ARCHITEKTMIESIĘCZNIK POŚWIĘCONY ARCHITEKTURZE,

BUDOWNICTWU I PRZEMYSŁOWI ARTYSTYCZNEMU.

KRAKÓW.1 9 1 2

REDAKTOR: JERZY WARCHAŁOWSKI.KOMITET REDAKCYJNY: WŁADYSŁAW BKIELSKI, WACŁAW KRZYŻA'NOWSKI, FRANCISZBK MĄCZYŃSKI, TADEUSZ STRYJBŃSKI, ADOLFSZYSZKO'BOHUSZ, LUDWIK WOJTYCZKO, KAZIMIERZ WYCZYŃSKI.

ROK XIII. WRZESIEŃ. ZESZYT 9.

DRUKARNIA UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO POD ZARZĄDEM J. FILIPOWSKIEGO.

ttARCHITEKT REDAKCYA: UL WOLSKA 14, Ił. p.

ADMINISTRACYA: CZYSTA 14,1.p.

Przedpłatę i naieiytoścś za ogłoszenia przyjmuje Administracya: Kraków, Czysta 14. I. p,Reklamacye należy -wnosić najpóźniej w ciągu miesiąca, — Fóźniejsze rcklairacyt uwzględnione być mogą jedynie za

złożeniem odnośnej naieżytości, o ile zapas wystarczy.WARUNKI PRZEDPŁATY: OGŁOSZENIE WIELKOŚCI .7X" **»•«

Rocznie 20 kor. 10 rubli 20 marek 30 franków. Jednorazowo 4 kor. 2 rb. 4 marki 6 franków.Zeszyt 2 kor. 1 rubel 2 marki 3 franki. Rocznie 30 kor. 12 rb. 30 marek 40 franków.

Dawne roczniki, o ile zapas starczy, po 20 koron.

Przedpłata „Architekta" dla członków polskich Towarzystw technicznych zniżona o 20%.SKŁAD* C K M t

W KRAKOWIE: SPÓŁKA WYDAWNICZA POLSKA. = » W WARSZAWIE: Ł WENDE I S-ka, KRAK. PRZEDM. 9.

WODOCfflGIdla miast, gmin, folwarków, zakładów kąpielo-wych, fabryk, ogrodów, gmachów publicznych,

domów* prywatnych itd.

Centralne OgrzewaniewszelkicSi systemów

WENTYLACYEPoszukiwanie i uchwycenie źródeł.

Wiercenie studzien. Ustawianie pomp.

Instałacye domowe z klozetami, łazienkami itd. Łaźnie, j* Mechaniczne Pralnie, Suszarnie itd.

Projektują i wykonują

LEONARD NITSCH i SkaKRAKÓW, ulica Kolejowa L. 16,LWÓW, ulica Fredry L. 6.

Nr. telefonu 385.Nr. telefonu 1224.

Najlepsze referencye z dotychczas wykonanych robót. — Kosztorysy bezpłatnie.

R. XIII. WRZESIEŃ 1912. ZESZ. o.

ARCHITEKT

CENTRALNE OGRZEWANIAWSZELKICH SYSTEMÓW, ]

WODOCIĄGIDLA MIAST, GMIN, FABRYK, FOL*

W E N T Y L A C Y E WARKÓW, GMACHÓW PUB LICZ*SUSZARNIE MECHANICZNE, PRALNIE, 1KUCHNIE I ZAKŁADY HYDROPATYCZNE )

PROJEKTUJĄ I

DRZEWIECKI I

MYCH, ZAKŁADÓW KĄPIELOWYCH,DOMÓW PRYWATNYCH I T. D.

WYKONUJĄ

JEZIORAŃSKIINŻYNIEROWIE.

KRAKÓWUL. SOBIESKIEGO 6. fM

TELEFON 2370.

PŁASZOWSKA PAROWA FABRYKA

DACHÓWEK I CEGIEŁSTOWARZ. ZAREJESTR. Z PORĘKĄ OGRANICZONĄ

TJTTTT) ł~\BIURU:

KRAKÓW, ULICA ŚW. GERTRUDY L. 8.

POLECA: DACHÓWKĘ CZERWONĄ,CZAR-NA I DYMIONA, CEGŁY MASZYNOWE,OKŁADZINOWE, FASADOWE, SKLEPIE-NIOWE, KOMINOWE I PUSTE, PO CE-

NACH PRZYSTĘPNYCH.CENNIKI I PRÓBKI WYSYŁA BEZPŁATNIE ZARZĄD.

LWÓW1? ULICA SAPIEHY 2.

TELEFON 1040.

. „POMONA""KRAKOWSKA SZKÓŁKA DRZEW.

KRAKÓWBIURO: ULICA ŚW. GERTRUDY L. 8.

SZKÓŁKI: TRAKT WARSZAWSKI.POLECA WZOROWO HODOWANE: D R Z E W A O W O C O W EP I E N N E : JABŁONIE, GRUSZE, ŚLIWY, CZEREŚNIE, WIŚNIEI T. D. - D R Z E W A O W O C O W E KARŁOWE W E FORMIEPIRAMID, PALMET, KORDONÓW PIONOWYCH I POZIOMYCHI T. D. — K R Z E W Y O W O C O W E W WIELKIM WYBORZE. —RÓŻE KRZACZASTEI PIENNE, D R Z E W A I KRZE WY OZDO-B N E . — PODEJMUJE SIĘ ZAKŁADANIA SADÓW, PARKÓW

I OGRODÓW OZDOBNYCH.BIURO TECHNIC2NO-OGRODNICZE WYKONUJE PLANY I KO-

SZTORYSY NA OGRODY WSZELKIEGO RODZAJU.CENNIK BOGATO ILUSTR. NA ŻĄDANIE DARMO I OPŁACONY,

ROK DWUNASTY

WYCHODZI

„PRZEGLĄD CERAMICZNY"POD REDAKCYĄ

DYR. INŻ. KAROLA ROLLEGOW PODGÓRZU,

PRZY WSPÓŁUDZIALE WYBITNYCH FACHOWCÓW

PRZEDPŁATA ROCZNA: 10 KOR. = 5 RUB. = 10 MAR.BOGATY DZIAŁ OGŁOSZENIOWY.

ADRESOWAĆ WYRAŹNIE: PODGÓRZE (GALICYA), UL. Ś-GOFLORYANA 5-

CZASOPISMO TECHNICZNEORGAN TOW. POLITECHNICZNEGO WE

LWOWIE, ZAŁOŻONY 1883. ROKU, PO-

ŚWIĘCONY SPRAWOM TECHNICZNYM.

WYCHODZI 5,15 i 23KAŻDEGO MIESIĄCA.

Przedpłata roczna: 20 kor., ==15 marek== 81/, rubla === 22, fr.

Poszczególny numer: 1 K = 1 I = 50 kop. = 1*20 fr.

LWÓW, UL. ZIMOROWICZA L. 9.

Tygodnik dostaw

na ostatniej Ktronio tiiniejszeno numeru

ROCZNA PRENUMERATA K 12.NUMERY OKAZOWE DARMO. BIURAREDAKCYI I ADMINISTRACYI: LWÓW,UL. KOPERNIKA NR. 21. TELEF. 1260.

PRZEGLĄD TECHNICZNYTYGODNIK - WYDAWNICTWA ROK 37.

ADRES REDAKCYI I ADMINISTRACYI: WARSZAWA, UL. WŁODZIMIERSKA 3—5.(GMACH STOWARZYSZENIA TECHNIKÓW)

PRZEDPŁATA: w Warszawie rocznie rb. 10, półrocznie 5 rb. Z przesyłką pocztowąrocznie rb. 12,, półrocznie 6 rb.

OGŁOSZENIE JEDNORAZOWE: Za całą stronę rb. 15, za \/2 rb. 8, za */4 rb. 5,za Vs rb. 3. — Przy powtórzeniu 6—12—26—52 krotnem, opust 10—15—25—35%.

2 —

ARCHITEKTMIESIĘCZNIK, POŚWIĘCONY ARCHITEKTURZE, BU-DOWNICTWU I PRZEMYSŁOWI ARTYSTYCZNEMU

R. XIII • W R Z E S I E Ń 1912 • ZESZYT 9.ADRES REDAKCYI: ULICA WOLSKA L. 14.

W KRAKOWIE.

ZJAZD ARCHITEKTÓW I BUDOWNICZYCHW KRAKOWIE.

M iędzy 12 a 16 września rb. odbył sięw Krakowie, jako 5 Sekcya VI Zja-

zdu Techników Polskich, Zjazd zawo-dowy Architektów i Budowniczych*)

Na przewodniczącego Zjazdu obranokoi. W. Rawskiego ze Lwowa, na se-kretarza koi. T. Szaniora z Warszawy.Zjazd odbył trzy posiedzenia na wysta-wie architektury. Na skutek wygłoszo-nych referatów przyjęto uchwały nastę-pujące: W myśl referatu inż. J. Kwiat-kowskiego »O Amfiteatrze u stóp Wa-welu« (w przeciwstawieniu do projekturządowego uregulowania rzeki Wisły**):»Zj.azd a r c h i t e k t ó w i budowni-czych przyjmuje w z a s a d z i e pro-j e k t a m f i t e a t r u u s tóp Wawelui po leca go u s i l n i e do wykona-nia" .

Na skutek referatu prof. J. Rakowicza:»O wprowadzeniu w życie planu regu-lacyjnego wogóle i w zastosowaniu doWielkiego Krakowa« przyjęto uchwały:

»Zjazd A r c h i t e k t ó w i Budowni-

*) P. Kazimierz Loewe, prezes Koła architektóww Warszawie, nie mogąc przybyć osobiście, prze-słał Zjazdowi życzenia.

**) Projekt był publikowany w »Architekcie«(zesz. 6, r. 1911).

czych uważa za konieczne, abyidąc za wyłaniające mi się po-trzebami czasu, na Poli techniceLwowskiej utworzono osobną ka-tedrę budowy miast i przedmiot

Ten, obowiązkowy tak dla słu-chaczów architektury jak i in-żynieryi, odpowiednio do oby-dwóch kierunków traktowano«***) i,

»aby wszystkie większe mia-sta, miasteczkai uzdrowiska, po-cząwszy od Lwowa jako stolicykraju, w jaknajkrótszym czasieprzy stąpiły do opracowania pla-nów regulacyjnych, o ile możno-ści w drodze konkursów publi-czny ch«.

Obie uchwały powyższe, jako wiel-kiej doniosłości i znaczenia ogólniejsze-go, przedstawione były Zebraniu ogól-nemu VI Zjazdu Techników Polskichdo zatwierdzenia i przyjęcia.

Nadto Zjazd Architektów i Budowni-czych uchwalił, aby: »plany regula-cyjne miast traktować równo-miernie tak pod względem pra-

* **) Prawie jednobrzmiącą uchwałą powziętow Sekcyi »Hygieny i budowy miast*.

85

ktycznym j a k i e s t e t y c z n y m i do-łączać do znamienitszych placówi s k r z y ż o w a ń ulic widoki per-s p e k t y w i c z n e ^

Oprócz przytoczonych referatów in-żynier M. Lutosławski odczytał komu-nikat »O sztukowaniu wkładek żela-znych w ustrojach żelbetowych", przed-stawiając wyniki swych doświadczeń.Uchwały w tej sprawie żadnej nie po-wzięto. Poza odczytami do programuZjazdu wchodziły zwiedzania i wycieczki.Między innemi odbyło się zbiorowe zwie-dzanie zamku na Wawelu, poprzedzoneodczytem koi. K. Wyczyńskiego »O re-stauracyi Wawelu« z licznemi przezro-

czami.Ostatniego dnia Zjazdu odbyła się

wycieczka do Kobierzyna pod Krako-wem celem zwiedzenia budowy Krajo-wego Zakładu dla umysłowo i nerwowochorych.

Połączenie Zjazdu Architektów i Bu-downiczych z ogólnym VI Zjazdem Te-chników Polskich okazało się niepra-ktycznem, ponieważ zebrania ogólneZjazdu i posiedzenia wspólne zbyt wieleczasu zabierały, przytem odczyty inte-resujące architektów odbywały się je-dnocześnie w paru sekcyach (Archite-któw i Budowniczych, Hygieny i budo-wy miast), co wpłynęło na rozpraszaniesię uczestników zjazdu.

Zjazd Architektów i Budowniczych

uchwalił więc, aby na przyszłość ZjazdyArchitektów urządzać niezależnie odogólnych zjazdów Techników Polskich,które winny być poświęcane jedynietylko sprawom, obchodzącym ogół te-chników i odbywać się bez podziału nasekcye.

Uchwały powyższe — dla przedsta-wienia ich Stałej Delegacyi Zjazdu Te-chników Polskich (do której delegatemod Architektów i Budowniczych wy-brany został koi. W. Rawski) — przy-jęte zostały jednomyślnie w formie na-stępującej, podanej przez koi. T. Stry-jeńskiego.

1. Wszelkie koła zawodowe przyStowarzyszeniach Technikówwybierają osobne delegacye;

2. Delegacye Kół zawodowychtworzą Stałą Delegacye Tecftni-ków;

3. Delegacye zawodowe odby-wają Zjazdy według swej woli;

Ą. Ogólne Zjazdy technikówurządza Stała Delegacya Techni-ków co lat kilka bez podziałuna sekcye: referaty będą przed-stawiane przez D elegacye zawo-dowe Stałej Delegacyi Techni-ków do uchwały«.

Za V Sekcye VI Zjazdu Techników.

Wincenty Rawskiprezes

Tadeusz Szaniorsekretarz

POSIEDZENIE DELEGACYI ARCHITEKTÓW POLSKICHW KRAKOWIE.

deusz Stryjeński i Kazimierz Wyczyński.Prócz członków Delegacyi w posiedze-niu wzięło udział liczne grono członkówZjazdu architektów i budowniczych, ogó-łem 40 osób.

Po otwarciu posiedzenia przez prezesaDelegacyi sekretarz p. Kazimierz Wy-czyński odczytał następujące sprawo-zdanie prezydyum D. A. P. za czas

osiedzenie odbyło się w dniu i5 wrze-śnia 1912 na wystawie architekto-

nicznej w Krakowie. Obecni członkowieDelegacyi: z Warszawy pp. Józef Dzie-koński, Alfons Gravier, Zdzisław Mą-czeński i Tadeusz Szanior; ze Lwowa:pp. Wincenty Rawski i Alfred Zacharje-wicz; z Krakowa: prezes D. A. P. Włady-sław Ekielski, Franciszek Mączyński, Ta-

86

od 9-go września 1911 r. do dnia 12-gowrześnia 1912 r.

Całoroczna działalność prezydyum D.A. P. skupiała się około doprowadzeniado skutku W y s t a w y a r c h i t e k t u r yi w n ę t r z w o t o c z e n i u o g r o d o -wem w Krakowie.

Myśl urządzenia takiej wystawy pod-jęło w listopadzie 1910 r. prezydyumTow. »Polska Sztuka Stosowana« i od-stąpiło ją prezydum Delegacyi architek-tów polskich do wspólnego wykonania;tak więc grono ludzi, dążące stale dopodniesienia poziomu sztuki na naszychziemiach, uznawszy, że propaganda lite-racka dostatecznie przygotowała umy-sły szerszych sfer naszego społeczeń-stwa, postanowiło propagowane spół-czesne idee dążące do skierowania nawłaściwe tory problemu zdrowego, pię-knego mieszkania i domu, uplastycznići przed oczy społeczeństwa w formiepoglądowej przywieść.

Myśl rzucona przedstawiała przywprowadzeniu jej w czyn nie małotrudności i wymagała nie mało pracy.Szczęściem nazwać trzeba, że myśl ta sku-piła nie wielkie wprawdzie, ale niezwy-kłym zapałem ożywione grono, tworząceKomitet wykonawczy. Oprócz prezesa D.A. P. i prezesa P. S. S. w pracy okołourządzenia wystawy brali udział pp. JózefCzajkowski, Jan Bukowski, FranciszekMączyński, Karol Frycz, Dr. StanisławGolińki, Wacław Krzyżanowski, Bole-sław Malecki, Tadeusz Stryjeński, AdolfSzyszko - Bohusz, Ludwik Wojtyczkoi Kazimierz Wyczyński.

Przewodnią myślą wystawy było przed-stawienie poglądowe dziś tak żywot-nej kwestyi zdrowego i przyjemnegomieszkania i to dla wszystkich warstwspołecznych, począwszy od średnio za-możnego człowieka a skończywszy nawłościaninie. Nie bez wpływu naukształ-cenie wystawy był odśrodkowy ruchw dzisiejszym rozwoju miast i przy-świecająca temu ruchowi ideamiast-ogro-

dów. A więc otoczenie ogrodowe domubyło jedną z charakterystycznych cechnaszej wystawy.

Jako środek do wyrażenia tych my-śli posłużył i° konkurs na typy różnych do-mów przeznaczonych dla jednej lub kil-ku rodzin, 2° wystawienie szeregu bu-dowli mieszkalnych z kompletnem we-wnętrznem urządzeniem w otoczeniuogrodowem.

Wślad zatem prezydyum D. A. P. w po-rozumieniu i z materyalną pomocą Gmi-ny m. Krakowa rozpisało konkurs na 5typów domów mieszkalnych, którego re-zultat w ilości 34 prac w modelach i ry-sunkach wystawiony jest w pawiloniegłównym.

Dla zrealizowania drugiej części, dro-gą cichego wewnętrznego konkursu, urzą-dzonego w łonie samychże członkówkomitetu, z pośród kilku projektów, wy-brano projekt p. Józefa Czajkowskiego,zalecający na plac wystawy część grun-tów pofortecznych sąsiadujących z par-kiem Dra Jordana, a będących własno-ścią Gminy miasta Krakowa, która je ko-mitetowi na jeden rok odstąpiła.

Prezydyum D. A. P. ocenia wysokowysiłek autorów prac konkursowych,wyraża im szczere podziękowanie zawzięcie udziału w tym konkursie, mateż nadzieję, że plon uzyskany da im-puls do zastosowania projektów w ży-ciu i stanowić będzie drogowskaz dlaszukających środków zatracenia szablo-nu i uzyskania swojskiego charakteruw budowie naszych mieszkań.

Oprócz plonu wspomnianego konkursumamy w pawilonie głównym wystawionemodele i projekta nie mieszczące się w ra-mach konkursu, oparte jednak na tejsamej myśli: domu w otoczeniu ogro-dowem. Pokaźna ich ilość (63 numera ka-talogu) stanowi uzupełnienie konkursu.Spoglądając na te 100 oryginalnych prac,stworzonych w ostatniej dobie przez ar-tystów w całej Polsce, nabieramy wiaryw przyszłość naszej sztuki i przekona-

87

nia o płodności ducha narodowego, któ-ry, dotąd wypowiadając się główniew malarstwie, wykazuje dzisiaj tylepięknych talentów na polu architektury.

Na placu wystawy wybudowano:Pawilon główny według projektu Lud-

wika Wojtyczki i Józefa Czajkowskie-go z kaplicą, której wnętrze udekoro-wał Jan Bukowski.

Pergolę na wystawę prób materya-łów budowlanych projektu WładysławaEkielskiego.

Teatr, restauracyę i kawiarnię we-dług projektu Józefa Czajkowskiego;dekoracyę wnętrza projektował KarolFrycz.

Kioski na kwiaty i trafikę wedługprojektu Wacława Krzyżanowskiego.

Kramy według projektu Tadeusza Stry-jeńskiego.

Dworek podmiejski według projektuJózefa Czajkowskiego. Wnętrza urządzi-ło Towarzystwo »Polska Sztuka Stoso-wana«, a mianowicie:

Sień według projektu Karola Ti-chego.

Pokój pana domu według projektuJózefa Czajkowskiego.

Pokój pani domu według projektuKarola Frycza.

Sypialnię według projektu EdwardaTrojanowskiego.

Jadalnię, kredens i kuchnię wedługprojektu Henryka Uziembły.

Pokój panienki według projektu JanaBukowskiego.

Pokój dziecinny według projektu Ed-munda Bartłomiejczyka.

Salę na górze urządził Witold Mał-kowski jako wystawę Tow. ochronypiękności Krakowa.

Domek dla dwóch rodzin robotni-czych wraz z urządzeniem wnętrza we-dług projektu Franciszka Mączyńskiego.

Dom dla rękodzielnika (pracowniastolarska i mieszkanie) projektu AdolfaSzyszko-Bohusza z umeblowaniem we-dług projektów Karola Maszkowskiego.

Zagrodę włościańską wraz z urządze-niem wnętrza według projektu Zdzi-sława Kalinowskiego.

Gospodę według projektu WacławaKrzyżanowskiego z dekoracyą malar-ską przez Antoniego Procajłowicza.

Ogródek przy dworku projektował Jó-zef Czajkowski; ogródek przy domkurzemieślniczym, przy zagrodzie włościań-skiej i gospodzie Dr Stanisław Goliński,pod którego też kierownictwem pozo-stawała techniczna strona wykonaniawszystkich robót ogrodniczych na wy-stawie.

Przyjemnie jest nam powitać nowy,pełen artystycznej werwy i znakomitywystęp »Tow. Polska sztuka stosowa-na« w urządzeniach wnętrz oraz deko-racyi. Mamy bowiem przed sobą noweprzykłady i zdobycze, które tak milewyodrębniają się w świecie artystycz-nym, a są rezultatem dłuższej pracyi szkoły w tym kierunku. Na wystawieobecnej chodziło też o wszystkie war-stwy społeczne, gdzie wszędzie sztukapowinna zawitać, znaleść przystosowa-nie, uszlachetnić i uprzyjemnić życiecodzienne. Zainteresowanie się powsta-jącem dziełem, odmiennem od codzien-nych szablonowych wytworów, znalazłochętnych i życzliwych wśród sfer rę-kodzieła naszego i różnych zawodów.Dzięki tym ludziom można było wy-pełnić program, a nawet go rozszerzyć.Instalacye nowoczesne, bez których trud-no byłoby się obejść w dzisiejszym do-mu, znalazły tu zastosowanie od zagro-dy włościanina aż do dworku zamoż-nej rodziny.

Wystawa obecna daje również szeregświeżych myśli w zakresie ogrodnictwao wybitnym charakterze swojskim, w po-łączeniu piękna z użytecznością i w za-stosowaniu typu każdego ogródka docharakteru otaczanej budowy. Zasługęzorganizowania tej strony wystawy przezpozyskanie kilkunastu pierwszorzędnychfirm ogrodniczych ma Dr Stanisław Go-

mi. — Instytucya ta nadzwyczajnie sięspodobała francuzom: twierdzą, że dzia-łalność jej jest znacznie większa, aniżelito co francuzi sami u siebie robią zapośrednictwem organizacyi rządowej ma-jącej za cel ochronę zabytków. — Fran-cuzi proszą, czy przy sposobności prze-jazdu przez Warszawę na kongres doPetersburga nie udałoby się zorganizo-wać zwiedzenia miasta i zaznajomić siębliżej z Towarzystwem Opieki nad za-bytkami i z innemi instytucyami zawo-dowemi. — Do tego życzenia przyłączyłsię i p. Bonnier, naczelny architekt miastaParyża, dobrze już znany Kołu Archite-któw w Warszawie.

Uważam, że wobec doniosłości takiejwizyty, i wobec przyjacielskich stosun-ków, które się już zawiązują, dobrze bybyło rozpatrzeć możebność przyjęcia ar-chitektów i kolegów francuzów w Kra-kowie i w Warszawie z dobrze obmyśla-nym i szerokim programem.

Francuzi dowiedzieli się również, żeWarszawa studyuje regulamin budo-wlany dla przyszłego samorządu. P.Bonnier ofiarował się oprowadzić powszelkich instytucyach prywatnych i ad-ministracyjnych miasta Paryża.

W celu zbliżenia się architektów pol-skich z francuzkimi dobrze by było, abyKoła Krakowa i Lwowa zapisały swychprezesów na członków korespondentówTowarzystwa Architektów Dyplomowa-nych przez Rząd Francuzki (bezpłatnie).Koło Warszawskie już tak postąpiłoi mianowało również prezydenta Tow.Arch. Dypl. Franc. swym członkiemkorespondentem. — Prezydyum Tow.Arch. Dypl. przez Rząd Fr. stanowiskład sekcyi francuzkiej z C. P. I. A. —Takie zaprzyjaźnienie może tylko doda-tnio wpłynąć na podtrzymanie interesówpolskich na zjazdach międzynarodowych.Podpisany gotów jest służyć współudzia-łem przy przeprowadzeniu tych formal-ności, a to ze względu na osobiste do-bre stosunki koleżeńskie, łączące go

z członkami Prezydyum wymienionegoTowarzystwa.

P. Peschl, architekt z Sekcyi Austrya-ckiej, włada dosyć poprawnie językiempolskim i jest dobrze usposobiony dlapolaków.

Wypadałoby, aby Koła Krakowskiei Lwowskie zrobiły kroki w SekcyiAustryackiej i Węgierskiej, a to celemzarezerwowania lub stworzenia w SekcyiAustryackiej jednego lub dwu miejsc dlapolaków. — Skład Sekcyi Austryackiejjest następujący:

Prof. Otto Wagner — K. K. Ober-baurat, 3 Schillerplatz, Wiedeń I. Her-mann Helmer. K. K. Oberbaurat — 7 Ser-vitengasse, Wiedeń IX. Hans Peschl.Z. Baurat — 1 Kóstlergasse, WiedeńVI. Anton Weber, Architekt — SĄ Pia-ristengasse, Wiedeń VIII. Mayreder(Prof. Karl) - 10 Plósslgasse, WiedeńIV. Baron Franz von Krauss, Archi-tekt — 4 Auerspergstrasse, Wiedeń I.Prof. Joseph HofFmann, K. K. Regie-rungsrat — 32. 34 Neustiftgasse, Wie-deń VII.

Węgry:Virgil Nagy (prof.) — II Mesr Utcza 11. —Budapeszt. Bobula (Jan de) V. Vese-gradi Utcza, 17. Budapeszt. Balint (Zol-tan) I. — Badafoki ut. 9/11. Budapeszt.

W korespondencyi z Sekcyą pisać na-leży do br. Kraussa.

Rokowania z Sekcyą Austryacką le-piej by było rozpocząć po krokach w Tow.Arch. Dypl. przez rząd francuzki.

Na zjeździe miałem sposobność pod-nieść potrzeby stworzenia Czasopismaarchitektonicznego międzynarodowego.Kwestyę tą przedstawiłem w szczegól-ności p. Stiibbenowi, który się do tegozapalił. — P. Cannizzaro natomiast uwa-ża to za zbyteczne, jest za zamianą mię-dzynarodową wszelkich pism architekto-nicznych różnych krajów, tak jak topraktykują włosi w swojej sekcyi. Za-miana ta jest bezpłatną — P. Cannizza-ro obiecał tą kwestyą się zająć dla Ko-

ła Warszawy; należy mu to przypo-mnieć.

Sądzę, że dla stanowiska naszegow stosunkach międzynarodowych bardzoważnem jest zająć się wszystkiemi po-wyżej wyszczególnionemi kwestyami

i załatwić je jaknajprędzej. Okazuje siębowiem, że polacy zajmują nienajgor-sze miejsce w świecie architektonicznym,ale może być coraz to lepiej, nad czemwszyscy powinniśmy usilnie pracować.

ALFONS GRAYIER.

KRONIKA.KOMITET LOTERYI WYSTAWY archite-ktonicznej, której ciągnienie odbędzie sięnieodwołalniejuż dnia l5.październikab.r. poleca go-rąco pamięciKolegów zewzględu nakoniecznośćpoparcia bud-żetu wystawynabywanie lo-sów i zwrot.należytości(lubniezatrzy-m a n y c h lo-sów) w naj-bliższym cza-sie do biuraKomitetu wKrakowie, ul.Smoleńska 14.

do wszystkich, posiadających listy subskry-pcyjne o jak najszybszy zwrot list wraz

Karol i Tadeusz Stryjeńscy. Rzut domu o tanich mieszkaniach dla 8-miu rodzin. Patrz tablica.

Z WYSTAWY ARCHITEKTONICZNEJ.Wystawa ma się ku końcowi. Termin zam-knięcia będzie ustalony niebawem. Pomimoudania się wystawy pod każdym względemi jej powodzenia w szerokich kołach spo-łeczeństwa, niesprzyjająca pogoda przezcałe lato, a zwłaszcza w ostatnich czasachmusiała wpłynąć na zmniejszenie spodzie-wanej frekwencyi, a stąd i na znaczne stratymateryalne. Deficyt wystawy dosięga cyfrybardzo poważnej, która niebawem po zam-knięciu rachunków będzie ogłoszona.

Komitet wobec tego zwraca się niniejszem

z zebraną gotówką pod adresem skarbnika wy-stawy Fr. Mączyńskiego (Kraków, Wiślna 9).

Komitet poleca też usilnie wydawnictwawystawy, jak: album z 3o rycinami, w ce-nie 2 kor., karty pocztowe z widokami wy-stawy 24 okazy, po 10 hal. i marki rekla-mowe po 2 hal. za sztukę.

REPRODUKCYĘ MODELI KONKURSO-WYCH rozpoczynamy na tablicach w zeszy-cie niniejszym od typów: III i IV; w dal-szych zeszytach ukażą się modele typów:I, II i V.

PIŚMIENNICTWO.Przegląd techniczny. Warszawa. Nr. 27.

Inż. Edward Dąbkowski: Tory Tramwayówelektrycznych miejskich w Warszawie; I. Lit-tauer inż.: Przemysł bawełniany w PaństwieRosyjskiem w okresie od r. 1900 — 1910. Ar-c h i t e k t u r a . Ruch budowlany w PaństwieRosyjskiem, napisał Wawel. — Nr. 28. KarolPomianowski: Zasady budowy zakładów o si-

le wodnej; H. M.: O rozwoju naukowej go-spodarki fabrycznej w Stanach Zjednoczo-nych. Szkoła przemysłowo-techniczna inż.W. Piotrowskiego. A r c h i t e k t u r a . Ruchbudowlany w Państwie Rosyjskiem napisałWawel (ciąg dalszy). — Nr. 20. Inż. E. Dąb-kowski: Tory Tramwayów elektrycznychmiejskich w Warszawie (dokończenie); Prze-

94

mysł bawełniany w Państwie Rosyjskiemw okresie od roku 1900—1910 podał I. Lit-tauer inż.; A r c h i t e k t u r a . Stefan Szyller:budowa hali ślizgawkowej w Warszawie.Adam Wollman: Z powodu »Pochodu naWawelu«. Dr. A. L.: Prof. Otto Rieth (Wspo-mnienie pośmiertne). Na tablicach dom hr.Edw. Raczyńskiego w Warszawie przez ar-chitektów S. Goebla i J. Heuricha, oraz ta-blice z XXXVI, konkursu Koła architektóww Warszawie. — Nr. 3o. Aleksander Fuchs:Osuszenie Zuidersee; Stan obecny budowyformierek w Ameryce Północnej. Archi-t e k t u r a . Charakterystyczne cechy w roz-woju nowoczesnych miast Europy zacho-dniej, skreślił W. Michalski, — Nr. 3t. Osusze-nie Zuidersee, ciąg dalszy; Julian Madeyski:Racyonalne opalanie parowozów płynnempaliwem. A r c h i t e k t u r a . Charakterysty-czne cechy w rozwoju nowoczesnych miastEuropy zachodniej (ciąg dalszy). — Nr. 32. S.Kossuth: Zawody techniczne; Eliasz Tabak:Wpływ skręcania przędzy na jej ciężar i nu-mer ; Stan obecny formierek w Ameryce Pół-

nocnej (ciąg dalszy). Architektura. Cha-rakterystyczne cechy miast... (ciąg dalszy). —Nr. 33. S. Kossuth: Zawody techniczne (ciągdalszy): Stan obecny formierek w AmerycePółnocnej (c. d.); Karol Nowicki: Przeglądwystaw, konkursów, kongresów i zjazdów.

' A r c h i t e k t u r a . Charakterystyczne cechyw rozwoju nowoczesnych miast Europy Za-chodniej, napisał W. Michalski. Elektrote-chnika. W. W.: Nowe przyrządy w telegra-fii bez drutu. — Nr. 3Ą. S. Kossuth: Zawodytechniczne; Aleksander W. Kriiger: Podkła-dy nawierzchni dróg żelaznych; B. Hummel:0 projekcie warszawskiego tow. dróg pod-jazdowych. Archi tektura . Włodz. Piński:Spadzisty dach czy płaski? — Nr.35. ZjazdTechników Polskich w Krakowie we wrze-śniu r. 1912; W. Kolędo: Tarcie wewnętrznew smarach ciekłych; S. Kossuth: ZawodyTechniczne. A r c h i t e k t u r a . Wypadki za-walenia przy robotach żelazno-betonowych;Ruch budowlany. — Nr. 3"]. JLoewe A. G. :Ustroje napędu nowoczesnycE samojażdówbenzynowych; S. Kossuth; Zawody techni-czne; H. Korwin — Krukowski: Produkcyablachy białej w Niemczech i Stanach Zjedno-czony c w Ameryce Północnej. Archi te-k t u r a . W. Wróbel.: Miasto-ogród Helleraupod Dreznem; Ruch budowlanyi Rozmai-tości — Nr. 38. L. Silberstein: Giroskop1 jego zastosowania techniczne; S. Kossuth:Zawody Techniczne; Kolędo: Tarcie wew-nętrzne w smarach ciekłych. A r c h i t e -k t u r a . : W. Wróbel: Miasto-ogród Hei-lerau pod Dreznem; Ruch budowlany i Roz-maitości. — 39. S. Kossuth: Zawody tech-

niczne; A. S. Loewe: Ustroje napędu no-woczesnych samojażdów benzynowych. Ar-c h i t e k t u r a . : W. Wróbel: Miasto-ogródHellerau pod Drezdnem.

Czasopismo techniczne. Lwów. Nr. 19.S. p. Bogdan Maryniak, mowa rektora poli-techniki T. Fiedlera. Inż. Tadeusz Eberman:Motory Diesla do popędu okrętów; A. Mau-rizio: Odczyt o stanie politechnik w Au-stryi; W. Mołczański: O potrzebie przymu-sowej sanacyi mieszkań w Galicyi. Wiado-mości z literatury technicznej, Dr. Br. Bie-geleisen. Rozmaitości. Sprawy bieżące. — Nr.20. Prof. Edwin Hauswald: Kształcenie te-chników za granicą; Ludwik T. Eberman:Motory Diesla do popędu okrętów; Ak.: Nowetypy wodoskazów samokreślnych; A. W.Kriiger: Wiadomości z literatury technicz-nej. Rozmaitości. Sprawy bieżące. Polskiepiśmiennictwo techniczne. — Nr. 21. Prof. Ed-win Hauswald: Kształcenie techników zagranicą; Ludwik T. Eberman: Motory Die-sla do popędu okrętów; Zdzisław Szpor:Galwaniczne »Ogniwo ekonomiczne«. Spra-wy bieżące— Nr. 22. Makarewicz: Kilka słówo telefonach automatycznych; Prof. EdwinHauswald: Kształcenie techników za gra-nicą ; Zdzisław Szpor: Galwaniczne »Ogniwoekonomiczne«. Nr. 23. H. Makarewicz: Kilkasłów o telefonach automatycznych; Prof.E. Hauswald: Kształcenie techników za gra-nicą ; Dr. Kazimierz Hnatowicz: Inżynier,czy doktor nauk technicznych; KazimierzBartoszewicz: Wyznaczanie długości przy-czepnych według natężeń dopuszczalnych. — sNr. 24. Ignacy Drexler: Miasta-ogrodowe;Tadeusz Blauth »Ala«; Edwin Hauswald:Kształcenie techników za granicą; St. Bryła:Wystawa prac studentów technicznych w Lon-dynie. — Nr. 25. lgnący Drexler: Miasta

/ogrodowe; Tadeusz Blauth: »Ala«; Marceli( Marcinkowski: Ramy w budownictwie be-

tonowem. — Nr. 26. Tadeusz Blauth: »Ala«;/^Ignacy Drexler: Miasta ogrodowe; Marceli|^ Marcinkowski: Ramy w budownictwie be-

tonowem; W. Przewłocki: Górnictwo i hu-tnictwo w Galicyi w r. 1910.

Krakowski miesięcznik artystyczny.Nr. 6 za czerwiec i lipiec podaje na wstę-pie oświadczenie się wydziału Tow. ochro-ny piękności m. Krakowa przeciw ustawie-niu »Pochodu« Wacława Szymanowskiegona Wawelu. Ciekawe myśli zawiera artykułK. K u c z k o w k i e g o p . t.: Z rozważań0 wystawie domu w ogrodzie. W dalszymciągu następują artykuły: Ochrona Tatr;komunikat Tow. Upiększania m. Lwowa1 okolicy; Sprawozdanie Związku Tow. Upię-kszania kraju i Tow. Upiększenia m. Sa-noka.

w Krakowie. — Odbito w drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Piotr Wiczyński i Leonard Mędelski. Z konkursu na grupę 3-ch domów. Nagroda 1. Patrz tablica.

PIO

TR

WIC

ZY

ŃSK

I I

LEO

NA

RD

MĘ

DE

LSK

I. P

OZ

NA

Ń.

—G

RU

PA

TR

ZE

CH

DO

MÓ

W.

—

Z K

ON

KU

RSU

NA

TY

PY

DO

MÓ

W M

IESZ

KA

LNY

CH

. N

AG

RO

DA

I.

(ZD

JĘC

IE

Z M

OD

ELU

NA

WY

STA

WIE

AR

CH

ITE

KTU

RY

I

WN

ĘTR

Z

W O

TOC

ZE

NIU

OG

RO

DO

WE

M

W

KR

AK

OW

IE R

. 19

12;

RZ

UTY

PA

TR

Z

W

TE

KŚC

IE).

XII

I.

9. T

>.

KAROL I TADEUSZ STRYJEŃSCY. KRAKÓW. DOM O TANICH MIESZKANIACH DLA 8-MIU RODZIN. Z KONKURSUNA TYPY DOMÓW MIESZKALNYCH. NAGRODA I. (ZDJĘCIA Z MODELI NA WYSTAWIE ARCHITEKTONICZNEJ

W KRAKOWIE: RZUTY PATRZ W TEKŚCIE).

. 9. 88.

FABRYKI DACHÓWEKW NIEPOŁOMICACH 1 KOŁOMYImają w zapasie najlepsze dachówki, znane odpiętnastu lat, jako najtrwalsze i najtańszepokrycie budynków mieszkalnych i gospodar-czych. — Są również znaczne zapasy rurek

drenowych i cegły maszynowej.Każde zamówienie wykonujemy w oznaczonymterminie. Za doborowy towar i dokładnewykonanie roboty pokrycia robotnikami fa-

brycznymi poręczamy.

Zarząd fabryki dachówek.

OGRZEWANIACENTRALNE

WODOCIĄGI, ŁAZIENKI,KLOZETY i t. p.

URZĄDZA FIRMA;

IRZYK & LASOCKILWÓW, ULICA KOPERNIKA L.30.

TELEFON 1362.

Fabryka pieców kaflowych

Józefa Niedźwieckiego i Skiw Dębnikach pod Krakowem

poleca swoje wyroby.

MARYA WASILKOWSKApierwsze galicyjskie przedsiębiorstworobót asfaltowych i betonowych

w Krakowie, ul. Mikołajska 13. (Dom drukarni Związkowej)wykonywa wszelkie roboty w zakres tego zawodu wchodzące,tak w Krakowie, jak i na prowincyi, najznakomitszymi r o d z i -

m y m i asfaltami, sycylijskim i Hmmerowskim.

ASFAŁTtJJB KOŚCIOŁY, HAŁŁE, CT7KB.OWNIB, BROWARY,SIBNIB WJA25DOWB, STAJNIĘ, WOJ5OWNIB, PODWÓRZA,

CHODNIKI, TARASY, KUCHNIE, SPI2CARNIB i t. d.

Szczególnie poleca WARSTWY I3JOŁACYJNB ASFAŁTOWBNA FUNDAMENTACH nowo-budujących się domów oraz t y n k

; a s f a l t o w y dln nsttnJecla wllfjooł.

ADMINISTRACYA WAPIENNIKÓW1 KAMIENIOŁOMÓW MIEJSKICHPOD KIEROWNIOTWEM MAGISTRATU W PODGÓRZU

sprzedaje po priystępnych cenach:

Wapno skaliste odznaczone listem uznania na Wy-stawie budowlanej we Lwowie 1892 r., oraz wielkimmedalem złotym na Wystawie przyrodniczo-lekarskiejw Krakowie 1900 r. Wapno gaszone i wapno douprawy roli. Również poleca ze swych słynnych skałzwanych .Krzemionkami" i .skałą Twardowskiego"Kamień budowlany, brukowy 1 szuter. — Zamówie-nia przyjmuje: Kasa miejska w Podgórzu, telefon Nr.161. i Zarząd wapienników w Podgórzu, telefon Nr. 162.

KLISZEHa cynka, mosiądzu i miedzi do wydawnictw: nauko*wych, artystycznych, kart z widokami, cenników i t. p.

najlepiej i najtaniej wykonuje

Największy krajowy Zakładdla reprodukcyi fototechnicznej

T. Jabłoński i Spółka w Krakowieul. Franciszkańska 1. 4. — Telefonu Nr. 614.

Klisze „Architekta" pochodzą z naszego Zakładu t

•

L MEISELSPRZEDSIĘBIORSTWO DLA DO-STAW BUDOWLANO/TECHNICZ.

I ZAKŁAD INSTALACYJNY.SKA. Z OGR. ODP.

KRAKÓW, UL. KARMELICKA 6.PROJEKTUJE I WYKONUJE:

OGRZEWANIA CENTRALNE, WENTYLACYE,SUSZARNIE, PRALNIE MECHANICZNE, KUCHNIEPAROWEIT.P.-WODOCIĄGI, ŁAŹNIE, ŁAZIENKI,O Ś W I E T L E N I E GAZOWE, KANALIZACYE.

TELEFON 163-

BETON — ŻELAZOBETONStropy puste systemu „ERTE".

Wstępne projekty i kosztorysy bezpłatnie.

BIURO INŻYNIERSKIE

RIMLER & TROCZYŃSKI

Kraków, Stolarska 11, Telef* 2376.

WSZELKIE URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE

WYKONUJE

AKC TOW. ELEKTRYCZNEPRZEDTEM

SOKOLNICKI * WIŚNIEWSKI

LWÓW, UL. SŁOWACKIEGO NR. 18. TELEFON NR. 665.KRAKÓW, PLAC DOMINIKAŃSKI 3. TELEFON NR. 1206.

ADRES TELEGRAFICZNY: „GROM".

WŁASNA FABRYKA ELEKTROTECH. WE LWOWIE, UL. NA BŁONIE 38.

•