Asitler, Bazlar ve Tuzların Asitler, Bazlar ve Tuzların

yapısı ve Temel özellikleriyapısı ve Temel özellikleri

ASİTASİT:Suda çözündüğünde :Suda çözündüğünde hidrojen iyonu ( H+ ) verebilen hidrojen iyonu ( H+ ) verebilen maddelere “asit” denir.maddelere “asit” denir.

HCl H+ + Cl–HCl H+ + Cl–

HNO3 H+ + NO–3HNO3 H+ + NO–3

H2SO4 2 H+ + SO4–2H2SO4 2 H+ + SO4–2

ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ

Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.

Mavi turnusol kağıdını kırmızıya dönüştürürler.Mavi turnusol kağıdını kırmızıya dönüştürürler.(Asitlerin ayıracı MAVİ TURNUSOL KAĞIDIDIR)(Asitlerin ayıracı MAVİ TURNUSOL KAĞIDIDIR) Sulu çözeltilerinin tadı ekşidir. Sulu çözeltilerinin tadı ekşidir. Bazlarla birleşerek tuzları oluştururlar (Nötrleşme Bazlarla birleşerek tuzları oluştururlar (Nötrleşme

olayı) olayı) HCl + NaOH HCl + NaOH NACl + H2O NACl + H2O Asit baz tuz suAsit baz tuz su Sulu çözeltilerine Zn ve Mg gibi aktif metaller atılınca Sulu çözeltilerine Zn ve Mg gibi aktif metaller atılınca

tuz oluşur ve hidrojen gazı açığa çıkar.tuz oluşur ve hidrojen gazı açığa çıkar. H2SO4 + Zn ZnSO4 + H2 H2SO4 + Zn ZnSO4 + H2 Asit Metal Tuz HidrojenAsit Metal Tuz Hidrojen ParçalayıcıdırlarParçalayıcıdırlar

Sulu çözeltilerinde büyük oranda Sulu çözeltilerinde büyük oranda iyonlarına ayrışabilen asitlere iyonlarına ayrışabilen asitlere kuvvetli kuvvetli asit denir.asit denir.

Kuvvetli asitler çok tahriş edici ve Kuvvetli asitler çok tahriş edici ve yakıcıdır.bu yüzden dikkatli yakıcıdır.bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır.kullanılmalıdır.

Günlük hayatta tükettiğimiz bazı Günlük hayatta tükettiğimiz bazı gıdaların yapısında asit bulunur. Bu gıdaların yapısında asit bulunur. Bu asitler zayıftır. asitler zayıftır. Asitlerin tatlarına bakmak Asitlerin tatlarına bakmak veya koklamak tehlikelidirveya koklamak tehlikelidir. Asitlerin . Asitlerin üzerine su ilave ederek seyreltmek üzerine su ilave ederek seyreltmek tehlikelidir. tehlikelidir. Asitler metal kaplar yerine Asitler metal kaplar yerine cam veya plastik kaplarda cam veya plastik kaplarda saklanmalıdır.saklanmalıdır.

Günlük Yaşamda AsitlerGünlük Yaşamda Asitler Sirke, seyreltik bir Sirke, seyreltik bir asetik asitasetik asit çözeltisidir. çözeltisidir. Araba akülerinde Araba akülerinde sülfirik asitsülfirik asit kullanılır. kullanılır. Nitrik asitNitrik asit, boya ve gübre yapımında kullanılır., boya ve gübre yapımında kullanılır. Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorikhidroklorik asit asit

çözeltisidir.çözeltisidir. Midemiz de seyreltik Midemiz de seyreltik hidroklorik asithidroklorik asit salgılayarak besinleri salgılayarak besinleri

parçalar. Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep parçalar. Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep olur.olur.

Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, hidrojen iyonu (H+) oluşumuna sebep oldukları için sulu hidrojen iyonu (H+) oluşumuna sebep oldukları için sulu çözeltileri asit özelliği gösterir.çözeltileri asit özelliği gösterir.

CO2 ve SO2 suda asit özelliği gösteren CO2 ve SO2 suda asit özelliği gösteren maddelerdir.Havadaki maddelerdir.Havadaki karbon dioksit ve kükürt karbon dioksit ve kükürt dioksit gazları da yağmur damlalarında dioksit gazları da yağmur damlalarında çözündüklerinde asit olarak yere düşer. Asit çözündüklerinde asit olarak yere düşer. Asit yağmurları bu şekilde oluşur yağmurları bu şekilde oluşur

BazBaz:Sulu çözeltilerinde hidroksit (OH–) :Sulu çözeltilerinde hidroksit (OH–) iyonu bulunduran maddelere baz deniriyonu bulunduran maddelere baz denir

Bazı bazların sulu çözeltilerinde Bazı bazların sulu çözeltilerinde iyonlarına ayrışması yukarıdaki gibidir. iyonlarına ayrışması yukarıdaki gibidir. Fakat amonyak (NH3) hidroksit iyonu Fakat amonyak (NH3) hidroksit iyonu bulundurmamasına rağmen bazik bulundurmamasına rağmen bazik özellik gösterir. Çünkü sulu özellik gösterir. Çünkü sulu çözeltisinde OH– iyonları oluşumuna çözeltisinde OH– iyonları oluşumuna sebep olur. sebep olur.

NH3 + H2O NH4 + OH–NH3 + H2O NH4 + OH–

BAZLARIN ÖZELLİKLERİBAZLARIN ÖZELLİKLERİ Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. kırmızı turnusol kağıdını maviye dönüştürürler.kırmızı turnusol kağıdını maviye dönüştürürler.

(Bazların ayıracı KIRMIZI TURNUSOL KAĞIDI (Bazların ayıracı KIRMIZI TURNUSOL KAĞIDI veya FENOLFTALEİN dir)veya FENOLFTALEİN dir)

Sulu çözeltileri acımsı tattadır,dokunulduğunda Sulu çözeltileri acımsı tattadır,dokunulduğunda ele kayganlık hissi verirler.ele kayganlık hissi verirler.

Asitlerle nötrleşme reaksiyonu meydana getirerek Asitlerle nötrleşme reaksiyonu meydana getirerek tuzları oluştururlar.tuzları oluştururlar.

sulu çözeltilerinde metallerle tuz oluşumuna ve sulu çözeltilerinde metallerle tuz oluşumuna ve hidrojen gazı çıkışına sebep olurlar.hidrojen gazı çıkışına sebep olurlar.

Baz içine Baz içine fenolftalein fenolftalein çözeltisi çözeltisi damlatıldığında, baz damlatıldığında, baz pembe pembe renkrenk alır.Fenolftalein asit içine konulduğunda alır.Fenolftalein asit içine konulduğunda asitin rengini değiştirmez.asitin rengini değiştirmez.

Bazlar da asitler gibi suda iyonlarına Bazlar da asitler gibi suda iyonlarına ayrıştıkları için elektrik akımını iletir.ayrıştıkları için elektrik akımını iletir.

NaOH ve KOH kuvvetli bazlardır. Kuvvetli NaOH ve KOH kuvvetli bazlardır. Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar.Amonyağın buharı göze, burna ve yapar.Amonyağın buharı göze, burna ve solunum yoluna zarar verir.solunum yoluna zarar verir.

Bazların Kullanım AlanlarıBazların Kullanım Alanları Sodyum hidroksit (NaOHSodyum hidroksit (NaOH) sabun yapımında kullanılır.Bu ) sabun yapımında kullanılır.Bu

yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir.yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir. Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat

verir.verir. Amonyaklı sıvı maddelerAmonyaklı sıvı maddeler, yağ ve kireç sökücü olarak ev , yağ ve kireç sökücü olarak ev

temizleyicilerinde kullanılır.temizleyicilerinde kullanılır. Yemek sodası olarak bilinen Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz kabartma tozu, bir çeşit baz

olan sodyum bikarbonat içerir.olan sodyum bikarbonat içerir. Kireç suyu bir çeşit bazdırKireç suyu bir çeşit bazdır.. Potasyum hidroksit,( Potasyum hidroksit,( KOH) KOH) arap sabunu yapımında arap sabunu yapımında

kullanılır.kullanılır. Bazlar ve asitler tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur.Bazlar ve asitler tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur. Baz + Asit Tuz + SuBaz + Asit Tuz + Su

Asit ve Baz Derecesinin BelirlenmesiAsit ve Baz Derecesinin Belirlenmesi Bir çözelti içindeki asit ya da baz derecesini belirleyen H+ Bir çözelti içindeki asit ya da baz derecesini belirleyen H+

ya da OH– iyonu miktarıdır.Eğer çözeltide H+ iyonu fazla ya da OH– iyonu miktarıdır.Eğer çözeltide H+ iyonu fazla ise bu asitli bir sıvıdır.Eğer OH– iyonu fazla ise bu sıvı ise bu asitli bir sıvıdır.Eğer OH– iyonu fazla ise bu sıvı bazdır.H+ ve OH– iyonları sayısı birbirini dengeliyorsa bazdır.H+ ve OH– iyonları sayısı birbirini dengeliyorsa

sıvı nötrdür.sıvı nötrdür.

Bir sıvı çözeltideki asit miktarı, Bir sıvı çözeltideki asit miktarı, pH ölçüsüpH ölçüsü olarak olarak adlandırılan bir yöntemle tespit edilir. Bunun için pH kâğıdı adlandırılan bir yöntemle tespit edilir. Bunun için pH kâğıdı ya da pH metre aleti kullanılır. pH kâğıdı çözeltinin asitlik ya da pH metre aleti kullanılır. pH kâğıdı çözeltinin asitlik derecesine göre renk değiştirir. derecesine göre renk değiştirir.

pH ölçüsüne göre çözeltinin asitliği 0 - 14 arasında pH ölçüsüne göre çözeltinin asitliği 0 - 14 arasında değerlendirilir.değerlendirilir.

0 - 7 arası değerler asit,0 - 7 arası değerler asit, 7-14 arası değerler baz için kullanılır.7-14 arası değerler baz için kullanılır. pH değerinin 7 olması çözeltinin nötr olduğunu gösterir.pH değerinin 7 olması çözeltinin nötr olduğunu gösterir.

Tuz:Tuz:Asitler ve bazlar tepkimeye Asitler ve bazlar tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur. Bu olaya girdiğinde tuz ve su oluşur. Bu olaya nötrleşme tepkimesinötrleşme tepkimesi denir denir. Bu olayda . Bu olayda asit ve baz bir birinin etkilerini yok ettiği asit ve baz bir birinin etkilerini yok ettiği için, asit ve baz etkileşmesine için, asit ve baz etkileşmesine nötrleşme nötrleşme tepkimesi tepkimesi adı verilir.adı verilir.

NaOH + HCl NaCl + H2ONaOH + HCl NaCl + H2O

Sodyum Hidroklorik Sodyum SuSodyum Hidroklorik Sodyum Su

hidroksit asit klorürhidroksit asit klorür

TUZLARIN ÖZELLİKLERİTUZLARIN ÖZELLİKLERİ Tuz çözeltileri, asit ve baz çözeltileri gibi Tuz çözeltileri, asit ve baz çözeltileri gibi

elektrik akımını iletir. Çünkü tuzlar su içinde elektrik akımını iletir. Çünkü tuzlar su içinde iyonlarına ayrışır. iyonlarına ayrışır. Su içinde serbest hâlde Su içinde serbest hâlde gezebilen iyonlar elektrik akımını iletirgezebilen iyonlar elektrik akımını iletir. . Örneğin yemek tuzunun (NaCl) suda Örneğin yemek tuzunun (NaCl) suda iyonlarına ayrışması şu şekildedir:iyonlarına ayrışması şu şekildedir:

NaCl (katı) Na+ (suda) + Cl– (sudaNaCl (katı) Na+ (suda) + Cl– (suda Tuzlar turnusol kağıdına etki etmezTuzlar turnusol kağıdına etki etmez Kristal yapılıdırlarKristal yapılıdırlar

SORU ÇÖZELİMSORU ÇÖZELİM1 . Asitlerin bazlarla tepkimelerinde tuz ve su 1 . Asitlerin bazlarla tepkimelerinde tuz ve su

oluşur. Bu olaya ne ad verilir ? A ) oluşur. Bu olaya ne ad verilir ? A ) Sentez B ) Hidroliz C ) Sentez B ) Hidroliz C ) Nötürleşme D ) FüzyonNötürleşme D ) Füzyon

2. Aşağıdakilerden hangisi asit ve bazların 2. Aşağıdakilerden hangisi asit ve bazların ortak özelliği değildir ?ortak özelliği değildir ?

A ) Sulu çözeltileri elektrik akımı iletir.A ) Sulu çözeltileri elektrik akımı iletir.

B ) Ele kayganlık hissi verir.B ) Ele kayganlık hissi verir.

C ) Turnusol kağıdında renk değişikliği C ) Turnusol kağıdında renk değişikliği olur.olur.

D ) Suda iyonlarına ayrışırlar.D ) Suda iyonlarına ayrışırlar.

3. 3. Aşağıdakilerden hangisi Asit-Baz Aşağıdakilerden hangisi Asit-Baz reaksiyonuna örnek olabilir ?reaksiyonuna örnek olabilir ?

A ) HCl + KOH A ) HCl + KOH KCl +H2O KCl +H2O

B ) 2HCl + Ca B ) 2HCl + Ca CaCl2 + H2 CaCl2 + H2

C ) CO + ½ O2 C ) CO + ½ O2 CO2 CO2

D ) NaOH D ) NaOH Na+ +OH- Na+ +OH-

4. 4. Asitlere,asitlik özelliği veren iyon Asitlere,asitlik özelliği veren iyon aşağıdakilerden hangisidir ?aşağıdakilerden hangisidir ?

A ) H+ B ) OH- A ) H+ B ) OH-

C ) Na+ D ) Cl-C ) Na+ D ) Cl-

5.Aşağıdakilerden hangisi,bir sıvının baz 5.Aşağıdakilerden hangisi,bir sıvının baz olduğunu olduğunu kesin kesin olarak belirtir ? olarak belirtir ?

A ) Suda çözünmemesi.A ) Suda çözünmemesi. B ) Elektrik akımını iletmesiB ) Elektrik akımını iletmesi C ) Çözünürken iyonlara ayrışması.C ) Çözünürken iyonlara ayrışması. D ) Kırmızı turnusol kağıdını maviye D ) Kırmızı turnusol kağıdını maviye

çevirmesiçevirmesi6. I. Zn ile H2 gazı açığa çıkar.6. I. Zn ile H2 gazı açığa çıkar. II. Sudaki çözeltileri elektrik akımını iletir.II. Sudaki çözeltileri elektrik akımını iletir. III. Tatları acıdır.III. Tatları acıdır. Yukarıdaki özelliklerden hangisi ya da Yukarıdaki özelliklerden hangisi ya da

hangileri bazlara aittir ?hangileri bazlara aittir ? A ) Yalnız I B ) I-IIA ) Yalnız I B ) I-II C ) I-II-III D ) II-IIIC ) I-II-III D ) II-III

77 . Aşağıdakilerden hangisi tuzların ortak . Aşağıdakilerden hangisi tuzların ortak özelliklerinden özelliklerinden değildir ? değildir ?

A ) Kristal yapıda olma.A ) Kristal yapıda olma.

B ) Hidrojen iyonu bulundurma.B ) Hidrojen iyonu bulundurma.

C ) Çözündüklerinde elektrik akımını C ) Çözündüklerinde elektrik akımını iletmeiletme

D ) Asit-baz tepkimesi sonucunda D ) Asit-baz tepkimesi sonucunda oluşabilme.oluşabilme.

8. Aşağıdakilerden hangisi baz 8. Aşağıdakilerden hangisi baz değildir ?değildir ?

A ) NaOH B ) H2SO4A ) NaOH B ) H2SO4

C ) NH3 D ) KOHC ) NH3 D ) KOH

9. Aşağıdakilerden hangisi kırmızı turnusol 9. Aşağıdakilerden hangisi kırmızı turnusol kağıdını maviye dönüştürür ? kağıdını maviye dönüştürür ?

A ) NH3 B ) HCl A ) NH3 B ) HCl C ) CH3COOH D ) HNO3 C ) CH3COOH D ) HNO3

10. Asit çözeltilerinin metaller üzerine etki 10. Asit çözeltilerinin metaller üzerine etki ederek aşağıdakilerden hangisi açığa ederek aşağıdakilerden hangisi açığa çıkar ?çıkar ?

A ) Asit B) Metal A ) Asit B) Metal

C ) Hidrojen D ) OksijenC ) Hidrojen D ) Oksijen

HAZIRLAYAN: REYHAN TUĞLACIHAZIRLAYAN: REYHAN TUĞLACI