvistos

konfliqtis Sedegad adamianis uflebaTa dacvis mxriv

Seqmnili mdgomareoba (15 maisi)

evrosabWos generaluri mdivnis teri devisis angariSi

saqarTveloSi konfliqtis Sedegad dazaralebul

teritoriebze adamianis uflebebis mdgomareobis Sesaxeb

(16 aprili)

evrosabWos generaluri mdivnis teri devisis momdevno

sainformacio dokumenti: evropis sabWo da konfliqti

saqarTveloSi - RonisZiebebi evropis sabWos

Rirebulebebis da standartebis gasaZliereblad


39

2009 wlis meore kvartalSi gaimarTa Jenevis molaparakebebis me-5

raundi (18-19 maisi) da me-6 raundi (1 ivlisi), romelTa

efeqturad warmarTvis mizniT qarTuli mxaris mier Catarda

mravalmxrivi konsultaciebi adgilze, iseve rogorc

saministros da Sesabamisi qvedanayofebis xelmZRvanelobis

gasvliTi vizitebi

Jenevis molaparakebaTa me-6-e raundze ganxilul iqna

saqarTvelos okupirebul regionebSi - afxazeTsa da cxinvalis

regionSi - usafrTxoebis da stabilurobisadmi dakavSirebuli

sakiTxebi da devnilebisa da iZulebiT gadaadgilebuli pirebis

usafrTxo da Rirseuli dabruneba TavianT sacxovrebel

saxlebSi

14 da 28 ivliss, galSi Sedga Sexvedrebi incidentebis prevenciis

meqanizmis formatis farglebSi

Tavisi kompetenciis farglebSi, sagareo saqmeTa saministro

gaagrZelebs muSaobas partnior qveynebTan da saerTaSoriso

organizaciebTan saqarTvelos teritoriuli mTlianobis

aRdgenis procesSi maTi mxardaWeris intensifikaciis, afxazeTis

da cxinvalis regionis deokupaciis da okupirebul

teritoriebze saerTaSoriso sadamkvirveblo kontigentis

ganTavsebis mizniT

natoSi integracia

a.w. 5 marts briuselSi, natos Stab-binaSi Catarda nato-

saqarTvelos komisiis sxdoma sagareo saqmeTa ministrebis

doneze. ganixiles saqarTvelos natoSi integraciis

perspeqtivebi, konfliqtis mogvarebis procesi da saqarTvelos

okupirebul teritoriebze ruseTis samxedro potencialis

SemaSfoTebeli zrda.Aaliansis wevrebma ganixiles saqarTvelos

mier miRweuli progresi da xazi gausves natoSi gawevrianebis

gzaze saqarTvelos daxmarebis mzadyofnas. maT aseve

daadastures mtkice mxardaWera saqarTvelos suverenitetis da

teritoriuli mTlianobis mimarT da mouwodes ruseTs

eqvspunqtiani gegmis srulad Sesrulebisken

nato-s Stab-binaSi gaimarTa elCebis Sexvedra evroatlantikuri

partniorobis sabWos formatSi, romelsac eswreboda natosTan

saqarTvelos misiis xelmZRvaneli

saangariSo periodSi natos Stab-binaSi gaimarTa konsultaciebi

estoneTis, CexeTis, xorvatiisa da poloneTis mudmiv

warmomadgenlobebTan

a.w 11 marts da 8 aprils nato-s Stab-binaSi gaimarTa

evroatlantikuri partniorobis sabWos Sexvedra elCebis doneze.

Sexvedris mTavar gansaxilvel sakiTxebs warmoadgenda aliansis

mzadeba strasburgi-kelis samitisTvis da aliansis mier qalebis,

mSvidobisa da usafrTxoebis Sesaxeb gaeros uSiSroebis sabWos

1325 rezoluciis ganxorcieleba. amasTanave, natosTan

saqarTvelos misiis xelmZRvanelma dadebiTad Seafasa nato-s


40

saiubileo samitze saqarTvelosTan dakavSirebiT miRebuli

gadawyvetilebebi

2009 wlis 16 aprils nato-s Stab-binaSi gaimarTa nato-

saqarTvelos komisiis sxdoma politikuri komitetis doneze.

Sexvedraze ganixiles saqarTvelos wliuri erovnuli programis

proeqti, aliansis warmomadgenlebis mxridan dafiqsirda rigi

SeniSvnebi da winadaadebebi

2009 wlis 6 maiss nato-s Stab-binaSi gaimarTa nato-saqarTvelos

komisiis sxdoma elCebis doneze. ganxilul iqna saqarTvelo-

natos urTierTobebis dRis wesrigis mTavari sakiTxebi da

saqarTveloSi arsebuli mdgomareoba

2009 wlis 25 maiss TbilisSi vizitad imyofeboda nato-s

generaluri mdivnis specialuri warmomadgeneli kavkasiasa da

centralur aziaSi robert simonsi, sadac mas oficialurad

gadasces saqarTvelos wliuri erovnuli programa

saqarTvelos sagareo saqmeTa saministro gaagrZelebs

Zalisxmevas Crdiloatlantikur aliansSi gawevrianebis mizniT.

Sesabamisad, gagrZeldeba muSaoba wliuri erovnuli programis

Tanaxmad aRebuli valdebulebebis jerovani implementaciis

mimarTulebiT

saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromloba

2009 wlis pirvel naxevarSi aqtiurad mimdinareobda muSaoba

evropuli samezoblo politikis saqarTvelo-evrokavSiris

samoqmedo gegmis (ENP AP) ganxorcielebis da evrokavSiris axali

iniciativis - aRmosavleT partnioroba - farglebSi

TanamSromlobis sakiTxebze

saangariSo periodSi aseve gaimarTa konsultaciebi

saqarTvelosa da evrokavSirs Soris gamartivebuli savizo

reJimisa da readmisiis Sesaxeb SeTanxmebebis gaformebis mizniT

molaparakebebis dawyebis, saqarTvelo-evrokavSirs Soris

TanamSromlobis institutebis farglebSi Sexvedrebis dagegmva-

momzadebis da evrokavSirTan urTierTobis sxva sakiTxebze

mimdinare wels gaimarTa saqarTvelosa da evrokavSirs Soris

gamartivebuli savizo reJimisa da readmisiis Sesaxeb

SeTanxmebebis gaformebaze molaparakebebis ori raundi. meore

raundze SeTanxmda dokumentebis teqstis didi nawili

SeTanxmda da sabolood Camoyalibda qarTuli mxaris poziciis

amsaxveli dokumenti aRmosavleT partniorobasTan dakavSirebiT.

amasTan erTad, SemuSavda da damtkicda iniciativis mravalmxrivi

TanamSromlobis komponentis farglebSi gansaxorcielebeli

SesaZlo regionuli saproeqto winadadebebis nusxa

15 marts briuselSi gaimarTa saqarTvelos axal megobarTa

jgufis sagareo saqmeTa ministrebis Sexvedra. ganxilul iqna

saqarTvelos evrokavSirSi da natoSi integraciis perspeqtivebi

da okupirebul regionebSi arsebuli situacia.


41

7 aprils praRaSi gaimarTa araformaluri mravalmxrivi

konsultaciebi aRmosavleT partniorobis sakiTxebze, ministris

moadgileebis doneze, xolo 7 maiss praRaSi gaimarTa

aRmosavleT partniorobisdamfuZnebeli samiti, romelzec

miRebul iqna erToblivi deklaracia

2009 wlis 28 aprils saqarTvelos sagareo saqmeTa saministroSi

gaimarTa `adamianis uflebaTa dacvis sakiTxebze saqarTvelo-

evrokavSiris dialogis~ formatSi pirveli Sexvedra, romelzec

mxareebma ganixiles adamianis uflebebis dacvasTan

dakavSirebuli sakiTxebis farTo speqtri, kerZod, yuradReba

gamaxvilebul iqna saqarTveloSi arsebul adamianis uflebebis

dacvis meqanizmebze; sasamarTlo reformaze; adamianis

samoqalaqo, politikur, ekonomikur, socialur da kulturul

uflebaTa dacvis kuTxiT qveyanaSi arsebul viTarebaze;

saerTaSoriso organizaciebis farglebSi adamianis uflebebis

dacvis sferoSi TanamSromlobaze; 2008 wlis ruseT-saqarTvelos

omis Semdeg qveyanaSi Seqmnil humanitarul mdgomareobaze

adamianis uflebebis dacvis sakiTxebze saqarTvelo-evrokavSiris

dialogis~ formatis meore Sexvedra dagegmilia 2009 wlis 16-17

noembers q. briuselSi

20 maiss briuselSi gaimarTa araformaluri konsultaciebi

qarTul da evropul mxareebs Soris saqarTvelosa da

evrokavSirs Soris Rrma da yovlismomcveli Tavisufali

savaWro zonis Seqmnis SesaZleblobis sakiTxze, romelzec

ganxilul iqna evrokomisiis Sesabamisi angariSi da qarTuli

mxaris pozicia aRniSnul angariSTan dakavSirebiT

3 ivniss TbilisSi, sagareo saqmeTa saministroSi gaimarTa

saqarTvelo-evrokavSiris samarTlis, Tavisuflebisa da

usafrTxoebis sakiTxebze TanamSromlobis qvekomitetis meore

sxdoma, romelzec ganxilul iqna Sesabamis sferoebSi erTi

wlis ganmavlobaSi saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromlobaSi

miRweuli progresi

2009 wlis ivnisis ganmavlobaSi briuselSi gaimarTa aRmosavleT

partniorobis mravalmxrivi TanamSromlobis formatis

farglebSi oTxi Tematuri platformis pirveli Sexvedrebi,

kerZod: pirveli platforma - demokratia, efeqturi mmarTveloba

da stabiluroba; meoTxe - platforma xalxTa Soris kontaqtebi;

mesame platforma - energousafrTxoeba; meore platforma -

ekonomikuri integracia da evrokavSiris politikasTan

daaxloeba

gaweul iqna mniSvnelovani Zalisxmeva evrokavSiris mxridan

saqarTvelos mxardaWeris mosapoveblad, aseve, evrokavSiris

Sesabamis dokumentebSi, gancxadebebsa Tu rezoluciebSi

saqarTvelosTvis mniSvnelovani gadawyvetilebebisa da

formulirebebis asaxvis mizniT. evrokavSiris gancxadebebs

Soris aRsaniSnavia evrokavSiris 2009 wlis 18 maisis gancxadeba

saqarTveloSi euTo-s misiis arsebobis Taobaze molaparakebebis

SewyvetasTan dakavSirebiT; evrokavSiris Tavmjdomare qveynis

(CexeTis respublikis) 2009 wlis 2 ivnisis deklaracia 2009 wlis


42

31 maiss cxinvalis regionSi separatistuli reJimis mier

Catarebuli saparlamento arCevnebTandakavSirebiT; evrokavSiris

Tavmjdomare qveynis 2009 wlis 18 ivnisis deklaracia, aseve

evrokavSiris sabWos generaluri mdivnis/erTiani sagareo da

usafrTxoebis politikis umaRlesi warmomadgenlis b-ni xavier

solanas 23 ivnisis gancxadeba saqarTveloSi gaeros misiis

Sewyvetis Taobaze; evrokavSiris Tavmjdomare qveynis 25 ivnisis

deklaracia saqarTveloSi afxazeTis administraciul

sazRvarTan evrokavSiris monitorebis patrulze

ganxorcielebul TavdasxmasTan dakavSirebiT

2009 wlis bolomde dagegmilia saqarTvelo-evrokavSiris

gamartivebuli savizo reJimisa da readmisiis Sesaxeb

SeTanxmebebis xelmowera, romlebic ZalaSi Seva, savaraudod,

2010 wlis bolomde

gagrZeldeba muSaoba, raTa evrokavSiris sabWom miiRos

gadawyvetileba, saqarTvelosTan asocirebis Sesaxeb SeTanxmebis

gaformebaze molaparakebebis dawyebis Sesaxeb

gagrZeldeba muSaoba, raTa evrokavSiris sabWom miiRos

gadawyvetileba saqarTvelosTan Rrma da yovlismomcveli

Tavisufali vaWrobis Sesaxeb SeTanxmebis gaformebaze

molaparakebebis dawyebis Sesaxeb, asocirebis Sesaxeb

SeTanxmebis farglebSi

gagrZeldeba muSaoba, raTa 2010 wlis pirvel kvartalSi xeli

moeweros saqarTvelo-evrokavSiris ormxriv SeTanxmebas soflis

meurneobisa produqciis da sxva sakvebi produqtebis

geografiuli aRniSvnebis urTierTdacvis Sesaxeb

2009-2010 ww. aqtiuri muSaoba gagrZeldeba `aRmosavleT

partniorobis~ farglebSi


43

konfliqturi regionebi da reintegracia

2008 წელს რუსეთის ფედერაციამ განახორციელა სრულმასშტაბიანი აგრესია სუვერენული სახელმწიფოს, უშუალო მეზობლის წინააღმდეგ. ეს იყო რუსეთის მიერ საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ წარმოებული მრავალწლიანი აგრესიული პოლიტიკის ძალისმიერი დაგვირგვინების მცდელობა სამხედრო ძალის გამოყენებით. კონფლიქტების მშვიდობიანი გზით მოგვარების ნაცვლად, რუსეთი გამუდმებით აღვივებდა მათ, ერეოდა ქართულ პოლიტიკაში, ამარაგებდა სეპარატისტებს იარაღით, მიუხედავად იმისა, რომ „მშვიდობისმყოფლის“ სტატუსით იმყოფებოდა სეპარატისტულ რეგიონებში, არაფერს აკეთებდა ქართველთა ეთნიკური წმენდის აღსაკვეთად და მიილტვოდა სამხედრო ძალის გამოყენებით საქართველოს სრული ანექსიისაკენ. რუსეთის მთავარი მიზნი იყო და დღესაც არის: საქართველოს ტერიტორიების ანექსია, კანონიერი ხელისუფლების დამხობა, საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობისათვის საფრთხის შექმნა, მისი სუვერენიტეტის შეზღუდვა და თავისი უშუალო მეზობლებისა და დასავლეთის ქვეყნებისათვის იმის ჩვენება, რომ აკონტროლებს „პრივილეგირებული ინტერესების სფეროს“

2008 წლის აგვისტოში რუსეთის მიერ საქართველოს წინააღმდეგ განხორციელებულმა აგრესიამ ერთხელ და სამუდამოდ ახადა ფარდა რუსეთის ე.წ. მშვიდობისმყოფლობას და მედიატორობას. საერთაშორისო თანამეგობრობისთვის ნათელი გახდა, რომ საქართველოში ხდებოდა არა “შიდა კონფლიქტები”, არამედ ეს იყო რუსეთის ფედერაციის მიერ ქვეყნის ტერიტორიების ოკუპაცია და ანექსია. ევროსაბჭოს # 1633 (2008) რეზოლუციაში ნათლად დაფიქსირდა, რომ 2008 წლის აგვისტოში მოხდა “რუსეთის ფედერაციის მიერ საქართველოს ტერიტორიის მნიშვნელოვანი ნაწილის ოკუპირება, ისევე როგორც ქვეყნის ეკონომიკურ და სტრატეგიულ ინფრასტრუქტურაზე თავდასხმა, რაც აღიქმება, როგორც საქართველოს სუვერენიტეტის ხელყოფა და, შესაბამისად, ევროსაბჭოს სტატუტის დარღვევა, ან როგორც რუსეთის ფედერაციის მცდელობა, გაავრცელოს გავლენა “ახლო საზღვარგარეთზე”

რუსეთის ფედერაციის მიერ საქართველოში გაჩაღებულმა ომმა ერთგვაროვანი რეაქცია გამოიწვია მთელ ცივილიზებულ სამყაროში. დასავლეთი აღაშფოთა რუსეთის დაუფარავმა აგრესიამ, მეზობელ პატარა ქვეყანაზე თავდასხმამ და მისი ტერიტორიების 20%-ზე მეტის ანექსიამ. ცივილიზებული სამყაროსთვის გაუგებარი იყო, როგორ შეიძლებოდა 21-ე საუკუნეში თავს დასხმოდნენ დამოუკიდებელ სახელმწიფოს სეპარატისტული რეჟიმების მხარდაჭერის საბაბით და იგი დაებომბათ და გაეპარტახებინათ; ამასთან სამხედრო ბაზები განელაგებინათ არა მხოლოდ სეპარატისტულ რეგიონებში, არამედ საქართველოს სხვა, ამ ადგილებიდან დაშორებულ ტერიტორიებზე, მათ შორის ბომბები დაეშინათ თბილისისთვის

ომის დაწყების დღიდან საქართველოში განვითარებულ მოვლენებს 24 საათის განმავლობაში აშუქებდა საერთაშორისო მედია. არ დარჩენილა თითქმის არც ერთი დემოკრატიული სახელმწიფოს უმაღლესი თანამდებობის პირი, რომ არ დაეგმო რუსეთის ქმედებები, არ მოეწოდებინა მისთვის ცეცხლის შეწყვეტისა და ჯარების გაყვანისკენ. მეტიც, არ წყდებოდა


44

თბილისში ევროპისა და ამერიკის შეერთებული შტატების უმაღლესი თანამდებობის პირების სტუმრობა, რომლებიც აქ საქართველოს ხელისუფლებისა და საზოგადოების მხარდასაჭერად ჩამოდიოდნენ. თბილისს ეწვივნენ აგრეთვე ევროკომისიის პრეზიდენტი და ევროკავშირის საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის უმაღლესი წარმომადგენელი. გაეროს უშიშროების საბჭომ რუსეთსა და საქართველოს შორის დაწყებულ საომარ მოქმედებებთან დაკავშირებით 2008 წლის 8 - 28 აგვისტოს განმავლობაში 6-ჯერ მოიწვია საგანგებო სხდომა, თუმცა, სამწუხაროდ, 19 (94/29) და 28 აგვისტოს (9438) რეზოლუციის მიღება ვერ შეძლო, რადგან რუსეთის ფედერაციამ ვეტოს უფლება გამოიყენა

2008 წლის 1 სექტემბერს ბრიუსელში საგანგებოდ შეიკრიბა ევროკავშირის მინისტერიალი, რომელმაც რუსეთის ქმედებებს დისპროპორციული უწოდა. მინისტრებმა დაგმეს რუსეთის ცალმხრივი გადაწყვეტილება აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობის აღიარების შესახებ და მოუწოდეს ევროკავშირის წევრ სახელმწიფოებს, არ ეცნოთ სეპარატისტული რეგიონები. ბრიუსელში მიღებულ დოკუმენტში დაფიქსირებულია საქართველოს სუვერენიტეტის, დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობისადმი პატივისცემა. მინისტერიალმა რუსეთს მოუწოდა პრეზიდენტ სარკოზის 6-პუნქტიანი შეთანხმების შესრულებისა და ჯარების ომამდელი დისლოკაციის ადგილებში დაბრუნებისაკენ. დოკუმენტში გამოთქმულია იმედი, რომ რუსეთი არ აირჩევს იზოლაციის გზას. ევროკავშირის მინისტრთა საბჭოს 1 სექტემბრის საგანგებო სხდომაზე იღებს გადაწყვეტილებას, ევროპის უსაფრთხოებისა და თავდაცვის პოლიტიკის ეგიდით საქართველოში გამოგზავნონ 200 დამოუკიდებელი სამოქალაქო დამკვირვებელი მაინც, დაინიშნოს ბ-ნი პიერ მორელი საქართველოს კრიზისის საკითხებში ევროკავშირის სპეციალურ წარმომადგენლად. მინისტერიალი ასევე მოუწოდებს ევროკომისიას, მოამზადოს დონორთა კონფერენცია და მოიზიდოს სახსრები საქართველოს ეკონომიკის რეკონსტრუქციისა და იძულებით ადგილნაცვალ პირთა დახმარების მიზნით

2008 წლის 3 სექტემბერს საქართველოში არსებულ ვითარებასთან დაკავშირებით ბრიუსელში ევროპარლამენტი იღებს #3 რეზოლუციას, რომელშიც დადასტურებული და ხაზგასმულია საქართველოს დამოუკიდებლობის, სუვერენიტეტისა და საერთაშორისო დონეზე აღიარებული საზღვრების ფარგლებში ტერიტორიული მთლიანობის უპირობო მხარდაჭერა. რეზოლუციაში დაგმობილია სამხრეთ ოსეთში მცხოვრები მოსახლეობისთვის რუსული პასპორტების დარიგება, გაძლიერებული სამხედრო აქტივობა ქართველებით დასახლებულ სოფლებში, რუსების სამხედრო მანევრები საქართველოს საზღვრებთან ახლოს; აღნიშნულია 158 000 ადამიანის იძულებით გადაადგილების ფაქტი, ასევე დაგმობილია რუსეთის ფედერაციის მიერ სეპარატისტული რეგიონების დამოუკიდებლობის ცნობა

19 აგვისტოს ეუთოს მუდმივმოქმედი საბჭო იღებს გადაწყვეტილებას ცხინვალის რეგიონის მიმდებარე “უსაფრთხოების ზონაში” 20 დამკვირვებლის დაუყოვნებლივ გაგზავნის თაობაზე. იმავე დღეს იმართება ნატოს საგარეო საქმეთა მინისტრების საგანგებო შეხვედრა, რომელზედაც კეთდება განცხადება რუსეთთან ჩვეული ურთიერთობების გაგრძელების მიზანშეუწონლობის შესახებ. (No business as usual with Russia).


45

რუსეთი კვლავ არ დგამს რაიმე ქმედით ნაბიჯებს ნაკისრი ვალდებულებების შესასრულებლად. მეტიც, სენაკსა და ფოთში გამალებით აწყობენ სანგრებს. ქართველ ხალხს უსაფრთხოების შეგრძნება მხოლოდ მაშინ უჩნდება, როდესაც 24 აგვისტოს ამერიკის შეერთებული შტატების ჰუმანიტარული ტვირთით დატვირთული ხომალდი “მაკფოული” (USS McFaul) შემოდის ბათუმის ნავსადგურში

29 აგვისტოსთვის შავი ზღვის აკვატორიაში უკვე იმყოფება ნატოს ათი გემი: სამი ამერიკული ხომალდი, ესპანური ფრეგატი “ადმირალი ხუან დე ბორბონი”, პოლონური ფრეგატი “გენერალ პულასკი”, გერმანული ფრეგატი “ლიუბეკი” და ოთხი თურქული გემი

2008 წლის 12 აგვისტოს შეთანხმების შესაბამისად, ჟენევის შეხვედრები რეგიონში უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის მექანიზმების შემუშავების თვალსაზრისით ძირითადი შეხვედრების მნიშვნელობას იძენს. 2009 წლის მაისის ჩათვლით აქ ტარდება შეხვედრების 5 რაუნდი (2008 წლის 15 ოქტომბერი, 19 ნოემბერი, 17-18 დეკემბერი და 2009 წლის 17-18 თებერვალი, 18-19 მაისი). მეოთხე რაუნდის ბოლოს სამი თანამედიატორის (ევროკავშირი, ეუთო და გაერო) ერთობლივ განცხადებაში ნათქვამია, რომ მხარეები შეთანხმდნენ უსაფრთხოების ასპექტებში ინციდენტების ერთობლივი პრევენციისა და პასუხის მექანიზმებზე, რაც გულისხმობს 24-საათიან ცხელ ხაზს და რეგულარულ შეხვედრებს ყოველი კონკრეტული შემთხვევის განხილვის მიზნით

2008 წლის 2 ოქტომბერს ევროპის საპარლამენტო ასამბლეა იღებს #1633 რეზოლუციას, რომელშიც რუსეთი აგრესორად მოიხსენიება და ნათქვამია,რომ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობის ცნობა აღიარებული იყო, არის და იქნება საერთაშორისო სამართლის უხეშ დარღვევად. რეზოლუციაში ხაზგასმულია კონფლიქტის ზონებში ომამდე მოქმედი სამშვიდობოების უუნარობა, დაეცვათ ადამიანების სიცოცხლე და ქონება, რუსეთის ფედერაციის მიერ საქართველოს ტერიტორიის მნიშვნელოვანი ნაწილის ოკუპირება, რუსეთის ფედერაციის მცდელობა, გაავრცელოს გავლენა “ახლო საზღვარგარეთზე”

აღნიშნული რეზოლუციის შესრულების თაობაზე ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეამ მიიღო კიდევ 3 რეზოლუცია (1647 (2009, 1648 (2009), 1664 (2009), რომლებშიც ისევ და ისევ დაფიქსირებულია რუსეთის ფედერაციის მიერ ნაკისრი ვალდებულებების დარღვევა, დაგმობილია რუსეთის არამანდატირებული შეიარაღებული ძალების განლაგება და ახალი სამხედრო ბაზების მშენებლობა სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის სეპარატისტულ რეგიონებსა და საქართველოს ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად სოფლებში; შეშფოთებაა გამოთქმული ქართველ პოლიციელებზე თავდასხმის ფაქტების გამო; ხაზგასმით არის დაფიქსირებული და დაგმობილი სამხრეთ ოსეთში ქართველების მიმართ განხორციელებული ეთნიკური წმენდა, ადამიანის უფლებათა ტოტალური დარღვევა, ქართული ენის დევნა, იძულებითი პასპორტიზაცია, გადაადგილების შეზღუდვა, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე საერთაშორისო მონიტორებისთვის შესვლის აკრძალვა

2008 წლის დეკემბერში ევროკავშირი „კონფლიქტის დაწყებისა და მიმდინარეობის“ საკითხთა შესწავლის მიზნით ქმნის მისიას, რომლის ხელმძღვანელად ინიშნება შვეიცარელი დიპლომატი ქ-ნი ჰაიდი ტალიავინი.


46

აღსანიშნავია, რომ ამ წინადადებით პირველად საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი გამოდის

სამხრეთ ოსეთის ოკუპირებულ და მიმდებარე ტერიტორიებზე ადამიანის უფლებათა ტოტალური დარღვევის ფაქტები დაფიქსირებულია ევროსაბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისრის, თომას ჰამარბერგის მოხსებებშიც. კომისარმა კონფლიქტის მსხვერპლთა უფლებებისა და ჰუმანიტარული დაცვისთვის განსაზღვრა 6 აუცილებელი პრინციპი, კერძოდ:

1. დაბრუნების უფლება 2. იძულებით ადგილნაცვალ პირთა უფლება ადეკვატურ ზრუნვასა და

მხარდაჭერაზე 3. ომის ნარჩენების საშიშროებისგან დაცვის უფლება 4. უკანონობისაგან დაცვის უფლება 5. ომის შედეგად დაკავებულ/დაპატიმრებულ და დამალულ პირთა

დაცვის უფლება 6. საერთაშორისო დახმარება და ადამიანის უფლებათა დაცვის მიზნით

საერთაშორისო ძალების რეგიონში ყოფნა და მონიტორინგი ეუთოს უმაღლესმა კომისარმა ეროვნულ უმცირესობათა საკითხებში 2009

წლის 14 აპრილს ჰააგაში მწვავე განცხადება გააკეთა. მან მოუწოდა აფხაზეთის დე ფაქტო ხელისუფლებას, შეწყვიტოს გალის რეგიონში ქართულ მოსახლეობაზე ზეწოლა, კერძოდ, მათი განათლების უფლების შეზღუდვა, იძულებითი „პასპორტიზაცია“, აფხაზურ არმიაში ქართველების იძულებით გაწვევა და თავისუფალი გადაადგილების შეზღუდვა“. ადამინის უფლებათა დარღვევის შემაძრწუნებელი ფაქტებია აღნუსხული „Human Rights Watch“ –ის სქელტანიან მოხსენებაშიც

როგორც ცნობილია, საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ადამიანის უფლებათა დაცვაზე პასუხისმგებელია ოკუპანტი სახელმწიფო. მაგრამ, სამწუხაროდ, რუსეთის ფედერაცია ამ მიმართულებით არაფერს აკეთებს; მეტიც, იგი ყოველმხრივ ხელს უშლის თავის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიებზე ჰუმანიტარული ორგანიზაციების შესვლას

საერთაშორისო თანამეგობრობა ერთხმად აღიარებს საერთაშორისო მონიტორების ყოფნის აუცილებლობას ოკუპირებულ ტერიტორიებზე და ე.წ. “ბუფერულ ზონებში”, მაგრამ, რუსეთის ფედერაცია ამჯერადაც ყოველ ღონეს ხმარობს, რომ არ შეუშვას სადამკვირვებლო მისიები თავის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიებზე. მეტიც, იგი მაქსიმალურად ცდილობს, უშიშროების საბჭოზე დაბლოკოს საერთაშორისო მონიტორებთან დაკავშირებული ყველა გადაწყვეტილება

2008 წლის 18 სექტემბერს ეუთოს მუდმივმოქმედმა საბჭომ მიიღო გადაწყვეტილება საქართველოში ეუთოს მისიის სამხედრო მონიტორების რაოდენობის 100-მდე გაზრდის შესახებ. მათი ნაწილი სამხრეთ ოსეთის მიმდებარე ტერიტორიებზე უნდა განთავსებულიყო. მონიტორების ფუნქციებში შედიოდა ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ ხელშეკრულების სრულად განხორციელების, ჰუმანიტარული დერეფნის უზრუნველყოფისა და იძულებით ადგილნაცვალ პირთა უსაფრთხო გადაადგილების ხელშეწყობა, ასევე, საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე უსაფრთხო და თავისუფალი გადაადგილების უზრუნველყოფა. მაგრამ, რუსეთის ფედერაციამ ვეტოს უფლება გამოიყენა და პროექტი დაბლოკა. რუსეთის


47

ფედერაცია ამასაც არ დასჯერდა და 2008 წლის 4 დეკემბერს ქალაქ ჰელსინკში გამართულ ეუთოს მინისტერიალზე ვეტოს უფლების გამოყენებით კიდევ ერთხელ დაბლოკა საერთოდ საქართველოში ეუთოს მისიის მანდატის გაგრძელება. რაც შეეხება UNOMIG – ის მანდატს, იგი დღევანდელი მდგომარეობით, რუსეთის მიერ ვეტოს გამოყენების შედეგად, შეწყვეტილია. 2009 წლის 15 ივნისს რუსეთის ფედერაციამ ვეტოს უფლებით შეაჩერა გაეროს სადამკვირვებლო მისიის 16 - წლიანი მუშაობა საქართველოში, რის მიზეზადაც დაასახელა ადგილზე არსებული ახალი რეალობა და ის ფაქტი, რომ თავად აღარ უჭერს მხარს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას. საერთაშორისო თანამეგობრობისა და საქართველოსთვის სამწუხაროდ, რეგიონალური სტაბილურობის საზიანოდ, UNOMIG – მა შეწყვიტა ფუნქციონირება

ევროკავშირის 1 სექტემბრის საგანგებო სამიტზე მიღებული გადაწყვეტილების შესაბამისად, ამ ორგანიზაციის დამკვირვებელთა პირველი ნაკადი საქართველოში 24 სექტემბერს ჩამოდის. 1 ოქტომბერს კი 22 წევრი სახელმწიფო 200-ზე მეტ დამკვირვებელს გზავნის. ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიამ საქართველოში მუშაობა 2008 წლის 1 ოქტომბერს დაიწყო. გადაწყვეტილება მისიის საქართველოში განთავსებაზე მიიღეს 2008 წლის 15 სექტებერს 6-პუნქტიანი სამშვიდობო გეგმისა (12 აგვისტო) და შემდგომი დამატებების (8 სექტემბერი) თანახმად. მისიის მანდატს ახორციელებს 200-ზე მეტი დამკვირვებელი . მისიის ცენტრალური ოფისი განთავსებულია თბილისში, რეგიონალური საველე ოფისები კი - გორში, ფოთსა და ზუგდიდში. მისიის ბიუჯეტი 35 მილიონ ევროს შეადგენს. მისი მანდატი განისაზღვრება 12 თვით, შემდგომში გაგრძელების შესაძლებლობით. მანდატით გათვალისწინებულია მონიტორინგი საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე

ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის საქართველოში ყოფნას პოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს ქვეყნისათვის, მიუხედავად იმისა, რომ იგი სრულად ვერ ახორციელებს დაკისრებულ მოვალეობას რუსების მხრიდან დაბლოკვისა და ოკუპირებულ ტერიტორიაზე შესვლის აკრძალვის გამო. ამჟამად არსებული მანდატი არ ქმნის მისიის პოლიციურ ანდა სამშვიდობო ფორმატში გადაზრდის წინაპირობას. საქართველოსთვის მეტად მნიშვნელოვანია, თუკი მისიას პოლიციური ფუნქციები მიენიჭება

2008 წლის ოქტომბერში, ბრიუსელში გამართულ დონორთა კონფერენციაზე სახელმწიფო და ინდივიდუალურმა დონორებმა საქართველოს აღმოუჩინეს უპრეცედენტო მხარდაჭერა და გამოუყვეს დაახლოებოთ 4.5 მილიარდი დოლარი ათიათასობით დევნილის განსახლებისთვის, განადგურებული ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაციისა და ეკონომიკის გამყარებისთვის. 2009 წლის 4 მარტს ევროპულმა კომისიამ დემოკრატიისათვის სამართლის მეშვეობით (ვენეციის კომისია) დაადასტურა, რომ: “ნებისმიერი სახელმწიფოს შეიარაღებული ძალების ყოფნა საქართველოს ტერიტორიაზე, საქართველოს სახელმწიფოს მკაფიო და ნებაყოფლობითი თანხმობის გარეშე, მიჩნეული უნდა იქნეს სუვერენული სახელმწიფოს ტერიტორიის ოკუპაციად”


48

Tavdacvis sfero

Tavdacvis sferoSi gansazRvruli prioritetebi da

reformebi

samxedro mosamsaxureebis Tanamdebobrivi principiT

anazRaurebis sistema icvleba wodebriv anazRaurebis

principis sistemiT

mimdinareobs Tavdacvis erovnuli akademiis reorganizacia,

agreTve SeiaraRebul ZalebSi gaerTianebuli swavlebebisa

da wvrTnebis programebis daxvewa da implementacia

mimdinareobs mniSvnelovani konceftualuri da

strategiuli dokumentebis gadaxedva, agreTve rezervisa da

mobilizaciis axali koncefciis SemuSaveba da ganviTareba

gasuli wlis agvistos omisgan miRebuli gamocdilebis

gaTvaliswinebiT

mimdinareobs dagegmvis programirebisa da biujetirebis

sistemis (PPBS) mixedviT momavali wlis biujetis

Camoyalibeba

mimdinareobs SeiaraRebul ZalebSi kavSirgabmulobisa da

informaciis usafrTxoebis sistemis gaumjobeseba

mimdinareobs samxedro dazvervis sistemis ganviTareba

saqarTvelos evro-atlantikur sivrceSi integraciis kuTxiT

da saqarTvelo nato-s TanamSromlobis Semdgomi

intensifikaciis mxriv mimdinare wlis I naxevarSi

regularulad mimdinareobda nato-saqarTvelo komisiis

farglebSi (NGC) Sexvedrebi sxvadasxva sakiTxebze; komisiis

farglebSi agreTve inicirebul iqna ori umniSvnelovanesi

proeqti samxedro ganaTlebisa da wvrTnebis, aseve

Tavdacvis samoqalaqo ofisis profesiuli ganviTarebis

kuTxiT

SemuSavda nato-sTan yovelwliuri erovnuli programa (ANP), romlis Sesrulebis Sefasebac dagegmilia mimdinare wlis

seqtembris TveSi

saqarTveloSi gaimarTa `partnioroba mSvidobisaTvis” (PFP) farglebSi swavleba `Cooperative Lonbow/Lancer 2009~. aRniSnuli

tipis swavlebebi xels uwyobs saqarTvelos SeiaraRebuli

Zalebis ganviTarebasa da nato-s qveynebis SeiaraRebul

ZalebTan Tavsebadobis miRwevas

gadawyda mimdinare wlis Semodgomaze erTi qarTuli

aseulis frangebis SemadgenlobaSi gagzavna nato-s ISAF operaciaSi monawileobis misaRebad, xolo momaval wels

ganxolcieldeba erTi batalionis gadasrola a.S.S-s

kontingentis qveS


49

Tavdacvis saministrosa da SeiaraRebuli Zalebis

warmomadgenlebi aqtiurad monawileoben nato-sTan

individualuri partniorobis programiT (IPP) gaTvaliswinebul RonisZiebebSi. aRniSnuli programa xels

uwyobs qarTveli specialistebis profesiuli codnis

gaRrmavebas

Tavdacvis saministros mxardaWeriT ganxorcielda

sxvadasxva saswavlo/SemecnebiTi RonisZieba qarTveli

axalgazrdebisaTvis nato-s Sesaxeb cnobadobis amaRlebis

kuTxiT

ormxrivi TanamSromlobis formatSi mimdinareobs

intensiuri TanamSromloba 16 natos wevr da partnior

qveyanasTan Semdegi mimarTulebebiT:

Tavdacvis politika da strategiuli dokumentebi

samxedro da samoqalaqo ganaTleba

personalis marTva da socialuri uzrunvelyofis

sakiTxebi

logistika

finansuri da dagegmvis sakiTxebi

sabrZolo SesaZleblobebis ganviTareba da sxv.

aRniSnul qveynebTan yovelwliurad formdeba ormxrivi

TanamSromlobis gegmebi. amavdroulad ormxrivi

TanamSromlobis dawyebis mizniT mimdinareobs

konsultaciebi 7 axal qveyanasTan, romelTaganac

savaraudod orTan xeli moewereba 2010 wels Tavdacvis

sferoSi ormxrivi TanamSromlobis gegmas


50

marTwesrigi da Sidasaxelmwifoebrivi sakiTxebi

qveynis sakanonmdeblo organosTan mWidro TanamSromlobiT

Sinagan saqmeTa saministro aqtiuradaa CarTuli sisxlis

samarTlis politikis liberalizaciaSi, sisxlis samarTlis

saproceso kanonmdeblobis reformirebaSi da mis

saerTaSoriso standartebTan Sesabamisobis uzrunvelyofis

procesSi

mTavrobis politika orientirebulia sisxlis samarTlis

danaSaulTa da administraciuli samarTaldarRvevebis

prevenciaze da gamWvirvale samarTalwarmoebis sistemis

danergvaze

efeqturad gatarebuli `gamWvirvale~ politika kidev ufro

zrdis mosaxleobis ndobas policiisadmi, aiolebs

moqalaqeTa da policielTa urTierTobas, amaRlebs

policielTa avtoritets

gatarebuli prevenciuli da profilaqtikuri RonisZiebebis

Sedegad miRweuli iqna qveyanaSi stabiluri kriminogenuli

viTareba da danaSaulis saerTo raodenobis kleba

gatarebul RonisZiebaTaA efeqturobas naTlad gamoxatavs

qveyanaSi momxdari danaSaulis statistika:

2009 wlis Svidi Tvis ganmavlobaSi saqarTveloSi

registrirebulia 4,121 danaSauliT, 18.5%-iT naklebi

vidre 2008 wlis analogiur periodSi. momxdari

danaSaulidan gaixsna 44.4% rac sakmaod maRli

maCvenebelia evropis qveynebisTvisac

qurdoba Semcirda 21.8%-iT (1,964 erTeuliT). Zarcva

Semcirda 11.2%-iT (80 erTeuliT). yaCaRoba Semcirda

16.6%-iT (87 erTeuliT)

danaSauli Semcirda praqtikulad yvela regionSi. maT

Soris TbilisSi 21.7%-iT (2,796 erTeuliT). momxdari

danaSaulidan gaixsna 34%. qurdoba Semcirda 15.9%-iT

(815 erTeuliT), xolo yaCaRoba 24.3%-iT (83 erTeuliT)

aWaraSi turistul sezonze mosaxleobis da damsvenebelTa

meti usafrTxoebisaTvis mobiliziebulia policiis

damatebiTi raodenoba. aWaraSi danaSaulis raodenoba

Semcirda 20%-iT, qurdoba 31%-iT, ganzrax mkvleloba 56%-

iT, yaCaRoba da Zarcva 30%-iT

qveyanaSi mimdinare sagadasaxado liberalizaciasTan erTad,

stabiluri kriminogenuli viTareba aucilebeli pirobaa

ukeTesi sainvesticio garemos SemnisTvis, turizmis

ganviTarebisTvis da tranzituli tvirTbrunvis gazrdisTvis


51

iusticiis saministro

sisxlis samarTlis reforma

saqarTvelos iusticiis saministros mier 2009 wlis

ganmavlobaSi sisxlis samarTlis politikis

liberalizaciis mimarTulebiT gatarebuli iniciativebis

Sedegad, SemuSavebul iqna saqarTvelos sisxlis samarTlis

kodeqsSi cvlilebebis kanonproeqti, romelic

iTvaliswinebs 28 yvelaze gavrcelebuli danaSaulisaTvis

sasjelis zomaTa liberlizacias

sisxlis samarTlis liberalizacias aseve aqtiurad xels

uwyobs saqarTvelos prokuraturis Tanamderove praqtika,

romelic gamiznulia sapatimro aRkveTis RonisZiebaTa

minimalur gamoyenebaze, ris Sedegadac dResdReobiT

saqarTveloSi gamoyenebul RonisZiebaTa absoluturi

umetesoba, wina wlebisagan gansxvavebiT, arasapatimro

xasiaTisaa. aseve ganuxrelad izrdeba sxvadasxva formiT

Sewyalebul msjvadebulTa odenoba: Tu 2006 wels am

kategoriaSi 37 piri moxvda, 2007 wels es ricxvi ukve 1012

pirs da 2008 wels - 2804 pirs moicavda

sisxlis samarTlis reforma saqarTvelos xelisuflebis

umniSvnelovanesi prioritetia. am procesSi CarTulobisa da

gamWvirvalobis uzrunvelsayofad sabWosa da samuSao

jgufebSi monawileoben saerTaSoriso (donori)

organizaciebi da arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebi

sakoordinacio sabWosTan moqmedebs oTxi samuSao jgufi:

1. arasrulwlovanTa marTlmsajulebis

2. sasjelaRsrulebis

3. probaciis

4. ufaso iuridiuli daxmarebis sferoSi

sabWos muSaobis Sedegad momzadda penitenciuri sistemis,

probaciis sistemis, arasrulwlovanTa marTmsajulebisa da

ufaso iuririduli daxmarebis reformisa da ganviTarebis

startegia da samoqmedo gegma. aseve srulad gadaxalisda

2005 wels SemuSavebuli da damtkicebuli sisxlis

sammarTlis kanonmdeblobis reformis strategia da

samuSao gegma. sisxlis samarTlis kanonmdeblobis

reformis strategia da samoqmedo gegma gaTvlilia 4-5

weliwadze (2009 – 2013 wlebi)

sisxlis samarTlis sferoSi dagegmili da mimdinare

reformebis Sedegad prokuratura SeinarCunebs mis ZiriTad

funqcias, rac gamoixateba sisxlissamarTlebrivi devnis

ganxorcielebasa da winasasamarTlo gamoZiebaze

zedamxedvelobaSi. saproceso kanonmdeblobis SecvlasTan

erTad gaZlierdeba prokuroris, rogorc winasasamarTlo

gamoZiebaze zedamxedvelis instituti


52

axali sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis miRebiT

igegmeba sisxlissamarTlebrivi devnis diskreciulobis

institutis Semotana. kerZod, mcire mniSvnelobis saqmeebze

prokurors eqneba diskreciuli uflebamosileba

sisxlissamarTlebrivi devnis ganxorcielebis

TvalsazrisiT. diskreciuli devnis sistemis Camoyalibebis

dros gaTvaliswinebuli iqneba dazaralebulis interesebi

sazogadoebrivi prokuratura

sazogadoebrivi prokuraturis proeqti erT-erTi yvelaze

warmatebuli proeqtia saqarTvelos prokuraturaSi.

sazogadoebrivi prokuratura gulisxmobs adgilobrivi

prokurorebis fokusirebas adgilobrivi mosaxleobis

CarTvaze danaSaulisa Tu potenciuri danaSaulebrivi

problemis mogvarebaSi danaSaulis prevenciuli midgomebis

meSveobiT, sazogadoebrivi azris gamokiTxvis Sedegebis,

saganmanaTleblo dawesebulebebSi vizitebis, socialuri

RonisZiebebis, adgilobrivi sakonsultacio sabWosa da sxva

sazogadoebrivi saSualebebis gamoyenebiT. Sedegad,

prokuraturis adgilobrivi samsaxurebi ukeT SeZleben

upasuxon adgilobrivi mosaxleobis moTxovnebsa da

saWiroebebs. amasTan, es RonisZiebebi xels uwyobs

prokuraturis samsaxurisa da zogadad sisxlis samarTlis

sistemis mimarT informirebulobisa da ndobis gazrdas,

danaSaulebrivi problemebis Semcirebis mizniT

alternatiuli zomebis gamoyenebas

amJamad, sazogadoebrivi prokuraturis proeqtebi

xorcieldeba prokuraturis 7 regionul ofisSi _

TbilisSi, mcxeTaSi, axalcixeSi, zestafonSi, ozurgeTsa da

SuaxevSi. es grZelvadiani proeqtebi, savaraudod, ramdenime

weliwads gagrZeldeba. am proeqtebs safuZvlad udevs

sazogadoebriv prokuraturis mimdinare proeqtebis

warmatebuli gamocdileba da Zalisxmeva

antikorufciuli strategiis ganaxleba realizaciis

Sedegebis gaTvaliswinebiT

2008 wlis 26 dekembers, saqarTvelos prezidentis #622

brZanebulebiT Seiqmna korufciasTan brZolis

uwybaTaSorisi sakoordinacio sabWo, sabWos erT-erT

amocanas, warmoadgens swored “saqarTvelos erovnuli

antikorufciuli strategiisa da misi ganxorcielebis

samoqmedo gegmis SemuSaveba, perioduli ganaxleba da

monitoringi”

am mizniT, korufciis winaaRmdeg uwyebaTaSorisi sabWos

samdivnos (romlis fuqnciebsac amJamad asrulebs iusticiis

saministros analitikuri departamenti) daevala arsebuli

antikorufciuli strategiisa da samoqmedo gegmis


53

ganaxlebuli proeqtis momzadeba, evropis sabWos GEPAC proeqtis farglebSi momzadebuli proeqtisa da

rekomendaciebis Sesabamisad

2009 wlis ivnisSi dasrulda muSaoba antikorufciuli

starategiisa da samoqmedo gegmis ganaxlebul proeqtze da

SeniSvnebisa da komentarebisaTvis waredgina uwyebaTaSoris

sabWos. ganaxlebuli strategiisa da samoqmedo gegmis

ganxilva dagegmilia 2009 wlis Semodgomaze,

antikorufciuli sabWos morig sxdomaze

kerZo aRmasruleblis institutis Semotana

2008 wlis 19 dekembers kanonSi Sesuli cvlilebebiT

dainerga kerZo aRmasruleblis instituti 2009 wlis 20

ivniss Catarda aRmasruleblis da kerZo aRmasruleblis

sakvalifikacio gamocda, romelSic 149 kandidati

monawileobda. gamocdis Cabareba licenziis miRebis

winapirobas warmoadgens

kerZo aRmasruleblis instituti morigi siaxlea, romelic

arsebiT xasiaTs atarebs, raSic igulisxmeba manamde

saxelmwifos eqskluziur funqciad miCneuli

gadawyvetilebaTa aRsrulebis uflebamosilebis,

nawilobrivi delegireba (calkeuli kategoriis saqmeebze)

licenzirebuli kerZo pirebisaTvis, romlebic

damoukideblad, saxelmwifo aRmasruleblis identuri

uflebamosilebebiTa da saSualebebiT aRasruleben maTi

aRsrulebis qvemdebare gadawyvetilebebs ZiriTadad

samoqalaqo saqmeebze

sajaro reestris erovnuli saagento

dasrulda sajaro reestris erovnuli saagentos

teritoriuli saregistracio samsaxurebis erTian

kompiuterul qselSi CarTva. moqalaqeebs SeuZliaT

saqarTvelos yvela qalaqidan da raionidan, saxlidan

gausvlelad, internetis meSveobiT misamarTze:

www.reestri.gov.ge miiRon sajaro reestridan amonaweri da

sakadastro gegma, gaecnon sajaro reestris monacemebiT Tu

romel uZrav qonebas adevs yadaRa an datvirTulia

sagadasaxado giravnoba/ipoTekiT. cnoba-daxasiaTeba

teqnikuri aRricxvis arqividan, sainventarizacio gegma

an/da sxva dokumentebis aslebi. saqarTvelos masStabiT

vebprogramis danergva sajaro reestris erTiani

sainformacio bazis Camoyalibebas da centralizebuli

saregistracio sistemis Seqmnas emsaxureba, mniSvnelovnad

amrativebs uZrav qonebaze saregistracio procedurebs,

aumjobesebesebs momsaxurebis siswrafesa da xarisxs


54

sajaro reestris erovnuli saagentosa da samoqalaqo

reestris saagentos erTmaneTis monacemTa bazebs onlain-

reJimSi wvdomis saSualeba miecaT. onlain-reJimSi

informaciis moZieba gamoricxavs dokumentaciis gayalbebis

SesaZleblobas. xolo moqalaqeebs umartivebs urTierTobebs

aRniSnul uwyebebTan

giravnoba moZrav nivTebze

Seiqmna moZrav qonebaze giravnobis registraciis axali

sistema, romelic bankebis mier sesxis gacemis proceduras

amartivebs. axali internet-reestri saSualebas aZlevs

kreditorebs onlain-reJimSi, ofisidan gausvlelad

daaregistriron giravnobis ufleba moZrav qonebaze da

monacemTa bazaSi gadaamowmon registrirebulia Tu ara

msesxeblis mier warmodgenili moZravi nivTi. moZravi

qonebis giravnobis internet-reestri gansakuTrebiT

mniSvnelovania mcire da saSualo biznesis warmoebisTvis.,

igi mniSvnelovnad zrdis sesxebis xelmisawvdomobas. radgan

usafrTxos xdis sesxis gacemisas uzrunvelyofis saxiT

moZravi qoneba iqnas gamoyenebuli.

marTlzomier mflobelobaSi (sargeblobaSi) arsebuli

sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTis sajaro

reestrSi registraciis safasuri 300-dan 50 laramde

Semcirda

“sajaro reestris Sesaxeb kanonSi” Sesuli cvlileba

ZiriTadad im mosaxleobazea gaTvlili, romlebmac maRali

gadasaxadis gamo kuTvnili miwebi am dromde ver daikanones.

wlebis win sasoflo-sameurneo daniSnulebisaTvis

gamoyofili miwebidan dReisaTvis mxolod 10-20 %

registrirebuli

biometruli pasportebi da eleqtronuli

saidentifikacio baraTebi

saqarTvelos iusticiis saministros samoqalaqo reestris

saagentom biometriuli pasportebis proeqtze muSaoba jer

kidev gasul wels daiwyo. proeqtis pirveli etapi

dafinansebuli iyo evrokavSiris mier xolo meore etapi

dafinansda samoqalaqo reestris saagentos mier. am

droisaTvis gaformda xelSekruleba frangul mxaresTan da

iwyeba xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli produqciis

mowodebis procesi

biometriuli pasportebis danergva xels Seuwyobs

gamartivebuli savizo reJimis SemoRebas saqarTvelosa da

evrokavSiris qveynebs Soris. aRsaniSnavia, rom biometruli

pasportebis sistemaze gadasvlis Sedegad diplomatiuri


55

pasportebis mflobelebisTvis evrokavSiris wevr qveynebTan

imoqmedebs uvizo reJimi.

saqarTvelos iusticiis saministros samoqalaqo reestris

saagentos gaTvlebiT biometriuli pasportebis gacema 2010

wlisTvis gaxdeba SesaZlebeli

eleqtronuli monacemTa baza

samoqalaqo reestris saagentom daasrula misive

teritoriuli samsaxurebis arqivebSi daculi saqarTvelos

moqalaqis piradobis mowmobis gacemisas Sevsebuli

gancxadeba-anketebze damagrebuli fotosuraTebis skanireba

(saubaria Zvel anketebze). sul eleqtronul formatSi

gadayvanilia 4 071 899 fotosuraTi, romelic SemdgomSi

Setanili iqna samoqalaqo reestris saagentos monacemTa

eleqtronul bazaSi

amasTanave, saagentos eleqtronuli bazebis srulyofis

mizniT saagentos eleqtronul bazaSi srulad aisaxa

informacia ucxo qveynis moqalaqeTaTvis saqarTvelos

moqalaqeobis miniWebis Sesaxeb

devnilTa registracia

samoqalaqo reestrma 2008 wlis 12 agvistodan dRemde 2008

wlis agvistoSi ruseTis samxedro agresiis Sedegad

devnili 129,723 piri daaregistrira. daxmarebis sworad

dagegmvis mizniT, iusticiis saministros samoqalaqo

reestris saagentom ltolvilTa da gansaxlebis

saministrosTan erTad SeimuSava devnilTa registraciis

samoqmedo gegma. Registraciis daCqarebisa da efeqturobis

gazrdis mizniT Seiqmna 50-mde mobiluri jgufi, romlebic

qveynis masStabiT dadiodnen kompaqturad gansaxlebis

punqtebSi

saagentom 2008 wlis dasrulebamde mTeli qveynis masStabiT

aRwera 36 kompaqturad Casaxlebis obieqti, daaregistrira

5,049 ojaxi, sul 16,023 pirovneba. aRniSnuli monacemebi

periodulad egzavneboda saqarTvelos ltolvilTa da

gansaxlebis saministros, SemdgomSi socialuri subsidiebis

saagentosaTvis miwodebis mizniT. 2008 wlis

dasasrulisaTvis qalaq TbilisSi da samegrelos regionSi

daiwyo da amJamadac mimdinareobs afxazeTidan devnili

mosaxleobis registracia maTi droebiTi gansaxlebis

adgilebze

SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa

inteleqtualuri realizaciis xelSewyoba


56

iusticiis saministro ganagrZobs SezRuduli

SesaZleblobebis mqone pirTaA inteleqtualuri

realizaciis xelSewyobas. iusticiis saministros

centralur aparatSi, agreTve misi mmarTvelobis sferoSi

myofi sajaro samarTlis iuridiuli pirebis struqturul

erTeulebSi, sadac danergilia eleqtronuli

saqmiswarmoebis programa da SesaZlebelia saqmiswarmoebis

distanciurad ganxorcileba, xdeba SezRuduli

SesaZleblobebis mqone pirTa dasaqmeba. proeqtis

ganxorcielebis am etapze igegmeba 10 adamianis dasaqmeba ara

mxolod q. TbilisSi, aramed saqarTvelos sxvadasxva

regionSi

proeqtis pirvel etapze iusticiis saministroSi ukve

dasaqmda SezRuduli SesaZleblobebis mqone 17 adamiani,

isini sajaro reestris erovnuli saagentos srulfasovani

TanamSromlebi arian da solidur anazRaurebasTan erTad

realizaciis saukeTeso SesaZlebloba aqvT. maTTvis samuSao

pirobebis Seqmnazec iusticiis saministrom izruna,

sacxovrebeli garemos gaTvaliswinebiT yvela dasaqmebul

pirs saministrom mouwyo samuSao kuTxe internetiT,

kompiuteriT da telefoniT


57

regionuli ganviTareba da infrastruqtura

regionebSi gansaxorcielebeli proeqtebi

2009 wlis periodSi ganisazRvra prioritetebi da

saxelmwifo rwmunebulebis-gubernatorebis administraci-

ebidan warmodgenili winadadebebis safuZvelze,

saqarTvelos finansTa saministrosTan erTad SemuSavebul

iqna da saqarTvelos mTavrobas waredgina winadadebebi

municipalitetebSi gansaxorcielebeli sainvesticio

proeqtebis Sesaxeb

ZiriTad sainvesticio prioritetebad ganisazRvra:

wyalmomarageba da kanalizacia

gzebi da xidebi

sacxovrebeli da administraciuli Senobebis

reabilitacia

saskolo da skolamdeli dawesebulebebis SenobaTa

reabilitacia

saqarTvelos mTavrobis gankargulebebiT mimdinare wels

regionebSi gansaxorcielebeli proeqtebis fondidan,

municipalitetebisaTvis, zemoaRniSnuli mizniT gamoyofilia

111,318,724 lari

regionaluri ganviTarebisa da infrastruqturis saministro

axorcielebs monitorings da yovelTviurad regionebidan

iRebs angariSebs sainvesticio proeqtebis ganxorcielebis

mimdinareobis Sesaxeb

soflis daxmarebis programa

soflis daxmarebis programa, romlis mizania

TviTmmarTvelobis ganxorcielebaSi moqalaqeTa

maqsimalurad CarTva, dasaxlebis (sofeli, Temi, daba)

pirveli rigis problemebis gadawyveta, administraciuli

erTeulisaTvis meti damoukideblobis miniWeba, gamgeobis

rwmunebulis uflebamosilebebis gazrda, warmoadgens

mniSvnelovan wingadadgmul nabijs TviTmmarTvelobis

ganviTarebis gzaze

saxelmwifo saxsrebi gamoyofil iqna uSualod

soflisaTvis, raTa igi gamoyenebul iqnas adgilobrivi

mosaxleobis interesebis Sesabamisad, pirveli rigis

socialur-ekonomikuri saWiroebebis dasafinanseblad

gamoyofili Tanxis xarjvis miznobrioba ganisazRvra

uSualod soflis macxovreblebis mier, gamgeobis

rwmunebulis iniciativiT mowveuli soflis (Temis, dabis da


58

sxv.) mosaxleobis saerTo krebis (yrilobis)

gadawyvetilebis safuZvelze

saWiroebis mixedviT ganxorcielda soflebisaTvis

gamoyofili Tanxebis gaerTianeba saerTo problemis

mosagvareblad

`soflis daxmarebis programis~ gansaxorcieleblad 2009

wels saxelmwifo biujetidan gamoiyo 20 milioni lari

Semdegi miznebisaTvis:

sasmeli wylis sistemebi – 3 450 470 lari (17,3 %)

Sida gzebis reabilitacia – 3 472 278 lari (17,4 %)

saniaRvre arxebis mowyoba – 1 095 779 lari (5,5 %)

sarwyavi sistemebi – 879 143 lari (4,5 %)

samuSaoTa ZiriTadi nawili ganxorcielebulia uSualod

soflis mosaxleobis monawileobiT

2010 wels `soflis daxmarebis programis~

gansaxorcieleblad 60 milioni laris gamoyofa aris

gaTvaliswinebuli.

sagzao infrastruqtura

sagzao infrastruqturis gaumjobesebis RonisZiebebze sul

daixarjeba 606.3 mln lari, maT Soris: saxelmwifo biujetis

xarjze - 287.3 mln lari; donorebis xarjze – 319 milioni

lari

2009 wlis axali obieqtebis umetes nawilze “gzebis

perioduli SekeTeba da reabilitaciis” RonisZiebebis

farglebSi ukve gaformda xelSekrulebebi da sruldeba

samuSaoebi, nawilze mimdinareobs satendero procedurebi

da uaxlos periodSi daiwyeba samuSaoebi

ewyoba asfaltbetonis da cementobetonis axali safarebi,

mimdinareobs milebis da xidebis reabilitacia

stiqiis Sedegebis salikvidacio da prevenciis mizniT 2009

wels Casatarebeli samuSaoebis ZiriTad nawilSi

dawyebulia muSaoba, darCenilia umciresi nawili, romelzec

mimdinareobs satendero procedurebi da uaxloes periodSi

daiwyeba Sesabamisi samuSaoebi

2009 wlis gegmiT gaTvaliswinebuli mimdinare SekeTebiT

saerTaSoriso da Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis

saavtomobilo gzebze mimdinareobs miwis vakisis, safaris,

wyalamridi da wyalgamtari nagebobebis, moZraobis

regulirebis teqnikuri saSualebebis da gzis

keTilmowyobis samuSaoebi. dasrulebulia zamTris movla-

Senaxvis samuSaoebi

Tbilisi-senaki-leseliZis saavtomobilo gzis nataxtari-

aRaianis km 27-43 monakveTis rekonstruqcia-modernizacia

meore rigis samuSaoebis farglebSi:


59

orzoliani gza modernizirebuli iqna 4 zolian

Cqarosnul avtomagistralad

moewyo satransporto kvanZebi da gzagamtarebi;

gaizarda avtotransportis gamtarunarianoba da

Semcirda gadaadgilebis dro

aRniSnul monakveTze moewyo ganaTebis sistema

dasrulda gzis keTilmowyobis, meoradi gzebis da

mierTebebis samuSaoebi

dasrulda aRaianis kvanZis mSenebloba

samuSaoebi mTlianad dasrulda mimdinare wlis maisis

bolos

senaki-foTi-sarfis saavtomobilo gzis Caqvi-maxinjauris

monakveTze gvirabis mSenebloba II etapis samuSaoebis

farglebSi:

dasrulda saventilacio samuSaoebi da damontaJda

danadgarebis marTvis avtomaturi sistema

dasrulda hidroizolaciis mowyobis samuSaoebi

damontaJebulia sadrenaJo sistema

dasrulda betonis mudmivi samagri mowyobis

samuSaoebi

dasrulebulia gvirabebis damakavSirebeli Stolnis

gayvana

dasrulda mopirkeTebis samuSaoebi

dasrulda xanZarsawinaaRmdego rezervuaris mowyobis

samuSaoebi

dasrulda trotuarebis mowyobis samuSaoebi

gvirabSi moewyo ganaTebis sistema

gvirabebSi uzrunvelyofilia calxmrivi reJimiT

moZraoba

dasrulda sainJinro korpusis mSenebloba

dasrulebis fazaSia gvirabis portalebTan

ferdobebis gamagrebis, saxanZro signalizaciis da

gvirabSi transportis usafrTxo moZraobis

uzrunvelyofis darCenili samuSaoebi

samuSaoebi dasruleba dagegmilia mimdinare wlis

seqtembris bolos

Tbilisi-senaki-leseliZis saavtomobilo gzis aRaiani-

igoeTis km 44-55 monakveTis rekonstruqcia-modernizaciis

samuSaoebis (msoflio bankis dafinansebiT) farglebSi:

samuSaoebi daiyo or etapad, kerZod:

pirveli etapi moicavs marjvena mimarTulebis betonis

safariani axali saavtomobilo gzis mSeneblobas

meore etapi moicavs marcxena mimarTulebis arsebuli

saavtomobilo gzis reabilitacias


60

pirveli etapis samuSaoebi dasrulebulia.

saavtomobilo gzis marjvena mimarTulebaze aSenda

axali orzoliani betonis safariani gza

moewyo satransporto kvanZebi da gzagamtarebi

moewyo ganaTebis sistema

dasrulda meore etapis, arsebuli saavtomobilo gzis

reabilitaciis samuSaoebi, moZraoba gaxsnilia

dasrulda gzis keTilmowyobis, meoradi gzebis da

mierTebebis samuSaoebi

dasrulda okamis gzagamtaris modifikaciis samuSaoebi

samuSaoebi dasrulda 2009 wlis maisis TveSi

Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis nataxtari-aRaianis km 27-km

43 monakveTze gamyof zolze parapetebis mowyobis


dasrulda parapetebis mowyobis samuSaoebi

dasrulda gamyof zolSi mcenareuli gruntis Cayris

da maradmwvane buCqebis dargvis samuSaoebi

samuSaoebi mTlianad dasrulebulia

Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km20-km21 monakveTze

barierebis mowyobis samuSaoebis (msoflio bankis

dafinansebiT) farglebSi:

dasrulda barierebis mowyobis samuSaoebi

samuSaoebi mTlianad dasrulda mimdinare wlis maisis

dasawyisSi

Tbilisi-senaki-leseliZis saavtomobilo gzis igoeTi-

sveneTis km55-80 monakveTis rekonstruqcia-modernizaciis


am etapze mimdinareobs rogorc marjvena aseve

marcxena mimarTulebaze cemento betonis safariani

gzis mSenebloba. 2009 wlis I da II kvartalSi marjvena

mimarTulebaze aSenda 9 km - saidanac 2.7 km aris

Sesuli eqspluataciaSi. aseve mimdinareobs marcxena

mimarTulebis arsebul gzaze proeqtiT gansazRvruli

samuSaoebi

xelovnuri nagebobebis mSeneblobis samuSaoebi

dasrulebis fazaSia

2009 wlis bolosaTvis dagegmilia gzis am monakveTis

modernizacia 4 zolian Cqarosnul avtomagistralad

Tbilisi-senaki-leseliZis saavtomobilo gzis igoeTi-

sveneTis km55-80 monakveTze igoeTis gzagamtarisa da md.

lexuras xidebis mSeneblobis samuSaoebis (msoflio bankis

dafinansebiT) farglebSi:

samuSaoebi daiwyo mimdinare wlis maisis Tvidan

am etapze dasrulebis fazaSia igoeTis gzagamtaris

(marjvena mimarTulebaze) rkinabetonis ximinjebis


61

mowyobis samuSaoebi. aseve mimdinareobs saZirkvlebis

mowyobis samuSaoebi

md. lexuras xidis marjvena mimarTulebaze

mimdinareobs rkinabetonis ximinjebis mowyobis

samuSaoebi

2009 wlis bolosaTvis dagegmilia marjvena

mimarTulebaze orive xidebis mSeneblobis dasruleba

vaziani-gombori-Telavis gzis gaumjobesebis proeqti

vaziani-gombori-Telavis gzis proeqtis farglebSi

mimdinareobs satendero procedurebi

sofel narazensa da sofel sajijaos Soris mdinare

Waniswyalze, agreTve sofel axuTsa da sofel noRas Soris

mdinare civze xidebis mSeneblobis farglebSi:

mdinare civze saxide gadasasvlelis mSenebloba

dasrulda mimdinare wlis aprilis bolos

mdinare Waniswyalze dasrulebulia ganapira da

Sualeduri burjebis mSenebloba. am etapze

mimdinareobs liTonis konstruqciis malis naSenis

mSenebloba. mdinare Waniswyalze xidebis mSeneblobis

dasruleba dagegmilia mimdinare wlis oqtombris

TveSi

senaki_foTi_sarfis saavtomobilo gzis me-100 km-ze mdinare

kubiswyalze axali xidis mSeneblobis farglebSi

samuSaoebi daiwyo mimdinare wlis aprilis TveSi

am etapze mimdinareobs ganapira burjebis mSenebloba

samuSaoebi dasruldeba 2009 wlis dekembris TveSi

koda-TeTwyaros saavtomobilo gzis me-9 km-ze xidis

mSeneblobis farglebSi:

dasrulda saproeqto dokumentaciis momzadeba

mimdinareobs proeqtis eqspertiza

agvistos TveSi dagegmilia satendero procedurebi

saministro ganaxorcielebs monitorings municipaluri

ganviTarebis fondis mier ganxorcielebul sainvesticio

proeqtebze (288,929 aTasi lari)

satransporto administracia

samTavrobo strategiiT gansazRvruli prioritetuli

mimarTulebebis Sesabamisad, ganxorcielda mniSvnelovani

RonisZiebebi saerTaSoriso satransporto mimosvlis

mowesrigebisa da liberalizaciis mizniT

saqarTvelosa da Aazerbaijanis mTavrobebs Soris

gaformebuli sahaero mimosvlis xelSekrulebis farglebSi

miRweulia SeTanxmeba (2009 wlis 7-8 maisi) Tbilisi-baqo-


62

Tbilisis sahaero xazze frenis sixSireebze SezRudvebis

moxsnis Taobaze

`saqarTvelos mTavrobasa da didi britaneTisa da CrdiloeT

irlandiis gaerTianebuli samefos mTavrobas Soris sahaero

mimosvlis Sesaxeb~ SeTanxmebiT (2009 wlis 3-7 ivnisi) ori

qveynis saaviacio uwyebebs Soris xelmowerili SeTanxmebis

oqmis Tanaxmad aviagadamzidvelebs miecemaT SesaZlebloba

sahaero gadayvana-gadazidvebi ganaxorcielon SeuzRudavad

miRweulia SeTanxmeba litvis transportisa da

komunikaciebis saministrosTan da mimdinare wlis ianvarSi

litvis mxaresTan gacvlil iqna damatebiT 30 erTeuli

universaluri nebarTva, romlebic saSualebas aZlevs

nebarTvis mflobel gadamzidavs ganaxorcielos tvirTis

gadazidva mesame qveyanaSi an/da mesame qveynidan

xelSemkvrel qveyanaSi

miRweulia analogiuri SeTanxmeba latviis transportis

saministrosTan da mimdinare wlis martSi latviis

mxaresTan gacvlil iqna damatebiT 50 erTeuli

universaluri nebarTva

TurqeTTan, belorusTan da iranTan daido SeTanxmda

saerTaSoriso satvirTo saavtomobilo gadazidvebisaTvis

gankuTvnili universaluri qvotirebuli nebarTvis

Sesabamisad damatebiT 2500, 100 da 200 erTeulis gacvlis

Taobaze

mimdinareobs molaparakeba ungreTis, serbeTis da CineTis

mxareebTan samTavrobo doneze saerTaSoriso saavtomobilo

mimosvlis Sesaxeb SeTanxmebebis gaformebamde Sesabamis

uwyebebs Soris kvotirebuli nebarTvebis gacvlis dawyebis

Taobaze

mimdinare wlis 10-13 ivniss yazaxeTSi erTiani satransporto

administraciis warmomadgenelTa monawileobiT gaimarTa

saavtomobilo transportis saerTaSoriso kavSiris (IRU) sagzao transportis V evraziuri konferencia. ganxilul

iqna `abreSumis gzis~ aRorZinebis, CineTsa da evropas Soris

avtosatransporto mimosvlis perspeqtivebis, qveynebs Soris

vaWrobisa da saavtomobilo mimosvlis gaadvilebis, gzebis

mSeneblobis, gaeros mravalmxrivi konvenciebisadmi

mierTebisa da ganxorcielebis, mZRolebisaTvis savizo

reJimis gaadvilebis, evraziuli satransporto iniciativis

(NELTI) mimdinareobis, saerTaSoriso sabaJo organizaciis

CarCo standartebis danergvisa da sxva aqtualuri

sakiTxebi. ministrTa sxdomaze, romelic gaimarTaA11 ivniss,

miRebul iqna gadaawyvetileba saavtomobilo transportis

saerTaSoriso kavSiris (IRU) sagzao transportis 2011 wlis

VI evraziuri konferenciis saqarTveloSi gamarTvis Sesaxeb

wyalmomarageba


63

wyalmomaragebis sistemis institucionaluri mowyobis

RonisZiebebis kuTxiT aRsaniSnavia saministros sistemaSi

ssip – wyliT uzrunvelyofis regionuli ganviTarebis

saagentos Seqmna (aprili, 2009)

wylis kompaniebis Serwymis Sedegad Seiqmna ori regionuli

kompania: Sps `dasavleTis wyali~ da Sps `aRmosavleTis

wyali~

mimdinareobs muSaoba momxmarebelTa, wylis kompaniebSi

arsebuli debitoruli da kreditoruli davalianebebis

identificirebis mimarTulebiT

saagento axorcielebs seqtoris reabilitaciisaTvis saWiro

RonisZiebebs


64

energetika

mimoxilva

samTavrobo programis “erTiani saqarTvelo siRaribis

gareSe” dokumentSi gawerilia iseTi mniSvnelovani

RonisZiebebi, rogoricaa infrastruqturuli proeqtebis

ganxorcieleba, maT Soris moiazreba:

TurqeTTan damakavSirebeli 500/400 kv gadamcemi xazis

mSenebloba

axali hidroeleqtrosadgurebis mSenebloba

saerTaSoriso satranzito proeqtebis ganxorcieleba

da sxva

aRniSnuli RonisZiebebis ganxorcieleba xels Seuwyobs

qveynis energetikuli usafrTxoebis amaRlebas. aseve,

qveyanas miscems saSualebas miaRwios progress rogorc

ekonomikuri ise politikuri TvalsazrisiT

mocemuli amocanebis misaRwevad, saqarTvelos energetikul

seqtorSi 2009 wlis pirvel naxevarSi ganxorcielda

mniSvnelovani sareabilitacio samuSaoebi, ris Sedegadac,

sagrZnoblad gaizarda energetikuli sistemis usafrTxoeba

axali infrastruqturuli proeqtebis ganxorcielebis

meSveobiT SesaZlebeli gaxda qveyanaSi ucxouri

investiciebis mozidva da ganaxlebadi energetikis sferoSi

seriozuli kapitaldabandebis ganxorcieleba

Sesrulda didi moculobis samuSaoebi ruseTis agresiis

Sedegad dazaralebuli mosaxleobis dasaxmareblad

amavdroulad, dargSi ganxorcielebuli mTeli rigi axali

energetikuli proeqtebis meSveobiT SesaZlebeli gaxda

damatebiTi samuSao adgilebis Seqmna

“Savi zRvis regionaluri eleqtrogadamcemi xazis”

proeqti

“Savi zRvis regionaluri eleqtrogadamcemi xazis” proeqti

gulisxmobs saqarTvelosa da TurqeTs Soris 500/400 kv

eleqtrogadamcemi xazis mSeneblobas mudmivi denis

CanarTiT

aRniSnuli proeqtis farglebSi 2009 wlis TebervalSi

daqiravebul iqna garemosdacviTi konsultanti kompania Black & Veatch, romelmac maisis TveSi warmoadgina garemosa da

socialur pirobebze zemoqmedebis Sefasebis angariSi

2009 wlis maisSi aRniSnuli proeqtis farglebSi

daqiravebul iqna teqnikuri konsultanti kompania “Fichtner”. dasrulda satendero procedurebis pirveli etapi da


65

SerCeulia kompania, romelic samSeneblo samuSaoebs

daiwyebs ama wlis seqtemberSi

proeqtis dasrulebis TariRad gansazRvrulia 2012 weli.

mocemuli proeqtis ganxorcieleba mniSvnelovnad Seuwyobs

xels saqarTvelos energetikuli saimedoobisa da

usafrTxoebis amaRlebas, romelic Tavis mxriv mniSvnelovan

wvlils Seitans regionis energetikuli usafrTxoebisa da

ganviTarebis saqmeSi

axali hidroeleqtrosadgurebis mSenebloba

saqarTvelos mTavroba aqtiurad agrZelebs muSaobas

ucxoeli investorebis mozidvis mizniT ganaxlebadi

energiis sferoSi. am mxriv mniSvnelovania iseTi didi

sainvesticio proeqtebi, rogoricaa:

xudonhesi - 2009 wlis bolomde dagegmilia xudonhesis

teqnikur-ekonomikuri Seswavla da garemoze

zemoqmedebis Sefasebis momzadeba. dasrulebis Semdeg

igegmeba saerTaSoriso tenderis Catareba

eleqtrosadguris mSeneblobaze

namaxvanhesebis kaskadi - mzad aris kaskadis teqnikur-

ekonomikuri dasabuTeba da garemoze zemoqmedebis

Sefaseba. gamocxadebulia interesTa gamoxatva mdinare

rionze kaskadis mSeneblobaze. tenderis dasruleba

igegmeba 1 seqtembrisaTvis

onihesebis kaskadi - onihesebis kaskadis winaswari

teqnikur ekonomikuri Seswavla dasrulebulia.

momaval wels igegmeba saerTaSoriso tenderis

Catareba kaskadis mSeneblobaze

aRniSnuli proeqtebis ganxorcielebis SemTxvevaSi sistemas

Seemateba 1,500 mgvt-mde dadgmuli simZlavre da wliurad 4.5

mlrd. kvt.sT-mde eleqtroenergiis gamomuSaveba

aseve, energetikis saministros mier momzadebulia

saqarTveloSi potenciuri, asaSenebeli 78 hesis teqnikur-

ekonomikuri daxasiaTeba, romelic ganTavsebuli

saministros veb-gverdze. aRniSnuli saSualebas aZlevs

investors gansazRvros da airCios misTvis mimzidveli da

saintereso energetikuli proeqti

xazgasasmelia aseve, saxelmwifo programa “ganaxlebadi

energia 2008”-is farglebSi, saqarTvelos mTavrobis mier

gaformebuli memorandumebi:

2009 wlis 24 Tebervals kompania “Caucasus energy and infrastructure”-sTan gaformda memorandumi, romelic

iTvaliswinebs mtkvarihesis mSeneblobas. hesis

mSenebloba savaraudod wlis bolomde daiwyeba da

kompania ganaxorcielebs 50 milionamde aSS dolaris

investicias. mSeneblobis savaraudo vada 36 Tvea


66

2009 wlis 14 maiss gaformda memorandumi kompania

”baxvi haidro pauerTan” romelic iTvaliwinebs

mdinare baxviswyalze hesis mSeneblobas. mSenebloba

ukve dawyebulia da dasruleba navaraudevia 2011

wlisaTvis. investiciis moculoba 10 mln aSS dolars

Seadgens

2009 wlis 28 maiss Sps “energo-pro jorjiasTan”

gaformda memorandumi zoti hesis kaskadis

mSeneblobaze. ganxorcielebuli investiciis

moculoba 80 mln aSS dolari iqneba. mSeneblobis

savaraudo vadaa 48 Tvea

2009 wlis 27 ivliss Sps `rusmetalTan~ gaformda

memorandumi, md.Lluxunis wyalze hesebis kaskadis

mSeneblobaze. kompania ganaxorcielebs 50 mln-mde aSS

dolaris investicias

Sps “jorjian urban-enerjisTan” samcxe-javaxeTis

regionSi faravnis hidroeleqtrosadguris

mSeneblobis Taobaze gaformebuli memorandumis

Tanaxmad kompania ganaxorcielebs 100 milioni aSS

dolaris investicias. mSeneblobis savaraudo vadaa 48

Tve

saerTo jamSi, 2009 wlis ganmavlobaSi saxelmwifo programa

“ganaxlebadi energia 2008”-s farglebSi mozidulma

investiciebis raodenobam 290 mln. aSS dolari Seadgina.

gaformebuli memorandumebis Tanaxmad, aSendeba

hidroeleqtrosadgurebi 200 mgvt-mde dadgmuli simZlavriTa

da 1,055 mlrd kvt.sT eleqtroenergiis gamomuSavebiT

aRniSnuli mimarTulebiT saqmianoba aqtiurad grZeldeba, es

ki Tavis mxriv uzrunvelyofs stabiluri ekonomikuri

garemos SenarCunebas, qveynis ekonomikuri keTildReobis

amaRlebas, samuSao adgilebis Seqmnasa da adgilobrivi

muSaxelis dasaqmebas

energetikuli infrastruqturis samSeneblo da

sareabilitacio samuSaoebi

2008-2009 wlis ganmavlobaSi ruseTis federaciis agresiis

Sedegad dazaralebuli devnili mosaxleobisaTvis axlad

aSenebuli sacxovrebeli saxlebisa da binebis

eleqtroenergiiTa da bunebrivi gaziT momaragebis

uzrunvelyofis mizniT, saxelmwifo biujetidan daixarja 8.6

mln-mde lari. maT Soris eleqtroenergiiT uzrunvelyofaze

- 5.4 da gazmomaragebaze – 3.2 mln. lari

aRniSnuli programis farglebSi goris, qarelis, xaSuris,

kaspis, mcxeTis, duseTis, TeTriwyarosa da marneulis

municipalitetebSi ganxorcielda 6,000-mde sacxovrebeli

saxlis eleqtroenergiiT da bunebrivi airiT uzrunvelyofa


67

aqve aRsaniSnavia, rom 2009 wlis pirvel naxevarSi

saqarTvelos sxvadasxva raionebSi damatebiT

gamricxvelianda 52 aTasamde abonenti

donori organizaciebis mier dafinansebuli proeqtebi

msoflio bankis mier dafinansebuli `eleqtroenergiis

bazris mxardamWeri proeqti~, romlis mixedviTac

mniSvnelovani samuSaoebi Sesrulda SCADA-sa da

telekomunikaciebis nawilSi, erovnul sadispeCero centris

ganaxlebaSi, maRalsixSiruli mowyobilobebis

gadaiaraRebasa axali satelefono kavSirebis danergvaSi. ama

wlis 25 agvistos dasrulda mocemuli proeqti, romlis

farglebSic Sps “saqarTvelos saxelmwifo

eleqtrosistemaSi” damontaJda Tanamedrove teqnologiebiT

aRWurvili marTvis fari, romelic erTaderTi da

unikaluria kavkasiaSi. misi meSveobiT SesaZlebeli iqneba

avariuli situaciebis Semcireba da maTi droulad

likvidireba, rac Tavis mxriv uzrunvelyofs energetikuli

sistemis saimedoobisa da usafrTxoebis xarisxis

gaZlierebas

`regionaluri eleqtroqselis reabilitacia~ - KFW bankis

mier gamoyofili krediti 10 mln. evro. germaniis finansuri

TanamSromloba saqarTvelosTan, romlis farglebSic

mimdinareobs sareabilitacio samuSaoebi gardabnis, lisis,

marneulis, didubis qvesadgurebSi da 220 kv.

eleqtrogadamcem xazebze. samuSaoebis dasrulebis

savaraudo vadaa 2009 wlis dekemberi

aseve, germania-saqarTvelos finansuri TanamSromlobis

farglebSi KFW bankis kreditiT – 8.3 mln evro,

mimdinareobs eleqtromomaragebis seqtoruli programa,

romelic iTvaliswinebs “gardabnis” qvesadgurSi axali 500

kv. ujredebis mowyobas. samuSaos damTavreba

gaTvaliswinebulia 2009 wlis dekemberSi

energoseqtorSi 2009 wlis pirvel naxevarSi

ganxorcielebuli sareabilitacio samuSaoebidan,

gansakuTrebiT aRsaniSnavia engurhesze evropis

rekonstruqciisa da ganviTarebis bankis mier dafinansebuli

reabilitaciis proeqtis dasruleba. aRniSnuli proeqtis

farglebSi Catarebuli sareabilitacio samuSaoebis Sedegad

pirvelad 1992 wlis Semdeg, srulad amuSavda engurhesis

xuTive agregati

Sedegad, dargSi warmatebiT ganxorcielebuli yvela zemoT

aRniSnuli RonisZiebebis saSualebiT, saqarTvelom 2009

wels, pirvelad SesZlo ganexorcielebina eleqtroenergiis

eqsporti regionis oTxive qveyanaSi (TurqeTSi, azerbaijanSi,

somxeTsa da ruseTSi). amiT qveyanam gazarda energetikuli

damoukideblobisa da energetikuli usafrTxoebis xarisxi


68

da Seamcira importirebul energoresursebze

damokidebuleba

bunebrivi airis seqtori

bunebrivi airis seqtorSi ganxorcielebuli RonisZiebebidan

aRsaniSnavia Semdegi nabijebi:

2008 wlis 14 noembers azerbaijanis saxelmwifo

navTobkompania “sokarsa” da saqarTvelos mTavrobas Soris

gaformda xuTwliani memorandumi, romelic amoqmedda 2009

wlis ianvridan. aRniSnuli memorandumis Tanaxmad

saqarTveloSi moqmedi bunebrivi airis samomxmareblo

tarifi 5 wlis ganmavlobaSi ucvleli darCeba. imdenad,

ramdenadac saqarTvelo axorcielebs bunebriv airis 100 %-

ian imports, mocemuli SeTanxmebis miRweva qveynisaTvis

Zalze mniSvnelovani nabiji iyo, radganac misi meSveobiT

SesaZlebeli gaxda grZelvadian perspeqtivaSi,

saqarTvelosaTvis bunebrivi airiT uwyvetad momaragebis

uzrunvelyofis sakiTxis mogvareba da Sesabamisad

energetikuli usafrTxoebis donis amaRleba

organizacia USAID-is “Energy Utility Subsidy” programis

farglebSi, mimdinareobs 2008 wlis agvistos movlenebis

Sedegad dazaralebuli pirebis mier moxmarebuli

eleqtroenergiis da gazis safasuris anazRaureba.

adgilobrivma gazgamanawilebelma da eleqtroemergiis

gamanawilebelma kompaniebma moaxdines 5,800-mde axali

abonentis gamricxvelianeba. aseve uzrunvelyves

eleqtroenergiisa da bunebrivi airis daubrkoleblad

miwodeba Tbilisis, werovnis, wilkaanis, frezeTis, kodis,

goris, skrsa, berbukis, Telavis, lagodexis, sagarejos,

xaSuris, suramis, qarelis, bazaleTis, saguramos,

winamZRvrianTkaris, gardabanis, Telavis, rusTavis

abonentebisaTvis

aRsaniSnavia saqarTvelos mTavrobasa da Sps “sataxas”

Soris 2008 wels gaformebuli memorandumi, romlis

Tanaxmad 2010 wlamde unda moxdes axalqalaqisa da

ninowmindis raionebSi mosaxleobis gazificireba. proeqti

iTvaliswinebs daaxloebiT 15,000 abonentis CarTvas

bunebrivi gazis gamanawilebel qselSi. dReisaTvis

damTavrebulia axalqalaqis gazificireba. axalqalaqis

mcxovrebi 204 abonenti CarTulia qselSi da sargeblobs

bunebrivi airiT. xolo, ninowmindaSi mimdinareobs

samuSaoebi, romelTa dasrulebac dagegmilia 2009 wlis

bolosaTvis

“itera-saqarTvelos” Svilobilma kompania Sps “vanigazma”

daasrula vanisa da raionuli centris mimdebare rva

soflis gazificirebis samuSaoebi. amJamad gazificirebulia

4,154 abonenti. aRniSnuli RonisZiebebi ganxorcielda


69

saxelmwifo programis “gazi yvela sofels” farglebSi.

mocemuli programis farglebSi, sadistribucio kompaniebi

mosaxleobis gazificirebis samuSaoebs saqarTvelos

sxvadaxva raionSic intensiurad axorcieleben

aRsaniSnavia, rom saqarTvelos navTobisa da gazis

korporaciis mier 2009 wels dasrulda samcxe - javaxeTis

regionSi maRali wnevis milsadenebis sistemis mSeneblobis

2 wliani programa. saqarTvelos navTobisa da gazis

korporaciis dakveTiT, aseve dasrulda aspinZa - axalcixis

32 km-iani gazsadenis mSenebloba kompania “niu enerjis” mier.

amJamad, kerZo kompaniebi axorcieleben aRniSnuli regionis

mosaxleobis individualur gazificirebis proeqtebs.

saerTo jamSi dagegmilia 14,000 abonentis gamricxvelianeba.

amJamad gamricxvelianebulia 8,500 abonenti

“saguramo-wiTeli xidi” proeqtis meore etapi

magistraluri gazsadeni “navTluRi - saguramos” 50 km-iani

monakveTis mSeneblobis dawyeba igegmeba uaxloes momavalSi.

2009 wlis ganmavlobaSi Catarda mSeneblobisaTvis saWiro

saproeqto samuSaoebi. amJamad mimdinareobs proeqtis

saboloo analizi. daskvniTi eqspertizis Semdeg dagegmilia

samSeneblo samuSaoebis dawyeba. aRniSnuli gazsadenis

mSeneblobisaTvis saqarTvelos navTobisa da gazis

korporaciis mier dawyebulia samSeneblo nebarTvis aRebis

procedura, miwis nakveTebis registracia da

mSeneblobisaTvis saWiro kanoniT gaTvaliswinebuli sxva

procedurebi

“CrdiloeT-samxreTis” magistraluri gazsadenis

reabilitaciis proeqtis II faza

“CrdiloeT-samxreTis” magistraluri gazsadenis

reabilitaciis proeqtis II fazis farglebSi cxrave

sareabilitacio ubanze dagegmili samuSaoebis absolituri

umravlesoba dasrulebulia. samSeneblo samuSaoebi

xorcieldeba aTaswleulis fondis energoinfrastruqturis

reabilitaciis proeqtis farglebSi

navTobisa da gazis mopovebis sakiTxi

mimdinare wels msxvil indur sainvesticio jgufebTan JINDAL PETROLEUM LTD. და ENSEARCH PETROLEUM (GEORGIA) LTD xeli moewera

produqciis wilobrivi ganawilebis xelSekrulebas

saqarTvelos xuT salicenzio blokze. xuTive blokze

savaraudo investicia 200-250 mln aSS dolars Seadgens.


70

xelSekrulebebi gaformebulia 25 wliT 5 wliani

gagrZelebis uflebiT

miwisqveSa gazsacavis mSeneblobis proeqti

miwisqveSa gazsacavis arseboba qveyanas miscems saSualebas

Tavidan airidos energetikuli krizisi da uzrunvelyos

energetikuli usafrTxoeba. dReisaTvis ukve arsebobs

miwisqveSa gazsacavis mSeneblobis wina-saproeqto Seswavlis

teqnikur-ekonomikuri analizi, romlis safuZvelzec

Sesabamisi teqnikuri davalebis Camoyalibebis gziT moxdeba

teqnikur-ekonomikuri kvlevis ganxorcieleba. gazsacavis

savaraudo saproeqto moculoba 400 mln. kubametrs Seadgens

amJamad, proeqtis winaswari teqnikur-ekonomikuri

dasabuTebis safuZvelze SeirCa saboloo adgili

gazsacavisaTvis - ninowmindis navTobis sabado (kaxeTis

regioni). aRsaniSnavia, rom 2009 wels saqarTvelos

mTavrobam daamtkica da moiwona samoqmedo gegma, romlis

safuZvelzec “aTaswleulis gamowveva saqarTvelos fondi”

administrirebas gauwevs aRniSnul proeqts. amJamad

mimdinareobs tenderi “aTaswleulis gamowveva saqarTvelos“

ofisis meSveobiT kontraqtori kompaniis gamosavlenad da

sakvlev-saproeqto samuSaoebis Sesasruleblad

saerTaSoriso TanamSromloba

saqarTvelos mtkice pozicia da politikuri mxardaWera,

rogorc satranzito qveynisa, kidev ufro

sicocxlisunarians xdis satranzito proeqtebis realobad

qcevas, rac sabolood aramarto saqarTvelos, aramed

qveynebis mTeli jaWvis energetikuli usafrTxoebis

uzrunvelyofas emsaxureba

yovelive zemoTTqmulidan gamomdinare, saqarTvelo

CarTulia iseT saerTaSoriso proeqtebSi rogoricaa nabuko,

“TeTri nakadi”, “evroaziis navTobis transportirebis

derefani”. mocemuli proeqtebis ganxorcielebis SemTxvevaSi

saqarTvelos saSualeba eqneba uzrunvelyos regionis

energetikuli bazris usafrTxoeba da miwodebis gzebis

diversifikacia

saqarTvelos aseve aqtiurad monawileobda 2009 wels

gamarTul praRisa da sofiis energetikuli samitebis

muSaobaSi. aRniSnul samitebze miRebuli deklaraciis

Tanaxmad, saqarTvelos rogorc mniSvnelovan

energosatranzito funqciebis mqone qveyanas, eZleva

saSualeba daubrkoleblad ganaxorcielos energetikuli

resursebis tranziti centraluri aziis regionidan

evropisaken


71

proeqti “nabuko”

gazis krizisis fonze gansakuTrebiT didi mniSvneloba

mieniWa sagangebo Sexvedras, romelic energetikuli

usafrTxoebis Temas mieZRvna 2009 wlis 26-27 ianvars

budapeStSi. aRniSnul saerTaSoriso samitze miiRes

deklaracia saxelwodebiT - “Declaration of the Budapest Nabucco Summit”, romelic kidev erTxel gamoxatavda nabukos

gazsadenis proeqtis ganxorcielebis politikur

mxardaWeras. rogorc ukve aRvniSneT, qarTuli mxare

aqtiurad iyo CarTuli saboloo dokumentebis SemuSavebis

procesSi da sxva qveynebTan TanamSromlobiT, SesZlo ara

mxolod aRniSnuli proeqtis prioritetuli rolis

xazgasma, aramed iseTi winadadebebis acileba, romlebic

miznad isaxavda ruseTis interesebis gatarebas. aRsaniSnavia,

rom saqarTvelom mxari dauWira ungruli mxaris mier

“Nabucco International Board”-is mier SemoTvazebul koncefcias

da Sesabamis organizaciul struqturas. “Nabucco International Board”-Si saqarTvelos monawileoba samomavlod xazs

gausvams saqarTvelos rols “samxreTis satranzito

derefnis” ganxorcielebis procesSi da SesaZleblobas

miscems qarTul mxares garkveuli zegavlena moipovos

procesis ganviTarebaze

aRsaniSnavia, rom ama wlis 13 ivliss TurqeTSi, q. ankaraSi

gaformebulma samTavrobaTaSoriso xelSekrulebam

“nabukos” proeqtis Sesaxeb, kidev erTxel daadastura

proeqtis sicocxlisunarianoba da proeqtis monawile

qveynebis mzadyofna proeqtis droulad ganxorcielebis

gziT xeli Seuwyon energetikuli usafrTxoebis amaRlebas

proeqti “TeTri nakadi”

energetikuli proeqti “TeTri nakadis milsadeni”

warmoadgens evrokavSiris “samxreTi gazis derefnis”

(Southern Energy Corridor) nawils. aRsaniSnavia, rom

energomiwodebis gzebis diversifikaciis mizniT, K2008 wlis

13 noembers evrokomisiam Seqmna axali kompania “kaspiis

ganviTarebis korporacia”, romelmac unda uzrunvelyos

evropis bunebrivi airiT momarageba, energetikuli

resursebis azerbaijanidan da kaspiis zRvis regionidan,

saqarTvelos gavliT pirdapir rumineTSi miwodebiT

gamomdinare iqidan, rom saqarTvelo proeqtis

ganxorcielebis xelSewyobis kuTxiT, mniSvnelovan qveyanas

warmoadgens, 2009 wels saqarTvelos mTavrobasa da kompania

`GUEU - White Stream Pipeline Company Limited~-s Soris

gaformebuli memorandumi xels Seuwyobs mocemuli


72

proeqtis ganxorcielebas da urTierTTanamSromlobis

gaRrmavebas monawile mxareTa Soris

“evroaziis navTobis satransporto derefnis” proeqti

saqarTvelo, aseve 2008 wlidan CarTulia “evroaziis

navTobis satransporto derefnis” proeqtSi (“Euro-Asian Oil Transportation Corridor” project (EAOTC)). proeqti Zalian

mniSvnelovania energetikuli usfrTxoebis TvalsazrisiT,

radganac monawile qveynebi muSaoben kaspiis regionidan

saerTaSoriso bazrebisken hidrokarbonis resursebis

transportirebis marSrutis Seqmnis kuTxiT azerbaijanis,

saqarTvelos, ukrainis, poloneTis da litvis gavliT

2009 wlis 25 aprils Sps “sarmatiis” monawileebma

daamtkices proeqtis teqnikur-ekonomikuri dasabuTeba. 2009

wlis maisSi Sedga Sexvedra Sps “sarmatiis” da ss

“yazmunaigazis” warmomadgenlebs Soris. aRniSnul

Sexvedraze, yazaxurma mxarem daafiqsira mzadyofna

iTanamSromlos proeqtTan dakavSirebul sakiTxebTan

mimarTebaSi. aRsaniSnavia, rom YyazaxeTis, rogorc regionSi

navTobis erT-erTi umsxvilesi mompoveblis, CarTva

evroaziuli navTobsatransporto derefnis proeqtis

ganxorcielebaSi, saqarTvelosaTvis samomavlod

uzrunvelyofs satranzito potencialis arsebiT zrdas

evrokavSiris axali iniciativa: “aRmosavleT partnioroba”

aRsaniSnavia, rom saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromloba

2009 wlis 7 maisidan gadavida urTierTobebis Tvisobrivad

axal etapze. evrokavSirsa da mis aRmosavleT regionis

partnior qveynebTan TanamSromlobis es axli mimarTuleba

`aRmosavleT partniorobis~ iniciativis saxeliTaa cnobili

amasTan dakavSirebiT aRsaniSnavia, rom saqarTvelom aqtiuri

monawileoba miiRo ama wlis 17 ivniss q. briuselSi

“aRmosavleT partniorobis” iniciativis farglebSi

dagegmil energetikuli platformis muSaobaSi. mocemuli

Sexvedris farglebSi yuradReba iqna gamaxvilebuli iseT

sakiTxebze, rogoricaa energetikuli usafrTxoebis

uzrunvelyofa, energiis wyaroebisa da miwodebis gzebis

diversifikacia, energetikuli infrastruqturis ganviTareba

da energetikuli politikis harmonizacia. gamoyofili iqna

energetikis sferoSi samomavlo TanamSromlobis sami

ZiriTadi mimarTuleba:

1. energetikuli usafrTxoebis uzrunvelyofis

meqanizmebis SemuSaveba

2. urTierTdamakavSirebeli energetikuli sistemebis

ganviTarebis xelSewyoba


73

3. maregulirebeli da sakanonmdeblo garemos

harmonizacia

gamomdinare iqidan, rom dReisaTvis, rodesac satranzito

qveynebis socialur-politikuri stabiluroba

dasavleTisaTvis umTavres amocanas warmoadgens,

“evrokavSiris samezoblo politikis” farglebSi

saqarTvelosa da evrokavSiris urTierTobebis ganviTareba

zemoT CamoTvlili mimarTulebebis gaTvaliswinebiT,

warmoadgens saqarTvelosaTvis erTgvar SesaZleblobas,

ganaviTaros misi Sida infrastruqtura da miaRwios

progress ekonomikuri, energetikuli da politikuri

TvalsazrisiT

saqarTvelos mTavrobam warmatebiT ganaxorciela qveynis

energetikuli politkis mTavari miznebi, romelic Seexeba

qveynis energetikuli usafrTxoebis xarisxis amaRlebas

energoresursebis da satranzito marSrutebis

diversifikaciis gziT

amas adasturebs, saqarTvelos aqtiuri monawileoba

evrokavSiris/Savi zRvis/kaspiis zRvis qveynebis iniciativis

konteqstSi, evrokomisiis programis - INOGATE-is farglebSi

dagegmil Semdeg proeqtebSi:

1. “aRmosavelT evropasa da samxreT kavkasiaSi mTavari

magistraluri gazsadenis satranzito

infrastruqturis uSiSroeba da usafrTxoeba” (Safety and Security of main gas transit infrastructure in Eastern Europe and the Caucasus). proeqtis mizania beneficiari

qveynebisaTvis (saqarTvelo, ukraina, moldova,

azerbaijani, belarusi, somxeTi) gazis miwodebis

usafrTxoebis amaRleba

2. “gazisa da navTobis teqnikuri standartebisa da

gamoyenebis harmonizacia aRmosavelT evropasa da

samxreT kavkasiaSi” (Harmonisation of gas and oil technical standards and practices in Eastern Europe and the Caucasus). proeqtis mizania beneficiar qveynebSi (saqarTvelo,

ukraina, moldova, Aazerbaijani, belarusi, somxeTi)

dainergos dizainis, mSeneblobis warmoebis,

Semowmebis, sertificirebis, akreditirebis da

muSaobis saerTaSoriso standartebis da gamoyenebis

wesebi

unda aRiniSnos, rom 2009 wlis ganmavlobaSi ramodenimejer

gaimarTa regionaluri samuSao jgufebis Sexvedrebi da

dRemde mimdinareobs aqtiuri TanamSromloba beneficiari

qveynebisa da evrokomisiis warmomadgenlebs Soris mocemuli

proeqtebiT gawerili amocanebis warmatebiT

gansaxorcieleblad


74

agraluri seqtori

melioracia

2009 wels saqarTvelos soflis meurneobis saministros

mier ganxorcielda saxelmwifo miznobrivi programa

`samelioracio sistemebis reabilitacia~. programis mizania

qveynis samelioracio infrastruqturis, calkeuli

sistemebisa da obieqtebis TandaTanobiTi, etapobrivi

reabilitacia, maTi teqnikuri mdgomareobis gaumjobeseba da

sasoflo-sameurneo wyalmomxmareblebisaTvis sarwyavi

wylis droulad da garantirebulad miwodebis

uzrunvelyofa

qvemo qarTlis regioni:

marneulis raionSi dasrulda xram-arxis sarwyavi sistemis

reabilitacia (wereTlis gamanawilebeli arxis CaTvliT).

Sesrulda xramis saTave nagebobis, algeTis damatebiTi

kvebis magistraluri arxis calkeuli hidrokvanZebis

reabilitacia, moewyo 1,100-ze meti wyalgamSvebi, ris

Sedegadac wyaluzrunvelyofa gaumjobesda marneulis

raionis daaxloebiT 9,000 heqtarze

bolnisis raionSi kazreTis sarwyav sistemaze mimdinareobs

saTave nagebobis, magistraluri arxis, wyalgamSvebebisa da

calkeuli hidrokvanZebis reabilitacia, ris Sedegadac

wyaluzrunvelyofa gaumjobesdeba bolnisis raionis

daaxloebiT 1,100 heqtarze da ekologiurad sufTa wyali

milsadenis meSveobiT miewodeba zeda magistralur arxSi

igegmeba tenderis gamocxadeba Semdegi RonisZiebebis

gasatareblad:

dmanisisa da bolnisis raionebSi dmanis-ganTiadis

sarwyavi sistemis, iakublosa da pantianis

wyalsacavebis saTave nagebobebisa da arxebis

reabilitaciiT Sesruldeba dmanisisa da bolnisis

raionebisaTvis samarago wyalsacavebis, saTave

nagebobis, mimyvani arxebis reabilitacia, ris

Sedegadac wyaluzrunvelyofa gaumjobesdeba

daaxloebiT 2,400 heqtarze

bolnisis raionSi zeda arxis saTave nagebobisa da

magistraluri arxis reabilitaciis Sedegad

wyaluzrunvelyofa gaumjobesdeba bolnisis raionis


bolnisisa da marneulis raionebSi imirasanis saTave

nagebobisa da magistraluri arxis reabilitaciis

Sedegad wyaluzrunvelyofa gaumjobesdeba bolnisisa

da marneulis raionebis daaxloebiT 3,100 heqtarze


75

Sida qarTlis regioni:

kaspis raionSi sionis arxis rekonstruqciiT wylis

meqanikuri aweviT farTobebis nawilis TviTdinebiT

morwyvaze gadayvana dasrulda. Sesrulda saTave nagebobis,

magistraluri arxis reabilitacia, damewyrili ubnebis

betonireba, wyalgamSvebebis mowyoba, ris Sedegadac

wyaluzrunvelyofa gaumjobesda kaspis raionis daaxloebiT

1400 heqtarze

goris raionSi tirifoni-salTvisis ss alternatiuli

saTave nagebobis mSenebloba. gasuli wlis saomari

moqmedebebis Sedegad warmoiSva cxinvalis okupirebul

teritoriaze arsebuli saTave nagebobis alternatiuli

hidrokvanZis mowyobis aucilebloba. saTave nagebobasTan

erTad municipaluri fondis egidiT mimdinareobs satumbo

sadguris mSenebloba

igegmeba tenderis gamocxadeba Semdegi RonisZiebebis

gasatareblad:

goris raionSi Zlevajvarisa da didi rus sistemebis

wyalgamyofi kvanZisa da didi ruis SemaerTebeli

arxis reabilitacia. tirifoni-salTvisis sarwyavi

sistemis alternatiul saTave nagebobasTan moewyoba

gorisa da qarelis raionebisaTvis didi rusa da

Zlevajvaris sistemebisaTvis axali hidrokvanZis

SemaerTebeli arxebi

imereTis regioni

baRdaTis raionSi mdebare dimi-rokiTis ss saTave nagebobis

aRdgena da magistraluri arxis reabilitacia. mimdinareobs

saTave nagebobis, magistraluri arxis, wyalgamSvebebisa da

calkeuli hidrokvanZebis reabilitacia, ris Sedegadac

wyaluzrunvelyofa gaumjobesdeba baRdaTis raionis


samcxe-javaxeTis regioni

dagegmilia aspinZis raionis xizabavras wyalsacavis

reabilitacia. reabilitacia Cautardeba wyalsacavs,

romelic wyalmcirobis periodSi uzrunvelyofs

daaxloebiT 440 heqtari savargulis wylis deficitis

Sevsebas

mimdinare wels aseve xorcieldeba saxelmwifo miznobrivi

programa “samelioracio sistemebis funqcionirebis

xelSewyobis RonisZiebebi”, romlis mizania samelioracio

momsaxurebis Sps-ebis funqcionirebisaTvis mimdinare movla-

Senaxvis samuSaoebis ganxorcielebisaTvis saWiro TanxebiT

uzrunvelyofa. programis farglebSi 4 saxelmwifo Sps-s

(Sps “alazani-m”, Sps “sioni-m”, Sps “mtkvari-m”, Sps “kolxeTi-

m”) funqcionirebis xelSewyobis mizniT gamoeyoT


76

SeRavaTiani sesxebi saerTo RirebulebiT 1.57 mln. lari.

ganisazRvra wliuri sargebeli, dabrunebis vada da pirobebi

Sesabamisi xelSekrulebiT

2009 wlis Sps-ebi ganTavisufldnen qonebis gadasaxadisagan,

rac xels Seuwyobs maT ganviTarebas. dagegmilia agreTve

samelioracio asociaciebis menejmentis srulyofis mizniT

programis damuSaveba, romelic iTvaliswinebs treiningebs

da sakadastro ruqebis erTian sistemaSi moyvanas, rac

sabolood am programebis ganxorcieleba, xels Seuwyobs

maT institucionalur ganviTarebas

mineraluri sasuqiT uzrunvelyofis RonisZiebebi

2009 wlis sagazafxulo samuSaoebis efeqtianad Sesrulebis

mizniT, ganxorcielda programa - `municipalitetebis

dasaxlebebSi mcxovrebi ojaxebis mineraluri sasuqiT

(amoniumis gvarjila) uzrunvelyofis RonisZiebebi~.

saqarTvelos soflis meurneobis saministrom uzrunvelyo

24 mln. laris Rirebulebis mineraluri sasuqis Sesyidva da

regionebSi transportireba. 941,541 ojaxs (soflad mcxovreb

komls) ufasod daurigda 50 kg. mineraluri sasuqi, ramac

xeli Seuwyo sakarmidamo nakveTebSi mosavlainobis zrdas

sasoflo-sameurneo teqnika

saqarTvelos mTavrobasa da iaponiis mTavrobas Soris 2008

wlis 25 dekembers, notebis urTierTgacvlis safuZvelze

sasoflo-sameurneo teqnikis ganaxlebis RinisZiebaTa

dasafinanseblad gamoiyo granti 1.2 miliardi iaponuri ienis

odenobiT. aRniSnuli programis farglebSi 2009 wels

soflis meurneobis saministrom gamoacxada konkursi

sxvadasxva simZlavris da tipis sasoflo-sameurneo teqnikis

SesaZenad. teqnika Camotanil iqneba mimdinare wlis noembris

dasawyisSi

programis ganxorcieleba xels Seuwyobs agrovadebSi

maRali xarisxis meqanizirebuli samuSaoebis Catarebas,

mosavlis aRebisas danakargebis Semcirebas da sasoflo-

sameurneo produqciis warmoebis zrdas

sursaTis uvnebloba, mcenareTa dacva, veterinaria

sursaTis laboratoriuli kvlevis saxelmwifo miznobrivi

programis farglebSi 2009 wlis ganmavlobaSi saqarTvelos

mTel teritoriaze mimdinareobs da gamokvleuli iqneba

sursaTis 2,920 nimuSamde


77

erovnuli samsaxuris mier saeqsporto produqciaze

gacemuli iqna 155 higienuri sertifikati. (mkveTrad

gaizarda im qveynebis ricxvi romlebic Txouloben

aRniSnul sertifikats)

mewarmis moTxovnis safuZvelze ganxorcielda 12 sawarmos

sruli saxelmwifo kontroli

sawarmoebs gaewiaT konsultaciebi da miecaT Sesabamisi

rekomendaciebi, (m.S im sawarmoebs, romlebic

orientirebulni arian eqsportze) HACCP-is GMP, GHP da

mikvlevadobis danergvis Taobaze. dReis monacemebiT

saqarTveloSi 24-mde sawarmos danergili aqvs HACCP

aRniSnuli samuSaoebis ganxorcielebam xeli Seuwyo:

1) momxmarebelTa janmrTelobisa da sicocxlis dacvas

2) momxmarebelTa ekonomikuri interesebis dacvas

moxmarebisTvis gankuTvnil sursaTTan mimarTebaSi

3) Sida bazris efeqtian funqcionirebas

zemoaRniSnulma ganapiroba momxmareblis mier maTTvis

saWiro sursaTis SeZenasTan dakavSirebiT naklebi finansuri

xarjebis gaReba da keTilsindisieri mewarmeebisTvis

konkurentunariani garemos SeqmniTa da maTTvis

sazRvargareTis qveynebSi eqsporti-importis xelSewyobis

gziT (konsultaciebi, rekomendaciebi, higienuri

sertifikatebi) axali samuSao adgilebis Seqmna da

momsaxure personalis Semosavlebis zrda

mimdinare wels miznobrivi programis -“mcenareTa dacva”

farglebSi Catarebulia mniSvnelovani samuSaoebi

strategiuli mniSvnelobis sasoflo-sameurneo kulturebis

dasacavad sakarantino da gansakuTrebiT saSiSi

mavneblebisagan, maTi kerebis lokalizacia-likvidaciis,

mosavlis SenarCunebis da ekonomiuri zaralis Tavidan

acilebis mizniT

Catarebulia agreTve bazarze ganTavsebuli pesticidebisa

da agroqimikatebis xarisxis monitoringi, maTi gamoyenebis

gaumjobesebis da maRali, xarisxiani da uvnebeli

mosavlis miRebis mizniT. mcenareTa dacvis dargSi

dakavebuli specialistTa da fermerTa codnis amaRlebis

mizniT ganxorcielda pesticidebisa da agroqimikatebis

saxelmwifo katalogis, rekomendaciebis da sxv.

sagamanaTleblo masalebis gamocema-gavrceleba

samegrelosa da guriis regionSi amerikuli TeTri pepelas

pirveli Taobis winaaRmdeg samsaxuris ZalebiT “tifas”

agregatebiT damuSavda mavneblis Zlieri gavrcelebis yvela

kera – 6,320 ha (dasaxlebuli punqtebi, skverebi, parkebi,

qarsafari zolebi, mosaxleobis sakarmidamo nakveTebi), m.S.

samegreloSi - 3,150 ha, guriaSi - 3,482 ha. “civi nislis”

teqnologiis gamoyenebiT pirvelad “skautebiT” damuSavda

orive regionSi ZiriTadi saavtomobilo trasebis gaswriv

mravalwliani nargaobebi, romelic warmoadgens mavneblis


78

rezervaciis adgils (407 ha). sul damuSavda 6,727 ha. xolo

lanCxuTisa da Coxatauris Zneladmisadgom maRalmTian

soflebSi, sadac SeuZlebeli iyo am agregatebiT

samuSaoebis Sesruleba, zurgsakidi “solo”-s tipis

aparaturiT damuSavda 687.2 ha. Catarebuli fitosanitariuli

monitoringis Sedegad dadginda, rom RonisZiebis

biologiurma efeqturobam Seadgina 80-90%. RonisZiebis

Sedegad gadarCenilia mwvane nargaoba, xilisa da Txilis

mosavali

mavneblis meore Taobis gavrcelebis winaaRmdeg dReisaTvis

ukve damuSavebulia 7,900 ha farTobi, kerZod guriis

regionSi 3 raionSi – 4,120 ha, samegrelos regionis 6

raionSi – 3,780 ha

mimdinare wels, aseve rogorc saqarTvelos mosazRvre

qveynebSi, aRiniSna saSiSi migraciuli mavneblis – kaliis

(italiuri prusi, marokouli kalia) Semoseva. rogorc

cnobilia, kaliebi gamoirCevian maRali aqtiurobiT da

mavneobiT, anadgureben aTasobiT heqtar naTesebs

(marcvleuls da sxva erTwlian kulturebs, saZovrebsa da

saTibebs, aRiniSneba agreTve maTi gadasvla venaxSi), maTi

moqmedebis Sedegad mcenareuli safaris danakargebi

Seadgens 30-50%. damuSavda 5,209 ha, m.S.:

kaxeTis regionSi: gurjaani - 565 ha; sagarejo – 1,173 ha;

siRnaRi – 1,427 ha; dedofliswyaro - 490 ha; axmeta,

kasris wyali - 210 ha

qvemo qarTlis regionSi: marneuli - 979 ha; gardabani -

315 ha

mesxeT-javaxeTSi: axalcixe - 10 ha; adigeni - 40 ha

aviaciis gamoyenebiT damuSavda 6,618 ha, m.S.: dedofliswyaro-

4978 ha; axmeta, kasris wyali - 1,420 ha; siRnaRi - 220 ha

sul kaliebis winaaRmdeg RonisZiebebi Catarda 11827 ha-ze.

Semosevis aRmkveTi RonisZiebebis Sedegad gaumjobesda

qveyanaSi saerTo fitosanitaruli mdgomareoba,

ganxorcielda saSiSi migraciuli mavneblis - kaliis

gavrcelebis Zlieri kerebis lokalizacia-likvidacia,

gadarCenil iqna sasoflo-sameurneo savargulebi da mwvane

safari

qarTuli produqciis popularizacia

2009 wels saqarTvelos soflis meurneobis saministros

mier ganxorcielda saxelmwifo miznobrivi programa

“soflis meurneobis dargis gamofenebis mowyobis

RonisZiebebi”

programis mizania qarTuli produqciis popularizacia

sazRvargareT da maTi SEemdgomi eqsportis xelSewyoba,


79

axali teqnologiebis danergva da nou haus Camotana

saqarTveloSi

qarTulma kompaniebma mimdinare wels monawileoba miiRes

Semdeg gamofenebSi:

“provain” – diuseldorfi, germania

“fudeqs iaponia” – tokio, iaponia

londonis saerTaSoriso Rvinisa da alkoholuri

sasmelebis gamofena” – londoni, didi britaneTi

“ife poloneTi 2009” – varSava, poloneTi

aseve, mimdinare wels dagegmilia monawileoba Semdeg

gamofenebSi:

“riga fudi” – riga, latvia

“anuga 2009” – germania

“sursaTis ingredientebi evropa” – frankfurti,

germania

qarTuli kompaniebis monawileoba aRniSnul gamofenebSi

xels uwyobs axali biznes urTierTobebis damyarebas,

qarTuli produqtebis saerTaSorioso bazarze

popularizacias da eqsportis gafarToebas, rac TavisTavad

uzrunvelyofs adgilobrivi sawarmoebis ganviTarebas da

axali samuSao adgilebis Seqmnis SesaZleblobebis gazrdas


80

garemos dacva da bunebrivi resursebi

napirsamagri samuSaoebi

9 raionSi dasrula 10 napirsamagri samuSaoebi

abaSis raioni, keTilaris Temi, md. rionze datborvis

sawinaaRmdego dambis mSenebloba

walenjixis raioni, sof. jvari. Rvarcofuli xevis

gawmenda

cageri, md. cxeniswyalis marjvena sanapiros


Coxatauri, md. sufsas napirsamagri samuSaoebi

gardabnis raioni, sof. aRTakla, md. mtkvarze

eroziisa da datborvis sawinaaRmdego nagebobis

mSenebloba

adigenis municipaliteti, sof. varxani, md. abasTumnis

wyalze napirdamcavi bermis mowyoba

sagarejos raioni, sof. yandaura, skolis teritoriis

damcavi gabionis nageboba

sagarejos raioni, wiflisxevi, napirsamagri

samuSaoebi

lagodexis raioni, sof. hereTiskari, napirsamagri

samuSaoebi

aRniSnul adgilebSi napirsamagri samuSaoebis dasrulebis

Semdeg problemebi aRar dafiqsirebula

amJamad napirsamagri samuSaoebi mimdinareobs 24 obieqtze

mTeli qveynis maStabiT

zugdidis municipaliteti, sof. darCeli, md. Jumi,

qvanayari napirgaswvrivi nagebobis mowyoba

senakis raioni, sof. menji, md. civi, napirsamagri

samuSoebi

walenjixa, md. Waniswyali, napirsamagri samuSaoebi.

sof. mazeri (uSbis ZirSi) xevze napirsamagri

samuSaoebi

sof. xofura, md.xofura, 20m. napirsamagri betonis

kedeli

lentexi, napirsamagri samuSaoebi

amrolauri, md. rixula, napirsamagri samuSaoebi

ambrolauri, (janeliZeebis ubani), md. rionze


sof. ravi, md. luxuniswyalze napirsamagri nagebobis

proeqti

oni (geologebis ubani), md. rionze napirsamagri

samuSaoebi


81

oni (Tbilisis quCaze), md. rionze napirsamagri

samuSaoebi

cageris municipaliteti, sof. orbela, md. lajanurze


Coxatauris municipaliteti, sof. xidisTavi, md.

gubazoulze napirsamagri samuSaoebi

qobuleTis municipaliteti, md. Caqviswyalze xalas

skolasTan napirsamagri samuSaoebi

qobuleTis municipaliteti, md. Caqviswyali, 3 ubanze

(SesarTavTan, gzis dasacavad da wyalmomaragebis

milis dasacavad) napirsamagri samuSaoebi

quTaisi, md. rionis mimdebare teritoriaze


baRdaTi, md. wablnaris wyali, napirsamagri samuSaoebi

(2 ubani)

zestafonis municipaliteti, daba Soropani, md.

yvirilaze betonis kedlis mowyoba

xaSuri, md.suramulaze qimeriZeebis ubanSi napirsamagri

samuSaoebi

yvarlis r-ni, sof. balRojiani, md. Soroxevis


yvarelis r-ni, sof. eniseli, md. inwobis napirsamagri

samuSaoebi

siRnaRi, sof. erisimedi, md. belqanCais napirsamagri

samuSaoebi

TianeTi, sof. mamadaanevi, md. iorze napirsamagri

samuSaoebi

Coxatauri, md. sufsas napirsamagri samuSaoebis II etapi

wels damatebiT 11 obieqtebze gamocxadebulia tenderi

samuSaoebis Sesrulebaze

Coxatauris municipaliteti, sof. xidisTavi md.

gubazoulis napirsamagri samuSaoebis II etapi

ozurgeTi, md. skuCas napirsamagri samuSaoebi

vanis raioni, sof. WyviSi (g. tabiZis saxl-muzeumTan),

md. rionis napirsamagri samuSaoebi

duSeTis raioni, sof. maRaroskari, nawovas xevi,

md.Aaragvis napirsamagri samuSaoebi

gori, md. mejudasa da md. TorTlas SesarTavTan


baTumi, md. Woroxi, nagavsayreli poligonis mimdebare

sanapiro zolis dacvis samuSaoebi

lentexi, md. cxeniswyalze arsebuli napirsamagri

betonis kedlis aRsadgeni samuSaoebi

tyibuli, md. tyibulas kalapotis gawmendis samuSaoebi


82

zugdidi, md. Cxouze dazianebuli betonis kedlis

aRdgena

yazbegis raioni,Msoflebi karkuCa, sno, goriscixe da

arSa, md. snosa da Tergze napirsamagri samuSaoebi

lentexi, md. xeledulas napirsamagri samuSaoebi

dainerga meteorologiuri dakvirvebis monacemTa Sekreba-

gavrcelebisa da prognozirebis sinoptikuri produqciis

miRebisa da vizualizaciis Tanamedrove franguli

sistemebi “TRANSMET” da “SYNERGIE”

md. rionis auzSi damontaJda 10 wylis donis da 11

atmosferuli naleqebis avtomatur reJimSi mzomi

xelsawyoebi saTanado satelekomunikacio saSualebebTan

erTad

dainerga md. rionis auzSi wyaldidobebis prognozirebis

Tanamedrove modeli

daculi teritoriebi

mimdinare wels dacul teritoriebze vizitorTa raodenobam

62,461 Seadgina, rac 17%-iT metia 2008 wlis analogiur

maCvenebelTan (53,419)

saangariSo periodSi daculi teritoriebis Semosavlebma

Seadgina 49,739 lari

oficialurad gaixsna:

kintriSis daculi teritoriebis vizitorTa centri

mtiralas erovnuli parkis vizitorTa centri

TuSeTis erovnuli parkis vizitorTa centri

ganxorcielda borjom-xaragaulis erovnuli parkis

uzrunvelyofa saxanZro teqnikiTa da aRWurvilobiT

birTvuli da radiaciuli usafrTxoeba

mimdinareobda muSaoba birTvuli iaraRis gauvrceleblobis

xelSekrulebis Sesasruleblad. am kuTxiT, atomuri

energiis saerTaSoriso saagentos (aess) sainspeqcio misias

(ivlisi) darRvevebi ar daufiqsirebia

momzadda “birTvuli da radiaciuli usafrTxoebis Sesaxeb”

kanonproeqtis axali teqsti. masSi gaTvaliswinebuli iqna

evrokomisiis, saerTaSoriso saagentos (aess) da aSS-s

eqspertebis komentarebi. kanonproeqtis parlamentisaTvis

warmodgena dagegmilia Semodgomis sesiaze

aSS-s daxmarebiT ganxorcielda radioaqtiuri wyaroebisa da

narCenebis konsolidacia droebiT SesanaxSi

mimdinarebs saqarTvelos sazRvrebis aRWurva specialuri

dozimetruli aparaturiT


83

atomuri energiis saerTaSoriso saagentosgan saministros

gadmoeca 53 aTasi evros Rirebulebis deteqtirebisa da

analizis aparatura

saqarTvelosa da aSS-s Soris gaformda memorandumi

dasavleT saqarTveloSi (q. foTSi) birTvuli da

radiaciuli usafrTxoebis samsaxuris saoperacio bazis

gaxsnaSi mxardaWeris Sesaxeb

aSS-saqarTvelos delegaciebis (2007 wlis Tebervali)

erToblivi dokumentis valdebulebaTa Sesrulebis

farglebSi, aSS-is saelCosagan miRebulia 238 aTasi aSS

dolaris Rirebulebis aparatura da avtomobilebi

dasrulda evrokavSiris proeqti, romlis farglebSic

miRebuli iqna 170 aTasi evros Rirebulebis radiaciuli

deteqtorebi, maT Soris individualuri dozebis aRricxvis

sistema

tyis fondi da administrireba

ganxorcielda tyis inventarizacia salicenziod SerCeul 8

tyis farTobze. amasTanave, 2003-2006 wlebis tyemowyobis

masalebis safuZvelze SerCeul iqna 5 obieqti, romelic

gadagzavnilia ekonomikuri ganviTarebis saministroSi

auqcionis Catarebis uzrunvelsayofad

saeqsploatacio ubnebis dasadgenad mimdinareobs tyis

inventarizaciis samuSaoebi samegrelo-zemo svaneTis

sameurneo tyis fondSi – 31 aTas ha farTobze, SemdgomSi

auqcionze gatanis mizniT

2009 wlis I_II kvartalSi bunebrivi resursebiT sargeblobis

mosakreblis saxiT saxelmwifo biujetSi Setanilia 1,150

aTasi lari

saxelmwifo sameurneo tyis fondze ganxorcielebuli da

gamovlenili kanondarRvevebis safuZvelze mimdinare wlis 1

ivlisis mdgomareobiT dafiqsirebulia 142 aTasi laris

odenobis sajarimo Tanxa

saqarTvelos mTavrobis 2008 wlis 30 ivlisis #165

dadgenilebis Sesabamisad, mosaxleobis samasale merqanze

moTxovnilebis dakmayofilebis mizniT gacemulia 2,158 m3

samasale merqani

ganxorcielda RonisZiebebi mosaxleobis, sabiujeto

organizaciebisa da sapatriarqos saTbob SeSaze

moTxovnilebis dasakmayofileblad. daigegma 520 aTasi m3

saSeSe merqnis misaRebad specialuri saxis Wris tyekafis

gamoyofa. 1 ivlisis mdgomareobiT gasacemad gamoyofilia

saerTo moculobis 40%

"samxreT kavkasiaSi tyis landSaftebis aRdgena klimatis

cvlilebiT gamowveuli zemoqmedebis Semcirebis mizniT”

programis farglebSi kaxeTis regionsa da xaragaulis


84

municipalitetSi daiwyo tyeebis aRdgenis proeqti, sadac

samuSaoebze dasaqmdeba adgilobrivi mosaxleoba. proeqtis

farglebSi aRdgenil iqneba 444 heqtari farTobi

borjomis raionSi xanZriT dazianebuli farTobebis

reabilitaciis mizniT, saqarTvelos bankis xelSewyobiT

moewyo sanerge meurneoba

garemos dacvis inspeqcia

2009 wlis 8 Tvis ganmavlobaSi garemos dacvis inspeqciis

mier gamovlinda garemosdacviTi kanonmdeblobis

moTxovnaTa darRvevis 2531 faqti, maT Soris sisxlis

samarTlis danaSaulis niSnebis mqone 197 faqti

samarTaldamrRvevebis mimarT dakisrebuli saxdelis

odenobam Seadgina 3.8 mln lari

Savi zRvis dacvis konvenciuri inspeqciis mier 2009 wels

gamovlenili iqna Sav zRvaze garemosdacviTi

kanonmdeblobis darRvevis 42 faqti

gamovlinda saqarTvelos navsadgurebSi Semosuli gemebidan

Savi zRvis dabinZurebis 8 faqti. Savi zRvis dacvis

konvenciuri inspeqciisa da sasazRvro policiis mier

gatarda Sesabamisi administraciuli zomebi da dawesda

kontroli zRvis dabinZurebis RonisZiebebis

ganxorcielebaze. TiToeuli samarTaldamrRvevi gemi

dajarimda 65 000 lariT, maTve daekisraT garemoze

miyenebuli zianis anazRaureba

Savi zRvis akvatoriaSi ganxorcielebuli reidebis Sedegad

gamovlinda da Sesabamisi administraciuli zomebi gatarda

ukanono TevzWeris 8 faqtTan dakavSirebiT.

samarTaldamrRvevebs CamoerTvaT ukanonod mopovebuli

resursi da Sesabamisad dajarimdnen, maTve daekisraT

ukanono TevzWeriT garemoze miyenebuli zianis anazRaureba

bunebaTmosargeble licenziantebis mier salicenzio

pirobebis Sesrulebis Sesaxeb 2008 wlis angariSebis

warmoudgenlobis gamo 280 bunebaTmosargeble licenziantis

mimarT gatarebuli iqna administraciul samarTaldarRvevis

kodeqsiT gaTvaliswinebuli sajarimo sanqciebi

2009 wels garemos dacvis inspeqciis mier SeZenili iqna:

swrafi reagirebis samsaxuris TanamSromelTa axali

aRWurviloba da uniformebi

satransporto saSualebebi, maT Soris 12 erTeuli

maRali gamavlobis avtomanqana, 1 erTeuli motoriani

navi, GPS xelsawyoebi avtomanqanebis moZraobisa da

sawvavis monitoringis mizniT

amoqmedda inspeqciis Sida-sainformacio marTvis sistema


85

reformebi da RonisZiebebi

2009 wels, saangariSo periodSi damzadda garemos dacvisa

da bunebrivi resursebis saministros, garemos dacvis

inspeqciisa da daculi teritoriebis saagentos axali veb-

gverdebi

amoqmedda garemos dacvisa da bunebrivi resursebis

saministros cxeli xazi 070

saministros mier ganxorcielebuli iqna proeqti “darge xe -

gaamwvane Seni garemo”, romlis farglebSic dairga 100,000

Ziri xe. analogiuri proeqtis ganxorcieleba igegmeba

mimdinare wlis Semodgomazec

saministros mier warmoebuli muSaobis Sedegad, mimdinare

wels faqtiurad ar Seqmnila problemebi TevzWeris da

nadirobis sferoSi

saministroSi Seiqmna mudmivmoqmedi sazogadoebrivi sabWo,

romlis SemadgenlobaSic Sevidnen sazogadoebisTvis

cnobili pirovnebebi. sabWo miznad isaxavs saministros mier

ganxorcielebuli programebis Sesaxeb moqalaqeebis

informirebas, Sesabamisi winadadebebis Tu rekomendaciebis

momzadebas

“ramsaris” konvenciis aRmasrulebeli sabWos

gadawyvetilebiT, 2010 wlis aprilSi konvenciis forumi

baTumSi gaimarTeba. aWara pirveli regionia, romelic

organizaciis 48 wliani arsebobis istoriaSi umaspinZlebs

msoflios erT-erT yvelaze masStabur garemosdacviT

forums. 2009 wlamde konvenciis wevri qveynebis

warmomadgenelTa Sexvedra yovelTvis SveicariaSi, qalaq

JenevaSi imarTeboda

mimdinareobs muSaoba garemos dacvis kodeqsze. kodeqsi

Sedgeba 12 wignisagan. saangariSo periodSi momzadebuli

iqna kodeqsis pirveli oTxi wignis proeqti. mimdinare wlis

agvistoSi moewyo kodeqsis proeqtis Sualeduri

prezentacia, romelsac eswrebodnen saministros da

arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi


86

kultura da sporti

kulturuli memkvidreoba

ganxorcielda RmrTismSoblis miZinebis saxelobis

eklesiasTan damewyrili monakveTis gamagrebiTi samuSaoebi,

q. quTaisis bagratis taZris saZirkvlis da korpusis

konstruqciuli gamagreba da gelaTis akademiis

reabilitacia

dasabeWdad momzadda gamocema saqarTvelos kulturuli

memkvidreobis Zeglebis Taobaze, romelic regionebis

mixedviT warmoaCens qveynis xuroTmoZRvruli memkvidreobis

nimuSebs. aRniSnuli gamocemisTvis paralelurad Sesrulda

Zeglebis mxatvruli fotogadaReba. agreTve, dasabeWdad

momzadda gamocema varZiis muzeum-nakrZalis Sesaxeb da

krebuli `saqarTvelos kulturuli memkvidreoba 2008~

momzadda sainformacio xasiaTis (sailustracio

fotomasaliTa da qarTul-inglisuri anotaciebiT) banerebi,

romlebic ganTavsda didi mcxeTis arqeologiur muzeum-

nakrZalSi, muzeumis Senobis win da samTavros velis

kompleqsis teritoriaze

mimdinareobs bagratis taZris sareablitacio samuSaoebi.

kerZod, saZirkvelis da oTxive fasadisa da interieris

kedlebis gamagreba. mis teritoriaze aRmoCenil iqna

unikaluri, mdidruli samarxi, romelic pirobiTad

TariRdeba IV-VIII ss.

gamocxadda tenderi didi mcxeTis arqeologiuri muzeum-

nakrZalis Senobis, gonio-afsarosis arqeologiur-

arqiteqturuli muzeum-nakrZalis karibWis da nagebobis,

agreTve, nekresis samonastro kompleqsis sareabilitacio

samuSaoebze. saangariSo periodSi agreTve Catarda da

dafinansda aucilebeli sareabilitacio samuSaoebi

sazRvargareT mowyobili RonisZiebebi

q. parizSi ”UNESCO”-s Stab-binaSi gaimarTa saqarTvelos

damoukideblobis dRisadmi miZRvnili koncerti liana

isakaZisa da erovnul musikaluri centris simfoniuri

orkestris monawileobiT

holandiaSi saqarTvelos saelCos da saqarTvelos

kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministros

organizatorobiT q. amsterdamSi Tanamedrove xelovnebis

muzeumSi gaixsna qarTveli mxatvrebis namuSevrebis gamofena

saxelwodebiT `Born in Georgia”. aRniSnul gamofenaSi

monawileoba miiRo 25 mxatvarma. gamofenasTan dakavSirebiT

gamoica warmodgenili namuSevrebis amsaxveli katalogi


87

SveicariaSi, q. montroSi saerTaSoriso jaz-festivalze, 13

wlis musikosma beqa goCiaSvilma solo safortepiano

konkursze pirveli adgili daikava

ganxorcielda saqarTvelos erovnuli kinocentris

finansuri mxardaWera kanis 62-e kinofestivalze

monawileobis misaRebad. agreTve, dafinansda 2008 wlis

agvistos omisadmi miZRvnili qarTuli filmis `omi da

qorwili~ gadaReba

saministros da korporacia `magnum fotos” Soris

gaformebuli xelSekrulebis Tanaxmad damTavrda muSaoba

saqarTvelos Sesaxeb albomze, moZrav gamofenaze, onlain da

multi-media prezentaciebze, romelTa gavrcelebac

SemdgomSi igegmeba msoflios mraval qveyanaSi saqarTvelos

popularizaciis mizniT. wigni ukve daibeWda, xolo pirveli

gamofena gaimarTeba qalaq miunhenSi 3 seqtembers. Semdeg

gamofena gadainacvlebs berlinSi – 4 seqtembers,

barselonaSi – 29 seqtembers, madridSi – 1 oqtombers

2009 wlis 24 maisidan 1 dekembramde mimdinareobs 53-e

saerTaSoriso xelovnebis gamofena – veneciis bienale.

saqarTvelo meored iRebs masSi monawileobas

q. parizSi gaimarTa qarTveli xelovanis eliso bolqvaZis

koncerti Tbilisis da parizis simfoniuri orkestrebis

TanamonawileobiT

q. stokholmSi mxatvar eTer Wkaduas Semoqmedebis gamofenis

mosawyobad momzadda namuSevrebis amsaxveli katalogi

q. berlinSi dagegmili XX saukunis qarTuli Teatralur-

dekoratiuli xelovnebis gamofenisTvis ganxorcielda

xelovnebis nimuSebis moZieba da fotofiqsacia

q. strasburgSi evropis sabWoSi saqarTvelos gawevrianebis

10 wlisTavis iubilesTan dakavSirebiT, Catarda iliko

suxiSvilisa da nino ramiSvilis saxelobis qarTuli

nacionaluri baletis saxelmwifo akademiuri dasis

koncerti

ganxorcielda qarTuli minanqris xelovnebis asociaciis

wevrebis monawileobis finansuri mxardaWera minanqris

bienaleSi `21 saukunis minanqris xelaxali dabadeba~ a.S.S-Si

q. erevanSi Catarda qarTuli kulturis dReebi, romlis

farglebSi gaimarTa, Tbilisis z. faliaSvilis saxelobis

operisa da baletis saxelmwifo Teatris sabaleto dasis

warmodgnebi da Tbilisis simfoniuri orkestris koncerti

sporti

`sportul saxeobaTa ganviTarebis~ programis farglebSi q.

TbilisSi Catarda msoflio Tasis gaTamaSeba ZiudoSi,

evropis Cempionati ZiudoSi, evropis Cempionati

axalgazrdebs Soris berZnul-romaul da Tavisufal


88

WidaobaSi, saerTaSoriso turnirebi da sxva. sul

aRniSnuli programidan dafinansebul evropisa da msoflio

Cempionatebze mopovebul iqna 10 oqros, 15 vercxlis da 19

brinjaos medali

“ragbis saxelmwifo mxardaWeris~ programis farglebSi

erovnuli nakrebi gundebi maRali sportuli Sedegebis

miRwevis mizniT uzrunvelyofilni iyvnen

maRalkvalificiuri mwvrTnelebiT da teqnikuri

personaliT. ganxorcielda erovnuli da sxvadasxva

asakobrivi nakrebis da gundebis saerTaSoriso

SejibrebebSi monawileobebis dafinanseba. umaRlesi ligis

yvela gundma miiRo sabazo dafinanseba da premia, agreTve

dafinansda saqarTvelos nakrebi gundebis Sekreba

`olimpiuri moZraobis saxelmwifo mxardaWeris programiT~

ganxorcielda saqarTvelos olimpiuri nakrebi

gundebisaTvis saTanado sawvrTneli pirobebis Seqmna da

nakrebi gundebis kandidatTa momzadeba, evropisa da

msoflio CempionatebSi, pirvelobebSi da saerTaSoriso

salicenzio turnirebSi monawileobis misaRebad

`saqarTvelos erovnuli da olimpiuri nakrebis wevrTa,

perspeqtiul sportsmenTa stipendiebis~ programiT

ganxorcielda qveynis wamyvan sportsmenTa da mwvrTnelTa

stipendiebis dafinanseba. sul aseTi stipendia miiRo 211

sportsmenma da 79 mwvrTnelma. xolo programis `olimpiuri

Cempionebis stipendiebi~ farglebSi dafinansda 32

saxelovani sportsmenis stipendia, TiToeuli 1000 laris

odenobiT

`fexburTis saxelmwifo mxardaWeris~ programis farglebSi

dafinansebul iqna erovnuli nakrebi gundebi, mwvrTnelebi

da teqnikuri personali, agreTve nakrebi gundebis

saerTaSoriso amxanaguri TamaSebi

jansaRi cxovrebis wesis waxaliseba

saprezidento nacionaluri programis `patriotis~

farglebSi saqarTvelos xuT raionSi, varcixis, squris,

yvavilnaris, Saoris da sagarejos teritoriaze, garemontda

da ganaxlda sacxovrebeli kotejebi, samzareuloebi,

saSxapeebi, Ria scenebi da sxva nagebobebi. momzadda

patriotTa gadanawilebis grafiki regionebis, raionebis da

banakebis mixedviT. garda amisa, aRdga da gaixsna saomari

moqmedebebis dros gadamwvari ganmuxuris patriotTa banaki

sportul federaciaTa xelSewyobiT telearx ”mze”-ze

dafuZnda sportul gadacemaTa satelevizio studia

sofel werovanSi ruseTis federaciis samxedro agresiis

Sedegad dazaralebul bavSvTa da axalgazrdaTaTvis

dafuZnda sakvirao-saxelovnebo skola


89

xelovnebis ganviTareba

xelovnebis ganviTarebis mizniT TeatrebSi, muzeumebsa da

kulturis centrebSi ganxorcielda speqtaklebis,

gamofenebisa da sxva kulturuli RonisZiebebis

dafinanseba-mxardaWera

grZeldeba muSaoba qarTuli kinos monacemTa bazis

srulyofaze, Seiqmna qarTuli sascenaro veb-portali;

damtkicda qarTuli kinos ganviTarebis strategia, romelic

SemuSavebulia kulturis saministros, saqarTvelos kino-

centrisa da mowveuli specialistebis TanamSromlobis

meSveobiT

dafuZnda ”wignisa da literaturis xelSewyobis”

saxelmwifo programa

xelovnebis sferoSi gamocemaTa xelSewyobis programis

farglebSi daarsda `literaturuli gazeTi”

gamoica ioseb griSaSvilis wignis `Zveli tfilisis

literaturuli bohema” faqsimiluri versia

moewyo pablo pikasos namuSevrebis gamofena siRnaRSi,

TbilisSi da baTumSi

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris mier

gamoica o. ioselianis wigni, mimdinareobda

saganmanaTleblo proeqtebi mozardebisa da

studentebisTvis, centri axali produqciiT warsdga

evropul kinobazrobaze berlinSi

germaniaSi saerTaSoriso festivalze `berlinale” da

belgradSi naCvenebi iqna g. ovaSvilis axali mxatvruli

filmi `gaRma napiri”, romelic aseve dajildovda parizisa

da sietlis kinofestivalebis gran-priT

gaimarTa Tbilisis wignis XI saerTaSoriso festivali,

romelSic monawileoba miiRo Savi zRvis auzis da evropis

qveynebis 80-mde gamomcemlobam da wignis gamavrcelebelma

60 regionaluri biblioTekis wignadi fondi Seivso 1000-1000

laris Rirebulebis axali gamocemebiT

moewyo azerbaijanis kulturis dReebi saqarTveloSi

mimdinareobs Teatris, kinos, musikisa da qoreografiis

saxelmwifo muzeumis Senobis rekonstruqcia

mimdinareobs ssip _ Tbilisis marionetebis saxelmwifo

Teatris Senobis kapitaluri rekonstruqcia-remonti

ssip _ Tbilisis zaqaria faliaSvilis saxelobis operisa

da baletis saxelmwifo akademiur TeatrSi gaimarTa 50

speqtakli, maT Soris 3 premiera

ssip _ Tbilisis SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo

akademiur dramatul TeatrSi gaimarTa 99 speqtakli, maT

Soris 2 premiera, agreTve 29 sxvadasxva tipis saRamo,

koncerti, miReba da Sexvedra


90

ssip _ Tbilisis kote marjaniSvilis saxelobis

saxelmwifo dramatul TeatrSi gaimarTa 124 speqtakli, maT

Soris, 9 premiera, q. gorSi speqtakliT `art-xelovneba”

Catarda saqvelmoqmedo aqcia, agreTve, xalxuri simRerebis

da studenturi etiudebis 2 festivali

ssip _ Tbilisis nodar dumbaZis saxelobis centralur

sabavSvo TeatrSi gaimarTa 327 speqtakli. maT Soris 14

saqvelmoqmedo, 18 gasvliTi da Sedga 7 premiera

safrangeTis sxvadasxva qalaqebSi gaimarTa iliko

suxiSvilisa da nino ramiSvilis saxelobis qarTuli

nacionaluri baletis saxelmwifo akademiuri dasis 30

koncerti

ssip _ daviT baazovis saqarTvelos ebraelTa istoriis

muzeumSi mimdinareobda samecniero-kvleviTi muSaoba

saqarTvelos ebraelTa istoriis, eTnologiis, kulturuli

memkvidreobis, qarTul-ebrauli istoriuli urTierTobebis

sakiTxebze

saqarTvelos kulturul urTierTobaTa centrSi

`kavkasiuri saxli~ gaimarTa sergo farajanovis 85 wlis

iubilesadmi miZRvnili saRamo, Sexvedrebi moswavleebTan

da axalgazrdul organizaciebTan Temebze: mahmadiani

mesxebi da maTi repatriacia, politikuri krizisi kavkasiis

regionSi, seminari Temaze `raSi mdgomareobs eklesiis

gavlena~

qarTuli profesiuli Teatraluri xelovnebis ganviTarebis

programis farglebSi gaimarTa guram saRaraZis saiubileo

saRamo rusTavelis TeatrSi

qarTuli profesiuli musikaluri xelovnebis ganviTarebis

programis farglebSi gaimarTa biZina kvernaZis saiubileo

saRamo operisa da baletis TeatrSi

Catarda axalgazrda pianistTa IV saerTaSoriso konkursi,

moewyo samxatvro akademis kameruli orkestris gastrolebi

saqarTvelos regionebSi

saerTaSoriso kulturuli urTierTobebis mxardaWeris

RonisZiebebis farglebSi q. TbilisSi, rusTavelis

saxelmwifo Teatris eqsperimentul darbazSi moewyo

Tanamedrove britanuli kinos Cveneba, gaimarTa qarTuli

kulturuli memkvidreobis amsaxveli filmebis Cveneba

folkloris mxardaWeris erovnuli programis farglebSi,

ganxorcielda proeqti ,,xalxuri poeziis saRamo”, romelic

miznad isaxavda qarTuli xalxuri poeziis, ucnobi da

naklebad cnobili nimuSebis farTo sazogadoebisaTvis

wardgenas

ganxorcielda proeqti ,,xalxuri rewvis da folkloris

festivali art-geni 2009” romelic iTvaliswinebda qveynis

regionebSi arsebuli folklorisa da xalxuri rewvis

gacnobas farTo sazogadoebisTvis


91

baTumSi 19-21 ivliss Catarda saerTaSoriso jaz-festivali

Black Sea Jazz Festival britanelma msaxiobma alan rikmanma Caatara master-klasebi

Teatraluri institutis studentebisaTvis

14 ivliss TbilisSi, xolo 15 ivliss baTumSi Catarda qeTi

meluas saqvelmoqmedo koncerti

moewyo 2008 wlis agvistos movlenebisadmi miZRvnili

literaturul-mxatvruli kompozicia. gamoica daRupuli

meomris mixeil dvaliSvilis leqsebis krebuli

samxatvro akademiis kamerulma orkestrma gastrolebi

gamarTa saqarTvelos regionebSi (WiaTura, gori, rusTavi,

siRnaRi)

dafinansda regionebis 19 Teatri axali speqtaklis

sadadgmo xarjiT

saqarTvelos regionebSi mimdinareobs ori moZravi gamofena:

gori, axalcixe, rusTavi, Telavi, siRnaRi – ”ver Secvli

Cemi qveynis guliscemas”; quTaisi, ozurgeTi, foTi, baTumi –

”saqarTvelo kidev erTxel”

erovnul muzeumTan erTad mimdinareobs muSaoba qarTuli

saxviTi xelovnebis veb-arqivis Seqmnaze

mimdinareobs pirveli erToblivi frangul-qarTuli filmis

gadaReba. reJisori – oTar ioseliani

23-27 agvistos aWaraSi, gonios cixeSi tardeba liana

isakaZis klasikuri musikis festivali ”Ramis serenadebi”

daigegma saerTaSoriso Teatraluri festivalis ”TBILISI INTERNATIONAL” mowyoba. festivali TbilisSi, oqtomberSi

Catardeba

saxelovnebo da sasporto ganaTlebis sistemis reforma

ssip _ Tbilisis vano sarajiSvilis saxelobis saxelmwifo

konservatoriis mier ganxorcielda umaRlesi akademiuri,

profesiuli da saSualo profesiuli samusiko

saganmanaTleblo programebi, Catarda masterklasebi da

koncertebi, maT Soris, studentTa gasvliTi koncerti

evropul skolaSi da saerTaSoriso konkursebis

monawileTa SesarCevi turebi

ssip _ saqarTvelos SoTa rusTavelis saxelobis Teatrisa

da kinos saxelmwifo universitetis mier ganxorcielda

iranuli kulturis kvireulis farglebSi mxatvruli

filmebis Cveneba-ganxilva, masterklasebi, universitetis

mier gamocemuli saxelovnebo literaturis gamofena-

gayidva da Teatris saerTaSoriso dRisadmi miZRvnili

sxvadasxva RonisZieba

ssip _ vaxtang Wabukianis saxelobis Tbilisis sabaleto

xelovnebis saxelmwifo saswavleblis mier ssip _ Tbilisis


92

zaqaria faliaSvilis saxelobis operisa da baletis

saxelmwifo akademiur TeatrTan erTad xorcieldeboda

skolisgareSe saxelovnebo saganmanaTleblo programa,

Catarda pedagogTa treiningebi da masterklasebi, gaimarTa

saiubileo TariRebisadmi miZRvnili koncertebi

ssip _ Tbilisis samxatvro saswavleblis mier Catarda

saskolo Tematuri gamofenebi, pedagogTa treiningebi,

konkursis Sedegad SerCeuli iqna namuSavrebi poloneTSi

bavSvTa saerTaSoriso konkursSi monawileobis misaRebad

samuSao gegma-grafikebis mixedviT Sesabamis

saganmanaTleblo programebs axorcielebdnen ssip _

centraluri samusiko saswavlebeli, ssip _ Tbilisis

samxatvro saswavlebeli, ssip _ v. Wabukianis saxelobis

Tbilisis sabaleto xelovnebis saxelmwifo saswavlebeli,

ssip _ q. goris sulxan cincaZis saxelobis xelovnebis

koleji, ssip _ saqarTvelos fizikuri aRzrdisa da

sportis koleji da sxva

saxelovnebo dawesebulebebis pedagogebisaTvis SemoRebul

iqna damsaxurebuli maswavleblis wodeba

mimdinareobs muSaoba kulturis politikis strategiis

Sesaxeb, romelic gansazRvravs uaxloesi sami wlis

kulturis politikas. dokumentSi asaxuli iqneba kulturis

politikis zogadi mimarTulebebi da uaxloesi konkretuli

RonisZiebebi


93

diasporis sakiTxebi

2009 wlis 12 Tebervals diasporis sakiTxebSi saqarTvelos

saxelmwifo ministris aparatma Jurnal `firosmanis~

wardgineba moawyo. Jurnali TurqeTis respublikaSi gamodis

da orenovania _ qarTul-Turquli. diasporis sakiTxebSi

saqarTvelos saxelmwifo ministris aparatis

SuamdgomlobiT `firosmanis~ dafinanseba sakuTar Tavze

aiRo saqvelmoqmedo fondma `erTgulebam~

2009 wlis 16 marts frankfurtis qarTvelTa saTvistomos

warmomadgenlebma q. TbilisSi Caatares kulturuli

RonisZieba. kulturuli integraciis prizi _ `evterpe~

amjerad cnobil qarTvel pianists, valerian SiukaSvils

gadaeca

amoqmedda veb-portali www.diaspora.gov.ge. pirvelad

saqarTvelos istoriaSi virtualurad gaaerTiana

sazRvargareT mcxovrebi Cveni Tanamemamuleebi, erTmaneTs

daukavSira istoriuli da bolo periodis qarTuli

diasporebi. man gaaerTiana ucxoeTSi arsebuli qarTuli

kulturis centrebi da saTvistomoebi. veb-portalma

uzrunvelyo organizebuli sainformacio sivrcis Seqmna da

qarTul diasporaTa koordinirebuli marTva

2009 wlis 9 aprils germaniaSi q. hamburgSi kinoTeatr

`metropolisSi~ diasporis sakiTxebSi saqarTvelos

saxelmwifo ministris aparatma Caatara RonisZieba _ `9

aprili. Sefasebebi 20 wlis Semdeg~

Seiqmna ucxoeTSi mcxovreb TanamemamuleTa samarTlebrivi

daxmarebis centria. amiT uzrunvelyofil iqna ucxoeTSi

mcxovrebi Cveni Tanamemamuleebis samarTlebrivi daculoba,

mimReb saxelmwifoebSi maTi integracia da adaptaciis

procesis gaioleba

qarTuli diasporis warmomadgenelTa mier (rezo Wanturia,

manana kobiZe, karina vamlingi) Seiqmna qarTuli enis

saswavlo kursi inglisurenovani diasporis

warmomadgenelTaTvis, riTac advilad gadasaWreli gaxda

ucxoeTSi dabadebuli qarTveli bavSvebis mSobliur enasTan

ziarebis problema

sparsulenovani, Turqulenovqni, azerbaijanulenovani,

somxurenovani da osurenovani qarTvelebisaTvis Seiqmna

`dedaena~

diasporebisTvis Seqmnili zemoT dasaxelebuli qarTuli

enis TviTmaswavleblebi daido veb-portalze. rac qmediT

daxmarebas gauwevs qarTuli enis gadasarCenad mimarTul

RonisZiebebs

27 maiss aRiniSna `diasporis dRe saqarTveloSi~, romelsac

daeswro 34 qveynis qarTuli diasporis 54 warmomadgeneli,


94

yvela maTgani CaerTo diasporis dRisadmi miZRvnil

kulturul RonisZiebebSi. diasporis dRisadmi miZRvnilma

RonisZiebebma xeli Seuwyves sazRvargareTSi moqmedi

saTvistomoebis erTmaneTTan daaxloebas; ufro qmediTi

gaxada diasporis warmomadgenelTa CarTva qveynis

kulturul cxovrebaSi. sxvadasxva diasporis

warmomadgenlebma sakuTari gamocdileba erTmaneTs

gauziares

gamoica ingilo mecnieris, vasil abaSvilis wigni _

`qarTuli enis ingilouri dialeqti~


95

evropul da evroatlantikur struqturebSi integracia

2008 wlis 2 dekembers, nato-s sagareo saqmeTa ministerialze

miRebuli gadawyvetilebiT saqarTvelo gadavida nato-sTan

TanamSromlobis axal etapze

aRniSnuli gadawyvetilebis Sesabamisad, nato-Si integraciis

saxelwifo komisiis formatSi daiwyo saqarTvelos

yovelwliuri erovnuli programis proeqtis SemuSaveba.

pirveladi samuSao varianti gadaigzavna nato-s saerTaSoriso

samsaxurSi. nato-s aRniSnuli programis wardgena moxda m.w. 16

aprils nato-s umaRlesi politikuri komitetis doneze.

miRebuli rekomendaciebis gaTvaliswinebiT Camoyalibebuli

ANP-is dokumentis saboloo varianti nato-Si integraciis

koordinaciis saxelmwifo komisiis Tavmjdomaris, premier-

ministris mier m.w. 21 maiss gadaeca centralur aziasa da

samxreT kavkasiaSi nato-s generaluri mdivnis specialur

warmomadgenels, b-n robert simonss, riTic ganxorcielebis

fazaSi Sevida

amJamad, mimidnareobs saqarTvelos nato-Si integraciis

yovelwliuri erovnuli programiT (ANP) gaTvaliswinebuli

valdebulebebis Sesrulebaze muSaoba. regularulad,

sxvadasxva samuSao doneze, tardeba ormxrivi konsultaciebi

ANP-is dokumentis implementaciis gamocdilebis mqone

qveynebTan

nato-Si intergraciis procesis xelSewyobisa da

intensifikaciis mizniT nato-saqarTvelos komisiis (NGC) farglebSi nato-Si Catarda ramdenime sxdoma (m.w. 6 maiss -

samxedro komitetis sxdoma Stabebis ufrosebis doneze; m.w. 30

marti – samxedro komitetis sxdoma samxedro

warmomamdgenlebis doneze; m.w. 20 Tebervali – NGC-s Sexvedra Tavdacvis minsitrebis doneze; m.w. 5 marti - NGC-s Sexvedra sagareo saqmeTa ministrebis doneze; m.w. 16 aprili - NGC-s Sexvedra politikuri komitetebis doneze; m.w. 6 maisi – NGC-s Sexvedra elCebis doneze; m.w. 17 ivnisi – NGC-s Sexvedra

politikuri komitetebis doneze;) sxvadasxva doneze

ruseTis agresiisa da saqarTvelos teritoriis mniSvnelovani

nawilis okupaciis Semdeg saqarTvelo-evrokavSiris

urTierTobebis Tvisobrivad axal etapze gadasvla

gansakuTrebul mniSvnelobas iZens. saqarTvelo aqtiurad

agrZelebs am mizniT warmoebul reformebs. Sesrulebuli

iqna evropuli samezoblo politikis samoqmedo gegmis

farglebSi 2008 wels gansaxorcielebeli RonisZiebebi.

gansakuTrebuli yuradReba eTmoba 2009 wlis gegmis

ganxorcielebas

warmatebiT warimarTa evrokavSirTan TanamSromloba

saqarTvelos moqalaqeebisaTvis savizo reJimis gamartivebis

sakiTxze. mniSvnelovani progresi iqna miRweuli evrokavSir-


96

saqarTvelos Soris savizo reJimis gamartivebisa da

readmisiis SeTanxmebebis gaformebasTan dakavSirebiT. mxareebs

Soris praqtikulad SeTanxmebulia aRniSnuli SeTanxmebebis

teqstis ZiriTadi nawili. uaxloes momavalSi mosalodnelia

SeTanxmebebze xelis mowera

8. saqarTvelo aris erT-erTi pirveli qveyana romelTanac

evrokavSiri da misi wevri qveynebi TanamSromloben

“partnioroba mobilurobisaTvis” iniciativis farglebSi,

romlis mizania legaluri migraciis xelewyoba da

aralegalurTan brZola. aqtiuri konsultaciebis Sedegad

SemuSavda erToblivi dokumenti, romelSic evropeli

partniorebis am iniciativis farglebSi saqarTvelos

mxardaWeris prioritetuli mimarTulebebi da konkretuli

proeqtebia asaxuli

9. mimdinareobs aqtiuri samuSaoebi saqarTvelo-evrokavSirs

Soris Tavisufali vaWrobis Sesaxeb SeTanxmebaze

molaparakebebis dawyebis mizniT, rasac warmatebiT uZRveba

specialurad am mizniT saqarTvelos evrokavSirSi

integraciis komisiis farglebSi Seiqmnili samuSao jgufi

10. warmatebiT mimdinareobs molaparakebebi evrokomisiasTan

saqarTvelosa da evrokavSirs Soris soflis meurneobis

produqciisa da sxva sakvebi produqtebis geografiuli

aRniSvnebis dacvis Sesaxeb SeTanxmebis gaformebis Taobaze.

SeTanxmebis xelmowera uaxloes momavalSia mosalodneli

11. sakmaod mokle droSi amoqmedda da swrafi tempiT viTardeba

TanamSromloba evrokavSiriTan axali iniciativis

“aRmosavleT partniorobis” farglebSi, romelic Cvens

urTierTobebs evrokavSirTan met konkretikas SesZens da

monawile mxareebisaTvis axal SesaZleblobebs Seqmnis.

saqarTvelo aqtiurad iyo CarTuli praRis samitis erToblivi

deklaraciis SemuSavebis procesSi da iniciativiT

gaTvaliswinebuli mravalmxrivi platformebis SexvedrebSi

12. pirvelad Cveni urTierTobebis istoriaSi realuria

evrokavSirTan asocirebis SeTanxmebis perspeqtiva.

saqarTvelos mTavrobam ukve daiwyo Sesabamisi

molaparakebebisaTvis mosamzadebeli samuSaoebi


97

penitencialuri sistema

sasjelaRsrulebis sistema

sasjelaRsrulebis sistemis reformis ganxorcieleba da misi

saerTaSoriso da evropul standartebTan SesabamisobaSi

moyvana saqarTvelos mTavrobis erT-erTi mTavari

prioritetia. es reforma moicavs sasjelaRsrulebis

dawesebulebebis infrastruqturis gaumjobesebas, am sferoSi

politikisa da sakanonmdeblo bazis srulyofas,

maRalkvalificiuri kadrebiT dakompleqtebuli

sasjelaRsrulebis profesiuli sistemis Camoyalibebas,

janmrTelobis dacvis gaumjobesebas, patimrebis

resocializaciisa da reintegraciis programebis, maT Soris

saganmanaTleblo, profesiuli da sportuli RonisZiebebis

waxalisebas

xelisufleba mudmivad iRebs saTanado zomebs sacxovrebeli

pirobebisa da sanitaruli mdgomareobis gasaumjobeseblad

sasjelaRsrulebis yovel dawesebulebaSi. am kuTxiT bevri

ram gakeTda 2004 wlidan dRemde: sasjelaRsrulebis

departamentis biujeti 10 milioni laridan 110 milion

laramde gaizarda; patimrebis kveba gaumjobesda;

administraciuli kontroli damyarda sistemaSi arsebul moTxovnilebebze reagirebisa da cixis pirobebis

gaumjobesebis mizniT mTavrobam mniSvnelovani investiciebi

ganaxorciela rogorc sasjelaRsrulebis axali

dawesebulebebis aSenebis, ise arsebulis garemontebis

kuTxiT. 2004-2009 wlebSi aSenda axali saavadmyofo da cixeebi

saerTaSoriso standartebTan srul SesabamisobaSi: #8 saerTo da mkacri reJimis sasjelaRsrulebis

dawesebuleba geguTSi, dasavleT saqarTveloSi

#2 saerTo, mkacri da sapyrobilis reJimis

sasjelaRsrulebis dawesebuleba rusTavSi,

aRmosavleT saqarTveloSi


sasjelaRsrulebis dawesebuleba gardabanSi,

aRmosavleT saqarTveloSi

Tbilisis #8 sapyrobile

#3 saerTo da mkacri reJimis sasjelaRsrulebis

dawesebuleba TbilisSi

#2 sapyrobilisa da mkacri reJimis

sasjelaRsrulebis dawesebuleba quTaisSi, dasavleT

saqarTveloSi

aSenda da Tanamedrove teqnologiebiT aRiWurva

msjavrdebulTa da patimarTa samkurnalo dawesebuleba


98

amavdroulad, zogierTi Zveli da amortizebuli cixe gauqmda.

Tbilisis #5 sapyrobile, romelic adgilobrivi da

saerTaSoriso organizaciebis mxridan xSirad iyo kritikis

obieqti gadatvirTulobisa da cudi sacxovrebeli pirobebis

gamo, dangreul iqna 2008 wels. mkacri reJimis #3 da #4

sasjelaRsrulebis dawesebulebebi sagarejos raionSi,

agreTve mkacri reJimis #6 sasjelaRsrulebis dawesebuleba

avWalaSi, aRmosavleT saqarTveloSi, daixura 2005-2006

wlebSi. quTaisis #2 sapyrobile gauqmda 2006 wels. saerTo

da mkacri reJimis #1 sasjelaRsrulebis dawesebuleba

dangreul iqna 2009 wels

2010 wlis zafxulisTvis igegmeba Tanamedrove cixeebis

mSeneblobis damTavreba, rac saqarTvelos

sasjelaRsrulebis, probaciisa da iuridiuli daxmarebis

sakiTxTa saministros (SemdgomSi “saministro”) saSualebas

miscems, daxuros sami Zveli amortizebuli dawesebuleba:


sasjelaRsrulebis dawesebuleba qsanSi, aRmosavleT

saqarTveloSi

#1 saerTo da mkacri reJimis sasjelaRsrulebis

dawesebuleba rusTavSi

qalTa da arasrulwlovanTa #5 saerTo da sapyrobilis

reJimis dawebuleba

amJamad mimdinareobs kidev erTi axali cixis mSenebloba

laiTurSi, dasavleT saqarTveloSi. es aris dawesebuleba,

romelic gaTvlilia 3,000 patimarze. misi eqspluataciaSi

Sesvla 3 Zveli dawesebulebis: baTumis #3 sapyrobilis,

zugdidis #4 sapyrobilisa da xonis #9 saerTo da mkacri

reJimis sasjelaRsrulebis dawesebulebis _ daxurvis

saSualebas mogvcems. am sami cixidan patimrebis gadayvanis

SemTxvevaSi laiTuris dawesebulebis mxolod 40% iqneba

gamoyenebuli da, amgvarad, gadatvirTulobis problema

sabolood mogvardeba biujetis gazrdasa da infrastruqturis gaumjobesebasTan

erTad, patimrebis kvebaze gamoyofili yovelTviuri Tanxa

mniSvnelovnad gaizarda: 2006 wels TiToeuli patimris

kvebaze 23.5 lari ixarjeboda. 2008 wlis oqtombridan es

Tanxa 90 lars Seadgens. mas Semdeg, rac sasjelaRsrulebis

dawesebulebebSi kerZo kompania Semovida, romelic kvebaze

iRebs pasuxismgeblobas, mniSvnelovnad gaumjobesda kvebis

xarisxi mTel sistemaSi. aRniSnuli saxis momsaxureba

saSualebas aZlevs sasjelaRsrulebis departaments,

uzrunvelyos saTanado kveba im patimrebisTavis, romlebic

dietaze an marxvaze imyofebian amasTanave, sasjelaRsrulebis yvela dawesebulebaSi gaixsna

maRazia, rac saSualebas aZlevs patimrebs, SeiZinon

damatebiTi sakvebi an higienuri moxmarebis sagnebi

sakredito baraTebis meSveobiT. aseTi progresi ganapiroba

sasjelaRsrulebis departamentis biujetis gazrdamac,


99

razec zemoT iyo saubari. aqve unda aRiniSnos, rom 2009

wlis Tebervlidan patimrebs miewodebaT sakvebi sxva

dawesebulebaSi gadayvanis an sasamarTlos winaSe maTi

wardgomis dros mniSvnelovani Sedegebi iqna miRweuli ganaTlebis kuTxiT.

sasjelaRsrulebis TiTqmis yvela dawesebulebis

biblioTeka garemontda da ganaxlda. saministrom muSaoba

daiwyo axal saganmanaTleblo programebze rogorc

srulwlovani, ise arasrulwlovani patimrebisaTvis.

arasrulwlovanTa aRmzrdelobiT dawesebulebaSi swavleba

xorcieldeba zogadi saganmanaTleblo programebis

mixedviT. unda aRiniSnos, rom wels eqvsma arasrulwlovanma

patimarma warmatebiT Caabara erTiani erovnuli gamocdebi

da Caricxul iqna saqarTvelos umaRles saswavleblebSi.

ufro metic, erTi maTgani, mopovebuli qulebis mixedviT,

pirvel aTeulSi imyofeba im abiturientebs Soris,

romlebmac erTian erovnul gamocdebSi miiRes monawileoba.

analogiur praqtikas hqonda adgili 2008 welsac, rodesac

ramdenime patimarma (maT Soris arasrulwlovnebma) miiRo

monawileoba misaReb gamocdebSi da Cairicxa umaRles

saswavleblebSi maswavleblebi, romlebic muSaoben sasjelaRsrulebis

sistemaSi, eqvemdebarebian atestacias saqarTvelos

ganaTlebisa da mecnierebis saministroSi. amavdroulad,

isini valdebuli arian, gaiaron savaldebulo saswavlo

programebi, romlebic Sedgenilia cixis specifikaciis

gaTvaliswinebiT. aRniSnuli iniciativis mixedviT, ukve

SerCeulia maswavlebelTa pirveli nakadi sxvadasxva partniorTan mWidro TanamSromlobis Sedegad

saministrom gaaforma urTierTTanamSromlobis

memorandumebi Tbilisis saxelmwifo universitetTan, ilia

WavWavaZis saxelobis saxelmwifo universitetsa da

saqarTvelos teqnikur universitetTan. es saswavleblebi

valdebulebas iReben, uzrunvelyon zogadi da umaRlesi

saganmanaTleblo programebi msjavrdebuli patimrebisaTvis

sasjelaRsrulebis sistemis farglebSi. amJamad saministro

muSaobs specialuri teqnikuri programebis SemuSavebaze,

romlebic aucilebelia distanciuri swavlebis SemoRebisa

da eleqtronul ( online ) reJimSi leqciebis gadacemisaTvis,

rac xelmisawvdomi iqneba 2009 wlis bolosTvis garda zemoxsenebulisa, bolo periodSi dasaqmebisa da

profesiuli swavlebis araerTi programa dainerga

sasjelaRsrulebis sistemaSi (ucxo enebis, kompiuteruli

programebis, fexsacmlis kervis, xatweris, minanqarze, Teqasa

da gobelenze muSaobis, Tmis SeWris, kulinariis, biznesis

marTvisa da sxva saswavlo programebi), rac msjavrdebulebs

dasaqmebis kuTxiT daexmareba sasjelaRsrulebis

dawesebulebidan gaTavisuflebis Semdeg. xelisufleba

gansakuTrebul yuradRebas aqcevs aseTi programebis


100

danergvas, radgan, garda imisa, rom isini xels uwyoben

patimrebis reintegraciis process sasjelis moxdisagan

gaTavisuflebis Semdeg, aseTi RonisZiebebi ganixileba

rogorc sazogadoebaSi danaSaulis Cadenis prevenciis

meqanizmi dasaqmebis araerTi SesaZlebloba Seiqmna patimrebisaTvis. am

TvalsazrisiT, saministro TanamSromlobs kerZo

kompaniebTan sasjelaRsrulebis dawesebulebebis

teritoriaze mcire sawarmoebis gaxsnis mizniT. Sedegad,

patimrebs muSaobis, agreTve specialuri unar-Cvevebis

gamomuSavebisa da gamocdilebis miRebis SesaZlebloba

eZlevaT. amasTanave, isini iReben gasamrjelos Zalian warmatebuli aRmoCnda qalTa da arasrulwlovanTa

#5 saerTo da sapyrobilis reJimis dawesebulebis

teritoriaze samkervalo sawarmos gaxsna. aRniSnuli

sawarmo gaixsna saministrosa da kompania “megafuds” Soris

gaformebuli SeTanxmebis safuZvelze. pirvel etapze 48

patimari qalia dasaqmebuli. isini iReben gasamrjelos

sabazro standartebis mixedviT. maT mier warmoebuli

produqcia gaiyideba “aTinaTis” safirmo niSniT, romelic

specialurad am mizniT Seiqmna. produqcia gaiyideba

kompaniis produqciaze arsebuli moTxovnis Sesabamisad.

“aTinaTis” warmomadgenlis gancxadebiT, aRniSnul

sawarmoSi Seqmnili produqcia srul SesabamisobaSi iqneba

sabazro standartebTan, maT Soris fasis, xarisxisa da

konkurentunarianobis mixedviT 2009 wlis ivlis-agvistoSi puris sacxobi gaixsna baTumis

#3 sapyrobilesa da #2, #8 da #9 sasjelaRsrulebis

dawesebulebebSi, rusTavSi, geguTsa da xonSi. pirvel etapze

kompania “megafudis” mier daqiravebuli profesionalebi

msjavrdebulebs aswavlian qarTuli puris gamocxobas.

momdevno etapze patimar mcxobelebs, romlebsac SearCeven

trenerebi, gamosacdeli vada daeniSnebaT. isini miiReben

yovelTviur anazRaurebas 250 laris odenobiT garda amisa, saministro muSaobs dasaqmebis programebis

SemoRebaze sxva kerZo kompaniebTan erTad. uaxloes

momavalSi sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi igegmeba

avejisa da rZis gadamamuSavebeli sawarmoebis gaxsna amasTan erTad, saministro gamovida axali iniciativiT,

romelic gulisxmobs pasuxismgeblobis gadanawilebasa da

sazogadoebis CarTulobas sasjelis aRsrulebis procesSi.

am mizniT urTierTgagebis memorandumi gaformda

saqarTvelos mTavrobasa da marTlmadideblur eklesias

Soris. am memorandumis safuZvelze msjavrdebulebs eZlevaT

saSualeba, arasapatimro sasjeli – sazogadoebrivad

sasargeblo Sroma – moixadon eklesiebisa da monastrebis

teritoriaze. analogiuri praqtikis damkvidreba igegmeba

universitetebsa da sxva sazogadoebriv institutebTan

erTad


101

resocializaciisa da reintegraciis programebis

gaZlierebis kuTxiT saministro aqtiurad TanamSromlobs

saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis

saministrosTan patimrebisaTvis sxvadasxva sportuli

RonisZiebis organizebisaTvis xelSewyobis mizniT. am mxriv,

araerTi sportuli RonisZieba ewyoba regularulad;

sportuli moednebi aRiWurva tenisis magidebiTa da sxva

sportuli inventariT, moewyo fexburTisa da kalaTburTis

moednebi xelisufleba did yuradRebas aqcevs patimrebis mier

TavianTi religiuri mrwamsis ganxorcielebas. amJamad

mimdinareobs wminda barbares marTlmadidebluri eklesiis

mSenebloba arasrulwlovanTa aRmzrdelobiTi

dawesebulebis teritoriaze. misi mSenebloba dasruldeba

2009 wlis seqtemberSi. oqtomberSi axali eklesiis

mSenebloba daiwyeba rusTavis #2 saerTo, mkacri da

sapyrobilis reJimis sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi.

amavdroulad, sasjelaRsrulebis yvela dawesebulebaSi

aris samlocvelo oTaxebi sxvadasxva religiis

mimdevarTaTvis kidev ufro daixvewa da gaumjobesda sakanonmdeblo baza.

2009 wlis ivlisSi mniSvnelovani cvlilebebi iqna Setanili

moqmed kanonSi patimrobis Sesaxeb. kerZod, patimrebs miecaT

moklevadiani Svebulebis _ sasjelaRsrulebis

dawesebulebidan gareT xanmokle gasvlis _ ufleba

sasjelis garkveuli nawilis moxdis SemTxvevaSi (Tu

patimari sasjels ixdis saerTo da mkacri reJimis

dawesebulebaSi da mis mimarT ar moqmedebs

administraciuli an disciplinuri zoma). sasjelaRsrulebis

dawesebulebidan gareT xanmokle gasvla SeuZliaT

srulwlovan msjavrdebulebs weliwadSi orjer 5 dRiT,

xolo arasrulwlovan msjavrdebulebsa da msjavrdebul

qalebs, romlebsac hyavT 3 wlamde bavSvebi, weliwadSi

samjer 5 dRiT moklevadiani Svebulebis principis saqarTvelos

sakanonmdeblo sistemasa da praqtikaSi danergva miznad

isaxavs patimrebisaTvis resocializaciisa da reintegraciis

SesaZleblobis gaZlierebas, rac garesamyarosTan maTi

kavSiris SenarCunebasa da maT sazogadoebaSi damkvidrebas

uwyobs xels. amasTanave, am uflebis micemiT patimrebs

eZlevaT damatebiTi motivacia, kargad moiqcnen da

daemorCilon cixis Sinaganawess. sasjelis moxdis procesSi

patimrebs eZlevaT garkveuli periodis ojaxsa da

axloblebTan gatarebis SesaZlebloba. es wesi srul

SesabamisobaSia evropis sabWos ministrTa komitetis #82 (16)

rekomendaciasTan sakanonmdeblo iniciativis safuZvelze warmatebiT

ganxorcielda vadamde adre gaTavisuflebis mudmivmoqmedi

komisiis reforma, romlis mizania misi efeqturobis gazrda


102

da profesionalizmis amaRleba. saministros TanamSromlebis

garda, komisiis SemadgenlobaSi Sedian saparlamento

umravlesobisa da umciresobis, agreTve arasamTavrobo

organizaciebis warmomadgenlebi. komisiis SemadgenlobaSi

kanonmdeblebisa da sazogadoebis warmomadgenlebis

monawileoba xels Seuwyobs misi saqmianobis gamWvirvalobis

gazrdasa da gadawyvetilebis miRebis procesSi

parlamentisa da samoqalaqo sazogadoebis monawileobas prevenciis erovnuli meqanizmis Seqmnis valdebulebis

Sesabamisad, romelic saqarTvelom ikisra gaeros wamebisa

da sxva sastiki, araadamianuri an damamcirebeli mopyrobisa

da sasjelis winaaRmdeg konvenciis damatebiT oqmTan

(SemdgomSi “gaeros damatebiTi oqmi”) SeerTebis dros,

saministrom SeimuSava sakanonmdeblo winadadeba, romelic

saqarTvelos parlamentma miiRo 2009 wlis ivlisSi. kerZod,

saxalxo damcvelis Sesaxeb organul kanonSi Sevida

cvlileba, romlis mixedviT prevenciis erovnuli meqanizmi

saqarTveloSi iqneba saxalxo damcveli da masTan Seqmnili

specialuri komisia, romelsac eqneba nebismier dros

sasjelaRsrulebis nebismier dawesebulebaSi Sesvlis

ufleba. am meqanizmis SemoReba xels Seuwyobs

sasjelaRsrulebis sistemis gamWvirvalobis gazrdasa da

wamebis prevencias garda zemoxsenebulisa, axali patimrobis kodeqsis proeqti

iqna SemuSavebuli didi xnis diskusiebisa da ganxilvebis

Sedegad. samuSao procesSi aqtiurad monawileobdnen

rogorc adgilobrivi, ise saerTaSoriso organizaciebi da

eqspertebi. kanonproeqti gaegzavna veneciis komisias

rekomendaciebis miRebis mizniT. aRniSnuli kodeqsis miReba

evrokavSiris mier dafinansebuli proeqtis farglebSi _

“sisxlis marTlmsajulebis sistemis reformis xelSewyoba

saqarTveloSi” _ sisxlis samarTlis reformis strategiis

ganxorcielebis samoqmedo gegmis erT-erTi komponentia.

saqarTvelos parlamentma kodeqsis proeqti pirveli

mosmeniT ukve miiRo. savaraudod, igi mesame mosmenT

miRebuli iqneba parlamentis saSemodgomo sesiaze da 2010

wlis ianvridan Seva ZalaSi sakanonmdeblo procesis gamWvirvalobisa da kodeqsis

ganxilvebSi sazogadoebis CarTvis mizniT, saministros

iniciativiT moewyo Sexvedrebi adgilobrivi arasamTavrobo

organizaciebis, akademiuri personalis, Jurnalistebis,

cixis TanamSromlebisa da saerTaSoriso organizaciebis

warmomadgenlebis monawileobiT. am Sexvedrebis mizani iyo

kanonproeqtis sajaro ganxilva parlamentis mier mis

saboloo miRebamde. Sedegad, warmodgenil iqna

mniSvnelovani rekomendaciebi, romlebic aisaxa kodeqsis

proeqtSi patimrobis kodeqsis proeqti ZiriTadad miznad isaxavs

sasjelaRsrulebis arsebuli sistemis reformas


103

saerTaSoriso standartebTan srul SesabamisobaSi moyvanis

gziT. erT-erTi ZiriTadi mimarTulebaa winaswari

patimrobisa da sapatimro sasjelebis aRsrulebis

administrirebis gaumjobeseba braldebulisa da

msjavrdebulis uflebebis dacvis, myari samarTlebrivi da

socialuri garantiebis ganmtkicebis, patimarTa

resocializaciisa da sazogadoebaSi reintegraciis

mxardaWeris meSveobiT resocializaciisa da reintegraciis mniSvnelovani

komponentia patimrebisaTvis garesamyarosTan kontaqtis

SenarCuneba. am mizniT, moklevadian SvebulebebTan erTad,

romlebic zemoT iqna ganxiluli, srulwlovan patimrebs

moklevadiani, xolo arasrulwlovan patimrebs _

grZelvadiani Sexvedrebis ufleba eZlevaT damatebiT. es maT

saSualebas aZlevs, garkveuli dro gaataron specialurad

gamoyofil adgilebze sasjelaRsrulebis dawesebulebis

teritoriaze administraciis dauswreblad kodeqsis proeqti moicavs iseT sakiTxebs, rogoricaa:

winaswari patimrobisa da sasjelis moxdis administrireba,

gasaCivrebis ufleba, msjavrdebulTa Sroma, sareabilitacio

programebi, janmrTelobis dacvis sistemis organizeba,

pirobiT vadamde gaTavisufleba, saCivrebis ufleba,

monitoringi prevenciis erovnuli meqanizmis farglebSi da

patimarTa disciplinuri pasuxismgebloba patimrobis kodeqsis proeqtis SemuSaveba wingadadgmuli

nabijia saqarTvelos sakanonmdeblo sivrceSi. kodeqsis

miReba mniSvnelovnad gaaumjobesebs da uzrunvelyofs

saTanado pirobebs patimrebisaTvis sasjelaRsrulebis

yvela dawesebulebaSi saerTaSoriso da evropuli

standartebis Sesabamisad zemoxsenebuli RonisZiebebis garda, saministrom daiwyo

janmrTelobis dacvis sistemis yovelmxrivi reformis

ganxorcieleba. pirvel rigSi, Seiqmna samedicino

departamenti, romelic 2010 wlidan srulad iqneba

pasuxismgebeli sasjelaRsrulebis sistemaSi jandacvis

monitoringze, adamianuri da materialuri resursebis

marTvaze, jandacvis momsaxurebis miwodebaze, finansuri

saxsrebis marTvaze. reformis Sedegad saxeze iqneba

gamarTuli da funqcionirebadi sistema, romelic 2013

wlisaTvis gadaecema saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa

da socialuri dacvis saministros (SemdgomSi “jandacvis

saministro”) reforma

orientirebulia jandacvis momsaxurebis gaumjobesebaze

sasjelaRsrulebis sistemis farglebSi. dReisaTvis yvela

dawesebulebaSi Seqmnilia Tanamedrove aparaturiTa da

stomatologiuri kabinetebiT aRWurvili pirveladi

jandacvis punqtebi. garda amisa, ori Tanamedrove

saavadmyofo, romlebic funqcionirebs penitencialur


104

sistemaSi, uzrunvelyofs saTanado samedicino mkurnalobas

kvalificiuri meddebis, farmacevtebis, zogadi profilis

eqimebisa da mowveuli specialistebis saSualebiT.

samedicino personali gadis specialur profesiul

momzadebas da eqvemdebareba akreditacias jandacvis

saministroSi saministrosaTvis gansakuTrebuli yuradRebis obieqtia

saTanado samedicino momsaxurebisa da Tanabari

SesaZleblobebis uzrunvelyofa TiToeuli patimrisaTvis. im

SemTxvevaSi, rodesac TavisuflebaRkveTili piris

mkurnaloba scdeba cixis saavadmyofos SesaZlebloblebis

zRvars, saministros avadmyofi gadahyavs samoqalaqo

jandacvis sistemaSi. yovelgvar xarjs Tavis Tavze iRebs

saministro TanamSromlobis Sesaxeb sammxrivi xelSekruleba ganaxlda

saministros, jandacvis saministrosa da wiTeli jvris

saerTaSoriso komitets Soris. aRniSnuli xelSekrulebiT

gagrZelda adrindeli SeTanxmebebi, romlebic iTvaliswinebs

mxareTa ZiriTad valdebulebebs da miznad isaxavs msoflio

jandacvis organizaciis tuberkulozis prevenciis Sesaxeb

strategiis Sesrulebas. amasTanave, SemuSavdeba

xelSekrulebis teqnikuri oqmebi, romelTa mixedviT

momavalSi cixeebSi tuberkulozis kontrolis valdebuleba

wiTeli jvris saerTaSoriso komitetidan saministros

gadaecema saerTaSoriso standartebis Sesabamisad, saministrom,

jandacvis saministrosTan mWidro TanamSromlobis

safuZvelze, SeimuSava im wamlebis CamonaTvali, romelTa

gamoyeneba xdeba patimarTa mkurnalobisas. garda amisa,

SemuSavda axali strategia da ganxorcielda mTeli rigi

RonisZiebebi TavisuflebaaRkveTil pirTa Soris C hepatitis prevenciis mizniT. amasTanave, warmatebiT ganxorcielda

narkomani patimrebisaTvis metadonis individualuri

programebi, aSenda specialuri ganyofilebebi fsiqiurad

daavadebuli pirebisaTvis probaciis sistema

sasjelaRsrulebis sistemis reformis garda, daiwyo

probaciis sistemis fundamenturi reformis ganxorcieleba.

am reformis mizania probaciis sistemis gaZliereba

arasapatimro sasjelebis intensiuri da efeqturi

gamoyenebis, probacionerebis resocializacisa da

reintegraciis procesis xelSewyobis gziT

saqarTvelos mTel teritoriaze probaciis samsaxuris

efeqturobis amaRlebisa da Sesabamisi samuSao pirobebis

uzrunvelyofis mizniT pirvel etapze (2009 wlis

agvistomde) garemontda da saTanadod aRiWurva Tbilisis


105

biuro, 10 regionaluri biuro da foTis ofisi. mTlianad,

2013 wlisaTvis garemontdeba da srulad aRiWurveba 65

regionaluri ofisi

amJamad saministro da probaciis departamenti sxva

saxelisuflebo uwyebebTan erTad muSaobs probaciis

sferoSi sakanonmdeblo bazis Sefasebasa da daxvewaze.

xdeba saerTaSoriso praqtikis gacnoba da gaziareba,

mimdinareobs ganxilvebi probaciis samsaxuris

samarTlebrivi statusis Sesaxeb. savaraudod, es samsaxuri

sajaro samarTlis iuridiul piris saxiT Camoyalibdeba,

romelic saministros daeqvemdebareba. momdevno etapze

moxdeba sxva sakanonmdeblo da kanonqvemdebare normatiuli

aqtebis Sefaseba da analizi, daixveweba mTeli

sakanonmdeblo baza

mocemul etapze xorcieldeba mniSvnelovani RonisZiebebi

probaciis sistemaSi centralizebuli eleqtronuli

monacemTa bazis Sesaqmnelad. es baza dakavSirebuli iqneba

regionalur biuroebTan da gaamartivebs probaciis

samsaxuris funqcionirebas. amasTanave, igi iqneba

saqarTvelos samTavrobo qselis (GGN) nawili, rac xels

Seuwyobs probaciis samsaxurisa da samarTaldamcavi

organoebis koordinirebul muSaobas. am mizniT ukve

SemuSavda specialuri kompiuteruli programa. savaraudod,

es sistema srulad 2009 wlis dekembrisTvis amoqmeddeba.

garda zemoxsenebulisa, probaciis reformis farglebSi 2009

wlis agvistodan dainerga daqtiloskopiuri sistema. aqamde

probacionerTa Semowmeba-aRricxva xeliT xdeboda. isini

valdebuli iyvnen, gamocxadebuliyvnen probaciis biuroSi

da qaRaldis formebze xeli moeweraT. amieridan,

daqtiloskopiri sistemis amoqmedebiT probaciis oficrebs

eZlevaT probacionerebis eleqtronuli Semowmebisa da

kontrolis SesaZlebloba. aRniSnuli sistemis gamarTuli

funqcionirebis SemTxvevaSi probaciis oficrebs meti

saSualeba eqnebaT, orientirebuli iyvnen socialur

samsaxurze da SeimuSaon individualuri sareabilitacio

programebi TiToeul probacionerTan mimarTebaSi

xazgasmiT unda aRiniSnos, rom probaciis reformis

ganxorcieleba uSualo gavlenas axdens mimdinare

sasamarTlo reformis warmatebiT dasrulebaze.

arasapatimro sasjelebis myari da efeqturi meqanizmis

SeqmniT erovnuli gansjadobis sasamarTloebs aramarto

sapatimro, aramed alternatiuli sasjelebis Sefardebis

SesaZleblobac eqnebaT, rac, Tavis mxriv, xels Seuwyobs

probacionerebis resocializaciisa da sazogadoebaSi

reintegraciis process

zemoxsenebulis garda, araerTi RonisZieba ganxorcielda

probacionerebTan mimarTebaSi dasaqmebis programebis

kuTxiT, rac aseve miznad isaxavs maT resocializaciasa da

sazogadoebaSi reintegracias. 2009 wlis ivlisSi


106

probacionerebi dasaqmdnen “Tegeta motorsisa” da

“folqsvagenis” (Volkswagen) momsaxurebis centrebSi. am

samsaxurebis kvalifiuri personali mjavrdebulebs

avtomanqanebis SekeTebas aswavlis. amasTanave, Sesrulebuli

samuSaosaTvis probacionerebi iReben gasamrjelos. es

precedenti naTeli magaliTia imisa, Tu raoden

mniSvnelovania sazogadoebis CarTuloba msjavrdebulTa

integraciis kuTxiT. dasaqmebis programebis

xelmiswavdomobis meSveobiT probacionerebs meti motivacia

uCndebaT pirovnuli ganviTarebisaken da naklebad avlenen

danaSaulis Cadenis survils

saministrosa da probaciis departamentis iniciativiT, aseve

gaeros bavSvTa daxmarebis fodnis mxardaWeriT,

arasrulwlovani probacionerebisaTvis avtosaxelosno da

samrecxao saloni gaixsneba sasjelaRsrulebisa da

probaciis saswavlo centrSi 2009 wlis seqtembrisaTvis

garda profesiuli swavlebis xelmisawvdomobisa,

probacionerebs regularulad aswavlian ucxo enebsa da

kompiuterul programebs

resocializaciis RonisZiebebisa da sazogadoebrivad

sasargeblo Sromis xelSewyobis mizniT probacioneri

msjavrdebulebi monawileobas iReben eklesia-monastrebis

mSeneblobaSi saqarTvelos mTel teritoriaze

iuridiuli daxmarebis sistema

zemoxsenebul reformebTan erTad saministro warmatebiT

axorcielebs iuridiuli daxmarebis sistemis reformas.

reformis mizania saqarTvelos mTel teritoriaze

TiToeuli adamianisaTvis marTlmsajulebis

xelmisawvdomobis uzrunvelyofa efeqturi, mdgradi da

sazogadoebaze orientirebuli samarTlebrivi daxmarebis

sistemis Seqmnis gziT. reforma iTvaliswinebs iuridiuli

daxmarebis samsaxuris gaZlierebas, TanamSromlebis

profesiuli donis amaRlebas, socialurad daucveli

mosaxleobisaTvis samarTlebrivi daxmarebis gawevasa da

sasamarTlos winaSe warmomadgenlobas sisxlis samarTlis

saqmeebze. am sistemis reforma srulad 2013 wlisTvis

ganxorcieldeba aRniSnuli reformis Sedegad iuridiuli daxmarebis

samsaxuris advokatebi axorcieleben kvalificiur

samarTlebriv daxmarebas braldebulebisaTvis sisxlis

samarTalwarmoebis rogorc winaswari gamoZiebis, ise

sasamarTlo procesis ganmavlobaSi saxelmwifos xarjze iuridiuli daxmarebis samsaxuris Tbilisi biurosa da

regionaluri ofisebis advokatebma daaxloebiT 16 000

adamians gauwies iuridiuli daxmareba sisxlis samarTli

saqmeebze, xolo 9000 adamianma miiRo ufaso konsultacia


107

sxvadasxva samarTlebriv sakiTxze. unda aRiniSnos, rom 2008-

2009 wlebSi iuridiuli daxmarebis samsaxuris advokatebis

meSveobiT 62 saqmeze _ gamamarTlebeli ganaCeni, 108 saqmeze

_ gamamtyunebeli ganaCeni sasjelis dauniSnavad, xolo 150

saqmeze gamamtyunebeli ganaCeni sasjelis gadavadebiT iqna

gamotanili. 2009 wlis ganmavlobaSi iuridiuli daxmarebis samsaxuris

axali regionaluri biuroebi da sakonsultacio centrebi

garemontda da Tanamedrove teqnologiebiT aRiWurva.

dReisaTvis 10 biuro da 2 sakonsultacio centri

funqcionirebs. 2009 wlis ianvarSi quTaisisa da zestafonis

ofisebi garemontda da gaixsna. axali ofisis gasxna

igegmeba axalcixeSi 2009 wlis dekembrisTvis. amJamad

saremonto samuSaoebi mimdinareobs axalqalaqis ofisSi,

romelic 2010 wlisaTvis damTavrdeba kerZo advokatebis mier socialurad daucveli adamianebs

sasamarTlo warmomadgenlobis uzrunvelyofis mizniT

Seiqmna mowveul sazogadoebriv advokatTa reestri,

romelic 2009 wlis maisidan funqcionirebs. reestri Seiqmna

iuridiuli daxmarebis Sesaxeb 2007 wlis kanonis

safuZvelze da warmoadgens kerZo advokatebis monacemTa

bazas, romlebic Tanaxma arian, socialurad daucvel

mosaxleobas gauwion samarTlebrivi daxmareba saxelmwifos

xarjze 2008 wlis noemberSi iuridiuli daxmarebis samsaxurma

quTaisisa da baTumis universitetebSi daafuZna staJirebis

programebi – iuridiuli klinikebi. 2009 wlis gazafxulidan

Tbilisis saxelmwifo universitetTan gaformebuli

memorandumis safuZvelze sisxlis samarTlis saqmeebze

staJireba xorcieldeba iuridiuli daxmarebis samsaxuris

Tbilisis biuroSi. aRniSnuli proeqtebis mizania,

iuridiuli fakultetis studentebis kvalifikaciis

amaRleba da praqtikuli unar-Cvevebis gamomuSaveba iseT

sferoebSi, rogoricaa: samarTlebrivi dokumentaciis

Sedgena, klientebTan urTierToba, sasamarTlos winaSe

warmomadgenloba da sxva. proeqtebi miznad isaxavs

iuridiuli klinikebis programebis sauniversiteto

saswavlo programebSi inkorporirebas. 2009 wlis ivnisSi is

studentebi, romlebmac warmatebiT daamTavres staJirebis

kursebi sisxlis samarTlis ganxriT, Sesabamisi

sertifikatebiT dajildovdnen, xolo sami yvelaze

warmatebuli studenti iuridiuli daxmarebis samsaxurma

daasaqma 2009 wlis ganmavlobaSi kvlavac gagrZeldeba staJirebis

programebi, romelTa mdgradobis uzrunvelyofis mizniT

iuridiuli daxmarebis samsaxuri xels Seuwyobs maT

funqcionirebas, sanam universitetebs eqnebaT imis

SesaZlebloba, TavianTi resursiT ganaxorcielon

aRniSnuli programebi


108

iuridiuli daxmarebisa da probaciis sistemebs Soris

TanamSromlobis gaRrmavebisa da mimdinare reformebis

warmatebiT ganxorcielebis mizniT iuridiuli daxmarebis

samsaxuri arasrulwlovan probacionerebs regularulad

uzrunvelyofs sxvadasxva saswavlo programiT iseT

sakiTxebze, rogoricaa: maTi uflebebi da movaleobebi,

danaSaulis saxeebi, sisxlis samarTlebrivi

pasuxismgebloba, ufaso iuridiuli daxmarebis

xelmisawvdomoba; konsultacias uwevs maT sxvadasxva

iuridiul sakiTxze da exmareba samarTlebrivi

dokumentaciis SedgenaSi zemoxsenebulis garda, iuridiuli daxmarebis samsaxuri

mudmivad axorcielebs gasvliT konsultaciebs mosaxleobis

sxvadasxva jgufisaTvis saqarTvelos mTel teritoriaze.

dReis mdgomareobiT 150 konsultacia gaewiaT iZulebiT

gadaadgilebul pirebs, erovnul umciresobebs,

arasrulwlovnebs, soflis mosaxleobas da sazogadoebis

sxva warmomadgenlebs. konsultaciebi exeba iseT sakiTxebs,

rogoricaa: ufaso iuridiuli daxmarebis xelmisawvdomoba,

adamianis uflebaTa da fundamentur TavisuflebaTa dacva

da sxva. amasTanave, iuridiuli daxmarebis samsaxuris

advokatebi konsultacias uweven iZulebiT gadaadgilebul

pirebs kerZo sakuTrebis legalizaciasTan dakavSirebul

sakiTxebze sasjelaRsrulebis, probaciisa da iuridiuli daxmarebis

sistemebis farglebSi arsebul gamowvevebze reagirebis

mizniT axlad Seqmnilma saministrom ganaxorciela mTeli

rigi ambiciuri reformebi da gaatara mniSvnelovani qmediTi

RonisZiebebi politikis mimarTulebiT. am reformebis

ganxorcielebisas saministrosTan aqtiurad

TanamSromlobdnen Semdegi saerTaSoriso samTavrobo Tu

arasamTavrobo organizaciebi: gaeros ganviTarebis programa

(UNDP), gaeros bavSvTa fondi (UNICEF), evrokomisiis

warmomadgenloba saqarTveloSi, evropis sabWo, wiTeli

jvris saerTaSoriso komiteti, norvegiis kanonis

uzenaesobis mrCevelTa misia saqarTveloSi (NORLAG), cixis

saerTaSoriso reforma (PRI), amerikis SeerTebuli Statebis

saerTaSoriso ganviTarebis saagento (USAID), amerikis

SeerTebuli Statebis iusticiis departamenti, fondi “Ria

sazogadoeba – saqarTvelo” da sxva organizaciebi

“ertiani saqartvelo siraribis garese” · 2012. 4. 6. · ekonomikuri politika ... mirebul...

Documents