ARTER KAN ARTER KAN GAZLARIGAZLARI

Dr. Sevda Şener Cömert

Hastanın solunum fonksiyonlarını değerlendirmede en önemli testtir.

pH, pCO2 ve pO2 değerleri ölçülür.

ARTER KAN GAZI

ARTERİEL OKSİJENİN NONİNVASİF DEĞERLENDİRİLMESİ

Arterielize kapiller kandan Pa02 ölçümü

Transkutan Pa02 ölçümü

Nabız oksimetresi

OKSİMETRE KABUL EDİLEBİLİR KRİTERLERİ

Sa02 ile yakın korrelasyon 85%-100% saturasyonda < %2

Ölçüm bölgesinin yeterli perfüzyonu

Hastanın kliniği ile uyumu

OKSİMETRE SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

SP02 sonuç arter kan gazı ile uyumlu mu? Ölçüm yeri yeterince kanlanıyor mu?

Toksik gazlara maruz kalmışsa arter kan gazı gerekir SP02 > %90 Normal SP02 %85-%90 02 tedavisi gerekebilir. SP02< %85 02 tedavisi gerekli 02 tedavisi ile SP02 artıyor mu?

Artmıyorsa shunt şüphesi vaya SP02 yanlış?

ARTER KAN GAZI Radial arterRadial arter

* yüzeyel*kolay palpe edilir*kanama kolay engellenir

Brakial areterBrakial areter - Derinde Femoral arterFemoral arter

*derinde*ven ve sinir arasında

İyot yada alkol

Heparinize enjektör

Gazlı bez / pamuk

Plastik kapak / mantar tıkaç

Buz

ARTER KAN GAZIMALZEMELERMALZEMELER

ARTER KANI ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

Enjektör iğnesi steril olmalı Enjektör ve iğne en az 0,1 ml heparinle yıkanmalı Palpabl arterde dolaşım kontrolu Deri sterilizasyonu Damara girdikten sonra piston çekilmemeli Enjektörde hava kabarcığı olmamalı İğnenin ucu kapatılmalı Hızla laboratuvara ulaştırılmalı

ARTER KAN GAZI KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ

Anaerobik koşullar Antikoagulanlı injektör 2-4 ml kan Hemen analiz İdentfikasyon (Fİ02, Ventilatör) Kalibre edilmiş cihaz

ARTER KAN GAZI ALMA KOMPLİKASYONLARI

Ağrı,ekimoz Hematom Hava veya kan embolisi İnfeksiyon Vasküler travma, fistül Vazovagal cevap Arteriel spazm

ARTERİAL KAN GAZI ÖLÇÜMÜNDE DİKKAT

Alınan örnek 5 dakika içinde incelenmelidir.

Uzun süre oda ısısında kalırsa lökosit metabolizması nedeniyle P02 azalır ve pC02 artar.

Alındığı yerde bakılmayacaksa soğuk kalıpa nakledilmelidir.

KAN GAZI ÖLÇÜM HATALARI

Alınan kanın venöz olması

Şırınga içinde hava kalması

Enjektörün O2’ ye permeabl olması

Fazla heparin (yapay metabolik asidoz)

NORMAL DEĞERLER

pH 7,35-7.45

Pa02 80-100 mmHg

PaC02 35-45 mmHg

Std HC03 24 mEq/L

SaO2 92-98 %

Solunum yetmezliğiSolunum yetmezliği

HipoksikHipoksik Kombine Kombine Hiperkarbik Hiperkarbik pO2 pO2 pCO2 pCO2pO2 pO2 pCO2 pCO2

ARTER KAN GAZI

HİPOKSEMİ NEDENLERİ

Pa02OKSİJEN SOLUMA

Pa02 Pa02

Shunt V/Q Dengesizliği

Hipoksi: Hipoksi: Alveollerde parsiyel O2 basıncının azalması

Hipoksemi: Hipoksemi: Arteriel kanda O2 içeriğinin azalması

HİPERKARBİ

Hiperkarbi hipoksiden bağımsız nedenlerle

gelişir

Hipoksi ile birliktedir

VA arttığında HİPERKARBİ azalır.

ASİT BAZ DENGESİASİT BAZ DENGESİ

GENEL YAKLAŞIM

1)Oksijenasyonu değerlendirmek :PaO2

2)Ventilasyonu değerlendirmek :PaC02

3)Gaz alış verişini değerlendirmek :FiO2-PaO2 ilişkisi

4)Asit-baz dengesi

Ph:Genel değerlendirme

PaC02,HCO3 :Olay metabolik mi,solunumsal mı?

Ve Kompansasyon var mı yok mu?

pH < 7.34 ise asidozasidoz

pH >7.46 ise alkaloz alkaloz

Primer solunumsal bozukluklar kan CO2 düzeylerinde değişmelere neden olur.

Metabolik bozukluklar ise primer olarak plazma HCO3 düzeylerini etkiler.

pCO2’nin normal değeri 35-45 mmHg dır.

Düşükse solunumsal alkaloz,

Yüksekse solunumsal asidozdur.

HCO3 normalde 22-26 mEq/L’dir.

Düşükse metabolik asidoz,

Yüksekse metabolik alkalozdur.

ASİT BAZ DENGESİZLİĞİ pH pH PaC02 PaC02 HC03 HC03--

Metabolik asidozMetabolik asidoz Düşük Normal Düşük

Metabolik alkalozMetabolik alkaloz Yüksek Normal Yüksek

Solunumsal asidoz Solunumsal asidoz Düşük Yüksek Normal

Solunumsal alkaloz Solunumsal alkaloz Yüksek Düşük Normal

RESPİRATUAR ASİDOZ SEBEPLERİ

Akut ve kronik AC hastalıklarıAkut ve kronik AC hastalıkları

Hava yolu tıkanıklıkları

Akciğer ödemi

Aspirasyon pnömonisi

Bronkospazm

KOAH

AC’in ekspansiyonunu engelleyen hastalıklarAC’in ekspansiyonunu engelleyen hastalıklar

Plevral efüzyon Pnömotorax Göğüs kafesi anomalileri Torakotomi kesileri

RESPİRATUAR ASİDOZ SEBEPLERİ

Nöromüsküler HastalıkNöromüsküler Hastalık Beyin sapı spinal kord tümör ve yaralanmaları

Guillian-Barre sendromu Poliomyelitis Myastenia Gravis Botilusmus SSS depresyonuna yol açan ilaçlar

RESPİRATUAR ASİDOZ SEBEPLERİ

SOLUNUMSAL ASİDOZ

Kanda CO2 birikimi vardır. Bu genellikle bir hipoksik neden sonrası gelişir.

Neden sıklıkla alveoler hipoventilasyondur.

pCO2 50 mmHg’nın üstündedir.

NEDENLERİ Akut olarak;

hava yolu obstr., pulmoner ödem, aşırı anestezi

alımı, aşırı opiad alımı, atelektezi

Kronik olarak; KOAH, astım bronşiale, bronşiektazi, amfizem

sonucu gelişebilir.

BELİRTİLERİ pCO2’deki ani artış hastada huzursuzluk,

uyku hali ve konfüzyona neden olur.

CO2 birikimi, kan basıncını artırır, beyin damarlarında vazodilatasyona, pulmoner yatakta ise vazokonstrüksiyona neden olur.

SOLUNUMSAL ALKALOZ Kanda CO2 düşmesidir. En sık neden

hipervantilasyondur.

Akut fazda HCO3 normaldir ancak kompanse dönemde HCO3 azalır.

Metabolik asidozda da kompansasyon olarak gelişebilir.

NEDENLERİ Anksiyeteye bağlı olarak hızlı soluma Ağrı MSS travmaları Sepsis Pulmoner emboli Salisilat zehirlenmesi Mekanik ventilasyonda hastanın hiperventile

edilmesi

METABOLİK ASİDOZ NEDENLERİ

Asit yapımında artışAsit yapımında artışA. KetoasidozDiabetik, Alkolik AçlıkB. Laktik asidozDolaşım veya solunum yetmezliğine bağlı doku hipoksisi, İlaç ve toksinler, Enzim eksiklikleri, Lösemi, lenfoma, neoplazmlarC. ZehirlenmeSalisilatlar, etilenglikol, methanol

Böbrek yetmezliği

METABOLİK ALKALOZ NEDENLERİ

Volüm kaybıyla birlikte Volüm kaybıyla birlikte . Kusma, gastrik drenaj. Diüretik tedavisi. Posthiperkapnik alkaloz

Hiperadrenokorti sistemle ilgili Hiperadrenokorti sistemle ilgili . Cushing sendromu. Primer aldosteronism

Aşırı alkali alımı Aşırı alkali alımı

SOLUNUMSAL ALKOLOZUN BELİRTİLERİ

Kronik hiperventilasyonda asemptomatik olabilir.

Akut hiperventilasyonda ise; Parestezi Ağız çevresinde uyuşukluk Baş dönmesi Tetani (iyonize kalsiyumun azalması sonucu!)

KURAL-1KURAL-1

pH normal değil ve PCO2 ile aynı yönde değişim gösteriyorsa

Primer metabolik hadise!!!

KURAL-2KURAL-2

pH normal değil ve PCO2 ile ters yönde değişim gösteriyorsa

Primer solunumsal hadise

ASİT-BAZ STATÜSÜNÜ DEĞERLENDİRME

1. pH     7.35 ↓  ise  Asidoz   7.45 ↑  ise  Alkaloz

2. pCO2    35 ↓  ise  Alkaloz     45 ↑  ise  Asidoz  (SOLUNUMSAL)

3. HCO3   22 ↓  ise  Asidoz      26 ↑  ise  Alkaloz  (METABOLİK)

4. Hangi bileşik pH ile uyuşuyorsa, öncelik o anomaliye yönelir.

AKG kimlerden alınmalı? Solunum yetmezliği Dispneik, taşipneik Uykuya meilli KOAH Dekompanse KKY Bronşiektazi kifoskolyoz

AKG takibiAKG takibi

Hiperkarbi

Asidoz

NIMV kullanıyorsa

Oksijen tedavisi

Nazal kanül ile

Maske ile Hiperkarbi var ise 1.5-2 lt/dk

pO2< 60 mmHg ise 2-5 lt/dk

Hedef SaO2>%90 yapabilmek