AS FERREIRASNº 12 · IES PINTOR COLMEIRO · CURSO 2007/08

As Ferre i ras , número 12Xuño de 2008

IES Pintor Colmeiro (Silleda - Pontevedra)

Depósito Legal: PO-296-05 • Tiraxe: 700 exemplares

Imprime: ARLIT(Manduas - Silleda)

S u m a r i oEditorial, 3

9 ex, 9 preguntas, 9 anos despois, 4

Proxecto bicicleta, 7

Cousas nosas, 9

As Ferreiras visita o Purgatorio, 14

Empresa e comercio en Silleda, 18

Que demo de ponte!, 21

Eu tamén quero un deses, 23

Se os pupitres falasen…, 25

Despedidas, 26

A aberración feminina, 30

Wpa, 1 biko, pasom!! XD, 31

Os Maios, 32

A radio no deza, 33

Loli García, 37

Proxecto Comenius, 39

Viaxes, 45

Monográfico: O Sahara, 49

Diversos sons, 53

Tendencias, 59

Motor, 62

Pasatempos, 66

IES Pintor ColmeiroAs Ferreiras, s/n 36540 Silleda (Pontevedra)

Telf. 986 580904 Fax: 986 581069

Correo-e: ies.pintor.colmeiro@edu.xunta.es

Web: http://www.iespintorcolmeiro.org

3

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08EDITORIAL

Xa son nove anos. En setembro de 2008 o IES Pintor Colmeiro abriu as portas á primeira promo-ción de rapaces e de rapazas que podían, despois de moitos esforzos, cursar a ESO e o Bacharelatosen se ter que desprazar a Lalín, á Estrada ou a Santiago.

E neses anos foron saíndo á luz ata once números de As Ferreiras. Neste número que completa a pri-meira ducia, comezamos por darlle voz a nove daqueles nenos, hoxe convertidos en adultos (uni-versitarios, empregados…) que aínda recordan con agarimo eses anos irrepetibles da súa adolescencia.

Neste curso, o Colmeiro tentou facer unha aposta concreta pola ecoloxía, non só procurando unrespecto polo noso contorno máis inmediato, senón tamén lanzando unha proposta moi atrevida aoConcello: propoñer o uso da bicicleta como un medio de transporte alternativo.

Se hai un tema que xera polémica sempre que se propón na comunidade educativa é o lugar que sereserva á materia de relixión no curriculum. Ofrecemos as nosas páxinas a varios alumnos e profe-sores que non dubidaron en falar con claridade sobre este espiñoso asunto.

Este foi un ano de viaxes: internacionais (Francia, Alemaña, Polonia…), didácticas (Jaca, San Isidro, ALama…) e ata virtuais (co Sahara como tema de reflexión).

E Silleda sempre como punto de interese moi especial, porque esta é unha revista feita pola xente epara a xente de aquí. A situación do comercio, das empresas, do noso patrimonio histórico e cultu-ral (Carboeiro e os “nosos” pazos).

A música, a moda, o deseño ou o motor son seccións fixas do noso proxecto editorial. �

4

Susana Iglesias Maceiras1. 23 anos; antes Taboada, agora Vila de Cruces.

2. Traballo na hostalaría, nunha casa rural. Buscar un traballo mellor pagado e aprender máis.

3. Gracia, porque non só che ensina a estudar a materia, senón que tamén a valorar a ami-zade e as persoas. Ciencias sociais.

4. Mellorable. Nos profesores, deberían apreciar máis os alumnos e intentar axudalos entodo o que poidan.

5. Algunha si. Cando lle cadra.

6. Non, porque non hai saídas, non hai oferta de traballo.

7. Si. Tamén a educación inflúe moito nas formas das persoas.

8. Que os estudos son importantes para a formación persoal, pero que noné o único que hai na vida.

9. Os idiomas. Supérate a ti mesma.

Jorge Gil Fernández1. 24 anos. Costela (Margaride)

2. Cantería artística. Seguir aí.

3. Xosé (o de EPA). É moi bo profesor.

4. Mellorable. Nos profesores sobre todo. Se entendías, ben e, se non, problema teu; namaioría.

5. Si, cando coincide.

6. Agora mesmo non. Porque non ten moitas saídas.

7. Si, por suposto

8. Que estuden, é de moito valor, para ser algo na vida.

9. Matemáticas. Estudar.

9 ex, 9 preguntas,

9 anos despoisEstiveron con nós hai anos. Agora, estes nove ex-alumnos responden o noso cuestionario:

1ª Nome, idade actual, onde vivías entón, onde vives agora?

2ª A que te dedicas? Que perspectivas laborais/académicas tes para os vindeiros anos?

3ª Unha materia e un profesor daquela época que che deixara un bo recordo? Por que?

4ª Pensas que a calidade do ensino que recibiches no Colmeiro era boa ou mellorable? En que aspectos?

5ª Aínda conservas as amizades que fixeches naquelas datas? Cando vos vedes?

6ª Pensas que Silleda ofrece un futuro laboral próspero? Por que?

7ª Pensas que é importante acadar unha boa formación académica para triunfar no mundo laboral? E como persoa?

8ª Que lle dirías aos rapaces e rapazas que cursan agora os seus estudos no Colmeiro?

9ª Hai algunha materia que agora penses que deberías ter preparado mellor? E algún consello ao que non fixechescaso daquela e agora valores?

5

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Yolanda Novo Canda1. 22 anos. Graba.2. Estudo para técnica superior en educación infantil. Estudar para as oposicións e traballarnunha gardería.3. Ramón Balado. Bioloxía e medioambientais. Explicaba moi ben, e a materia gústame.4. Boa, lévante pola liña.5. Si, as fins de semana.6. Non hai moito para onde ir, como non sexa no polígono. Sempre queda o sector pri-mario. É unha vila pequena.7. Si porque hoxe en día sen estudos non optas a un posto de traballo bo. Tamén é moiimportante.

8. Que estuden! Que se centren máis nos estudos.9. Si, química principalmente. Estudar máis.

Marta López Cachafeiro1. 25 anos. Oleiros.2. Administrativa. Seguir con este traballo.

3. Gracia, porque aparte de ser unha boa profesora era unha amiga.4. Mellorable, deberían esixirnos máis. Daquela non pensaba o mesmo.5. Si. Cando as circunstancias da vida de cada un nolo permiten.6. Non. As condicións laborais deixan moito que desexar.7. Si. Aínda máis.8. Que aínda que non o pensedes é a etapa máis importantedas vosas vidas, ademais, que o que decidades agora con-

dicionaravos o futuro. E que estudedes moito.9. En xeral, todas mellor. Quen fora a selectivo, para poder facer unha carreira e non unciclo superior como fixen!

Sara Blanco Gil1. Escuadro, 24 anos.

2. Departamento de Cultura no Concello de Silleda e polas tardes son educadorasocial. Seguir así.

3. Suso e materia de Filosofía. Porque só eramos tres. A relación era boa.

4. Era boa aínda que ao comezo resultou un pouco difícil (risas) xa que viña-mos do colexio e pasamos ao instituto onde todo era novo e diferente, foi uncompleto desastre.

5. Si, aínda que me levo con bastantes, pero máis coas amigas do colexio da Bandeira. Cando coincidimos.

6. A cousa está moi mal, hai que curralo moito porque non hai moito traballo.

7. Por suposto. Son importantes xa que os estudos sempre te guían e fante como per-soa.

8. Que estuden e que sigan para adiante aínda que os resultados non sexan os queesperen. Que se formen o máximo que poidan.

9.Historia en bacharelato con Poch, entre outras. Estudar máis para bacharelato eter máis nota en selectivo.

David López Agra1. David López Agra, 23 anos. Dornelas

2. Mozo de almacén. Teño perspectivas laborais, pero por agora nono teño claro, así que estou aberto ao que veña.

6

3. Lupe de Matemáticas, porque nos entendiamos moi ben.

4. Boa; en todos os aspectos.

5. Todas, na fin de semana.

6. Si, porque por exemplo agora está medrando o polígono favorablemente.

7. Si, porque sempre podes ser máis competitivo. Como persoa máis aínda.

8. Que deixen de perder o tempo e que estuden, porque despois ha de lle acordar.

9. Economía, porque é moi útil para a actualidade. Estuda!!

Klaus Brey Montaña1. Klaus Brey Montaña. 24 anos. Vivía en Cira e sigo vivindo aquí.2. Traballo de camioneiro nunha empresa de materiais de construción. 3. Xosé. Era un profesor moi sociable cos alumnos e entediamos moi ben todo o quenos explicaba. Ademáis esforzábase moito por ensinarnos da mellor maneira posible.4. Boa.5. Si. Os meus compañeiros véxoos sobre todo os venres nas discotecas e nos pubs en Silleda. E ademáis ás veces coin-cido con algún ex-profesor e imos tomar algo xuntos, sobre todo con Xosé.6. Penso que si, sobre todo o noso sector, xa que aumentou a construción, e ademais Silleda está a medrar bastante.7. Iso sempre, é o máis importante. E como persoa máis aínda.8.Que sigan traballando e estudando ata onde poidan e que fagan o máximo posible, agora que teñen a oportunidade.9. As Matemáticas. O consello ao que agora lle dou máis importancia é o de que seguise estudiando, xa que me pesoumoito que cando ía en terceiro decidín ir sacar o graduado en ESO pola tarde en lugar de facer 4º de ESO.

Cristina Ferreiro Peón1. 21 anos. Silleda.2. Estudo Psicoloxía en Santiago. Acabar a carreira, facer un máster en neu-rociencias, buscar traballo.3. Gracia. Lingua galega. Porque aparte de ensinar, tiña unha relación deamizade cos alumnos, axudándonos nalgún caso, se era preciso.4. Boa, porque tiñamos un bo nivel cando chegamos a selectivo.

Pareceunos fácil e as nosas notas eran boas e iso debíase á boa baseque levabamos do instituto.5. Si, referíndome ás que estabamos xuntas, máis unidas. As fins desemana.6. Non, no meu caso. Porque é un concello pequeno e o que euestudo non ten moitas saídas.

7. Si, a base é moi importante para ter un bo traballo, sen estudos non podes acadar un bo traballo. 8. Eu boto moito de menos o instituto, non ten comparación coa universidade. Eu diríalle que, á parte de pasalo ben, queestuden que senón non van a ningún lado.9. Inglés, non aproveitei o que puiden e é moi importante na vida actual. Ningún, eu era moi ben guiada (risas).

Natalia Fondevila López1. O Castro. 21 anos.2. Estudo Tradución e Interpretación en Vigo. Ir estudar fóra ao estranxeiro. Cando remate a carreira, dar clases fóra oucousas así, clases de inglés.3. Gracia. Lingua galega. Porque a relación con ela non só era profesor-alumno senón que era de amizade.4. Mellorable. O instituto ten unha boa base. No selectivo os nosos resultados eran bastante bos comparando con outrosinstitutos e iso débese á base que nos deron no centro.5. Si. A maioría. Vémonos nas fins de semana, se non está o Messenger.6. Non, incluso no meu caso, Galicia. Quero abranguer o máximo que poida mentres non saiba o que quero.7. Si, aínda que nas estatísticas se di que coa formación que se ten non se cobra o que se merece, eu espero que se mevalore polos meus estudos. Como persoa tamén, é moi importante porque medras e maduras..8. Diríalle que xa teñen que estar aquí, que aproveiten o tempo, sacarlle rendemento. 9. Filosofía, aínda que ao comezo non o comprendín, agora doume conta de que é moi interesante. Non deixalo todopara o final e preparalo día a día. �

7

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Consellos para unha condución máis segura

PROXECTO BICICLETA

A bicicleta é un medio de transporte que promove o exer-cicio saudábel, reduce a intensidade do tránsito e non con-tamina. Mais é o vehículo máis fráxil e desprotexido detodo o tránsito. Hai veces nas que os condutores de vehí-culos motorizados non respectan os ciclistas porque con-sideran que son un incordio no tránsito. Outras veces, osciclistas aproveitan a versatilidade da bicicleta para saltar-se as normas de tráfico e non respectar os peóns. É poristo que, sexa quen sexa o que conduce un vehículo debeseguir unhas pautas de condución para mellorar a convi-vencia na estrada e beneficiarnos todos dunha circulaciónsen riscos.

ECOBRIGADA DO IES PINTOR COLMEIRO

Pautas para ser un condutor previsor

É ben certo que as bicicletasson vehículos moi fráxilesfronte aos motorizados. Poristo é esencial que extremesas precaucións cando te ato-pes con ciclistas. Se se teñenen conta as pautas de con-dución seguintes, mellorare-mos a seguridade tanto dosciclistas coma dos peóns, e

todos poderemos gozar máis tranquilos das vantaxes queofrecen as bicicletas como medio de transporte saudábel,práctico, eficiente, ecolóxico e seguro, ben porque nós mes-mos somos os ciclistas, ben porque algún dos nosos fami-liares ou amigos o é.

• Cando se circule detrás dunha bicicleta, hai que deixarun espazo libre suficiente para que, en caso de freadabrusca, nos dea tempo a frear sen atropelar o ciclista.

• Recordar que o ciclista as veces non é capaz de trazarunha liña recta perfecta, polo vento, por defectos naestrada. Ademais ás veces os ciclistas son menores conpouca experiencia na condución.

• Os ciclistas teñen o dereito de circular dous en parale-lo, polo tanto debemos respectalos. Ademáis nalgúnscasos isto fainos máis visíbeis. Tamén debemos respec-tar cando haxa grupos numerosos de ciclistas, e estarprevidos de movementos bruscos que se poidan pro-ducir, caídas…

• Para adiantar os ciclistas hai que deixar máis dun metroe medio de distancia lateral con el. Debemos adiantalosó cando sexa seguro, non cando queiramos. Ademais

Sinal de precaución ciclistasUnha imaxe do “futuro” de Silleda

8

recordar que cando se adianta unha bicicleta débeseinvadir o carril contrario total ou parcialmente e nonfacelo a demasiada velocidade.

• Cando circules polas estradas comarcais, moitas vecescon pendentes e curvas e sen andén nin beirarrúas,recorda que en Galicia hai casas en todas partes, pen-sa que á volta dunha curva pode haber un ciclista a pou-ca velocidade, un peón ou animais soltos. Por tanto, porfavor, para a seguridade de peóns e de ciclistas moderaa velocidade, especialmente nas estradas secundarias.

• Recorda que, cando queiras xirar o vehículo para entrarnoutra vía, debes respectar a prioridade dos ciclistasque circulen.

Pautas para unha condución á defensiva

Temos que ser conscientes que os ciclistas somos o ele-mento máis feble do tránsito. Polo tanto debemos ser sem-pre conscientes disto e actuar con sentido común,conducindo sempre á defensiva, prevéndose de posíbeisperigos e seguindo polo menos as seguintes pautas:

1. Leva sempre o casco homologado.

2. Leva chaleco reflector sempre que sexa posíbel. A visi-bilidade sendo ciclista é fundamental.

3. Coloca retrovisores na bicicleta. Útil sobre todo na con-dución na vila.

4. Coloca reflectores e luces na bicicleta.

5. Ten a bicicleta sempre en bo estado.

6. Respecta os peóns. Se circulas por vías nas que taménhai peóns eles teñen a prioridade. Vai a velocidade redu-cida.

7. Se a estrada ten un arcén transitábel circula por el. Encaso de non habelo:

• Se vas por estrada interurbana vai o máis a dereitaposíbel.

• Se vas por vía urbana vai pola dereita pero un pou-co máis centrado e ten en conta que se pode abrira porta de calquera coche, saír un peón da beira-rrúa… Ademais, ao ir un pouco máis no centro docarril, faste respectar un pouco máis e adiantaran-te só cando as condicións sexan axeitadas, senónmoitos condutores pensarán que lles estás dandopaso.

8. Mantén unha velocidade axeitada á vía e á climatoloxía.

9. Advirte os condutores das túas manobras con antela-ción.

10. Obedece os sinais de tráfico.

11. Se queres xirar á esquerda debes situarte á dereita fórada vía, sempre que sexa posíbel, e agardar alí até que tepoidas incorporar con toda seguridade á estrada. Noné recomendábel quedar no centro da vía esperando paraincorporarte xa que estás exposto a que algún despis-tado non te vexa e te atropele por detrás.

12. Se vas en ringleira a baixa velocidade con outros vehí-culos non avances entre os coches, agarda detrás dunno centro do carril para ser ben visíbel ao que vai detrástúa. Mírao aos ollos para ver que te ve.

13. Actúa sempre como se para os outros vehículos forasinvisíbel, polo que todas as túas actuacións deben serextremadamente precavidas, como dixemos, como senon te viran circulando.

Información tomada de varias fontes, entre elas:http://www.ccub.org. �

Ten en conta os imprevistos

Cando agardes, céntrate, parafacerte visíbel aos de atrás

Nunca adiantes pola dereita

9

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

ESCRITORES NO COLMEIROMARTÍN NOVO CANDA (2º BH)

Este curso, como vén sendo habitual, o noso centro recibiu a visitadalgúns persoeiros da literatura galega.

O alumnado de 1º da ESO leu no primeiro trimestre Tonecho deRebordechao, acudindo o seu autor Breogán Riveiro a falar co alumnadodeste nivel; foi unha tarde moi amena na que o escritor se amosou como

unha persoa afable e próxima, a quen lle fixeron multitude de preguntas e co que todosrimos un anaco. Previamente, o alumnado, dirixido pola súa profesora Fe Fernández Penelo, prepara a visita, con diferen-tes carteis sobre o libro e o autor. Este amosouse encantado pola visita.

Para o alumnado de 1º de Bacharelato acudiu Sechu Sende, xa que este curso lera Made in Galiza.A visita foi un éxito, pois Sechu amosounos os seus dotes de hipnotizador, xa que foi quen dedescubrir palabras agochadas na mente de dous dos nosos alumnos. Toda unha experiencia.Con el falamos sobre a nosa lingua, o seu futuro e o seu pasado, e sobre todo o seu presente,posto que tal como el indicou, hai moita xente que pensa que o galego non serve para nada erexéitao. O libro é, desde logo, toda unha declaración de intencións.

Tamén desde o Departamento de Galego contamos coa presenza de Víctor Omgbá, neste casopara falar co alumnado de 4º de ESO que lera o seu libro Calella sen saída. Foi moi interesante,e a visita que estaba programada para unha hora prolongouse outra máis por mor das preguntase do interese do noso alumnado, xa que a charla se centrou na inmigración e nos DereitosHumanos, a situación de África, a nosa sociedade actual, o racismo que impera... palabras parareflexionar.

O centro contou ademais coa presenza de Fran Alonso e Gonzalo Moure (agárdase a chegada de Paula Carballeira enxuño), neste caso para falar cos compoñentes do club de lectura “Momentos de silencio compartido”: falaron sobre oSahara e a súa situación de desamparo. �

MOMENTOS DESILENCIOCOMPARTIDO

THALÍA TROITIÑO GONZÁLEZ (4º A)

Este club de lectura, celebrado unha vez ao mes,está formado por unha gran número de perso-as de distintas idades e ocupacións, somos den-de a maior parte dos alumnos de 4ºA,

ex-alumnos deste instituto, nais, profesores ata, como non, apersoa que o organiza, Gracia.

Durante este curso estamos tratando o tema do Sahara, ocal se ten moi olvidado. Os libros que xa lemos e os que esta-mos a ler móstrannos a vida que levan os saharauís dendeque foron expulsados das súas terras. Estamos a descubrir ea confirmar que a vida non é xusta para tod@s e que soenpagar as consecuecias os que menos culpa teñen. Os saha-rauís, un pobo optimista e bondadoso, no que gran parte delestá acostumado a non ser rancoroso e espera impacientea que se proclame a xustiza, para poder así volver ás súasterras e recuperar as súas vidas.

Sen dúbida podería estar escribindo centos de páxinas des-te gran pobo, pero considero que, co pouco que dixen, xa sedá a entender o que nós facemos.

Sabemos que non imos conseguir gran cousa con iso, peropolo menos quédanos a esperanza de que ese pobo non éesquecido mentres haxa persoas que o lembrene saiban poloque están pasando.

Polo de agora puidemos ter entre nós a dous grandes escri-tores: Fran Alonso e Gonzalo Moure. Fran Alonso falounosde Territorio ocupado, no que nos falaba dende as súas via-xes polo Sahara ata o suxo que xogou o goberno español notema do Sahara. Gonzalo Moure falounos de dous libros,Palabras de caramelo, historia que inspirou nunha nena saha-rauí amiga del, a cal tiña os mesmos problemas que o prota-gonista; e o outro, El beso del Sahara, unha historiaprotagonizada por unha rapaza española e unha saharauí quedándose un bico se intercambian as almas. El díxonos queesta historia non estaba baseada en ninguén pero que, a pesarde que isto se puidera ver como imposible para o mundo dalóxica, el vivira unha experiencia similar.

Tamén nos contou que de Palabras de caramelo rodou unhapequena película con dúas compañeiras. Nun principio esteclub estaba acordado para só dedicarlle unha hora pero, polode agora, non houbo día que iso se cumprira, pois normal-mente estamos unhas tres horas.

Tamén resultan moi instrutivas as reunións nas que debate-mos os libros lidos. Saen ideas e conclusións ás que unha per-soa soa non chega coa lectura solitaria.

Estas son algunhas de todas as cousas que vivimos no nosoclub de lectura. Vendo todo isto considero que pensar quea lectura é aburrida non ten sentido. �

SechuSe

nde

cousAS

NOSAS

10Botan unha man

Recargadorautorizadonº R.E. 008 POnº PCI 22

Polígono Empresarial “O Campiño”Parcela A9, Calle 2Telf. 986 87 65 56 / Fax 986 87 65 5536158 PONTEVEDRA

E-mail: fabeiro@infonegocio.comwww.extintoresgalicia.com

C.I.F. B-36.023.737 HomologadaD.G.P. nº 2712

C.I.F. B-36.283.760

Avda. Parque, 7

Telf./Fax: 986 581063

36540 SILLEDA (Pontevedra)

C/ José Antonio, 1

36540 SILLEDA (Pontevedra)

Telf.: 986 580 005

CONSTRUCCIONES

Centro Comercial Parque 32Telf.: 986 58 10 36

36540 SILLEDA (Pontevedra)

Cerramos los miércoles

San Isidro, 5 y José Antonio, 39 (SILLEDA)Teléf./Fax 986 58 01 54

Avda. del Parque, 56 Bajo - SILLEDA (Pontevedra)Tfno. 676 531445

11

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

PROGRAMA CONTACTO COA NATUREZA

Os alumnos de 1º de bacharelato do IES Pintor Colmeiro de Silleda e do IES Mendiño de Redondela participaron duran-te cinco días nun programa orientado a fomentar a protección e o respecto ao medio ambiente e á natureza organizadopola Deputación de Pontevedra en colaboración con Cerdedo Natura e o Concello de Silleda. A actividade desenvol-veuse nun lugar privilexiado do interior de Galicia (A Lama e arredores) e incluía rutas dacabalo, en mountain-bike, sen-deirismo, competicións deportivas, orientación (manexo de mapas, planos, compases), piragüismo, paintball… dirixidaspor un grupo de monitores. Unha das saídas estivo destinada a coñecer a cidade de Pontevedra e a realizar unha visita áDeputación, na que foron recibidos pola súa vicepresidenta e por persoas que colaboraron no proxecto. �

TODAS ASLINGUAS... NA NOSA

ANDREA DÍAZ CASAL (4º A)

Unha árbore. Non unha árbore calquera, non. Unha árbo-re de libros en galego. Unha árbore que invita a ler engalego. Unha árbore que reflexiona sobre a lectura. Unhaárbore que demostra que en galego se pode ler calquera

lingua. Unha árbore moi lectora. Unha árbore autóctona.

"Plantamos" unha árbore coa esperanza de que agrome e de que anosa lingua se faga máis forte; unha árbore con moitas pólas polasque a cultura pasea e esparexe o seu saber; unha árbore cuxas follasson letras impresas que voan cara a todas partes ou cara a ningunha;unha árbore do saber. Esta é a nosa árbore: unha árbore guiada polaestrela da lectura en galego. Con ela desexamos non "Bo Nadal"senón "Felices Lecturas", a todo o alumnado do noso centro. �

OBRADOIRO DE CONTACONTOS SUSANA CUMBRAOS TROITIÑO (4º A)

O contacontos Celso Fernández, Celsiño, impartiu na nosa clase de 4º A un obradoiro decontacontos. Arredor del, contaminounos da súa paixón por, sobre todo, saber escoitar. Dedeberes: buscar persoas que poidan ser personaxe e escoitar conversas en lugares públicossusceptibles de ser transformadas en contos. Viciounos coa súa ledicia. Escoitamos significados

de nomes e escoitamos contos que nos fixeron rir e reflexionar. O tempo voou demasiado rapidamente,mentres abraiados contemplabamos como nos iamos convertendo tamén nós en contacontos, mellorandocada día segundo as indicacións que Celso nos procuraba. Toda unha experiencia. �

12

TEATROEVA GARCÍA BIBIÁN (4º A)

O que comezou como un obradoiro deteatro dentro da aula, lendo personaxesde diferentes obras, acabou sendo unhaobra clásica "adaptada", con 19 persona-

xes e de case hora e media de duración. Toda a nosaclase se volcou para facer realidade un pequenosoño: saír ao escenario e dar o mellor de nós mes-mos. Foron moitas horas e moitas tardes de traballo,tamén houbo enfados e risos, e sobre todo, nervios,moitos nervios o día da función. Pero estamos con-tentos co resultado e todos os espectadores nos feli-citaron. Grazas a todos os que nos fostes ver. �

LETRAS GALEGASEN PEDRAO noso centro acolleu unha exposición sobre as LetrasGalegas feita en pedra. O autor é José Manuel Rivera, quencon moita dedicación e esforzo recolleu cantos rodados doseu mar achegado para pintar as caras ou as caricaturas dose das homenaxeados nas Letras Galegas. Ademais, outrashomenaxes propias. A colección de pedras completábase conpeanas e carteis con información sobre os autores.

Esta exposición foi subvencionada polo Concello de Silleda,quen nola trouxo ata aquí. Despois percorrerá outros cen-tros de ensino.

Un xeito orixinal de nos lembrar da historia dos nosos auto-res homenaxeados neste día. �

ALUMNADOBLOGUEIROUnha das actividades que propuxemos dende o Equipo deNormalización e de Dinamización Lingüística (ENDL) ao alum-nado de 4º de ESO e 1º de Bacharelato foi a de crear un blo-gue, cunha única condición: EN GALEGO. Por suposto, se nonfose pola xenerosa colaboración do seu profe de Informáticanada disto sería posíbel. Somos conscientes das dificultades demoitos deles para manter ese espazo, xa que unha gran partenon ten acceso á Internet nos seus fogares. Pero a día de hoxexa vos podemos contar que a actividade está dando os seusfroitos e nos sentimos orgullosos deles. Descubriredes blo-gues futboleros, sociais, comprometidos, e... "rositas", comocorresponde ás súas autoras. Aínda están comezando, peroalgúns teñen un gran futuro, seguro! Noraboa! �

UN CURSO MOIPROVEITOSO

ANDREA DÍAZ CASAL (4º A)

Comezamos 4ºA cun pouco de medo, nunca sesabe o que pode pasar, porque todos nos dicí-an que “cuarto é diferente”. Pero a verdade éque o fomos levando con máis facilidade da quepensabamos, grazas á axuda da nosa profesora

de Galego, que desde o comezo do curso empezou a darideas e iniciativas para aprender a ser mellores persoas e des-de logo máis e mellores lectores. Comezamos lendo poesíae rematamos facendo teatro e polo medio fixemos de con-tacontos coa axuda do noso benquerido Celsiño; formamosun clube de lectura; fomos a París con Gracia e Xoán Carlose ata nos convertemos en (iso queremos crer) lectores, lec-tores de verdade, dos que len e se emocionan lendo e nonsoltan o libro ata que o rematan, dos que se meten na his-toria ata o punto de formar parte dela. Recibimos a visita de

Fran Alonso, que nos encantou, estivemos falando conGonzalo Moure, do que quedamos namoradas e finalmen-te Víctor Omgba. Todos eles nos falaron da vida, da morte,do mundo real, do mundo dos soños, das súas ambicións edesexos e de moitas cousiñas máis que desde logo nos enri-queceron. Nós pasamos por cuarto e cuarto pasou por nós, e con elmilleiros de experiencias inolvidables, arrea! Ata tivemosdous titores! Que luxo! Custounos un pouco adaptarnos aocambio, pois Teira…para nós será sempre o titor, pero queraios! Marisa resultou ser encantadora! (aínda que un pou-co maniática do silencio). Todas e cada unha das experienciasque vivimos nos fixo medrar un pouquiño, ata lle collimoscariño aos profes, aínda que algún fora substituto convertiu-se en pouco tempo no noso amigo.En resumo, é o mellor curso da nosa vida, o que neste cur-so vivimos non o volveremos vivir nunca, desde logo un cur-so moi proveitoso. Grazas a todos os que nos apoiastes nosnosos pequeniños soños e proxectos e aos que nos axudas-tes a facelos realidade; grazas por tratarnos como adultos enon como nenos e por guiarnos sempre polo bo camiño eaxudarnos a acercarnos un pouquiño máis ao mundo. �

13

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

RALLY MATEMÁTICO 2008MARCOS GONZÁLEZ FERNÁNDEZ (4ºA)

O luns día 31 de marzo, tivo lugar a proba anual do Rally Matemático sen fronteiras 2008, na súa XVI edición;e nós, a clase de 4ºA viñemos ao instituto pola tarde para intentar facer algún problema e sobre todo pasaloben mentres rompiamos a cabeza cos problemas.

A proba transcorreu entre as catro e as cinco e media da tarde, aínda que ao final botamos un pouquiño máis.

En canto aos problemas, había un pouco de todo: trigonometría, áreas, lóxica, física, volumes…

Nós dividímonos en tres ou catro grupos e iamos facendo como podiamos. Ao final, dos oito problemas rematamos sete,dos cales cinco ían ben (comprobámolos co profe na clase) e dous mal, sobre todo un, onde metemos a zoca ben meti-da e, por certo, era ben difícil. Por último, o que nos queda ía a medias, aínda que eso si, moi razoado, así que esperaba-mos que contara algo.

As profesoras que viñeron vixiar eran todas de Lalín, e a nosa non era mala persoa. Tamén o noso profesor foi a un cole-xio de Lalín e, por certo, seica esa clase era un auténtico desastre, non daban unha.

Ademais, hai que dicir que este foi o noso último ano neste concurso, pois só é para 3º e 4º, polo que nós xa participa-ramos o ano pasado. E por certo que é unha experiencia moi bonita.

En resume, pasámolo moi ben e animamos a todos os que poidan que non desaproveiten estas oportunidades de parti-cipar en concursos tan bonitos, e ademais é gratis.

Aquí tendes un un dos problemas do Rally:

A colleita

Un xardineiro divideu un terreo segundo o plano que se mostra á dereita:

ABCD é un cadrado; [AB]=20 m e J é o punto medio de [AB], I é o puntomedio de [CD]. M é o punto de intersección das rectas (DB) e (AI). K é omedio de [AM] e L é o medio de [MB].

O xardineiro desexa sementar céspede na parte escurecida. Precísanse 150gramos de semente por metro cadrado.

Que cantidade de semente debe mercar? �

SÚMAME AÍ!“Quen quere facer algo sempre atopa a forma de facelo, quen non quere facer nada sempre atopa unha escusa”

Este curso oito alumnos de 2º de ESO quixeron facer algo diferente e estiveron adestrando duramente na resolución deproblemas co fin de presentarse á X Olimpíada Matemática Galega 2º ESO 2007/2008.

Na práctica, as Olimpíadas son algo máis ca un concurso. Serven non só para promocionar as Matemáticas senón paradotalas dun contido lúdico que, lamentablemente, perdeuse case por completo, e para que os estudantes experimentencoa resolución de problemas a potencia e autilidade das Matemáticas no mundo que osrodea.

A fase de zona celebrouse o día 18 de abril enSantiago. A proba consistiu na resolución indi-vidual de cinco problemas. Á fase final Galegaque tivo lugar o día 23 de maio no Concellode Vigo foi Esteban Gerpe, alumno de 2º B, enrepresentación do noso IES. �

Os nosos olímpicosDe esquerda a dereita, de pé: Ángel VarelaRodríguez, Esteban Gerpe Viéitez, PabloRey Abades, Damián Torres Fidalgo, AlismarHernández Muiños, Flavia Fondevila Pena.Agachados: Pedro Gil Pallares, Alba GarcíaGómez

14

José Luis Encinas(profesor de Historia)1.Non, considérome ateo.

2. Considero importante coñe-cer a súa historia como unha víapara acercarnos máis ao coñe-cemento da nosa cultura, peronon como unha forma de adou-trinar e de perpetuar o poder da Igrexa católica ou dou-tras crenzas.

3. É importante coñecer a nosa cultura, tradición, mitos,filosofía… máis ca centrarnos na mera doutrina relixiosa,que sería un aspecto máis eclesiástico ca relixioso

4.Debemos transmitir e asumir os propios dunha socieda-de libre, igualitaria, tolerante, solidaria e democrática, quenon son patrimonio de ningunha relixión, aínda que moitosdeles os inclúan (ás veces só de forma nominal) na súa dou-trina.

5.Creo que estes coñecementos deberían estar fóra docurrículo, o que si defendo e que se potencie unha materiade Hª das Relixións sempre dende un punto de vista laicoe antropolóxico ou filosófico.

6.Por suposto que NON

7.Creo que na pregunta 5 atoparedes a resposta.

8. Non creo que deba estar no plan de estudo pero no casode que estivese e si, creo que esta opción seria adecuada.

Martín Novo (alumno2º BH)1.Non.

2.En ambos os casos a miña res-posta é negativa, como estudo dehistoria unicamente.

3.Interesantes xa digo só como cultura xeral para enten-der o desenvolvemento da historia pero non importantespois non teñen futuro como valores.

4.Na miña cultura quizais poida ser que teñan moita rele-vancia por vivir nunha sociedade rural, pero nos mundosurbanos tanto coma no rural, aquí en menor medida, estáen retroceso. Noutras xa non sei.

5.Extraescolar, estamos nun mundo globalizado e os inmi-grantes non teñen as mesmas relixións, ademais non vexonormal o financiamento público destas actividades.

O ensino da relixión a debate

AS FERREIRAS VISITA O PURGATORIOReunidos en asemblea, o alumnado e máis o profesor de Introdución ás Ciencias Políticas eSocioloxía, tomamos a decisión de levar adiante unha sondaxe sobre o estado actual da materia deRelixión no ensino público. Sabendo que se trataba dun tema polémico e de suma actualidade,ocorréusenos preguntar por esta cuestión a algúns profesores, amigos e veciños. Ás veces enpersoa, outras por correo electrónico, fomos recibindo as súas respostas. Consideramos quetodas as que aquí amosamos teñen un interese evidente e por iso as reproducimos. A nósserviunos para facernos unha idea, agardamos que tamén a vós.

CUESTIONARIO1.Cres nalgunha relixión? Se a resposta é afirmativa indi-ca cal.

2. Consideras importante coñecer os principios de cadarelixión? Consideras importante a materia de relixiónpara a túa formación?

3. Cres que os seus contidos son interesantes?Parécenche importantes os coñecementos relixiosospara a túa cultura xeral?

4. Cres que son importantes os valores que transmitecalquera relixión para a sociedade? Engadirías algún?

5. Cal cres que sería o ámbito máis apropiado para trans-mitir os coñecementos relixiosos (escolar ou extraes-colar)?

6. Cres que a relixión debe manterse como unha mate-ria máis?

7. Estás de acordo con que a relixión se manteña no sis-tema educativo sempre que ofreza unha alternativacomo ata agora? Suxires outro método? Cal é a túa opi-nión sobre esta cuestión?

8. Pareceríache interesante que esta materia se imparti-se transmitindo os coñecementos de xeito activo, ame-na e sen probas de avaliación?

15

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

6.Non, pode quedar para outros ámbitos pero non na esco-la.

7.Para min, os valores que se transmiten non deben ser ninoptativos, na escola débese dar unha educación universalpara todo o mundo e que che sirva para moverte noutrasculturas e países

8.Para nada.

Eliseu Mera (profesorde Música)1.Non. Considero o feito reli-xioso coma unha manifestaciónsupersticiosa.

2.É importante en tanto axudaa entender o pensamento e ocomportamento de millóns depersoas, pero creo que se debe impartir dentro doutrasmaterias coma Ciencias Sociais ou Filosofía, non creo quedeba ser unha materia independente.

3.Sen dúbida. Sen un bo coñecemento da historia de dosvalores das distintas relixións é difícil comprender non sóoutras sociedades, senón a nosa mesma, cada vez máis mul-ticultural.

4.Son importantes porque inflúen no comportamento demoita xente, pero non sempre son positivos para a convi-vencia.

5.Escolar, pero no ámbito doutras materias. O adoutrina-mento debe ser competencia exclusiva das autoridades reli-xiosas, non de centros educativos.

6.Non. A nutrición ou a gastronomía son cuestións impor-tantes para a nosa saúde, para explicar determinados acon-tecementos históricos, para coñecer mellor outrassociedades, hoxe en día mesmo coma manifestación artís-tica… e non por iso existe unha materia como tal.

7.Non, deberían desaparecer ambas materias. Reitero a res-

posta da pregunta 5.

8.Non. Considero que cal-quera materia que se impar-ta debe ser avaliable.

Xoan Carlos GarcíaPorral (profesor deRelixión)1.Si, Cristianismo Católico.

2.Si. Transmite uns principiosmorais difíciles de manter hoxe en día debido á mala con-cepción que existe sobre o “moderno”.

3. Si. Achega unha complementariedade conceptual a outrasmaterias (filosofía, historia, literatura…) e forma parte dacultura herdada.

4.Por suposto (uns máis ca outros, coma en todas as mate-rias curriculares).

5.Sen dúbida algunha. Hai que ser tolerantes con todas ascrenzas, saber apreciar os seus valores, coñecelas o máis emellor posible. Só así se poderá facer unha crítica da reli-xión, xa que existen persoas que critican (non só a relixión,senón tamén outras vivencias) sen saber o máis mínimo doque están criticando.

6.Para os coñecementos, sen dúbida a escola. Calquera reli-xión forma parte da historia dun pobo. A Historia é dificil-mente comprensible se non se ten en conta o feito relixioso.Ademais, a relixión sempre leva consigo unha carga moralmáis acentuada ca noutras materias. E se formamos, taménformamos en valores, e os relixiosos tamén deben estarpresentes.

7. Si. Doutra maneira sería cernar unha dimensión impor-tante da persoa: a súa dimensión relixiosa. Avogo polaimplantación dunha alternativa seria e proveitosa. Se gardaorde baixo un currículo, sería moito máis fácil gobernar aclase esixindo uns coñecementos e un traballo mínimo.

16

8.Os coñecementos activos e amenos fainos o profesor.Non só debe ser avaliable, senón tamén computable paraa nota. Para iso é preciso que haxa igualdade entre o alum-nado a través dunha alternativaseria, avaliable e computable.

Montse Fuentes(profesora de Filosofía)1. Non.

2. Sí, porque practicamente a his-toria da humanidade, antiga emoderna, explícase pola existencia das relixións nas distin-tas sociedades.

3.Moi importante, as manifestacións culturais do noso mun-do occidental, teñen grandes referentes nos contidos reli-xiosos.

4 Transmite valores importantes, non a Igrexa senón oslibros sagrados, e a parte dos valores puramente humanosde solidariedade, bondade, compaixón, etc, faltaríanlle osnovos de egoísmo san, implicación política, dereitos dasmulleres…

5. Escolar.

6. Xa, pero distinguindo, non? Unha cousa é un estudo dasrelixións e outra a doutrina católica. No segundo caso écatecismo e debería darse nas institucións eclesiásticas.

7. Penso que non pode manterse como ata agora e a outraposibilidade é vinculala aos departamentos de filosofía ouhistoria. Tal e coma o entendo eu: historia comparada dasrelixións.

8. Non.

Antonio Del Real(profesor de CienciasSociais)1.Non.

2.Si, é importante, aínda que nonprofeses ningunha, pois axuda acoñecer o mundo que te rodea.Non considero lóxico que a reli-xión sexa unha materia que se ensine nun centro públicodun país que se declara laico na súa Constitución. Agora ben,o coñecemento, da cultura cristiá é fundamental para enten-der certos fundamentos da nosa sociedade. En definitiva, arelixión católica vista desde un punto antropolóxico.

3.Si, son interesantes, mesmo apaixonantes, e axudan aentender grande parte da nosa idiosincrasia, pero o feitode que alguén non se sinta inclinado a profundar neles tam-pouco me parece alarmante.

4.Os valores sempre e cando sexan positivos, e polo tantolóxicos, si. Insistiría na tolerancia e no civismo, dos que anda-mos un pouco escasos.

5.Por suposto, o ámbito extra-escolar, xa que eu entendoa relixión como unha opción individual e sempre no ámbi-to privado. O único criterio que debe prevalecer é que setrate dunha ciencia: que se basee en presupostos demos-trables.

6.Non, xa que non se basea en presupostos demostrables.

7.Non entendo porque ten que ser alternativa ou opcio-nal…Simplemente nin se debería plantexar. Porque se é así,os islámicos tamén están lexitimados para reivindicar cla-ses de islamismo…

8.Se se ten que impartir, epolo que parece non quedamoito remedio neste paísque se fai chamar democrá-tico, pois que se adapte ásesixencias da LOE. Nonentendo por que ten queapartarse das esixencias fei-tas ás outras disciplinas.

A ENSINANZA DA RELIXIÓN EN EUROPAAlemania 2 / 3 horas semanais Confesional

Austria 2 horas semanais Confesional

Bélxica 2 horas semanas Confesional

Dinamarca 76 horas/ano en terceiro de Secundaria Confesional

Finlandia de 1 a 3 horas semanas Confesional

Francia 1 hora semanal Confesionalfóra do horario escolar (fóra do horario escolar)

Grecia 2 horas semanas Confesional

Italia 1 hora semanal Confesional

Portugal 1 hora semanal Confesional

Reino Unido de 2 a 3 horas semanais Confesional

Fonte: Semanario Alfa y Omegahttp://www.geaweb.org/02EduFam/122a.htm

17

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Diego Otero(alumno 2º BH)1.Non.

2.Non, porque te cega da ver-dadeira realidade, que nonestá no ceo, está na terra.

3.Non

4.Algún valor como o respec-to,ou a solidariedade si

5.Extra-escolar

6.De ningunha maneira.

7.Creo que como o de agora está ben,sempre podes elixirse a queres dar ou non.

8.Non

Marcos BrandarizQuinteiro (alumno2º BC)1.Non.

2.Si. Non. Non achega uncoñecemento útil para oalumnado, e desta educacióndebería ocuparse a comunida-de relixiosa á que pertenza e non o Estado.

3. Para min non. Si.

4.Algúns deles si.

5.Extra-escolar se se trata dunha relixión única.

6.Non

7.Non. Estaría máis de acordo en que se imparta unha cul-tura xeral que transmita valores de tolerancia relixiosa enon que se atinxa unicamente a un credo.

8.Non, se a materia impartida é a actual.

Xosé Fuentes(profesor deadultos/as)

1. Non.

2.O coñecemento dos princi-pios de cada relixión é intere-sante. Outra cousa é oadoutrinamento.

3. O estudo do fenómeno reli-xioso é unha achega moi interesante para a bagaxe cultu-ral de calquera.

4.Os valores que transmita calquera relixión poden ser váli-dos, pero non necesariamente todos.

5.Creo que pode haber unha materia denominada, porexemplo, Historia das relixións (que xa se oferta, eh!),impartida en horario escolar.

6. Remítome á resposta anterior.

7.A materia de Relixión -non doutrinal- pode estar pre-sente no currículo escolar. Non creo que sexa necesarioque haxa unha alternativa.

8. Se a hai debe ser avaliable.

Diego Rojo (profesorde Actividades Físico-Deportivas)1. Non.

2. Si. Non, porque debería abor-darse desde a materia de Filosofía,dun xeito neutral.

3. Si, desde o punto de vista citado anteriormente, porquesupoñen correntes filosóficas (e políticas, e económicas, eprefiro non estenderme en mais valoracións…), que con-dicionaron e condicionan o curso da historia.

4. Si, aínda que eliminaría a compoñente de resignación ede determinismo.

5. O meramente relixioso, claramente desde o punto devista extraescolar.

6. Rotundamente, non.

7. Coido que quedou clara. Dentro da materia de filosofíae sempre desde un punto de vista crítico ou de análise

8. Si, pero, insisto, se é como materia independente, que osexa fóra do horario escolar, de xeito optativo.

Rosa Andrade(Orientadora)1. Non actualmente.

2. Non me parece especialmen-te importante, aínda que pensoque pode facilitar o coñecemen-to doutras culturas.

3. Paréceme que esa é unha cuestión persoal que debería estará marxe do sistema educativo. Si me parece que hai aspectosda relixión católica que o alumnado debe de coñecer porqueforma parte da nosa cultura (na literatura, nas artes...).

4. Creo que algúns dos valores que transmite a Igrexa seríandiscutibles. A formación moral non ten por que vir dada polarelixión.

5. Extraescolar.

6. Non.

7. Creo que debería estar fóra do currículo.

8. Si, pero a cargo da igrexa e nas parroquias, coa implica-ción das familias que así o desexen. �

18

Comentando na clase a situación actual dosempresarios e comerciantes de Silleda, xur-diu a idea de pulsar as súas opinións facen-do unha pequena investigación. Deseñamosunha batería de preguntas e despois de dar-lle forma de enquisa escollemos unha mos-tra entre os comercios e empresas doconcello. Cando comezamos a recibir asrespostas, puidemos comprobar que sonmoitas as diferenzas que hai entre as empre-sas e os comercios danosa comarca.BELÉN LÓPEZ AGRA E J.ALBERTO IGLESIAS (2ºBH)

O mundo empresarial.

Segundo declararon a maioría dos entrevistados, no ámbi-to empresarial silledense a facturación aumentou modera-damente, e nos que non ocorreu isto, mantívose sen grandesvariacións. Podería pensarse que Silleda se encontra nun bomomento, que aínda non se percibe unha forte recesión,pero que se albiscan algúns síntomas preocupantes.

En canto o número de traballadores nas empresas, atopa-mos que van dende os cinco aos cento vinte; claro está queeste dato está marcado pola clase de produción, e taménpola clientela, se a mercadoría se destina só ao mercadoprovincial ou se, pola contra, se destina a mercados exte-riores.

Unha preocupación que poñen de manifesto case todos osentrevistados é a competencia empresarial. Pensan na maio-ría das empresas que é moi forte, xa que nos concellos limí-trofes hai tamén unha grande concentración empresarial.

Interrogados pola implantación de ECOS (Asociación deEmpresarios e Comerciantes de Silleda), os representantesdas empresas cren no asociacionismo empresarial. Aíndaque non todas están asociadas a ECOS, si pensan que énecesaria para evitar a competencia desleal, e que deberíaservir para que tódalas empresas se rexan polas mesmasnormas.

Todas elas están de acordo en que o polígono industrialestá en fase de crecemento, que isto é algo moi positivo,para non seguir sendo unha pequena sombra do polígonolalinense. Algún dos entrevistados afirmou que a implanta-ción respondeu a un boom do momento.

Todas as persoas interro-gadas pensan que Silledagoza dunha situación xeo-gráfica privilexiada, quedebe reflectirse nun ópti-mo desenvolvemento daactividade industrial.

Cómpre valorar positiva-mente que contamos con

empresas que se desenvolven en ramos diversos: no sectordo ferro, nos pensos, nos servizos, e que incluso quedan arte-sáns…

O mundo dos comercios.

No mundo comercial as cousas xa cambian, hai algúnscomercios que aumentaron a facturación pero tamén sonbastantes os que percibiron unha clara recesión.

O mundo comercial é moito máis complexo e dinámico, xaque se reduce a man de obra, os produtos só se destinanao mercado comarcal, e moitos sofren a competencia dosgrandes centros comerciais. Pese a que estes se atopan lon-xe, a xente séntese atraída polos folletos publicitarios quedeixan nas rúas e acode a eles.

EMPRESA E COMERCIO NOCONCELLO DE SILLEDA

En xeral,comerciantes eempresarios crenque oasociacionismo énecesario

19

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Outra gran competencia detectada nos últimos anos foi aprovocada pola aparición dos bazares chineses, xa que oscomercios non poden competir ante eles e, para moitos

industriais, estes comer-cios practican “compe-tencia desleal”. Algunhasempresas do concellotamén ven neles un fortecompetidor con vantaxesfiscais.

Moitos son os comerciosque aseguran vender unproduto de calidade, aín-da que recoñecen que axente busca prezos bara-tos.

Non faltan tampouco osque non cren nas vanta-xes do asociacionismo, edeclinan afiliarse naECOS.

No que están de acordo todos os entrevistados é en sina-lar que o forte crecemento dos anos anteriores só res-ponde a un boom do momento, e que axiña comezará adesacelerarse.

Como podemos ver, as opinións son variadas, pero ninguéndeixa de advertir que nos anos vindeiros o traballo ben fei-to e os produtos de calidade deberán facerse un oco nunhaeconomía marcada por unha crise innegable. �

A competencia émoi forte polaactividadeempresarial deconcelloslimítrofes

Os produtos decalidade deberánfacerse un ocopese á crise

AgradecementosAgradecemos a súa colaboración desinteresada ásempresas que citamos a continuación, e a todas as per-soas que nos axudaron a levar adiante esta pequenainvestigación sociolóxica: Instalacións HermanosFerradás, Bar Trécola, Fontanería Blanco, PiensosTino, Conxelados Maruxía, Televídeo, Frutería deBandeira, Tertaf, Librería Brandariz, Trujillo Souto,Manufacturas gallegas de Vidrio, Compac, Cometal,Arte Vitral, Euro100, Arume, Carnicería Deza, JoyeríaDaniel, A. Iglesias, Zapatería Cómodo.

Dami e Manolo, empresarios

20Botan unha man

José Antonio Lázara Liñares EMPRESA CONCESIONARIA DO SERVIZO DEABASTECEMENTO DE AUGA MUNICIPAL

S I L L E D A

C/ José Antonio, nº 51 - 36540 SILLEDA (Pontevedra)C/ Virgen del Camino, s/n - 36700 TUI (Pontevedra)

Teléfonos: ESPAÑA: AUTOCARES LAZARA - 986 58 05 03

PORTUGAL: INTERNORTE - 2 60 52 420ANDORRA: CAMINO-BUS - 86 55 00

Web: www.autocareslazara.com

SILLEDAAvda do Parque, 39 Baixo

36540 SILLEDA (Pontevedra)Tfno. 986 58 13 11

CENTRALVía Edison, 9 - Polígono industrial do Tambre

Telfs.: 981 58 20 00 - 58 28 32 - 58 24 43SANTIAGO DE COMPOSTELA

Servicios regulares e internacionales de autocares.Máxima seguridad, comodidad y rapidez.

HOTEL OCAKATIUSKA

C/ Outeiro, 52 - 36540 SILLEDA (Pontevedra)T 986 59 25 25F 986 59 25 26

Web: www.hotelkatiuska.comCorreo-e: info@hotelkatiuska.com

Plaza Martín Herrera, 5 (Praza da Igrexa) · VILA DE CRUCES

Tlf. 986 58 22 00

21

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

O Mosteiro de Carboeiro está comunicado coamarxe dereita do Deza a través da xa citada pon-te -de pedras de cantería, de case quince metrosde alto e uns dez de longo, e un só ollo- que cons-titúe un belo exemplar das obras de enxeñeríaviaria construídas polos mestres canteiros gale-gos. Porén, non se lles atribúe a eles a lenda, xa

que o seu autor necesitaría un saber euns poderes extraordinarios; e de aíque se coñeza coma “A Ponte doDemo”. BELÉN LÓPEZ AGRA, 2º BH

O Deza é aquí vadeable só no verán, e con dificultade, ecómpre pensar que o primeiro que fixeron os condes fun-dadores, con vistas á futura abadía, foi a construción dunpaso para cruzar o río. Tal vez se fixo ao principio un pro-visional de madeira, pero cremos que foi moi pronto depedra, tendo en conta que en tempos dos Betote foronconstruídas na comarca varias pontes de pedras de cante-ría: Cadrón (862) e Tuiriz (877) sobre o Arnego, Mourazos(862) sobre o Ulla, Taboada (912) sobre o Deza...

As medras do río

Se no transcurso dos séculos as periódicas medras do ríoforon tan devastadoras coma a do inverno do 2000, nas queas augas rebosaron a ponte actual ocasionándolle seriosdesperfectos, podemos imaxinar os frades de Carboeiroincomunicados en máis dunha ocasión coas súas xentes eterras da outra marxe, onde tiñan as súas mellores hortas.

A seguridade da ponte e as medras do Deza deberon serunha preocupación constante na historia doméstica domosteiro e tardarían en atopar unha solución satisfactoria.

O gasto que esixían as constantes reparacións e a incó-moda precariedade do paso foi o que sen dúbida tratou dezanxar dunha vez por todas o abade de San Martiño Pinario,a principios do século XVIII, coa fermosa construción quechegou ata os nosos días, aínda que tivese que ser repara-da en numerosas ocasións. A súa antecesora fora arrasadapola riada en 1703 (un inverno que fixo historia), e naquelmesmo ano foi levantada a actual.

Ata data aínda non lonxana seguía dando fe do seu nace-mento unha inscrición gravada no lado interior do pretil,con grandes caracteres, de tamaño similar aos da data fun-dacional que figura no ábside da igrexa.

Como recordo dos vellos tempos, segue en pé un dos mar-cos entre os que se tendía a cadea do portádego, polosdereitos de paso.

Orixe da lenda

Aparte da consabida tradición do tesouro escondido, tentamén Carboeiro a súa lenda, presidida polo enxeñosoconstrutor da súa ponte sobre o Deza. “Unha cousa tan benfeita tivo que ser cousa do Demo…”

Contan que unha medra do río levou por diante, unha vezmáis, a vella ponte que os frades estaban cansos de cons-truír e de reconstruír cada certo tempo. As comunicaciónsdo mosterio non podían seguir á mercede dos caprichosdo Deza, e urxía plantar cara ao problema dunha vez portodas. E non se trataba dunha cuestión de diñeiro ou demedios. Falaron cos mellores mestres de obras da comar-ca, pero ningún quixo comprometerse a levantar unha pon-te “indestrutible”. O monxe encargado da cuestióncomunicoulle o seu fracaso ao abade, e este reuniu a comu-nidade para expoñer a gravidade da situación na que se ato-paban. Estaban xa ás portas da primavera, e quedaban só

QUE DEMO DE PONTE!

22

seis meses hábiles para levar a cabo as obras. “Necesitamos-dixo o abade- encontrar pronto unha solución, e imostomar unha semana para pensar nela, coa axuda do NosoSeñor; o primeiro que a encontre, que a poña en común”.

O encontro do irmán cabreiro

Aínda que coñecía o problema, non asistira ao capítulo oirmán cabreiro, que naquel momento se encontraba co seugando nas alturas de Fonte Cabreira. E xa se dispoñía a reco-ller as súas cabras, cos últimos raios de sol, cando de for-ma inesperada xurdiu ao seu lado un cabaleiro mozo, deollos moi vivos e porte elegante.

-Irmán cabreiro, díxolle, non vos asustedes; eu vou de pasopor estas terras, e advertín que o voso abade ten un graveproblema: quero que lle digades que eu podería solucio-narllo, con certas condicións, naturalmente.

-E qué condicións serían esas?, preguntou timidamente ocabreiro.

-Mirade, hoxe é xoves; se o abade me concede o que llepido, o domingo pola mañá xa estará construída a ponte.Pero dicídelle que, a cambio, terá que darme permiso paraquedar con todas as almas dos vasalos do mosterio faleci-dos ese día entre o rezo de Maitíns e o de Vésperas [horascanónicas que se corresponden co mencer e co solpor].

Caeu o irmán na conta de quen era a persoa que tiña dian-te, e marchou correndo e a rolos monte abaixo, ata entrarno convento con berros de “É o Demo, é o Demo!”.

A reacción da comunidade

Acudiu ás súas voces toda a comunidade, mentres se san-tiguaban ao escoitar o nome do Maligno. O asustado leigocontoulles todo o sucedido con voz a trompicóns.

Quedaron os frades aterrados ante a descarada proposi-ción diabólica, e acto seguido foron á igrexa para rezar aspreces indicadas para tales casos.

Frei Raimundo era un monxe ancián, curtido no estudo ena penitencia, moi austero, pouco falador, pero dispostosempre a dar un consello a quen llo pedise. E isto fixo oabade, ao saír do templo. Foron os dous dar un paseo polabeira do río e ao seu regreso ao convento reuníronse contoda a comunidade.

-Irmáns, dixo o abade, non vos asustedes polo que vos voudicir, pero decidín aceptar a proposta feita por quen nonquero nomear. Imos estar en oración permanente ata amadrugada do domingo, e confiemos na axuda do NosoSeñor, da súa santa Nai Nosa Señora de Belén e de nosopai San Bieito.

E a continuación ordenoulle ao leigo que ao día seguinteacudise á cita e aceptase, no seu nome, a oferta do via-xeiro. Aterrábao a idea ao pobre fraile, pero accedeu final-mente, despois de pasar toda a noite en oración cos seusirmáns.

A execución

De como se desenvolveu a entrevista, nada se sabe, porquenada recordaba o cabreiro cando regresou ao convento,sen voz e sen apenas sentido. Mandouno deitar o abade, ede novo regresaron todos os frades ás súas preces na igre-xa.

Antes de asomar a primeira luz do domingo polas fiestrasdo ábside, o pai abade entoou con voz tremente o rezo deMaitíns, e seguíuno con voces roucas e desafinadas a comu-nidade. A pregaria durou o dobre de tempo normal, por-que ninguén quería que terminase; e cando se dispoñían arepetila, de súpeto iniciou frei Raimundo o canto deVésperas, que todos seguiron felices e alborozados.

Ao tempo que concluía o rezo, o primeiro raio de sol ilu-minou as naves da igrexa, e todos saíron en tromba cara aorío. O seu abraio e a súa alegría foron parellos. Alí estaba aponte, cos seus perpiaños recén labrados, a súa calzada delousas perfectamente encaixadas, e o seu ollo marabilloso,levantando o seu arco de luz máis de dez varas sobre o lei-to do Deza.

Nada bo pode ter o Demo, pero din que sempre cumprecoa súa palabra, e iso fixo en Carboeiro. Pero debeu sentirtal vergoña ao verse enganado polos monxes, que non haiconstancia de que volvese nunca pasar polo Deza; se o fixo,sería de incógnito. E contan que os monxes e os viaxeirossempre se santiguaban antes de cruzar A Ponte do Demode Carboeiro. �

Fonte da lenda: Jean Markale, Contos e lendas dos paísesceltas.

Nada bo pode ter o Demo, perodin que sempre cumpre coa súapalabra, e iso fixo en Carboeiro

As comunicacións do mosterio nonpodían seguir á mercede doscaprichos do Deza, e urxía plantarcara ao problema dunha vez portodas

23

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Cada pazo é un elemento inseparable das nosas parroquiase aldeas. Moitos deles arruinados e transformados en viven-das campesiñas, pero que seguen perdurando ao longo dosanos coma testemuña do noso pasado histórico.Aquí tedes unha pequena mostra do que podedes atoparnas diferentes parroquias.

Casa da Viña (s. XVI), Abades (San Tirso de Manduas) Cayetano Taboada Ulloa, señor desta casa e xuíz ordinarioda xurisdición de Trasdeza, home relixioso, moi devoto aSanto Antón, fundou unha capela semipública na súa hon-ra.

Como elemento arquitectónico destacado cómpre nomearo escudo que atavía a fachada principal. Por outra banda, noseu interior consérvanse unha gran biblioteca que abran-gue dende libros de Medicina ata Dereito. A súa visita nonestá permitida a pesar de que o seu interior está en bo esta-do e é habitable.

Casa de Fares (data non documentada), lugar de Fares(Santiago de Breixa)

A importancia que se lle atribúe a esta casa reside na fer-mosa capela que se sitúa á beira da mesma.

O elemento arquitectónico que destaca é o escudo que seatopa na fachada que descansa sobre a porta principal fei-ta de cantería. Esta dá acceso a unha finca na que se atopaa casa, un hórreo e un pombal. O seu interior non se con-serva en bo estado e a súa visita non está permitida.

Torre Gótica (s. XV), Costela (Margaride)

Provén da familia fidalga dos Condes de Maceda. Os ele-mentos arquitectónicos que a definen son as bufardas edous escudos relativos ás armas.

Tanto no exterior coma no seu interior estanse a realizardiferentes reformas para a súa mellor conservación, por isoa súa visita interior non está permitida.

Os nosos pazos

EU TAMÉN QUERO UN DESESNo ámbito arquitectónico, o Concello de Silleda posúe un notable patrimonio. Nas diferentesaldeas que o constitúen pódense atopar grandes construcións referentes a distintos períodos artís-ticos. Este legado, para moitos descoñecido, crea en cada aldea un grande interese turístico. Con

este traballo preténdese dar a coñecer a riqueza cultural do noso concello. A pesar denon ser tan extenso coma o de comarcas lindantes, consta dun número elevado depazos, rico en variedade e diverso en tamaño e riqueza, que lle dan á zona un grandeinterese cultural. ANA FARES BORRAJO (2º BH)

24

Casa de Fuentemayor (s. XVIII), Cortegada

Provén de don Josep de Covas. O estado no que se con-serva o seu interior é moi bo, por iso na actualidade é uti-lizada coma vivenda e casa de turismo rural.

Castelo de Espinosa, Cascaxide (Escuadro)

Este pazo forma parte dunha finca na que ademais se ato-pa un hórreo e unha capela dedicada a San Marcos. Provénda familia fidalga de Espinosa. Actualmente segue perten-cendo a esta familia. Chama a atención unha gran torre deplanta cadrada que se afasta por completo das caracterís-ticas das demais torres galegas. Posúe tamén un escudo dearmas que se repite no exterior da capela. No seu interioratopamos unha gran riqueza que abrangue desde armas atalibros. Non se permite a súa visita.

Casa da Fábrica, Rellas

Este enclave consta de dúas casas: a casa vella destinada ácría de gando ten portalón de entrada cun amplo patio, che-minea característica e hórreo. A nova, construída sobre asruínas doutra anterior, data de 1862 e consta dun enormebalcón corrido de ferro e destacan as vinte e dúas ventásque se abren na fachada principal. Posúe un fermoso xar-dín poboado de enormes palmeiras.

Casa da Marza (s. XV), San Miguel de Oleiros

Esta casa coñecíase coma a Casa do Fidalgo e nela habita-ron os López Cunqueiro.

O que máis chama a atención nun primeiro momento é unportalón de pedra almeado rematado por unha cruz; des-de el accédese a un pequeno patio desde o que se podesubir ás dependencias superiores a través dunha escalina-ta.

Pazo de Cascaxide, parroquia de Escuadro

Interesante exemplo de casa señorial, ten un curioso exem-plar de torre cadrada e unha capela. Campan os escudosdos Deza e Mondragón.

Pazo de Trasfontao (s. XVIII), parroquia de Silleda

Recinto amurallado, amplas chemineas, hórreo de cinco cla-ros e pombal. Ten unha fermosa capela con escudos dosMontenegro, Varela e Mosquera.

Torre de Cira, parroquia de Cira

Nos límites da Terra de Trasdeza, ás beiras do río Ulla. Úni-co vestixio dun castelo medieval alí situado, testemuña deliortas entre Dona Urraca e o Arcebispo Xelmírez.

Outros exemplos

En Silleda atopamos símbolos de poder e de importantesfamilias fidalgas, levántanse os Pazos de Trasfontao,Cascaxide, Paiás, Viña, Marzá, Fares e Sestelo. �

As fotografías coas que se ilustra este artigo correspondenao Pazo de Trasfontao.

25

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

O adeus dunha promoción

SE OS PUPITRES FALASEN...

O pasado 23 de maio tivo lugar na Casa da Cultura de Silleda un acto de homenaxe e despedida ao alumnado que esteano remata o bacharelato no IES Pintor Colmeiro. A maioría destas mozas e mozos levan con nós seis anos, un tempomáis que suficiente para acumular centos de vivencias, de anécdotas, de bos momentos e doutros quizais non tan bos.Seis anos xa dan para botar a vista atrás e comprobar na propia pel o paso do tempo.

Non era un día calquera, en definitiva, e así o entenderon os e as asistentes -profesorado, alumnado, pais e nais-, que luci-ron as súas mellores galas para gozar dunha velada moi sinxela na que non faltou de nada. Os discuros correron a cargode Guadalupe Martínez -directora do Pintor Colmeiro-, Carmen Caramés -en representación de pais e nais-, GerardoH. Díaz -no nome do alumnado- e Suso F. Sulleiro, que falou en representación do profesorado. A continuación, a direc-tora e os titores de segundo de bacharelato, Chus Pouso e Javier Poch, agasallaron a cada alumno e alumna cun pin docentro e cunha orla. O acto finalizou, como non podía ser menos, cunha fermosa pincelada musical. �

26

Despois de corenta anos de traballo no ensino,Carmen Piñeiro decidiu que chegou o momentopara a súa xubilación coma docente. Isto non que-re dicir que vaia abandonar o seu traballo de dedi-cación aos demais, xa que hai cousas que se levandentro e coas que se mantén o compromiso,con

independencia doutras ocu-pacións.

JÉSSICAVALES E CRISTINA IGLESIAS

(2º BH)

Cando veu para o Pintor Colmeiro? Cales foron os moti-vos que a levaron a asumir esa responsabilidade? Hai nove anos. Chamáronme do bispado de Lugo, porquenon tiñan aquí ningún profesor de Relixión que estiveselicenciado, e viñen eu facerme cargo.

Cantos anos leva dedicados ao ensino? En que centrosdesenvolveu a súa profesión? Empecei no ano 1968. Estiven en varios sitios, botei tresanos en Sevilla, dous en Madrid, vinte e oito no colexio MaríaInmaculada, e nove anos aquí.

Como valora o actualdebate sobre a situaciónacadémica da materia deRelixión? Pensa que estáben como está ou deberíareformularse? No momento actual é

unha cuestión que está moi politizada, dende o meu puntode vista os pais son libres para escoller e débeselles dar aopción.

Pensa que a súa relación co alumnado foi boa en xeral ao

longo destes anos? Lembra algún momento difícil que llecausara preocupacións? Leveime sempre moi ben cos alumnos, nunca tiven ningún pro-blema que eu lembre. Sempre me gustou moito o ensino, por-que o ensino é un medio de mellorar e de intentar axudar.

Onde vai residir cando deixe o ensino? A que vai dedicaro seu tempo? Estarei no Fogar da Estrada e tamén axudarei a meu irmán.En xeral, dedicareino a axudar os demais, os máis necesita-dos, persoas da rúa, que estean soas… Basicamente, inten-tarei axudar a xente, o máximo que poida. Sempre foi o meuobxectivo na vida.

Hai algunha cousa que pense facer despois de xubilarse? Penso voltar á música, que sempre foi o meu hobby.

Que recordos ten da súa eta-pa como mestra do colexio?Foi unha etapa interesante? Moitos e moi agradabeis,topei unha xente fabulosa que

tentaba mellorar a súa situación.

Mirando cara a atrás, pensa que a vocación de ensinar podedar satisfaccións que compensen o esforzo e a entrega rea-lizadas? De que forma? Hoxe en día véxoo complicado, non hai moitas ganas deaprender, e o valor dos profesores non se ve recompensa-do moitas veces.

Hai algún consello que quixera darlles aos seus compañei-ros de profesión dende a súa longa experiencia? E ao alum-nado que está poñendo as bases para un futuro mellor? Que non se desanimen, aínda que quizais agora non vexano froito, pero co tempo verano. Que valoren o estudo comomedio de superarse a si mesmos e de contribuír a unhasociedade mellor. �

Carmen Piñeiro

“Axudar axentesemprefoi o meuobxectivona vida”

Penso retomara música, quesempre foi omeu hobby

Sempre me gustoumoito o ensino,porque o ensino éun medio demellorar

27

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Sempre lle chamamos don Magencio, ese trata-mento respectuoso e de afecto que temos reser-vado para os mestres e as mestras que non sónos educaron a nós, senón tamén aos nosos pais

e nais. Vainos cambiar por patacas epor cebolas. Esperemos que constrúatodo un verxel que poidamos visitar.

JÉSSICAVALES FERRADÁS (2º BH)

Canto tomou a decisión de converterse en profesor? Calesforon os motivos que o levaron a asumir esa responsabili-dade?Era a opción que tiña, pois na miña época para saír adiantea profesión de mestre era a máis valorada. Estudei semprepor libre, meus pais non tiñan medios para axudarme.

Cantos anos leva dedica-do ao ensino? En quecentros desenvolveu asúa profesión?Exactamente: trinta enove anos, once meses enove días. Na Guarda, enOrazo e en Silleda.

Como valora o actual debate sobre a situación académicada materia de historia? Pensa que está ben como está oudebería reformularse? En que sentido?Podemos dicir que os rapaces estudan pouco, dedícasellepouco tempo a estudar historia, pois pénsase que non tenimportancia.

Pensa que a súa relación co alumnado foi boa en xeral ao

longo destes anos? Lembra algún momento difícil que llecausara preocupacións?Leveime de marabilla sempre con todo o meu alumnado.As preocupacións viñan por suspender os rapaces/as.

Onde vai residir cando deixe o ensino? A que vai dedicaro seu tempo?

En Silleda. Pois dedicareinoao meu hobby: a horta.

Hai algunha cousa que pen-se facer despois de xubilar-se?Viaxarei e gozarei coa miñamuller, que tamén se xubila.

Que recordos ten da súa etapa como mestre do colexio?Foi unha etapa interesante?Recordos moi agradables. A etapa máis importante.

Mirando cara atrás, pensa que a vocación de ensinar podedar satisfaccións que compensen o esforzo e a entrega rea-lizadas? De que forma?Por suposto, satisfaccións, xa que foi o que escollín.

Hai algún consello que quixera darlle aos seus compañei-ros de profesión dende a súa longa experiencia? E ao alum-nado que está poñendo as bases para un futuro mellor?Aos meus compañeiros/as dígolles que non se desanimene que mostren moita ilusión. A sociedade está cambiandoe no ámbito do ensino moito máis, os pais están colabo-rando moi pouco co profesorado, e isto está repercutin-do nos alumnos. Por suposto, aos alumnos e alumnasrecoméndolles que estuden moito, que isto será útil parao futuro. �

Magencio CostoyaMagencio Costoya

“Penso viaxar e dedicarme á horta”

Estudei sempre porlibre, meus paisnon tiñan mediospara axudarme

Os pais estáncolaborando moipouco coprofesorado

28

Case no peche de edición da nosa revista, reci-bimos con sorpresa a nova de que dous históri-cos do Colmeiro, probablementedúas das persoas que máis horaspasan no Centro, emprenden unhanova traxectoria profesional lonxede Silleda. Sorprendémolos cunhapequena entrevista, que pretendereflectir o agradecemento e o aga-rimo que sentimos polo seu labor.

Cantos anos van xa atendendo á comuni-dade educativa do Colmeiro? Houbo algúnmomento no que pensastes en deixalo?Dende o 25 de febreiro de 1999, o mesmodía no que Manuel Fraga veu inaugurar oIES. Pois si, houbo momentos difíciles nos que pensamos enirnos, pero todo se foi solucionando.

Cambiaron os hábitos alimenticios dos rapaces nestesanos? Hai diferenzas entre os da ESO, os de bacharelato,e os de adultos nas preferencias?Un pouco si. Por exemplo na froita, que foi unha novidade.Comen menos chuches que antes, pero séguense venden-do case os mesmos bocadillos de sempre. Cando cheganen primeiro de ESO, aínda comen bastante san, despois en2º e 3º decántanse máis polas chuches, e cando chegan abacharelato moitos croissants e incluso froita, sobre todoas rapazas. Os de adultos prefiren os bocadillos e as cho-colatinas.

Cal é o produto que máis demandan os alumnos/as? E osprofesores/as?O alumnado consume sobre todo croissants (ata 50 sepoden vender nun día) e bocadillos (máis de 100 variados),os xoves é o día que máis demanda hai. Os profesores acos-tuman pedir café, augas, galletas, etc.

Os vosos pequenos clientes son máis ou menos educadosque aqueles que chegaron no ano 1999?Cada vez menos educados, sobre todo os que chegaroneste ano en primeiro. Non se lle poden dar confianzas por-que contestan de mala maneira, moi poucos dan as grazasou piden por favor. Curiosamente os que si dan as grazasson os inmigrantes, e son moito máis espabilados cos cam-bios, fíxanse máis no valor das moedas. Os de bacharelatoxa se comportan doutra maneira, saben cal é o seu lugar.

Lembrades algunha anécdota curiosa destes anos? Hai uns anos, un rapaz colleume o número de móbil e cha-mábame as tantas da madrugada só para molestar. Outrosrapaces achegábanse cousas dende a barra para levalas senpagar. Moitos tentaban irse pagando de menos…. Un cur-so houbo un pai que durante todo o ano viña cada fin demes para pagar o que consumira o seu fillo. Outro veu pre-guntar que comía o seu fillo.

Como vedes o futuro do comercio e da hostalería enSilleda? Hai boas expectativas ou non é bo momento parapoñerse a fronte dun negocio deste tipo?De cara ao futuro, non o vemos de forma moi positiva. Nosservizos non se oferta nada novo. Todos os negocios ofre-

cen o mesmo. Pensamos que a hostalería nocturna está aca-bada.

Creo que algunha vez tentaron roubar na cafetería. Quefixeron os “visitantes”?Entraron ata en cinco ocasións. Sobre todo ao principio,cando non había alarma. Destrozos, tiraron azucre, leite exabrón polo chan. Roubaron chupas e caramelos e deixá-ronos tirados polo xardín, foi máis o destrozo que o rou-bado, porque cartos non había.

Algunha petición extraña? Algún cliente despistado? Algúnque esqueceu pagar máis dunha vez?Xente pedindo bocadillos de nocilla, alcohol (din que nonsaben que non hai, sobre todo a xente das tardes), cerve-xa (téñennola pedido moitos rapaces). Houbo quen se“esqueceu” de pagar máis dunha vez. E incluso algún noschegou a pedir menús especiais, con callos, potaxe, con-servas…etc.

Lembrades algún caso dalgún cliente que gastara moitoscartos?Algún do ciclo de Actividades que comía moito: dous boca-dillos, dúas palmeiras, donettes. En xeral, ata o xoves a xen-te compra máis, pero despois quedan sen cartos ao final dasemana, porque non se saben administrar.

Foi difícil negociar cos diferentes equipos directivos as con-dicións do servizo e os prezos? Sentístesvos cómodos notrato co persoal docente e non docente?Con Álvaro e Teresa houbo que negociar duramente, des-pois todo foi ben. Neste último ano estamos moi conten-tos con todo o profesorado en xeral.

Algunha recomendación para os que veñan:Ao principio non podes andar con bromas, porque os rapa-ces non saben medir.

Queredes lembrar as persoas que traballaron con vós aolongo destes anos? Pois si, todas elas (Yurena, Tania,María e Karina) foron per-soas coas que tivemos moi boa relación, e ás que aprecia-mos.

A que vos ides dedicar agora? Agardades voltar a Silledanun prazo máis ou menos breve?Imos traballar en Correos, en Madrid, pero a nosa idea eregresar a Silleda en dous ou tres anos. �

Anabel e Carlos:“Chegamos aoinstituto o mesmodía que oinaugurou Fraga”

29

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

PATÍNNo mes de febreiro deixounos David Salgueiro López, Patín,antigo alumno do IES Pintor Colmeiro. David e a súa familiaestán moi ligados ao noso centro, xa que tamén a súa irmá,Silvia, foi alumna do Colmeiro hai uns anos, mentras que seus

pais, Conchita e Suso, asisten ás actividades formativas da área deformación de persoas adultas.

O MEU AMIGOIVÁN MIGUÉLEZ (EPA)

O día 10 de febreiro morreu un amigo meu.Chamábase David Salgueiro López, taméncoñecido como Patín. Morreu un domingo ás 13:30nun accidente de moto. Cando me enterei de quemorrera quedei fastidiado para o resto da miña vida.Chamei a un profesor do instituto para contarlle anoticia, case non daba falado. Despois el chamou ádirectora para contarllo e consultar se se podíansuspender as clases o martes pola tarde, que foio que ao remate se fixo.

A última vez que o vin foi o luns día 4 de febrei-ro. Cubriu el a quiniela, e ao final ía ser a últimaquiniela que cubrira. As últimas palabras que medixo foron que falara con el se quería comprarun coche sen carné.

Os pais chámanse Suso e Conchita. Eramos ami-gos desde pequenos. David era moi bo con

todos, moi amable. Estaba sempre alegre. De pequenos faciamos cabanas no Castro. Xogabamos ao fútbol nos prados,iamos dar paseos coas bicicletas. Fixemos a primeira comuñón xuntos. Eramos case como da familia.

No verán estivo traballando na extinción de incendios e tamén quería ir este ano. Agora estaba empregado nunha empre-sa de automóbiles. A David gustáballe o deporte e ía a un ximnasio a Lalín. Tamén tocaba na Banda de Silleda. Queriámolotanto todos que lle fixemos unha homenaxe no campo de fútbol de Silleda e máis no pavillón.

Quérolle dicir aos pais que a vida continúa, aínda que nunca nos imos esquecer del. Vai ser moi raro ir ao piso dos pais enon velo máis. Tamén cando sexa a sardiñada do Castro e maila festa vai ser moi raro non velo alí. No te esquecerei nun-ca. Adeus para sempre, Patín. �

30

A ablación xenital consiste na eliminación de teci-do dos xenitais femininos por razóns culturais,relixiosas ou calquera outra non médica. É unritual de iniciación á idade adulta coa finalidade deque a nena poida chegar virxe ao matrimonio, pos-to que se non é dese modo, a muller pode serrexeitada. Tamén se realiza para evitar a supostapromiscuidade da muller e ase-gurar que só se embarace confillos do marido.ENMAVÁZQUEZ E ANDREA DÍAZ (4º A)

Segundo as estatísticas, a práctica da ablación afecta naactualidade ao redor duns 135 millóns de mulleres e nenasno mundo. Crese que cada vez se practica a nenas cunhaidade moito menor para evitar que poidan xulgar a prácti-ca por si mesmas ao ser maiores, feito que impide a súamaduración como persoas conscientes do que está ben edo que está mal. O feito de facerlle crer a unha persoa des-de a súa infancia que algo está ben feito vai impedir que esapersoa se convirta nalguén capaz de analizar obxectiva-mente o seu contorno.O aumento da inmigración trouxo esta práctica a Europa.A mutilación xenital feminina, en calquera das súas modali-dades, atópase penada pola lei nos principais países do con-tinente con algunhas excepcións como Italia ou Irlanda. Nonentanto, aínda que existen nalgúns países europeos norma-tivas legais de control sobre o permiso de saída para as nenasen situación de risco por este tipo de costumes, hai denun-cias de que medio millón de mulleres e nenas sufriron a MXFen Europa nos últimos tempos, ata en centros sanitarios. Istodános unha lixeira idea do verdadeiro control que se está aexercer sobre este tipo de actuacións, estase facendo algopara impedilo de verdade ou é unha simple cortina de fume?

A embaixadora da Organización das Nacións Unidas con-tra a ablación, a ex-modelo somalí Waris Dirie, quen sufriuinfibulación aos 5 anos, conseguiu que esta práctica sexailegal nalgúns países africanos, aínda que se siga practican-do. UNICEF afirma que esta práctica pódese eliminar nunhaxeración se hai un esforzo cultural.

A ablación "nunca pode ser xustificada en nome do rela-tivismo cultural ou da tradición", afirma a ComisiónEuropea.

O Día Internacional de Tolerancia Cero contra a MutilaciónXenital Feminina celébrase desde 2003, ano en que a ONUdeclarou o 6 de febreiro como "Día Internacional da eli-minación da mutilación xenital feminina e outras prácticastradicionais daniñas para mulleres e nenos".

A UE mantense firme na súa postura de que a ablación é"inaceptable, tanto no seo da Unión como en terceiros paí-ses".

A ablación practícase en 28 países africanos, nalgúns de Asiae entre as comunidades de inmigrantes africanos en Europae EE.UU, segundo a ONU.

Que podemos facer nós?

Para empezar, non quedarmos quietos/as a mirar como seproducen este tipo de aberracións.

Podemos manifestarnos contra este tipo de actuacións, esi-xir entre todos a toma de medidas para a erradicación des-ta práctica completamente inhumana e que se seguepracticando grazas á ignorancia dalgúns, pero sobre todoao egoísmo de moitos outros.

É inconcibíbel que en pleno s. XXI se lles dea máis impor-tancia aos avances que se fan na ciencia que á situación dodía a día da propia sociedade, daqueles que xunto connos-co conforman o mundo. �

A ABERRACIÓN FEMININA

31

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Elementos dun fotolog

- A foto. O elemento principal dun fotolog. Xunto coa data,é o único que non pode estar ausente. Se o máis impor-tante é a foto trátase dunha antoloxía de imaxes.

-Os comentarios do autor. Se estes son máis importantescá foto, estamos ante un blog fotográfico ou fotoblog.

-Os comentarios dos amigos. Cando son o elemento máisimportante (e a foto é polo tanto un pretexto) estamosante un fotolog para formar comunidades.

-Enlaces aos fotologs dos amigos. Nunca este será o ele-mento máis importante, pero o visitar os fotologsdos amigos, e logo os dos amigos dos amigos, faique os fotologs de comunidades sexan un cer-to tipo de software social, ao xeito de Orkut.

-Enlaces favoritos. O compartir enlaces tam-pouco pode ser a característica principal dunfotolog, xa que nese caso trátase de marcadoressociais (compartir favoritos).

-A data. Un fotolog é un caderno de bitácora e como tal asfotos deben ter data. Máis aínda, o realmenteimportante é a data de publicación, máis cá datana que a foto foi sacada. Un conxunto de fotos

sen data é unha galería ou álbum de fotos.

O metroflog

Un metroflog é algo bastante similar a un fotolog. Trátasedun "espazo" onde podes subir (pór en internet) fotos túas,imaxes ou o que queiras (a condición de que non rompasas regras do sitio). metroFLOG é un espazo persoal paraque o compartas con quen desexas. Completamente per-sonalizable (podes incluír unha descrición persoal, linksfavoritos e cambiar as cores do teu espazo). Diariamentepoderás subir unha foto principal cunha descrición sobre amesma, e que os teus amigos asinen o libro de visitas.

O fotohoo

É a nova forma de compartir cos teus amigos fotos, vídeose música, Tamén está pensado para publicar os teus vídeosfavoritos de YouTube. No fotohoo tamén se pode asinar, nunprincipio quen queira, sen necesidade de ser usuario. Podessubir toda clase de arquivos (fotos, vídeos ou mesmo as túaspropias cancións), cun máximo de cinco arquivos diarios.

Os vídeos deben ser de www.youtube.es e as canciónsdebes subilas primeiro a www.goear.com.

Rexistrarse

En todas elas, comano caso dos correoselectrónicos, hai quecomezar polo trámitede rexistrarse.

Que facer para rexistrar-te?

a) Se o que desexas é un fotolog:

Debes entrar en www.fotolog.com e clicar en “rexistrar-se”. Cando aparezan unha serie de campos, deberás com-pletalos. Logo clicas en “rexistrarse”, e por último terás queir ao correo que indicaches no rexistro para activar a túaconta, usando un enlace que alí recibirás (se non atopas oemail na bandexa de entrada, mira na de correo non dese-xado ou spam). Para asinar en calquera fotolog alleo é nece-sario que sexas usuario do servizo.

b) Se o que desexas é un metroflog:

Debes entrar en www.metroflog.com, picar onde pon“rexistrarse”, e apareceranche unha serie de campos quedeberás completar. Establecerase deste xeito un vínculo coteu correo electrónico persoal.

No teu metroflog poderán asinar as persoas que o visiten,aínda que debes deixar claro (na configuración) se queresque o faga calquera persoa, só usuarios de metroflog, ou osteus amigos favoritos.

c) Se te queres rexistrar en fotohoo

Entra en www.fotohoo.com, pica onde pon “rexistrarse” eapareceranche unha serie de campos que deberás comple-tar (despois segue como indicamos para o fotolog).

De verdade que paga a pena ter unha conta en calqueradestes servizos, posto que podes chegar a coñecer xenteincrible a quilómetros de distancia.

Cada vez somos máis

Hoxe en día, son xa moitos os compañeiros deSilleda que manteñen abertos os seus espa-zos persoais, conformando unha especie decomunidade virtual con centos de usuariose de visitantes.

Estas novas ferramentas informáticas poden servir taménpara atopar novos amigos nun mundo que xa non ten fron-teiras, polo menos na internet. �

WPA, 1 BKO, PASOM, KT!! XDDun tempo para acá veñen estando moi de moda as páxinas persoais do estilo de fotolog,

metroflog e, máis recentemente, fotohoo (unha nova versión do coñecido fotologpero renovado e ampliado). Son páxinas persoais que cada quen pode crear. Nelasacostúmase a subir fotos, en función das cales os visitantes van deixandocomentarios.MARÍA DOLORES PRESAS TABOADA (2º BH)

32MAIOS’08 NO COLMEIRO

A estrada de LaroEmpezárona hai un anoEstamos a mediadosE non acabaron.

No noso ConcelloSon uns lacazánsSeguen con débedasTódalas mañás.

Co cambio de alcaldePuxéronse a traballarNon están afeitosVanse rebentar.

O concello de SilledaEstá endebedadoNin co cambio de alcaldeO darán arranxado.

As festas de SilledaAínda están sen pagarComo non apuremosSen elas imos quedar.

Agora en SilledaHai un problemónO recibo da luzCusta mogollón.

Este ano en Silledao equipo femininoXoga coas súas nenasMellor có masculino.

O Silleda xuvenilQuería ascenderPero quedou quintoQue lle imos facer!

A banda da BandeiraÉ unha trapalladaPensan que valen moitoE non valen pa nada.

Se tes un carballo E o queres limparChama os do AVEVéñencho limpar.

En Piñeiro e CiraQue estará a pasar?Nunca ninguén viraTanta árbore cortar.

O Chiki-ChikiMola mogollónBáilano en LamelaEn Cervaña e en Dozón

Este noso reiÉvos un macarraDíxolle a Hugo ChávezQue dunha vez calara.

Coa moda do FotologTodos a comentarPero os anónimosQueren amolar.

Os xogos en PequínPoden quedar pechadosCos conflitos chinesesTodos amolados.

Co cambio climáticoImos acabar malUn día de estesO mundo estoupará.

Pobriño planeta Imos apañadosSe non facemos algoAcabamos queimados.

Acabouse FamaVeu SupermodeloImos ir á camaEu non quero velo.

Iván o de OTÉ un laretasPero á SandriñaMiralle ás tetas.

O ChikichikiVai a EurovisiónÉ un pouco frikiE mola mogollón.

Nós en GaliciaFalamos galegoCon moita lediciaGústanos facelo.

O coche de AlonsoEstá moi melloradoPero non abondaPara dar gañado.

Zaplana marchouRajoy quedouA ver o que fanOs da oposición.

Os piratas de hoxeNon rouban tesouros Secuestran a xenteXa non queren ouro.

Chusiña con negativosSegue a ameazarTanto lareteaVainos tolear.

Elena de InglésVive co BaladoE de tanto stressTeno dominado.

Esta directoraAnda moi peiteadaSempre está de festaE moi maquillada.

Foise o señor TeiraVeunos a sarxentoNon armamos feiraCambia o comportamento.

O de TecnoloxíaVén en bicicletaQue ben a dirixíaCoidando do planeta.

Estes de primeiroQueren gobernarSe seguen asíÍmoslles zoupar.

O de ximnasiaSempre anda apuradoXogar ao floorballPono cabreado.

Sexa profesoraSexa azafatao Eliseu ligandoNunca mete a pata.

Coas gafas de solLucindo a calviñaVén todo molónO señor Cociña.

Os da clase do ladoNon paran de molestarSe non petan na portaPóñense a berrar.

A nosa claseParece unha garderíaSe non temos xoguetesDicimos tonterías.

Os nenos de primeiroVeñen moi revoltosCalquera día destesLevan un soplamocos.

INSTITUTO

CONCELLO

XERAL

33

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Amelia Ferreiroa Cuñarro é unha lalinense queestudou en París ata os dezaoito anos. De feito,pensaba encamiñar a súa vida polo terreo dosidiomas, pero un día decidiu facer unha proba paraa radio e xa non deixaría o xornalismo. Dirixe o

magacine Deza en la Onda, que se emi-te en Onda Cero Lalín de luns a ven-res ao mediodía.

JUAN MANUEL CAAMAÑO SANTOS (2º BC)

Que contidos se abordan no seu programa?O programa, coma calquera magacine, é un pouco un cai-xón de xastre no que teñen cabida infinidade de contidos,pero algúns deles son habituais coma “As claves da xorna-da” onde en tres minutos sintetizamos o máis sobresaíntedo día informativamente falando. Logo, no desenvolvemen-to do programa analizarase máis en profundidade algunhadesas cuestións cun protagonista relevante desa informa-ción. É un programa no que falamos dos acontecementoscotiáns das nosas parroquias, vilas e pobos e no que sem-pre apostei pola apertura de micrófonos a todo aquel queteña algo de contar.

E xa leva uns cantos anos funcionando…Creo que o modelo funciona, e xa levo con el vinte anos.Por suposto que lle damos protagonismo ao oínte, e poriso poñemos en marcha pequenos concursos participati-vos, para que todo o mundo participe e leve pequenos aga-sallos. Agora mesmo estamos facendo un intenso esforzopara tentar reducir os accidentes de tráfico. A través do

grupo Antena 3, OndaCero, Europa FM eAntena 3 Televisión,levamos meses coacampaña “Ponle fre-no”, na que todos oslocutores formulamosun gran reto: que nonhaxa máis falecidos nas

nosas estradas ou cando menos que o número sexa infe-rior ao que se rexistrou desgrazadamente nesta ponte do1 de maio. No magacine mesmo hai coma unha pequenasección solidaria, na que se divulga calquera iniciativa des-ta índole que se estea xestando na zona, ou fóra dela, peroque teña algo que ver coa zona. É un magacine no que sem-pre tentamos que haxa un pouco de todo: política, cues-tións sociais, cultura e participación.

Amelia Ferreiroa, xornalista de Onda Cero-Lalín“O seguimento da radio pola internetaínda tira para longo”

Temos o reto detraballar por reduciro número defalecidos nas estradas

34

O xornalismo

Por que elixiu ser xornalista e dedicarse ao mundo da radio?A verdade é que na miña adolescencia non pensaba ser xor-nalista, máis ben apostaba polos idiomas. Pero hai ocasiónsna vida que se presentan de súpeto, fixen unha proba pararadio… Ao director parece que lle gustou e como eu taménme sentín a gusto, decidín probar sorte. Non me queixo,creo que me foi bastante ben e, o que é máis importante,síntome moi contenta no meu traballo. É apaixonante, aín-da que vos aseguro que tamén se pasan moitas tristuras

cando tes que contarlle aooínte que faleceu un mozonunha estrada; en moitasocasións persoas quecoñecías... A pesares desesmalos momentos, é unmedio fantástico no quesempre inicias novas andai-nas e buscas novos folgos.

Pensa que o xornalismo é unha profesión con futuro?Animaría os/as estudantes de segundo de bacharelato queo estean pensando a emprender esta carreira?De un tempo para acá vemos un maior interese por estaprofesión por parte dos mozos, e iso éncheme de satisfac-ción. Ao igual que en outras moitas profesións animaría osestudantes a cursar xornalismo só se senten vocación. Éunha profesión con futuro para aqueles que queiran serxornalistas, de verdade, de profundo sentimento. Oxalá que

dese centro saian moitos excelentes xornalistas, que sem-pre fan falla.

A radio no Deza

Como ve vostede a situación actual da radio na comarcado Deza? Ten moitos oíntes en Silleda? Ata onde chega ainfluencia da emisora de Lalín?A situación da radio na comarca creo que pasa por bosmomentos. Nada ten que ver coas primeiras emisións quese levaron a cabo dende aquela primeira emisora parro-quial que había en Lalín, que tanto éxito tivo naquel entón,por certo, e na que tivo un especial protagonismo DanielGonzález, máis coñecido popularmente coma o Tío Xanete,co que tiven o pracer de contar en máis dalgunha ocasiónnalgún dos meus programas. Un home que foi e é un aman-te da radio e do cine.

Como é o perfil do oínte de Ondacero-Lalín? Amas de casa,traballadores, automobilistas? Hai algunha tipoloxía do oín-te habitual?Cando se realizan enquisas de radio sempre se fala do per-fil dun determinado programa ou espazo. Persoalmentecreo que nunca se pode falar dun perfil determinado nunprograma, se cadra si nalgunha sección. No caso da nosaprogramación, e tendo en conta que se emite de 12:35 a14 horas, contamos cun volume importante de amas de casadetrás do receptor, pero tamén nos sintonizan homes endistintos postos de traballo.

Novas tendencias

Cales son os cambios máis significativos que destacaría?Os tempos mudaron, as novas tecnoloxías están presentes

nos estudos de son e asaída ao aire da progra-mación ou dos bloquespublicitarios están per-fectamente metrados. Sevolto un chisco a vistaatrás aínda me lembrodunhas enormes bobinas“Revox” que se usaban

para “pinchar” as cuñas publicitarias. De feito aínda con-servo dúas no estudo de son; unhas “reliquias” que máisdun pretendía sacar de aquí. Cando eu me estreei nestaprofesión só había unha emisora de radio na zona; hoxecontamos con bastantes máis. Iso significa que existe unmaior interese pola noticia, e para iso estamos nós.Respecto aos oíntes, os últimos datos do EXM [EstudoXeral de Medios, organismo que mide a difusión dos mediosde comunicación] sitúannos na barreira dos dez mil oíntesna comarca. Para nós é un bo resultado, pero nunca sufi-ciente. A intención é continuar medrando, e en Silleda con-tamos con moitos oíntes. É un concello que ten moitoprotagonismo nos nosos programas.A cobertura das nosasemisoras abrangue as comarcas de Deza, Tabeirós-Montese chegamos ate Melide.

Cre que hai futuro para a radio a pesar da chegada da tele-visión interactiva e da internet? Sabe se a súa emisora éseguida por moitos internautas a través do ordenador?

Animaría osestudantes acursar xornalismosó se sentenvocación

Debes de contarlleao oínte o queestá a pasar peronunca xulgar; paraiso está el

35

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Se fomos quen de sobrevivir á chegada das canles privadas, creoque isto tira para longo. Seguir as emisións a través do ordena-dor é outra cousa. Para os mozos coma vós é algo sinxelo e doa-do, pero pensade que no noso rural –ao que chegamos con forzae contamos con moitos oíntes- as novas tecnoloxías aínda estánnunha primeira fase e en moitos sitios é imposible acceder á inter-net. Os internautas que nos seguen a través da internet son, enmoitas ocasións, os que están fóra de aquí e están interesados encoñecer o que sucede na súa vila ou comarca.

Outros profesionais

Hai algún locutor/locutora do panorama radiofónico español aquen admire ou do que valore a súa traxectoria?Moitos. A Luis del Olmo porque traballei con el e vive intensa-mente a radio. A Carlos Herrera, xa que é non só un gran pro-fesional senón que é unha persoa con maiúsculas. Sempre se

preocupa polos compañeirose pola xente que traballa conel, e a Iñaki Gabilondo. E logolémbrome doutros moitosnomes de grandes profesio-nais e amigos que están nestemesmo barco, remando paraao mesmo lado, pero que nonteñen nomes tan coñecidos.Que mágoa!!!

Podería definir cunha soa palabra a estes cinco clásicos da radio:José María García, Carlos Herrera, Luis del Olmo, FedericoJiménez Losantos, Julia Otero?Polémico. Entrañable. Protagonista. Incualificable. Naturalidade.

Onde está o segredo do éxito na radio? Hai que darlles aos oín-tes o que queren ou calidade? Despois destes anos xa me gustaría saber cal é o segredo. Eusempre aposto pola naturalidade. Debes de contarlle ao oínteo que está a pasar pero nunca xulgar, para iso está el. O xorna-lista é un mero transmisor da información, nunca debes de serpartidista, dende o meu punto de vista, só facer chegar a travésdas ondas uns acontecementos cotiáns con calidade. �

Hora 06:00 08:00 10:00 17:00 20:00 23:00 00:00

Programa Anda ya O desperta-dor

Hoy por hoy O tren doserán

La brújula Ponte a prue-ba

El larguero

Presentador/a

Fran Blanco ChusNartallo

CarlesFrancino

Susana Rois Carlos Alsina Josep Lobató José Ramónde la Morena

Emisora/frecuencia

40 principa-les.

90.6

RadioEstrada. 107.7

Cadena Ser.

95.2

Radio galega.

96.8

Onda Cero.

94.8

Europa FM.

98.6

Cadena Ser.

95.2

Recordade que existen moitas emisoras de radio nas que podedes escoitar música de case todos os estilos durante prac-ticamente todo o día. Ademais, deixádeme facervos dúas recomendacións para a fin de semana: Del 40 al 1, onde pode-des escoitar os éxitos musicais do momento, e Carrusel Deportivo, na Cadena Ser, os sábados de 18:00 a 0:00 e osdomingos de 16:00 a 23:00 para vivir o deporte e ademais pasar un anaco divertido.

Sempre aposteipola apertura demicrófonos a todoaquel que teñaalgo de contar

A RADIOEn pleno século XXI, cando vivimos na chamadasociedade da información, e cando a utilizaciónda máis moderna tecnoloxía está presente nosmedios de comunicación máis recentementeinventados, hai un medio polo que parece quenon pasan os anos, e aínda hoxe, coa presenzanas nosas vidas da televisión e cada vez máis dainternet, segue a ser un dos medios de comuni-cación máis empregados. E ese medio é a radio.E algo especial ten que ter para que a sigamosempregando logo duns cen anos de existencia.

Quizais unha das claves do seu éxito estea enque en todas as emisoras podemos atopar pro-gramas de toda clase de temas: cine, deporte,misterio, saúde, novas tecnoloxías ou, comonon, política. E sempre intentando ofrecerllesaos oíntes a máxima información posible sobreo tema a tratar. Algo que non atopamos na tele-visión, xa que nela só podemos informarnos pormedio dos informativos, que apenas duran unhahora e a maioría do tempo que queda ocúpasecon publicidade, con telenovelas ou con “teleli-xo”.

Outro aspecto a resaltar da radio e polo quemoitas veces se fala da maxia da radio é quementres que na televisión parece que cada vez émáis importante ser guap@, na radio o impor-tante é a voz, que pode provocar en nós dife-rentes reaccións, desde engancharnos a ela atatodo o contrario. E é que cando escoitamos aradio non sabemos se a persoa que nos está afalar é loura ou morena; alta ou baixa; guapa oufea.

Así que se nunca vos chamou a atención a radioanímovos a que probedes a escoitala, dá igualonde. Quizais lle acabedes dando o valor quepenso que merece.

Juan Manuel Caamaño FuentesA Grella

36

c/ San Isidro, 2 - 36540 SILLEDA (Po) · Teléfono: 986 580 898Correo-e: casasnovas@casasnovasdeza.com

www.casasnovasdeza.com

Botan unha man

Informática ELINFOSanta Uxía de Riveira, 2

15705 Vista Alegre - SANTIAGOTelf./Fax 981 562 602

e-mail: elinfo@telefonica.net

No noso Centro de Reprografía Informatizada enSantiago de Compostela - enfronte da Facultade

de Químicas- dispomos das fotocopiadoras,impresoras en cor, escáner A3, plotter,

plastificadoras, copiadora de planos, cámarasdixitais e encuadernadoras máis modernas parapoder entregar os teus traballos CON ALTA

CALIDADE.

37

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Loli García desempeña, dende as últimaseleccións municipais, o cargo de concelleira deServizos Sociais e de Igualdade no Concello deSilleda. Ademais de ser a presidenta daAsociación de mulleres rurais “O Candán”, ten aenorme responsabilidade de ser nai de douscompañeiros nosos. Aproveitamos esta circuns-tancia para pedirlle que nos faga unoco na súa apertada axenda e nos res-ponda a algunhas cuestións que consi-deramos de interesa para todos/as.MARIA DOLORES PRESAS TABOADA (2º BH)

Que traballos desempeñaches antes de ser concelleira?Era auxiliar administrativa no Concello.

Como valoras ata agora a experiencia como concelleira? Considero que é unha experiencia enriquecedora, creo quetodo o mundo debería pasar por esta responsabilidade, paravalorar así o duro traballo dos políticos, que desde logo noné tan doado coma a xente pensa.

O Concello

En que consiste o teu traballo?Estou ao cargo do departamento de Servizos Sociais e daMuller, no que actualmente traballamos dez persoas, distri-buídas do seguinte xeito: unha traballadora social, unhaadministrativa, a directora do Centro de Información áMuller (CIM), unha avogada, unha psicóloga e catro auxi-liares de axuda a domicilio. O meu traballo consiste en coor-dinar ao persoal anteriormente mencionado, para procurarque tanto o CIM coma o servizo de persoas maiores edemais dependencias sociais estean sempre en correctofuncionamento.

Se alguén acode a Servizos Sociais pode manter o seu ano-nimato?Todos os temas relacionados con Servizos Sociais (SS.SS.)e co CIM teñen garantida unha total discreción por partedos profesionais.

Como animarías á xente que o precise a acudir a SS.SS?Pois diríalle que en SS.SS. intentaremos darlle solución aeses problemas que o usuario poida ter relacionados conoso campo de traballo, e sempre con total discreción.

Que é a lei de dependencia?É unha norma pensada para facilitar axudas económicas aocontorno das persoas dependentes. Por exemplo, no supos-to de que a persoa dependente sexa atendida por un familiar,e este non poida desempeñar actividade profesional remu-nerada, por ter esa dedicación, poderá percibir unha axuda.E no suposto de que o familiar traballe e non poida atendera persoa dependente, as axudas que se lle ofrecen son asseguintes: residencia fogar, centro de día e centro de noite.

Para cando a Galescola en Silleda?Se todos os trámites seguen o curso que teñen que seguir,estará rematada para o 2009.

Loli García, concelleira deServizos Sociais e Igualdade

“Na política,quen máis meapoia é meupai”

38

“O Candán”

Ademais de ser concelleira, es a presidenta da Asociaciónde mulleres rurais “O Candán”, que abrangue as parroquiasde Laro, Refoxos, Parada e Oleiros. Cantas socias sodes?Aproximadamente unhas cento quince socias.

Realizades moitas actividades?Pois si. Actividades moi variadas. Lúdicas: temos dúas ceasao ano (Nadal e Entroido), unha excursión a Portugal todosos anos; e educativas como cursos (de encaixe,de infor-mática, de restauración de mobles, de xardinería…).

De todas as xuntanzas, destacarías algunha?Si, os distintos cursos, xa que sempre aprendemos cousasútiles para a nosa vida cotiá.

A familia

Como consegues compaxinar o traballo no concello coaasociación, coa casa, cos fillos..?Teño a sorte de que todo o que fago me gusta, entón écoma se ás veces os días se multiplicasen.

Quédache tempo para ti?Ás veces non todo o que quixera, pero hai que conformarse.

O teu marido e os teus fillos apoian a túa faceta política?

Por suposto que si.

De toda a túa familia quen é a persoa que máis te apoia nes-ta responsabilidade? O meu pai. �

PARA TOMAR CONTACTOPara contactar co Departamento de Servizos Sociais(SS.SS.) ou co Centro de Información á Muller (CIM):

SS.SS:

Rúa Alfonso Trabazo, 3, entrechán.

Teléfono: 986 580 000.

CIM:

Centro Social para Maiores,Avenida do Parque (onda oCentro Médico).

Teléfono: 986 592 037.

A Galescola estará rematadapara o 2009

39

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Polonia é un país… como definilo, algo raro, moi diferente.O mellor, a xente, amabilísima, as nosas familias de acollidanon nos deixaban un minuto soas, dábannos de comer atodas horas para que non pasaramos fame e non nos dei-xaban saír da casa sen levar posta a chaqueta, a bufanda benenrolada e o paraugas, porque iso si, fixo frío.

O que si salta á vista é que Polonia é un Estado moito menosdesenvolto ca España. As estradas cheas de fochancas, oscoches de hai vinte anos, a xente non respecta para nadaas normas de circulación, o que foi divertido porque pasa-mos aventuras realmente emocionantes no traxecto dacasa á escola.

Comida

A comida é un tema aparte, moita manteiga, moito sal, moi-tas especias e moito cogombro, pan negro con sementesde nonseiqué, queixo doce con nonseiquemáis, patacas contextura goma de mascar (nova sensación)… houbo ata quense lanzou a por un delicioso e tentador anaco de pastel dechocolate que resultou ser unha torta de sementes depapoula (non tan delicioso).

Moita sopa, moito té, moito zume, pouca auga (e con gas)e o café sen coar; novas experiencias para estas rapazasacostumadas á marabillosa dieta galaica.

Visitas

Visitamos Cracovia e as súas igrexas máis famosas, as zonasemblemáticas, o castelo (no que nos contaron a lenda dundragón)… Tamén paseamos polo centro e, por suposto,

PROXECTO COMENIUS DZIEKUJE, SLASK

Fomos a Polonia e pasamos por Londres,“London” como di Ici. Saímos de Compostelacon sobrepeso nas maletas e volvemos aGaliza con catro camisetas, dous pantalóns evarias chaquetas postas para non ter quevolver pagar. LUCÍA DOMÍNGUEZ (3º A), CRISTINA RIVAS (3º B), ANTÍA

PEREIRAS (3º B), AGUSTINA GONZÁLEZ (4º A), ICÍAR

RODRÍGUEZ (4º A) E ANDREA DÍAZ (4º A)

"O traballo faite libre", cínica inscrición á porta de Auschwitz

40

fixemos vida social, sacamos fotos con vasos de cervexaxigantes, homes cor de laranxa e cousas polo estilo. Comoera o único sitio no que a comida se semellaba algo ao quese pode ver por aquí, comemos nun árabe. Fixemos mala-bares para pagar (porque non nos entendiamos), pero foiun dos días máis emocionantes.

Visitamos tamén Rybnik e contáronnos a longa historia dacidade, visitamos o museo e fomos de paseo.

Leváronnos a Auschwitz, porque llo pedimos aos profeso-res. Que dicir de Auschwitz? É un sitio desolador, depri-mente, moi triste. Chocounos moito visitar as cámaras degas e os fornos crematorios. Desde logo un campo de con-centración non é o sitio máis alegre que se podía visitar, perovaleu a pena, como dixo algunha: “Ir a Polonia sen pasar porAuschwitz é como comer polo sen patacas”. E entre outrasmoitas cousas, algunhas máis curiosas ca outras, visitamosunhas minas de sal, un santuario e moitas moitas igrexas (queobsesión!). Pasámolo moi ben coas polacas e coas alemás.

Algunhas eran máis afablesca outras pero a pesar de isofoi unha experiencia ines-quecible.

Destacamos o concertoonde nós fomos as mellorvestidas, como non… E tive-

mos a mellor organización, porque... claro, tendo a Eliseudetrás nosa para que todo saíse ben, non podiamos fallar!Aínda así, os demais non quedaron atrás.

Londres

A visita a Londres foi o mellor da viaxe, que lle imos facer,estamos feitas unhas turistas e todo o que sexan guiris, cen-tros comerciais e xente fashion tíranos (yeah!).

Comemos muffins de chocolate, fish & chips nun céntricopub (que total non é máis ca peixe con patacas), probamos

o xeado de rosasalvaxe, estivemosnas prazas máisimportantes, saca-mos fotos nosleóns de TrafalgarSquare (a algunhacustoulle máis tra-ballo subir ca a

outra…), vimos o London Eye e camiñamos pola ribeira dorío Támese.

Anécdotas

Anécdotas? Moitas, moitísimas. O terrorista polaco, as his-torias no avión, os ridículos no tren, o póker na sala de espe-ra do aeroporto con Eliseu, as azafatas ladroas, a visitaclandestina á cabina do piloto do avión…os malentendidosnas aduanas…

En fin, infinidade de cousas, poderiámolas chamar parvadas,pero desta excursión foi co que nos quedamos todas, coniso e a grata compañía dos nosos profesores Eliseu e Raquel.Grazas a eles por aturarnos. �

Lucía, Antía, Cris, Agus, Andrea e Ici ao pé dun león de Trafalgar

En Cracovia comemosnun árabe, fixemosmalabares para pagar(porque non nosentendiamos)

Auschwitz é unsitio desolador,deprimente, moitriste

41

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Marchamos de aquí o mércores, 5 de outubro, sobre asdez da maña e chegamos aló sobre as seis da tarde. Erepartíronnos polas distintas casas e coñecemos as fami-lias.

Limbach e Chemnitz

Á maña seguinte mostráronnos o colexio deles o“Gymnasium”, ao que lle fixeran unha reforma hai pou-co que custou catro millóns de euros, e tiña aulas de últi-ma xeración. A comida non era moi boa, só lle gustabaa Borja. O que máis estrañamos foi a auga sen gas, xaque alí case non se bebe.

Despois fomos a un museo de teares e logo a unha fábri-ca na que puidemos ver os cambios na industria téxtil.Tamén fomos a unha casa de turismo rural onde fixe-mos galletas de Nadal e unhas velas, e vimos animais“exóticos”. Tamén fomos ao mercado de Nadal deChemnitz.

O noso concerto démolo no colexio o cuarto día, o díaanterior foramos a unha igrexa ver cantar os alemáns,que nos dedicaron unha canción.

Dresde e Leipzig

Fomos a cidade na que está un dos órganos máis anti-gos do mundo, Dresde; e a Leipzig, onde pasou moitosanos o grande escritor Johann W. Goethe, e onde estáo órgano e a tumba de Johann S. Bach, que Eliseu nonparou ata vela. Tamén fomos a unha mina todos ilusio-nados pensando que iamos ver unha marabillosa cons-trución, pero o que fixemos foi tomar unha típica ceamineira.

Viaxamos en tren a case todas as cidades. O centrocomercial da estación de Leipzig, é o máis grande dunhaestación europea, e na que vimos unha árbore de Nadalmoi grande. Fomos aos centros comerciais de case todasas cidades onde había arbores de Nadal xigantes, nunhaocasión, Aroa e Regina perdéronse e non atopaban agrande arbore.

Despedida

A ultima noite fomos á casa dunha alemá onde vimosunha película en español, bailamos salsa e tamén houboalgúns affaires. Finalmente regresamos ás nosas casasmoi cansos e foi unha gran viaxe da que sempre recor-daremos todas as nosas anécdotas. �

PROXECTO COMENIUS SACHSEN, SACHSEN, ICHMUSS DICH LASSENNo mes de outubro, Aroa, Regina, Enma, Laura,Juan e Borja viaxamos a Limbach-Oberfrohna, noEstado alemán de Saxonia no marco do proxectoComenius. Acompañáronnos Eliseu e ChusPouso. Aínda nos deu a viaxe para unhas cantasanécdotas que vos iremos contando.LAURA CARBALLO (4º A), EMMAVÁZQUEZ (4º A), REGINA

RAMOS (4º B), AROA IGLESIAS (1º BH) E BORJA SESTO (4º DIV)

Juan, Borja, Eliseu, Regina, Simone e Aroa diante domonumento a Goethe, en Leipzig.

42

OTHERCOUNTRIES…OTHEROPINIONS?Madeleine Baldauf (17), Sonia Sobala (13), MariaNulle (14) and Tiffany Lindner (15) are four ofthe German and Polish girls who participate inthe Comenius project. Madeleine, Sonia andMaria study at the “Albert Schweitzer”Gymnasium (Saxony) and Sonia at theGimnazjum nr1 (Silesia). Let’s see some of theirpoints of view.

Tell us something about your hobbies.Madeleine. I like going out with friends, singing, travelling…Sonia. Reading books, medicine, meeting my friends andcollecting a magazine.Maria. Listening to music, playing piano, meeting myfriends…Tiffany. Swimming, sports and music.

Have you thought about any particular profession for yourfuture?M. I want to become an interpreter of different languages.S. I've got a big dream. In the future I wanna be a doctor, butnow I must finish my school.Mar. Yes, I want to become a presenter. I hope I can do thisat the music programme.T. I like sports a lot, so I want to become a policewomanor a teacher, maybe.

What do you think about the Comenius project?M. I think that Comenius is an amazing and interesting pro-ject, and travelling to other countries is also very interes-ting. Moreover, learning together with pupils from othercountries is something completely new for me. S. I think that it's a very interesting and useful project. Dueto it we can meet a lot of friends from different countriesand learning English.Mar. I think that it’s a real good chance to meet new friendsand practise English. I like the Comenius project and I hopeI’ll meet all the people again.T. I really like it, because I´ve met a lot of people from othercountries. It was very nice to talk English with the pupilsfrom Poland and Galicia. Comenius is great.

Why do you participate in it?M. It is great to make new experiences and to meet newpeople. I like talking in English and it was a great opportu-nity to see other countries. And, of course, I wanted toknow other cultures and see how people live in foreigncountries.S. Because I'm very prying and I like making new friends.Mar. Mrs. Henning, our Latin teacher invited me to test itand so I stayed.T. I´m in the project because I thought it would be inte-resting and new for me, something different from normalschool. Besides, my best friend is in it too.

Have you hosted foreign people? M. Yes, a Galician girl, Regina, stayed with me and my family.It was great fun and I think that she liked to stay with us.But we had a few problems with communication becausemy parents did not speak English and I had to translate allthe time.S. I must tell you something. I was very jittery, because Ithought that I couldn't speak a perfect English. But the nextday my and my family got relaxed. I saw that we could talk.Mar. Yes, I hosted guests. My guest was a Polish girl. We hada funny time and I liked her a lot. We had a good time toge-ther.

PROXECTO COMENIUS

Madeleine

43

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

T. I’ve hosted a Polish girl. It was very funny and now weare good friends! We laughed a lot and had fun. She’s sonice. Her name’s Paulina.

Have you travelled abroad? M. I was in Galicia and in Poland with Comenius and it wasreally interesting. Staying with the host family, seeing othercultures and meeting new people was great. We all had anice and funny time.S. We don't use to travelling abroad. We like travelling aroundPoland. But, you know, I’ve been to Paris. Ohhh!!! It wasreally great!Mar. Yes I’ve been abroad. I went to Poland this spring withComenius. It was very cool to live with the guest family andI liked my guest family a lot. There, we learned a lot aboutboth Galicia and Poland. I would like to do it again.T. I went to Poland in spring. I stayed with a Polish family. Itwas very interesting to know the Polish traditions.

Will you come to Galicia this year? M. I won´t come to Galicia this year because I will changeschool, but the other, younger pupils do want to go toGalicia.S. Oh.... Such a hard question. I don't know yet.

Mar. I don´t know yet, whether I go to Galicia or not, but Ihope so. I think that there is a nice weather and we’ll do alot of things and meet interesting people.T. I really hope to go to Galicia next autumn. I´m keen ongetting to know Galicia. And I hope I meet the Galician pupilsagain.

What do you know about Galicia?M. Galicia is a nice country with its own interesting cultu-re and friendly people. There are some nice, big cities, forexample: Santiago de Compostela. The cathedral and all theother sights there are great and really impressive. And, ofcourse, I do like the warm, sunny weather. ;)S. Galicia is in the North-West of Spain. There’re very inte-resting places. I know that, because Andrea told me a lot ofthings about that.Mar. Not much. Except geography and Santiago deCompostela as a nice city. But when we visit you, you willtell us all about it.T. Until now, I know little about Galicia, but I want to knowmore.

Define your own country in a few words.M. Germany is a country which unites modern and tradi-tional parts. There were a lot of very famous composersand writers like Goethe, Schiller, Bach and Schubert. In sum-mer, we have a lot of festivals and many barbecues.S. Safe, interesting and… I have no idea!Mar. I live in a small village, a very ordinary one. There isnothing special around.T. My own country is Germany, Saxony. That´s in the south-east. Germany has a population of eighty two million peo-ple. The biggest cities of Saxony are Dresden, Leipzig andChemnitz. There are many sights in the capital of Saxony,Dresden, because it was the centre of reign of “King Augustthe Strong”. Leipzig and Chemnitz are nice too. Chemnitzis my home city. �

Sonia

Maria

Tiffany

44Botan unha man

San Isidro, 15 - 36540 SILLEDA (Pontevedra)Teléf. 986 58 08 77

Neumáticos TATOCTRA. ESTACIÓN

(Acceso Semana Verde)Telef.: 986 58 12 50

36540 SILLEDAwww.neumaticostato.com

Mª del Pilar González Iglesias

C/ José Antonio, 72

36540 SILLEDA

Tfno. 986 58 09 00

Telfs. 981 50 30 19 / 981 50 31 34

VEDRA (A Coruña)

EmpresaEmpresaPEILLET, SLPEILLET, SL

Especialidad en bacalaoPescados frescos Mariscos de la ría

Saa, 11 - Val 36526 AGOLADA (Pontevedra)Tlf. 986 699 059 Tlf./Fax 986 788 079

TIENDAC/ José Antonio, 25Tfno. y Fax 986 580 376

FÁBRICA Y ALMACÉNPol. Ind. “Área 33”, Par. 34Tfno. 986 580 924

36540 SILLEDA (Pontevedra)

Rúa Outeiro, nº 3 Telf./Fax 986 580165 626 347298

36540 SILLEDA

info@turnativa.comwww.turnativa.com

José Antonio, 3

Telf.: 986 580 710

36540 SILLEDA (Pontevedra)

Rúa Xeral, 1 BajoTlf.: 986 58 51 95Bandeira (Pontevedra)

C/ María Colmeiro, 2Tlf.: 986 58 03 71

Silleda (Pontevedra)

45

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Comezamos a viaxe o sábado 26 de xaneiro a iso das doceda noite. Tras pasar lista subimos ao autobús. Viaxabamosos cursos de primeiro de Bacharelato, de ter-ceiro da ESO e do ciclo de Actividades Físico-Deportivas. Acompañábannos Xosé ManuelNodar, María Jesús González e Carlos Ares.

DANIEL CASTRO FONTAO (1º BAC)

Viaxar de noite non é moi divertido, pero nós pasámoloben ata as catro da madrugada, máis ou menos, porque axi-ña o sono empezou a entrar e houbo que estar calados.Moitos non durmimos en toda a noite, e aproveitamos paracoñecer compañeiros que non coñeciamos e para estrei-tar lazos de amizade…

O domingo pola mañá chegamos a Jaca (por se alguén nono sabe, está en Huesca). É un lugar de montaña moi boni-to. Deixamos as cousas no hotel. O hotel era de dúas estre-las, pero acolledor, e compartiamos piso cun instituto daCoruña. Ao longo da semana xurdiu boa relación con eles.Logo fomos alugar os esquís e as botas.

Pola tarde estivemos no hotel descansando da viaxe. Á noi-tiña aproveitamos para ir dar unha volta por Jaca, cada unao seu aire, pero ás nove había que estar de volta para cear.A comida non era de mala calidade, pero facíasenos repe-titiva; por poñer un exemplo: comiamos patacas fritidastodos os días.

O luns pola mañá fomos a estación de Candanchú, tras unhaclase práctica pola maña, lanzámonos polas pistas a esquiar.Ao principio custounos un pouco, pero pronto collemosconfianza coa neve. Por suposto, non faltaron golpes e caí-das, pero iso é normal, dado que era a primeira vez queesquiabamos para a maioría, pero ninguén se mancou. Estadinámica repetiuse durante toda a semana: clases pola mañáe esquí libre pola tarde. Aínda que houbo quen optou por

tomar as tardes libres. Estabamos divididos en tres grupossegundo o noso nivel.

Cómpre tamén destacar a calidade das instalacións, a nevee a climatoloxía, que nos foi favorable durante a nosa esta-día.

Ás cinco cerrábanse as pistas, polo tanto marchabamos caraa Jaca, que estaba a uns trinta quilómetros de Candanchú.Dende as seis ata as nove tiñamos tempo libre, que cadaquen aproveitaba como quería. Un dos destinos máis visi-

tados foi unha bolei-ra que había pretodo hotel, pero taménvisitamos a muralla eo casco histórico.

O xoves pola noite,os profesores tive-ron o detalle delevarnos pola noite á

boleira, que de oito a unha era tamén unha especie de dis-coteca. Alí houbo unha partida de bolos moi emocionantena que, entre outros, participaron Chus e Nodar. Houbonoites que nos tiveron que chamar a atención varias vecesdebido ao ruído que faciamos, pero a cousa non pasou amáis.

O venres tocaba volver, pero aproveitamos o día paraesquiar e despedirnos dos nosos monitores de esquí. Fomosdevolver os esquís e ás sete da tarde partimos rumbo aGalicia. Chegamos a Silleda ás oito da mañá do sábado 2 defebreiro.

En resume, a excursión foi moi divertida,creo eu que amellor que fixemos nunca. Aínda que houbo algún que outrocontratempo, todos chegamos ben á casa.

Unha pena non poder volver todos xuntos… �

Viaxe a Jaca

Comiamos patacasfritidas todos os días.

Un dos sitios máisvisitados foi unhaboleira.

QUE BONITA É A NEVE BAIXO OS PÉS!

46

DÉBORA TROITIÑO GIL (2ºBAC)

O día 6 de Marzo, tivemos opracer de realizar unha visi-ta á cidade de Lugo (LucusAugusti).

Os grupos afortunados en asistirenforon: 4ºA e 4ºB de ESO e 1º e 2º debacharelato de grego e latín. As profe-soras que nos acompañaron na viaxeforon Belén González (departamentogrego-latín) e Marisa Díaz (departamen-to de francés).

En primeiro lugar, visitamos o MuseoProvincial de Lugo, no que puidemosobservar diversos restos arqueolóxicosromanos, os antigos miliarios que se uti-lizaban para sinalizar a altura dos quiló-metros nas estradas, estelas, monedasantigas, arte funeraria e preciososmosaicos que ataviaban o chan.

De seguido, dirixímonos ao teatro noque nos deleitamos coa representaciónda traxedia “As Troianas”, escrita porEurípides, un dos grandes dramaturgosgregos antigos.

A obra é un canto ateigado de drama-tismo polas consecuencias da guerra. Astroianas son sorteadas no derradeirodía da loita e rebélanse por mor disto.

Os vencedores (aqueos) non amosanpiedade polos vencidos (troianos) e des-pois de numerosas disputas, mortes easemade moita intriga, Troia remataardendo e os aqueos conseguen o quequeren.Unha traxedia moi entretida ecomo non, didáctica, que aconsellamosa todos/as.

Cando rematou a representación, tive-mos un tempo libre acompañado de undía soleado para comer e dar unha vol-ta pola cidade.

Reencontrámonos para dar un paseopola fermosa muralla romana do séculoIII d.C., construída co obxectivo dedefenderse dos ataques dos bárbaros.Esta fortificación ten un perímetro dedous quilómetros e posúe dez portasdas cales cinco son antigas e outras cin-co novas. A saída realizouse dende a fer-mosa catedral, do século XII-XIII(románico). Rematamos o percorridono mesmo lugar.

En conclusión, foi unha visita didácticamoi agradable e divertida da cal espera-mos que poidan disfrutar outros rapa-ces nos seguintes anos, pois, sen duda,paga a pena. �

VISITA A LUGO

47

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Un ano máis o alumnado do IES Pintor Colmeiro fomos deexcursión de fin de etapa a París, se se pode dicir que marzoé fin de etapa, claro! Seguramente cada xeración dirá que a

súa foi a mellor, pero para todos nós foiinesquecible: a cidade, a convivencia, oscompañeiros de Forcarei, os profes... foi unhadas mellores semanas das nosas vidas.

HADRIANA REY GARCÍA (4º A)

O sábado 8 ninguén chegou tarde ao instituto, tiñamostantas ganas e tanta ilusión! Tantas que algúns ou algunhasata esqueceron o DNI, cousa que foi o primeiro que revisoua profe ao chegar.

O primeiro día pasámolo no bus, botando uns risos ecomezando a coñecernos; o peor foi que Eva se nos puxoalgo maliña e tivo que comezar a botar man das macelas;chegamos para cear a Burdeos, onde o prebe comezou afacer das súas e onde os de Forcarei tiñan preparada unhafesta nocturna que os seus profes tentaron abortar.

Ao seguinte día dirixímonos ao castelo de Chambord,símbolo do mal que vivían os franceses; do seu interiordestaca a escaleira que din que foi deseñada por Leonardoda Vinci. Ao saírmos, algúns xa recibimos o primeiro avisodo que a excursión nos ía deparar en canto ao tempoatmosférico: un forte ballón empapou a máis dun de camiñoao autobús. E por fin, París. Chegar foi un todo un barullo,unha festa no autobús. Todo nos abraiaba e todo nos

gustaba. As cámaras de fotos dispostas e o condutor quenos prohibiu facer fotos. Este condutor ía dar moito quefalar, si, pero daba igual: estabamos felices de estarmos alí.

E o hotel... case facemos unha manifestación cando vimosaquelas habitacións... un barullo que o profe de Forcareiresolveu deseguida. Claro, o hotel da primeira noite eramoito mellor! E iso que estabamos avisados!

Primeiro día en París, segundo de excursión

O noso hotel quedaba moi preto de Sacre Coeur, e alí fomosandando. Cando chegamos comezou a chover de tal xeitoe a soprar tanto vento que non puidemos saír en bastantetempo. Os profes tiñan medo por nós e non se atrevían amarchar. E é que era moito. Para colmo, Eva seguía mal etivo que ir con Gracia tomar unha camomille que custou...5€! Despois veu o autobús a buscarnos para ir á Defense,unha parte nova impresionante; algúns subimos ao arco paraver a inmensidade da cidade: pagou a pena!. Pola tarde,Opera e Galerías Lafayette, desde alí algúns decidiron ir cosprofes ao Café de la Paix, e seica o pasaron moi ben e ataviron ao presidente francés co israelí que estaba de visitaen Francia; outros andamos de compras. O peor: enfermouSilvia. Estaba claro que a profe se ía reconverter aenfermeira nesta viaxe!

Terceiro día: Versalles

Despois de ver este palacio un comprende mellor arevolución francesa! Pero estaba tan mal tempo que osprofes decidiron que visitaramos os xardíns en tren, aínda

DIARIO DUNHAEXCURSIÓN

48

que algúns decidiron mollarse un pouco-moito epercorrelos a pé: chegaron empapados!

Pola tarde fomos á torre Eiffel, chea de grandes colas queparecían imposibilitar a nosa visita por esa tarde. Perodecidiron subir polas escaleiras porque había menos cola:esa decisión supuxo para min un baquetazo: eu non podíafacelo. Lorena, encantadora, decidiu quedar comigo. Candosubiron parecía que non querían baixar, estaban tanencantados alá arriba que pasaron horas que a min mepareceron interminables. As bágoas asomaron cando vin asúa ledicia e Gracia decidiu subir con nós as dúas de novo,pero Xaime adiantouse e falou cos de alí para podermos ir

no ascensor. Desde logo, os meus compas tiñan razón: estaralí arriba é toda unha experiencia que desexamos prolongaro maior tempo posible. Ademais, entre lusco e fusco,prenderon as luces e todo cambiou: París é unha auténticamarabilla desde alí arriba.

Entrementres, Silvia loitaba coa súa enfermidade e a febreparecía non querer desaparecer. Pero era tan valente quenunca se queixaba, a pesares de estar mal de verdade.

Cuarto día

Deixamos que descansase o condutor e... a percorrer Parísen metro! Toda unha experiencia. O peor: Silvia tivo quequedar no hotel pola enfermidade, non podía máis. Fomosaos museos, a Notre-Dame, de paseo no Bateau Mouche.Un día esgotador e precioso. Ás veces, ata saíu o sol! Temosmiles de anécdotas dese día, sobre todo do museoPompidou, onde alucinamos coa arte moderna. O Louvreé inmenso, demasiado, e só puidemos ver unha parte.

Canto cadro, canto para aprender e admirar! Vimos taménarte na rúa, pois pasear por París é todo un mundo pordescubrir. Ao chegar, tiveron que chamar ao médico porqueSilvia non sandaba... e Gracia estaba moi preocupada!

Quinto día: EurodisneySeguramente foi o mellor día de toda a excursión, porquetodos quedamos encantados: as atraccións, as princesas, ospersonaxes, o ambiente... todo nos gustaba, para todos oslados mirabamos querendo mergullarnos na maxia deselugar. Todos os detalles están coidados ata a mínima, todasos ambientes, os disfraces... nada nin ninguén está fóra delugar. Pasámolo de luxo, os profes deixáronnos voar ese díacomo un personaxe máis dos contos de Disney. Unhamarabilla, empañada, coma sempre, pola choiva que seempeñou en viaxar connosco todos os días da excursión.Algúns tiñan medo a subir ás máis perigosas. Pola noite,

Xaime, Gracia e Xoan Carlos leváronnos aos que quixemosa pasear polo barrio latino e “palpar” o ambiente nocturnoparisino.

Sexto día: Voltar para a casa

Comeza a tristura aínda que sabemos que nos queda estanoite en Futuroscope. Chegamos pola tarde e o parquetamén nos encantou. Subimos a unha especie de robots quenos xiraban por todos os lados. E pola noite fomos tomaralgo a un pub –á discoteca non nos deixaron entrar por sermenores de idade- e pasámolo de marabilla. Claro que osprofes puxeron moito da súa parte, aínda que non imoscontar todo aquí, non?

Sétimo e último día: autobús.

Autobús e máis autobús. Foi horroroso. Cansos e viaxeinterminable, con pinchazo de roda incluído. O mellor:despedir ao condutor, que foi quen máis anécdotas nosprocurou nestes sete días... e temos unhas cantas!

En fin, esta viaxe permanecerá en nós para sempre, porquefoi inesquecible, porque tivemos que aprender a convivir eporque París é xa, dende agora, un pouquiño nosa, e é acidade máis marabillosa do mundo!!! �

49

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Historia do Sahara

O Sahara nunca formou un estado. Antigamente houbocolonias fenicias no territorio, os primeiros habitantescoñecidos foron os bérberes. Coa chegada do Islam noséculo VIII, chegaron tamén os árabes en especial os BeniHassa, no XV, que acabaron mesturados coas tribos bér-beres, o que deu lugar a actual poboación saharauí.

A poboación saharauí organízase en familias e agrúpase entribos que constituían a unidade social básica dos saharauís.A tribo máis importante é a dos Erguibat.

Fóra da división da tribo quedan: os maalemin (artesáns),iggaugen (trobadores), abid (escravos) e haratin (libertos).

O Sahara foi reclamado na historia como territorio españolen 1885, pero a súa ocupación non foi efctiva ata o 1934. O6 de novembro de 1975 a Marcha Verde traspasou a fron-teira do Sahara occidental. O 26 de febreiro de 1976, Españaabandonou o territorio, tras o cal a Fronte Polisaria procla-mou a Républica Árabe Saharauí Democrática (RASD) eemprendeu unha guerra de liberación contra estes países.

En 1979 Mauritania, derrotada, asinou a paz coa FrontePolisaria e Marrocos materializou a ocupación co apoiofinanceiro e militar de Estados Unidos. No 1991 Marrocose a Fronte Polisaria asinan un alto o lume mediante a ONU,que estableceu a Misión de Nacións Unidas para o refe-rendo no Sahara Occidental (MINURSE), celebrado en

SAHARA

Por ThalíaTroitiñoGonzález(4º A)

Imaxes

deTu

aregs

Canción saharauí

Este é o meu país, o lugar no que vive a miña xente.

É o meu país, o pasado, futuro e presente.

É o meu país, é o meu país, é o meu país.

Cóntanme que teño Terra e solidariedade.

Cóntanme que teño todo, árbores e mar,

ríos e montañas, animais ao chou.

É o meu país…

Cremos na paz, na solidariedade.

Xuntos berraremos: “Viva a liberdade”.

50

febreiro de 1992. A Fronte Polisaria acusa a Marrocos deir aprazando a convocatoria do referendo mediante apela-cións para que os saharauís non teñan dereito ao voto.Marrocos rexeita estas acusacións.

A ONU designou a James Baker como Enviado Persoal doSecretario Xeral das Nacións Unidas. En 1997 Marrocos ea Fronte Polisaria asinaron os Acordos de Housten. Enxaneiro de 2000 finalizouse a identificación de votantes parao referéndum de autodeterminación. Presentáronse apela-cións pero, en lugar de tramitalos de acordo cos procede-mentos pactados polas dúas partes, o Secretario Xeral daONU conxelou o proceso. Para superar o bloque, o secre-tario xeral propuxo a repartición do Sahara entre Marrocose a Fronte Polisaria, o que non foi aceptado por Marrocos.James Baker propuxo o plan Baker II, o cal foi avalado en2003 polo Consello de Seguridade (Resolución 1494). Denovo Marrocos non acepta este plan, xa que segundo elesnon garantía a participación de todos os Saharauís no refe-réndum de autodeterminación.

Pola contra, Marrocos propuxo concederlle ao SaharaOccidental unha ampla autonomía baixo a súa soberanía ea creación de corcas (Consello Real para os Asuntos doSahara), formado por membros de distintos clans e tribussaharauís designados polo rei de Marrocos, pero isto nonfoi aprobado pola Fronte Polisaria.

Actualmente, este territorio está dividido por un muro demáis de dous mil quilómetros de longo que divide de nor-te a sur o Sahara Occidental. Zona oeste ocupada porMarrocos e a zona leste constitúe os dominados territo-rios liberados baixo o control da Fronte Polisaria.

A súa vida

Considero que debo dicir que o pobo saharauí non foi tra-tado xustamente pola historia pero, dende logo, España nonquedou atrás. Só temos que mirar como por exemplo llevende armas a Marrocos. O goberno español apoia, seica,a causa saharauí, pero non por iso hai que estar orgullosos,pois non se nota en ningún momento. Como lle convén,debe levarse ben con Marrocos.

Desde este país poderíanse facer mil cousas por axudar aeste pobo, pero por desgraza a metade da xente nin seque-ra coñece a súa situación. Están organizados en catro cam-pamentos, principalmente; un deles é o campamento deDajla, no que están os saharauís exiliados de Tinduf desde1975, debido a mala descolonización de España e a ilegalocupación do réximen alauita marroquí. Este campamentoé o máis afastado de todos, xa que se encontra a centooitenta quilómetros de Rabuni, que é o centro administra-tivo de todos os saharauís que están refuxiados en Tinduf.Aproximadamente cento cincuenta mil saharauís viven encampos de refuxiados cerca da fronteria de Tinduf.

Viven na zona máis dura do deserto do Sahara, unha chai-ra na que ás veces, se se ten sorte, vese algunha acacia conpinchos, e no chan pedras e alacráns. Parece que respiranarea, xa que sopra o siroco moi forte. Nin tampouco se écapaz de recoñecer as persoas que tes ao teu carón, causapola que moitas saharauís teñen asma. Ademais, teñen que

soportar as temperaturas extremadamen-te altas de ata cincuenta e cinco graospolo día e temperaturas baixo cero polanoite.

As mulleres son as que levaban aorganización, xa que os homesestaban na loita armada. Coidan

os nenos e os maiores, traballan na casa, e traballan para acomunidade. Isto é inhabitual nas sociedades islámicas, peroeles entenden a relixión como algo moi íntimo, son moiprogresistas. As mulleres están organizadas en sindicatospara non perder o poder cando os homes regresan.

Pero, a pesar diso, son unha sociedade admirable, teñen hos-pitais, centros de ensino… Amosan unha gran vontade froi-to da conciencia de saber que loitan por unha causa xusta,volver a ver aos seus familiares que quedaron nas zonasocupadas. Tamén hai que dicir que non é unha sociedaderancorosa e que a pesar de que España os ten moi aban-donados xamais poñerán mala cara aos españois.

Hoxe, a xente perdeu a esperanza e algo de empeño. Ossaharauís que poden saír ao estranxeiro acaban quedandoa vivir, porque a situación é demasiado dura. Pero, pola con-tra, iso antes non sucedía, xa que ían estudar fóra, normal-mente a Cuba, e todos volvían.

Antes de rematar, teño que destacar que é un pobo ao quelle gusta aprender e traer moitos avances, para así ter máisforza polo que loitar pero, ante todo, teñen a súa cultura eo seu pasado sempre moi presentes.

Como xa dixen, son un pobo feliz, capaz de soportar aspenurias que a vida lle deparou. Pero quizais deberiamosser nós os que pensemos en cal é a verdadeira vida que undebe soñar, se a que nós temos, chea de cousas, ou a queeles teñen con, verdadeiramente, escasos bens materiaispero, desde logo, co máis prezado: amor, agarimo, amizade,espírito, forza e, ante todo, honradez. �

51

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

A historia de Fran "No libro conto a historia a través das súas propias voces,falei con moitísima xente e tamén con personaxes históri-cos, e a través dos seus testemuños orais eu exercía dexornalista. Alí o libro funciona como un álbum de fotos.Tentei reconstruír a historia dos saharauís nas súas voces.

O que máis me chamou a atención foi a súa vontade, unhavontade que vén da concienciación de saber que loitan porunha causa xusta, por volver a ver aos seus familiares quequedaran nas zonas ocupadas.

Hoxe en día son moi pesimista coa súa situación, por isonon son quen de volver alí. A situación está deteriorándo-se. Nunca se puxo en práctica o plan de paz, e o tempo des-moraliza. Non hai perspectivas de que se faga o referéndum.Mesmo hoxe xa hai sectores que avogan por unha autono-mía dentro de Marrocos, algo impensábel hai uns anos. Etodo é polo nivel de desesperación que se acada nos cam-pos de refuxiados. Nestes foron evoluíndo e a situacióncambiou radicalmente, están totalmente degradados e senperspectivas de futuro.

O sistema de organización era modélico, coma un país enminiatura. Viven na zona máis dura do deserto do Sahara,unha chaira onde non hai nada, algunha acacia con pinchosde cando en vez, e no chan pedras e alacráns. Sopra o Siroco,durísimo, parece que respiras area, non distingues as per-soas que están ao teu carón. De aí que haxa tanta asma.

As mulleres eran as que levaban a organización porque oshomes estaban na loita armada. É unha situación inhabitualnas sociedades islámicas. Pero eles entenden a relixióncomo algo moi íntimo, son máis progresistas. As mulleresorganizáronse en sindicatos para non perder o poder can-do os homes regresaron.

Entre tanta penuria, é unha sociedade admirable, contan concentros de ensino, hospitais...

Paradoxalmente, nos últimos anos a situación deteriorou-se polas visitas de nenos a Europa. Iso fixo que a súa causafose máis coñecida pero produciuse que nesa sociedadeigualitaria na pobreza comezasen as desigualdades, xa quehabía nenos que chegaban con moitos cartos, é dicir, o queera un acto de solidariedade converteuse nun acto de dis-criminación e agravio.

Hoxe a xente perdeu a esperanza e algo de empeño. Ossaharauís que poden saír ao estranxeiro acaban quedandoa vivir, porque a situación é demasiado dura. Isto antes nonsucedía.

Sempre, sempre, foron xente pacífica. Ademais, danche oque non teñen".

Con Gonzalo Moure"O Sahara forma parte da miña vida. Levan 32 anos en cam-pos de refuxiados: vidas enteiras agardando a que alguén oslembre.

Pronto estará alí Javier Bardem: a súa presenza fai máis quemil armas. O que temos a man é a PALABRA, eles teñeneste poder e non o poden perder.

O deserto está cheo de maxia.

A cultura nómada é unha cultura moi diferente, ten a vida,pero non ten cousas materiais. Antes todos os pobos erannómadas. En que momento nos equivocamos e puxemosbarreiras? Os animais viven a realidade do universo.

El beso del Sahara é un erro. Comeceino antes de ir alá etiven que refacelo. A alma dos saharauís na súa maioría que-ren estar alí, son máis felices.

Por que estou ben alí? Alí amo, sinto cariño, sinto doutroxeito que aquí non sabemos. Somos pobres en amor ecomunicación, e mesmo en tacto. Na haima están collidosda man; hai máis relación. Alí cambiei a hospitalidade, apren-dín a compartir. Na súa cultura é normal dar o que sobra,compartir.

Tuba, no centro de Asia, ten unha cultura similar. Son nóma-das. Comparten o feito de vivir nun medio hostil e son igualde xenerosos. É unha alternativa diferente ao noso xeito devida. Viven de acordo coa natureza e coa non posesión daterra. Por iso son tan diferentes os marroquís dos saha-rauís.

A literatura non é diversión. Le porque te vai emocionar,porque vas sentir cousas novas, le por ver que pasa.

Un libro non é a resposta. É a Pregunta, a necesidade desaber máis cousas". �

O SAHARA NOS AUTORES

52Botan unha man

Gral. Franco, 98 - SILLEDA (Pontevedra)

Tfnos. 986 58 04 85 - 986 58 00 88

Fax 986 58 10 90

SANTIAGO: 981 58 00 84

Alejandro Vázquez GómezDelegado de Promoción Editorial

Comercial Grupo AnayaGalerías Xesta Valle Inclán, 5

Local 16 (Planta santo Domingo)32004 Ourense

Telfs. 988 255 033 - 608 085 907Fax 988 255 025

e-mail: avazquezg@cga.es

S i l l e d a

E M P R E S A L Á Z A R A , S . A .SERVICIO DE AUTOCARES

SILLEDAJosé Antonio, 20Telf. 986 580 396

Autobuses desde 14 a 59 plazas.Excursiones, congresos, colegios, etc.

Servicios regulares de viajeros.Servicios a las Universidades de Vigo y Santiago.

PONTEVEDRAA Igrexa, 38 - SALCEDOTelfs. 986 840 358986 840 591

A ESTRADAMuiño, s/nTelf. 986 570 706

GALIDEZA, S.L.

Avda. Buenos Aires, 3136500 LALÍN (Pontevedra)Telf.: 986 783 362 / Móvil: 605 991 688Correo-e: galideza@hotmail.com

Venta de equipos informáticos - Servicio técnico garantizado -Consumibles y periféricos - Mantenimiento de empresas -Instalación de redes - Venta de electrónica

RESTAURANTE "O REFUXIO" - MerzaVariedade de peixes, carnes e arrocesC/ Reboredo nº 20 tfno 986583572

CERVEXERÍA - TAPERÍA "O REFUXIO" -Silleda

Cervexa de bodega e tapas variadasC/ Estación, Baixo 3º / tfno 986592518

53

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

fillos do rock&roll

Boas noites, benvidos, fillos do rock androll!

Nesta sección musical vou dar a coñecer agrupos de xoves que perseguen o mesmosoño e comparten afeccións, todos rapacesgalegos que un día se reuniron para come-

zar unha carreira que non seaprende na universidade: formarun grupo de música.DAVID BIBIÁN FERNÁNDEZ (2º BH)

Nao,�Metal�/�Rock,�A�estradaDiscografia: Somos (2006), As Palabras Espidas (2007)

Influencias: Rage Against The Machine, Kannon, HabeasCorpus

Espazo web: www.myspace.com/somosnao

The�Homens,�Pop/Punk,�A�CoruÑaDiscografia: The Homens(2005), The Homens #2 (2006),Tres (2007)

Influencias: Badfinger, The Knack, The All-AmericansRejects

Espazo web: www.thehomens.com

Knell,�Rock�/�Lirica,�PontevedraDiscografia: Knell (2003), Demo07 (2007)

Influencias: Hamlet, Metallica, Funeral For A Friend

Espazo web: www.myspace.com/knellmyspace

Aphonic,�Metal�/�Alternativa,�VigoDiscografia: Silence (2004), FOOLPROOF! (2006), Es losuyo (2008)

Influencias: Korn, Deftones, Linkin Park

Nao

TheHomens

54DOUS HOMES, DOUS INSTRUMENTOS

Como comezaches no música?

Diego Cuiña: Buff! Hai doce anos. Comecei con sete anose non sei moi ben por que, pero vese que me gustou, por-que me segue apaixonando tanto como o primeiro día.

David Matanzas: Pois empecei con seis anos, máis oumenos, no conservatorio de Zürich (Suíza). Xa sabes,

solfexo e máis solfexo. E todo por miña nai, queinsistiu. Máis tarde deixeino, como acto de rebe-

lión cara a ela! (risas).

Canto tempo levas tocando coa tua bandaactual?

D.C. Pois con Afrodisian Big Band levamospouco tempo, cerca dun ano, aínda que osmesmos compoñentes tiñamos outro gru-

po anteriormente,pero con outro estilo.

D.M. Levamos tocando catro anos, dendeque un día decidimos tocar no instituto, e aícomezou todo. E, como non había ninguén

para que tocase o baixo, tocoume a min, peronunca pensara que me acabaría gustando tanto.

Como definirías o voso estilo de música?

D.C. Diría que unha mestura entre jazz, blues esoul. Trátase máis que nada de música de ambiente

para locais tranquilos, onde poidas escoitar músicapero botar un conto ó mesmo tempo.

D.M. A verdade é que non temos un estilo definido.O estilo de cada un provén de distintas influenciasmusicais e de aí a mestizaxe que nos sae nas can-

cións. A maioría das veces iso causa discrepancias entre nós, pero sempre acaba gustando o “toque” de cada un.

Que grupos te influenciaron a ti e á túa banda?

D.C. Soemos fixarnos nas cancións de grupos con estilos coma os dos Blues Brothers para compoñer.

D.M. A min persoalmente LedZeppelin, Guns N’ Roses… son osmeus favoritos, pero despois, nasramas máis duras, Iron Maiden, Korn,Slipknot, Slayer, Metallica… e moitosmáis. Os meus compañeiros senembargo son dous “punkarras” e un“metaleiro”…pura mestizaxe!

Onde te ves dentro duns anos (musi-calmente falando, claro)?

D.C. Este ano acabo grao profesionalde Música e comezo o grao superior,e espero chegar a profesor de saxoou tocar nalgunha agrupación impor-tante

D.M. Pois sinceramente non o sei,como todos os da banda gustaríameser unha “Rock Star”(risas) e darunha xira mundial, por exemplo, pero,en fin, soñar é gratis! �

Non fai falla saír nin sequera donoso concello para topar exemplosde músicos emprendedores. Velaívai unha mostra disto, cunhaentrevista a dous membros degrupos musicais doconcello de Silleda:Diego Cuiña Iglesias,saxofonista deAfrodisian Big Band, eDavid MatanzasBarciela, baixista deSoberbia..

Diego

Cuiña

DiavidMata

nzas

55

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Rock

Nace nos anos50,da man do Reido Rock, ElvisPresley.O Rock é oxénero que máisestilos abarca den-tro da súa longavida,durante a calevoluciona moito.

Ritmos sen demasia-dos adornos,moipuros e marcados,xeralmente non moirápidos pero tam-pouco lentos. Abatería e o baixoson o “motor” dascancións.

Melodías eléctricasque caracterizancada canción porseparado.Dásellemáis ou menosimportancia, pero amelodía está sem-pre moi presenteno Rock.

Hard Rock, HeavyRock, Punk Rock.

The Rolling Stones,AC/DC, LedZeppelin, TheScorpions, Kiss.

Descrición

Ritmo

Melodía

Variantes

GruposArtistas

Pop

Michael Jackson estáconsiderado oPríncipe do Pop.Pop ven de popular,é dicir, músicaescoitada polopobo. É o xéneromáis comercial.

Ritmos alegres econ moitos adornose variacións,peroxeralmente cons-tantes durante ascancións.

As melodías tratande evocar emociónscoma o amor, a feli-cidade…as melodíasdo pop modernoelabóranse con dis-positivos electróni-cos e están moiadornadas.

Powerpop, PopPunk, R&B.

Michael Jackson,Madonna, Cher,Britney Spears.

Punk

É o xenero máisimplicado na políti-ca. Poderíase dicirque nace na décadados 70, con gruposcomo TheRamones. É concibi-do tamén comosubcultura.

Os ritmos rápidos eeléctricos son amarca do punk.A batería é un ele-mento protagonistaneste xénero.

As melodías nonson a base do punk.A voz é o elementomelódico en moitoscasos, xa que as gui-tarras distorsiona-das fanse notar engran maneira.

Skate punk, Ska,Hardcore.

Sex Pistols,Ramones, NOFX,Blink182, BadReligion.

Metal

O metal é a ramamáis dura do Rock.Bandas coma JudasPriest son as coma-droas do metal, quese consolida a finaisdos 60 e comezosdos 70.

Os ritmos varíanmoito segundo oestilo. No heavy sonritmos pesados elentos, no speedmetal a batería che-ga ao borde dacombustión espon-tánea.

As guitarras eléctri-cas definen melodíasafiadas,duras e escu-ras, aínda que enocasións non se llesdá moita importan-cia.

Nu-Metal, HeavyMetal, Trash Metal.

Iron Maiden,Metallica, Slipknot,Antrhax, Megadeth,Slayer.

PARA ENTENDERNOS...Aquí vai un pequeno esquema que ilustra as diferenzas entre os principais estilos de música quemoita xente tende a non distinguir.

DAVID BIBIÁN FERNÁNDEZ (2º BH)

56

Xosé Ferradás, veciño e paren-te desta redactora, saltou á famapor participar no programa quese emite na Televisión de Galicia“Son de Estrelas”. El defínesecomo unha persoa algo inquedaque dedica o seu escaso tempolibre a dúas afeccións ben curio-sas: árbitro de fútbol e locutorde radio. A pesar de ser unhome moi ocupado, concedeu-nos amablementeesta entrevista.

JÉSSICAVALES FERRADÁS

(2º BH)

Como che xurdiu a idea de ir ao pro-grama “Son de Estrelas”? Buscabas afama ou aprender?Principalmente por iniciativa dos ami-gos, ademais eu non esperaba que mecolleran.

Que tiveches que pasar para entrar noprograma? Para entrar tiven que pasar dúas fases,a primeira entre duascentas persoas,

e a segunda entre corenta e oito; paramin non foi moi duro porque penseique non me ían coller.

Con quen te levas mellor no progra-ma?Menos co xurado, lévome en xeral moiben con todos os compañeiros e, porsuposto, coa presentadora.

Es consciente de que estás nos mello-res postos, grazas a ser o favorito dopúblico?Si, pero eu penso que iso non é malo,xa que así demóstrase que son o máiscoñecido.

No programa fuches moi criticadopolo xurado e polos compañeiros. Istoaféctache?Non me afecta, e penso que iso faimemáis forte como persoa.

Que tal o achegamento con TeteDelgado?Tete é unha persoa entrañable, senembargo penso que vós dende as casasa vedes como unha persoa un tantopesada coas súas bromas, e isto é par-te do guión.

A túa familia e amigos apóiante nestatraxectoria?

Totalmente, se non fose por eles xatería abandonado.

Tes novos proxectos ao saír do pro-grama?Aspiro a algún posto na TVG.

Gustaríache gravar un disco, ou actuarnas mellores orquestras de Galicia?Se me fixeses esta pregunta hai unsmeses contestaríache que si, pero nes-te momento tería que pensalo. Aboféque me gustaría actuar nas melloresorquestras.

Pensas que hoxe en día se pode vivirda música?Eu, pola miña experiencia, penso quesi. Porén, hai que ter moita sorte nes-te mundiño, e esforzarse moito, poisisto non se consegue dun día paraoutro e hai que loitar. �

Xosé Ferradás,

participante en “Son de Estrelas”

“Hai que ter moita sorte neste mundiño”

As críticas fanme máisforte como persoa

Aspiro a conseguir algúnposto na TVG

57

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Hoxe en día están moi de moda na televisión os“reality shows”. Nesta entrevista queremosdemostrar que, grazas ao telefono e a internet,podemos contar na nosa revista cunha pequenaentrevista a un grupo de rapazas queparticipou con certo éxito no reality“Factor X “, emitido pola canle Cuatro.

MARIA DOLORES PRESAS TABOADA (2º BH)

Elas chámanse Vanesa, Yuleimi,Alba María e Erika, aínda queson máis coñecidas polo seu nome artístico: Lady’s. En nomede todo o grupo, Vanesa fixo o papel de voceira.

Canto tempo leva formado o grupo?Aproximadamente tres anos e medio

Como xurdiu a idea de presentarvos a Factor X?A verdade, fomos sen pensalo, vímolo anunciado, pero eralonxe e tiña que levarnos alguén, meu pai ofreceuse a levar-nos e fomos. Tomámolo a broma, non esperabamos pasare ao final tivemos sorte e pasamos.

Tivestes que superar moitos castings para estar no con-curso?Pasamos cinco castings, dous nas Palmas e tres en Madrid,incomunicadas, onde cada día se ían indo grupos. Nós con-seguimos entrar no concurso.

Como foron eses castings?No primeiro, en Las Palmas, só cantabamos para un xura-do que non se viu no concurso. Na segunda proba xa esta-ban Miqui Puig, Jorge Flo e Eva Perales, e cantamos para eles.En Madrid era “vivir para iso”, estivemos tres días encerra-das nun hotel onde non coñeciamos a ninguén. Cando che-gamos xa nos explicaron que tiñamos que deixar todo(móbil, reloxo, mp3…); non podiamos ter noticia ningunhado exterior. Tivemos que facer distintas probas. Na primeira probadábannos as cancións por sorteo, moita xente que non sabíaa canción pedía axuda aos compañeiros, todos nos axuda-bamos entre nós a pesar de estar competindo. Había moi-to compañeirismo.Na segunda proba un guitarrista tocábanos unha canción e,se adiviñabamos o título, dábannos a letra. Grazas a Erika,acertamos, e o noso xurado, Miqui Puig, deunos a letra, unscompañeiros axudáronnos coa melodía. Foi nesta probacando nos expulsaron. Despois, os compañeiros repescá-ronnos.Na terceira proba, que consistía en cantar o que quixese-mos, pero que non fora do noso estilo, collemos o estilode Sometimes, e Sometimes o noso.

Cal foi o mellor momento no programa?O momento no que entramos e coñecemos todos os com-pañeiros.

Cal foi o peor momento do programa?O momento da expulsión, e ademais que nos quixeron facerpasar por envexosas e falsas, pero o que a xente realmen-te non sabía era o pacto que había entre nós de que se, por

“Para dedicarseá música cómpreser constante... eter outraprofesión”

Lady´s, concursantes de Factor X

58

algún motivo, unha non podía ir, as outras irían e intenta-rían arrastar con nós á que quedara.Eu díxenlle ao xurado que se podiamos pasar as cinco quepasariamos, pero que se a que non fora o casting non podíapasar que pasariamos sen ela, pero porque Erika nos derapermiso para facelo así. Os de Cuatro encargáronse de cor-tar o vídeo, e aí empezou a polémica.

Cres que o programa vos axudou?Ao principio pensabamos que non pero agora dámonosconta de que si nos axudou, porque non todo o mundo ten

os mesmos gustos e unhadiscográfica fixouse ennós, e agora imos saír cundisco ao mercado. Podedicirse que nos custou,pero que meses despoisse viu o resultado.

Antes de entrar enFactor X chamabádes-

vos “Ladys del Swing”. Como escollestes ese nome?O noso grupo era un grupo familiar, chamado “Límitejoven”. Eramos un grupo mixto, tiñamos un rapaz que che-gado o momento foise e, ao buscarlle substituto, presentá-ronse moitas rapazas.Yuleimi e máis eu, vendo que non habíamoitos grupos de rapazas, decidimos formalo, buscamos

un nome, e entre moitosescollemos o de “Ladysdel swing” porque era-mos rapazas e tiñamosmoito swing.

Como levastes que voscambiaran o nome noconcurso?Ben, porque só era qui-

tarlle o de swing, polo cambio de estilo, xa que pasamos doestilo de verbena ao estilo pop.

Seguides conservando o swing?Por suposto, iso é algo que levamos dentro, e cantemos oque cantemos o swing terémolo sempre dentro.

Moita xente quizais non saiba que é o swing, como o defi-nirías?O swing é un tipo de música, pero en Canarias é sentir amúsica moitísimo.

Que novos proxectos tedes en mente?Un disco que sae o día 15 de abril. Primeiro sairá aquí (enCanarias), e se todo vai ben lanzarase despois na penínsu-la, e máis tarde en Latinoamérica.

Que sería o que mais ilusión vos faría nestes intres? Que por fin saia o disco, e darnos a coñecer como somosrealmente e non como nos quixeron poñer na televisión.

Con quen vos levabades mellor entre os concursantes deFactor X?Con todos en xeral, pero especialmente con United eSometimes, que eran da nosa mesma comunidade, e esti-veramos con eles dende os castings. Tamén nos levabamosmoi ben con Angie, que dicía que eramos as súas “irmás

maiores”, e con Yolanda, a que cha-mabamos “mami”.

Que lle diriades a xente que coma vós se quere dedicar ámúsica?Que hai que ser moi constante, e ter outra profesión, por-que a música é moi dura, e ten un momento e unha idade,e por iso hai que ter outra profesión para cando xa nonpoidas vivir da música.

Que lle dirías á xente que tanto vos criticou?Nada, porque o que mas lles doe é a ignorancia, por iso oque faría é ignoralos.

E xa para rematar, que lle dirías á xente que vos apoiou evos apoia?Que moitas grazas por tanto cariño e apoio, así como porestar ao noso lado sen pedir nada a cambio. Esperamos quelles guste o noso disco.

Queremos darlle as grazas aVanesa por responder, en nomede todo o grupo, a esta pequena entrevista. Que teñan moi-ta sorte con ese disco, e que todos o poidamos escoitarmoi pronto. �

A participación noconcurso fixoposible quegravemos un disco

Durante o casting,estivemos tres díasincomunicadas nunhotel de Madrid

Cantemos o quecantemos, o swingterémolo sempredentro

Máis información sobre Lady’s

nas súas paxinas web:

www.myspace.com/ladysfx

www.lasladys.com

ou tamén no seu metroflog:

www.metroflog.com/ladysdivinas

59

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Esta temporada pasada estivéronse alevar os vaqueiros coas tan famosas AllStar ou Vans, tamén se levaron as Adidase os Puma, aínda que non tanto como asbailarinas ou os Mustang. As suadeiras eas típicas blusas de premamá apretadas

por baixo do peito,sempre destacan-do a figura.FÁTIMA FERNÁNDEZ E

BEA ESPIÑO (2º ESO C)

Claro está, que eles tampouco quedaron atrás,comezaron a chamarlles a atención as Adidas, asEtnies, as Nike, etc., combinadas con vaqueirosfrouxos. Está á vista de todos que onde estea otípico pantalón axustado marcando traseiro, con-xuntado coas vans ou as All Star e unha camise-ta ou sudadeira marcando musculito...!

Tamén se levaron e seguirán levando os bolsos,grandes e amplos; as pulseiras, con laciños ou col-gantes; e os colares, sempre de bólas, que podíanser grandes, cando o colar ía pegado ao pesco-zo, ou pequenas, cando colgaba, a maioría facía-se un nó que deixaban colgando; aínda que agoraxa non se levan tanto de bólas.

O pelo tamén é unha forma que define a moda,e os estilos desta pasada temporada foron: pelorecollido nunha coleta coa axuda de pinzas, unpouco descoidado, coleta alta co floco suxeitopor pinzas, tupé ou solto pero pranchado.

Suponse que nesta nova temporada se verán assandalias. Terán un piso moi fino e tiras que cubri-rán o pé, vaia, que nos imos calzar como os anti-gos exipcios; tamén as blusas de encaixe

antigamente brancas, agora xa de todas ascores; seguiranse levando os vaqueiros

pitillo e de cadeira ou de cinturasuxeitos por un cinto ancho.

Tamén se levarán moito os ves-tidos estampados con cores

moi chamativas como oamarelo ou o violeta com-binados co verde ou, enmoi poucos casos, gra-nate. Pero o máis cha-mativo serán os xafamosos sombreiros,propios de cando era-mos só uns meniñosque xogabamos concalquera cousa, aalgúns soaranlles men-tres que a outros non,

pero xa vos iredes afa-cendo a velos sobre as

vosas cabezas. �

Te

nd

en

cia

s

O QUE SE LEVOU, O QUE SE LEVA, O QUE SE VAI LEVAR...

60Botan unha man

C/ República Argentina, 18 SILLEDA - Tlf./Fax 986 59 20 23E-mail: inmobrema@terra.es

FiscalLaboral

ContableFinanciero

SegurosAvda. do Parque, 31

36540 SILLEDA (Pontevedra)

e-mail: rrivastorres@retemail.es

Solicítenos Catálogo en: Avda. Buenos Aires, 35 (LALÍN)Tfno. 986 78 05 82

Obtención de todos os permisos de conducir. Licencia ciclomotor sen exame en Pontevedra.Obtención certificado de mercadorías perigosas.Os mellores índices de aprobados.

Ctra. N-525, Pk 32215881 Ponte Ulla (A Coruña)

T 981 51 20 26F 981 51 23 83

Telf.: 986 58 08 19

Fax: 986 58 01 05

C/Venezuela, 19 1º Izq.

SILLEDA (Pontevedra)

T 986 58 05 85

PAPELERÍA, MATERIAL DE OFICINA, SELLOS DE CAUCHO, MOBILIARIO

Entrega a domicilio

ArlitArtes Gráficas

Castro, 13

Manduas

36570 SILLEDA

T 986 58 55 45

F 986 58 55 45

Edificio FOGA - C/Pasteur 32Polígono do Tambre

Santiago de Compostela15890 - A CoruñaTel 981 519670Fax 981 557589

http://www.foga.es/

Dr. José RivasMÉDICO DENTISTA Colg.: 762

ESTÉTICA - ORTODONCIAIMPLANTES

Calle D nº 20 - 1º E

LALÍN

Telf. 986 78 17 61

C L Í N I C AC L Í N I C A

D E N T A LD E N T A L

61

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Pero non só se traballa coas empre-sas, tamén a nosa vivenda pode serobxecto dunha intervención radical. Acasa e a paisaxe son lugares vivos, cam-biantes, artificialmente naturais enaturalmente artificiais. A cuestión écomo deben relacionarse, comopoden confluír as súas evolucións? Enque consiste integrar unha vivenda nunlugar determinado.

O deseño contemporáneo céntraseen tres conceptos básicos: espazo, luz,e xeometría. As vivendas que saen dosestudios de arquitectura xogan convolumes básicos, os mobles contem-poráneos son lisos e a súa estruturaapoiase sobre as liñas xeométricas, osobxectos que empregamos a diario xanon só pretenden ser útiles, senóntamén ser fermosos, agradables, sor-prendentes…

Foi Nietzsche quen afirmou que “aarte é a actividade fundamental davida”, e deste xeito colocou a estéticano punto central da súa filosofía. Arealidade non pode ser concibida sena forza da creatividade. Un contornomediocre e sen vida converte os nososfogares en lugares de paso.

Nun recente proxecto, un grupo dedeseñadores decidiu reunir as súaspropostas, inspiradas na fauna, na flo-ra e nos fenómenos naturais ou nosaccidentes xeográficos, para instalar anatureza dentro das nosas propiascasas. Este proxecto, coñecido porMONSA e recollido no libro Nature,parte da acertada afirmación de que“non hai mellor fonte de texturas, for-mas e cores que a propia natureza”.

A creatividade vai unida á cultura decada país. Soe dicirse que os escandi-

navos están capacitados para apreciara beleza dos obxectos, mentres que ossuízos prefiren falar da súa función. Osdeseñadores actuais tentan dotar dealma as súas creacións, reunindo bele-za e funcionalidade, e deixando paten-te algo que os distinga: o enxeño.

Para ser enxeñoso hai que estar sem-pre atento, ser coma os nenos, esesseres que aínda manteñen a imaxina-ción en plena forma, que se atreven aexperimentar sen prexuízos coasnovas propostas.

É posible manter unha conciencia eco-lóxica sen renunciar ao progreso?Dende logo que si, ética e estéticapoden ser compatibles. Sostibilidade ecalidade de vida son xa piares irre-nunciables dun novo xeito de vida.

E todo isto é moi caro? Claro que non,do mesmo xeito que antigos luxoscomo viaxar ou vestir roupa de cali-dade se democratizaron, as firmas e oscreadores están involucrados na tare-fa de ofrecer produtos exclusivos aprezos asequibles. Accesibles a todos,pero que consigan emocionarnos.

E para rematar, unha pregunta: nácesecon bo gusto ou vaise formando? �

O DESEÑO NO MUNDOCONTEMPORÁNEOO deseño contemporáneo está máis de moda ca nunca, sobre todo entre os mozos e mozas, quebuscan ter algo máis que simple decoración no seu contorno. Non é posible resistirse. Se miramosben, atoparémolo en cada elemento da nosa vida cotiá. As grandes marcas colaboran cos estudios

de deseño integral, e interactúan en eventos promocionais, centros comerciais, lugaresexpositivos, fachadas ou prototipos de restaurantes cun único obxectivo: captar aatención do espectador.

ALBA SALETA ESPIÑO (2º BH)

62 ESPECIAL MOTOR

A nosa sección de motor xa se consolida na revista AsFerreiras coma un elemento habitual, porque sabemos queé un tema que interesa a moit@s compañeir@s. Este anodecidimos enfocalo dende unha perspectiva diferente.Quixemos pulsar a opinión do alumnado, profesorado epersoal de servizos para coñecer as súas preferencias nes-te ámbito do ocio. Nunha primeira fase, @s alumn@s damateria de Introdución á Socioloxía prepararon unha listade finalistas nas diversas categorías. A continuación, duran-te catro recreos, pasaron a enquisa a todas aquelas perso-as que voluntariamente quixeron participar.

Para que a mostra fose representativa, recolléronse un totalde oitenta cuestionarios (aproximadamente o vinte porcento dos membros da comunidade educativa), tentandonon esquecer ningunha sección (ESO, bacharelato, ciclosformativos, PGS, profesorado, conserxes…).

Finalmente, procedeuse a facer un recontoexhaustivo dos votos e a preparar uns artigosde información sobre os gañadores. Velaí vai aenquisa e vosa opinión.

POR ALBA SALETA ESPIÑO (2º BH)

1º COCHE DO ANO. Mellor coche no mercado actual:

-Renault Mégane F1team -Suzuki Swift-Peugeot 207-Opel Astra-Seat León-Citroën C4-Ford Focus-Honda Civic-Toyota Prius

2º MOTO DO ANO.Mellor moto para empezar a rodar:

-Aprilia Atlantic 125 i.e. (scooter)-Derbi Boulevard 125 (scooter)-Ducati Monster 695 (turismo)-Gas Gas Enducross 125 (enduro) -Honda CR 125 R (cross)-Hyosung Aquila 125 (custom)-KTM SX 65 (cross)-Suzuki Intruder 125 (custom)-Yamaha Majesty 125 (scooter)

3º AUTOMOBILISMO.Quen será o campión do mundo no ano 2008?

-Lewis Hamilton-Heiki Kovalainen-Felipe Massa-Kimi Raikkonen-Fernando Alonso-Robert Kubica-Nick Heidfeld

4º MOTOCICLISMO.Quen será o campión do mundo no ano 2008?

-Valentino Rossi-Jorge Lorenzo-Dani Pedrosa-Nicky Hayden-Casey Stoner

5º. CAMPIONATO DE GALICIA DE RALLYS.Quen será o campión galego no ano 2008?

-Pedro Burgo-Luis Vilariño-Martínez Barreiro-Alberto Meira-Outro: ______________

OS NOSOS MOTORES NON PARAN DE RUXIR

ENQUISA 2008. COLMEIRO-MOTOR

63

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

ENQUISA 2008. COLMEIRO-MOTORANÁLISE DOS GAÑADORES

Renault Mégane F1 TeamÉ o vehículo máis deportivo da firma do rombo, conta condouscentos vinte e cinco cabalos, cos que se pode acelerarde cero a cen en só seis segundos e medio; mecanicamenteestamos ante o mesmo propulsor que o do Mégane Sport.

Kimi RaikkonenCoñecido coma o home de xeo, estefinlandés caracterizouse nos últimosanos por padecer toda a mala sorteque pode ter un piloto de F1. O anopasado puidemos ver como gañou omundial de pilotos grazas aoscontinuos problemas de com-pañeirismo entre os dous pilo-tos de Mclaren-Mercedes.Actualmente corre conFerrari e comparte box co brasileiro Felipe Massa.

Pedro Burgo e Luis VilarinoProduciuse un empate na enquisa do Colmeiro, igua-lando a estes dous pilotos a vinte e tres votos. Sósaberemos ao final da temporada quen tiña a intuiciónafinada.Pedro Burgo iniciou a súa andaina no mundo dos rallysno ano 1994, pero o seu debut nacional non se produ-ciu ata 1999, rodando por primeira vez cun Peugeot205 Rally. As súas maiores dores de cabeza chegaronco Clio Sport. O seu tramo favorito é Meirama-Xalo,do desaparecido Rally da Coruña, preferindo semprecorrer con choiva.Luís Vilariño, é un recoñecido piloto lugués, aínda queafincado na Coruña. Ademais de correr as probas docalendario galego, vén de propoñerse un reto, que éparticipar no campionato mundial de IRC (un campio-nato paralelo ao coñecido WRC, que transcorre porparaxes coma Rusia, Madeira ou Kenya). Pero, paralograr este obxectivo, fai falta un presuposto elevado, eos patrocinadores dun equipo pequeno e privado nondan para tanto, así que, imitando o proxecto da “Webdo Millón de Dólares” creado hai un par de anos, oequipo vende pixeles a partir de dez euros na súa webnecesitamosunmillon.com.

Ducati Monster 695O motor da 695 é o seu avance técnico máis importante.O novo bicilíndrico en L ofrece novos niveis de potencia epar motor, pero non só iso, a súa entrega é máis suave emáis fluída. A galla invertida Marzocchi de corenta e tresmilímetros é de alta calidade, e xunto co amortecedor tra-seiro Sachs, completan un conxunto made in Italy, que setraduce nun equilibrio entre confort e agarre á estrada,tendo en conta tamén a menor altura do asento de Ducati.Para os que lles interese a estética, só se fabrica en dúascores: vermello e negro.

Dani PedrosaConsiderado un dos mellores pilotos do momento.Compite con profesionais da talla do heptacampión domundo, Valentino Rossi. É recoñecido pola súa constancia epilotaxe, pero o quemáis destaca del éque foi capaz dedesenvolverunha novamoto deoitocentoscentímetroscúbicos, e esa calidade poucos pilotos a teñen. Para valoraristo non hai máis que botar un ollo ao mundial 2008, e verque fácil é estar entre os mellores cunha evolución feitapor Valentino Rossi. Non é verdade, Lorenzo?

-

64

En 1946, inmediatamente despois da Segunda Guerra Mundial, celebráronse catro carreiras con ran-go de Grand Prix. Non foi ata 1947 que naceu a Federación Internacional de Automobilismo, máiscoñecida polas súas siglas “FIA”. Con casa central en París, este organismo anunciou que no ano 1950unirían varios Grandes Premios nacionais para crear algo chamado Fórmula 1. Sería un campionatomundial de pilotos. Estableceuse un sistema de puntuación e recoñecéronse un total de sete carrei-

ras como aptas. A primeira competición deste campionato levouse a cabo o 13 de maiode 1950, no circuíto de Silverstone (Reino Unido), e foi gañada polo italiano GiuseppeFarina.

PABLO SUÁREZ GIL ( 2º A)

ESPECIAL MOTOR

Evolución

O primeiro avance tecnolóxico aconteceu cando a CooperCar Company presentou coches con motor central. En1961 todos os competidores usaban xa ese tipo de coche.A aerodinámica adquiriu lentamente importancia nodeseño dos coches, a partir da aparición de perfís aerodi-námicos a finais da mesma década dos 60.

En ocasións, os monoprazas corren a velocidades superio-res aos trescentos cincuenta quilómetros por hora. Por estemotivo, a aerodinámica xoga un papel fundamental nundobre senso: diminuíndo a resistencia e provocando unesforzo do coche cara abaixo.

Outro elemento indispensable para queun monopraza sexa rápido é o motor.Ao longo da historia foron evolucio-nando en función da regulamentaciónvixente.

A tracción nun fórmula 1 é sem-pre traseira, a transmisión e acaixa de cambios tamén vanna parte posterior. O cambioé semiautomático secuencial,o que fai que non se precisepedal de cambio. O pilotoacciona unhas levas situa-das baixo o volante parasubir ou baixar marchas.

No presente campionato de2008, a tracción non pode estarregulada mediante control de trac-ción, provocando unha menor adheren-cia das rodas.

Os grandes campións

Michael Schumacher: retirado da competición en 2006 é opiloto máis laureado da F1, con sete campionatos mundiais.

Juan Manuel Fangio: Obtivo cinco títulos mundiais, nas oitotemporadas nas que competiu, sendo o piloto máis efecti-vo da historia.

Ayrton Senna: Probablemente o piloto máis rápido quesubiu a un monopraza. Faleceu o 1 de maio de 1994, nunaccidente durante o Gran Premio de San Marino, na curvaTamburello do circuíto "Enzo e Dino Ferrari".

Na actualidade destacan os nomes de Fernando Alonso(bicampión), de Kimi Raikkonen (actual campión) e de LewisHamilton (o grande aspirante).

SE NON ARRANCO, NON TE PILLO

65

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

Denominación Presentación Significado

Bandeira a cadros AxitadaFinal de carreira, ou no seu caso, de cada unha das sesións dacompetición.

Bandeira vermella AxitadaDetención dos adestramentos ou da carreira, xa sexa por un acci-dente ou por causas meteorolóxicas.

Bandeira amarela AxitadaPerigo, non se permite o adiantamento e débese reducir a veloci-dade.

Bandeira amarela erótulo «SC» Axitada a amarela

O coche de seguridade (safety car en inglés) está intervindo na pis-ta, polo que hai que reducir a velocidade, non adiantar, e incluso starpreparados para deterse e variar a trazada, xa que un perigo obs-trúe de forma total ou parcial a pista.

Bandeira amarelacon franxas verme-llas Estática

Pista esvaradía nunha zona, xa sexa por auga ou por aceite. Oscondutores deberán reducir a velocidade nese punto.

Bandeira verde Axitada O perigo pasou e pódese volver a adiantar.

Bandeira azul Axitada

Ten varios significados segundo cando se utilice:

Sempre (en adestramentos e carreiras): amósase estática ao final dopit lane para indicar ao piloto que sae do pit lane que hai coches quese aproximan pola pista.

Nos adestramentos: o piloto debe ceder o paso a un coche máisrápido.

En carreira: o piloto vai ser dobrado por outro piloto. O piloto queserá dobrado debe permitir o adiantamento tan pronto como sexaposible.

Bandeira dividida Estática co dorsalO piloto realizou unha manobra antideportiva. Preséntaseuna sola vez.

Bandeira negra Estática xunto ao dorsal

O piloto debe deterse no seu box ou no lugar designadopreviamente, a próxima vez que se pase pola entrada de pitlane.

Bandeira branca AxitadaExiste un vehículo moito máis lento na pista, xa sexa deemerxencias ou de carreiras.

Bandeira negra concírculo Estática xunto ao dorsal

Indícalle ao piloto que o seu vehículo ten problemas mecá-nicos que poden constituír un perigo para os demais pilo-tos e para el; polo que deberá deterse no seu box o antesposible.

As bandeiras na competiciónAs bandeiras na Fórmula 1, e por extensión no automobilismo, son algo imprescindible, posto que son a maneira de comu-nicarse dos comisarios de pista cos pilotos. É como saber os sinais de tráfico: os condutores deben coñecer e respectaras distintas bandeiras. As dimensións mínimas son sesenta por oitenta centímetros, excepto a vermella e a de cadros quedeben ter un mínimo de oitenta por cen.

66

R/ Xosé Antonio, 45 e 47 - Tlf./Fax 986 580 041 - SILLEDA

Avda. do Parque, 40

36540 SILLEDA

Telf.: 986 58 02 76

Avda. Recinto Ferial, 2

36540 SILLEDA

Telf.: 986 580 882

Fax: 986 581 367

PanaderíaLuis Mella

LIBRERÍAPILY

Luis Mella GonzálezCAFÉ BAR

ARUMECamilo Jose Cela, 5

BANDEIRA986 585 665

p a s a t e m p o sONDE ESTIVO O COLMEIRO?O alumnado de 1º de ESO visitou este curso unha cidade de enorme importancia histórica e artística.Saberías dicir de que cidade se trata, guiándote polas fotos que che ofrecemos como pistas?

ASOCIACIÓN RURAL DE MULLERES DE SIADOR

A R U M U SPenadraga, 7 - Siador

36540 Silleda

67

AS

FERR

EIRA

S 1

2A

NO

20

08

pa

sa

te

mp

os

Manuel Espiño MejutoGerente

R/ Trasdeza, 15

Tfno. 986 58 07 34 - Fax 986 58 14 92 - Móvil 610 269 443

Correo-e: memejuto@terra.es

Apdo. 23

36540 SILLEDA

Pontevedra