politika e dividendit, nuhi sela

Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand. [email protected]

POLITIKA E DIVIDENDIT

Objektivi i studimit :

1. Të njihemi me natyrën ë dividendit;

2. Trajtimi teorik i dividendit;

3. Politika e dividendit;

4. Argumentet për rëndësin dhe parëndësinë e dividëndit;

5. Teoria MM-Miller-Modigiliani lidhur më dividendin;

6. Faktorët që ndikojnë në dividend;

7. Të njihemi me vështrimet tradicionale mbi dividendin;

8. Format e pagimit të dividendit;

9. Rinvestimi i divedendit dhe riblerja e aksionit.

12.2. TEORIA E DIVIDENDIT

Pronari i sukesesshëm i biznesit duhet të vedosë se çfarë do të bëjë me fitimin të cilin e ka

krijuar. Një zgjidhje është që atë ta rinvestojë në biznes për të blerë tokë dhe pajisje, t ‘i

zgjerojë rezervat dhe të punësojë punëtorë të rinj. Alternativa tjetër mund të jetë që ai t’i tërheqë

këto fonde nga biznesi dhe t’i investojne tjetërkund,të blejë aksione dhe obligacione,të blejë një

biznes të ri ose t’i çojë dëm në ndonjë lojë fati.

Firmat dh aksionarët ballafaqohen me nevojën e marrjes së vendimeve për përdorimin e fitimit të

bizneseve të tyre. Ata duhet të vëndosin se a do të mbahen fondet e fituara në biznes apo do të

paguhen jashtë për aksionarët,në formë dividendi.

12.1.2.Teoria residuale e dividendit

Për të gjeur një zgjidhje fatlume,në teori përdoret parimi margjinal i fitimit të pashpërndarë.Sipas

këtij parimi,norma e kthimit që firma do ta arrijë nga fitimi i pashperndarë duhet të krahasohet

me përfitimet të cilat di t’i kenë aksionmbajtësit, në qoft se këto fonde u paguhen atyre në formë

dividendi.Për t’u financuar një projekt me fondet e brendeshme të gjeneruara nga fitimi ai duhet


të përfitojë një normë më të lartë të kthimit,nga norma të cilin do ta përfitonin

aksionarët në ndonjë investim tjetër.Këtë rregull në teori e njohim si kosto

oportune të shfrytëzimit të fondeve.

Politika e tillë ndaj dividendit është një politikë pasive,e cila do të thotë se investitorët janë

indiferentë sa i përket pagesës së dividendit apo mbajtjes së fitimit për investime. Investitorët do

të lejojnë mbajtjen e fitimit nga firma,në qoftë se investimet premtojnë kthim më të lartë nga

dividendi.Në anën tjetër, në qoftë se kthimi nga investimi do të jetë më i vogël,investitorët do të

kërkojnë t’u paguhet dividendi. Sipas teorisë residuale firmat paguajnë dividendin vetëm nëse

atyre u mbetet fitimi pas financimit te investimeve profitabile. Kjo do të maksimizonte të

ardhurat kapitale të aksionmbajtësve dhe do të minimizonte koston e emetimit të aksioneve të

reja.

Sipas teorise residuale:

(a) Në qoftë se kompania indentifikon një projekt me NPV pozitive, ajo do të investojë në ketë

project ;

(b) Dividendi shpërndahet vetëm në qoftë se shteret mundësia e investimit.

Problemi themelor i teorisë residuale të dividendit qëndron në mënyrën e pranimit të kësaj teorie

nga investitorët. Në qoftë se investirorët interesohen vetëm për kthim më të lartë nga investimi ,

qoftë si fitim i pashpërndarë në biznes apo në formë të dividendit te paguar jashtë ,atëherë

zgjidhja do të ishete e lehtë. Mirëpo , në qoftë se investitorët kanë preferenca te veçanta për

fondet , jashtë fitimit të pashpërndarë , atëherë teoria residuale është jokomplete. Çeshtja nuk

qëndron vetëm në problemin se kush siguron kthim më të madh : investimi i fitimit të

pashpërndarë apo pagimi i dividendit , por si reagojnë investitorët lidhur me këto alternativa.

12.1.2. Modigiliani dhe Milleri për dividendin

Franco Modigliani dhe Merton H.Milleri (M&M) ,në një artikull të botuar në vitin 1961,

argumentojne se dividendi është i parëndësishëm. Ata pohojnë se , në kuadër të një politike të

caktuar investive , niveli i pagesës së dividendit është një detaj i parëndësishëm. MM theksojnë


se vlera e firmës është e determinuar nga fuqia e mjeteve të firmës për të krijuar

fitim ose nga politika investive e saj dhe se mënyra se si ndahen të ardhurat në

dividendë dhe në fitim të pashpërndarë nuk ndikon në vlerën e firmës . Supozimet e tyre

themelore janë :

1) Tregu perfekt i kapitalit është ai në të cilin të gjithë investitorët janeë racionalë. Informatat

janë të arritshme për të gjithë dhe ato nuk kushtojnë ; transaksionet janë të menjëhersheme dhe

pa shpenzime ; s’ka investitorë të mëdhenj të cilët ndikojnë në çmimin e letrave me vlerë në

treg.

2) S’ka shpenzime të emetimit të letrave me vlerë të emetuara nga firma.

3) Nuk ka tatime .

4 ) Politika investuese e firmës nuk është subjekt i ndryshimeve

5) Ekziston siguria e plotë e çdo investitori sa u përket investimeve të ardhshme dhe fitimit të

firmës (autoret e kanë hedhur më vonë këtë presupozim si të paqëndrueshëm).

Modigliani dhe Milleri mbrojnë qëndrimin se ndikimi i pagesës së dividendit në mirëqenien e

aksionarëve kompensohet plotësisht me mjetet tjera të financimit. Kur firma merr vendimin mbi

investimin , ajo duhet te vendosë nëse do të mbajë fitimin apo do të paguajë dividendin. Në qoftë

se paguan dividendin ajo dë të shesë aksione të reja në nivel të dividendit të paguar. Ata

sugjerojnë se " shuma e vlerës së diskontuar të çdo aksioni , pas financimit dhe pagimit të

dividendit ". Me këtë dëshirojnë të thonë se rënia e çmimit të aksioneve për shkak të financimit

të jashtëm kompenson plotësisht pagimin e dividendit. Modigiliani dhe Milleri u sugjerojnë

investitorëve të jenë indiferentë në zgjedhjen ndërmjet dividendit dhe fitimit të pashperndarë .

12.1.3.Argumentet per rendesine e dividendit

Një argumet i rëndësishëm për rëndësinë e dividendit është eliminimi i pasigurisë së

investimit.Mendohet se fitimi i pashpërndarë i rinvestuar në biznes teorikisht u takon

aksionarëve , mirëpo gjithnjë ekziston pasiguria e kthimit te tij në dividend. Provohet, po

ashtu ,se dividendi është më i favorshëm në krahasim me fitimin e pashpërndarë , për arsye të

efektit informues të dividendit . Në qoftë se rritet dividendi për një aksion,atëherë efekti i

informimit për dividendin ëshëe pozitiv . Kjo do të thotë se menaxhmenti pret të ardhura më të


mëdha në të ardhmen. në rast se dividendi bie , ose është më poshtë sesa rënia e

pritur, ai është sinjal se menaxhmenti parashikon të ardhura të pafavorishme në

të ardhmen. Konteksti themelor në argumentin e rëndësisë së politikës së dividendit qëndron në

faktin se aksionmbajtësit kanë nevojë dhe preferojnë që të shkohet tutje nga principi margjinal i

fitimit të pashpërndarë. Çështja nuk qëndron vetëm në pyetjen se kush do të shfrytëzojë më mirë

fondet, firma apo aksionari, por në atë se çfarë janë preferencat e aksionarëve.

Në qoftë se krahasohen firmat e mëdha dhe të fuqishme me ato të vogla, rezulton se korporatat

që kanë rritje të madhe ekonomike dhe normë të lartë kthimi nga investimet e brendshme

paguajnë dividendë relativisht të ulët. Ndërkaq , firmat me rritje më të ngadalëshme shënojnë

nivele më të larta të pagimit të dividendit. Kjo do të thotë se kthimi i dividendit nuk është në

përputhje me efektet e investimit të fitimit të pashpërndarë. Mundësitë investuese të shumë

firmave dhe preferencat e konsumatorëve tregojnë se nevojitet një shkallë më e lartë e pagesës së

dividendit. Gjëja tjetër themelore që kërkojnë aksionarët është mbajtja e stabilitetit të pagesës së

dividendit.

12.1.4. Faktorët të cilët ndikojnë në dividendë

Kostoja e emetimit

Ideja se shpërndarja e dividendit nuk ka rëndësi të madhe bazohet në idenë se , për të realizuar

programin e investimeve , firma duhet t’i zëvendësojë fondet të cilat i shpërndanë për dividendë

me fonde nga buirimet e jashtme. Kostot e emetimit, megjithëatë, janë mjaft të larta, ato arrijnë

edhe deri në 20 për qind. Në qoftë se menaxhmenti vendos të emetojë aksione në vend që të

mbajë ritmin për të financuarë investimet e reja, kostot e emetimit do të bëjnë që të kërkohet një

shumë më e madhe e fondeve për investime, në krahasim me fitimin e pashpërndarë. Marrja

parasysh e elementit të emetimit flet në favor të mbajtjes së fitimeve në firmë, sepse për çdo euro

të paguar në formë dividendi ndërmarrja merr më pak euro neto nga financimi i jashtëm, pasi të

jenë marrë parasysh kostot e emetimit.

Kostot e transaksionit


Në qoftë se aksionarët nuk janë të kënaqur me politikën e dividendit, ata do të

fillojnë t'i shesin aksionet e tyre. Shitja e aksioneve ballafaqohet me kosto të

larta të transaksioneve, të cilat lidhen kryesisht me provizionet për agjentët financiarë. Provizioni

është inversiv, ai është më i ulët për shitje më të madhe, ndërsa është më i lartë kur shiten

aksione me vlerë më të vogël. Për shkak të këtyre shpenzimeve, aksionarët të cilëve nuk u

paguhen aksione apo ato të cilëve aksionet nuk ua mbulojnë shpenzimet do të kërkojnë t’ju

paguhen dividendë plotësues. Aksionarët të cilët nuk pëlqejneë politikën e dividendit të firmës

dhe kërkojnë t'i shesin aksionet e tyre aksionet e tyre ndikojnë në uljen e çmimit të aksionit, në

rast se shitësit janë më shumë se blerësit. Në këtë situatë menaxhmenti do të detyrohet të

korrigjojë politikën e dividendit.

Tatimet

Tatimet në të ardhurat e korporatës nuk kanë ndikim në politikën e dividendit. Të ardhurat e

korporatës ngarkohen me tatime, pa marrë parasysh nëse paguhet apo jo dividendi. Është fitimi

pas tatimit ai që ndahet në dividendë dhe në pjesën e fitimit të pashpërndarë. Duke pasur

parasysh se dividendi tatimohet ne mënyrë të veçantë , atëherë rezulton se politika tatimore në

mënyrë të veçantë, atëherë rezulton se politika tatimore favorizon më shumë mbajtjen e fitimeve

sesa shpërndarjen në formën e dividendëve në të holla. Mirëpo, ndryshimet në normën e fitimit

pas tatimit do të ishin më të vogla, në qoftë se investitori do të kishte investuar dividendin diku

tjetër dhe do të kishte fituar më shumë sesa fitoi firma ndaj fitimeve të pashpërndara. Kështu, për

një investitor do të ishte më e mirë tërheqja e fitimeve, në qoftë se ekziston një përdorim i parasë

që e kapërcen shtyrjen në kohë të tatimit. Meqenëse shumë investitorë nuk kanë mundësi të tillë

investimi, mbajtja e fitimeve shpesh shihet si veprimi më i mirë në interes të firmës dhe të

aksionarëve të saj.

Efektet e klientelës

Trajtimit të efekteve të klientelës po ia fillojmë nën supozimin se ekziston një treg i përkryer, në

të cilin nuk ka shpenzime të blerjes dhe të shirtjes së aksioneve. Në këto kushte, në qoftë se

aksionarët nuk do të jenë të kënaqur me politikën e dividendit, nevojat për para do t'i zgjidhnin

përmes blerjes dhe shitjes së aksioneve në treg. Në rast se do të fitonin dividendë më të lartë nga

ajo që e presin, ata do të shisnin një pjesë të tyre për të blerë aksione të reja. Meqenëse tregu nuk


është i përkryer , ndërsa emetimi i aksioneve dhe shitja dhe blerja e tyre ka

koston e vet, atëherë situata ndryshon. Tarifat e agjentëve financiarë lëvizin nga

1 për qind deri në 10 për qind. Blerja e aksioneve me para të fituara nga dividendi tatimohet para

riinvestimit. Ndërkaq, të gjitha aksionet , para se të shiten apo blihen, duhet të rivlerësohen. Po

ashu, janë të kushtueshme edhe informatat të cilat nevojiten për vendimarrje financiare. Për

shkak të këtyre shpenzimeve disa investitorëve u vështirësohet blerja dhe shitja e aksioneve. Një

çështje tjetër janë tatimet në investime. Në këtë aspekt mbajtja e fitimit për investime do të ketë

arsye të bëhet deri në nivelin kur norma e tatimit në fitimet kapitale është më e vogël nga norma

që paguajnë qytetarët në të ardhura nga dividendi. Kjo do të thotë se aksioni i cili përmban

dividendë duhet të sigurojë kthim më të lartë të pritëshëm para pagimit të tatimit nga aksioni i

riskut të njëjtë që nuk paguan dividendë. Një qasje e tillë eliminon ndiimin e tatimit në dividend.

Varësisht nga situatat financiare, disa investitorë përcaktohen për aksione të cilat paguajnë

dividendë, ndërsa të tjerët për ato të cilat nuk paguajnë.Individët dhe firmat, të cilat kanë nevojë

për të ardhura vijuese, do të zgjidhnin kompanitë të cilat paguajnë dividendë të lartë. Investitorët

e tjerë, siç janë individët e pasur, do të preferonin më shumë të eleminonin tatimet, duke blerë

aksione pa ose me dividendë të vogël por me fitim të lartë kapital. Një sjellje e tillë njihet si

efekt i klientelës. Firmat tërheqin një klientelë të dhënë, në harmoni me politikën e shpallur të

dividendit. Investitorët të cilët janë të përjashtuar nga tatimimi , siç është rasti me fondet

pensionale të cilat nuk paguajnë tatim në dividendë, mund të jenë indiferentë sa i përket tatimeve

dhe politikës së dividentit. Sipas kësaj teorie, rezulton se kur firmat marrin vendime për

investime, nivili i dividendit është i parëndësishëm. Ndryshimi në politikën e dividendit u

shërben klientëve për t'u shpërngulur nga një kompani në kompanin tjetër varësisht se çfarë

preferencash kanë për dividendi apo për fitimin kapital.

Autorët Miller dhe Scholes pohojnë se investitorët mund të evitojnë pagimin e tatimit në

dividendë. Megjithatë, tatimi mbetet prezent sa u përket përfitimeve. Zgjidhja që ofrojnë Miller

dhe Scholes përfshinë aksionarët të cilët huazojnë shumë të mjaftueshme të parasë për të

prodhuar një dollarë shpenzime të interesit për çdo dollar të ardhura nga dividendi. Shuma e

huazuar investohet në letra me vlerë me pagesë të menjëhershme ose në ndonjë investim tjetër,

në të cilin realizohet prolongimi i tatimit. Shpenzimet e interesit kompenzohen nga të ardhurat

nga dividendi, kështu që investitori nuk paguan tatim në atë moment. Në qoftë se ky fitim kapital

shtyhet deri në vdekje, atëherë nuk do të paguhet tatimi mbi të. Kjo zgjidhje, sipas tyre ,vlen për


investitorët të cilët transformojnë dividendin në fitim kapital të shtyrë.

Kostoja e agjencisë

Menaxherët dhe investitorët në firmë nuk janë të njëjtit njerëz. Po ashtu , ata nuk kanë qasje në

informata të njëjta lidhur me firmën. Pasi këto grupe nuk janë të njëjta, atëherë shtrohet pyetja

se a do të përputhen në çdo kohë qëllimet e menaxherëve me ato të pronarëve - investitorëve. Ne

dëshirojmë të supozojmë se sjellja e kompanisë me menaxherë dhe pronarë të ndarë nuk

ndryshon nga sjellja e firmës e cila menaxhohet nga pronari. Mirëpo, në praktikë ekziston

konflikti , prandaj çmimi i aksioneve të kompanive në pronësi të aksionarëve të cilët janë të

ndarë nga menaxhmenti është më i vogel nga vlera e aksioneve të firmës që udhëhiqet nga

pronari. Diferenca në çmim paraqet koston e konfliktit me pronarët, të cilën e njohim si kosto të

agjencisë. Këto janë kosto që përfshijnë kontrollin nga kontrollorët e pavarur, mbikqyrjen e

bordit të drejtorëve, zbatimin e kontratave mbi zvogëlimin e fuqisë së menaxhmentit dhe

aplikimin e kompensimeve të veçanta për menaxhmentin, përfshirë edhe bartjen e një numri të

aksioneve në pronësi të menaxherëve.

Pronarët duhet të perceptojnë një politikë të dividendit e cila minimizon koston e agjencisë. Në

qoftë se pagesa e dividenditë kërkon nga menaxhmenti të emetojë aksione të reja për të financuar

investime e reja, investitorët do të jenë të interesuar për investimet, vetëm në rast se ata bien se

kapitali do të shfrytëzohet në mënyrë profitabile. Në këtë aspekt, pagesa e dividendit në formë

indirekte rezulton nga monitorimi i afërt i aktivitetit innvestues të menaxhmentit dhe kjo

shprehet në vlerën e aksioneve.

Teoria e pritjes

Firma nuk mund të lidhet vetëm me faktorët e brendëshëm gjatë marrjes së vendimeve mbi

dividendin. Me rëndësi është edhe rrethina e vendimmarrjes. Reagimet e çmimit të tregut të

aksioneve ndaj sjelljeve të menaxhmentit varen nga pritjet lidhur me vendimet përfundimtare të

cilat do t'i marrë menaxhmenti. Pritjet e investitorëve për vendimet që do t'i marrë menaxhmenti

lidhur me dividendin bazohen në disa faktorë të mbrendëshëm të firmës, siç janë : vendimet e

kaluara lidhur me dividentin, të ardhurat vijuese dhe te ardhëshme, strategjitë investuese dhe


vendimet mbi financimin. Ata kanë konsideratë edhe lidhur me kushtet e

përgjithëshme ekonomike, forcën dhe dobësitë e sektorëve ekonomikë dhe

ndryshimet në politikat qeveritare. Në rastin e shpalljes së vendimit mbi dividendin, investitorët

e krahasojnë këtë vendim me vendimin e pritur. Në qoftë se lartësia e dividendit është e nivelit

që është pritur, çmimi i tregut të aksioneve do të mbetet i pandryshuar. Ndërkaq, në qoftë se

dividendi është më i ulët apo më i lartë nga ai i pritur, investitorët do t'i rishqyrtojnë konsideratat

e tyre lidhur me firmën. Për investitorët niveli i papritur i dividendit do të shërbejë si tregues i

nivelit të papritur të të ardhurave, prandaj ndërmjet dividentit investitorët informohen lidhur me

të ardhurat e firmës dhe faktorët e tjerë relevantë. Në qoftë se do të ketë diferenca të mëdha

ndërmjet dividendit aktual dhe atij të pritur, atëherë do të pasojnë lëvizjet në çmimin e

aksioneve.

12.1.5. Faktorët e tjerë praktikë të vendimit mbi dividendin

Ligjet

Me rregulla të caktuara përcaktohen kushtet në të cilat mund apo nuk mund të paguhet dividendi.

Janë kufizimet statusore ato të cilat e pengojnë firmën të paguajë dividendin për disa arsye.

Firma nuk mund të paguajë dividendin në këto rrethana : ( 1 ) në qoftë se detyrimet e firmës janë

më të mëdha sesa mjetet e saja ; ( 2 ) në qoftë se shuma e dividendit e tejkalon fitimin e

akumuluar ; ( 3 ) në qoftë se dividendi paguhet nga kapitali i investuar në firmë. Kufizimet e

tjera janë ato që kanë të bëjnë me borxhin dhe aksionet e preferuara. Firma nuk mund të paguajë

dividendin në aksione të zakonshme përderisa nuk i shlyen detyrimet ndaj borxhit dhe ndaj

aksionmbajtësve të preferuar.

Pozita e likuiditetit

Rritja e shitjeve dhe e të ardhurave të firmës shoqërohet me rritjen e kërkesave dhe stoqeve, të

cilat e lënë pas rrjedhën e parasë të gjeneruar nga të ardhura. Në praktikë ndodh që firmat shumë

fitimprurëse mund të gjenden në pozitë shumë të rëndë për para të gatshme, sepse shumë mallëra

shiten me kredi. Duke pasur parasysh se dividendi paguhet në para dhe jo me fitimin e

pashpërndarë, firma duhet të disponojë para të nevojshme për të paguar dividendin. Nga kjo


rezulton se pozita likuide e firmës lidhet drejtëpërsëdrejti me mundësinë e

pagimit të dividendit. Prandaj, para se të paguajë dividendin, firma duhet të bëjë

analizën e rrjedhës së përgjithëshme të parasë dhe , në bazë të kësaj, ta ndërtojë politikën e

dividendit.

Qasja në tregun e kapitalit

Firmat mund të veprojnë në dy mënyra me fitimin : ( a) ta mbajnë fitimin për qëllime riinvestimi

dhe ( b ) të paguajnë dividendin dhe të emetojnë borxh të ri ose aksione të zakonshme për t'i

financuar investimet. Firmat e mesme dhe të mëdha , të cilat kanë performansa të mira, kanë

qasje më të lehtë në tregun e kapitalit. Këto firma mund të paguajnë dividendin, sepse kanë

mundësi të shesin aksione dhe obligacione në rast të nevojës për fonde të nevojshme. Mirëpo,

shumë firma duhet të heqin dorë nga pagimi aktual i dividendit , sepse kanë vështirësi të

sigurojnë fonde në tregun e kapitalit.

Nevoja për kontroll

Pronarët në përgjithësi duhet të kenë kujdes lidhur me ndikimin e politikave të dividenditë në

mundësinë për të mbajtur kontrollin mbi firmën. Në qoftë se firma paguan dividendë të lartë ajo

mund të vijë në situatë që në të ardhmen t'i shesë aksionet për të siguruar kapitalin e nevojshëm.

Në një situatë të tillë, një numër i aksionarëve mund ta humbas kontrollin mbi firmën , për shkak

të zvogëlimit të numrit të aksioneve të tyre. Këta investitorë do të preferonin nivel më të ulët të

dividendit dhe nivel më të lartë të fitimit të pashpërndarë , i cili do të orientohet për investime.

Inflacioni

Në kushte të inflacionit të lartë, bie aftësia blerëse e parasë dhe kështu rrezikon mundësinë e

zëvendësimit të mjeteve fikse. Çmimet e tregut të pajimeve dhe mjeteve të tjera fikse rriten ,

kurse fondet e amortizimit bëhen të pamjaftueshme për të përballuar zëvendësimin e mjeteve të

vjetruara fikse. Një situatë e tillë kërkon që fitimet të mbahen për këto nevoja, prandaj


shpërndarja e dividenditë do ta ashpërsonte edhe më tej gjendjen.

Pozita tatimore e aksionmbajtësve

Përfituesit detyrohen të paguajnë tatimin mbi dividendin. Ky tatim dallon varësisht nga lartësia e

dividendit. Mjekët apo avokatët, për shkak të të ardhurave të larta, paguajnë tatim nga 30 deri në

40 për qind. Disa tatimpaguesë të tjerë pguajnë 15 deri 20 për qind. Për shkak të ndryshimit në

normat tatimore, investitorët në grupin e lartë të normave margjinale tatimore u preferojnë

kompanive të tyre ta riinvestojnë pjesën më të madhe të të ardhurave të tyre. Me këtë ata i rrisin

të ardhurat dhe çmimin e aksioneve, ndërsa pagimin e tatimit e shtyjnë për një periudhë të

ardhshme. Investitorët e grupit me norma margjinale më të ulëta të tatimit kanë preferenca më të

mëdha ta tërheqin dividendin, për arsye se ata detyrohen të paguajnë më pak tatime. Kjo sjellje e

investitorëve në teori njihet si efekt i klientelës. Efekti i klientelës përdoret për të shpjeguar

ndikimin e sjelljes së investitorëve në politikën e dividendit, varësisht nga lloji i kthimit të

pritëshëm të tyre.

Parashikimi

Pagimi i dividendit ndërlidhet me mundësitë që firma të parashikojë fitimin në një kohë të

caktuar. Në qoftë se fitimet ndryshojnë nga një periudhë në tjetrën dhe nuk janë stabile, firma

nuk është e sigurtë se do të sigurojë fonde për përmbushjen e detyrimeve të saj. Vetëm firmat me

të ardhura të qëndrueshme mund të paguajnë dividendin nga të ardhurat e tyre. Ndërsa, firmat

tjera do të praktikojnë ta ruajnë një shumë më të madhe fondesh për t'i disponuar në momentet

kur ju mungojnë fondet.

12.1.6. Pagimi i dividendit

Dividendi në të holla

Dividendi në të holla paraqet pjesën e fitimit që shpërndan firma. Ky dividend zakonisht paguhet

në periudha tremujore. Nëse rritet fitimi, firma është në gjendje të rrisë dividendin në të holla.

Mirëpo, ekziston një kundërshtim për të rritur dividendin në të holla menjëherë me rritjen e

fitimeve, sepse menaxhmenti nuk dëshiron të praktikojë edhe të kundërtën, që dividendët të ulen


kur ulet fitimi, për shkak të frikës se ulja e dividendit do të interpretohej si

shenjë e dobësimit financiar. Kjo ka çuar në një tendencë që menaxhmenti të

rrisë dividendët vetëm kur është i sigurtë se do të ruhet niveli i lartë i fitimeve për një periudhë

më të gjatë kohore.

Investitorët kanë nevojë që firmat të deklarojnë politikën e dividendit. Politika e dividendit ka

ndikim në qëndrimin e investitorëve ndaj firmës, sepse disa aksionarë kërkojnë një fluks të

ardhurash nga investimet e tyre dhe preferojnë aksione që paguajnë dividendë në të holla.

Investitorët e tjerë preferojnë të investojnë në firmat të cilat i mbajnë fitimet për të financuar

rritjen.

Vendimin përfundimtar për pagimin e dividendit e merr bordi i drejtorëve. Për shembull, firma

më 5 maj njoftonë se mbajtësit e aksioneve , të përfshirë në regjistrimin e datës 15 maj, do të

marrin dividendin në shumën 1 € për aksion. Pagesa e dividendit do të bëhet më 10 qershor.

Data 5 maj është data e deklarimit - data kur dividendi është deklaruar formalisht nga bordi i

drejtorëve. Data e regjistrimit , 15 maji , është data kur janë mbyllur librat e transferimit të

aksioneve, prandaj dividendë marrin vetëm investitorët që figurojnë deri në këtë datë. Në qoftë

se aksioni blihet pas datës së regjistrimit, blerësi nuk merr dividendin. Çfarë ndodh në qoftë se

një aksion shitet më 14 maj. Për të mënjanuar problemet eventuale të blerësve të rinj të

aksioneve, praktikohet që të përcaktohet e drejta e pronësisëdividendit

vetëm për ata që arrijnë 2 ditë para mbylljes së regjistrit. Pasi kompania të ketë përcaktuar

pronarët e dividendit në datën e regjistrimit dhe të ketë kryer procesin e kontrollit, caktohet data

e pagesës. Pagesa mund të mos bëhet drejtpërsëdrejti nga firma , por këtë shërbim mund ta

kryejë një bankë e autorizuar.

Data e deklarimit

13 maj data e fundit e dividendit

5 maj 15 maj 10 qershor

Data e pagesësData e regjistrimit


Figura 36 : Procedura e pagimit të dividendit

Dividendi në aksione

Në vend të dividendit në të holla , disa firma praktikojnë të paguajnë dividendin në aksione. Ka

raste, po ashtu , kur një pjesë e dividendit paguhet në të holla, kurse pjesa tjetër në aksione. Në

fakt, dividendët në aksione janë formë e rikapitalizmit, përmes së cilës transferohen shumat nga

fitimet e pashpërndara tek aksionet e zakonshme dhe shtesat e kapitalit . Dividendët në aksione

nuk e rrisinë pasurinë e aksionarit, por numrin e aksioneve që ai zotëron.

Shembull :

Në qoftë se lartësia e dividendit që shpërndahen në aksione është për qind , atëherë

aksionmbajtësi i 10 aksioneve do të marrë një aksion të ri nga dividendi. Supozojmë se para

deklarimit të shpërndarjes së dividendit në aksione firma AB ka pasur gjendjen neto të pasurisë

si vijon :

Aksione të zakonshme ( 1, 000,000 nga 10 € )

10,000,000 €

shtesë kapitali nga diferenca në çmim 5,000,000 €Fitimi i pashpërndarë 15,000,000 € Pasuri neto 30,000,000 €

Në qoftë se dividendi në aksione është deklaruar në lartësi prej 10 për qind , atëherë aksionet e

emetuara do të rriten për 100,000 ( 10 për qind herë 1, 000 , 000 aksione ) . Në qoftë se aksionet

shiten me çmimin prej 15 € çdonjëri , atëherë 1, 000, 000 € do t'u shtoheshin aksioneve të

zakonshme ( 100 , 000 aksione herë 10 euro ) dhe 500, 000 € do të shtoheshin në shtesën e

kapitalit nga diferenca në çmim.

Aksione të zakonshme ( 1, 100,000 nga 10 € )

10,000,000 €

shtesë kapitali nga diferenca në çmim 5,500,000 €Fitimi i pashpërndarë 13,500,000 € Pasuri neto 30,000,000 €

Nga këto të dhëna shihet se shpërndarja e dividendit në aksione nuk e rrit vlerën e firmës, sepse


ajo ka mbetur e njëjtë edhe pas shpërndarjes së aksioneve . Fjala është vetëm

për rritjen e numrit të aksioneve që aksionarët zotërojnë. Rritja e numrit të

aksioneve shkakton rënien e çmimit të aksioneve, zhvlerësimin e tyre. Sikur të mos binte çmimi ,

atëherë të gjitha firmat do të praktikonin t'i bënin aksionarët e tyre më të pasur, duke deklaruar

dividendë në aksione. Kjo duket nga shembulli në vazhdim .

Supozojmë se firma realizon fitimin pas tatimeve në shumë prej 5.5 milionë € . Kur kemi

parasysh se fitimi për një aksion është :

Fitimi për një aksion = Fitimi pas tatimeveAksionet e emetuara

, atëherë

fitimi për një aksion pa dividend do të jetë 5.5 € ( 5.5 milion / 1 milion ) , kurse fitimi për një

aksion me dividend do të jetë 5 € ( 5. 5 milion /1.1 milion ) ose 10 për qind më i ulët.

Riinvestimi i dividendit

Riinvestimi i dividendit bëhet përmes bankës , e cila vepron në emër të firmës dhe aksionarëve të

saj. Banka bën grumbullimin e dividendëve në të holla të aksionarëve dhe atyre u ofron plane për

mundësitë e blerjes së aksioneve në tregun e hapur. Përparësi e bankës është se ajo mund të blejë

më shumë aksione dhe mund të përfitojë zbritje të kostos së komisionit për blerjen e aksioneve.

Aksionarët ia paguajnë bankës një kuotë, e cila është më e ulët nga shpenzimet që ato do t'i bënin

për pagesat e ndërmjetësimit. Një formë tjetër e riinvestimit është kur firma emeton aksione të

reja dhe paraja rikanalizohet drejtëpërsëdrejti tek kompania. Në këtë rast aksionarët kursehen nga

pagesa e shpenzimeve të ndërmjetësimit. Riinvestimi i cili çon në emetimin e ri të aksioneve rrit

bazën e kapitalit aksionar dhe paraqet një burim të rëndësishëm të kapitalit të firmës.

Riblerja e aksionit

Firma e cila ka shpërndarë aksione mund të praktikojë që një pjesë të tyre ta riblejë, në qoftë se

menaxhmenti beson se ky është përdorimi më i mirë i parasë. Riblerja ndodh edhe në rastin kur

firma mendon se çmimi i aksioneve të saj është shumë i ulët dhe aksionet janë nënçmuar.

Riblerja mund të aplikohet edhe si alternativë e pagimit të dividendit në të holla. Kjo do të thotë


se firma u ofron aksionarët të saj blerjen e aksioneve në vend të shpërndarjes së

dividendit në të holla. Riblerja e aksioneve ndikon që të zvogëlohet numri i

aksioneve të shpërndara dhe që fitimi i firmës të shpërndahet në një numër më të vogël

aksionesh, gjë që ndikon në rritjen e fitimit për një aksion.

Fraksionimi i aksionit

Kur çmimi i një aksioni të jetë rritur, menaxhmenti mund të vendosë për fraksionimin e tij.

Fraksionimi i aksionit ul çmimi e aksionit dhe e bën më të pranueshëm për investitorët. Në një

fraksionim nga një në dy , një aksion i vjetër shëndrrohet në dy aksione të reja dhe vlera

nominale e aksionit përgjysmohet. Ne këtë rast nuk rritet pasuria e aksionarëve, sepse nuk ka

ndryshime në shtesën e kapitalit nga diferenca e çmimeve ose në fitimet e pashpërndara.

Arsyetimi për fraksionimin e aksionit qëndron në rritjen e tregtueshmërisë së aksionit për shkak

të uljes së çmimit të tij. Fraksionimi sjell një shpërndarje më të madhe të pronësisë dhe rrit

interesin e investitorëve në firmë. Rritja e interesit dhe tregtueshmërisë mund të shkaktojë

rivlerësimin e vlerës së aksionit. Shitjet më të mëdha të aksioneve sjellin fitime më të mëdha dhe

rritje të çmimit të aksioneve. Në fakt, kemi të bëjmë me situatën se tani kemi dyfishin e

aksioneve të shpërndara dhe çdo aksion vlen sa gjysma e një aksioni të vjetër.

Detyra dhe ushtrime

1. Në çfarë kushtesh të tregut është e qëndrueshme teoria residuale e dividendit?

2. Sipas teorisë së klientelës, është apo nuk është i rëndësishëm dividendi?

Arsyetoje përgjigjen.

3. Shpjego relacionin ndërmjet mundësive të rritjes së firmës dhe politikës investive.

4. Çfarë është ndikimi i inflacionit në politikën e dividendit?

5. Çfarë politike dividendi do të preferonit të ndiqte një firmë?

6. Në qoftë se ju blini një aksion në datën pa dividend, a do të merrni dividendin?

7. Pse bëhet fraksionimi i aksionit dhe çfarë vepron firma nga ky veprim/

8. Çfarë kuptoni me planin e riinvestimit të dividendit dhe cilat janë përparësitë që ky plan ua

ofron investitorëve?


9. A ndikon dividendi në aksione në rritjen e pasurisë së aksionarëve?

10. Në qoftë se aplikohet dividendi në aksione, a do të jetë më i madh fitimi për

një aksion për aksionet me dividend apo pa dividend. Pse ?

Detyra për vetëtesitim

1. Menaxhmenti i firmës “ Kosova “ përpiqet të vendosë për politikën e dividendit të firmës.

Janë dy opsione të cilat duhet të merren në konsideratë.

b. Kompania mund të paguajë dividend konstantë vjetor prej 8 centësh për një aksion ,

c. Kompania mund të paguajë dividend prej 6 centësh për aksion vitin e ardhëshëm dhe ta

përdorë fitimin e pashpërndarë për të arritur një rritje vjetore të dividendit prej 3 për qind për çdo

vit pas vitit të ardhëshëm.

Kostoja e kapitalit aksionar mendohet se do të jetë 18për qind. Cila politikë e dividendit do të

maksimizonte pasurinë e aksionarëve , përmes maksimizmit te çmimit të aksioneve.

2. Siemens mban normë konstante të pagimit të dividendit prej 35 për qind.. Fitimi për një aksion

vitin e kaluar ishte 8.20 € dhe pritet që do të rritet me normë prej 12 për qind. Sa do të jetë

dividendi për një aksion këtë vit. Sa do të jetë për 5 vjet?

politika e dividendit, nuhi sela

Documents