at pu noi temple, ban mi district, lop buri province · 2019-08-30 ·...

20 วารสารมนษยศาสตร ฉบบบณฑตศกษา

การสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทอง “เศรษฐเรอทอง” วดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร1 The Creativity of Ritual to Worship the Spirit in Hopea Odorata Boat “Sayt-tee Rua Tong”

at Pu Noi Temple, Ban Mi District, Lop Buri Province

สมศกด กรอบมข2 ณฐา ค าช, อ.ด.3

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอศกษาการสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทอง “เศรษฐเรอทอง” ของวดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร โดยใชขอมลจากเอกสาร สอสารสนเทศ และขอมลภาคสนามท ไดจากการสงเกตและการสมภาษณ โดยเกบขอมลต งแตเดอนมถนายน พ.ศ. 2561 ถงเดอนมนาคม พ.ศ. 2562 ผลการวจยพบวา ก าเนดความเชอเรองการบชาเรอแมตะเคยนทอง มจดเรมตนเมอ พ.ศ. 2516 โดยมทมาจากหลวงป แบน จนทสโร เจาอาวาสรปแรกของวดพนอย ซงเปนทศรทธาของชาวบาน ภายหลง พระโสภณพฒนคณ เจาอาวาสรปปจจบนเปนผสบทอด การบชาเรอแมตะเคยนทองเปนการผสมผสานประเพณและพธกรรมทเกดจากการสรางสรรค 2 ลกษณะ คอ 1) การสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทองจากประเพณและพธกรรมดงเดม โดยการปรบเปลยน เพมเตมขนตอนและรปแบบของประเพณ ไดแก ประเพณจลกฐน พธบ าเพญกศลเนองในวนคลายวนมรณภาพของหลวงป แบน จนทสโร และพธไหวครประจ าป 2) การสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทองขนใหม เปนลกษณะการสรางสรรคทใชความเชอเรองนางตะเคยนมาสรางในรปแบบใหม ไดแก รปลกษณของเครองรางน าโชคชนดใหม พธกรรมยกเรอแมตะเคยนทอง และพธกรรมเสรมเรอแมตะเคยนทอง การบชาเรอแมตะเคยนทองของวดพนอยเปนเสมอนศนยรวมพลงศรทธาและสรางก าลงใจในการด าเนนชวตทามกลางสงคมบรโภคนยม ของกลมผศรทธา “เศรษฐเรอทอง” ค าส าคญ: การสรางสรรค, เรอแมตะเคยนทอง, วดพนอย

1 บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธเรอง “การสรางสรรคและปจจยความส าเรจของเรอแมตะเคยนทอง “เศรษฐเรอทอง” วดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร” 2 นสตระดบบณฑตศกษา สาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา 3 อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา

*Manuscript received April 9, 2019; revised May 31, 2019 and accepted June 4, 2019

วารสารมนษยศาสตร ฉบบบณฑตศกษา 21

ABSTRACT This article aims to describe the creation of a ritual to worship the spirit in a boat made of HopeaOdorata or Ta-Kian Tong (in Thai) wood at Pu Noi Temple, Ban Mi district, Lop Buri province. This ritual is called “Sayt-tee Rua Tong” or Golden Boat Millionaire (translated by the translator). The data was collected from documents, IT resources, observations and interviews. The timeframe of this study was from June 2018 to March 2019. It was found that this ritual began in 1973 during the time of Luang Poo (senior Buddist monk) Ban Chantasaro, the first abbot monk who initiated this ritual and it has lasted until the present which is the time of PraSoponpattanakun, the present abbot monk. The ritual of worship is from two different parts: traditional custom and new belief. The traditional custom is related to the ceremony of offering robes to the monk and merit making ceremony in the memorial day of Luang Poo Ban Chantasaro. The new belief is to personify the Holy Spirit in the HopeaOdorataboat. This personification leads to the Holy Spirit-related activities including amulet production, miniature boat raising ritual, and miniature boat incantation. The ritual is more or less like the faith assembling agent which encourages moral support for people who believe in “Sayt-tee Rua Tong” in consumerism society.

Keywords: Creativity, Hopea Odorata Boat (Ta-Kian Tong Boat), Pu Noi Temple

บทน า คนไทยมความเชอและเคารพบชาเทวดาหรอผทมอ านาจลกลบเหนอธรรมชาตอยางแพรหลาย โดยเฉพาะการบชาเทวดาทสงสถตในธรรมชาต เชน ตนไม เพราะเชอวาในตนไมใหญมรกขเทวดาสงสถตอย “รกขเทวดา” คอ เทวดาผสงสถตตามตนไม เปนเทวดาจ าพวกหนงมรปลกษณทงดงามเหมอนเทพบตร เทพธดาทวไป มไดสถตอยในวมานบนสวรรคแตสถตในตนไมซงเปรยบเสมอนวมานแทน เสฐยรโกเศศ (2515, หนา 330) กลาววา ตนไมใหญในปาเปนทอยของผสางเทวดาทเรยกวารกขเทวดาหรอนางไม ดวยเหตนตนไมใหญบางตนจงไมนยมน ามาปลกไวในบาน เชน ตนตะเคยน เพราะถอวามนางไมซงเรยกวา “นางตะเคยน” สงอย หากตดโคนลงกจะไดยนเสยงลนของไมท าใหเขาใจกนวาเปนเสยงผหญงรองครวญคราง ซงตรงกบลกษณะของนางไม และผจ าพวกนางไมนนมกจะเปนหญงสาวรปรางงดงาม ไวผมยาว แตงกายดวยการหมผาสะพกเฉวยงบา นงผาจบอยางละคร ซงเปนลกษณะพเศษของผนางไมทแตกตางจากผประเภทอน ๆ ทมกจะมลกษณะทนากลว ผคนจงใหความนบถอบชาผนางไมในฐานะรกขเทวดาทมอ านาจศกดสทธสามารถดลบนดาลใหสมความปรารถนาและใหความชวยเหลอตอผทเคารพบชา วดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร เปนสถานททมความเชอเรองการบชาแมตะเคยน ผคนนยมเขามากราบไหวขอพรศาลรกขเทวดาหรอศาลแมตะเคยนทองทตงอยในบรเวณวด ความเปนมาของการ


บชาเจาแมตะเคยนทองทวดนเกดขนจากหลวงป แบน จนทสโร อดตเจาอาวาสเปนผรเรมขน จากประวตของหลวงป แบน (ปายประชาสมพนธวดพนอย, เกบขอมลเมอวนท 9 พฤศจกายน 2561) ระบวา เมอครงยงเปนฆราวาสหลวงป แบนไดประกอบอาชพคาขายโดยใชเรอส าปนเปนพาหนะพายลองไปตามล าน าตาง ๆ เพอคาขายและเปนผทสนใจเรยนวชาคาถาอาคม ตอมาเมอบวชเปนพระภกษจงไดใชวชาอาคมทไดเลาเรยนมา ชวยเหลอประชาชนจนเปนทเคารพนบถอ ประมาณพทธศกราช 2516 มชาวบานขดพบตนตะเคยนทองและไดน าตนตะเคยนทองมาถวายหลวงป แบน ซงหลวงป แบนไดมนมตสอสารกบรกขเทวดาในตนตะเคยนทองนวาใหน าตนตะเคยนทองทตนอาศยอยน นมาสรางเปนเรอขนาดเลก ใหคนทศรทธาน าไปบชา แมตะเคยนทองจะชวยเหลอผคนในดานการท ามาหากน การคาขายใหเจรญรงเรองหลวงป แบนจงน าตนตะเคยนทองนนมาท าเปนเรอส าปนขนาดเลก ปลกเสกดวยคาถาเมตตา คาขายด และท าพธอญเชญดวงจตหรอวญญาณของแมตะเคยนทองเขาไปสงสถตอยในเรอทท าจากไมตะเคยนนนทกล า เมอมผตองการน าไปบชากตองมาเขารวมพธรบเรอดวยตนเอง และอญเชญดวงจตหรอวญญาณของแมตะเคยนทองทสถตอยในเรอไมตะเคยนไปอยดวย เพอจะไดชวยดลบนดาลใหการท ามาหากนดวยอาชพตาง ๆ โดยเฉพาะการคาขาย มความเจรญรงเรองและประสบผลส าเรจ ดวยเหตดงกลาวขางตน วดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร จงมชอเสยงโดงดงดานความเชอแมตะเคยนทอง สงเกตไดจากรถยนตทตดสตกเกอร “เศรษฐเรอทอง” ซงพบเหนไดแพรหลาย จงแสดงใหเหนความนยมไดเปนอยางด นอกจากนย งมประเพณและพ ธกรรมการบชาเรอแมตะเคยนทอง ทถกสรางสรรคขนจากความเชอดงกลาวซงมผศรทธามาเขารวมเปนจ านวนมาก การศกษาเรองการสรางสรรคของเรอแมตะเคยนทอง “เศรษฐเรอทอง” วดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร จะชวยท าใหเหนวธคดในการสรางสรรคประเพณและพธกรรมซงมรากฐานจากความเชอเรองผนางตะเคยนตอไป

วธการวจย การวจยนเปนการวจยเชงคณภาพ ใชวธการศกษาจากเอกสาร และศกษาขอมลจากการลงพนทภาคสนาม โดยรวบรวมงานวจยทเกยวกบประเพณและพธกรรมทเกยวกบการบชาผหรอสงศกดสทธประเภทตาง ๆ เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาขอมลทางคตชนวทยามาเปนแนวทางในการศกษา น าเสนอรายงานการวจยแบบพรรณนาวเคราะห โดยใชขอมลจากเอกสารทเกยวของกบเรอแมตะเคยนทองและวดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร และขอมลจากการลงภาคสนามดวยวธสงเกตและการสมภาษณ

นยามศพทเฉพาะ การสรางสรรค หมายถง วธการสรางความเชอ ประเพณและพธกรรมในลกษณะของการสบทอด การตอยอด การตความและการสรางความหมายใหมซงมทมาจากแนวคดหรอความเชอดงเดม โดยน ามาเสนอในรปแบบและบรบทใหม


ผลการวจย วดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร มความเชอเรองการบชาเรอแมตะเคยนทองซงเปนทนยมแพรหลาย จงท าใหเกดประเพณและพธกรรมอนเกดจากความเชอดงกลาว ซงเปนประเพณและพธกรรมส าคญของวดพนอย จ านวน 5 พธ คอ 1. ประเพณจลกฐน จดภายใน 1 เดอนหลงจากวนออกพรรษาของทกป 2. พธบ าเพญกศลเนองในวนคลายวนมรณภาพของหลวงป แบน จนทสโร จดในวนท 13 มกราคม ของทกป 3. พธไหวครประจ าป จดในวนพฤหสบดแรกเดอนมนาคมของทกป 4. พธกรรมยกเรอแมตะเคยนทอง จดทกสปดาหในวนศกร เสารและอาทตย 5. พธกรรมเสรมเรอแมตะเคยนทอง จดทกสปดาหวนศกร เสารและอาทตย ผทตองการบชาเรอแมตะเคยนทอง วดพนอยมขอก าหนดวาตองเขารวมพธยกเรอแมตะเคยนทองทกคน สวนประเพณและพธกรรมอนนนไมไดมขอก าหนดวาจะตองเขารวมทกคนอยางเครงครด แตขนอยกบความสะดวกของผศรทธา

ความเชอเรองการบชาเรอแมตะเคยนทองของวดพนอยเปนความเชอของกลมคนผประกอบอาชพคาขายทขาดความมนคงทางจตใจในยามทภาวะเศรษฐกจตกต า จงแสวงหาทยดเหนยวทางจตใจและเปนความหวงวาการคาขายจะดขน จะเกดโชคลาภและความร ารวยจงเกดการบชาเรอแมตะเคยนทองผานประเพณและพธกรรมทง 5 พธขางตน 1. การสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทองจากประเพณและพธกรรมดงเดม 1.1 ประเพณจลกฐน การทอดกฐน เปนประเพณทส าคญของพระพทธศาสนา เปนประเพณทท าไดเพยงหนงครงในหนงป โดยมก าหนดระยะเวลาในการประกอบพธทเรยกวา กฐนกาล ราชบณฑตยสถาน (2544, หนา 5) อธบายวา คอระยะเวลาตงแตแรม 1 ค า เดอน 11 ถงกลางเดอน 12 ระยะเวลานเรยกเปนสามญวาเทศกาลกฐน ทกวดทมพระสงฆจ าพรรษาอยจงตองจดการทอดกฐนในก าหนดระยะเวลาดงกลาวเปนประจ าทกป 1.1.1 การสบทอดประเพณจลกฐนของวดพนอย การทอดกฐนมอยดวยกน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ กฐนหลวง และกฐนราษฎร สวนจลกฐนอยในประเภทของกฐนราษฎร การทอดกฐนแบบจลกฐน เปนกฐนทจดท าตงแตเรมเกบฝายมาปนกรอใหเปนดายแลวทอจนเปนผนผา เยบยอมเสรจแลวทอดในวนนน มก าหนดเวลาใหท าเสรจภายใน 24 ชวโมง เรยกวา จลกฐน เพราะตองรบท าใหเสรจในระยะเวลาอนสน ส าหรบวดพนอยจดประเพณการทอดกฐนแบบจลกฐน ซงจดตอเนองมาจนถงป 2561 เปนปท 13 แตละปมพทธศาสนกชนมารวมงานจ านวนมาก


1.1.2 การปรบเปลยนของประเพณจลกฐนของวดพนอย การทอดจลกฐน มขอจ ากดดานระยะเวลาคอตองท าใหเสรจภายในหนงวน ทตองรวมลงมอกนท าผาจวรตงแตขนตอนการเกบดอกฝายจนถงการทอผาใหส าเรจภายในก าหนดเวลา ขณะทจลกฐนของวดพนอยเปนการจดแบบอ านวยความสะดวกใหกบผมารวมพธ กลาวคอ ผทมารวมพธไมจ าเปนตองลงมอเกบดอกฝายและปนกรอใหเปนดายดวยตนเอง เพราะวดจดใหมท าบญบชาเสนดายส าหรบทอผาจวรเพอน าไปถวายพระสงฆ และผทท าหนาททอผาจะน าพานเสนดายทมผมาถวายไวไปวางทหกทอผาเพอแสดงวาดายทมผท าบญถวายมาไดน ามาใชในการทอผาจวรเรยบรอยแลว ในขนตอนของการตด เยบ ยอมผาจวร มผรบผดชอบหนาทในขนตอนนซงเปนผทมอาชพตดเยบเสอผา จงมความช านาญในการตดเยบผาจวร ในบางขนตอนกเปดโอกาสใหผมารวมบญไดลงมอท าดวยตนเอง เชน การยอมผาจวร การรดผาจวรใหเรยบ

ภาพท 1 พานเสนดายทมผรวมท าบญมาทอผาจวร

1.1.3 การเพมขนตอนประเพณจลกฐนของวดพนอย ขนตอนของการน าผาจวรทเรยกวา “ผากฐน” ไปถวายพระสงฆ เจาภาพกฐนและผมารวมท าบญ มกจะน าผากฐนนนไปเวยนประทกษณรอบโบสถสามรอบกอน เพอถวายเปนพทธบชาโดยมพระประธานในโบสถเปนสญลกษณแทนพระพทธเจา ในขนตอนการน าผากฐนเวยนประทกษณนเอง วดพนอยไดเชญชวนใหผทยกเรอแมตะเคยนทองไปแลว น าเรอมารวมในขนตอนดงกลาวเรยกกนวา “แหเรอรอบโบสถ” ซงไมใชขนตอนของการทอดกฐนแตอยางใด แตเปนการน าเรอแมตะเคยนทองมาเชอมโยงกบประเพณทางพทธศาสนา เปนการสรางอตลกษณใหมของประเพณทอดจลกฐน ดวยการใหผทมารวมงานได น าเรอแมตะเคยนทองเขามามสวนรวมกบประเพณของวดพนอย ผทน าเรอมารวมแหจะเทนเรอไวเหนอศรษะและเดนวนรอบโบสถใหครบ 3 รอบ ซงเปนการแสดงความเคารพเทดทนอยางสงและมผมารวมในขนตอนนเปนจ านวนมาก แสดงถงความศรทธาของผคนไดเปนอยางด


ภาพท 2 การแหเรอรอบโบสถในประเพณทอดจลกฐน

1.2 พธบ าเพญกศลเนองในวนคลายวนมรณภาพของหลวงปแบน จนทสโร หลวงป แบน จนทสโร เปนอดตเจาอาวาสรปแรกของวดพนอย ทไดรบการเคารพนบถอจากพทธศาสนกชนและเปนผทรเรมในการใหก าเนดวธการบชาเรอแมตะเคยนทอง “เศรษฐเรอทอง” ทมชอเสยงสบตอกนมาจนถงปจจบน หลงจากทหลวงป แบนถงแกมรณภาพเมอว นท 13 มกราคม พทธศกราช 2543 เจาอาวาสรปตอมาและประชาชนทเคารพนบถอหลวงป แบน ไดจดพธบ าเพญกศลเนองในวนคลายวนมรณภาพของหลวงป แบน จนทสโรเปนประจ าในวนท 13 มกราคม ของทกป 1.2.1 การสบทอดพธการท าบญใหแกผทลวงลบ พธดงกลาวเปนพธกรรมทเกยวกบผทลวงลบ (สวรรณ กลนพงศและวนด จนทรประดษฐ, 2552, หนา 10) เปนการท าบญอทศใหผวายชนมในรอบป ท าในวนคลายวนทเสยชวตทเวยนมาบรรจบในรอบป ซงกระท าสบทอดตอกนมาอยางเปนแบบแผนและไดท าการปฏบตสบตอกนมาจนกลายเปนพธกรรมส าคญของชมชน ซงทวดพนอยไดจดประเพณดงกลาวมาถงปจจบน4 เปนปท 19 และวธการปฏบตของพธน จะใชโกศอฐหรอรปภาพของผเสยชวตมาตงในพธ มการสวดพระพทธมนตและตอนทายของพธสงฆจะตองมการบงสกลโดยโยงผาหรอสายสญจนมาจากโกศอฐหรอรปภาพของผเสยชวต เพอใหพระสงฆพจารณาผาบงสกลเปนการอทศสวนกศลใหแกผทเสยชวตไปแลว 1.2.2 การจดพธกรรมเสรมในพธบ าเพญกศลเนองในวนคลายวนมรณภาพของหลวงปแบน จนทสโร จากการเกบขอมลประเพณวนคลายวนมรณภาพของหลวงป แบน เมอวนท 7-13 มกราคม พทธศกราช 2562 พบวา มการสรางสรรคคอการจดพธกรรมอนเสรมเขามาในระยะเวลาของการจดพธดงกลาว ดงน

4 พทธศกราช 2562


1.2.2.1 การจดพธอปสมบทหมและปฏบตธรรม นอกจากเปนพธท าบญเพออทศใหกบหลวงป แบนแลว วดพนอยยงจดงานอปสมบทหมและปฏบตธรรมบวชศลจารณ เพออทศเปนพระราชกศลแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท 9 ตงแตวนท 7-13 มกราคม พทธศกราช 2562 ซงวดพนอยจดงานอปสมบทหมนมาตงแตพทธศกราช 2560 ซงเปนปหลงจากการเสดจสวรรคตของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท 9 และยงจดกจกรรมดงกลาวในชวงระยะเวลานตอเนองมาถงปจจบน 1.2.2.2 การจดพธพทธาภเษกวตถมงคล พทธศกราช 2562วดพนอยสรางว ต ถมงคลรปหลอยนของหลวงป แบน จนทสโรและครอบน ามนตส าหรบใหผทตองการ บชากลบไปตงบชาไวทบานเพอความเปนสรมงคล วดพนอยจงไดท าพธพทธาภเษกวตถมงคล ในวนคลายวนมรณภาพของหลวงป แบนดวย ผวจยพบวาผมาเขารวมประเพณวนคลายวนมรณภาพของหลวงป แบนจะน าเรอแมตะเคยนทองทเคยท าพธยกเรอไปจากวดพนอยจะน าเรอกลบมาเขารวมพธนในรปแบบตาง ๆ เชน การน าเรอมาแขวนไวเหนอปะร าพธซงจะแขวนไวตงแตกอนท าพธกรรมตาง ๆ หากไมไดน าเรอขนไปแขวน เจาของเรอจะน าเรอไวใกลกบตนเองและน าสายสญจนททางวดโยงไปทวปะร าพธมาคลองไวกบเรอ เนองจากงานประเพณดงกลาวมการเจรญพระพทธมนตและในขณะทพระคณาจารยท าพธพทธาภเษกวตถมงคล นบเปนการเสรมสรางความเปนสรมงคล ความศกดสทธใหแกเรอแมตะเคยนทองเชนเดยวกน 1.3 พธไหวครประจ าป 1.3.1 การสบทอดพธไหวคร การไหวครเปนพธทจดขนเพอร าลกถงพระคณของครบาอาจารยทไดประสทธประสาทวชาใหและมเมตตาตอลกศษยในดานตาง ๆ และมกจะจดขนในวนพฤหสบด เพราะถอวาพระพฤหสบดเปนครของทกวชา ส าหรบการจดประเพณไหวครของวดพนอย หลวงป แบนซงถอวาเปนบรพาจารยของวด พนอย ไดก าหนดวนส าหรบจดพธไหวครในวนพฤหสบดแรกของเดอนมนาคม (พระโสภณพฒนคณ, เกบขอมลวนท 7 มนาคม 2562) และมการจดพธการไหวครสบตอกนมาถงปจจบน ในพทธศกราช 2562 ตรงกบวนพฤหสบดท 7 มนาคม การไหวครของวดพนอยจะเปนการกลาวค าขอขมาลาโทษทไดลวงเกนครบาอาจารยไว เพอใหเกดความเปนสรมงคลและพระโสภณพฒนคณจะครอบเศยรพอแกซงเปนเศยรครทสบทอดมาจากหลวงป แบนใหกบประชาชนทมารวมงาน 1.3.2 การจดพธกรรมเสรมในพธไหวครประจ าป พธไหวครของวดพนอยมการสรางสรรคโดยการจดพธกรรมอนเสรม ดงน 1.3.2.1 การจดพธกรรมสวดบชานพเคราะห พธสวดบชานพเคราะหเปนพธกรรมทเกยวกบการสงเวยการบชาและการขอพรตอเทวดานพเคราะห สวนมากมกจดขนในชวงเปลยนผานอายเพอเปนการรบสงเทวดานพเคราะหหรอชวง


เปลยนผานปเพอการสะเดาะเคราะห นอกจากนพธสวดนพเคราะหยงสามารถจดเสรมเขาในพธกรรมอน ๆ เพอความเปนสรมงคล (ประเสรฐ รนรา, 2557, หนา 1) ในการจดประเพณไหวครของวดพนอยไดผนวกเอาพธสวดบชานพเคราะหเขามาจดรวมดวย เพอเสรมความเปนสรมงคลแกผมารวมงาน วดพนอยจดพธกรรมสวดบชานพเคราะหในคนวนกอนวนท าพธไหวครคอวนพธท 6 มนาคม ตงแตเวลา 18.00 น. เปนตนไป การจดพธกรรมสวดบชานพเคราะหเสรมเขามาในพธกรรมไหวครของวดพนอย ท าใหมคนเดนทางมารวมงานเปนจ านวนมาก เพราะไดเขารวมพธกรรมทเสรมสรางความเปนมงคลทงสองพธ 1.3.2.2 การจดงานฉลองรปเหมอนหลวงปแบน จนทสโร การจดพธไหวครวดพนอยในป 2562 ทางวดไดสรางรปเหมอนหลวงป แบนขนาดเทาองคจรงดวยการแกะสลกจากไมตะเคยนทอง และใชโอกาสการจดพธไหวครจดงานฉลองรปเหมอนหลวงป แบนทสรางขนเพอน ามาตงไวทวดใหผคนไดกราบไหวบชา รปเหมอนหลวงป แบนเปนอรยาบถยน มอขวายนตรงออกมาและชนวตรงไปขางหนา มอซายถอเรอแมตะเคยนทอง ลกษณะดงกลาวท าใหเกดวธปฏบตบชาขนใหมคอ ในขณะเจาอาวาสวดพนอยซงเปนลกศษยหลวงป แบนไดท าพธเบกเนตร5รปเหมอนหลวงป แบน ไดกราบบชาและอธษฐานจตตอหนารปเหมอนหลวงป แบน จงเปนตนแบบของการปฏบตบชา คอการใชหนาผากของตนไปสมผสทนวชของรปเหมอนและขอพรในสงทตนปรารถนา ซงคลายกบการขอพรจากเทพทนใจ6ทก าลงไดรบความนยมบชาในปจจบน

ภาพท 3 เจาอาวาสวดพนอย ท าพธไหวรปเหมอนหลวงป แบน

5 พธฝงหรอเขยนพระเนตรพระพทธรป ซงถอวาเมอไดเบกพระเนตรแลวจงเปนองคพระพทธรป (ราชบณฑตยสถาน, 2554, หนา 684) ในทนส าหรบรปเหมอนหลวงปแบนซงเปนพระสงฆจงอนโลมใชวธการและความหมายอยางเดยวกน 6 ผนต (Nat) ตนหนงทไดรบการนบถอในความเชอของชาวมอญพมา เปนความเชอทมากอนการนบถอพทธศาสนา ผนตยอดนยมตนหนงมชอวา “โบโบย” มใบหนายมแยม ทาทางใจด มอซายถอไมเทา มอขวาชไปขางหนา คนไทยมกเรยกกนวา “เทพทนใจ” เชอกนวาหากไปอธษฐานขอพรแลวจะประสบความส าเรจ (อาโดด (นามแฝง) , 2562, 18 พฤษภาคม)


ผวจยพบวาผมาเขารวมประเพณวนคลายวนมรณภาพของหลวงป แบนจะน าเรอแมตะเคยนทองทเคยท าพธยกเรอไปจากวดพนอยจะน าเรอกลบมาเขารวมพธนในรปแบบตาง ๆ เชนเดยวกบประเพณวนคลายวนมรณภาพของหลวงป แบน แมวาไมมพธกรรมพทธาภเษกเพอเสรมสรางความศกดสทธ แตดวยรปแบบและวตถประสงคของการไหวครและการสวดบชานพเคราะหถอวาเปน “งานมงคล” การน าเรอแมตะเคยนทองกลบมาเขารวมพธกเปนสรางความเปนสรมงคลไดอกรปแบบหนง

2. การสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทองในรปแบบใหม การสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทองในรปแบบใหม เปนการสรางสรรคความเชอ ประเพณหรอพธกรรมทมรปแบบ เนอหา หรอวตถประสงคใหม มกเปนการสรางจากฐานความเชอเดมทมในวฒนธรรมนนแลวน ามาสรางความหมายใหมเพอน าเสนอในบรบทสงคมไทยปจจบน (ศราพร ณ ถลาง, 2562, หนา 25) 2.1 การสรางรปลกษณของเครองรางน าโชคชนดใหม รปลกษณของตนตะเคยนทพบเหนกนทวไปจะเปนลกษณะของทอนไมทจมอยใตน ามาเปนเวลานานและกอนทจะถกน าขนมาจากแมน าล าคลอง กมกจะมเรองเลาถงนางตะเคยนมาเขาฝนวาตองการขนจากน า เ รองเลาของทอนไมตะเคยนทจมอยใตน า ท รจกกนอยางแพรหลายคอต านาน “เสารองไห” ทอ าเภอเสาไห จงหวดสระบร รปลกษณของแมตะเคยนทองทวดพนอยนน แตเดมกเปนทอนไมตะเคยนเชนเดยวกบทพบจากสถานทอน ๆ วดพนอยมการปรบเปลยนรปลกษณของทอนไมตะเคยนใหกลายเปนรปลกษณใหม ดวยการน ามาสรางเปน “เรอส าปน” คอเรอทตอเสรมกราบชนดหนง เดมท าดวยไมกระดาน 3 แผน ทายสงกวาหวเรอใชแจวหรอพาย (ราชบณฑตยสถาน, 2554 หนา 1,020) สาเหตของการปรบเปลยนจากทอนไมกลายมาเปนเรอส าปน มทมาจากในสมยทหลวงปแบน เปนฆราวาสไดประกอบอาชพคาขายโดยใชเรอส าปนเปนพาหนะ เมอหลวงป อปสมบทและมนมตถงญาณของแมตะเคยนทองจงไดน าเอาทอนไมตะเคยนทองนนมาสรางเปนเรอส าปน เพอใชเปนเครองรางของขลงดานโชคลาภ ผศรทธาทบชาเรอแมตะเคยนทองไปจากทวดพนอย เมอไปประกอบกจการคาขายแลวประสบผลส าเรจ ร ารวยขนจงเปนทเลองลอใหผคนศรทธาเพมมากขนมาจนถงปจจบน การเปลยนรปลกษณจากทอนไมใหกลายเปนเรอส าปนน เปนการสรางรปลกษณใหมใหกบแมตะเคยนทอง (ภทรพงศ พนงามและคนอน ๆ, 2555, หนา 47) อธบายวาเปนการสรางขนใหม โดยไมมคตความเชอเดมในการน ารปลกษณดงกลาวมาใชเปนเครองรางน าโชคลาภมากอน นอกจากนความหมายของเรอดงกลาว พระโสภณพฒนคณอธบายวา “วนนทโยมมานงทวดพนอย ไดน าเรอล านเขามาหาอาตมากเพอจะมาเชญ เทวดาทอยทตนตะเคยนทองไปอยกบเราโดยมเรอล านเปรยบเหมอนบาน เหมอนปราสาท เหมอนวมาน เหมอนนาวาสวรรค ใหเทวดาไดอาศยอยนนเอง”

(ค าเทศนกอนพธยกเรอ, บนทกขอมลเมอวนท 20 มถนายน 2561)


ภาพท 4 เรอแมตะเคยนทอง วดพนอย

2.2 การสรางพธกรรมยกเรอแมตะเคยนทอง พธกรรมเปนวธการปฏบตบชาเพอแสดงและยนยนความเชอเพอความสมฤทธผลจงมการก าหนดขนตอนตาง ๆ และเพมเตมการบรกรรมคาถาเพอรวมศนยสมาธจต (สกญญา สจฉายา,2558, หนา 93) ความเชอเรองการนบถอเรอแมตะเคยนทองของวดพนอย มการสรางสรรคพธกรรมขนใหมเพอสรางความเขมขลงและการยอมรบนบถอจากผศรทธา คอพธกรรมยกเรอแมตะเคยนทอง ผทตองการจะไดเรอแมตะเคยนทองของวดพนอยกลบไปบชา ตองมาเขารวมพธกรรมดงกลาว ซงเปนวธการทดสอบความศรทธาและการครอบครองสงศกดสทธดวยวธการท าใหไดครอบครองยากขน จงสรางความศรทธาตอเรอแมตะเคยนทองมากขน วดพนอยมการตดปายประชาสมพนธระบขนตอนในการเขารวมพธกรรมยกเรอไวดงน “การรบเรอมการท าพธ มเฉพาะวนศกร เสาร อาทตย เทานน จองควลวงหนา 1 วน เปดจองควยกเรอในเวลา 16.00 น. เพราะฉะนนคนทจะรบตองถงวดกอน 3 โมงเยน ของวนทจอง คว แลวนงรอบรเวณบนไดขนศาลาดานซายมอ เมอลงชอจองควรบแลวทานจะไดรบเรอในวน ถดไป คอจองวดพฤหสบดกรบเรอวนศกร จองคววนศกร รบเรอวนเสาร จองวนเสารกรบเรอวน อาทตย ไมรบจองควลวงหนาและโทรจองคว วนทจะยกเรอจะตองฟงเทศนฟงการอธบายกอน การรบเรอเพอความรถกเขาใจถกทศาลาขางโรงทาน เวลา 10.00 น. เมอถง เวลาชวงบายหลวง พอถงจะเรยกเขาท าพธเชญเรอ เตรยมปจจยใสเรอ 1,200 บาท เมอยกได 1,000 บาทท าบญคาบชา เรอ สวน 200 เปนขวญถงขวญเรอกลบบาน หากมสามภรรยาคนใดคนนงยกไมไดก สามารถยก ใหมได เพราะสามภรรยาเปรยบเหมอนคน ๆ เดยวกน หากยกไมขนเลยกไมเสยตงคใด ๆ ทงสน”

(ปายประชาสมพนธพธยกเรอ, บนทกขอมลเมอวนท 20 มถนายน 2561)


เมอรบเรอกลบไปบชาไดแลว กมวธการปฏบตบชาเรอแมตะเคยนทอง โดยเนนค าสอนของพทธศาสนา เนองจากวดพนอยเปนวดในพทธศาสนา วธปฏบตบชาสงศกดสทธจงตองสอดแทรกค าสอนทางพทธศาสนาเขาไปดวยหลกปฏบตพนฐานคอ “รกษาศล 5” เพอไมใหภาพลกษณของพธกรรมดงกลาวเปนพธกรรมทงมงาย ขดกบหลกค าสอนทางพทธศาสนาจนเกนไป วธปฏบตบชาหลงจากยกเรอไปแลวในสอออนไลนของวดพนอยคอ เฟซบกแฟนเพจ “มลนธเศรษฐเรอทอง วดพนอย” ไดเผยแพรวธปฏบตบชาเรอแมตะเคยนทองไวดงน “วธปฏบตบชา “เรอแมตะเคยนทอง” ตามหลกค าสอนของหลวงป แบน 1. ปฏบตตนเปนคนด หมนท าบญ สวดมนต รกษาศล 5 2. ถวายพวงมาลย หวเรอ ทายเรอ ตามวนสะดวก ท าแลวสบายใจ 3. แบง เ งนสวนหนง ทไดก าไรจากการคาขาย อธษฐานจตออมบญถวายใหแ ด แมตะเคยนทองใสเรอไว เงนในเรอทออมบญไว เราสามารถน าไปสรางกศลรวมบญทใดกไดตามศรทธาและอทศบญใหทาน 4. การแขวนเรอ ควรแขวนใหอยในทเรอสามารถหมนไดคลองตว ไมตดผนง แขวนภายในอาคารรานคา บานเรอน 5. เวลาเดนทางไปท าบญกตงจตเชญทานไปรวมบญรบพรดวย 6. ไมมบทสวดหรอคาถาบชาเรอแมตะเคยนทอง 7. น าเรอมาเสรมบารมไดตามสะดวก น าเรอรวมพธส าคญของวดพนอย เชน พธไหวคร พธท าบญหลวงป แบน พธงานจลกฐน เปนตน 8. ไมควรปลอยให เ รอสกปรก หมนท าความสะอาด ปดทอง เปลยนพวงมาลย หวใจส าคญในการบชาเรอ คอ ขอหนง หากท าไดชวตกมแตสข”

(มลนธเศรษฐเรอทอง วดพนอย, เขาถงขอมลเมอวนท 5 กรกฎาคม 2561) 2.3 การสรางพธกรรมเสรมเรอแมตะเคยนทอง พธกรรมเสรมเรอแมตะเคยนทองเปนพธกรรมทสรางสรรคขนใหม โดยตอยอดจากพธกรรมรบเรอแมตะเคยนทอง ผทจะเขารวมพธกรรมนตองเปนผทรบเรอแมตะเคยนทองไปแลว จากวธปฏบตบชาเรอจะตอง “น าเรอมาเสรมบารมไดตามสะดวก” การเสรมบารมเปนการน าเรอมารวมท าบญผานพธกรรมเสรมเรอของวดพนอย จากการเกบขอมลของผวจย พบวาขนตอนของพธกรรมเสรมเรอโดยสงเขป มดงน 1. จองล าดบเพอเขารวมพธกรรม 2. เมอเขาหองท าพธแลว ใหน าเรอไปวางไวตอหนาผท าพธคอ เจาอาวาสวดพนอย ทานจะน าสายสญจนมาคลองไวทเรอทกล าทเขาพธ 3. เจาอาวาสจะใหผเขารวมพธอนโมทนาเงนทใสไวในเรอทเขาพธ เงนดงกลาวเปนผลมา


จากวธปฏบตบชาเรอแมตะเคยนทอง ทจะใหผบชาเรอเกบสะสมเงนทไดจากการคาขายหรอประกอบอาชพอน ๆ มาแบงใสไวในเรอ ซงเปน “การออมบญ” เมอน าเรอมารวมพธเสรมเรอทวด กจะถวายเงนดงกลาวใหกบวดเปนการท าบญใหตน และอทศบญใหแมตะเคยนทสงสถตอยในเรอ 4. เจาอาวาสจะขนบทชมนมเทวดา 7 ส าหรบเจรญพระพทธมนต ๑๒ ต านาน และพระสงฆอก 2 รปจะขนบทสวด กะระณยะเมตตะสตตงและชยมงคลคาถา ในขณะทพระสงฆสวดบทดงกลาวเจาอาวาสจะเปดเพลงบรรเลงดวยเครองดนตรไทยคอเพลง “เพลงลาวกระทบไม” พรมน ามนตไปทผเขารวมพธ และกลาวเชญชวนใหผรวมพธกรรมรายร า โดยกลาววา “ขอเชญนะแมนะ ถาแมจะร าเพลงไทย ๆ ถวายหลวงป แบน เพอขอความเปนสรมงคลกขอเชญนะแมนะ เชญเถอะแมตะเคยนทอง ลกหลานไดพาแมมาเสรมเพมบารม พาแมมาท าบญนะแมนะขอเชญนะ แมทร าสวย ขอใหร าใหชนใจ ร าใหมโชคมลาภนะแมนะ”

(พระโสภณพฒนคณ, บนทกขอมลเมอวนท 20 มถนายน 2561) ผวจยสงเกตวาตงแตเจาอาวาสเรมสวดบทชมนมเทวดา ผรวมพธบางคนเรมมอาการ ตวสน สงเสยงรองไห และบางคนลกขนมาแสดงอาการรายร าตามจงหวะเพลง จากค าพดเชญชวนใหรายร าของเจาอาวาสแสดงวาจตวญญาณของแมตะเคยนตองการรายร าตามค าเชญชวนของเจาอาวาส ท าใหผเขารวมพธกรรมมอาการดงกลาว ผเขารวมพธกรรมเสรมเรออธบายวา “แมตะเคยนทองทานดใจ ทไดกลบมาวดพนอย มาหาหลวงป มาหาหลวงพอ และไดมาท าบญท าใหแมดใจ บางคนเขากรองไห รองดใจนะ บางคนเขากร าออกมา”

(อนงค ศรจนทรา, สมภาษณ, 20 มถนายน 2561)

6. เมอผเขารวมพธกรรมแสดงการรายร าไดพอสมควรแลว เจาอาวาสจะบอกใหคลายออกจากสมาธและใหพนมมอรบพรจากพระสงฆ และทยอยเขาไปรบเรอคนจากเจาอาวาส จงเสรจสนพธ ขนตอนทงหมดของพธกรรมเสรมเรอใชเวลาประมาณ 20 นาท ประเพณและพธกรรมทสรางสรรคขนทง 5 พธเปนประเพณและพธกรรมทเกยวของกบพทธศาสนา ศราพร ณ ถลาง (2559, หนา 116) กลาววา พทธศาสนาเปนแหลงอางองและเปนแรงบนดาลใจทส าคญส าหรบ “คตชนสรางสรรค” ในสงคมไทย ในกรณของวดพนอย การสรางสรรคประเพณจลกฐน ซงเปนประเพณส าคญทางพทธศาสนาทปฏบตเปนประจ าทกป การเลอกจดจลกฐนเปนวธการทอดกฐนทกระท า

7 สะมนตา จกกะวาเฬส อตราคจฉนต เทวะตา สทธมมง มนราชสสะ สณนต สคคะโมกขะทง สคเค กาเม จะ รเป ครสขะระตะเฏ จนตะลกเข วมาเน ทเปรฏเฐ จะ คาเม ตะรวะนะคะหะเน เคหะวตถมห เขตเต ภมมา จายนต เทวา ชะละถะละวสะเม ยกขะคนธพพะนาคา ตฏฐนตา สนตเก ยง มนวะระจะนง สาธะโว เม สณนต ธมมสสะวะนะกาโล อะยมภะทนตา ธมมสสะวะนะกะโล อะยมภะทนตา ธมมสสะวะนะกาโล อะยมภะทนตา


ยาก เพราะตองอาศยบคลากรจ านวนมากเพอรวมท าผาจวรใหส าเรจตามระยะเวลาทก าหนดภายในหนงวนและถอกนมาแตโบราณวา “มอานสงสมาก” (สวรรณ กลนพงศและวนด จนทรประดษฐ, 2552, หนา 54) การทอดจลกฐนของวดพนอย แมจะมผศรทธามารวมงานเปนจ านวนมาก แตผทเขามามสวนรวมในการลงมอท าผากฐนนนมจ านวนไมมากนก เพราะความหมายของการทอดจลกฐนไมไดถกเนนความส าคญในขนตอนของการชวยกนลงมอท าผากฐน แตเปนการเนนความส าคญทขนตอนของการน าเรอแมตะเคยนทองมาแหรอบโบสถไปพรอมกบผากฐนซงถอเปนขนตอนส าคญของประเพณและมผต งใจมารวมในขนตอนนเปนจ านวนมาก สวนพธกรรมอน ๆ ไดแก พธบ าเพญกศลเนองในวนมรณภาพหลวงป แบน จนทสโร พธไหวครประจ าป พธกรรมยกเรอและพธกรรมเสรมเรอแมตะเคยนทอง แมจะไมไดเปนประเพณทมาจากพทธศาสนาโดยตรง แตกมสวนเกยวของกบพทธศาสนาอยางแยกออกจากกนไมได เพราะในการจดพธกรรมดงกลาว มการใชบทสวดในพธ พนทและบคลากรของพทธศาสนาเปนองคประกอบส าคญของการสรางสรรคพธกรรมดงกลาวทงหมด การศกษาประเพณและพธกรรมทเกดจากการบชาเรอแมตะเคยนทองของวดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร ท าใหเหนถงวธการน าขอมลคตชนดานความเชอ มาใชสรางรปแบบของประเพณและพธกรรมใหมความแตกตางเพอสรางมลคาเพมใหกบความเชอ ทมลกษณะเปนนามธรรมใหกลายเปนรปธรรมทจบตองได ผานประเพณ พธกรรมและวตถสญลกษณทสรางสรรคขน ท าใหไดรบความนยมอยางแพรหลายและมมลคาเพมทางเศรษฐกจ ประเพณและพธกรรมของวดพนอย จงนบวาเปน “ประเพณและพธกรรมสรางสรรค” ทเกดขนจากการน าทนทางวฒนธรรมและความเชอมาใชในการสรางสรรคใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงของสงคม

สรป การสรางสรรคประเพณและพธกรรมบชาเรอแมตะเคยนทอง วดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร มลกษณะการสรางสรรค 2 ลกษณะ คอ การสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทองจากประเพณและพธกรรมดงเดมและการสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทองขนใหม การสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทองจากประเพณและพธกรรมดงเดมเปนการสบทอด ขนบธรรมเนยมและแนวทางปฏบตจากประเพณดงเดม มการปรบเปลยน เพมขนตอนและรปแบบของประเพณและพธกรรมไดแก ประเพณจลกฐน พธบ าเพญกศลเนองในวนมรณภาพหลวงป แบน จนทสโรและพธไหวครประจ าป การสรางสรรคการบชาเรอแมตะเคยนทองขนใหม เปนการสรางรปแบบของความเชอและพธกรรมขนใหม ไดแก รปลกษณของเครองรางน าโชคชนดใหม พธกรรมยกเรอแมตะเคยนทอง และพธกรรมเสรมเรอแมตะเคยนทอง


อภปรายผล จากผลการศกษาการสรางสรรคประเพณและพธกรรมของเรอแมตะเคยนทอง “เศรษฐเรอทอง” วดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร พบวามประเดนทควรพจารณา ดงน ประการแรก บรบทของสงคมไทยปจจบนทเนนเรองของการแขงขนดานความมงคงทางเศรษฐกจ สอดคลองกบวชราภรณ ดษฐปาน (2558, หนา 181) ทกลาววา บรบทของสงคมบรโภคนยมใหความส าคญกบการแขงขน เพอจะกอบโกยความมงคง ความส าเรจและโชคลาภร ารวย ท าใหการสรางสรรคประเพณและพธกรรมบชาเรอแมตะเคยนทองตอบสนองความตองการดงกลาว จากค าเรยกขานทรจกกนอยางแพรหลายวา “เศรษฐเรอทอง” ความหมายของการบชาเรอแมตะเคยนทองจงเดนชดในเรองความร ารวย ซงเปนการเสรมสรางความมนคงทางจตใจในการแขงขน ทามกลางของบรบทแหงสงคมบรโภคนยม ทงน วดพนอยไดสอดแทรกวธการสรางความร ารวยจากการมเรอแมตะเคยนทองเปนสงยดเหนยวทางจตใจ ดวยการปฏบตตนตามหลกพทธศาสนา เนนย าใหขยนท ามาหากน รจกเกบออมและปฏบตตนอยในศลธรรมโดยยด “ศล 5” ซงเปนหลกปฏบตตนพนฐานตามแนวทางของพทธศาสนา ประการทสดทาย ความเชอเกยวกบนางตะเคยนเปนเรองเลาทอยคกบสงคมไทยมาอยางยาวนาน ในสถานะของนางไมและเจาแม ซงมอ านาจดลบนดาลใหผทกราบไหวบชาไดรบผลส าเรจตามความปรารถนา ขณะเดยวกนหากกระท าการลบหลหรอตดตนตะเคยนทเชอวามนางตะเคยนสงสถตอยกจะถกท าใหเกดผลราย จนกระทงอาจน าไปสความตาย ซงเปนความสมพนธระหวางมนษยกบอ านาจเหนอธรรมชาตทตองแสดงความเคารพบชาในขณะเดยวกนกรสกหวาดกลวดวย ในขณะทสถานะของนางตะเคยนทวด พนอย จงหวดลพบร อยในสถานะของ “รกขเทวดา” ทหลวงป แบน อดตเจาอาวาสรปแรกของวดพนอยเปนผสรางและถายทอดความเชอนใหกบเจาอาวาสรปตอมา ในค าเทศนกอนเขาพธกรรมรบเรอแมตะเคยนทอง พระโสภณพฒนคณ (บนทกขอมลเมอวนท 20 มถนายน 2561) อธบายถงสถานะของนางตะเคยนของ วดพนอยไววา เรอล านเรยกวา “เรอแมตะเคยนทอง” ไมมค าวา “เจาแม” สาเหตทเรยกแมตะเคยนทอง เพราะวาทวดพนอยมตนตะเคยนทองอย ตามความเชอโบราณกลาววาตนไมทปลกขนมา 5 ป จะมเทวดามาสถตอยทกตน เทวดาสถตทตนไมอะไรจะเรยกชอเทวดาตามตนไมนน เชน เทวดาอาศยตนตะเคยนทองกเรยกแมตะเคยนทอง ตนไทรทองเขาเรยกวาแมไทรทอง การเนนย าสถานะของแมตะเคยนทอง จงเปนการสบทอดความเชอจากรนกอนมายงรนปจจบนอยางเหนยวแนน และตอกย าสถานะของแมตะเคยนทองใหชดเจนวาสถานะของนางตะเคยนเปน “รกขเทวดา” ซงท าใหภาพลกษณของนางตะเคยนในเรองเลาของคนไทยทเปนสญลกษณของความตาย ความนากลว และภตผวญญาณ (นฤพนธ ดวงวเศษ, 2560, หนา 78) กลายเปนสงศกดสทธทนาเคารพบชา นาเลอมใส เปลยนภาพลกษณและความรสกหวาดกลว โดยสรางความรสกถงการสนทชดเชอผานค าเรยกวา “แม” ซงเปนการท าใหสงศกดสทธเปนเสมอนบคคลในครอบครว เมอกราบไหว ขอพร กจะเกดความเปนสรมงคลและประสบผลส าเรจตามทคาดหวงไว


ขอเสนอแนะ การศกษาบทบาทหนาทของประเพณและพธกรรมทสรางสรรคขนวามบทบาทหนาทในดานใดบาง

เอกสารอางอง นฤพนธ ดวงวเศษ. (2560). เจาแมตะเคยน: การสรางเรอนรางใหกบสงศกดสทธในวฒนธรรมบรโภค แบบไทย. วารสารสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร,13(2), 65-98. ภทรพงศ พนงามและคนอน ๆ. (2555). ลกษณะรปสญญะในเครองรางน าโชคดานการคาของ ผประกอบการคาบรเวณทราบลมแมน าปงตอนบน. วารสารชอพะยอม, 23, 35-50. ราชบณทตยสถาน. (2554). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ราชบณทตยสถาน. ประเสรฐ รนรา. (2557). พธสวดนพเคราะห:พลวตของพธกรรมประดษฐในสงคมไทยปจจบน. วทยานพนธอกษรศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. วชราภรณ ดษฐปาน. (2558). การสบทอดและการผลตซ าประเพณและพธกรรมเกยวกบพระอปคตใน สงคมไทยปจจบน. ประเพณสรางสรรคในสงคมไทยรวมสมย. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร. ศราพร ณ ถลาง. (2559). “คตชนสรางสรรค”: บทสงเคราะหและทฤษฎ. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร. ศราพร ณ ถลาง. (2562). “คตชนสรางสรรค”: บทสงเคราะหและทฤษฎ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร. สกญญา สจฉายา. (2558). การประยกตใชคตชนในการสรางวตถมงคลในปจจบน. เรองเลาพนบานไทยใน โลกทเปลยนแปลง. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร สวรรณ กลนพงศและวนด จนทรประดษฐ. (2552). พธกรรมและประเพณ. กรงเทพฯ: กรมศาสนา กระทรวงวฒนธรรม. เสฐยรโกเศศ (นามแฝง). (2515). เมองสวรรคและผสางเทวดา. กรงเทพฯ: บรรณาคาร. สอออนไลน มลนธเศรษฐเรอทอง วดพนอย. “วธปฏบตบชา “เรอแมตะเคยนทอง” ตามหลกค าสอนของหลวงปแบน. เขาถงไดจากhttps://www.facebook.com/watpunoiorg/photos/a.261196173983381 /610357082400620/?type=3&theater สบคนเมอ 5 กรกฎาคม 2561. อาโดด (นามแฝง). 2562. ขาฯ ถกอปโลกนใหเปน “เทพทนใจ”. ศลปวฒนธรรม (ออนไลน). เขาถงไดจาก https://www.silpa-mag.com/culture/article_33024. สบคนเมอ 31 พฤษภาคม 2562


ปายประชาสมพนธ ประวตหลวงป แบน จนทสโร. ตดตงอยหนาศาลาการเปรยญวดพนอย อ าเภอบานหม จงหวดลพบร. (ปายประชาสมพนธ). ผวจยเกบขอมลเมอวนท 9 พฤศจกายน 2561. สมภาษณ พระโสภณพฒนคณ, สมภาษณ 7 มนาคม 2562 อนงค ศรจนทรา, สมภาษณ 20 มถนายน 2561

at pu noi temple, ban mi district, lop buri province · 2019-08-30 ·...

Documents