Het is een relatief onbekend gebied, maar met heuvels in alle tinten groen, truffels en wilde asperges bij de vleet, middeleeuwse dorpjes en de glorieuze renaissancestad Urbino is Montefeltro een onweerstaanbaar onderdeel van Le Marche.TeksT & FoTograFie Annemique de Kroon

montefeltroItalie voor gevorderden

italië magazine30 31italië magazine

G rasgroen, mosgroen, smaragd­groen, olijfgroen, flessen­groen, dennengroen – alle tinten groen lijken vertegen­woordigd in de heuvels van Montefeltro. Deze streek van ongeveer 1800 vierkante kilometer met ruim honderd­

duizend bewoners ligt in de provincie Pesaro e Urbino in Le Marche. De aanblik is een verrukking en de vraag dringt zich op waarom deze streek relatief onbekend is. Laura Sabbatini van Marche Holiday heeft het antwoord:

‘Montefeltro en Le Marche zijn voor de ware lief hebber. Iemand die Italië voor het eerst bezoekt, gaat naar Rome, Venetië of Toscane. Pas daarna komen gebieden zoals Le Marche en Montefeltro in het vizier.’ Bij aankomst op de plaats van bestem­ming valt de avond. In de lavendel­blauwe schemering wroeten everzwijnen langs de kant van de weg. Zouden ze op zoek zijn naar truffels?

Federico en profilDit onbekende hoekje in Le Marche gaf zijn naam aan Federico da Montefeltro, hertog van Urbino. Ook al denk je misschien dat je niemand kent uit deze streek, en al helemaal geen edelman uit de 15de eeuw, de beeltenis van deze hertog is bekend. Zijn profiel is vast­gelegd door niemand minder dan Piero della Francesca. Federico draagt een kardinaalrood kledingstuk en een hoofd­deksel in dezelfde kleur, maar wat vooral opvalt is zijn silhouet: Federico’s neus heeft geen brug. Volgens de overlevering heeft hij zijn neusbrug operatief laten verwijderen. Tijdens een gevecht had hij een oog verloren en omdat hij bang was voor allerlei dreigingen en gevaar probeerde hij met deze ingreep zijn gezichtsveld te vergroten. Het schilderij van de hertog – in een tweeluik met zijn vrouw Battista Sforza – is te bewonderen in het Uffizi in Florence.Cristina is gids in het Palazzo Ducale van Urbino; tijdens de rondleiding hangt haar gezelschap aan haar felrood gestifte lippen. ‘Voordat Federico da Montefeltro dit paleis liet bouwen, waren er alleen maar kastelen en forten. Maar bij Federico draaide het niet om oorlog en verdediging. Zijn leven stond in het teken van cultuur. In de renaissance – die in Italië eerder begon dan in de rest van Europa en duurde van de tweede helft van de 15de tot en met de eerste helft van de 16de eeuw – was Urbino de hoofdstad. Urbino was in de tijd van Federico zelfs groter dan Florence en Rome.’Federico da Montefeltro is overigens niet de enige die met zijn profiel een >

Openingspagina’s: onderweg van Urbania naar Urbino. Deze pagina, linksboven: plafond­schildering in het theater van Cagli; rechts boven: Federico da Montefeltro door Piero della Francesca; linksonder: straatje in Mercatello sul Metauro. Rechterpagina: hotel­restaurant Antico Furlo in Furlo.

italië magazine32 33italië magazine

de vrijheid die ze thuis hebben. Ze kun­nen hier zonder ouderlijk toezicht de hele dag buiten spelen en hun gang gaan.’ Bernardo laat een stilte vallen, het enige geluid is het ruisen van een beekje in het dal. ‘Het is een heel ander leven, met de natuur. Mijn favoriete seizoen is de herfst: in de eerste helft van oktober kleuren de heuvels van groen naar geel en dan rood. Het is dan rustig en nog lekker warm’, besluit de sympathieke gastheer. De lunch die Bernardo vervolgens op tafel zet is overvloedig, eerlijk en rijk van smaak: ‘koek’ van rode aardappel uit Sompiano, ham uit Montefeltro, een gerecht van kikkererwten met worst, spelt en rozemarijn, gefrituurd brood (flinterdun en licht gezouten), kazen met jam en honing uit de buurt, zelfgemaakte pasta met goletta (een soort spek) en tomaat, varkenshaas met gekaramel­liseerde appels, en peren­chocoladecake. Aan tafel zit ook Tine Roche van de Cambridge Cookery School. Zij is een groot fan van de regionale keuken van Montefeltro en organiseert zo nu en dan kookcursussen in deze regio. ‘Dit is de Italiaanse keuken op zijn best: seizoens­gebonden, met bescheiden ingrediënten die de chefs door een minimum aan inmenging voor zich laten spreken. De keuken van Montefeltro is extreem regionaal, zelfs voor Italiaanse begrippen. Recepten en ingrediënten zijn vaak uniek voor één dorp en kunnen volslagen onbekend zijn in het volgende.’

op truffeljachtDe volgende dag is Tine ook van de partij tijdens de truffeljacht. Ze verheugt zich op de opbrengst: ‘Er wordt hier natuur­lijk veel met truffel gekookt, de geur en de smaak zijn bedwelmend en letterlijk verslavend. Het is als met de beste champagnes: zodra je truffel hebt geproefd, wil je niets anders meer.’ Truffeljacht roept beelden op van vallende bladeren en bossen in herfstkleuren, maar in deze streek blijkt vrijwel het gehele jaar door een truffelsoort te gedijen. Neusje van de zalm zijn toch wel de tartufo bianco pregiato en de tartufo nero

pregiato, de ‘kostelijke’ witte en zwarte truffel die in de herfst­ en winter­maanden worden gevonden. Maar ook in het vroege voorjaar (tartufo bianchetto of marzuolo en tartufo nero d’inverno) en in de zomer (tartufo nero d’estate) wordt de ondergrondse, knolvormige zwam­vrucht gezocht en gevonden.

stempel heeft gedrukt op deze streek. Vlakbij Furlo hebben aanhangers van een andere duce, Benito Mussolini, in 1936 zijn beeltenis uit de rotsen gehakt, over een lengte van 180 meter. Het verhaal gaat dat het profiel de dictator niet aanstond: hij vond dat het leek alsof hij sliep, en Mussolini non dorme, ma veglia sui destini d’Italia: ‘Mussolini slaapt nooit, maar waakt over het lot van Italië.’ Verzetsstrijders bliezen later zijn neus op en sindsdien groeien er bomen op Mussolini’s hoofd.

Leven met de natuurOp een van de ontelbare heuvels van Montefeltro ligt Castello della Pieve, een kleine middeleeuwse burcht waar in

totaal negen mensen wonen. Een van hen is Bernardo Noberini, mede­eigenaar en kok van country relais Castello della Pieve en het bijbehorende restaurant Il Girone dei Golosi. Voordat hij aan het middageten begint, legt Bernardo uit hoe hij in deze idyllische uithoek terecht is gekomen: ‘Op m’n veertigste had ik genoeg van mijn drukke baan in Parma en ben ik met mijn vrouw en kleine kinderen hiernaartoe verhuisd. Horeca­ervaring had ik niet, maar ik had behoefte aan een radicale verandering en geen geduld voor stapje­voor­stapje. Dat heeft geen zin, dan verandert er niets. Mijn kinderen neem ik elk jaar mee naar een grote stad. Dat vinden ze geweldig, maar ze geven de voorkeur aan

‘Het is als met de beste champagnes: zodra je truffel hebt geproefd, wil je niets anders meer’

Boven: het terras van restaurant Il Girone dei Golosi in Castello della Pieve. Middenonder: de kazen met lokale jam die Bernardo serveerde in Il Girone dei Golosi. Rechterpagina: truffel­ jagers Fabrizio en Giorgio Remedia met hun hond Chicca.

>

italië magazine34 35italië magazine

jacht. Hun hond Chicca, een draadhaar, doet het werk. Onvermoeibaar loopt ze door het veld en onder de bomen. Zodra ze beet heeft, roept Giorgio haar en presenteert ze de buit. Giorgio is een derdegeneratietruffeljager: ‘Onze vader is nu 89, maar tot twee jaar geleden ging hij nog mee truffels zoeken. Vroeger kropen we met hond en al in de Fiat 500 om door het bos te rijden. De hond die we toen hadden was een excellente jager, we hoefden haar maar uit de auto te laten en even later kwam ze terug met een truffel. De grootste die we ooit hebben gevonden woog 1170 gram.’Na afloop van de truffelspeurtocht ontmoeten we Emanuela Bartolucci van

Acqualagna Tartufi, een bedrijfje dat truffels verwerkt in sauzen, tapenades en oliën. Ze roemt de aardse smaak van het kostbare knolletje en legt uit dat de witte truffel geschikt is voor gerechten die met boter worden bereid en dat de zwarte truffel – die volgens Emanuela zoeter is en ruikt naar cacao en hazel­noten – wordt gebruikt voor gerechten waar olijfolie aan te pas komt. Die avond eten we onder andere lasagne met wilde asperges, artisjok, doperwten én de truf­fel die we ’s ochtends hebben gevonden. Het diner markeert het einde van een ontdekkingstocht naar de heuvels, mensen en truffels van Montefeltro. Het smaakt naar meer. ✦

Giorgio en Fabrizio Remedia, door­gewinterde truffeljagers (tartufai) weten er alles van. Fabrizio: ‘De ene truffel­soort is meer waard dan de andere en er wordt wel eens geprobeerd om een truffel te laten doorgaan voor een duurdere soort, maar zodra ik een truffel proef, weet ik welke soort het is. De smaak laat zich niet verloochenen.’Samen met de truffelbroers gaan we op

Frescarelli met tomaten-auberginesaus

een recept van gabriele giacomucci, chef-kok van restaurant La gioconda in Cagli. Hij beschrijft het als un piatto povero ma saporito, oftewel: een ‘arm’, maar smakelijk gerecht.

Bereiding✦ Spreid een laagje tarwemeel en/of maïsmeel uit op het aanrecht. Schud met een kwast druppels lauw water op het meel. Gooi het meel lichtjes van de ene in de andere hand; zo ontstaan kleine deegballetjes, de frescarelli. ✦ Verhit een beetje extra vergine olijf­olie in een koekenpan en voeg een teen knoflook en een paar ringen rode peper toe. Haal de knoflook uit de pan zodra de olie begint te borrelen. Voeg pure tomatensaus toe (bij voorkeur zelf­gemaakt met tomaten uit de moestuin) en kleine blokjes aubergine die al even zijn aangefruit in een andere pan. Breng op smaak met tijm, zout en peper. ✦ Breng een pan met water aan de kook, voeg zout toe en vervolgens de frescarelli. Laat 5 minuten koken. Haal de bolletjes met een schuimspaan uit de pan en voeg ze toe aan de tomaten­aubergine­saus. Breng aan de kook en voeg naar smaak Parmezaanse kaas toe. Schud goed door en serveer met een volle eetlepel ricotta en een sliert olijfolie.

Zien hoe Gabriele dit gerecht maakt? Zoek op YouTube op de termen Gabriele, Gioconda en ‘frescarelli al sugo di melanzana’!

Die avond eten we lasagne met wilde asperges, artisjok, doperwten en de truffel die we ’s ochtends hebben gevonden

Onder: uitzicht op Urbino. Linker­pagina, boven: chef Gabriele Giacomucci van La Gioconda met daarnaast een van zijn creaties. Volgende pagina, links boven: het charmante theater van Cagli; rechtsboven: gids Cristina bij het Palazzo Ducale in Urbino.

italië magazine36

OVERNACHTEN✦ Marche HolidayMarche Holiday heeft een groot aanbod aan landhuizen, gerestaureerde boerderijen en appartementen in Montefeltro en Le Marche. Cà Quattrocchi bijvoorbeeld is een landelijk gelegen buitenhuis plus apparte-ment, op een heuvel, waar je op koelere dagen in het voor- of naseizoen een groot haardvuur kunt stoken in de woonkeuken.www.marcheholiday.it✦ Castello della PieveCountry relais met karakter, negen kamers in een burcht en een goed restaurant. Mercatello sul Metauro, tel. +39 0722 89525, www.castellodellapieve. marcheholiday.it.✦ Palazzo Ducale MercatelloHet huis van Ottaviano Ubaldini

della Carda, stiefbroer van hertog Federico, in Mercatello sul Metauro is onlangs gerestaureerd en herbergt nu een suite voor gasten die te huur is via Airbnb. www.airbnb.it (of mail de neef van gastheer Dr. Piero op paolougolini@bluewin.ch).

ETEN & DRINKEN✦ Il Girone dei GolosiHet restaurant van Bernardo Noberini in Castello della Pieve heeft een heerlijk terras onder een boom.Mercatello sul Metauro, tel. +39 0722 89525. .✦ La GiocondaChef-kok Gabriele kookt creatief met traditionele en lokale ingrediënten. via Brancuti, sn - 61043 Cagli, tel. +39 0721 781549, www.ristorantelagioconda.it.

✦ Casa TintoriaAanrader van gids Cristina. Slow Food uit de lokale keuken. Donatella is zowel een hartelijke gastvrouw als een begenadigd kok. Via Porta Mulino 4, Urbania, tel. +39 0722 317412, www.casatintoria.com.✦ Bier van CollesiNeem in plaats van lokale wijn eens een lokaal gebrouwen biertje. Het bier van Collesi wordt pas een paar jaar gebrouwen, maar is al vaak in de prijzen gevallen. De brouwerij staat op een heuvelhelling, op het landgoed van de Collesi’s dat al sinds 1870 in de familie is. De verschillende biersoorten, waaronder twee pale ales en een triple malt, worden in mooie flessen gebotteld.Località Pian della Serra, 61042 Apecchio, tel. +39 075 933118, www.collesi.com.

DOEN✦ RoadtripMontefeltro laat zich het best per auto verkennen. De mooiste route van Urbania naar Urbino voert niet over de snelweg, maar langs Pieve di Cagna. ✦ Muzikale zomeravondenOp zaterdagavonden in augustus zijn er klassieke concerten in de Chiesa di San Francesco en de tuin van Palazzo Donati in Mercatello sul Metauro. www.museodelmetauro.it✦ TruffelfestivalEen jaarlijks truffelfeest in ‘truffelhoofdstad’ Acqualagna, in oktober.www.acqualagna.com✦ Middeleeuwse dorpenNaast Urbino heeft Montefeltro een overdaad aan mooie, historische plaatsjes.

✦ CagliCagli heeft een mooi plein en een plompe toren (Torrione). De schouwburg uit 1876 is een plaatje, met warm fluweel, sierlijk houtsnijwerk en Barbarossa op het toneeldoek. Zoals een bezoeker schreef: ‘een bonbon-nière vol geschiedenis’.✦ Sant’ Angelo in VadoMet iets meer dan vierduizend vadesi is Sant’Angelo in Vado een rustig stadje. Opwinding ontstond er toen een meter onder de grond van een akker de resten van een Romeinse villa uit de 1ste eeuw na Christus werden ontdekt. Het vloerplan met prachtige mozaïeken is goed bewaard gebleven. In de entree zie je bijvoorbeeld Neptunus met zijn vrouw Amphitrite omringd door drie dolfijnen.www.domusdelmito.com✦ Mercatello sul MetauroMercatello sul Metauro, een marktplaatsje aan de Metauro-rivier, heeft een mooi historisch centrum met een door kerk en palazzi omringd plein, een stadspoort en middeleeuwse steegjes. ✦ PiobbicoAan de rand van Piobbico staat het Castello Brancaleoni met 130 kamers. Je kunt er trouwen, een museum over oude ambachten bezoeken en oude kostuums, muur-schilderingen, fossielen en het skelet van een uitgestorven reuzenbeer bekijken.www.castellobrancaleoni.it✦ GubbioTip van een lokale landschaps-fotograaf: ‘Ga naar Gubbio, dat is nog mooier dan Urbino.’ Gubbio ligt ongeveer 65 kilo- meter ten zuiden van Urbino, in het noordoosten van de provincie Perugia.

Tips & adressen