avnirexhepi_visualbasic.pdf

Avni Rexhepi - Visual Basic Hyrje

1

Avni Rexhepi

Prishtin, 2003


PARATHNIE Ky libr u dedikohet atyre q kan dshir t msojn programimin n Visual Basic. Meqense prgatitjen e librit dhe shembujve prkats e pata filluar akoma pa dalur n treg versioni Visual Studio.Net, shpjegimet dhe shembujt jan n versionin Visual Basic 6.0. Ky sht botimi i par dhe vrejtjet e sygjerimet e lexuesve jan t mirseardhura, n rast ribotimi. T gjith shembujt e marr n libr, jan marr m shum pr qllime shkollore, pr t shrbyer si udhzime n realizimin e detyrave t caktuara, e jo si projekt i gatshm pr prdorim, apo pjes t ndonj projekti. N CD-n e bashkangjitur, ndodhen fajllat e mse 200 shembujve t prdorur dhe t shpjeguar n libr. Pr kopjimin dhe prdorimin e tyre lexoni fajllin me udhzime n CD. Njohurit paraprake lidhur me programimin, bazat e t dhnave dhe programet e paketit Microsoft Office do t jen lehtsim pr prdorimin e ktij teksti. Pr vrejtjet dhe sygjerimet, mund t na kontaktoni prmes posts elektronike, n adresn: [email protected].

2


3


HYRJE Visual Studio sht nj prmbledhje e aplikacioneve dhe pajisjeve vizuele t Microsoftit pr programim. Roli i saj sht sigurimi i nj burimi dhe nj kornize pr t gjitha nevojat e programerve t ndonj ekipi, i cili merret me krijimin e aplikacioneve pr prdorim t prgjithshm n pun. Ka aty edhe disa dyfishime, mirpo t gjitha njsit, kryesisht jan t krijuara ashtu q ta plotsojn njra tjetrn e njkohsisht sigurojn ambient t plot programues, projektues dhe zhvillimor. N versionin Enterprise Edition, pajisjet vizuele kryesore jan Visual Basic, Visual C++, Visual FoxPro, Visual J++, dhe Visual Interdev. Aty ndodhen edhe komponentet dhe veglat e prbashkta. Me rastin e instalimit t Visual Studios, ka mundsi t zgjedhet se cilat aplikacione do t instalohen. Veglat ndihmse jan t projektuara ashtu q t plotsojn nevojat e shumta t programerve t ndryshm, duke prfshir programert pr Web, ata t aplikacioneve, programeve pr kompani dhe aplikacioneve multimediale. Disa prej veglave t prbashkta jan:

- DAO (Data Access Objects) objektet pr qasj n t dhna, - Designers Komponente t prbashkta, q prdoren n t gjitha

programet e Visual Studios, - Repository (Depoja) q prdoret pr vendosjen dhe leximin e

informatave, - VBA Visual Basic for Applications, t cilin e prdorin jo vetm

programet e VS (Visual Studios) por edhe aplikacionet e Microsoftit, si Word-i, Excel-i, Access-i, etj.

- Web Programert (Web Developer) shkruajn dhe zhvillojn aplikacione n Web. Prdorin Internet Information Server-in e Microsoftit dhe SQL Serverin e Microsoft-it, s bashku me ASP (Active Server Pages-Faqet Aktive t Serverit) n prapavijw, si dhe faqet q prmbajn VBScript, kontrolla ActiveX dhe Java Applet-e, n plan t par. - Programert e aplikacioneve (Application Developer) shkruajn dhe zhvillojn aplikacione dhe vegla t pavarura pr Windows. Pr krijimin e aplikacioneve t tilla mund t prdoret kombinimi i Visual Basic-ut dhe Visual C++, me rast si baz e t dhnave mund t prdoret Microsoft Access-i. - Programert e kompanive (Enterprise Developer) zhvillojn aplikacione strategjike pr udhheqjen e resurseve t ndonj kompanie. Programert e

4


kompanive jan t interesuar pr pun ekipore, me qllim t krijimit t komponenteve t domenit t gjer, t cilat mund t prdoren n tr kompanin. N versionet e fundit t Visual Studios, i sht kushtuar vmendje e veant, programimit t bazave t t dhnave. S bashku me Microsoft-in, sht prparuar prej modeleve pr lidhje me bazat e t dhnave DAO (Data Access Objects), RDO (Remote Data Objects Objektet pr qasje n distanc) dhe ADO (Active Data Objects objektet aktive pr qasje n t dhna) n OLE DB (Object Linking and Embedding , Data Bases). Instalimi Instalimi i paketit Visual Studio, e n kuadr t ksaj edhe Visual Basic-ut, bhet prmes CD-s instaluese. Posa t vendoset CD-ja n njsin e CD-ve (CD-ROM), automatikisht aktivizohet programi instalues. N t paraqiten instruksionet pr instalim si dhe pyetjet pr at se cilat pjes t instalohen dhe n cilin folder t instalohen. Pas instalimit, programi startohet prej menys Start-Programs- Microsoft Visual Studio 6.0-Microsoft Visual Basic 6.0 ose prmes shkurtess n desktop, nse ajo sht krijuar paraprakisht. Visual Basic 6.0 Versioni i parafundit i Visual Basic-ut sht versioni 6.0, i prezentuar si i pavarur dhe n kuadr t VS (Visual Studios). Visual Basic-u (shkurtimisht VB) sht gjuh programuese e cila i ka fillet n versionin e hershm t gjuhs programuese Basic. Por Visual Basic-u dallohet shum prej Basic-ut, sepse ofron ambientin vizuel pr programim. N fillim VB, ofronte zgjerime prmes komponenteve VBX, OCX etj. Kto komponente i mundsonin interfejs (ndrmjets) me ngjarjet dhe mundsonin krijimin e interfejsit vizuel t aplikacioneve. Me zhvillimin e Visual Basic-ut, brthama e programit sht zgjeruar dukshm dhe sht prsosur me funksione t reja. Mirpo, prparimi m i madh sht br n ambientin pr programim t aplikacioneve. Tani VB mund t prdor nj numr t madh t komponenteve dhe bibliotekave referente. Prve ksaj, VB ofron integrimin e pajisjeve tjera, si Source Safe (pr udhheqje me kodin burimor), Visual Component Manager (pajisje vizuele pr menagjim t komponenteve) dhe pajisjet pr qasje n t dhna. VB sht m i afrt me ambientin programues sesa me gjuhn e thjesht programuese. Duke prdorur kt ambient punues, programeri mund t krijoj shum shpejt aplikacione t thjeshta, kurse ekipi i programerve mund t krijoj aplikacione t komplikuara me komponente t distribuara.

5


N versionin 6.0 jan shtuar aftsit pr pun me pajisjet q kan t bjn me Internetin, kontrollat e reja dhe prmirsime t kontrollave t mparshme pr pun me t dhna: ADO Data, DataGrid (rrjeta e t dhnave), DataList (Lista e t dhnave), DataCombo (Lista e kombinuar e t dhnave), Hierarchical FlexGrid (Rrjeta fleksibile hierarkike) dhe DataRepeater (Prsritsi i t dhnave). Gjithashtu shfrytzuesit i mundsohet krijimi i kontrollave t veta (UserControl). Bashksia e re e objekteve File System mundson menaxhimin me njsit e disqeve, folderve dhe fajllave n stilin e orientuar n objekte. Gjithashtu jan shtuar edhe magjistart e ndryshm (Wizard) si Setup Wizard, Data Object Wizard dhe Data Form Wizard. Kur startohet Visual Basic-u, paraqitet hapsira punuese (Ambienti i integruar zhvillimor IDE - Integrated Developement Environment), i cili prbhet prej nj numri t madh t elementeve t njohura si menyt (Menu Bar), shiritat e veglave (Toolbar), kutit e veglave (ToolBox), hulumtuesi i projektit (Project Explorer) dhe dritarja e tipareve (Properties). Kshtu, Visual Basicu tani m nuk sht thjesht nj gjuh programuese, por m shum sht nj makin pr krijimin e aplikacioneve. Asnj ambient tjetr programues nuk ofron mundsi m t mdha n nj paketim si VB. Prmes VB, individi mund t krijoj aplikacione t thjeshta pr disa minuta, kurse nj ekip programersh mund t krijoj aplikacione t prsosura. VB siguron qasje t orientuar n objekte gjat projektimit (Programim i orientuar n objekte) kurse aplikacionet mund ti krijoni si edhe m hert. Fillet e Visual Basic-ut Deri n maj t vitit 1990, para paraqitjes se programit Microsoft Windows 3.0 (ather Windowsi akoma nuk ishte sistem operativ, por ishte program q startohej n kuadr t sistemit operativ DOS), programimi ishte nj pun e vshtir dhe bhej kryekput vetm prmes shkruarjes se tekstit t programit. Nuk kishte as maus as dritare. Aplikacionet krijoheshin duke prdorur shenjat e ndryshme grafike pr t simuluar dritaret, si segmentet dhe shenjat e hijezuara. Me paraqitjen e Microsoft Windows pr kompjutert personal kompatibil me IBM PC, u paraqit nj bot e re pr programert. Programet si Microsoft Word dhe Microsoft Excel, i cytn programert q idet e mira t ktyre programeve ti inkorporojn edhe n aplikacionet e tyre, si p.sh: shiritat e veglave, shum dritare brenda dritares kryesore, bazn pr kryerjen e disa aplikacioneve njkohsisht, etj. Mirpo, kjo krkonte shum koh, sepse ather ishin n dispozicion vetm gjuht programuese tradicionale si Basic, C, Cobol, etj. Prmes tyre nuk mund t krijoheshin aplikacione pr Windows, sepse nuk e prkrahnin interfejsin programues t Windowsit (API-Application Programming Interface), i cili prcaktonte mnyrn e krijimit t dritareve, grafikn dhe komponentet tjera q prdoreshin n aplikacionet pr Windows.

6


N Windows u paraqit termi i ri message (mesazhi). Secili veprim q ndrmirret n Windows, shkakton nj ose m shum mesazhe. Pr shembull, kur shfrytzuesi lviz treguesin (kursorin) e mausit npr ekran, pr seciln pozit t treguesit jepet nga nj mesazh. Nse treguesi lvizet npr dritaren e aplikacionit aktiv, atij aplikacioni i drgohet mesazhi prkats. Pastaj aplikacioni duhet t shqyrtoj se a ka t bj veprimi me t, apo treguesi sht vetm n kalim. Secili aplikacion duhet t shqyrtoj mesazhet e Windowsit dhe t bjer vendime lidhur me to. Kodi i nevojshm pr t realizuar kt sht gjithprfshirs dhe i komplikuar. Prve porosive t thjeshta, si lvizja e treguesit, aplikacioni i Windowsit duhet t reagoj edhe n veprimet m t komplikuara, si lvizja e dritares. Windowsi i tregon programit se ka sht duke br shfrytzuesi, por vet nuk ndrmerr veprime lidhur me veprimet e shfrytzuesit. Kt ia l aplikacionit. Pr shembull, aplikacioni duhet t vizatoj, dritaren n pozit t re. Prveq t gjitha porosive t Windowsit, programi (aplikacioni) duhet t siguroj edhe kodin pr realizimin e veprimeve dhe funksioneve t aplikacionit. Visual Basic-u solli ndryshime revolucionare n mnyrn e shkruarjes s kodit. N vend se programeri t shkruaj kodin disa faqsh, prmes t cilit dritarja do t reagoj n lvizjet e treguesit t mausit, Visual Basic-u i mori mbi vete t gjitha veprimet e nevojshme dhe i fshehu prej programerit. Pr ti treguar programit se shfrytzuesi ka shtypur tastin e mausit, Visual Basicu-u futi n prdorim konceptin e ngjarjes (Event) n vend t vargut t porosive. Pr kt, shfrytzuesi duhet vetm t shkruaj kodin i cili do t reagoj (do t prgjigjet) n ngjarje, e jo n porosi. Kjo paraqet nj dallim t dukshm, sepse ngjarja, kur prkthehet n porosi t Windowsit do t mund t prbhej prej disa porosive. Edhe veprimet e thjeshta, si shtypja e tastit t mausit prbhen prej disa prorosive t Windowsit. Me paraqitjen e ngjarjeve, programert n VB mund t prqndrohen n shkruarjen e elementeve t aplikacionit, sepse m nuk kan nevoj t brengosen pr detajet e panevojshme, si ajo se ka ndodh kur shtypet tasti i mausit. Thjesht mund t shkruajn kodin se ka ndrmirret kur t shtypet tasti. Kodi q ekzekutohet kur shfrytzuesi shtyp tastin e mausit (gjegjsisht, kur ndodh ndonj ngjarje) njihet si procedur pr prpunimin e ngjarjes (Event Handler). Prve se bri fshehjen e kompleksitetit t porosive t Windows-it, VB siguroi edhe ambientin projektues n t cilin programeri mund t vizatoj dritaret e aplikacionit t vet, n vend se t shkruaj kodin prmes t cilit do t krijonte ato dritare. Nse nevojitet ndonj tast n form, ather mirret prej kutis s veglave t VB dhe vendoset n form si dhe mund t zvarritet deri sa t vendoset n pozitn e dshiruar. Prmes mundsis q me shpejtsi t madhe t vizatoj interfejsin e aplikacionit, VB u b edhe pajisje e mir pr krijimin e prototipeve (Prototip-version provues i aplikacionit q shfrytzohet pr shkmbimin e mendimeve mes programerve). Pr konsultuesit e ndryshm, prdorimi i prototipit sht mnyr shum e mir pr tu treguar klientve se si do t dukej aplikacioni, me rast sht shum m leht q ai

7


t sheh se si duket aplikacioni real, n vend se ti shpjegohet prmes letrave. Gjithashtu, klienti do t ket mundsi t bj vrejtje dhe t ofroj propozime t ndryshme pr ndryshime funksionale. Q prej paraqitjes s tij (m 1991), VB sht br nj ndr gjuht m t popullarizuara programuese n mesin e programerve profesional. Versioni 6.0, ka shnuar prparime t dukshme n krahasim me versionet paraprake VB5.0 dhe VB4.0, duke shtuar numrin e komponenteve t gatshme, kontrollave ActiveX dhe opcionet e reja pr qasje n bazat e t dhnave. Prve se sht shum i popullarizuar n mesin e programerve, VB ka krijuar edhe nj industri t tr t tregut t komponenteve t pavaruara. Komponentet mund t shtohen n ambientin e VB pr t ofruar mundsit t cilat nuk i ka momentalisht. Ekzistojn me qindra komponente t pavarura t cilat p.sh mundsojn vizatimin e hartave gjeografike, llogaritje t komplikuara matematikore, etj. Duke prdorur prparsin e komponenteve t gatshme, mund t shpejtohet shkruarja e programeve dhe mirmbajtja e tyre. Versionet e VB Visual Basic-u origjinal pr DOS dhe Visual Basic pr Windows u paraqit m 1991. Versioni Visual Basic 3.0 doli n treg m 1993. Visual Basic 4.0 doli n treg n fund t vitit 1995 (shtoi prkrahjen pr aplikacionet 32-bitshe). Visual Basic 5.0 doli n treg m 1996. Ambienti punues i ri, prkrahja pr krijimin e kontrollave ActiveX dhe eleminimi i prkrahjes s aplikacioneve 16 bitshe. Visual Basic 6.0 u paraqit m 1998 dhe disa nga karakteristikat e tij jan: - Kompajlimi i shpejt - ActiveX objekti i ri pr kontroll t t dhnave - Lejon integrimin e bazave t t dhnave me nj mori aplikacionesh. - Dizajneri i ri i raporteve t t dhnave - Magjistari pr paketim dhe distribuim (New Package & Deployment izard) - Aftsi t reja pr Internet. - Visual Basic 7.0 (Visual Studio .Net) wshtw paraqitur nw fund tw vitit 2002. Aplikacionet 32-bitshe ekzekutohen vetm n Windows 95 e tutje ose Windows NT 3.51 e tutje, por jo edhe n versionet m t vjetra.

8

Avni Rexhepi - Visual Basic Dritaret dhe menyt

9


DRITARJA E VISUAL BASIC-UT Kur t startohet programi, n ekran paraqitet dritarja hyrse, e cila largohet menjher dhe pastaj paraqitet dritarja New Project (Projekt i ri) (fig. 1.1). Dritarja ka tri faqe (New - I ri, Existing - Ekzistues dhe Recent - I prdorur s fundi). Faqja New prmban listn e llojeve t projekteve q mund t krijohen.

N skajin e djath posht, ndodhen edhe tastet Open (hape), pr hapjen e projektit t zgjehur, Cancel (anulo) me t cilin hiqet dor nga hapja e projektit dhe Help (Ndihm) i cili ofron ndihm. N fund t dritares, kemi opcionin Dont show this dialog in the future (mos e paraqit kt dialog n t ardhmen), me t cilin n t ardhmen evitojm paraqitjen e dritares me rastin e startimit t programit.

Fig. 1.1 Dritarja e New Project

Pr fillim vetm zgjedhni Standard EXE dhe shtypni tastin Open (hape) ose klikdy her n t dhe hapet dritarja punuese e Visual Basic-ut (fig. 1.2). Pamja e dritares dhe objekteve prbrse t saj, si menyt, shiritat e veglave, etj, jan t ngjashme me dritaret e za

oni

konshme t produkteve t Microsoft-it, prandaj kush sht i familjarizuar me prdorimin e programeve t Microsoft Office-it, do t

vrej ngjajshmrit dhe me lehtsi do t orientohet n prdorimin e komandave dhe shiritave t veglave.

10


Fig. 1.2 Dritarja e Visual Basic-ut

Si zakonisht, kemi menyn e programit dhe nn t shiritin e veglave standarde. N ann e majt ndodhet kutia e veglave (Toolbox), t ciln pastaj mund ta zhvendosim n cilndo pjes t dritares. N qendr ndodhet pjesa pr zhvillimin e projektit (Developement Area), q njherit paraqet hapsirn punuese dhe brenda saj shihet dritarja e forms s par standarde (Form1), q hapet doher me rastin e fillimit t projektit t ri. N ann e djatht t dritares, ndodhen dritaret: Project Explorer (Hulumtuesi i projektit) n t ciln shihet lista e objekteve t projektit aktual. Nn t, ndodhet dritarja Properties (Dritarja e tipareve) n t ciln shihet lista e tipareve t objektit t zgjedhur momentalisht. N kt dritare ndodhet lista e tipareve t cilat prcaktojn pamjen dhe sjelljen e objektit dhe prmes saj bhet prcaktimi i tipareve (vetive, karakteristikave) t objektit. N pjesn e poshtme t saj paraqitet edhe dritarja Properties Description Window (Dritarja e prshkrimit/shpjegimit t tipareve) me shpjegimet e nevojshme pr cilindo tipar t zgjedhur n list. Si shihet, momentalisht sht i zgjedhur tipari Caption (Titulli) dhe n dritare jan dhn shpjegimet pr t. N fund, kemi dritaren Form Layout (Shtrirja e dritares), n t ciln prcaktohet pozita relative e forms s projektit n kuadr t siprfaqes s ekranit, kur t ekzekutohet projekti. Pr seciln form t

11


zgjedhur, mund t prcaktohet pozita e saj n ekran, duke prcaktuar pozitn relative t forms reprezentuese pr t n dritaren Form Layout. Menyt Menya kryesore e Visual Basic-ut sht mjaft e pasur e gjithashtu edhe prbrja e mnyve sh e pasur me opcione t ndryshme. Aktivizimi i menyve bhet n mnyr t zakonshme prmes mausit apo prmes tastiers me ALT ose me ALT+Shkronja e nnvizuar n meny (Alt+F, Alt+E, etj). Prbrja e menys dhe aktivizimi i opcioneve t mundshme n to varet edhe prej kontekstit t puns dhe objekteve t zgjedhura momentalisht gjat puns. Menya File N menyn File ndodhen komandat pr pun me projekte: shtimi, hapja, ruajtja, shtypja, etj. Komandat e ndrlidhura me ndonj veprim t caktuar jan t ndara n grupe, prmes vijave ndarse (Fig. 1.3).

Fig. 1.3 Menya

File

- New project (Projekt i ri), mundson fillimin e projektit t ri - Open Project (Hape projektin), bn hapjen e projektit ekzistues. - Add project... (Shto projekt...), shton nj projekt brenda projektit aktual, me qllim t krijimit t grupit t projekteve. - Remove project (Largo projektin). - Save Project (Ruaje projektin), bn ruajtjen e ndryshimeve t bra n projekt dhe e ruan me emrin me t cilin ka qen i ruajtur. - Save Project As... (Ruaje projektin si...) bn ruajtjen dhe emrtimin e projektit pr t parn her ose ruajtjen e projektit t ruajtur paraprakisht, por tani me emr t ri. - Save Form1 (Ruaje formn )

- Save Form1 As... (Ruaje formn si ...) ruajtja e forms me emrt tjetr. - Save Selection (Ruaje zgjedhjen) - Save Change Script (Ruaje Scriptin ndryshues) - Print ... (Shtype), bn shtypjen e objektit aktual, forms, kodit etj. - Print Setup... (Setimi, konfigurimi i shtypjes). - Make Project1.exe... (Bje Projektin.exe...) shrben pr krijimin e fajllit ekzekutiv, me prapashtes .exe, t projektit. - Make Project Group (Krijo grup projektesh). - 1,2,3,4 Lista e fajllave q jan hapur s fundi.

12


- Exit (Dalja), shrben pr mbylljen e programit. Menyt t cilat kan n vazhdim tri pikat (...) kur t aktivizohen krkojn informacione shtes prmes dritareve t ndryshme pr dialog. Menyt tjera automatikisht kryejn veprimin e caktuar n meny. Menya Edit N menyn Edit, si zakonisht ndodhen komandat pr prerje, kopjim, krkim, zvendsim, etj (Fig. 1.4).

Fig. 1.4 Menya

Edit

- Undo (Zhbje), anulon veprimin (ndryshimin) e fundit - Redo (Ribje), kryen rishtazi veprimin (ndryshimin) e fundit - Cut (Preje), largon zgjedhjen aktuale (t tekstit, objektit, forms, etj) dhe e vendos n memorje (Clipboard- pjesa e rezervuar e memorjes pr kt qllim) ashtu q t njjtat thirren n pozit t re pmes Paste (Ngjit) (ka kuptimin e marrjes prej memorjes dhe ngjitjes-vendosjes n pozite t re, aty ku sht momentalisht kursori ose zgjedhja). - Copy (Kopjo), bn kopjimin e zgjedhjes aktuale. - Paste (Ngjite), thrret prej memorjes prmbajtjen momentale t saj (nga Clipboard). - Paste Link (Ngjite lidhjen), krijon vetm lidhjen me objektin n Clipboard. - Remove (Largo), bn largimin, fshirjen e zgjedhjes momentale - Delete (Fshije), bn fshirjen e t dhns apo objektit t zgjedhur (selektuar). - Delete Table from Database (Fshije tabeln prej bazs s t dhnave), kur jemi duke punuar me baza t t dhnave.

- Select All (Zgjedhi t gjitha), bn zgjedhjen e t gjitha elementeve, p.sh, objekteve n form, tekstit n dritaren e kodit, etj. - Select All Columns (Zgjedhi t gjitha kolonat), kur jemi duke punuar me tabela. - Table (Tabela), pr pun me tabela. -Find (Gjeje), shrben pr hapjen e dialogut pr krkim, me t cilin i krkojm vlerat e caktuara, n form, dritare t kodit etj. - Replace (Zvendso), shrben pr zvendsimin e vlers ekzistuese, me vler t re, po ashtu bhet prmes dialogut q hapet. - Indent (shtyerja), zhvendosja si pr kryerresht me Tab.

13


- Outdent (largimi) i nj shtyerje (Indenti). - Insert File (Inserto fajllin), shrben pr insertimin e fajllit ekzistues, n kuadr t projektit aktual. - List Properties/Methods (Listo tiparet/metodat), shrben pr listimin e tipareve dhe metodave n dispozicion gjat shkruarjes s kodit, pr t lehtsuar dhe ndihmuar shkruarjen e kodit. - List Constants (Listo konstantet) - Quick Info (Informat e shpejt) - Parameter Info (Iinformat pr parametrat) - Complete Word (Kompleto fjaln), shrbn pr kompletimin e fjals s filluar, gjat shkruarjes s kodit. - Go to Row (Shko tek rreshti) - shrben pr kalim n rreshtin e caktuar. - Bookmarks (shenjat), (Bookmark-shenj n libr, pra si shenjat q i lm n libr, pr gjetjen e faqes s caktuar, p.sh, duke paluar skajin e flets prkatse), t cilat vendosen n pjes t caktuara t kodit ose projektit, pr ti gjetur ose pr tiu referuar m von. Menya View

Fig. 1.5 Menya

View

N menyn View (pamja), ndodhen komandat t cilat kan t bjn me rregullimin e elementeve t cilat do t shihen n dritaren e VB dhe menyrn se si do t duken ato (Fig. 1.5). Gjithashtu, mundson kalimin prej nj pamje n tjetrn. Njherit prmes ksaj menye mund t paraqesim ose t largojm nga ekrani dritaret e ndryshme, si Project Explorer, Form Layout Window, etj. N kt meny ndodhet edhe nnmenya Toolbar, prmes s cils zgjedhim se cili shirit i veglave do t shihet n ekran. Zakonisht, varsisht prej kontekstit aktivizohet shiriti i caktuar i veglave, kurse prmes menys Toolbar mund t shtojm ose largojm shiritat tjer t veglave.

14


Menya Project

Fig. 1.6 Menya

project

Menya Project, prmban komandat pr manipulim me objektet e projektit dhe tiparet e tij (Fig. 1.6). Prms komandave Add, mundsohet shtimi i objekteve t caktuara n kuadr t projektit. Prmes komands Components.., i qasemi komponenteve t ndyshme t cilat mund ti prdorim n programe, pr t lehtsuar dhe njherit pr t prsosur programet. N listn e komponenteve ndodhet nj numr shum i madh i komponenteve t gatshme t cilat lehtsojn punn dhe mundsojn kryerjen e veprimeve t ndryshme prmes komandave t gatshme nga komponentet e ofruara. Prmes opcionit Project Properties ... hapet dritarja pr dialog, prmes s cils prcaktohen opcionet pr mnyrn e startimit t programit dhe tipareve tjera t projektit, si emrtimi, versioni, modeli etj.

Menya Format

Fig. 1.7 Menya

Format

Menya Format, prmban komandat t cilat prdoren pr formatizimin e objekteve t projektit (programit) (Fig. 1.7). Prmes tyre lehtsohet rreshtimi dhe formsimi i objekteve, shprrndarja horizontale dhe vertikale e tyre brenda forms, qendrsimi (centralizimi) dhe rradha e paraqitjes. Njherit kemi edhe opcionin Lock Controls, prmes s cilit bjm mbylljen e kontrollave, q t mos ket mundsi t bhet ndryshimi i pozits s tyre n kuadr t forms, kur dshirojm q pozita e prcaktuar e objektit t mos ndryshohet rastsisht, etj.

15


Menya Debug

Fig. 1.8 Menya

Debug

Menya Debug sht shum e rndsishme gjat shkruarjes s kodit t programeve. Prmban shum komanda t cilat ndihmojn gjetjen e gabimeve n programe. Mundson ekzekutimin hap pas hapi t programit. Mundson ndrprerjen e ekzekutimit t programit, pr t br ndryshime n kod ose n vlera t ndryshme ose n rradhn e ekzekutimit t rreshtave t kodit. T gjitha kto mundsojn gjetjen dhe prmirsimin e leht t gabimeve n programet e VB.

Menya Run

Fig. 1.9 Menya

Run

Menya Run (Ekzekuto), prmban komandat pr ekzekutimin e programit, pauzimin, ndaljen, dhe prsritjen. N bashkpunim me menyn Debug mund t bj ekzekutimin e pjesshm. Prmes saj mund t bhet edhe prkthimi (Compile - Kompajllimi) i programit para ekzekutimit, me rast bhet edhe verifikimi i sintakss s kodit dhe gjetja e gabimeve t shtypjes dhe t kodit.

Menya Tools

Fig. 1.10 Menya

Tools

Menya Tools ndr t tjera prmban komandat pr shtimin e procedurave n kod dhe prcaktimin e tipareve t tyre si dhe opcionet Menu Editor (Editorin e menyve) programi prmes s cilit krijojm menyt e programit dhe menyn Options (Opcionet) prmes s cils bjm konfigurimin e programit.

Menya Add-Ins

Fig. 1.11 Menya

Add-Ins

Menya Add-Ins (shtesat), prmban komandat prmes s cilave zgjerojm ambientin programues t VB. Shtimi bhet prmes Add-In Manager (Menaxherit t shtesave) e pastaj shtesat i gjeni n listn Add-Ins. Mund t shtohen edhe programet tjera t cilat jan t projektuara t punojn me VB, si p.sh., programi pr krijimin e dritareve t cilat komunikojn me bazat e t dhnave.

16


Menya Window

Fig. 1.12 Menya

Windiw

Menya Window prmban komandat pr manipulim me dritaret n kuadr t dritares punuese t VB. Dritaret mund t shprndahen, rirreshtohen dhe t ripozicionohen prmes komandave n kt meny, n mnyr horizontale, vertikale dhe kaskadike. Gjithashtu prmban edhe listn e objekteve t projekteve t hapura dhe mundson kalimin prej njrit objekt n tjetrin.

Menya Help

Fig. 1.13 Menya

Help

Menya Help prmban komandat prmes s cilave krkoni ndihm. VB prmban dokumentacion t pasur pr ndihm lidhur me prdorimin e programit dhe prmban shembuj t shumt. Varsisht prej instalimit mund t gjeni shpjegime t nevojshme lidhur me veprimet e caktuara. Nse sht instaluar edhe programi MSDN (Microsoft Developers Network) q paraqet sistemin pr ndihm pr programet e Microsoftit, ather menya help do t jet shum e pasur. MSDN instalohet veant, nuk sht n kuadr t VB.

Shiritat e veglave Si shumica e programeve t Microsoft-it edhe VB ka shiritat e veglave (Toolbars) n t cilt ndodhen funksionet dhe komandat t cilat prdoren m s shpeshti, pr t lehtsuar dhe shpejtuar prdorimin e tyre. Nse mbahet treguesi i mausit pr nj koh mbi tastin prkats n shiritin e veglave, do t paraqitet shpjegimi ose prshkrimi i shkurtr (ToolTip) i tastit prkats. Shpjegimi paraqitet n nj fush t verdh pran tastit ku sht pozicionuar treguesi i mausit. VB ka katr shirita t veglave: Standard, Debug, View dhe Form Editor. N fillim shihet vetm shiriti i veglave standarde, i pozicionuar prfundi menys kryesore. Shiritat tjer t veglave mund t paraqiten duke zgjedhur n menyn View - Toolbars. Aty paraqitet lista e shiritave t veglave dhe shiriti i aktivizuar paraqitet me shenjn e zgjedhjes para tij. Shiritat paraqiten n dritare t veanta dhe kan titullin e dritares dhe tastin pr mbyllje n skajin e djatht t titullit. Mirpo shiritat jan t tipit Dockable (t ankorueshm, mund t lidhen n dok (si anijet), pra mund t vendosen t lidhen n pjesn e shiritave ose n pjest ansore t dritares s VB). Kur jan t lidhur, mund t zgjedhen prmes shenjs me vij t dyfisht ose si

17


vij e hijezuar n skajin e majt ose t lart dhe mund t zhvendosen n pjest tjera t dritares duke i zvarritur. N shiritin standard t veglave ndodhen shumica e komandave nga menya File dhe Edit dhe ato nga menya Run (Ekzekuto). Gjithashtu ndodhen edhe tastet prmes s cilave aktivizojm/deaktivizojm dritaret Project Explorer, Properties Widow, Form Layout Window, etj. Add-New

Menu Editor

Save

Copy

Find

Redo

Break

Project Explorer

Form Layot Window

Toolbox

Add Form Open Cut Paste Undo Start End Properties

Window Object Browser

Data View Window

Fig. 1.14 Shiriti i veglave standarde

Shiriti i veglave Edit, ka t bj me editimin e kodit (programit) n dritaren e kodit dhe mundson qasje t shpejt n komandat, tiparet, metodat, parametrat dhe konstantat. Gjithashtu mundson zhvendosjen e tekstit (Indent, Outdent) dhe vendosjen e shenjave (Breakpoint). List Properties/Methods

Quick Info

Complete Word

Outdent

Comment Block

Uncomment Block

Clear All Bookmarks

Next Bookmark

List Constants

PInfo Breakpoint

le Bookmark

Previous Bookmark

e t dritares s VB dhe n t ciln shihen rezultatet e ekzekutimit t programit.

arameter Indent Toggle Togg

Fig. 1.15 Shiriti i veglave Edit Shiriti i veglave Debug, prdoret pr ekzekutimin e programit dhe mnyrat e ndryshme t ekzekutimit hap pas hapi. Pastaj aty kemi edhe komandat prmes scilave aktivizohet edhe dritarja pr ekzekutim t menjhershm (Immediate Window), q paraqet nj dritare n pjesn e poshtm

18


Start

Break End

Step Over

Local Variables Window

Watch Window

Quick Watch

Step Out Immediate Window Set Breakpoint Step Into Call Stack

Fig. 1.16 Shiriti i veglave Debug Shiriti Form Editor prmban komandat pr formatizim m t shpejt t formave dhe objekteve t tyre, si prcaktimin e rradhs: Bring Forward (Sille para), Send to Back (Drgoje prapa) shprndarjen e tyre t rregullt n kuadr t forms: Alignment Drop-Down (Lista rnse pr rreshtim), barazimin e madhsive t tyre: Same Size Drop-Down (Lista rnse pr madhsi t njjta) dhe bllokimin e tyre n pozita t caktuara (Lock Controls).

Bring Forward Send to Back Same Size Drop-down Lock Controls

Alignment

Drop-down Drop-down hiriti i veglave Form Editor

n

e veglave paraqiten nenteve nevojiten

jllat shtes prkats, t cilt kan prapashtesn OCX. kutin e veglave t brendshme kemi kontrollat vijuese:

Centering

Fig. 1.17 S Kutia e veglave (Toolbox) N kutin e veglave (Toolbox) ndodhen t gjitha veglat pr krijimin e objekteve n kuadr t formave t projektit. Kontrollat jan vegla n kutin e veglave (Toolbox) t cilat vendosen n forma pr t bashkvepruar me shfrytzuesit e programeve dhe pr t kontrolluar rrjedhn e programit. Kur fillohet projekti i ri, VB paraqet liste kontrollave t cilat mund t prdoren dhe q njihen si kontrolla t brendshme (Intrinsic controls) sepse pr prdorimin e tyre nuk nevojiten fajlla shtes. Kur shtohen komponente t reja n projekt, ather n kutinkontrollat e asaj komponente, mirpo pr prdorimin kompofaN

19


Ikona Kontrolla-Prshkrimi

Pointer ave Treguesi (i mausit), Zgjedhesi - selektuesi. Bn zgjedhjen e kontroll

PictureBox rtse (kontejner) pr Kontroll q prdoret pr paraqitje t grafiks, ba

kontrolla tjera dhe pr paraqitje t rezultateve dalse t metodave grafike ose tekstit duke prdorur metodn Print.

Label Etiket, tekst prshkrues si titull, instruksion etj.

Text Box Kontroll, q tregon t dhnat ose shrben pr shtt.

ypjen e t dhnave n

Frame Korniz pr grupin me alternativa pr zgjedhje n form t fushave prvrtetim, pullave opcionale etj,

Command Button Tast Komandues, pr inicimin e ndonj veprimi.

Check Box Kontroll pr paraqitje t vlerave t tipit Yes/No. Mund t prdoret pparaqitjen e ndonjrs prej vlerave t opcioneve n Option Group.

r

Option Button r

e n kuadr t Option Group. Kontroll pr paraqitje t vlers s tipit Yes/No. Mund t prdoret pparaqitjen e njrs prej vlerave alternativ

Combo Box Kontroll pr paraqitjen e kombinimit t lists rnse me vlera dhe fushs pr insertim t tekstit.

List Box d t zgjedhet ndonj vler. Kontroll pr paraqitje t lists ku mun

HScrollBar Shiriti rrshqits (rrotullues) horizontal.

VScrollBar Shiriti rrshqits (rrotullues) vertikal.

Timer Kontroll q mund t ekzekutoj kodin n intervale t rregullta kohore, duke shkaktuar ngjarjen Timer. sht e padukshme pr shfrytzuesit dhe kryen procesimin n prapavij

DriveListBox Kontroll q mundson zgjedhjen e njsis valide t diskut gjat kohs s ekzekutimit. Paraqet listn e njsive pr ruajtje t shnimeve t sistemit t shfrytzuesit.

DirListBox Kontroll q paraqet direktroriumet (foldert) dhe shtigjet gjat kohs s ekzekutimit. Prdoret pr paraqitjen e lists hierarkike t folderve.

FileListBox Kontroll q lokalizon dhe liston fajllat n folderin e zgjedhur gjat kohs s ekzekutimit. Prdoret pr paraqitjen e lists s fajllave sipas tipit t fajllit.

Shape , rreth, Kontroll grafike q paraqitet formn katrkndsh, katror, elips

etj.

Line Kontroll grafike q paraqet vij horizontale, vertikale, t pjerrt.

Image Prdoret pr paraqitje t grafiks. Mund t paraqes grafik t tipit, bmp, jpg, ikona, metafile, etj.

Data Kontroll pr qasje n t dhna (prmes Microsoft Jet Database engfine) n bazat e t dhnave.

OLE Kontroll q mundoson insertimin e objekteve dhe prdorimin e interfejsit vizuel t tyre.

20


Dritarja Project Explorer Projekti i VB prman disa fajlla. Pr seciln pjes t projektit, form, kod, kontroll e shtuar etj., krijohet fajlli prkats. Pr t manipuluar m leht me listn e fajllave na ndihmon dritarja Project Explorer (Fig. 1.18). View Code

View Object

Toggle Folders

Fig. 1.18 Dritarja Project

Explorer

N dritare paraqitet lista e fajllave t projektit prkats. Meqense sapo sht filluar krijimi i projektit t ri, momentalisht shihet vetm kategoria Forms (format, dritaret) dhe emri i forms s par. Ndarja pra bhet npr kategori, q paraqiten prmes shenjs s folderit. Paraqitja mund t bhet sipas lists ose sipas ndarjes n foldera. Pr t ndryshuar pamjen, shtypet tasti komandues Toggle Folders (Fig. 1.18) n shiritin e veglave t dritares Project.

N shiritin e veglave t dritares ndodhen tri taste komanduese: - View Code (Shiko kodin) me t ciln hapet dritarja e kodit t shkruar n VB, n hapsirn punuese t dritares. - View Object (Shiko objektin) me t ciln hapet dritarja e forms dhe objekteve n t. - Toggle Folders (Palosi/Shpalosi foldert) me t ciln bhet paraqitja e ndarjes sipas folderve ose vetm n form liste. Ka mundsi t punohet njkohsisht n disa projekte. Pr t shtuar nj projekt t ri zgjedhet n meny: File-Add Project ose n shiritin e veglave klikohet tasti i par (Add-Standart Exe), i cili prmban listn rnse me llojet e projekteve, ku i pari ndodhet projekti Standard Exe). Kur shtohet projekti i ri, athern n hapsirn punuese paraqitet edhe dritarja e projektit t ri, kurse n dritaren Project Explorer mund t shihet lista e objekteve t projektit t dyt (Fig. 1.19)

21


Fig. 1.19 Grupi i Projekteve

N kt rast krijohet grupi i projekteve (Project Group). Grupi i projekteve mundson menaxhim m t leht t projekteve t ndrlidhura mes veti. Kur krijohet grupi i projekteve, ndryshon edhe prmbajtja e menys File dhe e shiritit t veglave. Tani n vend t menys Save Project (Ruaje projektin) paraqitet Save project Group (Ruaje grupin e projekteve). Njsoj ndodh edhe me ikonn Save n shiritin e veglave, e cila tani shndrrrohet n Save Project Group.

Edhe n dritaren Project Explorer mund t prdoret menya e shpejt ose menya e kontekstit e cila hapet me tastin e djatht t mausit. Dritarja Properties Dritarja Properties (tiparet, karakteristikat, vetit) paraqet listn e tipareve t objektit t zgjedhur. N Visual Basic do gj konsiderohet Object (Objekt). Objekti ka tiparet e tij (ang. Properties) dhe veprimet ose metodat (ang. Methods). Prmes tipareve prshkruhen karakteristikat e objektit kurse prmes metodave objekti reagon n ngjarje t ndryshme dhe kryen veprime t ndryshme, t prcaktuara sipas kodit ose sipas tipareve t caktuara. Nse nuk sht e hapur, dritarja e tiparave hapet prmes menys: View Properties Window ose duke shtypur tastin funksional F4. Pr secilin objekt dhe kontroll t zgjedhur paraqitet lista e tipareve t cilat pastaj i rregullojm dhe ndryshojm sipas nevojs dhe sipas dshirs, duke dhn vlerat e caktuara pr tiparin prkats. Pr kt qllim jan t dedikuara dritarja Properties dhe dritarja e bashkangjitur me t, Description (prshkrimi) (Fig. 1.20). N fillim ndodhet fusha ku paraqitet emri i objektit t zgjedhur dhe lloji . kt fush paraqitet lista e objekteve n dritaren punuese dhe nse hapet lista (me shenjn n skajin e djatht t saj) mund t kalohet n kontrolln tjetr dhe t shihetiparet e saj. Kjo bn edhe zgjedhjen e kontrolls prkatse n

N

n form.

22


Fig. 1.20 Dritarja Properties

dhe Description

Momentalisht kemi t zgjedhur formn Form1, prandaj n dritaren Properties shihen tiparet e saj. Pr tiparin e zgjedhur n list, n pjesn e dritares Description shihet prshkrimi i tiparit, gj q n fillim sht ndihm shum e mirseardhur deri sa t msohen tiparet e mundshme dhe ndikimi i tyre n objekt. N list, n ann e majt shihet emri i tiparit, kurse n ann e djatht vlera momentale ose e predefinuar pr t. Pr t ndryshuar vlern (tiparin e caktuar), klikojm pr t vendosur kursorin brenda fushs. Ndryshimet mund t bhen duke ndryshuar vlern prmes tastiers ose pr shum tipare vetm duke zgjedhur vlerat opcionale n listn e tipareve t mundshme, e cila hapet prmes shenjs n skajin e djatht. Pr ato fusha q ekziston lista e vlerave pr tiparin e caktuar, porsa t klikojm brenda fushs, paraqitet shenja pr hapjen e lists rnse n skajin e djatht.

Pr fusha t tilla vlera mund t ndryshohet edhe me klik t dyfisht brenda fushs. N listn e tipareve ka shum tipare t cilat kan ndikim n elementet e njjta, si pr shembull pozita e dritares, madhsia, gjersia, lartsia, etj. Dritarja Properties ka dy faqe, t cilat mundsojn listimin e tipareve sipas alfabetit dhe sipas kategoris. Listimi sipas kategoris bn grupimin e tipareve n grupe t cilat kan t bjn me ndonj element ose qllim t caktuar. Kategorit q paraqiten pr Form1 jan: - Appearance (paraqitja, dukja, pamja) ku prshkruhet ngjyra dhe karakteristikat tjera grafike. - Behaviour (sjellja) sjellja e objektit n kuadr t aplikacionit. - DDE (Dynamic Data Exchange - shkmbimi dinamik i t dhnave) mekanizm pr komunikim mes formave dhe dritareve ose programeve n Windows. - Font (Fonti-lloji i shkronjave). - Misc (shkurtesa pr Miscellaneous e llojllojshme), prfshin tiparet e forms q kan t bjn me at se a do t paraqitet n listn e punve (Taskbar), si do t jet emri i saj n program, a do t paraqiten tastet n skajin e djatht t titullit (pr minimizim, maksimizim dhe mbyllje), etj. - Position (pozita) pr prcaktimin e pozits dhe madhsis n ekran dhe, - Scale (shkalla) prdoret pr matjen e brendsis s forms dhe shprndarjen e objekteve n t.

23


Rradhitja sipas alfabetit apo sipas kategoris sht shtje personale dhe mund t ndryshohet sipas dshirs. Dritarja Description (prshkrimi) n t ciln prshkruhet tipari i zgjedhur mund t mos paraqitet fare, nse shtypim tastin e djatht kudo brenda dritares dhe eleminojm zgjedhjen pr t (Description). Pr ta kthyer n ekran e prsrisim veprimin dhe e aktivizojm prsri. Dritarja Form Layout Pr seciln form n kuadr t projektit duhet prcaktuar pozitn n kuadr t ekranit. Kjo mund t bhet prmes kodit ose gjat kohs s dizajnimit prmes dritares Form Layout (paraqitja, shtritja e forms) (Fig. 1.21).

Pr formn e zgjedhur n hapsirn punuese n dritaren Form Layout aktivizohet pamja e saj miniaturale. Prmes mausit mund ta zgjedhim dhe ta zvarrisim n pozitn relative n ekran dhe kur t ekzekutohet programi pr projektin e caktuar forma do t paraqitet n at pozit. Gjat zvarritjes, nuk do t ndryshoj pozita e forms n hapsirn punuese. Kjo sht mnyr e leht dhe e shpejt pr shprndarjen hapsinore t formave, n vend se t shkruhet kodi pr kt qllim.

Fig. 1.21 Dritarja Form Layout

Nse klikojm me tastin e djath brenda dritares Form Layout, hapet menya e kontekstit, n t ciln mund t aktivizojm ose deaktivizojm opcionet: - Resolution Guides (Udhheqsit, drejtuesit pr rezolucion, si shihet n figur me

e

, t

Screen (n qendr t ekranit), mundson vendosjen e forms n

q i ka n dispozicion momentalisht.

vija t ndrprera) q ndihmojn n orientimin n raport me madhsin e ekranit, ashtu q t mos krijohen forma m t mdha se rezolucioni minimal, si p.sh., 800x600. - Startup Position (Pozita Fillestare) q mundson prcaktimin e pozits fillestart forms (kur t ekzekutohet programi, projekti). Ktu kemi opcionet: Manual (prcaktimi manual, me dor i pozits); Center Owner (n qendr t pronaritbartsit) mundson paraqitjen n mes t forms bartse, pra forma n kuadrforms; Center qendr t ekranit; Windows Default (pozit e zakonshme e Windowsit) bn pozicionimin prej Windowsit, varsisht prej pozitave

24


Opcionet pr pozitn startuese aktivizohen vetm nse klikohet me tastin e djathtbrenda forms miniaturale n dritaren Form Layout. Edhe pr dritaren Form Layout, si edhe pr dritaret Project Explorer, PropertToolBox, etj, kur t hapet menya e kontekstit (menya e shpejt, me tastin e djathtt mausit) paraqiten edhe opcionet Dockable dhe Hide. Opcioni Dockable (i ankorueshm, lidhet n dok) mundson lidhjen e dritares prkatse n pjesn e skajshme dhe standarde t dritares se VB. Kur deaktivizohet ky opcion, dritarja prkatse shndrrohet n dritare t zakonshme, e cila mund t pozicionohet kudo brenda ekranit, duke e shtypur dhe zvarritur titullin e dritares prkatse prmes treguesit t mausit. Opcioni Hide (fshihe) bn fshehjen e dritares prej ekranit. Nse ndonj prej dritareve sht fshehur prmes opcionit Hid

ies,

e, pr ta kthyer prsri n kran, zgjedhet n menyn View (pamja) nnmenya pr dritaren prkatse (Project

t Window).

ja .

t

le);

q aktivizohet nse minimizohet ndonjra prej dritareve. Gjithashtu,

prsosur vazhdimisht, me secilin version t ri. Me koh dhe me prvoj, msohen fshehtsit e shfrytzimit t t gjitha prparsive dhe opcioneve t ofruara.

eExplorer, Properties Window, Form Layou Prshtatja e hapsirs punuese Varsisht prej madhsis s ekranit dhe rezolucionit t tij, mund t bhet prshtate hapsirs punuese (zona me prapavi ngjyr hiri) sipas nevojs dhe sipas dshirsNse ekrani sht i vogl, ather dritaret e shumta, pengojn gjat puns, sepsembetet hapsir e vogl n hapsirn punuese. Nse n hapsirn punuese jan hapura dy e m shum dritare, ather prmes menys Window, mund t bhet shperndarja rregullt e dritareve n ekran, prmes opcioneve: Tile Horizontally (Shprndarja, Palosja horizontale); Tile Vertically (Shprndarja, Palosja vertikaCascade (Radhitja kaskadike, e njpasnjshme) dhe Arranga Icons (Rregullimi i Ikonave)menya Window, prmban edhe listn e dritareve t hapura dhe rradhn e paraqitjes s tyre. Hapsira punuese e integruar (IDE) e VB sht

25

Avni Rexhepi - Visual Basic Projekti i par

Projekti i par Pr t shpjeguar mnyrn e krijimit t aplikacionit n Visual Basic do t prdorim shembujt e ndryshm, prmes t cilve do t shpjegohen mundsit e Visual Basic-ut dhe mnyrat e prdorimit t objekteve t tij. Para se t fillojm me shembullin e par, t prshkruajm edhe nj her Visual Basic-un dhe elementet dhe rregullat q prdoren pr krijimin e nj aplikacioni (programi). Visual Basic-u sht vegl e cila mundson zhvillimin e aplikacioneve pr Windows (GUI-Graphic User Interface). Aplikacionet e tilla kan pamje t njohur (t familjarizuar) pr shfrytzuesit. Visual Basic-u sht i udhhequr prej ngjarjeve, ka do t thot se kodi sht i papun derisa t thirret pr tu prgjegjur n ndonj ngjarje (si shtypja e tastit t mausit, zgjedhja n meny, etj). Visual Basic-u sht i udhhequr nga procesori i ngjarjeve dhe asgj nuk ndodh deri sa nuk detektohet ndonj ngjarje. Kur detektohet ngjarja, ather ekzekutohet kodi q i prgjigjet asaj ngjarjeje (event procedure-procedura e ngjarjes). Pastaj kontrolla e programit i kthehet prsri procesorit t ngjarjeve.

Event? Ngjarja?

Event processor Procesori i ngjarjeve

VB Code Kodi i VB

VB Code Kodi i VB

VB Code Kodi i VB

Event ProceduresProcedurat e ngjarjeve

Disa nga karakteristikat e Visual Basic-ut jan: Set i plot i objekteve shfrytzuesi e vizaton aplikacionin; Shum ikona dhe fotografi pr prdorim; Prgjigje n veprimet e tastiers dhe mausit; Qasje n Clipboard dhe n printer; Varg i plot i funksioneve: matematike, pr manipulim me tekst dhe grafike; Mund t manipuloj me variablat fikse dhe dinamike dhe vargjet e kontrollave; Prkrahje e qasjes sekuenciale dhe t rastit; Paisje t prdorshme pr debug-im dhe manipulim me gabimet; Pajisje t fuqishme pr qasje n baza t t dhnave; Prkrahje pr kontrollat ActiveX; Package & Deployment Wizard (magjistari pr paketim dhe distribuim) q lehtson distribuimin e thjesht t aplikacioneve t krijuara.

26


Struktura e aplikacionit n VB Aplikacionet q krijohen, n Visual Basic dhe n menyt e tij njihen si Project-(Projekte). Kur ruhet projekti i krijuar, formohet nj folder dhe n t vendosen t gjith fajllat e projektit:

Tipi i fajllit Prshkrimi .FRM Form .BAS Modul .FRX Fajlli i gjeneruar automatikisht pr do grafik n projekt .OCX Kontroll ActiveX .CLS Modul i klass (Class module) .VBP Visual Basic Projekt

Projekti (.VBP) Forma 3 (.frm) Moduli (.bas)

Forma2 (.frm)

Kontrolla Kontrolla Kontrolla

Kontrolla Kontrolla Kontrolla

Kontrolla

Forma1 (.frm)

Kontrolla Kontrolla

Disa nga termat e zakonshm q prdoren: Aplikacioni (Application)/Projekti (Project) - prbhet prej elementeve vijuese: Format (Forms) - Dritaret t cilat krijohen pr interfejs t shrytzuesve. Kontrollat (Controls) -Veglat grafike t vizatuara n forma, pr t lejuar bashkveprimin me shfrytzuesit (TextBox-et, Label-at, Tastet komanduese, etj). Format dhe kontrollat jan objekte. Tiparet (Properties) - do karakteristik e forms ose kontrolls sht e specifikuar prmes tiapreve. P.sh., tipare jan: emri, titulli, madhsia, ngjyra, pozita dhe prmbajtja. Visual Basic-u aplikon tiparet e predefinuara (standarde) t cilat pastaj shfrytzuesi mund ti ndryshoj sipas dshirs gjat dizajnimit (Design Time) ose gjat ekzekutimit (Run Time) Metodat (Methods) - Procedurat e brendshme (Built-in procedure) t cila mund t thirren pr t ekzekutuar ndonj veprim n ndonj objekt t veant. Procedura e ngjarjeve (Event Procedures) - Kodi i lidhur me ndonj objekt. Ky sht kodi q ekzekutohet kur ndodh ndonj ngjarje.

27


Procedurat e prgjithshme (General Procedures) - Kodi q nuk sht i lidhur me ndonj objekt. Ky kod mund t thirret prej aplikacionit. Modulet (Modules) - Koleksion i procedurave t prgjithshme, variablave, konstanteve dhe deklarimeve t prdorura prej aplikacionit. Hapat e zhvillimit t aplikacionit Ekzistojn tre hapa themelor pr krjimin e aplikacioneve t VB: - Vizatimi i interfejsit (Formave dhe kontrollave) - Prcaktimi i tipareve t kontrollave - Bashkangjitja e kodit t kontrollave Visual Basic-u operon n tri mode: - Modi i dizajnimit (Design mode) q prdoret pr krijimin e aplikacionit - Modi i ekzekutimit (Run mode) q prdoret pr t ekzekututar aplikacionin. - Modi i ndrprerjes (Break mode) aplikacioni ndalet dhe sht n dispozicion debugger-i (programi pr eleminimin e gabimeve). Kryesisht do t fokusohemi n modin e dizajnimit. Kontejneri (bartsi) sht nj objekt, si forma, korniza, kontrolla PictureBox, etj, t cilat mund t mbajn n vete kontrolla t tjera. Tiparet prshkruajn objektin. Metodat bjn q objekti t bj dika. Ngjarjet jan ato q ndodhin kur ndonj objekt bn dika. Secili objekt, si forma ose kontrolla, ka nj bashksi t tipareve q e prshkruajn at. Edhe pse kjo bashksi nuk sht e njjt pr t gjitha objektet, disa tipare jan t njjta gati pr t gjitha kontrollat. T gjitha tiparet e kontrolls mund t shihen n dritaren Properties. Terma t prgjithshm n gjuht programuese Programi sht bashksi e instruksioneve q bjn q kompjuteri t kryej ndonj pun, si kryerja e ndonj llogaritjeje. Termi Program zakonisht prdoret si sinonim me termin Aplikacion. Projekti sht koleksion i fajllave q krijohen prej shfrytzuesit dhe prbjn Windows aplikacionin e krijuar. Edhe pse programert i prdorin t dy termat pr t njjtin qllim, duket se termi aplikacion i prshtatet m shum prshkrimit t programit t Windowsit sepse ato programe zakonisht prbhen prej shum fajllave. Kta fajlla punojn s bashku n format e projektit. Projekti gjeneron programin final t cilin shfrytzuesi e ekzekuton prej Windows-it duke klikuar dy her ikonn e tij ose duke e startuar prej menys Start t Windows-it. Aplikacioni sht koleksion i nj ose m shum fajllave q kompajlohen n nj program ekzekutiv. Roli i pajisjeve pr programim (Gjuhve programuese) ka shnuar zhvillim prgjat viteve prkrah hardverit t kompjuterve. Gjuht programuese t s sotmes, si Visual Basic-u, dallojn shum prej gjuhve programuese t disa viteve m par. Natyra vizuele e sistemit

28


operativ Windows krkon pajisje m t avansuara pr programim se ato q ishin n dispozicion deri para disa viteve. Para ambientit t Windowsit, gjuht programuese ishin thjesht pajisje t bazuara n tekst me t cilat shkruhej programi. Sot, nevojitet shum m tepr se vetm gjuha. Nevojitet pajisja zhvilluese grafike q mund t punoj brenda sistemit operativ Windows dhe t krijoj aplikacione q shfrytzojn prparsit e t gjitha ofertave grafike, multimediale, on-line dhe multiprocesorike t Windowsit. Visual Basic-u sht nj pajisje e till. Pr m tepr se gjuha e thjesht programuese, Visual Basic-u ju mundson krijimin e aplikacioneve t cilat bashkveprojn n do aspekt me sistemin operativ Windows. Kompajleri sht sistem i cili prkthen (konverton, shndrron) programin n aplikacion t ekzekutueshm n Windows (n sistemin operativ). Visual Basic-u prfaqson prkthyesin e vrtet i cili krijon fajlla ekzekutiv t pavarur (.exe) q ekzekutohen m shpejt se VB programet e mhershme. Gjuht programuese sot nuk jan ato q ishin dikur. Gjuha vetvetiu nuk sht br m e parndsishme, por interfejsi grafik sht br m i rndsishm. Kompjuteri nuk kupton asnj gjuh t folur, si gjuha angleze, gjermane, shqipe, etj. Pr kt arsye, duhet ti prshtatemi makins (kompjuterit) dhe t msojm gjuht t cilat kompjuteri mund ti kuptoj. Gjuha programuese e Visual Basic-ut sht mjaft e thjesht dhe prdor fjalt e gjuhs angleze n t shumtn e rasteve. Megjithat, gjuha nuk sht e dykuptimshme. Kur shkruhet ndonj urdhr n gjuhn e Visual Basic-ut, ai urdhr kurr nuk ka dy kuptime n t njjtin kontekst. Kodi sht emr tjetr pr urdhrat e shkruar n gjuhn programuese. Pra kodi jan instruksionet dhe urdhrat e shkruar prmes gjuhs programuese duke prdorur fjalorin e asaj gjuhe dhe sintaksn (gramatikn, shenjat e piksimit dhe rregullat e shkruarjes). Kodi sht lidhsi (ngjitsi) i cili bashkon t gjitha procesiet, grafikn dhe tekstet n nj aplikacion. Kodi i programit bn q aplikacioni t dij se ka duhet br nga nj mori e veprimeve t mundshme si rezultat i veprimeve t shfrytzuesit. Bug (lexohet Bag) sht gabim n program i cili duhet t prmirsohet q t sigurohet ekzekutim i rregullt i programit. Aplikacionet testohen me pajisjet pr prmirsim (debug-im) q i ofron Visual Basic-u. Bug (ang. Insekt) ka filluar t prdoret si term pr prshkrimin e gabimeve n program, sepse n nj rast, n kohn kur kompjutert ishin makina t mdha (me qarqe si llampat elektronike dhe prques t ndryshm), nj kompani po bnte promovimin e nj programi t ri dhe prjetoi dshtim t plot sepse u paraqit nj gabim i paparashikuar. Kur projektuesit filluan hulumtimin pr shkaqet e gabimit, vrejtn se nj insekt (Bug) kishte shkaktuar lidhje t shkurt mes dy prquesve dhe kjo kishte qen shkak i mosfunksionimit t programit. Prej ktij rasti t gjitha gabimet n programe filluan t quhen Bug. Procesi i prmirsimit t gabimeve quhet Debug (Debug-im lexohet Dibagim) kurse programet q prdoren pr kt qellim quhen Debugger (lexohet: Dibager).

29


Procesi i programimit

1. Startohet Visual Basic-u 2. Krijohet aplikacioni 3. Testohet aplikacioni 4. Kompajlohet programi n aplikacion final 5. Dilet prej Visual Basic-ut, dhe 6. Shprndahet pr prdorim npr shfrytzues.

T gjith kta hapa nuk kryhen patjetr nj pas nj gjat shkruarjes s nj programi. Mirpo kta paraqesin fazat npr t cilat do t kalohet dhe rikthehet disa her, para se t finalizohet aplikacioni. Dritarja e forms - vendi ku ndodh do gj Dritarja e forms sht hapsira primare punuese. Edhe pse dritarja e forms n fillim duket relativisht e vogl n krahasim me pjesn tjetr t ekranit, ajo prbn prapavin e aplikacionit. Me fjal tjera, kur krijohet ndonj aplikacion, t gjitha kontrollat vendosen n form dhe n fakt kur ekzekutohet aplikacioni, ajo ka shihet sht dritarja e forms s aplikacionit me komponentet e vendosura n t dhe t ndrlidhura me kodin prkats. Kodi i programit nuk shihet n dritaren e forms. Dritarja e forms prmban kontrollat, kurse kodi paraqitet n nj dritare t veant t quajtur dritarja e kodit (Code Window). Dritarja e kodit mund t shihet nse zgjedhet n meny: View-Code ose n dritaren Project Explorer mund t shtypet tasti View Code. Dritarja e kodit sht dika m tepr se editor i tekstit me an t t cilit shkruhet programi (urdhrat e programit) i cili bashkon n nj trsi aplikacionin. Meqense mnyra m e mir pr shpjegimin dhe msimin e programimit sht programimi, le t fillojm me shembujt, prmes t cilve do t jepen shpjegimet hap pas hapi. Se pari startojm programin, Visual Basic-un, dhe startojm nj program t ri standard (Standard EXE). Pamja e ekranit n fillim sht e njjt me dritaren e par t Visual Basic-ut (Fig. 1.2) dhe si hapsir punuese n modin e dizajnimit paraqitet forma e par e emrtuar fillimisht me emrin Form1. N dritaren Project Explorer tregohet emri i forms, kurse n dritaren e tipareve (Properties) kemi objektin zgjedhur: dhe n list, tiparet e forms. Forma sht momentalisht e zgjedhur, gj q tregohet m pikat zgjedhse n skaje t forms dhe n mes t vijave ansore t saj. Prmes pikave zgjedhse mund t ndryshohet madhsia e forms. Treguesi pozicionohet mbi pik dhe merr formn e shigjets dykahshe. Nse shtypet tasti i majt i mausit dhe zvarritet n drejtim t shigjetave, ndryshon madhsia e forms. Prmes pikave ansore, ndryshmi i madhsis mund

30


t bhet vetm n drejtim t shigjetave treguese (majtas/djathtas pr zgjerim dhe ngushtim, ose posht/lart pr zgjatje dhe shkurtim). Prmes pikave n skaje (n knde), kur treguesi merr formn e shigjets s pjerrt, mund t ndryshohet madhsia n t katr drejtimet njkohsisht. Pr t ndryshuar pamjen e forms, mund t ndryshojm edhe ngjyrn e saj t prapavis. N modin e ekzekutimit, ngjyra e prapavis s forms, sht ngjyr hiri standarde e dritareve t Windows-it. N modin e dizajnit, forma ka ngjyrn e njjt t prapavis, por shihen edhe pikat t cilat definojn rrjetn pr orientim dhe dizajnim m t leht. Pr t ndryshuar me lehtsi ngjyrat e formave, mund t aktivizojm edhe paletn e ngjyrave, duke zgjedhur n menyn View, Color Palete. Ather n ekran paraqitet paleta e ngjyrave dhe duke klikuar n ngjyrn prkatse ndryshojm ngjyrn e forms s zgjedhur (ose kontrolls s zgjedhur, n rastet tjera). Prveq ndryshimeve t ktilla direkte, pr ndryshimin e ngjyrave dhe pr t ndyshuar madhsin me precizitet t caktuar, duhet ndryshuar tiparet e forms n dritaren Properties. Ndr tiparet kryesore t formave jan: Appearance( Paraqitja, dukja)-q mund t jet e rrafsht ose 3D; BackColor (ngjyra e prapavis) ka vlera t predefinuara t Visual Basicut (vlerat jan n form heksadecimale); Enabled (E mundsuar)-komunikon me shrytzuesin n modin e ekzekutimit; Font (Fonti)-Lloji i shkronjave, dhe versionet e tij: FontBold, FontItalic, FontName, FontSize, FontStrikethru, FontTransparent, FontUnderline, ForeColor; Height (Lartsia); HelpContextID (Fajlli pr ndihm i lidhur me formn, ndihma n kontekst); Left (skaji i majt) distanca e skajit t majt n krahasim me objektin barts (kontejnerin); LinkMode (Lloji i lidhjes DDE); MouseIcon (Ikona e forms s minimizuar n modin e ekzekutimit); Name (Emri) emri i forms; MaxButton (Tasti pr maksimizim t dritares) a shfaqet apo jo pr t n titullin e forms; MinButton (Tasti pr Minimizim); RightToLeft (Nga e djathta n t majt) tregon drejtimin e shfaqjes s tekstit; ScaleHeight (Shkalla e lartsis) prcakton numrin e njsive pr matjen vertikale t brendis s objektit dhe t ngjashme me t: ScaleTop (Shkalla pr skajin e eprm); ScaleWidth (Shkalla pr gjersi); ScaleMode (Modi i shkalls) prcakton njsin matse; Top (Maja-skaji i eprm) tregon distancn prej skajit t eprm t objektit barts; Visible (Shihet, i dukshm) prcakton a shihet forma n modin e ekzekutimit; Width (Gjersia) prcakton gjersin e forms. Lista e plot e tipareve t forms dhe t gjitha kontrollave tjera, mund t shihet n shtojcn n fund t librit. Madhsia dhe njsia matse Njsia matse e predefinuar n Visual Basic quhet Twips. Kjo sht njsia standarde, pr lvizje, madhsi, urdhra pr vizatime grafik, etj. Nj Twip sht sa 1/20 pjes e piks s shtypsit (printerit) (1 Cm = 576 Twips ose 1 Inch = 1440

31


Twips). Kjo njsi prcakton madhsin e objektit kur ai t shtypet n printer. Distancat aktuale fizike n ekran ndryshojn varsisht nga madhsia e ekranit. Pr t ndryshuar njsin matse n form, duhet ndryshuar tiparin ScaleMode. Pr njsin Twip zgjedhet 1, kurse pr centimetra 7. Ndryshimi i njsis matse mund t bhet n modin e dizajnimit (Design Time) ose n modin e ekzekutimit (Run Time).

Shkalla matse dhe orientimi n form bhet duke u bazuar n sistemin koordinativ, t vendosur prej skajit t majt t eprm q ka koordinatn (x,y) = (0,0) dhe duke u rritur pr gjersi n ann e djath, gjegjsisht pr lartsi te posht. Nse kemi nj form me gjersi 6 cm dhe lartsi 4 cm dhe njsi matse kemi zgjedhur centimetrin, ather koordinata e piks s skajit t lart majtas sht: (0,0), e skajit t lart djathtas (6,0), e skajit t majt posht (0,4), e skajit t djatht posht (6,4) dhe e qendrs (3,2).

Fig. 1.22 Scale Mode

Vendosja e kontrollave n form Meqense forma ishte objekti ku ndodh do gj, fillojm me vendosjen e kontrollave n form, prej kutis s veglave ToolBox. Treguesi i mausit (kursori) normalisht ka formn e shigjets dhe n kt rast n kutin e veglave (ToolBox) sht aktive vegla Pointer. Pr t zgjedhur nj objetjetr, klikojm nj her n t dhe kontrolla prkatse zgj

kt edhet. Kontrolla e

t e zgjedhur

sip q Pr v

rm.

zgjedhur dallohet me ngjyr m t qelt t prapavis s saj. Kur shndonj kontroll tjetr, prveq pointerit, kur lvizim treguesin e mausit npr

rfa e t ekranit dhe n form, ai ka formn e plusit.

endosur kontrolln n formt ekzistojn dy mundsi: - N kutin e veglave klikojm dy her kontrolln dhe ajo automatikisht

vendoset n qendr t forms dhe ka madhsin standarde (t predefinuar prej Visual Basic-ut), ose

- Klikojm nj her kontrolln pr ta zgjedhur dhe pastaj kalojm n form, n pozitn e dshiruar shtypim dhe mbajm shtypur tastin e majt t mausitdhe e zvarrisim treguesin, pr t caktuar madhsin e kontrolls n fo

32


Nse klikohen nj pas nj nga dy her disa kontrolla, ato do t vendosen njra mbi tjetrn n mes t forms. Pastaj mund t zgjedhen dhe zvarriten n pozita t

dryshme. Klikojm dy her kontrolln Label, pr t vendo(etiket) (Fig. 1.23).

nsur n form nj kontroll Label

N form paraqitet kontrolla me emrin e predefinuar (standarLabel1 dhe ajo sht objekti i zgjedhur kurse treguesi kthehet n gjendjen e mparshme, me kontrolln aktive Pointer. Ninsertohet edhe nj label, ajoparaqitet me emrin Label2, e kshtu me rradh. Objekti i zgjedhur treg

Fig. 1.23 Vendosja e kontrolls n form

knde dhe n mes t vijave anst objektit.

Edhe pr

d)

se do t

ohet me pikat e zgjedhjes, katrort e vegjl, n

ore

ndryshimin e madhsis s kontrolls s zgjedhur, mund t veprojm irekt me maus ose duke br ndryshimin e tipareve prkatse, pr madhsi: Width

Top (Skaji i eprm) dhe Left (Skaji majt).

bi

itaren e tipareve, hapim listn e emrave t kontrollave aktuale he zgjedhim emrin e kontrolls prkatse. N kt rast n dritaren Properties

tipareve t kontrolls s zgjedhur dhe n dritaren punuese zgjedhet ontrolla prkatse.

t

arja e forms n modin e kzekutimit (Fig. 1.24) dhe ajo bhet dritare aktive. T gjitha komandat n shiritin

d(gjersia) dhe Height (lartsia) kurse pr pozit: i Zgjedhja e kontrolls (Objektit) Zgjedhja e kontrolls ose objektit bhet duke pozicionuar treguesin (kursorin) mt (n t) dhe duke klikuar tastin e majt t mausit. Zgjedhja e kontrolls mund t bhet edhe nse n drdparaqitet lista e k Ekzekutimi Tani mund t ekzekutojm programin n gjendjen aktuale, pr t par se si doduket n modin e ekzekutimit (Run-Time). Ekzekutimi mund t bhet duke zgjedhur n meny: Run-Start (F5), duke shtypur direkt n tastier shkurtesn pr kt komand F5 (tasti funksional F5) ose duke shtypur n shiritin e veglave standarde tastin: Start. N ekran do t paraqitet drite

33


e veglave standarde bllokohen gjat kohs s k do

ekezkutimit dhe jan aktive vetm ). omandat Break (Ndrpreje) dhe End (Prfun

Pra, n ekran do t hapet dritarjaforms, e cila ka pamjen e dritareve standarde t Windows-ime titull, tastet pr minimizim, maksimizim dhe mbyllje dhe prmbajtjen e dritares. N fillim shihet vetm kontrolla Label1, q e vendosm n form paraprakisT gjitha veprimet e zakonshme qkryhen me dritarete e Window

Fig. 25 Dritjarja n modin e ekzekutimit

mund t kryhen edhe me kt dritare (zhvendosja, ndryshimmadhsis, minimizimi, etj).

Pra, s

e

t,

ht.

s-it,

i i

hfrytzuesi nuk ka nevoj t brengoset pr realizimin e ktyre funksioneve n

jelljes s

uke

, ku mund t bhen ndryshime n kodin e rogramit dhe pastaj t vazhdohet ekzekutimi me Run-Restart (Shift+F5) n

ontinue (Vazhdo). Prndryshe mund t drprehet trsisht ekzekutimi me End.

t ,

kt 1.

kuadr t sistemit operativ, sepse t gjitha i bn vet Visual Basic-u. Detyr e shfrytzuesit mbetet vetm dizajnimi i forms, kontrollave ngjarjeve dhe styre. Pr t ndrprer ekzekutimin dhe pr tu kthyer prsri n modin e dizajnimit, shtypim tastin End n shiritin e veglave ose zgjedhim n meny Run-End. Ndrprerjen e prkohshme t ekzekutimit mund ta bjm me Run-Break, ose dshtypur tastin Break n shiritin e veglave ose Run-Break (shkurtesa Ctrl+Break). N kt rast kontrolla i kthehet programitpshiritin e veglave tani tasti Start, tregon Cn Ndryshimet n modin e dizajnit Pas ndrprerjes s ekzekutimit, do t kthehemi n modin e dizajnimit. Tani dobjm disa ndryshime n program. Pr t br ndryshime n dizajnin e formsklikojm diku n hapsirn e saj dhe zgjedhet forma. N dritaren Properties, n fushn pr emrin e objektit paraqitet emri Form1 Form dhe lista e tipareve t forms. S pari do t ndryshojm titullin e dritares s forms, ashtu q kur t ekzekutohet programi, n titull t forms t paraqitet teksti: Forma e par. Prqllim duhet ndryshuar tiparin Caption (Titulli). Momentalisht velra sht FormKlikojm me tastin e majt brenda fushs dhe kursori vendoset n t. Largojm emrin e vjetr dhe shkruajm tekstin: Forma e par. Edhe gjat shkruarjes s titullit, mund t vreni se titulli i dritares s forms ndryshohet automatikisht.

34


Pr t ndryshuar ngjyrn e prapavis, ndryshojm tiparin BackColor (Ngjyra e prapavise). Momentalisht aty shihet vlera: &H8000000F&. (Fig. 1.25). Konstantet ngjyrave jan vlera t predefinuara t Visual Basic-ut. Lista e konstantave t

ngjyrave, mund t shihet nbrenda fushs, aktivizohet t

e shtojcn n fund t librit. Kur pozicionohet kursori asti n skajin e djatht pr hapjen e lists s ngjyrave.

Ngjyrat jan t ndara n dy kategori: Palette (Paleta e ngjyrave) ku shihet paleta e ngjyrave standarde,njjt me paletn e ngjyrave q mund t hapet prej menys: View-Color Palette dhe System (Sistemoku shihet lista e ngjyrave standarde t pjesve t dritares. N paletn e ngjyrave zgjedhim nuancn e

e

re),

t ngjyr.

ritares, (Stili i kufirit), i cili

momentalisht sht 2-Sizeable (madhsia e ndryshueshme). N listn q hapet zgjedhim

hen vlern False (False, jo e vrtet) pr tiparet: MinButton dhe axButton, t cilat paraprakisht kishin vlerat True (E sakt, E vrtet).

m kontrolln Label1 dhe gjithashtu ndryshojm tiparet e saj duke ua

t): nga 1-LeftJustify (rreshtimi majtas) n 2-Center (i

cilat hapet dialog boksi prkats pr ndryshime. Kur

ndaj duhet

par t ngjyrs s verdh n katrorin e katrt n rreshtin e par. Vlera e fushs bhet: &H00C0FFFF&dhe prapavia e forms automatikisht merr kPr t mos lejuar ndryshimin e madhsis s dprcaktojm tiparin BorderStyle

Fig. 1.25 Ngjyra e prapavis

1-FixedSingle (Madhsi fikse).

N vazhdim do t largojm tastet pr minimizim dhe pr maksimizim t dritares s forms, duke dMNdryshojm edhe tiparin ScaleMode pr caktimin e njsis matse, nga 1-Twip n 7-Centimeter. Pastaj, zgjedhidhn vlerat vijuese: - Alignment (Rreshtimi i tekstiqendrzuar); - BackStyle (Stili i prapavis) nga 1-Opaque (e patejdukshme) n 0-Transparent (transparente, e tejdukshme); - Caption (Titulli) nga Label1 n: Msojm Visual Basic; - Font nga MsSansSerif-8-Regular, n Arial-14-Bold. Pr t hapur dritaren Font, kur pozicionohemi n fushn Font, n skaj paraqitet tasti me tri pika, q sht shenj pr fushat pr tndryshohet fonti, ather n dritaren e forms, vrehet se nuk shihet teksti i plot pr etiketn (Label1) pr arsye se madhsia e saj sht e vogl, prandryshuar madhsin.

35


- Left (Skaji i majt) nga vlera ekzistuese, n 1 (njsia tani sht centimetr, sepspr formn aktuale, e kemi ndryshuar tiparin ScaleMode, n cm

e ).

Top (Skaji i eprm) nga vlera ekzistuese n 2 (2cm), dhe

ti i plot Msojm Visual Basic.

Ekzekutojm programin (F5, ose

- - Width (Gjersia) nga vlera ekzistuese n 6 (6cm). Tani mund t shihet, se n Label1 shihet teks

Start) dhForma e par (Fig. 1.26).

e tani n ekran kemi formn:

Si shihet, dritarja ka marr ngjyrn e prcaktuar t prapavis, titulli ka ndryshuar, mungojn tastet pr minimizim dhe pr maksimizim, kemi vetm tastin Close pr mbyllje t dritares. Nse tentoni ndryshoni madhsin e dritares, nuka mundsi, pasi q edhe kur pozicionohen

Fig. 1.26 Forma e par

ndryshon si zakonisht n shigjet dykahshe.

Sa i prket kontrolls Label1, shih

t k

i n vijat kufitare, forma e treguesit (kursorit) nuk

et teksti i saj (Caption) Msojm Visual Basic, e pozitn, madhsin dhe fontin e prcaktuar. Ngjyra e prapavis sht

transparente (e tejdukshme). Sikur t mos e bnim prapavin e kontrolls Label transparente, do t shihej edhe prapavia e saj. Ndrprejm ekzekutimin dhe kthehemi n modin e dizajnimit.

m

36


Ndryshimet n modin e ekzekutimit Editori i kodit Pr t shpjeguar ndryshimet n modin e ekzekutimit, do t bjm ndryshimet q i bm n modin e dizajnimit. Fillojm nj projekt t ri, duke zgjedhur n menyn File New project (Projekt i ri). Me kt rast do t hapet dritarja pr dialog e cila na pyet pr ruajtjen e fajllave me t cilt punuam: projektin dhe formn : Save changes to the following files? Project1? Form1?. Prgjigjemi me No (Jo) dhe n dialogun vijues zgjedhim llojin e projektit Standard EXE, pr projektin e ri. Hapet dritarja e forms Form1. Shtojm n t nj Label- (Label1) dhe kemi gjendjen fillestare, si n rastin e par, para ndryshimeve t bra n modin e dizajnimit. Ndryshimet gjat modit t ekzekutimit (Run-Time), bhen prmes ndryshimeve n kodin e programit. Pr t br ndryshimet n kodin e ekzekutimit, duhet t aktivizojm dritaren e kodit t programit. Pr t hapur dritaren e kodit, zgjehim formn (duke klikuar kudo n siprfaqen e saj, jasht Label1). Zgjehim n meny: View - Code ose n dritaren Project Explorer, n shiritin e veglave t saj klikojm tastin View Code. N ekran do t hapet dritarja e Editorit t kodit (Fig. 1.27).

Fig. 1.27 Dritarja e kodit

Titulli i dritares prmban emrin Project1-Form1(Code), q tregon se sht dritarja e kodit t projektit dhe forms prkatse. Dritarja ka n pjesn e eprme, dy fusha: majtas - Objects (Objektet) ku momentalisht ndodhet teksti General (E prgjithshme) dhe djathtas Procedure (procedurat) ku momentalisth shkruan Declarations (Deklarimet).

Pjesa tjetr e dritares, paraqet zonn ku duhet shkruar kodin e Visual Basic-ut. N listn Objects, zgjedhim Form. Ather n fushn e procedurave paraqitet procedura Load (Ngarkimi, hapja, paraqitja e forms). Gjithashtu n pjesn e

ritares pr shkruarje t kodit, automatikisht do t paraqiten dy rreshta t tekstit: d

rivate Sub Form_Load() P

End Sub

Kjo sht struktura standarde e procedurave t ngjarjeve (sintaksa e prgjithshme). Prmban kreun, ku paraqitet tipi i procedurs, emri i objektit dhe emri i ngjarjes prkatse i lidhur me nnviz (vizlidhse), si dhe Fundi i procedurs i paraqitur me End Sub. Pr t lehtsuar shkruarjen e kodit, Visual Basic-u automatikisht krijon strukturn e procedurs. N pjesn pr procedurat, do t shpjegohen detajet tjera pr procedurat.

37


Nse hapim listn, ather paraqitet lista e t gjitha procedurave t mundshme pr Formn (Fig. 1.28).

Fig. 1.28 Lista e

procedurave t Forms

N list, mund t zgjedhet ngjarja pr t ciln do t dshironi t reagoj programi dhe t ekzektoj ndonj komand t caktuar. Pr fillim, do t mbetemi te ngjarja Load, ka do t thot, se me rastin e hapjes (paraqitjes s forms), do t ekzekutohet kodi prkats. Vendosim kursorin n pjesn mes kreut dhe fundit t procedurs dhe mes tyre mund t shkruajm urdhrat, t cilt do t ekzekutohen me kt rast. Dritarja e kodit, do t hapet automatikisht, nse klikoni dy her n siprfaqen e forms ose t ndonj kontrolle t caktuar. N cilin objekt t klikohet dy her, pr t hapet dritarja e kodit dhe automatikisht prshkruhet emri i kontrolls dhe ngjarja pr t.

Pr rastin ton, nse n siprfaqen e forms klikojm dy her tastin e mausit, automatikisht hapet dritarja e kodit dhe paraqitet pjesa e kodit pr ngjarjen Load. Editori i kodit t Visual Basicut funksionon me rregullat standarde t editorve t tekstit. Mund t bhet lvizja npr tekst, kopjimi, zhvendosja, etj. Gjat shkruarjes s kodit, Visual Basic-u ofron ndihm n forma t ndryshme, pr t lehtsuar shkruarjen e kodit dhe pr t evituar gabimet e mundshme gjat shkruarjes s kodit. Fjalt e rezervuara, t cilat jan komanda t VB ose emra t kontrollave dhe objekteve n program, automatikisht marrin ngjyrn e kaltrt t mbyllt, pr tu dalluar prej pjess tjetr t kodit. Komentet ngjyrosen me ngjyr t gjelbrt, kurse gabimet e paraqitura gjat detektimit, ngjyrosen me ngjyr t kuqe. Si lehtsim pr shkruarjen e kodit, mund t aktivizohet lista e tipareve dhe metodave prej menys: Edit - List Properties/Methods (Ctrl+J) ose duka klikuar me tastin e djatht t mausit dhe n menyn e kontekstit, zgjedhet List Properties/Methods. Mnyra m e shpejt pra sht, duke shtypur kombinimin Ctrl+J me tastier. Me kt rast n pozitn ku ka qen kursori, paraqitet lista e tipareve dhe metodave t mundshme pr at pjes (Fig. 1.29).

38


Pr t gjetur m leht kontrollnose objektin e caktuar, kur lista sht e ha

Fig. 1.29 Lista e tipareve/metodave

automatikisht kalohet n kontrollnLabel1.

pur shtypen disa nga shkronjat e para prmes tastiers

nja L n tastier,

t

,

shkronjat S q fillojn me fjaln Scale

ues t mausit (ose duke lvizur me osht-lart), tiparin ScaleMode, dhe shtypim Tab pr t

jal n pjesn e kodit. Pastaj shtypim shenjn e barazimit (=) dhe aleM 7). Porsa t shtypim Enter, pr t kaluar n

b prshtatjen e tekstit sipas sintakss s tij, duke rguar nga nj pozit fjaln prej fjals, duke shtuar zbraztir para dhe pas shenjs

kodi------- ------------------

F rma e par" = HC0FF rapavis

reshtimi i tekstit n Labl-

dhe kursori pozicionohet n list, n tiparet ose metodat q prmbajn ato shkronja. Pr shembull, kur hapet lista, porsa t shtypet shkro

Kur t jet zgjedhur emri i dshiruar, mjafton t shtypet tasti Tab n tastier, dhefjala e zgjedhur shkruhet automatikisht n kod dhe largohet lista. Radhitja e emravet kontrollave dhe t tipareve sht alfabetike, kurse para secils paraqitet edhe ikona, q tregon se a sht fjala pr ndonj tipar (ikona si e Label1) apo funksion q ekzekutohet, metod (si LCase, nn Label1), etj. Kjo sht e prshtatshme, pr t eleminuar mundsin e gabimeve t shtypit gjashkruarjes s emrave t kontrollave dhe tipareve t caktuara.

Ti kthehemi, tash shembullit ton. Kemi hapur dritaren e kodit pr ngjarjen Loadpr formn dhe fillojm shkruarjen e komandave q do t ekzekutohen me kt rast. Pozicionojm kursorin mes rreshtave Private Sub Form_Load() dhe End Sub. S pari do t bjm ndryshimin e njsis matse n form, duke ndryshuar tiparin ScaleMode. Hapim listn e tipareve/metodave me Ctrl+J dhe shtypimdhe C, pr tu pozicionuar n list n pjesn e tiparevedhe pastaj e zgjedhim duke klikuar me tregshigjetat n tastier, pshkruar kt fvlern 7 pr njsin cm. (Sc ode=rreshtin e ri, VB automatikisht nlas barazimit. Vazhdojm kshtu me shkruarjen e t si n vijim: --------------------- -- - -Private Sub Form_Load() ScaleMode = 7

ms Form1.Caption = " o Titulli i forrm1.BackColor & FF Ngjyra e p Fo

Form1.BorderStyle = vbFixedSingle Stili i kufirit Label1.Alignment = 2 R Label1.BackStyle = 0 Stili i prapavis Label1.Caption = "Msojm Visual Basic" Teksti i Label-s

39


L Label1.FontSize

abel1.Font = Arial Fonti = 14

Label1.FontBold = True Label1.Left = 1 Label1.Top = 2 Label1.Width = 6 End Sub ------------------------------------Gjat shkruarjes s kodit, tipashk rolla

Madhsia Bold Skaji i majt i Label-s Skaji i eprm Gjersia

Fundi i procedurs -------------- ri pr objektin gjegjsisht kontrolln e caktuar .tipari (kontrolla pik tipari). ruhet n formn: kont

Pr shembull gjat shkru

Fig. 1.30 Tiparet e

ndar vlgjat shkruarjes s kodit, sepse i qase

kontrolls tipareve t kontrolls dhe kemi parasysh cilat tipare vlejn pr at kontroll.

Tani mund t ekzekutojm programin, duke shtypur F5 ose tastin Start n shiritn

eglave standarde. N ekran do t paraqitet dritarja e forms e njjt

arjes s kodit pr kontrolln Label1, porsa t shtypim pikn pr qasje n tiparet e

tipare, edhe vlerat e mundshme, si p.sh., True ose False, paraqiten posa t shtypet shenja = pr t

ern pr to. Edhe kjo paraqet nj lehtsim mi m leht

e me at n Fig.

e n e mbetur t fjals, kur t jen

kruar disa nga shkronjat e para t fjals, me t cilat Visual Basic-u do t ket undsi t identifikoj dhe t kompletoj fjaln.

kontrolls, automatikisht hapet lista e tipareve t mundshme pr at kontroll (Fig. 1.30). Pr disa

v1.26.

Plotsimi automatik i fjalve Pr t shpejtuar shkruarjen e kodit, mund t aktivizojm edhe komandn CompletWord (Kompleto fjaln), e cila plotson pjesshm

Komanda Complete Word mund t aktivizohet prmes menys: Edit-Complete Word (Ctrl+Space).

Kur shtypet (ekzekutohet) komanda, nse numri i shkronjave t dhna nuk mjafton pr identifikimin e fjals unike, ather paraqitet lista e tipareve/metodave, e pozicionuar n fjaln e par t grupit t fjalve q kan shkronjat e para t njjta me shkronjat e shtypura deri n at moment.

40


Object Browser Nj ndihmes tjetr e mirseardhur gjat shkruarjes s kodit, sht edhe Object Browser (Shfletuesi i objekteve), i cili startohet duke klikuar ikonn e tij

n shiritin e veglave ose duke zgjedhur n meny: View - Object Browser (F2), pra prmes shkurtess F2 i qasemi direkt.

Dritarja e Object Browser-it (Fig. 1.31) ndahet n disa pjes. N fillim kemi fushn pr zgjedhjen e projektit/libraris (Librarit e komandave t Visual Basicut), pastaj fushn pr krkim (Search Text) dhe pjesn e tasteve komanduese pr krkim, lvizje para/prapa, kopjim n Clipboard dhe ndihm. Nn t kemi pjesn Search Results (Rezultatet e krkimit), ku paraqitet lista e rezultateve pr fjaln e shtypur n fushn Search Text.

Fig. 1.31 Dritarja Object Browser

N figur kemi krkuar fjaln Label dhe rezultati sht treguar n figur. N pjesn e poshtme t dritares, kemi dritaret e listave pr klasat (Classes) dhe Members of Fjala e krkuar, ku paraqiten t gjitha tiparet dhe metodat q kan t bjn me kontrolln ose objektin e zgjedhur n listn e klasave. Dhe n fund t dritares tregohet sintaksa e prgjithshme pr kontrolln e zgjedhur. Kjo sht nj mnyr e mir dhe e shpejt pr gjetjen e informatave t nevojshme pr mundsit e manipulimit me ndonj kontroll ose objekt t caktuar. Kshtu do t sigurojm informatat e nevojshme pr komandat e caktuara dhe sintaksn e tyre.

41

Avni Rexhepi - Visual Basic Procedurat

Procedurat Procedura Sub sht bllok i kodit q ekzekutohet si reagim n ndonj ngjarje. Duke ndar kodin n module, n procedura t tipit Sub, bhet shum m e leht t gjindet dhe t modifikohet kodi n aplikacionin e shkruar. Sintaksa e procedurs Sub sht: [Private|Public][Static]Sub emriprocedurs(argumentet)

urdhrat End Sub Seciln her q t thirret procedura, ekzekutohen urdhrat mes Sub dhe End Sub. Procedurat Sub mund t vendosen n module standarde, module t klasave ose module t formave. Procedurat Sub standard jan t tipit Public (Publike) n t gjitha modulet, q do t thot se mund t thirren prej cils do pozit n aplikacion. Argumentet pr procedur jan si variablat pr deklarimin. N Visual Basic dallojm dy lloje procedurash: procedurat e prgjithshme (General procedures) dhe procedurat e ngjarjeve (Event Procedures) Procedurat e prgjithshme Procedura e prgjithshme i tregon aplikacionit si t kryej ndonj detyr specifike. Kur deklarohet procedura e prgjithshme, ajo duhet t thirret prej aplikacionit. Pr ndryshim, procedura e ngjarjeve mbetet joaktive deri sa t thirret pr t reaguar n ndonj ngjarje t shkaktuar prej shfrytzuesit ose t inicuar prej sistemit. Procedurat e prgjitshme krijohen pr arsye, se disa procedura t ngjarjeve mund t krkojn kryerjen e veprimeve t njjta. sht praktik e mir n programim q urdhrat e prbashkt t vendosen n nj procedur t veant (procedur t prgjithshme) dhe q ngjarjet e caktuara ti thrrasin ato pr ekzekutim. Kjo eleminon nevojn pr kode t dyfishta dhe gjithashtu e lehtson mirmbajtjen e aplikacionit. Procedurat e ngjarjeve Procedur e ngjarjes sht pjesa e kodit, e cila shkruhet pr ekzekutimin e ndonj ngjarjeje n program. Pr shembull, kur hapet forma, gjenerohet ngjarja Load(). Visual Basic-u ofron procedurn e ngjarjes Form_Load(). Disa kontrolla kan shum ngjarje, e disa m pak. Kjo varet prej kontrolls. Tiparet prshkruajn objektin. Metodat bjn q objekti t bj dika. Ngjarjet jan ato q ndodhin kur ndonj objekt bn dika. Ngjarja ndodh si rezultat i ndonj

42


veprimi t shfrytzuesit, si pr shembull shtypja n tastier, n maus ose klikimi n ndonj kontroll. Kto ngjarje njihen si ngjarje t inicuara prej shfrytzuesit (User iniciated events) dhe jan ngjarjet pr t cilat do t shkruhet kodi m s shpeshti. Kur ndonj objekt n Visual Basic kupton se ka ndodhur nj ngjarje, ai automatikisht thrret procedurn e ngjarjes duke prdorur emrin q i prgjigjet ngjarjes prkatse. Pasi emri krijon lidhje mes objektit dhe kodit, procedurat e ngjarjeve thuhet se jan t lidhura (bashkangjitura) me format dhe kontrollat.

- Procedura e ngjarjes pr kontroll kombinon emrin aktual t kontrolls (t specifikuar n tiparin Name (Emri), nnvizn ( _ ) dhe emrin e ngjarjes. Pr shembull, nse dshironi q t emrtoni nj tast komandues me emrin Fillo dhe dshironi t definoni procedurn e ngjarjes kur ai klikohet, ather kemi procedurn Fillo_Click.

- Procedura e ngjarjes s forms kombinon fjaln Form, nj nnviz dhe emrin e ngjarjes. Nse dshironi q forma t thrras nj procedur t ngjarjse kur t klikohet, prdoret procedura: Form_Click. Ngjashm me kontrollat, format kan emra unikat, por ata nuk prdoren n emrat e procedurave t ngjarjeve. Nse prdoret forma e tipit MDI (Multiple Document Interface Interfejs me dokumente t shumfishta) ather procedura e ngjarjes kombinon fjaln MDIForm, nnvizn dhe emrin e ngjarjes, si n rastin MDIForm_Load().

T gjitha procedurat e ngjarjeve prdorin sintaksn e prgjitshme t njjt:

Sintaksa pr ngjarje t kontrolls (Syntax for a control event) Private Sub emrikontrolls_ngjarja(argumentet ) urdhrat

End Sub

Sintaksa pr ngjarje t forms (Syntax for a form event) Private Sub Form_ ngjarja(argumentet ) urdhrat

End Sub

Edhe pse procedurat e ngjarjeve mund t shkruhen shum shpejt prej fillimit, sht m e leht q t prdoret kodi i ofruar prej Visual Basic-ut, i cili automatikisht prfshin emrat korrekt t procedurave. Shablloni i procedurs mund t zgjedhet n dritaren e editorit t kodit duke zgjedhur objektin prej fushs Object dhe pastaj duke zgjedhur procedurn prej fushs Procedure. Gjithashtu preferohet q emrat e tipareve t kontrollave t prcaktohen para se t fillohet me shkruarjen e kodit t procedurave t ngjarjeve pr to, sepse nse ndryshohet emri i kontrolls pasi t jet krijuar procedura pr t, duhet rishtazi t ndryshohet emri i procedurs n kodin e shkruar, prndryshe Visual Basic-u nuk do t jet n gjendje t prshtat

43


dhe t bashkangjes kontrolln me procedurn prkatse. Kur emri i proceduras nuk prshtatet me emrin e kontrolls, ajo shndrrohet n procedur t prgjithshme. N tabeln vijuese sht paraqitur lista e ngjarjeve m t shpeshta.

Ngjarja ka ndodh, veprimi Change Shfrytzuesi ndryshon tekstin n Text box ose Combo Box Click Shfrytzuesi klikon tastin e majt t mausit n ndonj objekt. DblClick Shfrytzuesi klikon dy her (Double-Click) tastin e mausit n ndonj objekt. DragDrop Shfrytzuesi zvarrit objektin n ndonj lokacion tjetr. DragOver Shfrytzuesi zvarrit objektin prmbi ndonj objekt tjetr GotFocus Objekti merr fokusin (zgjedhet, selektorhet, kursori vjen mbrenda tij) KeyDown Shfrytzuesi shtyp tastin n tastier deri sa objekti ka fokusin. KeyPress Shfrytzuesi shtyp dhe liron tastin n tastier deri sa objekti ka fokusin. KeyUp Shfrytzuesi liron tastin e tastiers deri sa objekti ka fokusin. Event Ngjarja, ndodhia. LostFocus Objekti humb fokusin (zgjedhet ndonj objekt tjetr, kursori largohet prej tij) MouseDown Shfrytzuesi shtyp cilindo tast t mausit deri sa treguesi sht mbi ndonj objekt. MouseMove Shfrytzuesi lviz treguesin e mausit mbi ndonj objekt. MouseUp Shfrytzuesi liron tastin e mausit deri sa treguesi i mausit ndodhet mbi ndonj objekt.

Thirrja e procedurave Procedurat n program thirren prmes emrit t tyre dhe lists s argumenteve, nse i kan t definuara argumentet. Teknikat e thirrjes s procedurave dallojn varsisht prej tipit t procedurs, vendndodhjes s procedurs dhe mnyrs s prdorimit t saj n aplikacion. N vijim jan prshkruar mnyrat e thirrjes s procedurave. Thirrja e procedurave Sub Procedura Sub nuk mund t thirret prmes emrit t saj n ndonj shprehje tjetr. Thirrja e procedurs Sub sht nj urdhr i veant, n rresht t veant. Gjithashtu, procedura Sub nuk kthen vlern prmes emrit t saj, si funksionet. Mirpo, ajo mund t modifikoj vlerat q i prcillen. Ekzitojn dy mnyra t thirrjes s procedurs Sub:

Thirrja e procedurs me emrin ProceduraABC Call ProceduraABC (Argumenti1, Argumenti2) ProceduraABC Argumenti1, Argumenti2

Si shihet, kur prdoret sintaksa prmes urdhrit Call (Thirre), argumentet duhet t jen t mbyllur n kllapa. Nse nuk prdoret fare fjala e rezervuar Call, argumentet mund t jepen pa kllapa. Procedura Sub mund t jet rekurzive, q do t thot se ajo mund t thrras vetveten pr t kryer detyrn e caktuar. Megjithat, rekursioni mund t shkaktoj tejkalimin e Stack-ut (tejmbushjen e Stack-ut).

44


Tr kodi ekzekutiv duhet t jet brenda procedurs. Nuk mund t definohet procedura Sub brenda ndonj procedure tjetr Sub, apo brenda ndonj funksioni. Thirrja e procedurs prej modulit tjetr Procedurat Public mund t thirren prej cilsdo pjes t projektit. Mund t paraqitet nevoja e specifikimit t modulit q e prmban procedurn q thirret. Kjo varet prej asaj se a sht procedura n form, n klas apo n modul standard. - Procedurat n form - t gjitha thirrjet jasht modulit t forms duhet t tregojn n modulin e forms q prmban procedurn. Nse procedura me emrin ProcABC ndodhet n modulin e forms t quajtur Form1, ather ajo mund t thirret duke prdorur urdhrin: Call Form1.ProcABC(arguments) -Procedurat n Class Module (modul t klass) - Sikur thirrja e procedurs n form, thirrja e procedurs n modul t klass krkon q thirrja t bhet duke e kualifikuar prmes variabls q tregon n nj instanc t klass. Pr shembull, DemoClass sht nj instanc e klass Class1:

Dim DemoClass as New Class1 DemoClass.ProcABC

Megjithat, pr dallim prej forms, emri i klass nuk mund t prdoret si kualifikator kur ti referohemi nj instance t klass. Instanca e klass duhet s pari t deklarohet si variabl (n kt rast, DemoClass) dhe ti referohemi prmes emrit t variabls. Nse procedura ka emr unik, nuk ka nevoj t prmbahet emri i modulit n thirrje. Thirrja prbrenda ose jasht modulit do ti referohet ksaj procedure unike. Procedura sht unike nse paraqitet vetm n nj vend. Nse dy ose m shum module prmbajn procedur me emr t njjt, mund t nevojitet q t bhet kualifikimi me emrin e modulit. Thirrja n procedurn e zakonshme prej modulit t njjt ekzekuton procedurn n at modul. Pr shembull, nse procedura me emrin ProcAS ndodhet n dy module: Module1 dhe Module2. Thirrja e ProcAS prej modulit Module2 do t ekzekutoj procedurn q ndodhet n Module2. Nse prej modulit Module2 duhet thirrur procedurn ProcAS q ndodhet n Module1, ather duhet prdorur formn:

Module1.ProcAS(argumentet)

45


Prcjellja e argumenteve Argumentet e procedurs, mund t thirren edhe prmes opcioneve: By Value (Sipas vlers), By Reference (Sipas referencs) dhe ParamArray. By value mnyra e prcjelljes s vlers s argumentit n procedur n vend t prcjelljes s adress (adress n memorje ku sht vendosur vlera). Kjo lejon q procedura ti qaset kopjes s variabls. Si rezultat i ksaj, vlera aktuale e variabls nuk mund t ndryshohet prej procedurs, t cils i sht prcjellur. Pra, procedura e merr vlern e variabls, duke krijuar nj kopje pr vete, me t ciln manipulon brenda procedurs, por pa ndryshuar vlern e variabls. By reference mnyra e prcjelljes s adress s argumentit n vend t prcjelljes s vlers. Kjo lejon q procedura ti qaset variabls aktuale. Si rezultat, vlera aktuale e variabls mund t ndryshohet prej procedurs t cils i sht prcjellur. Nse nuk specifikohet ndryshe, ather gjithmon argumentet prcillen sipas referencs. ParamArray prdoret vetm si argument i fundit n listn e argumenteve pr t treguar se argumenti i fundit sht nj varg opcional i elementeve t tipit Variant. Fjala e rezervuar ParamArray lejon prcaktimin e nj numri arbitrar t argumenteve. ParamArray nuk mund t prdoret me ByVal, ByRef ose Optional. Emrtimi i kontrollave Nj prej atributeve m t rndsishme t do kontrolle sht edhe emri, sepse thjesht do her q dshirohet t bhet dika, duhet ti referohemi kontrolls prmes emrit t saj. Visual Basic-u automatikisht emrton do kontroll q e vendosni n form, sepse kjo sht shum e rndsishme. Nse shtoni nj Label-, ajo emrtohet Label1, nse shtohet nj TextBox ai emrtohet Text1, nse shtohet ndonj tast komandues ai emrtohet Command1 e kshtu me radh. Pr do kontroll t re t tipit t njjt, vazhdohet me ...2, ...3 etj. Mirpo emrtimi i till i kontrollave mund t shkaktoj konfuzion, sepse n rastet kur duhet prdorur disa kontrolla t tipit t njjt, p.sh 20 taste komanduese, ather do t jet e vshtir t mbahet mend se p.sh., ka bn tasti Command14. Pra, duhet br emrtimin e kontrollave me emra t zakonshm, varsisht prej funksionit q kan, ashtu q ajo t tregoj jo vetm se far tipi i kontrolls sht por edhe se ka bn ajo. Kshtu do her kur kontrolla emrtohet me emr prshkrues, ather n do moment do ta dini se ka bn ajo. Pr t emrtuar kontrolln, ajo zgjedhet dhe n dritaren Properties, klikohet n tiparin Name (Emri) dhe n kolonn e djatht t saj fshihet emri ekzistues dhe prcaktohet emri i ri i kontolls. sht rregull e Visual Basic-ut, q kontrolla t emrtohet duke dhn s pari shkurtesn (prefiksin, parashtesn) prej tri shkronjash t llojit t kontrolls me

46


shkronja t vogla dhe menjher n vazhdim, pa ndonj hapsir, emri prshkrues i kontrolls q fillon me shkronj t madh (pr tu dalluar m leht prej shkurtess). Pr shembull, nse keni ndonj label ku shkruhet emri ather ajo do t emrtohet: lblEmri. Komanda q mbyll dritaren: cmdMbyllja, e kshu me rradh. N tabeln vijuese jan dhn shkurtesat e disa kontr

avnirexhepi_visualbasic.pdf

Documents