ARTE POVERA 

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α΄ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ

Λ.Τ. ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΠΕΥΚΟΧΩΡΙΟΥ 2014-15Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ελένη Τζέκου ΠΕ08

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗΦΩΤΟ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ

ΓΕΡΟΤΖΙΑΦΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣΣΑΜΑΡΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣΓΚΟΓΙΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ:

1)Ποια εποχή πρωτοεμφανίστηκε το κίνημα της ArtePovera; Σε ποια χώρα και ποια άλλα κινήματα Τέχνης υπήρχαν εκείνη την επόχη στον

κόσμο;

2)Ποια η φιλοσοφία πίσω από το κίνημα της ArtePovera;

• Η Arte Povera (Φτωχή Τέχνη, Τέχνη των πενιχρών - ευτελών μέσων), παρουσιάστηκε με αυτό το όνομα για πρώτη φορά το 1967 στην γκαλερί La Bartesca στη Γένουα από τον Ιταλό τεχνοκριτικό Germano Celant, για να περιγράψει μια καινούρια γενιά Ιταλών καλλιτεχνών κατά τα τέλη της δεκαετίας του '60. Χρονολογικά υπήρξε σύστοιχη με τις ανησυχίες και τον ριζοσπαστικό οπτιμισμό του '60, που κορυφώθηκαν στα γεγονότα του Μαΐου του 1968, αλλά ειδικά στην Ιταλία συνεχίστηκαν με την μορφή τρομοκρατίας και στη δεκαετία του '70.

Άλλα κινήματα τέχνης που υπήρχαν τις δεκαετίες του ’60,’70,’80.

Ποπ 'Αρτ

• Αντίδραση στον Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό και στην Αφαίρεση, η Ποπ Αρτ (pop=popular=λαϊκός) ήταν μια επιστροφή στον κόσμο της αναπαράστασης. Μία επιστροφή στον κόσμο των αντικειμένων που περιστοιχίζουν το σύγχρονο άνθρωπο των μεγαλουπόλεων και στη γύρω του πραγματικότητα,απρόσκοπτα το "φυσικό της χώρο".

Κινητική Τέχνη

• Η κινητική τέχνη είναι η τέχνη που εκφράζεται από οποιοδήποτε μέσο το οποίο συμπεριλαμβάνει κίνηση η οποία μπορεί να παρατηρηθεί από τον θεατή ή εξαρτάται από την κίνηση για τη λειτουργία της. Τα πιο πρώιμα παραδείγματα κινητικής τέχνης προέρχονται από τη ζωγραφική στον καμβά η οποία επεκτείνει την προοπτική του θεατή και ενσωματώνει πολυδιάστατη κίνηση. Πιο συγκεκριμένα, στη σύγχρονη εποχή ο όρος κινητική τέχνη αφορά τα τρισδιάστατα γλυπτά και έργα όπως τα κινητικά τα οποία κινούνται μηχανικά ή φυσικά. Τα κινούμενα μέρη ενεργοποιούνται κυρίως από τον αέρα, από μηχανισμούς ή χειροκίνητα. Η κινητική τέχνη συμπεριλαμβάνει ποικιλία από τεχνικές και στυλ.

Μοντέρνα Τέχνη

• Με τον όρο Μοντέρνα τέχνη αναφερόμαστε κυρίως στην καλλιτεχνική παραγωγή που παρατηρήθηκε από τα τέλη του 19ου αιώνα έως περίπου το 1970. Πολλές φορές χρησιμοποιείται και ο όρος σύγχρονη τέχνη, ωστόσο δηλώνει περισσότερο την πλέον πρόσφατη καλλιτεχνική παραγωγή. Η Μοντέρνα τέχνη χαρακτηρίζεται από μια νέα προσέγγιση στις τέχνες, τέτοια ώστε πλέον να μην έχει πρωτεύουσα σημασία η ακριβής αναπαράσταση των αντικειμένων (π.χ στη ζωγραφική ή γλυπτική) όσο ο πειραματισμός με νέους και πρωτότυπους τρόπους απεικόνισης τους, συχνά αποδομώντας το αντικείμενο ή προβάλλοντας το αφαιρετικά. Η έννοια της μοντέρνας τέχνης ταυτίζεται συχνά και με τον όρο Μοντερνισμός.

Η φιλοσοφία πίσω από το κίνημα της ArtePovera

• Μέσα στην ιστορία του πνεύματος η τέχνη εμφανίζεται πριν από τη φιλοσοφία.

• .Ο άνθρωπος στον αγώνα που κάνει να πάει πάρα πέρα απ’ εκεί που ευρέθηκε—και αυτό το ευρέθηκε σημαίνει εδημιουργήθηκε, γιατί ο άνθρωπος είναι δημιούργημα—πρώτα δουλεύει με την παραστατική, εποπτική του δύναμη, πρώτα κάνει τέχνη, και έπειτα φιλοσοφία.

• Μεγάλη λοιπόν τέχνη υπάρχει ιστορικώς και πριν από τη φιλοσοφία.Όμως η Τέχνη απελευθερώνεται απόλυτα και φθάνει σε πλήρη άνεση των εκφράσεων της, όταν αρχίσει ο άνθρωπος να φιλοσοφεί, δηλαδή όταν συλλάβει τη μεταφυσική του καταγωγή, όχι μόνον με την εποπτεία του, αλλά και με τον νου του.Τότε το πνεύμα της φιλοσοφίας αντανακλά και στην τέχνη και της δίνει

κίνηση και βάθος που δεν το εγνώριζε πριν.

• Ο Πλάτων είναι ο μεγάλος, ίσως ο μοναδικός άνθρωπος, που συνδυάζει φιλοσοφία και τέχνη, ώστε όχι μόνον να μην περιορίζει κανένα απ’ αυτά τα δύο, αλλά να γονιμοποιεί τόσο το ένα από το άλλο, ώστε μέσα τους να φθάνουν και. τα δύο στην ακμή τους.Τόσον ελεύθερη τέχνη, όση έχουμε στον Πλάτωνα, δύσκολα βρίσκουμε αλλού.Ο διάλογος και ως τέχνη και ως φιλοσοφία είναι το ύψιστο σημείο, ο ύψιστος αναβαθμός του πνεύματος.

• Από τάλλο μέρος παρατηρούμε ότι, όταν η θρησκεία και η φιλοσοφία παρακμάζουν, τότε αρχίζει και η τέχνη να αδειάζει, να γίνεται απλή τεχνική και απλό τέχνασμα.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΝΕΛΛΗΣ

• Ο φιλόσοφος της "φτωχής τέχνης“

• Αυτοαποκαλείται ζωγράφος, από την ουσία της λέξης, παρότι τα έργα του δεν είναι ζωγραφικά. Ο Γιάννης Κουνέλλης, από τους μεγαλύτερους διεθνώς καλλιτέχνες της εποχής, είναι ένας φιλόσοφος που θέτει θεμελιώδη ερωτήματα για την ηθική, τις αξίες, τον πολιτισμό, τον άνθρωπο

• Eνα τεράστιο σιδερένιο τελάρο με παλτό ραμμένα σφιχτά μεταξύ τους κι ένας κυκλικός χορός από κάρβουνα και σπασμένα αρχαιοελληνικά κεφάλια είναι τοποθετημένα μέσα σε μια υπέροχη αριστοκρατική αίθουσα, με ξυλόγλυπτα ταβάνια και γύψινα διακοσμητικά. Και είναι αυτά, τα «παράξενα», ταπεινά έργα που σου τραβούν το βλέμμα, που ακουμπούν κατευθείαν στην καρδιά και σε συγκινούν, υποσκελίζοντας την αναμφισβήτητη αισθητική ομορφιά του νεοκλασικού κτιρίου του Τσίλερ. Αλλού, κρεμασμένα μαύρα πανωφόρια στέκονται σαν μοναχικοί διαβάτες. Ενα μαχαίρι αιωρείται αιχμηρό προς το έδαφος. Καπέλα ακουμπισμένα το ένα πάνω στ' άλλο. Μπουκάλια-εύθραυστοι πίνακες με σφιχτοδεμένα μαύρα πανιά. Ο μεγάλος Κουνέλλης. Ο «πατριάρχης» της Αrte Povera, της «φτωχής τέχνης»,

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

• Ντεσάρα Ζυμπέρη• Σαμπρίνα Σάτα• Ελένη Σαρλίδου• Σαλώμη Ζακάπα

• Γεώργιος Τζαγκνίτζε

ΕΡΕΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑΓιατί ονομάστηκε Τέχνη των φτωχών; Ποιοί Καλλιτέχνες είναι οι ιδρυτές του κινήματος

και ποιό το έργο τους

• Η Arte Povera (Φτωχή Τέχνη, Τέχνη των πενιχρών - ευτελών μέσων), παρουσιάστηκε με αυτό το όνομα για πρώτη φορά το 1967 στην γκαλερί La Bartesca στη Γένουα από τον Ιταλό τεχνοκριτικόGermano Celant, για να περιγράψει μια καινούρια γενιά Ιταλών καλλιτεχνών κατά τα τέλη της δεκαετίας του '60. Χρονολογικά υπήρξε σύστοιχη με τις ανησυχίες και τον ριζοσπαστικό οπτιμισμό του '60, που κορυφώθηκαν στα γεγονότα του Μαΐου του 1968, αλλά ειδικά στην Ιταλία συνεχίστηκαν με την μορφή τρομοκρατίας και στη δεκαετία του '70.

Michelangelo Pistoletto, "Ο Ετρούσκος 197 και ο ρωμαικός δρόμος", 1991-1992

Γιάννης Κουνέλλης, (Άτιτλο) 1998

• Οι Pino Pascali και Jannis Kounellis (Γιάννης Κουνέλλης) από τη Ρώμη και οEmilio Prini από τη Γένουα συναντήθηκαν στην πόλη-χωνευτήρι της Arte PoveraΤορίνο με τους Michelangelo Pistoletto, Giulio Paolini, Giovanni Anselmo, Alighiero Boetti, Luciano Fabro, Piero Gilardi, Mario Merz, Gilberto Zorio, στους οποίους προστέθηκαν αργότερα οι Pier Paolo Calzolari και Giuseppe Penone. Η ιδρυτική έκθεση Arte Povera-Im Spazio, έγινε στην γκαλερί La Bartesca στη Γένουα το 1967 και ακολούθησε μέχρι το 1971 μια σειρά ομαδικών εκθέσεων στο Τορίνο, στην Μπολόνια, στο Αμάλφι και στο Μόναχο.

• Ο Felix παρατηρεί ότι το έργο αυτών των καλλιτεχνών άλλαξε ριζικά τη μορφή της ιταλικής τέχνης. Η στροφή που επιχειρήθηκε δεν είχε τον χαρακτήρα μιας βραχύβιας στιλιστικής αλλαγής,, δεν σήμαινε την ενθρόνιση μορφικών και αισθητικών αρχών, αλλά τοποθέτησε δρομοδείκτες προς την κατεύθυνση μιας θεμελιακής αναθεώρησης της ίδιας της έννοιας της τέχνης. Οι καλλιτέχνες που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1925 και 1940 δεν συμφωνούσαν μόνο στο να αρνηθούν την αισθητική πρακτική της αφηρημένης τέχνης και του προσανατολισμένου στην κατανάλωση design.

Mario Merz, "Αδιάβροχο", 1967

• Ο Jannis Kounellis (Γιάννης Κουνέλλης), (1936-), γεννήθηκε στον Πειραιά αλλά από το 1956 ζει μόνιμα στην Ρώμη. Το 1960 άρχισε να χρησιμοποιεί στα έργα του αντικείμενα και να εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες της Performance, συνοδεύοντας μερικές φορές τους πίνακές του με μουσική ή χρησιμοποιώντας τον ζωγραφισμένο μουσαμά ως ένδυμα. Από 1965 έως 1967, έπαψε να δημιουργεί για να διαμορφώσει την προσωπική του θεωρητική θέση. Έλεγε πως η τέχνη είναι ένα ισχυρό μέσο επανένταξης του ανθρώπου στην κοινωνία, σε έναν κόσμο κατακερματισμένο από τις διαμάχες και αποκομμένο από την φύση. Στράφηκε στις εγκαταστάσεις (installations) με χοντροκομμένα υλικά και στις στοιχειώδεις κατασκευές, μεταλλικοί σκελετοί κρεβατιών, πόρτες, ράφια, για να φανεί η φωνή των πραγμάτων και να αποκαλύψει τις συμβολικές σχέσεις που συνεχίζουν να υπάρχουν στον κόσμο, παρά την φαινομενική αταξία.

Jannis Kounellis, "Άτιτλο", 1968

• Το 1968 βρέθηκε στην Arte Povera ο Mario Merz (1925-2003). Μετά από μια θητεία στην Art Informel, άρχισε να πειραματίζεται γύρω στα μέσα του '60 με την Conceptual Art. Με την χρησιμοποίηση φωτός νέον εξαΰλωνε και έδινε μεταφυσική διάσταση σε καθημερινά αντικείμενα, όπως μπουκάλια, ομπρέλες, αδιάβροχα και άλλα. Το 1968 συνέθεσε τα πρώτα «Igloos», καλύβες των Εσκιμώων από πάγο, ημισφαιρικές κατασκευές με μετάλλινο σκελετό καλυμμένο με κερί, πυλό, πέτρες, σπασμένα γυαλιά και κλαδιά δέντρων.

Ένα δεύτερο κεντρικό μοτίβο στη δημιουργία του Merz στη δεκαετία του '70 έγινε ο πυρήνας μιας σειράς Happenings, είναι το τραπέζι, κομμάτι ανυψωμένης γης, όπως το αποκαλεί ο ίδιος, πρωταρχική αφετηρία για τη διαμόρφωση τύπων κοινωνικής συμπεριφοράς του ανθρώπου. Οργανικά και ανόργανα, φυσικά-προϊστορικά και βιομηχανικά-ιστορικά υλικά, φρούτα, λαχανικά, ξύλο, πέτρα, μέταλλο, σωλήνες νέον, πλεξιγκλάς, συγκροτούν υβριδικές Installations, που εμποτισμένες με ένα γνήσια οικολογικό πνεύμα, υποδηλώνουν τη διαρκή αλληλεπίδραση φύσης και πολιτισμού, στατικότητας και μεταβολής. Τα παραπάνω συνθετικά στοιχεία, έχοντας χάσει την ασφαλή πρόσδεση στα συμφραζόμενα τους παύουν να είναι αυτό που ήταν και μεταναστεύουν στο κάπως ομιχλώδες πεδίο του

Mario Merz, "Igloo", 1982 Mario Merz, "Προιστορικός άνεμος από τα χιονοσκεπάστα βουνά", 1962-1978

• Στην καλλιτεχνική πορεία του Michelangelo Pistoletto (1933-) η Arte Povera υπήρξε ένα βραχύ επεισόδιο. Από το 1947 έως και το 1962 στη ζωγραφική του κυριάρχησαν οι αυτοπροσωπογραφίες. Στην επόμενη φάση γνωστή ως Ζωγραφιές του καθρέπτη, τη θέση τους πήραν ανώνυμες αντρικές και γυναικείες μορφές σε στάση ήρεμης αυτοσυγκέντρωσης και σε ένα είδος διαλόγου με τον θεατή, σαν σε μόνιμο Happening. Αυτό ενισχύεται και από το γεγονός ότι η επιφάνεια συνήθως από ανοξείδωτο χάλυβα, καλύπτεται κατά ένα μόνο μέρος της από τη φυσικού μεγέθους μορφή, επιτρέποντας στο υπόλοιπο να καθρεπτίζεται ο θεατής και το περιβάλλον του. Στην «Αφροδίτη των κουρελιών» (1967), ο Pistoletto παρουσίασε ένα εκμαγείο γυμνής Αφροδίτης ανάμεσα σε ένα σωρό από ράκη, που αντιπροσωπεύουν την σύγχυση και ετερογένεια των περιθωριακών ατόμων. Ήταν μια σύγχρονη τομή στην πολιτιστική μνήμη ανάλογη με εκείνες που επιχειρούσε ο Kounellis.

Michelangelo Pistoletto, "Άντρας ιδωμένος από πίσω", 1962

ΟΜΑΔΑ ΤΡΙΤΗ

ΕΛΕΝΗ ΛΑΜΚΙΑΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΟΥ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΛΑΜΚΙΑΕΥΑ ΧΕΤΙ

ΕΛΕΝΗ ΔΕΛΗΜΑΡΑ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

• Γιάννης Κουνέλης – Η ζωή και το έργο του• Γεννήθηκε στον Πειραιά και μεγάλωσε στα στενά του Προφήτη

Ηλία.Απορρίφθηκε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα και έτσι το 1956 εγκαταστάθηκε στη Ρώμη που σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών (εκεί βρίσκεται και η μόνιμη κατοικία του ως σήμερα).Αργότερα ήταν καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ντίσελντορφ.Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1960,ο Γιάννης Κουνέλλης εμφανίστηκε στον χώρο της σύγχρονης τέχνης με ένα ιδιότυπο,πολύ προσωπικό πλαστικό λεξιλόγιο που αρχικά προέβαλε ως κωδικοποιημένη γραφή,υπό τη μορφή γραμμάτων και εξισώσεων ,και κατέληξε στη συνέχεια στη δημιουργία εικόνων αποτελούμενων στο πιο πρόσφατο βιομηχανικό-αστικό παρελθόν

• Κατα την διάρκεια της μακρόχρονης σταδιοδρομίας του εργάστηκε με υλικά όπως λινάτσα,φωτιά,χρυσό,παπαγάλους,βαμβάκι,καπνό,ενσωματώνοντας στις εγκαταστάσεις και στα γλυπτά του ζωή με δραματικό τρόπο.”Δεν ξέρω τους ψυχολογικούς παράγοντες,αλλά στη δουλειά μου-και όχι μόνο σε αυτή είμαι ριζοσπαστικός.Γι'αυτό κάθε έργο το αντιμετωπίζω σαν το τελευταίο.Εμείς που βγήκαμε με τη δουλειά μας έξω από το τελάρο,το κάναμε επειδή μας περιόριζε την έκφραση,για να πλησιάσουμε τους άλλους,για να είμαστε πιο διαλεκτοί και αυτό μας ελευθέρωσε.Όταν άρχισα να δημιουργώ,είχε να απομείνει ένα φάντασμα στο κέντρο του,κάτι σαν μοιρολόι.Και εκεί πρέπει να πεις όχι.”

• Ο Κουνέλλης με το έργο του προσπάθησε να ωθήσει τη ζωγραφική σε νέα πεδία.Επηρεασμένος από τον Alberto Burri και τον Lucio Fontana, το έργο των οποίων ήταν μια εναλλακτική εκδοχή του Εξπρεσιονισμού (Expressionism) της Art Informel.Εμπνεύστηκε από τον Jackson Pollock και τον Franz Kline και απ’ τους νεώτερους της Αφαίρεσης Kazimir Malevich και Piet Mondrian.

• Προοδευτικά,εισάγει και νέα υλικά στις εγκαταστάσεις του (κάπνα, κάρβουνο, κρέας).Το1972 ο Κουνέλλης πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στην Νέα Υόρκη, στην Sonnabend Gallery.

• “Τα έργα του δεν είναι εύληπτα για το ευρύ κοινό, που δεν είναι εξοικειωμένο με τη σύγχρονη τέχνη. Τον απασχολεί αυτό; «Ο καλλιτέχνης, όπως εκείνοι που κάνουν θέατρο - είναι πάνω στη σκηνή, ως σκέψη, για δικό τους λογαριασμό, δεν το κάνουν για όσους βρίσκονται στην πλατεία, δεν έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα -αν το καταλάβουν, το κατάλαβαν.Φυσικά, θα ήθελα να καταλάβουν, γιατί έτσι μπορείς να μιλήσεις με μεγαλύτερη ελευθερία». Τον απασχολεί η ομορφιά, η αισθητική ευχαρίστηση; «Το ζήτημα της τέχνης δεν είναι μόνο η αισθητική ?είναι η ηθική, η ιστορία... Το να θέλεις οπωσδήποτε να απεικονίσεις ένα ωραίο πρόσωπο, εμένα δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Η ομορφιά γεννιέται μαζί με τον θάνατο -ο θάνατος μένει ως ιδέα.Ωραίο είναι το σωστό, το καλό, χωρίς αυτά δεν υπάρχει ωραίο.Ο καλλιτέχνης φτιάχνει οπωσδήποτε ωραία πράγματα, δεν μπορεί να φτιάξει άσχημα.Κι ένας πίνακας του Πόλοκ μπορείς να πεις ότι είναι ωραίος, αλλά δεν είναι φτιαγμένος γι' αυτό».( Εφημ. Εθνος)”.

Μερικά έργα του

1.Το ΄69 μετέτρεψε την γκαλερί L’ Attico της Ρώμης σε στάβλο με άλογα..

2.Το τέλος του πένθους

3.Η στιγμή που τα αρχαία οράματα εκποιήθηκαν, έγιναν εμπόριο και βορά των “βαρβάρων”..

Η Επίσκεψη στα Μουσεία

Το Τέχνημα