Umjetnost, plastika i reciklaža

Art, Plastika dhe Riciklimi

Art, Plastics & Recycling

Innovative& creativeconcept

Innovative& creativeconcept

2

Umjetnost, plastika i reciklaža" je ino-

vativan i kreativan koncept koji je u

naporima ka očuvanju životne sre-

dine okupio njene zaštitnike i umjet-

nike. Ovim pristupom zaštiti okruže-

nja, jedinstvenim na ovim prostorima i

u širem regionu, pokazano je da pla-

stična ambalaža ne mora po pravilu

postati otpad, već da se od nje mo-

gu napraviti brojne umjetnine i pred-

meti upotrebne vrijednosti.

"Art, Plastics & Recycling" is an innov-

ative and creative concept gathering

environmentalists and artists in efforts

made towards environment protec-

tion.Unique in thisareaand thebroad-

er region, this approach to environ-

ment protection showed that plastic

packaging does not necessarily need

to become waste – it can be used to

make numerous works of art and

objects for practical use.

"Art, Plastika dhe Riciklimi" është një

koncept kreativ dhe inovativ i cili bash-

kon ambjentalistët dhe artistët në për-

pjekjet drejt mbrojtjes së ambjentit.

Unikenëkëtëzonëdhemëgjerenëra-

jon, kjo perqasje për mbrojtjen e amb-

jentit tregoi që paketimi i plastikës jo

domosdoshmërisht mund të kthehet

në një mbetje, por mund të përdoret

për të bërë punë të ndryshme artisti-

ke dhe objekte për përdorim praktik.

CG ENG ALB

IntroductionIntroduction

Art, Plastics &Recycling Concept

Zasnovan na reciklaži plastične ambalaže, koncept Umjetnost,

plastika i reciklaža" podstiče pojedinca na odgovoran odnos

prema prirodi i, kroz umjetnički izraz u rješavanju globalnog

problema plastičnog otpada, daje novu dimenziju borbi za čisto i

zdravo okruženje.

Bazuar në riciklimin e paketimit të plastikës, koncepti i

"Art, Plastika dhe Riciklimi" inkurajon individët për të ma-

rrë një qëndrim të përgjegjshëm ndaj natyrës dhe,

përmes shprehjes artistike në zgjidhjen e problemit glo-

bal të mbeturinave plastike, i jep një dimension të ri për

të luftuar për mjedis të pastër dhe të shëndetshëm.

Based on recycling of plastic packaging, the concept of "Art,

Plastics & Recycling" encourages individuals to take a responsi-

ble attitude towards nature and, through artistic expression

in resolving theglobal problem of plastic waste, gives a new

dimension to fight for clean and healthy environment.

Plastika je znatno olakšala savremeni život. Jeftina, ponekad i besplatna, kroz

jednokratnu upotrebu poželjna je za korišćenje u domaćinstvu, fabrici, kancelariji,

školi ili tokom boravka u prirodi. Ne razmišljajući o tome šta se dešava s

ambalažom nakon upotrebe proizvoda, savremeno društvo se susrelo s jednim

od najvećih ekoloških problema – plastičnim otpadom čija razgradnja traje i do

500 godina.

Plastics have made contemporary life much easier. It is cheap, sometimes even

free of charge, for single use and therefore preferential for use in households,

factories, offices, schools or during our stay in the nature. By not thinking about

what happens with the packaging after the products are used, the contemporary

society faced one of the major environmental problems – plastic waste whose

decomposition takes up to 500 years.

Plastika e ka bërë jetën bashkëkohore shumë më të lehtë. Është e lirë, ndonjëherë

edhe pa pagesë, për përdorim njëherësh dhe për këtë e preferuar për përdorim në

shtëpi, fabrika, zyra, shkolla ose gjatë qëndrimit tonë në natyrë. Duke mos menduar

cfarë ndodh me plastikën pasi produktet janë përdorur, shoqëria bashkëkohore

përballet me një nga problemet më të mëdha ambjentaliste-ndotja e plastikës

dekompozimi i të cilave kërkon deri në 500 vjetë.

Plastics - WastePlastics - Waste

Plastic packaging with recycling codes

2, 4 and 5 has provided an opportu-

nity through the project of "Art,

Plastics & Recycling" for artists to

express their talent in a new way. In

special machines and with knowledge

of thenewrecycling technique,shared

by the author of this concept, Mr.

Gerhard Bär himself, the artists have

created unique objects of decorative

and practical value.

Plastična ambalaža sa reciklažnim

kodovima 2, 4 i 5 je kroz projekat

Umjetnost, plastika i reciklaža" pru-

žilamogućnostumjetnicimadananov

način izraze svoj talenat. Na specijal-

nim mašinama i sa usvojenim zna-

njem o novoj tehnici reciklaže, koje je

prenio upravo autor ovog koncepta

g-din Gerhard Ber, umjetnici su krei-

rali unikatne predmete dekorativne i

upotrebne vrijednosti.

6

Paketimi i plastikës me kodet e ricik-

limit 2, 4 dhe 5 i ka dhënë një mun-

dësi artistëve përmes projektit "Art,

Plastika dhe Riciklimi" të shprehin

talentin e tyre në një mënyrë të re. Në

makina të posacme dhe me njohuri

të teknikës së rë të riciklimit, përc-

jellë nga vetë autori i këtij koncepti

Z.Gerhard Bar, artistët kanë krijuar

objekte unike me vlerë dekorative

dhe praktike.

RecyclingRecycling

Through many works of art, and also

pots, vases, lamps, chairs, tables

made of recycled plastic packaging,

artists have opened doors to many

possibilities of its use. Inspired by

plant and animal species of Skadar

Lake, theyused thesamematerial to

create a mural – an art installation

sending a message of the impor-

tance of environment protection in

a unique way.

7

Nëpërmjet shumë veprave të artit,

dhe gjithashtu poceve, vazove, lla-

mbave, karrigeve, tavolinave të bë-

ra nga paketimet plastike të riciklu-

eshme, artistët kanë hapur dyert e

mundësive të shumta të përdorimit

të saj. Frymëzuar nga llojet bimore

dhe shtazore te Liqenit të Shkodrës,

ata kanë përdorur të njëjtin material

për të krijuar një afresk - një instalim

artistik, duke dërguar një mesazh për

rëndësinë e mbrojtjes së mjedisit në

një mënyrë unike.

Kroz brojne umjetnine, ali i zdjele,

vaze, lampe, stolice, stolove, na-

pravljene od reciklirane plastične

ambalaže, umjetnici su otvorili vra-

ta mnogim mogućnostima njenog

korišćenja. Inspirisani biljnim i živo-

tinjskim vrstama Skadarskog jezera,

oni su od istog materijala napravili i

mural – umjetničku instalaciju, koja

na jedinstven način šalje poruku o

važnosti zaštite životne sredine.

Productsof Recycling

58

Mogućnost koriš enja ovih mašina zać

reciklažu, osim umjetnicima – studen-

tima fakulteta likovnih umjetnosti, pru-

žena je i vama – svim građanima i pos-

jetiocima Crne Gore i Albanije. Od pla-

stične ambalaže koju ste sakupili mo-

žete napraviti predmete koji će uljepšati

vaš kutak, bilo u kući, školi ili na poslu.

Potrebno jeprethodnodanajavitedo-

lazak iuzstručnupomoćstudenata, u

ovdje navedenim terminima, možete

koristiti koje se nalaze na slje-mašine

dećim adresama:

Mundësia për të përdorur këto

makina riciklimi, përveç artistëve -

studentë të fakulteteve të arteve të

bukura, është në dispozicion për ju,

si dhe për të gjithë qytetarët dhe

vizitorët e Malit të Zi dhe Shqipërisë.

Nga ambalazhet plastike që ju keni

mbledhur ju mund të bëni objekte

për të dekoruar hapësirën tuaj, qoftë

në shtëpi, në shkollë ose në punë.

Ju duhet të njoftoni vizitën tuaj

paraprakisht dhe me ndihmën e

ekspertëve nga nxënësit, gjatë ko-

hës së specifikuar këtu, ju mund të

përdorni e vendosura nëmakinat

adresat e mëposhtme:

The opportunity to use these re-

cycling machines, apart from artists

– students of the faculties of fine

arts, is available to you as well – to all

citizens and visitors of Montenegro

and Albania. From the plastic pack-

aging you collected you can make

objects to decorate your space,

whether at home, in school or at

work. You need to announce your

visit in advance and with the expert

assistance from the students,

during the time specified here, you

can use the located atmachines

the following addresses:

Use of theRecyclingMachine

Use of theRecyclingMachine

Use of theRecyclingMachine

Where & WhenWhere & When

9

At these locations you can buy objects designed bystudentsof thefaculties,madeofrecycledplastics.At these locations you can buy objects designed bystudentsof thefaculties,madeofrecycledplastics.At these locations you can buy objects designed bystudentsof thefaculties,madeofrecycledplastics.

Fakultet likovnih umjetnosti Cetinje

Termin korišćenja mašine: svakog15-tog u mjesecu, od 10h do 16hTel: +382 (0) 41 231 506E-mail: �u@ac.me

Adresa: ul. Bajova, zgrada bivšegAustrougarskog poslanstva, CetinjeCrna Gora

Address: ul. Bajova, the formerAustro-Hungarian Consulate buildingCetinje, Montenegro

Time when the machine is availablefor use: every 15th in the monthfrom 10.00h to 16.00hTel: +382 (0) 41 231 506E-mail: �u@ac.me

Faculty of Fine Arts in Cetinje

Time when the machine isavailable for use: everyThursday, from 10.00h to 12.00hTel: +355 (224) 2235E-mail: info@unishk.edu.al

Luigj Gurakuqi University

Address: Str. Sheshi 2 prilli,Skadar, AlbaniaKoha kur makina është në

dispozicion për përdorim: përçdo të Enjte nga, 10.00-12.00.Tel: +355 (224) 2235E-mail: info@unishk.edu.al

Universiteti "Luigj Gurakuqi"

Adresa: Sheshi 2 prilli,Shkodër, Shqipëri

Gjithashtu, në këto vende ju mund të blini objekte tëgatshme të bëra tashmë nga mbetjet plastike të ricik-luara, tëprojektuarangastudentëtekëtijUniversiteti.

Gjithashtu, në këto vende ju mund të blini objekte tëgatshme të bëra tashmë nga mbetjet plastike të ricik-luara, tëprojektuarangastudentëtekëtijUniversiteti.

Gjithashtu, në këto vende ju mund të blini objekte tëgatshme të bëra tashmë nga mbetjet plastike të ricik-luara, tëprojektuarangastudentëtekëtijUniversiteti.

Na ovim adresama mogu se kupiti predmeti napra-vljeni od reciklirane plastične ambalaže, radovistudenta ovih fakulteta.

Na ovim adresama mogu se kupiti predmeti napra-vljeni od reciklirane plastične ambalaže, radovistudenta ovih fakulteta.

STEP 2STEP 2

MANUALI IRICIKLIMIT & DIZAJNIT

RECYCLING& DESIGN MANUAL

PRIRUČNIK ZARECIKLAŽU I DIZAJN

10

When you work on the machine and

create these objects, you should

follow these instructions:

Kur ju punoni me makinerinë dhe

krijoni këto objekte, ju duhet të

ndiqni këto instruksione:

Pri radu na mašini i izradi ovakvih

predmeta, potrebno je da pratite

sljedeće instrukcije:

Check the recycling code – only numbertwo, four and five can be used!

Provjerite reciklažni kod – samodvojka, četvorka i petica dolaze u obzir!

Kontrollo kodin e riciklimit - vetëm numridy, katër dhe pesë mund të përdoret!

Operite plastičnu ambalažu detaljno –da ne ostane ni trag papira!

Wash the plastic packaging carefully –leave no trace of paper!Lani me kujdes ambalazhin plastik –nuk duhet lënë asnjë gjurmë letre!

STEP 1STEP 1

ManualManual

11

STEP 4STEP 4Budite kreativniBe creativeJeni kreativ

Izaberite boje.Choose colours.Zgjidh ngjyrat.

STEP 5STEP 5

STEP 3STEP 3

Dry the cleaned plastics!Thani plastikën e pastruar!

Osušite čistu plastiku!

STEP 6STEP 6

Priteni plastikën në copadhe shirita të përshtatshëm.

Cut plastics into suit-able pieces and strips.

Izrežite plastiku na odgo-varajuće djelove i trake.

STEP 7STEP 7

Ndize makinerinë.

Upalite mašinu.Start the machine.

Sačekajte barem 45 minuta da se zagrije.Provjerite termostat da li se dovoljno ugrijao!Wait for at least 45 minutes for it to get warm.Check the thermostat to see if the temperatureis right!Prisni për të paktën 45 minuta që makineriatë ngrohet. Kontrolloni termostatin për të parënëse temperatura është e duhur!

STEP 8STEP 8

STEP 9STEP 9

Apply a coat of liquidsoap to the moulds.

Aplikoni një shtresë sapuni tëlengshëm te forma.

Premažite kalupetečnim sapunom.

12

Podignite gornju ploču. Postavite-materijal koji ste izabrali. Ne zabora

vite da pokrijete plastiku specijalnomfolijom koja se koristi uz ovu mašinu!

Lift the upper plate. Place the materialselected. Do not forget to cover theplastics with special foil used for thismachine!

STEP 10STEP 10

Ngrini pllakën e sipërme. Vendosnimaterialin. Mos harroni të mbuloniplastikën me �etë të vecanta të për-dorura për këtë makineri!

STEP 11STEP 11Spustite gornju ploču. Zategnite jeravnomjerno na svim stranama.

Put the upper plate down. Tighten itevenly on all sides.

Uleni pllakën e sipërme poshtë.Shtrëngojeni atë në mënyrë të njejtenë të gjitha anët.

13

www.nature.al

STEP 12STEP 12

Ostavite 5 minuta da seplastični materijal topi.

Leave for 5 minutes for theplastic material to melt.

Pritni 5 minuta derisa materialiplastik te shkrije.

Podignite gornju ploču. Ako stezadovoljni sa materijalom, uvijtekrajeve. Iznesite smjesu na kalup.

Lift the upper plate. If you are satisfiedwith the material, roll the ends. Put themass onto the mould.

Ngrini pllakën e sipërme. Nëse jenitë kenaqur me materialin, mbështillniskajet. Vendoseni masën mbiformë.

STEP 13STEP 13STEP 14STEP 14 STEP 15STEP 15

Postavite smjesu preko željenogkalupa. Budite brzi! Koristite skalpelda odstranite suvišne djelove.

Place the mass over the selectedmould. Be quick! Use a scalpel toremove any excess parts.

Vendoseni masën mbi formën e përzgje-dhur. Jini të shpejtë! Përdorni një bisturipër të hequr cdo pjesë të tepërt.

Kad budete zadovoljni sa dizajnomizvadite kalup. Budite brzi da se kalupne slijepi s plastičnim proizvodom!

When you are satisfied with the designremove the mould. Be quick so that themould does not glue to the plastic product!

Kur ju jeni të kënaqur me dizajnin, hiqniformën. Jeni të shpejtë në mënyrë që for-ma të mos ngjitet në produktin plastik!

14

Spustite gornju ploču.Isključite mašinu iz struje!Put the upper plate down.Unplug the machine!Vendosni pllakën e sipërmeposhtë. Stakoni makinerinë!

Ovim je završen postupak izradepredmeta od reciklirane plastičneambalaže.

And the process of creatingobjects of recycled plasticpackaging is now completed.

Dhe procesi i krijimit tëobjekteve nga mbetjetplastike të riciklueshmeështë realizuar.

STEP 16STEP 16

This publication has been

produced with the assistance of

the European Union under the

IPA cross-border project “Art,

Plastic & Recycling”. The con-

tents of this publication do not

necessarily re�ect the views

of the European Union.

The project is implemented

by the Centre for Sustainable

Tourism Initiatives (CSTI) from

Podgorica and the Marin Barleti

University from Tirana, with pro-

ject partners the NGO Culture

Zone in Montenegro and the

Deliart Association in Albania.

This project is funded by the

EuropeanUnion.

The concept of "Art, Plastics

&Recycling"isapartofthebroader

concept of "Social Plastics".

Ky publikim është prodhuar

me asistencën e Bashkimit

Europian nën projektin IPA

ndërkufitar "Art, Plastika dhe

Riciklimi".

Projekti është implementuar

nga Qendra e Inisiativave të

Turizmit të Qëndrueshëm (CSTI)

nga Podgorica dhe Universit-

eti "Marin Barleti" (UMB) nga

Tirana, me partnerët e projek-

tit OJF Zona Kulturore në Mal

te Zi dhe Deliart Association

në Shqipëri.

Ky projekt është financuar

nga Bashkimi Europian.

Koncepti "Art, Plastika dhe

Riciklimi" ështënjëpjesëekon-

ceptit me të gjerë të "Plastika

Sociale".

CG ENG ALB

Ova publikacija je nastala uz

pomoć Evropske unije u okviru

IPA prekograničnog projekta

„Umjetnost, plastika i reciklaža”.

Publikacija ne sadrži formalno

saopštenje inepredstavljanužno

službeni stav Evropske unije.

Projekat su implementirali

Centar za inicijative iz oblasti

održivog turizma (CSTI) iz Pod-

gorice iUniverzitet „Marin Barleti”

iz Tirane, u partnerstvu sa NVO

ZonakultureuCrnojGori iDeliart

AssociationuAlbaniji.

Projekat je finansirala Evrop-

ska unija.

Koncept „Umjetnost, plastika

i reciklaža”je dio šireg koncepta

„Društvenaplastika”.

Centar za inicijative iz oblasti održivog turizma

Centre for Sustainable Tourism Initiatives (CSTI)

Universiteti “Marin Barleti”

Marin Barleti University

Sami Frashëri, Nr. 41 Tirana, Albania

Tel/Fax: +355 04 42430 333

E-mail: info.bird@umb.edu.al

www.umb.edu.al

Deliart Association

Deliart Association

Pallatet Agimi, Ap 336 Tirana, Albania

Tel/Fax: +355 04 223830

E-mail: info@missshqiperia.com

PROJEKTNIPARTNERI

PROJECTPARTNERS

PARTNERËTE PROJEKTIT

Piperska bb (Televex 3/1), 81000 Podgorica, Montenegro

Tel/Fax: +382 (0) 20 510 125

E-mail: info@cstimontenegro.org

www.cstimontenegro.org

Zona kulture

Culture Zone

Neznanih junaka 99, 81000 Podgorica, Montenegro

Tel/Fax: +382 (0) 20 650 849

E-mail: irg@t-com.me

Social Plastics, art intervention by Gerhard Bär, technical support by Bär + Knell. www.socialplastics.com

EU funded project

PROJECTPARTNERSPROJECTPARTNERS

www.nature.alALBANIA - MONTENEGRO

IPA Cross Border Cooperation Programme

D E L I A R TA S S I C I A T I O N