Astmi, brn og rttaikun Gunnar Jnasson lknirBarnasptala Hringsins

SkilgreiningAstmi er algengur langvinnur sjkdmur llum aldurshpum. Hann einkennist af blgu berkjum og ofurnmi fyrir msu reiti sem vera til ess a berkjurnar rengjast. reitin geta veri:OfnmisvakarVeirur / sklarSveiflukenndur lofthiti (kuldi / hiti og fugt)reynslaMengunAndlegt lag

Hva er astmi?Langvinnur blgusjkdmur berkjum:aukinn fjldi blgufruma framleisla boefnum sem mila blgu

Veldur:bjg og blgu slmhinniofvirkni og afturkrfum samdrtti slttra vvaSlmmyndunVi langvinnan astma verur aukning bandvef umhverfis berkjurnar sem gerir renginguna afturkfa

Astmi - blgusjkdmurEosinophil furmur:Losa eitru efni sem skemma yfirborsekju lungnaberkjanna og kalla til fleiri blgufrumur

Hsti Erfi tndun, jafnvel andnauMi, yngsli fyrir brjstiSurg ea hvs ndun SlmuppgangurSvefntruflanir vegna hsta og ndunarerfileikaEinkenni

reynsluastmaprfHlaupabrettiHalli 5,5 -10 %Hrai aukinn6-8 min. reynslaSubmax HR (95% af hmarki) sustu 4 mnFEV1Fyrir hlaup0-3-6-15 mn e. hlaup

lag reynsluprfiCarlsen KH et al. Respir Med 2000N = 20 Aldur: 9-17 9 vs. 20 > 10% fall FEV1220 15 x 0.85 =174220 15 x 0.95 = 195

reynsluprf me og n kuldareiti

Carlsen KH et al. Respir Med 1998. Hlaup vi herb.hitaHlaup vi - 20 grurHlaupSalbutamolN = 32 Mealaldur 10.1

Lkamlegt erfiiAukin loftskiptiHitatapVkvatapOsmolaritetKlingCl , Ca++ , Na+ Innfli

Losun boefnareynsluastmiasamdrtturTilgtur um reynsluastmaHitunHyperemia/bjgur

Stuttverkandi b2-agonistar eftir rfum Innndunarsterar +/- langvirkandi b2-agonistar +/- leukotrien antagonistar Lyfjamefer

hrif innastera (bud) EIB n= 163 Aldur 7-15 ra

n = 163 alder: 7-16 : 3Jnasson et al. Eur Resp Journal 1998

Fall FEV1 (%) eftir reynsluprfFall FEV1 (%)n = 14n = 14n = 15n = 14BUD 0,1- 0,2 mg vs. PlaceboJnasson et al. Pediatr Allergy Immunol. 2000

reynsluastmi llum aldri - oft atpia og nnur merki um auki berkjunmi

Hvsandi ndun og fall FEV1 eftir reynslu

Astmalyf virka

Greint me sjkrasgu, reynsluastmaprfi og ndunarmlingu

Dmi 1Sumari 2006: 11 ra stlka me sgu um thaldsleysi, hsta og svima. Oft hsti vi reynslu. Greind me lungnablgu

Mir og brir me ofnmi

elileg spirometria, FEV1 85% af spgildi Hvsandi ndun vi hlustun.

Dmi 1 2004 leitai hn Slysadeild vegna svipara einkenna og var sett mefer vi astma

Hva er a?

Dmi 211 ra strkur me sgu um vgan astmaKvartar um thaldsleysi og reytu

Ofnmi: frjkorn og kisur (kisa heima !)

reynsluprf jkvtt 2004

Mefer?

Dmi 2Sumari 2006: Vaxandi einkenni vi reynslu Kviverkir, hjartslttarkst, lystarleysi, reyta og slappleiki. Greinilega versnandi spirometria Kisan farin... Hva er a ?

Dmi 3 15 ra stelpa sem stundar rttir af kappi Ofnmi: kettir

Astmaeinkenni vi reynslu ? Stundum soghlj, verkur hlsi, koki, brjsti

Dmi 3Skoun: elilegSpirometria: FEV1 12% yfir spgildi Elileg krfa reynsluprf neg.

Mefer ?

Dmi 4 17 ra strkur unglingalandslii knattspyrnu

Ofnmi: ekki ekkt

Astmaeinkenni vi reynslu ?? Verri kulda og ef kvefaur Saga um langvarandi nefstflu

Dmi 4Skoun: elilegSpirometria: FEV1 10% yfir spgildi Konkavitet krfu 10% reversibilitet

reynsluprf elil

Dmi 4Lyfjamefer ? nnur mefer?

?

Dmi 516 ra slandsmeistari frjlsum

Ofnmi: kettir, grasfrj, rykmaurar

Astmaeinkenni vi: ofnmisvaka ndunarfraskingar reynslu ??

Dmi 5Skoun: elileg

Spirometria: FEV1 16% yfir spgildi Elileg krfa

reynsluprf neg.

Dmi 5Lyfjamefer: ?nnur mefer: ?

Dmi 616 ra keppir landsmtum sinni rtt

Ofnmi: ekki ekkt

Astmaeinkenni vi: reynslu ??

Dmi 6

Dmi 6 Fyrir ager Eftir agerMyndir fr ABM

reynsluastmi Stridor

Eftir reynslu Vi reynslutndun Innndunyngsli f. brjsti Hls lokastNtureinkenni Ekki a nttu Astmalyf virka Virka ekki

reynsluastmi (EIA) vs stridor (IS)MarkmiGreina milli EIA og IS hj rttamnnumtttakendur (16-37)370 ar af 174 / 196Spirometra ger fyrir og eftir reynslu. Kalt urrt lof.> 10% fall i FEV1 Rundell KW et al, Chest 2003; 123:468-71

reynsluastmi (EIB) vs stridor (IS)EIB hj 30%, 58 / 53IS hj 5.1% 18 / 1

10 IS+ voru einnig me EIB greiningu en aeins 2 svruu berkjuvkkandiRundell KW et al, Chest 2003; 123:468-71n= 370 rttamenn prfair

Af hverju f konur frekar stridor...??

?

Rundell KW et al, Chest 2003; 123:468-71

12 mn. (08.09)

12 mn (13.09)

Mynd fr HP

Stridor vi reynslu :

VDCStress / andleg vanlan keppniSkingarAskotahlutur ea anna sem veldur rengslumLaryngomalaciaOfnmislost vi reynsluVlindabakfliAnna

reynsluastmi (EIA) vs stridor (IS)Niurstaa5 % rttamannan voru me IS53% eirra voru lka me EIAIS svara ekki b-agon- istum

Rundell KW et al, Chest 2003; 123:468-71

reynsluastmi - mismunagreining Raddbandarskun (VCD) reynslutengdur stridor (laryngochalasi)

reynslutengd ofndun

Hvsandi ndun af rum orskum

Llegt ol

Raddbandarskun (VCD)Oftar ungar konur, stundum me offituvandaml og gerskun

Sst hj rttaflkiStridor ea hvsandi ndun vi reynslu

Astmalyf virka ekki

Greint me v a skoa hreyfingu raddbanda og hugsanlega me ndunarprfi.

Bjgmyndun barka vi reynslu - laryngochalasi -Vlindabakfli kok og barka ? Einkenna verur vart sjlfu prfinu(ekki eftir reynslu)

Einkenni innndun

Bjrnsdttir US Ann Allergy Asthma Immunol 2000Bjgmyndun barka

Bjrnsdttir US. Ann Allergy Asthma Immunol 2000

reynslutengdur stridorFr Dr. Kjell Brndby National Hospital Oslo

reynsla: Andnau / andlt Gunnar Jnasson lknirBarnasptala Hringsins

VASALOPPETDausfll meal tttakenda rannsku fr 1970-2005

Tplega 700.000 lgu af sta

13 ltust leiinni ( vntanleg andlt sama tma = 1.68)B Farahmand et al. Scand J Med Sci Sports 2006

VASALOPPET12 ltust vegna hjarta- og asjkdma Kransasjkdmur n=9 HCM n=2 Myocarditis n=1

1 lst vegna heilablingar

B Farahmand et al. Scand J Med Sci Sports 2006

Skyndidaui ungir rttamenn

Marion BJ et al. J JAMA 1996USA: 1985-1995: N =158

Sjkdmur hjarta- og akerfi: 85% (mealaldur 17) HCM:....................... 36% (48) Gallar kransum: 19% (25) . . Langt QT...................0,5% (1)

Dausfll vegna astma rttum

Becker JM et al. J Allergy Clin Immunol 2004;113:264-7USA: 1993-2000: Af 263 ltust 61 r astma 5% notuu fyrirbyggjandi lyf

< 9ra : 7%10-14 ra: 43%15-20 ra: 31%21-30 ra: 16% > 31 ra: 3%

Dausfll vegna astma rttum

Becker JM et al. J Allergy Clin Immunol 2004;113:264-71993-2000: N=61

Krfubolti : 21% 13Hlauparttir: 12% 7Leikfimi: 10% 6

Jrgensen I M et al. Pediatr.Pulmonol 2003Dausfll vegna astma: brn og unglingar Aldur 1-19 ra,

Flest dausfll aldurshp 15-19 ra

1973-1994Danmrk 1973-1994 :108 dausfll

Jrgensen I M et al. Pediatr.Pulmonol 2003Dausfll vegna barnaastma Danmrku

Helstu httuttir voru:

1. Tf a leita lknis

2. Fyrri saga um slmt astmakast

3. fullngjandi fyrirbyggjandi mefer

4. Slk meferarheldni

Verbruggen et. al. Ned Tijdschr Geneeskd 2006Dausfll vegna barnaastma Hollandi hverju ri deyja 8 til 10 brn vegna astma Hollandi

*****************