Revistë e pamvarur informative, kulturore e shoqëroreUlqin, e më 1 2013hëne 6 dhjetor Çmimi 1€ numër 40

-b

Numërjubilar

Lexuesit na shkruajnë 40/2013-b

Shkruen(Perkoliq), Shestanas, Te-

Pleva, Fusha e Tivarit

Në (Dobrec, Drobec, mhalla eLjares), si përvjetë ashtu elle sivjet, umajtë mesha shenjtë të dillen, më 21korrik 2013. Zotni dom Frani majti njipredikim shum t'bukur për jetën eShneprenës.Dom Frani tha qi ktu kanë jetuoJunkonjt, burra bujar e t'nershën, si llebuk-llanë. Mretneshën Jelena, taulltuo pej Shkodret për Tivar, e zu natanë Nrobec, ku Junkonjt e pranuonn'konak, i llanë bukë e pije. Për nerët'sajë, në nesrije prenë nji muzat, ashtuqi e gostiten edhe me mish. Për ketpritje t'mirë, ajo Junkonjt i shpalli kontt'Ljares, thirrje qi n'Evropë kishte ransit'malle n'atë kohë.Më gjill qi kije mot i nxetë, n'kishëkijen pupull pej Tivarit, si lle pejUlqinit. Pej Ameriket kije Preçi SimsJakut Junkonj Nrobecas (Dobrecas),me te kije elle Zefi Gjur Simonit,kushërini i Preçit. Për me përtri kishënnë Nrobec, Preçi me kushërinj të tijnisi 10.000 euro, çka elle u ba.Kur u krye mesha, si sejcillën vjetë,Zefi Nocit Zefit Luks Junkonj(Junkoviq), i cilli tash jeton n'Tivar,kishte pru hé e pije pët t'gjill qi kijenaty. N'tavolinë u vunë pijandellat mekoshë mishit thiut t'thatë, sallamë, dydjathna, krofna, bukë. T'gjill kijent'neruom me pije viski, raki, venë,birrë e gjithfarë langje pemshë. Zefi kakijen i pari qi i hypi punsë për goditjene kishsë; aj ka punuo deri qi u krye

kisha. Kjo kishë evogël por e bukurka me metë sikujt im qi ktudikurë kanë jetuot'kshtenë katolik.Sot shum katunet'Shestanit kanëmetë shkre të .Këtu kanë kijenshpijat me shumnjerz, me thmi epleq; oborret kanëkijen plot me llen,lli, lopë, gurriqa( t h i ) e p u l a ;ulaniktë plot meulishta bletshë;kotecat plot mekollomoq, ambartë me grunë, groshë,kër tole , qepë, hudra, lakna;damixhanat me venë e raki.Këtu ka pasë gjiçfarë pemshë,kshtenja, murva (mana), fiq, qershija,darlla lle orllija (vneshta).Fati i keq, sot në Nrobec nuk knojnëgjelat, nuk blegerojnë qinjat e llent,nuk nihet as kumonë e as cingarebaktishë. S'ka ma shpija, as oborre, asulanikë. Shihet se koha e ka bat'vetën.N'meshën shenjtë kije elle dr SimëDobreci, t'partë e t'cillit rrjellën pejNrobecit (Dobrecit).Nji nimë t'malle Zefit i ka llanë GjoniGjergjit Niks Junkonj (Junkoviq),Nrobecas qi jeton n'Gaç, Ulqin. Gjonigjillmon kije me Zefin, bashk kanëpunuo.Masi populli u shpërda, Preçi Sims

Jakut Junkonj pej Nrobecit, qi jetonn'Amerikë, i pagoj krejt harxhesat qi ubanë.

Gjergji Leks Macit KolsPerkolonj

Nrobec

Shestanasit në vend të thonë .dh ll

*

*

Pak sqarimeBanortë e kshtenë, jo vetëm ata pejShestanit Nalt (Mimal) dhe ShestanitPosht (Nënmal), por edhe ata pejPinçit, Ljares, Briskut dhe Thtjanit,thonë për veti se janë SHESTANAS.N'biografinë e patër Vinçenc Malajshkruen se isht pej Ljares së Krajës;asht shkruen edhe në biografinë epatër Zef Jankaj. Jo vetëm kta dy, poredhe shum burra tjerë Shestanas evërtetojnë qi katunet e përmenunajanë n'Kranjë.T'gjithë Shestanasit folshin shqyp, sishumica katolike, ashtu edhe ajopakicë ortodokse n'Shestanin Posht .Vishja e bardhë dhe qeleshja e bardhëjanë vishje ILIRE e moçme disa mijav j e t , v ë r t e t o n A l e k s a n d a rSipçeviqi . Shestanasit, sidomosSHESTANESHAT e ruejtën ketvishje t'mrekullueshme, çka vërteton:ILIRTË janë t'partë e Shestanasve,t'partë e t'gjithë Shqyptarve. Pra, naShestanasit, si dhe t'gjidh Shqyptartëduhet t'burnohemi, t'mburremi merranxën tonë t'moçme disa mija vjet. .

Gjergji Leks Macit Kols pej ShestanitPosh, më 2005 (Regjistrimi i popullsisë në Shestan,1881, Arkivi Shtetëror i Malit të Zi, B 18/2005:6-7;Dobreci Simë, Kranjanët me shestanasit shqiptarëautokton në mal të Zi, Kraja me veçantitëshestanase në rrjedhën e shekujve, Ulqin 2013:381).

Stipçeviq Aleksandër, Ilirët /historia, jeta,kultura, simbolet e kultit/ Botimet Toena, Tiranë2002:92&89

Dishmon

në

(B 34/2010:23; B 34/2010:9)

N'gjuhën shqype Shestanase S.Gj.Dobreci

*

**

*

**

Nrobec - n'kishën e Shneprenës

40

PËRMBAJTJA

2.3.45.6

78.9.10

1 .

114

1 .1718.1 .20.22.

23.24.

Nrobec - n kishën e ShneprenësSkllavërimi modern i KosovësVajza pakistaneze sfidoi talebanëtDielli, deti, shëndeti - libër me vlerëRevista DIJA 10 - përurimiBotim i veçantë enciklopedikBotim enciklopedik për KrajënJehona e detit dhe nderi i UlqinitLibër shkencor me vlerëShkollë e unifikuar për mësimin egjuhës shqipeKalimera Poetike - simbol kulturor iUlqinitHadetet e Arbanasve si t shesanasveFlamuri u shenjtërua nga gjaku itrimave tanëDitët e Shnanout - festim për Ulqinin

uksesi i mërgimtarëve, krenaria jonëkolla në Krajë

Dita e diasporës në Anë të MalitPjesëmarrësit n Luftën II BotënoreSë bashku ndërtojmë urabashkëpunimiDiaspora shqiptare - ArbanasiGërshetim i traditës dhe modernes

’

.

.

.

.

. ’

.

.SSh

’

6.

1

2

6

9

REVISTË E PËRKOHSHMEINFORMATIVE, KULTURORE

E SHOQËRORE

Simë Gjon Dobreci

Gjergj Anton Filipaj

Gjekë GjonajBahri Brisku

Fisnik Dobreci & Gazmend Çitaku

www.buzuku.info

Këshilli programor:

Kryeredaktor:

Zavendës i kryeredaktorit

Ndihmës të kryeredaktorit

Redaksia:

Fotoshërbimi:

Realizimi artistik:

Adresa e redaksisë:

Mr. Rrok Gjolaj,

j

Mr. Riza Rexha, prof.dr. Ruzhdi Ushaku,Prof. Dr. Hajrullah Koliqi, Idriz Ulaj, Loro Markiqi,

Ali Gjeçbritaj, Pjetër Ivezaj, dr.Lukë Gjokaj, KolëCamaj, Drane Marvu

Foto Studio Ars, Foto Rozafa, Foto Arb, Art FotoPrishtinë, Foto Bruno

Bratic85360 ULQIN

Nr.tel. ++382 (0) 30 401-384, 069 441-943

E-mail: fdobreci@t-com.me

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

prim.dr.Gani Karamanaga, prof.dr.Mentor Disha, prof.dr.Hysni Hoxha, prof.dr.Jahja

Drançolli,Gjurë Daba

Lekë Brisku, Mitër Pekaj, GjystinaDabaj, Gjergj Perkolaj, Mark Junku,

çiqi, Gjokë Dabaj

ë

Numri i llogarisë rrjedhëseBanka komerciale malazeze A.D.Ekspozitura Ulqin Nr. 510-0-40

Thirrje ne Nr. 510270393491001825

4040-b

S k l l a v ë r i m i ipabesueshëm iShtetit të Kosovësp ë r k u n d r e j tprivi legjeve tëç m e n d u r a t ëqeverisë turke.

dhunë dhe vrasjepushtim dhe burgosje osmanët vranë shumë

shqiptarë merreshin masa të rrepta ndaj atyre qënuk ishin të fesë islame të gjithë shtetasit në viset e tyre tëpushtuara nga Perandoria Osmane, në jetën e përditshme ishin të barabartëpara ligjit

Do të ishte diçkashumë e mirë sikurtë gjithë ne, në këtëanë të botës, tak o n s i d e r o n i mHistorinë si njëmësuese jete dheshërbëtore të sëvërtetës. Është enevojshme të dihetse një popull pahistori është jetim singa nëna ashtu edhe

nga baba, e gjithashtu duhet të mbajmë mend se një popull shërbëtor nuk ka asnjë tëardhme përparimi të vërtetë e nuk mund t'ua garantojë atë fëmijëve të tij. Një kombkrenar për origjinën e vet dhe për ngjarjet historike që i përkasin, duhet tëpërfaqësohet dhe të qeveriset nga burra krenar dhe jo renegat të bindjeve dhendërgjegjes së tyre. Ndodhi që mbrëmjen e kaluar, me anë të disa medieve shqiptarepërtej Adriatikut, u informova për vënien në jetë të disa akteve vërtet “turke”:konkretisht qeveria turke, që tani na e deklaron veten mike ose “mbrojtëse” tëKosovës, kërkon ti imponojë kësaj të fundit revizionimin me shumë ndryshimethelbësore të përmbajtjes së disa teksteve shkollore të historisë që kanë të bëjnë meperiudhën osmane e që përdoren nëpër shkollat publike të arsimit parauniversitar.Duke reflektuar mbi këtë ngjarje, i bëra pyetjen vetes: Por e gjithë kjo çështje nukështë e lidhur me civilizimin, zakone të mira dhe dinjitetin e një populli të lirë, qëështë ende në kërkim të identitetit të tij etnik dhe kulturor? Dikush ka guxuar tëdeklarojë se në mes të dy popujve ekziston bashkëpunimi dhe miqësia, por ama njëmik i vërtetë nuk i imponon tjetrit ato bindje që i leverdisin atij më shumë. Deklaratate qeverisë turke - përmes ambasadorit të saj në Kosovë, Songul Ozan, duke kërkuarndryshimin e përmbajtjes së teksteve shkollore kryen një akt të qartë fyerjepërkundrejt Kulturës, Historisë, protagonistëve të ngjarjeve historike si edhe vetstudjuesëve. Ministri i Arsimit të Kosovës, zoti Buja, u shfaq në favor të kësajrezolute duke rënë dakord me diplomatin turk se kjo do të jetë një bazë e mirë përkonsolidimin e marrëdhënieve të mira mes dy vendeve.Ashtu siç shkruan gazeta “Jeta në Kosovë” fjalët “ ” do tëzëvendësohen nga fjalët “ ”, shprehja “

” është fshirë tërësisht,ose fraza “” do të transformohet në “

”, etj.Po a mund ju ta imagjinoni sikur në ditët e sotme shteti i Izraelit dhe i Gjermanisë tëbien dakord për ndryshimin e historisë në përmbajtjen e saj dhe ndoshta tatransformojnë Hitlerin në një shenjtor? Si mund ta ëmbëlsoni Historinë... duke eshtrembëruar atë?Mos vallë Turqit duan të lënë në harresë masakrën që kryen në mënyrë çnjerëzore nëVaikal afër Ohërit në prill 1465, ku tetë prej gjeneralëve më të mirë të GjergjKastriotit si Moisiu i Dibrës, Muzaku i Angjelinës (Golem Arianiti), Moisi Gjurica,Gjin Muzaka, Gjon Perlati, Nikollë Berisha, Gjergj Kuka, Gjin Maneshi, u rropën tëgjallë dhe trupat e tyre u'a hodhën qenve për ti ushqyer?

Skllavërimi modern i Kosovës*Shkruan Vincenzino Ducas Angeli VaccaroArbëresh i Italisë, pasardhës i familjes aristokrate shqiptare mesjetare Duka-Ëngjëlli

A mund të lënë turqit në harresë gjenocidin një shekullor kundër popullsisëarmene? Nga viti 1895 deri në vitin 1997 janë masakruar nga turqit rreth250.000 armenë. Jo zotërinj, ju nuk mund ta fshihni Historinë! Edhe pse mundta ndryshoni atë në letër ju nuk do mund ta fshihni kurrë nga guri i kohës ku epavdekshme do të mbetet e gdhendur! (më12.03.2013).

Marrë prej moderator.lidhja_came@yahoo.com, më 25.5.2013.Brunilda Ternova, me kërkesë të autorit, e përktheu nga italishtja dhe e përshtati në gjuhën shqipe.*

4 Shoqërore 40/2013-b

Vajza pakistaneze sfidoi talebanëtShkruan

Malala Yousufzai, vajza 16-vjeçare ngaPakistani e cila vitin e kaluar u qëllua meplumb nga talebanët, vetëm e vetëm sembështeste dhe propagandonte në favor tëedukimit për vajzat, ishte ftuar të fliste tëpremtën (12.7.2013) në Organizatën eKombeve të Bashkuara (OKB) , në 16vjetorin e lindjes dhe në ditën që OrganizataBotërore ka shpallur si "Dita e Malalës'', nënder për guximin e saj përballë sfidavetepër të rrezikshme për një vajzë të re. Vitinqë kaloi, Malala Yousafzai u plagos rëndë,në luginën Swat në veri të Pakistanit, në njësulm barbar nga talebanët, të cilët njëheraziplagosën edhe dy shoqe të saja, kur talebanëtë armatosur u futën në autobusin efëmijëve të shkollës duke kërkuar me emërvajzën e re Malalën, e cila njihej sikundërshtare e politikës së tyre për të moslejuar vajzat të shkonin në shkollë dhe eqëlluan disa herë duke e plagosur rëndë.Fatbardhësisht, ajo u shërua plotësisht ngaplagët e saja nën kujdesin e mjekëvepakistanezë dhe më vonë nga mjekëtanglezë në një spital britanik. Ishte ky njëincident i cili shokoi botën e qytetëruar dheshkundi ndërgjegjen e botës rreth gjendjessë vështirë të vajzave në shoqëritë islamikefundamentaliste. Ky akt, u dënua rëndë ngae gjithë bota si një akt barbar, kriminal dhe ishëmtuar.Ishte ish-kryeministri britanik,Gordon Brown, tani përfaqsues i posaçëmglobal i OKB-së për arsimin, ai që e paraqitipakistanezen 16-vjeçare para nja një mijëstudentëve të ardhur në OKB nga 100 vendenga mbarë bota, duke thënë se me të vërtetëishte një mrekulli, që Malala gjendej nëmesin e tyre. "Më lejo", tha ai, duke iudrejtuar Malalës, "të përshëndes me fjalëtqë Talebanët nuk do të dëshironin t'idëgjonin: “Gëzuar 16-vjetorin e lindjes,Malala''. Ai e quajti vajzën pakistaneze, tëplagosur nga talebanët, si ''vajzën mëguximtare në botë''. Ndërsa sekretari ipërgjithshëm i OKB-së, Ban Ki Moon thase, “Duke sulmuar Malalën, ekstremistëttreguan se frika më e madhe e tyre është njëvajzë me një libër në dorë.Ata menduan se plumbat do të na heshtnin,por talebanët dështuan".Ajo e filloi fjalimin e saj në OKB, një fjalimqë nuk do të harrohet; ajo tha "dukefalenderuar Zotin, para të cilit, të gjithë jemitë barabartë. Kjo nuk ishte dita ime, por ditae çdo femre, e çdo djali dhe çdo vajze të cilëtkanë ngritur zërin e tyre në mbrojtjen e tëdrejtave të tyre. Unë nuk po flasë për veten,por për të gjithë ato dhe ata të cilët nuk kanëmundësi të flasin, për të gjithë ata dhe atoqë kanë luftuar dhe vazhdojnë të luftojnëpër të drejtat e veta, si dhe për të drejtën etyre për të jetuar në paqe.Terroristët kanë vrarë me mijëra veta dhekanë plagosur miliona të tjerë. Unë jam

vetëm një prej këtyre të plagosurve, njëvajzë ndër shumë të tjera. Terroristëtmenduan se do ndryshonin objektivat dhe tëshuanin ambiciet e mia, por asgjë nuk kandryshuar në jetën time. Por, ajo që kandryshuar pas sulmit kundër meje ngatalebanët, vitin që kaloi është se, vdiqdobësia, u zhduk frika dhe u rivendosshpresa", duke shtuar se sulmi talebankundër saj, e kishte bërë atë më të fortë dukethënë se, si rrjedhim, për të "lindi forca dheguximi''.Duke thënë se pena është më e fortë seshpata, dhe se kjo është arsyeja që talebanët''kanë frikë nga libri dhe pena", ajo theksoise, "Një fëmijë, një mësues, një libër dhe njëpenë, mund të ndryshojnë botën”.Talebanët ekstremistë”, shtoi ajo, "kanëfrikë nga femrat dhe nga zëri i fuqishëm ityre, kanë frikë nga ndryshimet, që baraziapër të gjithë do t'i sjellë shoqërisë tonë"." ngre zërin tim jo

për të tërhequr vëmendjen ndaj personittim, por për të gjithë ata që luftojnë për tëdrejtën e tyre që të trajtohen me dinjitetnjerëzor, për të gjithë ata që ngulin këmbëdhe kërkojnë të drejta të barabarta në çdofushë dhe për të drejtën e të gjithëve për tëshkuar në shkollë dhe për tu edukuar".Duke thënë se nuk po fliste në një frymëhakmarrjeje, ajo shtoi se dëshiron që edhefëmijët e ekstremistëve talebanë të shkojnënë shkollë dhe të edukohen. Malala 16-vjeçarja, tha në fjalën e saj në OKB, se ajokishte ardhur në Kombet e Bashkuara ebindur dhe duke u mbështetur nëtrashëgiminë e pa dhunë të Martin LuterKing-ut, Gandit dhe Nënës Tereze, si edhenë mëshirën dhe mësimet e Jezu Krishtit,Muhametit dhe Budës. "Zemra më thotë,paqe dhe dashuri me të gjithë, dhe për tëgjithë", tha vajza e re pakistaneze nëparaqitjen e saj në OKB, në Nju Jork.Ajo u bëri thirrje udhëheqësve botërorë qëtë mbrojnë të drejtat e femrave dhe tëfëmijëve anë e mbanë botës, dhe njëherazi ubëri thirrje të gjithë komuniteteve që të

tregojnë tolerancë ndaj atyre që janëndryshe, duke insistuar në mbrojtjen e lirisëdhe barazisë për femrat, dhe duke theksuarse asnjë shoqëri, "nuk mund të jetë esuksesshme, kur (femrat) gjysma epopullsisë, "nuk gëzon të njëjtat të drejtame gjysmën tjetër të popullsisë”. Vajzapakistaneze u bëri thirrje, atyre që ajocilësoi si, "motrat tona anë e mbanë botës tëjenë të guximshme, të besojnë në vetvetedhe të përqafojnë fuqinë brenda vetes sëtyre, ashtu që të realizojnë potencialin e tyretë plotë. Askush nuk mund t'na ndalojë nërrugën tonë për realizimin e paqes dhe tëedukimit për të gjithë".Presidentja e Fondacionit të Kombeve tëBashkuara, Kathy Calvin tha se, "Guximidhe angazhimi i Malalës na frymëzon tëgjithëve. “Ajo mishëron vendosmërinë dheguximin e të rinjve e të rejave anë e mbanëbotës, të cilët ndeshin në pengesa të mëdhapër të shkuar në shkollë. Por, të edukuar, kybrez i ri do të jetë një forcë e fuqishme përpërparim në botë. Le të nderojmë sotMalalën, duke bërë realitet edukimin e tëgjitha vajzave dhe djemve, anë e mbanëbotës, pa përjashtim."Me fjalimin e saj në Kombet e Bashkuara nëNju Jork, Malala Yousafzai triumfoi mbiterroristët talebanë, me gjithë se prej tyrekishte marrë plumbin, vetëm e vetëm senguli këmbë në mbrojtje të së drejtës së vetdhe shoqeve të saj të shkonin në shkollë përt'u edukuar. Ajo kundërshtoi guximshëmurdhrat e radikalëve të çmendur talebanëdhe vazhdon të flasë në mbështetje tëedukimit të vajzave në Pakistan dhe kudonë botë, megjithëse talebanët kanëkërcënuar se në qoftë se jeton, ata do tëpërpiqen gjithnjë që ta vrasin Malalën. PorMalala, jo vetëm që ka shpëtuar nga sulmi italebanëve dhe nuk i ka frikë ata aspak, pornga fjalimi i saj në OKB të premten e cilame guximin e saj habiti botën, shihet se ajoështë më e guximshme dhe më sypatrembur se kurrë më parë.Guximi i Malalës dhe të tjerëve si ajo, dukekundërshtuar ideologjinë çnjerëzoremesjetare të talebanëve, është e vetmjashpresë për një lëvizje mbarë popullore përtë mundur ideologjinë e talebanëve dhe përtë mposhtur fushatën e tyre të shtypjes nëPakistan, Afganistan dhe kudo tjetër nëbotë. Në mirënjohje dhe falënderim përguximin e saj të pashembullët, sipas BBC-së, janë mbledhur me mijëra nënshkrime“online” nga e gjithë bota, për një peticion,me të cilin bëhet thirrje që vajza trimëreshëpakistaneze Malala, të emërohet përÇmimin Nobel për Paqë. Ajo me të vërtetëështë një kandidate e denjë për këtë çmimprestigjioz.

Frank Shkreli

Unë Malala Yousafzai

Zgjodhi Nikë Palkola, prej Kllezne, Ulqin, tash në Nju-

Jork, Amerikë (<shpirt1946@yahoo.com>). Sunday

July 14, 2013

5Përurim40/2013-b

Fot

o: P

RO

ST

UD

IO

DIELLI, DETI, SHËNDETI – libër me vlerëShkruan

Në sallën e Qendrës Kulturore tëUlqinit, më 2.10.2013 u përurua libri“Dielli, deti, shëndeti” i prim. Dr. GaniKaramanagës. Libri, i botuar në dy

botime të veçanta, në gjuhën shqipedhe malazeze, është përmbledhje epunimeve kërkimore-shkencore tëautorit, të mbajtura në konferencashkencore, takime mjekësore apo tëbotuara në gazeta e revista të ndryshmeqë nga viti 1977 e deri në ditët e sotme.Ai është vlerësuar lart nga folësit nëpërurim, specialistë të mjekësisë dhe tëfushave të tjera, të cilët kanë vënë nëpah aspekte të ndryshme pozitive tëkëtij libri.Redaktori shkencor i botimit në gjuhënshqipe, Prof. Dr. Elez Selimi ngaTirana, ka thënë se në punimet ebotuara në libër bëhet fjalë përsëmundjet më problematike në rajonine Ulqinit. Sipas Selimit, autori kameritë që ka ditur të shkruaj qartë dhekuptueshëm, për masën e gjerë tënjerëzve, duke arritur në mënyrën mëtë mirë të mundshme të dërgojëafër lexuesve dijet e duhurashkencore për këto sëmundje.Recensenti i botimit në gjuhënshqipe, Prof. Dr. Simë Dobreci,ka thënë se Prim. Dr. GaniKaramanaga, i dashuruar nëUlqinin e vendlindjen, gjatëpunës së tij profesionale ështëmarrë posaçërisht me ndikimin eklimës së bregdetit në shëndetine njeriut, duke i studiuar dhevërejtur veprimet pozitive tëdetit, aerosolit, klimës, diellit. Në

këtë libër, ai i grumbulloi, isistemoi vëzhgimet e vetambi ndikimin e klimësbregdetare në shëndetin enjeriut. Dr. Karamanagakonstatoi që resursetn a t y r o r e t ë U l q i n i tn d i k o j n ë m i r ë n ëpërmirësimin e shëndetit”,theksoi ai.Dr. Mirosllav Mariq ngaIgalloja e ka quajtur autorine librit vizionar që shehpërtej. “Në libër vërejmëpërgjegjësinë e atij që shehmë tepër se tjetri. Po ashtuautori, vizionar, në njëmënyrë origjinale nxit idetë ezhvillimit të qëndrueshëm të resurseven j e r ë z o r e d h e n a t y r o r e t ëbiodiversitetit unik të Ulqinit. Autorinuk pret projekte të mëdha nga lart. Aie fillon aksionin, propozon dhe krijonprojekte të mëdha, për disa prej tëcilëve jemi sot dëshmitarë”, ka thënëai.Për të “libri është bashkëkohor dhe idobishëm për lexim, tekst jo vetëmm b i t ë a r r i t u r a t s h k e n c o r ebashkëkohore, por edhe i raportit tëpërgjegjshëm të autor i t ndajprofesionit, identitetit, mjedisit të tij”.Në fjalën e vet, autori Prim. Dr. GaniKaramanaga ka thënë se libri paraqetrrugën e tij jetësore në fushën emjekësisë. Ai ka folur ndër të tjera përstrukturën e librit, që në bazë tëtematikës që trajton është i ndarë nëkatër kapituj: Shëndetësi, Klima dheshëndeti, Infektologji, Pulmologji.Për librin kanë folur edhe Prim. Mr.Scc. Milan Roloviq, recensent ibotimit në gjuhën malazeze, ArditaRama, lektore e librit në gjuhën shqipe,Liljana Rabrenoviq, lektore e librit nëgjuhën malazeze, dr. Nail Draga,

drejtor i Qendrës Kulturore Ulqin dheSafet Kurtagiq, drejtor i Fondit përMbrojtjen dhe Realizimin e tëDrejtave të Pakicave.

Ismet Kallaba

Prim. Dr. Gani Karamanaga ka qenë drejtor i Shtëpisësë Shëndetit në Ulqin në tre mandate. Ështëorganizator i tetë simpoziumeve shkencore tëmjekëve Ulqin – Shkodër. Ai është kryetar iBashkimit të Krijuesve Shqiptarë në Malin e Zi. Deritani ka botuar monografinë në gjuhën shqipe dhemalazeze “Mjekimi me faktorë natyrorë në regjionine Ulqinit” dhe “Historiku i shërbimit shëndetësor nëUlqin”.Botimin e librit “Dielli, deti, shëndeti” në gjuhënshqipe e ka financuar Fondi për Mbrojtjen dheRealizimin e tëD r e j t a v e t ëPakicave, kurse nëgjuhën malazezeShtëpia e Shëndetitnë Ulqin.

Përurimi i librit, i

cili është moderuar

nga shkr imta r i

Hajro Ulqinaku,

është organizuar

nga Bashkimi i

K r i j u e s v e

Shqiptarë në Malin

e Zi dhe Biblioteka

e Ulqinit – Qendra Kulturore Ulqin.

Shkruan Ismet Kallaba

Bashkimi i Krijuesve Shqiptarë nëMalin e Zi me Bibliotekën e Qytetit –Qendrën Kulturore në Ulqin, më17.7.2013, organizuan përurimin enumrit 10 të revistës “Dija”.

Në fjalën e tij, kryetari i BKSHMZ-së,prim. Dr. Gani Karamanaga, ka thënëse sipas vlerave që përfshin, sasisë sërubrikave dhe numrit të autorëve, sëbashku me vëllimin e saj saj deri në 400faqe, “'Dija' pa hamendje ka zënë vendtë posaçëm në revistat e këtij lloji ndërshqiptarët në Mal të Zi”.Sipas tij, mozaiku i pasur i rubrikave qëpërfshin kjo revistë tregon se ajo ështëe hapur për çdo intelektual që krijonvlera të qëndrueshme në fushën e vet.“'Dija' nuk është revistë vetëm për njëqytet, as për një lokalitet të caktuar.Redaksia gjithmonë ka qenë e hapurpër autorët nga tërë pjesët e Ulqinit,Malësisë, Plavës si dhe vendeve tëtjera. Bashkëpunëtorët e saj janë nga tëgjitha vendet shqipfolëse”, ka thënë ai.Kryeredaktori i revistës “Dija”,shkrimtari Hajro Ulqinaku, ka thënë senumri 10 i revistës “Dija” ështëkonceptuar në dy pjesë: e para ështëletrare dhe e dyta është studimore.Duke vlerësuar të gjitha punimet ebotuara, ai ka veçuar këngën popullore“Kanga e Ulkrinit” (Ulqinit), të botuarpër të parën herë në revistën “Albania”të Faik Konicës në vitin 1898, si dhekëngën e shkruar në gjuhën italianenga Filip Shiroka “All' Albania”, allarmi! All' armi!” në vitin 1880, tëbotuar për të parën herë në gazetën“L'Oservatore Cattolico” të Milanosdhe të përkthyer më pas në disavariante, si “N'armë Shqypni”,“Alarm, Shqipëri” dhe “Shqipërisë,

kushtrim, kushtrim!”. Kjo është njëkëngë që flet për Ulqinin në kohën eLidhjes Shqiptare të Prizrenit.Për vlerat artistike, kulturore dheshkencore të punimeve të botuara nëkëtë numër të revistës “Dija” ka folurdr. Bahri Brisku.

“'Dija' pa dyshim është në prijësi të tëgjitha revistave që botohen në Mal tëZi. Këtë parësi 'Dijes' ia ka siguruar jovetëm vëllimi sasior, por edhe botimete studimeve dhe vlerave kualitative qëkjo revistë i servon lexuesve të saj”, kathënë ai.Gjatë përurimit, udhëheqësja eBibliotekës së Ulqinit,Ardita Rama, kalexuar punimin e saj “Themelimi dhezhvillimi i Bibliotekës së Ulqinit”, tëbotuar në këtë numër të revistës “Dija”.Me rastin e 10-vjetorit të krijimit të tij,Bashkimi i Krijuesve Shqiptarë nëMalin e Zi, ka ndarë këtë mbrëmjeMirënjohje për disa figura të kulturës,artit dhe shkencës së Ulqinit. “Përkontributin e jashtëzakonshëm dhënëku l tu rës , a r t i t dhe shkencëskombëtare” mirënjohje u janë ndarëProf. Dr. Simë Dobrecit, Dr. BahriBriskut, Prof. Dr. Ruzhdi Ushakut, Mr.Riza Rexhës dheHajro Ulqinakut.Revista “Dija”b o t o h e t n g aB a s h k i m i iK r i j u e s v eShqiptarë në Maltë Zi. Ky numër isaj është shtypurme mbështetjen eF o n d i t p ë rMbrojtjen dheRealizimin e tëD r e j t a v e t ëPakicave.

6 Përurime 40/2013-b

Në organizim të Qendrës Kulturore -Ulqin dhe Bashkimit të KrijuesveShqiptarë në Malë të Zi, më 6 shtator2013, në Ulqin, u bë përurimi i librit

autorit AndreaShkundi. Për librin dhe veprimtarinshkencore të Shkundit folën dr AhmetOsja dhe prof. dr Emil Lafe, ndërsa nëemër të organizatorëve përshëndetën drNail Draga dhe profesor dr SimëDobreci.Në fund të përurimit, profesor Shkundii u p ë r g j i g j p y e t j e v e t ë d i s apjesëmarrësve.Libri

.

E N C I K L O P E D I P Ë RV R E S H T A R I N Ë D H EVERËTARINË të

është botimi i parë në shqip,i cili trajton këtë çështje nga fusha eagronomisë, dhe si i tillë është botim iveçantë në gjuhën shqipe

Enciklopedi për vreshtarinë dheverëtarinë

Revista DIJA 10 - përurimi Botim i veçantëenciklopedik

Shkruan Ismet Kallaba

7Recension40/2013-b

BOTIM ENCIKLOPEDIK PËR KRAJËNShkruan

M e r a s t i n eprezantimit të këtijb o t i m i ë s h t ëobligim moral tëshprehim homazhedhe respektin tonëe d h e p ë r a t opersona që sot nukjanë në mesin tonëp o r i s h i n t ëp r a n i s h ë m n ëK o n f e r e n c ë s iGëzim Uruçi nga

Shkodra dhe Anton Gjergj Filipaj i cilika përkthyer në shqip disa studime, tëkëtij botimi.

Dr.Nail Draga

K R A J A M EVEÇANTITËSHESTANASE NË RRJEDHËN ESHEKUJVE

Për Krajën si krahinë të veçantëetnografike nuk ka munguarinteresimi i autorëve të ndryshëm përtë shkruar artikuj apo studime nga fahui tyre profesional. Por, është dëshmi epa diskutueshme se autorët e huaj jorrallë herë çështjet e trajtuara iu kanëqasur me subjektivizëm, duke ofruar tëdhëna jo objektive dhe falsifikuarrealitetin e këtij mjedisi. Dhe një qasjee tillë vazhdoj deri në vitin 1990, kohëkur ndryshuan rrethanat shoqërore meparaqitjen e pluralizmit. Vetëm paskëtij viti mes t u d i m e d h eartikuj filluan tëparaqiten edhes t u d i u e s i tshqiptarë, duked h ë n ë n j ëndihmesë nëhulumtimin eç ë s h t j e v e t ët r a s h i g i m i s ësonë kulturoredhe historike,për ketë mjedis.Në vazhdën ek ë t y r eh u l u m t i m e v eë s h t ë e d h ebotimi i librit

. Botimi në fjalë paraqetpërmbledhjen e kumtesave ngaKonferenca shkencore e cila i zhvilloipunimet në Ulqin, nga data 7-8 tetor tëvitit 2011.Në këtë botim janë paraqitur kumtesate 29 autorëve nga Mali i Zi, Shqipëria,Kosova dhe Kroacia. Varësisht prejtemës së trajtuar në ketë botimp a r a q i t ë n t ë d h ë n ashumëdimensionale, duke marrëpërmasat e një enciklopedie shkencorepër Krajën, sepse të dhënat eprezantuara kapin një hark kohor prej25 shekujsh, pra nga antikiteti e deri nëditët tona.Botimi kumtesave të prezantuaraparaqet realizimin final të këtijprojekti, ndërsa pjesëmarrja eautoriteteve shkencore dhe kulturorenë ketë konferencë dëshmon qasjenprofesionale te studiuesve sipas

lëmive të ndryshme shkencore. Dukeanalizuar emrat e pjesëmarrësve si dhepunimet e publikuara del se kemi tëbëjmë me avancimin e vlerave tëtrashegimisë kulturore të këtij mjedisi.Madje nuk e teprojmë nëse themi seKraja paraqet një thesar të veçantë përhulumtime shumëdimensionale, esidomos nga fusha e gjuhësisë,folklorit dhe etnologjisë. Ndonsekoha e ka bërë të vetën trashegimiakulturore ende ruan vlerat autentike,andaj si e tillë kjo krahinë vazhdimishtka qenë dhe do të jetë motivuese përhulumtuesit e ndryshëm.

Nëse në të kaluarën ishin të tjerët qëkanë hulumtuar dhe publikuarmateriale të ndryshme nga kjo krahinë,në rrethana të reja nuk duhet të ketëtema tabu, andaj trajtimi i çështjeveduhet të bazohet ne faktografi dhe paparagjykime. Krahina etnografike eKrajës si pjesa më perëndimore ehapësirës etnogjeografike shqiptare,bën pjesë në visaret e kombit shqiptarësi në të kaluarën por edhe në kohëntonë.Organizimi i Konferencës shkencoredhe botimi i materialeve të prezantuaranga një subjekt i shoqërisë civile ështëdëshmi se kur ekziston vullnetitejkalohen të gjitha barrierat qofshinata objektive apo subjektive. Botimiparaqet një kontribut më vlerë nëavancimin e vlerave të përgjithshmeshkencore e kulturore për ketë krahinëetnografike.Respekt për stafin organizues por në

veçanti duhet cekur dr.Simë Dobrecini cili ndonëse në moshë ka treguar njëangazhim të veçantë që duhet të jetëmodel edhe për të tjerët.Ai ka merita tëjashtëzakonshme në valorizimin evlerave të përgjithshme kulturore tëKrajës në përgjithësi e të Shestanit nëveçanti që është dëshmuar vite mëradhë në sajë të materialeve të botuaranë revistën BUZUKU.Po ashtu në organizimin e kësajKonference shkencore ndihmuan edhestudiuesit nga Qendra e StudimeveAlbanologjike nga Tirana, të cilëtqëndruan disa ditë në terren duke

m b l e d h u r ek o n s u l t u a rmaterialin përkatësn g a f u s h a ef o l k l o r i t ,e t n o l o g j i s ë ,letërsisë, gjuhësisëdhe historisë.

Nuk ka dilemë se në të ardhmen kybotim do të jetë referencë edomosdoshme kur do të trajtohen tematë ndryshme qe në fokus të tyre do tëkenë krahinën etnografike të Krajës,por edhe regjionin më gjerë.(Lexuar më rastin e përurimit të librit në Ulqin më11.6.2013)

Arma më e fortë e një populli tëpushtuar është durimi

Tony Blair i thotë Bill Clintonit*:Ne nuk do të lejojmë gjenocidin. Kjoështë një betejë midis të mirës dhe tëkeqes , midis c iv i l iz imi t dhebarbarizmit. Kjo është një përgjegjësie jona e krishterë për mbrojtje tënjerëzimit.

(KonradAdenauer).

*Para 24.3.1999, kur filloi intervenimi i NATOs nëKosovë

*

8 Opinion 40/2013-b

Kisha e Shmrisë, Shas, Ulqin

Shkruan prof. Dr ,Prishtinë

Sivjet, dr. Bahri Brisku, ky intelektual,arsimtar, studiues, politikan dhe kalorës iatdhedashurisë, mbushi 80 vjet, vjet këtoplot me ngjarje, sukses dhe krajata për vetëBahriun, për ne dhe për kombin tonë,përgjithsisht.Dr. Bahri Brisku është një figurëpoliedrike, shumëdimensionale. I lindur nëUlqinin e Cafo Begut (1933), ku filloi edhe

arsimin në gjuhën amtare. Ai ishte ndër tëparët e trevave shqiptare në Mal të Zi, që dotë vazhdojë shkollimin e mesëm e të lartëpedagogjik, pastaj studimet universitaredhe specializimin për gazetari, për të arriturnë gradën shkencore të doktorit tëshkencave të letërsisë.Misionin e mësimdhënies Bahriu e filloi nëKrajë (Ostros), si mësues i ri, për tëvazhduar edhe në shumë shkolla të tjera,në: Katërkollë, Shkup, Prishtinë, Obiliq,Kaçanik, Suharekë. Nuk rreshti së punuaripër nxitjen dhe ndihmën e të rinjve dhe tërejave nga këto anë për vazhdimin eshkollimit, sidomos për mësues.Shumë vite ishte gazetar-redaktor në“Rilindjen” e Prishtinës, kryeredaktor irevistës “Horizonti”, redaktor i revistës sëShoqatës së Intelektualëve Shqiptarë nëMal të Zi “Dija”, anëtar i kryesisë së kësajshoqate etj.Dimension shumë i rëndësishëm iveprimtarisë së dr. Bahri Briskut është edhepuna kërkimore-shkencore, për të cilën gjëdëshmon pjesëmarrja aktive e tij në shumëkonferenca shkencore kombëtare e lokale,më shumë se 300 punime, artikuj, kritika estudime nga fusha e letërsisë dheetnografisë të botuara në revista e gazeta tëndryshme, e mbi të gjitha studimetmonografike etj.: “Ullishtaria dhemullinjtë e ullirit”, “Lirika populloreshqiptare në trekëndëshin Ulqin-Shestan-

Bregu i Bunës”, “Gjurmime shqiptare”,“Deti dhe detarët shqiptarë në letërsinëpopullore”, “Kusarët dhe detarëtshqiptarë”, e të tjera si këto, të botuara osenë dorëshkrim. Të gjitha këto rrezatojnëndjenja të zjarrta atdhedashurie.Figura e dr. Bahri Briskut nuk do të dilte eplotë pa profilin dhe aktivitetin e tij politikdhe shoqëror, thellësisht atdhetar, ipërshkuar me ndjenja të zjarr taatdhedashurie. Ishte dhe është kundërshtari vendosur ndaj padrejtësive dhediskriminimit. Nuk mund ta pranontefaktin që në vitet 1954-1957, shkollatshqipe në Mal të Zi po shndërroheshin nëshkolla serbe, nuk mund të pranontenëpërkëmbjen e kulturës dhe historisë sëpopullit shqiptar etj., në ato kohë të liga.Natyrisht, Bahriu ndiqej këmba-këmbësnga “udbashët” dhe bashkëpunëtorët e tyre.E arrestojnë dhe e burgosin disa herë, memotivacionin se kishte përgatiturdemonstrata armiqësore në Ulqin, se kishtefyer personalitetin e Titos, se ishte dukepërgatitur kryengritje për bashkim meShqipërinë dhe të ngjashme.Duke qëndruar konsekuent në vijën e tijkombëtare dhe demokratike, ai ështëbashkëthemelues i Partisë së BashkimitKombëtar të Shqiptarëve në Kosovë(1993), dhe i ngritjes së saj në shkallëkombëtare, është ndër organizatorët eK u v e n d i t M b a r ë k o m b ë t a r t ëIntelektualëve Shqiptarë (Stamboll, 1995)etj. Kuptimplotë është fakti që BahriBrisku, ndonëse në moshë të thyer, vitin qëshkoi, ishte njëri nga organizatorët dhepjesëmarrësit e pelegrinazhit të shqiptarëvenë Rumi!Arriti deri aty (Brisk), ku rrënjët etë parëve të tij puqen me rrënjët e Rumisë!Martin Camaj shkruan:“Çdokush ka dy shtigje parae dalëndyshja një:me u ba e bardhë.”

Bahri Brisku nuk e pati asnjëherëshqetësimin e dallëndyshes, sepse ishte dheqëndroi gjithnjë i bardhë. Ky intelektual mevështrim shqiponje, i qëndrueshëm si drurii ullirit, i përballoi me dinjitet të gjithastuhitë dhe krajatat e kohëve të liga.Qëndroi dinjitoz dhe nuk u struk.Asnjëherë nuk u step as nuk qëndroi nënhije. Nuk u shortua as nuk e mohojvetveten, nuk ushqente iluzione as nuk ranë prehërin e askuj, të asnjë demagogu apodemagogjie. Nuk e shpërdoroj emrin eAtdheut, por u njësua me të. Nuk kishte asnuk ka asnjë paragjykim ndaj të tjerëve, poras kompleksin e inferioritetit ndaj vetes ekombit të tij. Në personalitetin e tijshkrihen natyrshëm dega e ullirit të paqesedhe deti i dallgëve. Sinqeriteti dhe natyra etij e gjallë dhe e drejtpërdrejt bëjnë që ai tëngritet haptas (shkruan edhe vepra) kundërkameleonëve, tartufëve dhe mefistofelëve

të ndryshëm, siç është rasti me KapllanResulbegoviq-Buroviqin, me mjeranin eshtrembërimeve skandaloze të historisëdhe të kulturës shqiptare.Boshti i ngritjes së dr. Bahri Briskut ështëvendlindja e tij, Ulqini, ndërsa ideali dheinteresat e tij lidhen natyrshëm me kombin,për të cilin shkriu një jetë të tërë.Urime dhe jetë të gjatë e me shëndet, shumëi nderuari Bahri Brisku!

Hajrullah Koliqi

On Fri, 21 Jun 2013 23, Hajrullah KOLIQI<hajrullah_koliqi@yahoo.com>

JEHONA E DETIT DHE NDERI I ULQINIT(Në 80-vjetorin e lindjes së dr. Bahri Briskut)

Shkruan

Koment.

Në Turqi jetojnë rreth 6 milionëshqiptarë të harruar apo asimiluar; atyrenuk u lejohet ta mësojnë gjuhën shqipeas si gjuhë të huaj. Nëpër shkolla publikee private, si dhe universitete mund tëm ë s o h e t a n g l i s h t , f r ë n g j i s h t ,gjermanisht dhe italisht, por sistemiarsimor turk nuk e lejon shkollimin nëgjuhën shqipe.Në asnjë universitet turk nuk ka katedërtë gjuhës shqipe, kur vetëm në Itali kashtatë të tilla. Katedra të gjuhës shqipeka edhe në disa vende të tjera, ku praniashqiptare është shumë e vogël osepothuajse mungon si në Rusi dhe nëKinë.Në Stamboll flitet gjerësisht rusisht,ndërsa shqiptarët që punojnë në treg, mevështirësi të flasin shqip, madje disa prejtyre, të përmalluar të ftojnë brendadyqanit të vetë, se vetëm atje e ndjejnë semund ta flasin gjuhën e tyre, pa u dënuar.***Forgotten or Assimilated? Minorities inthe Education System of Turkey. WhileTurkey still welcomes diversity byallowing dozens of private or publicschools and universities to teach inlanguages such as English, French,German and Italian, paradoxicallyKurds, the largest ethnic minority inTurkey, and many other minorities, arenot entitled to open and manage schoolsteaching in their own languages. As thisreport shows, no public school uses aminority language as the language ofinstruction and no minority language istaught even as a foreign language atpublic schools. (I.Sh.)

Nurcan Kaya

Në Kosovë, për ata pakbanorë që deklarohen turq, popunojnë shkollat në gjuhën turke. Eku është reciprociteti!Zgjodhi

Komentoi

Paul Tedeschini<paul.tedeschini@yahoo.it> Më 30 Shtator2013; https://www.facebook.com/gjon.doci;

S.Gj.Dobreci.

Turqia nuk lejonshkollën shqipe

9Përurim40/2013-b

Shkruan Ismet Kallaba

Qendra Kulturore e Ulqinit dheBashkimi i Krijuesve Shqiptarë nëMalin e Zi organizuan më 14.09.2013përurimin e librit të prof. Dr. SimëDobrecit “Dermatomikozat dhesëmundjet e lëkurës”.Libri është një përmbledhje e artikujveshkencorë dhe profesionalë, të botuarnë revista shkencore mjekësore,kryesisht në Acta dermatologicajugoslavica dhe Praxis Medica. Në tëjanë përfshirë 20 punime shkencore nëgjuhën shqipe, serbokroate dheangleze.Drejtori i Qendrës Kulturore tëUlqinit, dr. Nail Draga, ka thënë seprof. Dr. Simë Dobreci është

personalitet i veçantë, jo vetëm nëkomunën e Ulqinit, por edhe më gjerë,i cili është shumë vital, i angazhuardhe me rezultate në fushën emjekësisë, si profesionin e tij parësor,por edhe në pasionin e tij, në fushën epublicistikës.“Dr. Simën do ta përkujtojmë të gjithësi një mjek të devotshëm, dhe njerimadhështor në profesionin e tij. Porhiç më pak nuk ka lënë gjurmë edhe nëpublicistikën shqiptare, për arsye semateriali i mbledhur për revistën'Buzuku' është dëshmi autentike e njëpopullate e cila ka pasur të kaluarëndhe të tashmen e vet”, ka thënë ndër tëtjera ai.

Kryetari i Bashkimit të KrijuesveShqiptarë në Malin e Zi, Prim. Dr.Gani Karamanaga, ka thënë se prof.Dr. Simë Dobreci ka qenë mjeku i parëshqiptar në Shtëpinë e Shëndetit tëUlqinit.Në fjalën e tij, ai ka sjellë po ashtukujtime nga takimi i parë dhe njohja etij me dr. Simë Dobrecin.“Në kohën e vuajtjeve të popullitshqiptar në Kosovë, dr. Sima ka qenëdhe është shembull si duhet të jetëmjeku dhe humanisti i vërtetë, i cilipunon sipas betimit të Hipokratit”, kathënë Karamanaga.Duke folur për librin, ai ka thënë se tëg j i t h a p u n i m e t k a n ë v l e r ëp ro fes iona le , shkencore dheedukative.

“Në mënyrë shumë studioze dhepedante, jepen punimet në gjuhënashtu siç janë botuar më përpara”, kathënë Karamanaga.Autori i librit, prof. Dr. Simë Dobreci,

ka falënderuar organizatorët epërurimit, Fondin për Mbrojtjen dheRealizimin e të Drejtave të Pakicave, icili e ka mbështetur botimin e librit,dhe pjesëmarrësit në përurim.Gjatë përurimit, udhëheqësi imbrëmjes, shkrimtari Hajro Ulqinakui ka lexuar përshëndetjet dhevlerësimet për librin të prof. Dr.Mentor Dishës dhe prof. Dr. AfërditaKrasniqi-Dakaj. Po ashtu kanëpërshëndetur drejtori i Fondit përMbrojtjen dhe Realizimin e tëDrejtave të Pakicave, Safet Kurtagiq,mjekët dr Ngadhnjim Domi ngaKosova, dr Lukë Gjokaj nga Malësia,dr Isat Jakupi dhe dr Zylfije Durakunga Ulqini, si dhe Kastriot Brisku.Prof. Dr. Simë Dobreci ka lindur në Braticë në vitin1934. Ka punuar pedagog në Fakultetin e Mjekësisënë Prishtinë. Për studentët e mjekësisë ka botuartekstin “Dermatologjia”, ndërsa për ata tëstomatologjisë tekstin “Sëmundjet e lëkurës”.Përveç tyre, ka botuar rreth 25 punime shkencore nërevista profesionale. Në periudhën 1994-1999 kaqenë kryeredaktor i “Praxis Medica”, revistësprofesionale-shkencore të Shoqatës së Mjekëve tëKosovës. Aktualisht jeton në vendlindje dhe ështëkryeredaktor i revistës “Buzuku”.

Libër shkencor me vlerë

10 Arsimi 40/2013-b

Shkruan Ismet Kallaba

Nga data 29.07 - 01.08.2013. në Ulqinu mbajt edicioni i nëntë i SeminaritMbarëkombëtar për Mësimin

Plotësues në Gjuhën Shqipe nëDiasporë, në të cilin morën pjesë rreth150 mësimdhënës nga trevat endryshme shqiptare të cilët jetojnë nëdiasporë.Seminari u bashkorganizua ngaMinistria e Arsimit dhe Shkencës eRepublikës së Shqipërisë, Ministria eArs imi t , e Shkencës dhe eTeknologjisë së Republikës sëKosovës dhe Komuna e Ulqinit, nërolin e nikoqirit.Qëllimi i seminarit ishte të këmbehenpraktikat më të mira të mësimdhëniespër fëmijët shqiptarë në diasporë,krijimi i kontakteve reciprokendërmjet mësimdhënësve kudo nëbotë dhe njohja me aspekte të rejametodologjike me interes përefikasitetin e mësimit plotësues.Kryetari i Komunës së Ulqinit, NazifCungu, ka thënë se organizimi i këtijaktiviteti në Ulqin përbën nder tëveçantë për këtë qytet.

“Puna dhe angazhimi juaj i shprehurme përkushtim të lartë për arsimiminshqip të gjeneratave të reja është njëkontribut i veçantë në përvetësimin egjuhës shqipe ku përmes saj u

mundëson të rinjvetanë të ruajnë dhekultivojnë kulturënd h e i d e n t i t e t i nkombëtar kudo qëndodhen” , ë sh t ëshprehur ai duke iudrejtuar mësuesvepjesëmarrës.Duke përkujtuar qëkjo është hera e parëqë ky seminar mbahetnë Ulqin, ai ka thënëse shpreson që edheedicione të tjera tëkëtij seminari të

mbahen në këtë qytet.Zëvendësministri i Arsimit dheShkencës i Republikës së Shqipërisë,Ardian Tana, ka vlerësuar punën emësimdhënësve shqiptarë në vende tëndryshme në diasporë.“Puna dhe veprimtaria juaj përmbajtjen gjallë të gjuhës dheidentitetit tonë kombëtar larg atdheut,në vende ku sot jetoni dhe punoni,merr një vlerë dhe rëndësi tëjashtëzakonshme si për ruajtjen eidentitetit kombëtar, ashtu edhe përlehtësimin e procesit të integrimit nëvendet pritëse”, ka thënë ai.Tana ka thënë se MASH e Shqipërisëështë përpjekur të ndërtojë raportebashkëpunimi me shkollat shqipe nëdiasporë, raporte që sipas tij do tëduhej të jenë edhe më të forta, sepsepuna që bëjnë mësuesit shqiptarë nëdiasporë është e një rëndësie tëveçantë, por mbi të gjitha me njërëndësi të madhe kombëtare.

“Ne jemi të vetëdijshëm se diasporajonë nuk njeh ndarje dhe kufijshtetërorë. Ajo quhet thjesht diasporashqiptare. Ndaj, ne duhet të ofrojmënjë shkollë të unifikuar për mësimin egjuhës shqipe”, ka theksuar ai.Këshilltari politik i ministrit tëArsimit, Shkencës dhe Teknologjisësë Kosovës, Ragip Gjoshi, ka thënë sekjo ministri “është e përkushtuar që tëndihmojë mësimin plotësues nëdiasporë, me qëllimin parësor:mësimin e gjuhës shqipe si shenjë eparë dhe domethënëse për ruajtjen eidentitetit, traditës dhe kulturëskombëtare".Ai ka bërë të ditur se MASHT eKosovës ka hartuar Kurrikulën e redhe tekstet shkollore dedikuarnxënësve shqiptarë në mërgim, në tëcilat janë gërshetuar të gjitha lëndëtmësimore.Gjoshi ka vlerësuar se mësimiplotësues, jo vetëm që ështëtransmetues i shkencës, kulturës,traditës dhe historisë njerëzore, poredhe i vlerave kombëtare dhe morale,prandaj i porositi mësimdhënësit që tëjenë krenarë për misionin që kanë.Gjatë tre ditëve të punës së seminarit,ligjërues shqiptarë, ekspertë tëfushave përkatëse dhe titullarë ezyrtarë shtetërorë mbajtën ligjërata nëtema të ndryshme. Po ashtu vetëmësuesit nëpërmjet prezantimeve dheligjëratave të tyre përcollën tek tëtjerët përvojat personale.Qëllimi i seminarit ishte të këmbehenpraktikat më të mira të mësimdhëniespër fëmijët shqiptarë në diasporë,krijimi i kontakteve reciprokendërmjet mësimdhënësve kudo nëbotë dhe njohja me aspekte të rejametodologjike me interes përefikasitetin e mësimit plotësues.

Shkollë e unifikuar për mësimin e gjuhës shqipe

11Manifestim40/2013-b

Shkruan Ismet Kallaba

Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve„Art Club“ organizoi më 2-4.08.2013,edicionin e 21-të të manifestimit letrar„Kalimera Poetike“, në kuadër tëFestivalit „Skena Verore“ Ulqini 2013.„Kalimera Poetike“ e këtij viti vazhdoirrugëtimin e saj dhe traditën e mirë tëkrijuar ndër vite, duke sjellë emrat mëtë shquar të letërsisë së sotme shqipe,por edhe shkrimtarë të huaj. Mysafirëtë “Kalimerës Poet ike” ishin

shkrimtari dhe publicisti shqiptar ngaMaqedonia, Kim Mehmeti, shkrimtarislloven Slavko Pregl dhe shkrimtari qërrjedh nga trevat shqiptare në Mal të Zi,Mehmet Kraja, të cilëve iu kushtuanmbrëmje autoriale.Sipas Ali Salajt, “Kalimera Poetike” ukthye në një simbol dhe emblemëkulturore të qytetit të Ulqinit, e cila sëfundmi po shndërrohet në një festivalletrar ndërkombëtar.Mbrëmja e parë e manifestimit“Kalimera Poetike” i është kushtuarshkrimtarit shqiptar nga Maqedonia,Kim Mehmeti, për veprimtarinë e tëcilit ka folur akademikAliAliu.Në bashkëbsedim me moderatorin embrëmjes, dr. Nail Draga, Mehmeti kafolur për shumë çështje jashtëletërsisë, të cilat i preokupojnë sotshqiptarët, sidomos ata në Maqedoni.Ai ka theksuar nevojën e kahershmeqë qeveritë shqiptare, ajo e Shqipërisëdhe e Kosovës, të mbështesin projektembarëshqiptare kulturore dhe jo vetëmkulturore.Sipas Mehmetit, shumëçka nëshoqëritë shqiptare ende funksionon

sipas principit “çdo princ pronar iprincipatës së vet”.“Ne kur flasim për politikanët ekorruptuar në të vërtetë harrojmë aponuk kemi guxim të përballemi me një tëkeqe më të madhe se kaq: në shoqëritëshqiptare korrupsioni i ka përfshirë tëgjitha sferat”, ka vërejtur ai.Letërsinë sllovene në edicionin esivjetshëm të “Kalimerës Poetike” e kapërfaqësuar shkrimtari për të rinjSlavko Pregl, njëri ndër autorët më tëmirë të letërsisë së sotme sllovene,

fitues i shumë çmimeve për letërsi.Në bashkëbisedim me moderatorinNikollë Berishaj, përkthyes nga gjuhasllovene, gjatë natës së dytë të“Kalimerës Poetike”, ai ka folur jovetëm për librat e tij, por edhe përçështje të ndryshme që kanë të bëjnëme letërsinë sllovene, problemet elibrit dhe të leximit.

Në natën e tretë të “Kalimerës Poetike”janë përuruar romanet „Edhe tëçmendurit fluturojnë”, “Im atë donteAdolfin”, “Selvitë e Tivarit” dhe“Hotel Arbëria” të shkrimtarit MehmetKraja, të ribotuar nga Shtëpia Botuese“Onufri”.

Unë kam njohur nga afër të folmen metë cilën është shkruar libri i parë igjuhës shqipe, 'Meshari' i GjonBuzukut, dhe kjo medoemos që ka lënëmbresë në formimin tim. Kam folur megjuhën e Mjedës dhe kjo gjithsesi kalënë gjurmë të pashlyeshme nëformimin tim letrar... Më është dukursikur më qarkullon nëpër dej poezia etij. E kam ditur përmendsh ndonjëkëngë të Lahutës së Malësisë ende paditur asgjë për Fishtën dhe për veprën etij. Në Krajë kështu ka ndodhur me ne”,është shprehur ai.

“Kalimera Poetike” vlerësohet singjarja më e rëndësishme në fushën eletërsisë ndër shqiptarët në Mal të Zidhe më gjerë. Gjatë ditëve të zhvillimittë saj, Ulqini shndërrohet në qendërdhe vendtakim të shkrimtarëveshqiptarë dhe atyre nga rajoni.

Në recensionin e tij mbi romanin“Gjenitë pa brekë”, të botuar në gjuhënshqipe nga Botimet Uegen, kritikuletrar Anton Gojçaj ka bërë një analizë

të hollësishme duke analizuar në mestjerash personazhet, kohën dhehapësirën.

Kraja ka treguar se gjuha dhe ambientiku është rritur kanë pasur ndikim nëformimin e tij letrar.“

Pronari i Shtëpisë Botuese “Onufri”,Bujar Hudhri, i cili ka ribotuar katërromanet e Krajës, ka thënë se Kraja bënpjesë sot ndër shkrimtarët më tërëndësishëm të letërsisë shqipe.Për romanet e shkrimtarit MehmetKraja kanë folur edhe akademik AliAliu, studiuesi Basri Çapriqi,shkrimtari Ibrahim Berjashi dhepërkthyesi Qazim Muja.

Kalimera Poetike - simbol kulturor i Ulqinit

12 Opinion 40/2013-b

Hadetet e Arbanasve si t'ShestanasvePërgatiti

Bregdeti Skadarski JurjaKastrioti

Fra Gjergja Fishte

kraljice Teute

Ja ko

d h a n b e s ë n

me çit

gurin

zânat zâna

Zânadreqi t

imallkuemi atje larg kjothtë

mos t'pátë synikeq

Qe pak fakte pej librit mâ t'ri (438faqesh) t'Aleksandër Stipçeviqit :KULTURA TRADICIONALE EA R B Ë R E S H Ë V E T Ë Z A R Ë S(Instituti Albanologjik n'Prishtinë,2012, përkthim pej gjuhsë kroate:T R A D I C I J S K A K U LT U R AZADARSKIH ARBANASA, Zagreb2011.Arbanasin (Arbëneshin) e krijuenshestanasit, shqyptar qi i ruejtënh a d e t e t , b e s i m e t e s h e n j a t(shëmbëlltyrat) ILIRE me mija vjett'moçme; isht vërtetue - shqyptart janëpopull autokton n'Ballkan, ILIRTËishin t'partë e tyne.N'mâ se nji shemull, Arbanasit(Arbneshtë) janë nër kroat mât'rânsishëm dhe mâ t'njohun se samarrin pjesë n'krejt popullin kroat(thotë recensenti Radoslav Kati ).Pej katuneve Shestanase t'Kranjsë(jug-prenimi i Liqenit t'Shkodërs,rrethi i Tivarit, sot Malí Zi), pej 1726-1733, u larguen rreth 450 frymë,t'cilltë, me kujdesin e arqipeshkvitVicko Zmajeviqit zunë ven afërZadërs (Zarës) dhe krijuen Arbanasin(Arbneshin).Ata u shtuen shum shpejt;më 1853 ishin 900 , 1868 – 1600 , 1880– 2000 , 1893 rreth 2500 1910 –3087 ; shumica e çifteve t'martuemkishin mâ shum se 4-5 thmi , por jo aqrrallë edhe 15-20 e mâ tepër (n'kohënnërmjet dy luthtave botnore ); disafamilje kishin 50 e më shumë frymë .Më 1790Arbanasi kishte 74 shpi, 1810– 164, 188 – 326 dhe më 1900 – 384shpiDuhet me e pasë nër men, qi veninërmjet bjeshksë Rumi n'prenim dheLiqenit t'Shkodërs n'lémë t'diellit, isht,për sa i takon popullsisë, njâna pejveneve mâ t'mrapametuna t'Ballkanit.Ktu u ruejtën besime t'stërmoçmet'Ilirve jo vetëm t'kohsë romake dhepara-romake, por edhe t'kohësmâhershme para-indoevropiane, përç'arsye neve nuk na çuditën qiArbanasit e Zadërs prunë shum çka pejhadeteve t'atdheut t'moçëm (katuneveshestanase t'Kranjës)... dhe qi shum pejatyne elementeve i kanë ruajtë derisot ; Arbanasit nuk u tokuen mâ mevenin e moçëm deri kah marimi ishekullit XIX .

N't'gjidha aktivitetet shoqnore,Arbanasit dhanë shum njerz me rânsit'madhe jo vetëm për Kroacin, por edhepër Botën . Me gjithë kta, ata ishinferrë n'sy për regjimin komunist; nja60 sish i vranë menjiherë mas LuthtsëII BotnoreArbanasit... gjatë 2 shekujve t'parët ' j e t e s ' s a fë r Zadërs mrr i t ënt'shqyptarizojnë (t'flasin shqypen) jovetëm gratë dhe burrat, t'cilltë i kasjellë martesa n'Arbanas, por edhekrejt familjet qi zinin ven n'Arbanas.Ashtu krijohe deri diku nji situatë eçuditshme: n'ven qiArbanasit e ardhunt'kroatizohen n'atdheun e ri, ata i bânëshqyptar edhe shumë kroatë, t'cilltëkishin ardhë dhe jetonin nër ata .

Më 1870 (144 vjet mas se u krijueArbanasi) isht shkrue: N'familje flitetvetëm shqyp, n'ç'mënyrë ruhet hadeti imoçëm, ashtu qi thmitë deri 7 vjeçflasin vetën shqyp. Mâ vonë sojnëgjuhën kroate dhe pak taljançe .Miemnat: Pinçiq, Shestan, Gjergja,Deshpal, Nikpal, Paleka, Gjurlekadhe toponimet e hidronimet: Balta,Bregdeti, Fusha eAbëneshëve, Karma,Kisha e vogël, Kroni, Muri i madh,Pusi i madh, Shkambat, Vani bregdetit,Vani i kishës , si dhe emnimet: Uvala

, prolaz, ul.(rruga

kryesore), ul. , Trg; të gjitha këto kjartë

flasin qi Arbanasit e kanë nerue dhe enerojnë edhe sot rrânxën e vetshqiptare shum t'moçmeArbanasit e Zadërs ishin katolikt'vërtetë edhe n'atdheun e moçëm(katunet shestanase), e po ashtu metenedhe masi erdhën n'rrethin e Zadërs,por prapë se prapë nuk mujten me ulirue pej besimeve shum e shumt'moçme, rrânxtë e t'cillave duhet me ikërkue n'para-historinë e largtë .

Me gjidh qi krejt afër qytetit,Arbanasitja mrritën t'i ruejnë shum hadete ebesime popullore t'veta të stërmoçmederi te Luthta e Parë Botnore, e disaedhe deri sot për shemull: gjuhashqype (arbneshe) qi e prunë pejkatuneve shestanase t'Kranjsë, mnyrae stërmoçme e jetsë familjare (nerohetplaku i shpisë) , hadetet e fejessë dhet'martessë , lojnat e thmive (përshemull, grabitja e faculetit/bajrakut), nerimi i plakut t'katunit , besa (

; p o b r a t i m i a(vëllamëria ), fisi , t'dhanun masarmve (kubure) ; vallja , nerimi ibuksë , feja dhe hadetet , buzmi natënpara Kshnellave , korizma (krezhmet,njinimi, agjërimi ), hadetet përpashkë , karnaval i ( sur ra ta t ,mashkare , me hjedhë gurin (

); mjekësia popullore: svitja(nxjerr ja e nyjeve, iš

), me lshue gjakun (pijavice,ushunjzat ); besimi për gjarpnin –ILIRTË e krijuen para disa mija vjetsh– e u ruejtë deri sot (n'katunetshestanase t'Kranjsë: gjarpni n'rrasët'vorrit n'Lukiq, n'mur t'kishsë n'Ljare,n'mur t'shpisë n'Thtjan), gjarpri isht sotsimbol botnor i heqimisë (mjeksisë);kur mica e zezë t'pret rrugën duhet mepshty 3 herë qi mos me t'nodhë ekeqja ; besimi për (emnidhe besimi për te u krijuen n'Ballkann'kohën ilire para disa mija vjetve(mali sipër Pinçit); mos mepërmenë emnin e pore u f e m i z m i n ( s h e s t a n a s i t :

, ); syni ikeq (nër shestanas:

); dhâmtë e tâmlit hidhen mi kulmt'shpisë ; n'temel t'shpisë pritet njibakti ose lihen pak pare pej metalit ;mishi i kalit, gomarit, qenit, micsë nukhahet ; mallkimet: Mos e pritësh ditën,Djelli mos të nxet ; t'dekunit i lihenn'dorë pare metalit para se t'ërmohet(nër shestanas parja e metalit i shtihetn'gojë t'dekunit edhe sot). Gati njisoj sikto hadete e besime i kanë edheShestanasit.Kur bân fjalë për disa simbole, hadete ebesime t'kohsë shum e shum t'moçme,Stipçeviqi shkruen ...pa marrëparasysh qi janë tepër t'moçme,guxojmë t'menojmë qi ata u bânë pjesëe kultursë ilire n'kohën e bronzit (rreth2000 vjet para Krishtit) e t'hekurit(rreth 1000 vjet para Krishtit), dhe

Simë Gjon DobreciShkrimi ktu isht n'gjuhën shqype t'Shestanasvet'Ljares, Kranjë, Tivar, Mali i Zi.

čić

čašenjezglobova

,

0

.

.

.

,

ća Skenderbega

1

2

3

4

7 8

11

12

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

28

2 9

31

32 33

34 35

36

37

3 8

40

42

43

44

45

4 6

47

48

49

50

51

52

5 6

9

10

13

27

30

39

41

13Opinion40/2013-b

nëpërmjet Ilirve, ata po vazhdojnët'qinrojnë deri sot n'hadetet e besimet epopujve t'Ballkanit. âqi populli shqiptar i ruejti shumbesime, magji e tjera elemente qirrjedhin pej ilirve, si edhe qi disa pejatyne elementeve ...mrritën rrethZadërs falëArbanasve t'Zadërs .Stipçeviqi mlodhi mjaft kângë, prralla,anekdota dhe fjalë t'urta, por aj thotë,ajo qi meti isht e zbetë n'krahasim mekrijimet e pasuna popullore qiArbanasit i prunë pej katuneveshestanase . Qe pak shemuj:Këndon zogu, zog mullinjaNërmjed lulesh dundofiles.Asajt përbi djali i ri:“Djali i ri, çili syt!Mos shigo vajze për paje!Paja vjen, paja shkon,Ërgja vjen, kur nuk shkon!”More vajze rrumbullakeE gjat e e hol,E bukur si nji mol!Çite molën, kape dorën

Atje larg ne fush të malitKu po kalbenj djelmet të riNana kjohet shoçnis të sojÇish fumit kan dek në luftAtje me ta ko dek SkenderbeuÇish po te s'ka pate t'gjall

Ko ro pe kalit në gomarin,Kurkush nuk ësht le i suom,I mir ësht si buka,Gjumi e mordja, vllaji e motra,Mo mir ësht me dit se me pat,Le ësht me yell të keçStipçeviqi gjien n'gazetën e Zadërs“Hrvatska kruna” (god. 8, br 22, 9lipanj 1900), rubrika “Doma vijesti”:Nânat Arbanase edhe sot u knojnëdjelmve kângë n'djep n'gjuhën shqype(përmbajtja):“Nisu i gzuem biri im i dashtun,Atdheut jot sot i duhet forca jote. Menoqi kjo ditë isht mâ fatlumja për nânëntâne, e cilla e merr me men qi ke mekjenë nër trimat e vërtetë e n'zâ. Cillanânë nuk kâ m'é pá nafakën teme dhemos me'm thânë: e lumja ti qi ke ksidjalit. Por kujdesu biri im e sillu mirë.Mos e ha fjalën qi u ke dhânë shokvevet t'armatosun. Mos u kalxo pjellë ekeqe e yt-atë, kurrë mos u hiq mrapa,luthto me guxim, kujdesu me kjenën'redin e parë t'luthsë. Kur t'vinjehaberi, qi mete n'luftë bashkë meshokët e vet, unë kam me u vishë met'zeza, por prapëseprapë kam me kjenëe knaqun. Mâ mirë isht mos me kjenënânë, se sa me pasë djalë t'keq”

Stipçeviqi na ban me ditë edhe përfjalimin e Juraj Biankinit, deputetn'Kshillin mretnor n'Vjenë dhen'Kuvenin dalmatin, kur u hapBiblioteka n'Arbanas (marrë pejgazetsë t'Zagrebit “Hrvatsko pravo”, nr148, 29 travanj 1896:3):Biankini nuk ka guxue me folë përpolitikë n'atë hapje, mirëpo ai prapë seprapë u ka folë “Arbanasve t'Kroacisëpër herojin e tyne Gjergj KastriotinSkenderbegun, si shemull i atdhetarit,trimit qi nuk tremet me luthtue për fedhe liri t'popullit vet”. Ka përmenët'tashmen “luthtë t'Kroacisë dhet'Shqypnisë për fenë e kshtenë, si dhepër lidhjet e Kastriotit me Kroatët,t'cilltë janë shoqnue me ata dhe kanëluthtue sidomos nën Krujë e Shkodër

për lirinë e Shqypnisë. Aj foli edhe përshenjat fisnike mâ me rânsi t'Kastriotit,zemrimin e ti kunra t'pabesit GjorgjeBrankoviqit, i cilli ia pengoi kaliminnëpër Serbi, kur donte me shpejtue me ishkue për nimë mretit kroato-hungar,Vlladisllavit; shpirtgjânsija e ti emadhe për Musën dhe Amexhin;parapamja i ti për providurtët dalmatin,qi Kroattë dalmatin dikur kanë me ul i r u e p e j r r e n a v e d h e l p n a k et'Venedikut. Tâ përshtatë kto dhe tjerafakte historike rrethanave t'sotshme,Biankini i dha fun fjalimit vet tâtrimnue Arbanasit e Kroacisë qi kanëvirtytet e Skënderbegut, duhet me uburrnue me t 'kaluemen e vett'lavdishme, për të mirën e vet si dhepër krenarinë e atdheun t'ri kroat. Ajn'fun me zâ t'naltë tha: “Lavdi GjergjKastriotit-Skenderbegut! Ërrnoshinmasardhsit e ti t'vetdijshëmArbanasit eKroacisë n'derën e Zadërs bardhë!”Dhe dy fjalë n'fun, Stipçeviqi n'librin eti mâ t'ri ka dishmue me fakte:Arbanasit e Zadërs e ruejtën pasuninë

kulturore dhe njerzore t'stërmoçmet'popullit shqiptar.

Sidomos ka r nsi

.

.

.

.

.

Kanga e luftës

Fjalë të urta (Fialat të urta):

će

.

.f (f – faqe): XI; f: 2; f: 1; f: 83; f: 246; f:

83; f: 54; f: 83; f: 83; f: 78; f: 62; f:208; f: 6; f: 31; f: 15-29; f: 19; f: 31;

f: 219; f: 229; f: 233-6; f: 60; f: 271;f: 61; f: 62; f: 63; f: 85; f: 107; f:

110; f: 111; f: 112; f: 43,120; f: 122;f: 134; f: 135; f: 142; f: 150; f: 151;f: 173; f: 177; f: 182; f: 187; f: 277;f: 303; f: 310-3; f: 316,343; f: 325; f:

334; f: 338; f: 342; f: 356 f: 365; f:365; f: 374; f: 379; f: 392; f: 439-42;

f: 395; f: 163.

Aleksandar Stipçeviq, KULTURATRADICIONALE E ARBËRESHËVE TË ZARËS,Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2012.

f (f – faqe) XII; f: 2; f: 1; f: 87; f: 264-5;f: 87; f: 58; f: 88; f: 88; f: 82; f: 67;f: 223; f: 6; f: 33 ; f: 15-30; f: 20-1;f: 33; f: 235; f: 246; f: 251-4; f: 64;f: 289; f: 65; f: 67; f: 68; f: 90; f:

113; f: 116-7; f: 118; f: 118-9; f:46 127; f: 129; f: 141; f: 142; f: 150;

f: 159; f: 159; f: 184; f: 189; f: 194;f: 199; f: 295; f: 319; f: 326-8; f:

332,358; f: 339; f: 348; f: 353; f: 357;f: 372 f: 380; f: 380-1; f: 390; f:

395; f: 401-2; f: 426-8; f: 403; f: 172-4 ;Në faqen ... deri në mbarim të shekulli

XIX.

KOHA JAVORE nr 518, 17.5.2012:14-5 (në Mal tëZi),

KOHA DITORE nr 5364, 26.5.2012:33 (nëPrishtinë),

TELEGRAF viti VII, nr 129, më 05.06.2012:16;rezyme anglisht faqe 24 (në Tiranë).www.gazetatelegraf.com

Revista LAJME NOTIZIE, viti XXIV, nr 2-3,2012:84-6. Këtë revistë e botojnë Arbëreshët(Shqyptartë) e Italisë në Lungro (CorsoSkanderbeg, 54), E-mail: curia@eparchialungro.itwww.eparchialungro.it

Revista BUZUKU nr 37, 2012:12-3, Ulqin (nëgjuhën malazeze, kroate).

Është edhe në:http://kosova.albemigrant.com/?p=9381 (këtu nënfoton gabimisht figuron: Prof. Dr. Simë GjonDobreci,

.http://kosova.albemigrant.com/?p=9381edhe n'gjuhën kroate, malazeze marrë prejrevistës BUZUKU 37, 2012:12-12).

Shënimet prej librit origjinal

Shënimet prej librit të shqipëruar

duhet

***Me pak ndryshime, ket shkrim e botuen:

Në isht

Aleksandar Stipčević, TRADICIJSKAKULTURA ZADARSKIH ARBANASA, Ibisgrafika, Zagreb 2011

č ć

;

;

e duhet: Prof. Dr. AleksandarStip evi

,

.

53

54

55

56

57

58

59

1.A.

3. 4.8. 11. 12.14. 15. 16. 17. 18.

19. 20. 21. 22. 23.24. 25. 26. 28. 29

31. 32. 33.34. 35. 36. 37. 38.

40. 42. 43.44. 45. 46. 47. 48.

49. 52. 53.54. 55. 56. 57.

58. 59.

1.

3. 4.8. 11. 12.

14. 15. * 16. 17.18. 19. 20. 21. 22.23. 24. 25. 26. 28.

29 31. 32.33. 34. 35. 36.

37. 38. 40.42. 43. 44. 45. 46.

47. 48. 49.52. 53. 54. 55.

56. 57. 58. 59.* 33

51.

51.

.

.

2. 5. 6. 7.9. 10. 13.

27.30.

39. 41.

50.

2. 5. 6.7. 9. 10.13.

27.30.

39. 41.

50.

Shkurt për autorin e libritAleksandër Stipçeviqi ka lé më10.10.1930 n'Arbanas t'Zadërs,Kroacia (t'partë e ti t'ardhun pejkatuneve shestanase t'Kranjsë, tashMalí Zi). Stipçeviqi isht marrë mât'shumtën me kulturën shpirtnoret'Ilirve t'moçëm, me bibliografi, mehistorinë e përgjithshme t'librit, mehistorinë e librit kroat, cenzurë dheme albanologji. Ka shkrue shumartikuj shkencorë (mbi 230)n'revista dhe përmbledhje punimesht'venit vet dhe t'huaj, si dhe shumlibra (mbi 13), t'cilat janë përkthyen'gjuhën angleze, italiane, shqipe,arabe dhe perse.

14 Studim 40/2013-b

FLAMURI U SHENJTËRUA NGA GJAKU I TRIMAVE TANËDr. Hysni Hoxha

Flijimi heroik i paparë për mbrojtjene flamurit kuq e zi

Kombi shqiptar meriton të ketëhimnin e vet origjinal

Faik Konica, të cilin Fan S. Noli ekonsideron rizbuluesin e Flamurit tëSkënderbeut, në shënimin: “Flamurikombëtar i shqiptarëve” (Albania”, 15,

shtator, 1901), ndër të tjera shkruan:“Ngjyra kombëtare jona është e kuqjadhe e zeza; këto ngjyra të vëna bashkëjanë shenji kombëtar i shqiptarëve”.Simbolika e ngjyrave të flamurit tonëkombëtar: e kuqja dhe e zezastrukturohen shpeshherë në krijimtarinëtonë poetike. Flamuri, që në krijimet epara, si frymëzim poetik, evokohet sisimbol i shenjtë kombëtar, si nëvjershën e Zef Skiroit: “ Flamuri iarbërit”.

Fan S. Noli në vjershën e njohur:“Shpell' e Dragobisë” krijoi një figurë tëre simbolike: Bajram Curri, trim ihistorisë sonë kombëtare, që u flijua përatdhe , në imagjinatën e Nolit ështëbajrak, flamur i gjallë, qenie e gjallë emrekullueshme, që simbolizonheroizmin kombëtar në luftë kundërpushtuesve barbarë të trojeve tonaetnike.Hilë Mosi, poeti, atdhetari ynë i shquar,një ndër udhëheqësit e Kryengritjes sëMalësisë, në vjershën “Flamuri”këndon:

Në vëllimin “Komkursi për hymnin eflamurit” nr. 2, (Tiranë, 1937), ku janëpublikuar tekstet e konkursit për njëhimn të ri kombëtar, që u shpall mepëlqimin e Këshillit Ministror tëShqipërisë, - ngjyra e kuqe, në 16

vjersha të zhanrit të himnit, si nëvjershat e përmendura, është simbol isakrificës, flijimit për idealin më të lartëkombëtar – çlirimin e Shqipërisë ngaarmiqtë.

(vjersha 28, me pesudonim )“Prej Prokupje deri në Nish”, që ekëndon rapsodi dhe atdhetari ynë,Dervish Shaqa, është këngë, thirrje egjakut të etnisë sonë, është gjëmëkundër forcave barbare të Serbisë. Prejfundit të vitit 1877 dhe fillimit të vitit1878, pushteti barbar i Serbisë, meterror të organizuar, vetëm gjatë triditëve dëboi me dhunë 700 fshatrashqiptare të Sanxhakut të Nishit! Nëduart e barbarëve të Serbisë ra Nishi, raPiroti, Pllana, Toplica, Prokupja,Vranja! Ranë edhe qytete dhe vise tëtjera të stërgjyshërve tanë. Rapsodi ynëDervish Shaqa i shqetësuar thellëkëndon:

Në këtë këngë rrëqethëse është krijuarimazhi më tragjik, më tronditës qëevokon flamuri ynë kombëtar i skuqur, ishenjtëruar dhe i rënduar nga gjaku iderdhur i trimave tanë që u flijuan nëmbrojtje të trojeve tona.

Sipas rrëfimeve dyzet e katër dhe dyzete pesë të dr. Bardhosh Gaçes: “Flamuridhe Ismail Qemali në këngë dhe rrëfimepopullore”, flijimi më i madh përflamurin tonë kombëtar të shenjtëruarme gjakun e qenies sonë, është bërë më6 prill 1911 në Deçiq. Shtatë malësorëtrima, të Malësisë së Madhe u nisëndrejt fshatit Bratilë të Deçiqit për tëhequr flamurin gjysmë hëne dhe nëvend të tij të vendosnin flamurin tonëkombëtar. Gjatë aksionit luftarakkundër tre taborëve të osmanlinjve, qëruanin flamurin e Perandorisë Osmane,shtatë malësorë trima flijoheshin njëripas tjetrit. Binin si trima për flamur.Flamuri nuk binte, por shkonte prej dorenë dorë të trimave tanë. Pas rënies sëtrimit, Marash Ucit, prej tyre vetëmPrelë Gjoka arriti në Bratilë, i cili hoqiflamurin e armikut dhe vendosiflamurin kuq e zi me shqiponjëndykrerëshe. Mirëpo, nga plumbat earmikut u flijua për këtë simbol tëshenjtëruar.Në këngën “Jam shqiptar e nuk ul

flamur”, rapsodi ynë popullor, ështëfrymëzuar nga qëndresa dhe heroizmi irrallë i trimit kosovar, Kamer Loshit, icili ka qenë luftëtar i vjetër i Çetës sëAzem Galicës. Kamer Loshi nuk upërkul para naçelnikut serb, i cili eurdhëroi ta hiqte flamurin kuq e zi ngashtëpia ku zhvillohej ceremonia edasmës. Kamer Loshi, i rrethuar nështëpinë e tij nga ushtria e krajlit tëSerbisë në fshatin Padalishtë të Burimit,deri në fund të frymës së tij luftoi kundërarmikut, që ia vuri zjarrin shtëpisë. Meshtatë plagë digjet ky trim në flakën që embuloi shtëpinë e tij. Nuk lejoi që tërrëmbehet flamuri kombëtar nëceremoninë e dasmës. Nuk lejoi as tëshkelet pragu i shtëpisë nga këmba epushtuesve serbë. Nga pushka e Kamertrimit mbetën të vrarë dhjetra ushtarë tëSerbisë mbretërore.

Çështja e himnit tonë kombëtar,etrajtuar që heret, sipas mendimittim,edhe sot mbetet e diskutueshme dhee pazgjidhur. Ministria e Arsimit eShqipërisë me vendim të Këshillit tëMinistrave nr. 523, më l922 shpallikonkurs për hartimin e një himni të rikombëtar. Anëtarët e e komisionit përvlerësimit e teksteve të këtij konkursiishin krijuesit dhe atdhetarët tanë tëdevotshëm: Mid-hat Frashëri,Fan. S.Noli,Luigj Gurakuqi, At GjergjFishta,dhe Mehdi Frashëri. Konkursi,sipas komisionit vlerësues, dështoi përshkak se tekstet e arritura nuk iplotësuan kriteret për një himn tëmirëfilltë kombëtar. Prej dymbëdhjetëvjershave të arritura në konkurs,komisioni propozoi për botim vjershëne Ernest Koliqit dhe atë të Kristo Floqit“për inkurajim të autorëve të tyre” .Shumë më vonë,në vitin l937ndërmerret veprimtaria më serioze përndërrimin e himnit me një synim tëcaktuar që 25- Vjetori i Pavarësisë sëShqipërisë të kremtohet solemnisht menjë himn të ri kombëtar. Komisioni kaqenë i përbërë prej emrave tëshkëlqyeshëm të kombit tonë:Parasqevi Kyrias,kryetare me anëtarë:Mati Logareci,Sotir Papahristo, EkremVlora, Karl Gurakuqi, Teki Selenica dheZoi xoxa. Ky komision, pas shumëbisedimesh, për vlersëmin e teksteve tëkonkursit, zgjodhi Komisionin Gjykuestë përbërë prej tre vetash:At GjergjFishta, Konstantin ( Kostaq) Cipo dheMid-hat Frashëri, i cili sipas deklarat sëtij me shkrim, nuk mori pjesë për shkaqe

Fluturo te i rimti qiell,Shejti flamur lyer me gjak;

Me gjak ti shqipe je mësuarTë kuqen ngjyrë prandaj e do...

Me gjak e ngjyem flamurin ndër betejaKur shkrepëtiu dhe gjëmoi rrufeja...

I riu plak

Hajde, hajde Zeqir LlaushaTre llogore me gjak i mbusheÇo' Zeqir Bajrakun!

-S'mund po e luej prej gjakut.

15Studim40/2013

Fot

oA

RS

-V

ahid

Cen

aj

-b

materiale. Mirëpo, pas një veprimtarie tëtillë dhe të gjatë, ndodhi një veprim ipapritur dhe i mbrapsht: komisionimuzikën ia besoi një të huaji:kompozitorit italian: E. A. Mario,i cilikompozoi tekstin e autorit Beqir Çela,që fitoi në konkurs. Etnomuzikologuynë i madh, profesor Ramadan Sokoli nëstudimin “Gjeneza e flamurit dhe himnittonë kombëtar” ku shfaq mendimin përnjë him të ri origjinal, vë në pah, me tëdrejtë, dobësitë e këtij konkursi, për tëcilat reagoi shtypi si dhe disa revista tëasaj kohe. Siç vërehet nga ky studim,kundër himnit tonë të huazuar ka pasurreagime edhe para komisionit të vititl937. Të tilla kanë qenëmendimet e shfaqura në fletoren“Besa”(ll korrik, l932).kuparaqitet nevoja për një himn të rikombëtar me melodi thjeshtshqiptare. Kundër himnit tëhuazuar është reaguar edhe nërevistën e njohur “Hylli Dritës“ .Shoqata “Miqt e Shkodrës” nëShkodër, ka qenë po ashtu kundërhimnit ekzistues.Në konkursin e tretë (l945-l946)realizimi më i mirë poetik ështëzgjedhur teksti i Skënder Lurasit:“Himni i Shqipërisë së re” memuzikë të Kristo Konos. Ngakonkursi i katërt më l976 janëzgjedhur dy himne: I pari është aii Çesk Zadesë,ndërsa i dyti iNikolla Zariqit me tekst të poetitFatos Arapi: ”E lirë u ngrit tokajonë”. Në atë kohë të diktaturëssë regjimit totalitar në Shqipërias që pritej të ndërmerrej ndonjënismë e drejtë dhe serioze kurçdo gjë kontrollohej nga pushteti.Shumë më vonë , pas rënies sës i s t e m i t t o t a l i t a r , s i p a sdispozitave ligjore të vititl99l,himni i sotëm u pranua sihimn kombëtar. Por edhe një vitmë vonë , më l992, nuk ndodhi asnjëndryshim. Komisioni i simboleve pranëKuvendit Popullor të Shqipërisë, shpallidebat të gjerë, i cili nuk pati sukses. Ngakjo nismë e dështuar doli në shesh njëpropozim për një himn të ri me tekst tëLuigj Temalit dhe me muzikë tëFerdinant Lleshit. Në këtë rast nuk patimendime, të dispozituara në KuvendinPopulllor që himni të mbetet ipandryshuar.Lasgus Poradeci në studimin e tij:“Himni kombëtar 'Rreth flamurit tëpërbashkuar' dhe gjenezae tij” konstatonme të drejtë se himni ynë ështëpërkthim, adaptim, krijim. Siç vërehetnë këtë studim edhe vetAsdreni e pranonorigjinalin e tekstit: “Mi flamurin tonë”

të poetit rumun:Ioan Barsan, ku, ndërtëtjera, thotë: “Unë e bëra vjershën që t'ishërbejë qëllimit atdhetar duke epërafruar me fjalët e origjinalit rumun nëdisa vargje të mia në frymë shqip tare”.Gjatë krahasimit që kam bërë nëpunimin përkitazi me studimin epërmendur të Lasgushit, kam theksuarse përkthimi i himnit rumun nga Asdreniështë përkthim i lirë dhe kreativ.Suksesmë të madh ka arritur gjatë përkthimitdhe përshtatjes së strofës së katërt në tëcilën poeti rumun shkruan:Dhe në librin e përjetësisë shkruanSe shumë kombe do humbasin,Po Rumania jonë e shtrenjtë

Përjetë , përjetë do lulëzojë.Ndërsa strfa eAsdrenit është kjo:Se Zoti vet e tha me gojëQë kombe shuhen përmbi dhe,Po Shqipëria do të rrojë ;Për të përtë luftojmë ne!Asdreni gjatë përshtatjes së vargjeve nëmënyrë inventive në këtë strofë kakrijuar një shprehje poetike më tëfuqishme se origjinali.Unë ndjej një respekt të thellë ndajkrijuesve dhe atdhetarëve të devotshëm,anëtarëve të komisionit për Kremtimine 25 Vjetorit të Vetëqeverimit tëShqipërisë më 28 Nëntor me një himnorigjinal. Ata mbledhje pas mbledhjes,me një përkushtim të madh kombëtar,kanë vepruar që ta kryejnë këtë mision.Te ne në Kosovë, siç kam shkruar, për

bërjen e simboleve shtetërore të shtetit tëKosovës, janë caktuar individë tëgrupeve politike, të cilët kanë vepruarsipas direktivave politike.Në kohën tonë përveç entomuzikologuttonë, Ramadan Sokoli edhe krijues tëtjerë të artit,janë për një himn të riorigjinal. Kompozitoriynë FeimIbrahimi (1935 - 1977), pjesëmarrës nëkonkursin për “Himnin e Republikës”më 1976 ka qenë i mendimit që kombiynë të ketë një himn të ri kombëtar.Sabri Godo romansieri, demokratidinjitoz, që nuk është më në mesin tonë,duke thënë se himni ynë është njëhuazim muzikor, deklaron: “Kjo na bëntë mos ndjehemi tërësisht në terrenintonë kur e këndojmë”. Mandejromansieri ynë shton: “disa brezashqiptarësh janë rritur me këtë himn,prandaj ndryshimi nuk mund të kalojë pandonjë parapërgatitje”. Në intervistën qëkam zhvilluar me krijues, që është nëlibrin “Simbolet Kombëtare”, kam pasurkrijues të cilët kanë shprehur mendiminqë himni, të cilin e kemi sot të ndërrohetme një himn me tekst dhe muzikëorigjinale, sepse këtë që kemi sot nukështë origjinal, përveç poetit rumun,Ioan Barsa edhe kompozitori CiprianPorumbesku është rumun.Profesor Ramadan Sokoli me plot tëdrejt konstaton: “Shumë himnekombëtare janë kompozuar nga autorëttë huaj”, por ai mandej shton se “shumështete zëvendësuan himnet e vjetëruarame himnet e reja. Më se të dobishme janësot pikëpamjet e etnomuzikologut tonë,Ramadan Sokoli, i cili studimin“Gjeneza e flamurit dhe himnit tonë” epërfundon me këto fjalë: “ Urojmë qëbotimi i këtij shkrimi të shërbejë si nxitjepër një himn të ri të kalitur në kudhrën ezjarrit e të përvojës sonë. Që të jetë zëkushtrimor i zemrës së popullit tonë e tëpërshkohet nga afshi i kësaj zemre tëmadhe, shkurt të jetë i gatuar meintonacione kombëtare që të prekëndjenjat e dëgjuesve shqiptarë”.Ne sot kemi krijues të nivelit evropianpër krijimin e tekstit poetik dhe vijësmelodike. Fjalën kryesore për krijimin enjë himni të ri kombëtar duhet ta kenëkrijuesit e artit muzikor dhe atij letrar,por me përkrahje dhe vendosmëripërkushtuese nga personalitetet einstitucioneve qeveritare, para sëgjithash të atyre të kulturës.Marrë nga trajtesa që u paraqit në debatin, i cili uorganizua në Biblotekën Kombëtare Universitare nëPrishtinë, më 19.12.2012, lidhur me librin “SimboletKombëtare” të ketij autori.

Gjekë Gjonaj, VEPËR DINJITOZE ME

VLERAKOMBËTARE, Koha Javore, viti X, nr 571,

20 qershor 2013:14-5.

Shih edhe

16 Manifestim 40/2013-b

Shkruan

Në vitin e tretë, tashmë tradicional, prej 2–13.06.2013, KishaKatolike, famullia Braticë dhe Kullomzë, në bashkëpunimedhe me famullitë tjera, organizoi manifestimin dinjitoz“ ” (populli i thotë .

Më 2 qershor në Plazhin Toni Grill (Rana e Shtojit) u mbajtturneu i volejbollit. Nën përkujdesjen e profesorit RrokLulgjuraj ky turne u realizua me sukses te madh. Risi e këtijturneu ishin ekipet e përgatitura mirë; morën pjesë edhe dyekipe nga fshati Rragam, rrethina e Shkodrës. Fitues edhekëtë vit ishte ekipi Bleck Mamba nga Tivari. Po atë ditë nëmbrëmje, në restorantin Toni Grill u organizua turneu nëshah. Me bashkëpunimin e mjeshtrit të shahut Gani Bishadhe Simë Stanoviqi, me pjesëmarrjen e 16 shahistëveprofesionist, ky turne u mbyll me fitoren e Z. Gani.Data 7 qershor duke u nisur nga sheshi e Shen Ndout nëBraticë, u organizua gara me biçikleta me kritere tefederatës se çiklizmit, me qëllim të sensibilizimit të rinisëpër këtë sport, çka do të mundësonte formimin e një klubibiçiklistash në qytetin tonë. Fitues ishte ekipi nga Tivari;për përgatitjen e terrenit i takon merita djaloshit të palodhurnga Malësia, Nrekë Lulgjuraj.Prej 8-9 qershor u organizua mire turniri në futboll, i cili i

mungon Ulqinit; surpriza ishe pjesëmarrja e shumë ekipevesportiste të nivelit të lartë, ku morën pjesë edhe ekipe ngaKosova e Shqipëria. Dy ditë u takuan dhe u njohën mes tyreqindra sportistë dhe qindra te tjerë shikues të një aktiviteti tëmirëpritur nga shoqëria multietnike e multifetare siç ështëqyteti ynë. Fitues i merituar ishte ekipi Ana e Malit, ekip mevlera sportive dhe edukuese njerëzore.Ndërsa pas aktiviteteve sportive, më 10 qershor në Braticë,në sheshin e Shen Ndout u organizua manifestimi qendrormë këngë e valle. Një falënderim i veçantë i shkon grupitfolklorik “Shqiponja” nga Tuzi dhe grupin folklorik ngaBajza e Shqipërisë, që me këngë e valle e zbukuruan si kurrëme parë Braticën; pjesëmarrsit në këtë festë ishin nga tëgjitha trevat. Nuk mungoi as sofra SHESTANASE ebegatuar me shumë ushqime të mira tradicionale tëpërgatitura nga besimtarët dhe familjet e kësaj zone.Data 11 qershor ishte e llojit të veçantë, u bë dhurim gjaku nëmënyrë vullnetare, çka nxit këtë aktivitet të nevojshëmshoqëror.Manifestimi u mbyll me 13 qershor me Meshën qendrore tëudhëhequr nga Don Palush Gjinaj me pjesëmarrjen e qindrabesimtarëve.

Dom Gabriel Grabanica

Ditët e shen Ndout Shnanout)

Ditët e Shnanout - festim për Ulqin

17Manifersim40/2013-b

Shkruan

Për të katërtin vit, u organizua festa e mërgimtarëve. KishaKatolike edhe këtë vit i mirëpriti bijtë e bijat e tyre të cilëtedhe këtë verë zgjodhën vendlindjen si vend të preferuarpër t'i kaluar pushimet.Më 27 korrik 2013 në oborrin e Kishës Katolike në Shtoj uorganizua darka për nder të mërgimtarëve. Në këtë takimdukshëm u dallua nga takimet e viteve të kaluara për nganumri i pjesëmarrësve që tejkaloj 250, çka do të thotë se kjodarkë e llojit të veçantë dal nga dal po merr karakterin etakimeve tradicionale.Është i llojit të veçantë, sepse mërgimtari ndihet i qetë, irelaksuar, i mirëseardhur pa kushte, dhe dorën në xhep nukka nevojë me e vu. Kushti i vetëm është për të ardhë dhe përti thënë faleminderit.Për këtë darkë me mërgimtarët dhanë kontributin bijtë ebijat e vendit, besimtarët e Shtojit, Ulqinit, Shën Gjergjit,Klleznës, Kullomzës dhe Braticës. Nuk mungoi soframalësore më ushqime të mira dhe të bollshme. Këtë natë ehijeshoi edhe ansambli folklorik SHQIPONJA nga Tuzi,me një program dhe koreografi të bukur.Fjala përshëndetëse e Don Franit kishte karakterfalënderues për të gjitha kontributet që mërgimtarët kanëdhënë në fushën fetare, kulturore, sociale dhe kombëtare.Në këtë natë, në mënyrë video-filmike, u shfaq jeta aktive eKishës në trevën e Ulqinit, dhe u paraqitën sukseset emërgimtarëve në suaza botërore: Mark Gjonaj si fitues nëzgjedhjet për asamble në Nju-Jork, dhe diplomimi i GacFilipajt në univerzitetin Columbia me nam botëror. Suksesetë vitit 2012, që ne na bënë te ndihemi krenarë për ta.Në këtë natë rol te jashtëzakonshëm si gjithmonë kanëluajtur rinia jonë, në veçanti prezantueset e programit tëkësaj natë Monika Hota, Gabriella Simonaj dhe MarinaPopaj, të cilat me veshje kombëtare e hijeshuan këtë festë.Aty ishin edhe mërgimtarët atdhetarë Ejll Zagreda mebashkëshorten Agen, të cilëve, me tortën madhështore, iupërurua 70 vjetori i jetës bashkëshortore.Mërgimtari këtë natë pati mundësin ta këtë në bibliotekën evet edhe një libër të llojit të veçantë,”Kraja me veçanti

Dom Gabriel Grabanica

SUKSESI I MERGIMTARËVE,KRENARIA JONË

Shqyptari nuk e hup rranxën nëpër botë

Gjergj Gjon Dobreci lindi në Braticë, Ulqin, më12.7.1931. Më 1957, Gjergji iku prej Jugosllavisë nëAustri (nuk e pati fatin e zi si Marku i Gjurës Nilonj prejBraticës, që në kufi e patën vra ushtarët Jugosllavë). Aiqëndroi në Austri një kohë, mandej shkoi në Amerikë,kaloi në Kanada, zuni vend në Vankuver, ku edhe tashjeton. Me të shoqen Anjgjën rritën 4 vajza (tash 3 tëmartuara).Për katundin Braticë, prej Kanadës, Gjergji nisi disaherë ndihma për rruga, si dhe bleu kumonat e kishës. NëVankuver, ai themeloi dhe organizoi ShoqninëShqyptare. Kjo Shoqatë u mblidhte disa herë në vjetë;gjithsesi e festonte Ditën e Flamurit Shqyptar. Shqypartëe Vankuverit, myslimantë e të kshtentë shoqnoheshin,afroheshin dhe bjesedonin, kënaqeshin me njani tjetrin,

nuk e harronin rranxën e vet shqyptare. Në këtë mënyrëruheshin adetet, ruhe gjuha e ambël e nanave tonashqiptare. Kryesia e re e Shoqnisë Shqyptare nëVankuver, për meritat që kishte, Gjergjin e nderoi mediplomë.S.Gj.D.

Shestanase”, me fakte për këtë treve që vuan plagët eemigrimit. Ky libër doli në dritë falë burrit të urtë Dr. SimëDobrecit, i cili edhe pse në moshë, më zell po punon përzhdritjen e mendjes së këtij populli të vuajtur.Z. Mark Shkreli, mërgimtar në Nju-Jork, e dha një pasqyrë tëjetës së mërgimtarëve në Amerikë. Vera Barloviq më një këngënë gjuhen angleze e zbukuroi edhe më shumë natën. Duke ifalënderuar të gjithë bashkëpunëtoret për një festë dinjitoze, umendua që takimin e vitit që do vije të organizohet në Reç tëkulla e Ejll Zagredës. Deri vitin tjetër gjithë mërgimtarëve judëshiroj shëndet, dhe pushim të bukur në vendin e tyre. Zoti ebekoftë çdo mërgimtar, Zoti e bekoftë popullin tonë.

18 Arsim 40/2013-b

SHKOLLA NË KRAJËShkruan

“Shkolla në Krajë”, kështu titullohetlibri i mësuesit, gazetarit dhe aktivistittë shquar për çështjet shqiptare nëMalin e Zi,Ali Gjeçbritaj. Një libër mevlera të veçanta divulgative dhestudimore, i cili meriton denjësisht tëfutet si gur i madh dhe i çmuar nëthemelet e ndërtesës së madhe tëhistorisë së arsimit shqiptar. Njëdhuratë e bukur në prag të 7 marsit,tanimë e njohur dhe e kremtuar si ditae mësuesit për shqiptarët kudo që janë.Me një parathënie mjeshtrore të tëmirënjohurit Profesor doktor Bahri

Brisku, libri në fjalë shpalosëpërpjekjët e mëdha deri sublime që ubënë nga banorët shqiptarë autoktonënë zonën e Krajës për hapjën eshkollave shqipe dhe zhvillimin epërhapjën e dijes, në një trevë si Krajae mbushur me relike e monumentedokumentare të shqiptarizmit e lashtëe të flaktë. E këta relike e dokumenteflasin shumë dhe krenarisht.. Një fshatkë tu që mban emr in un ika lARBNESH, një kishë që i kalondymijë vjetët, një ubël (burim uji) që ikalon dymijë vjet, një xhamigjashtëqind vjeçare, me legjenda emite stërshekullore që janë ruajtur dhekanë nanurisur shumë gjeneratashqiptare, me Gjon Buzukun e të paritlibër shqip që ishte nga kjo zonë, dheme hijerëndën Rumi ku, sipas Mjedëskishte rezidencën verore mbretreshailire Teutë.Një historik tjetër për arsimin në

Krajë ka botuar para disa vitësh edhekrajani tjetër Prof. Dokt. HajrullahKoliqi (i pari ministër arsimi nëKosovën e çliruar), por libri që keminë dorë i Ali Gjeçbritaj ka pretendimemë të mëdha dhe merr përmasat e njëenciklopedie për shkollat në Krajë,sepse didaskalika në këtë libër është embushur me fotografi e dokumente tëshumtë, me një bibliografi që të bindpër punën shumëvjeçare serioze dhehulumtuese të autorit.Që nga mësuesja e të parës shkollë nëKrajë, Milka Saviq, 10 Mars 1929 ederi më sot janë plot tetëdhjetë e katërvjet të shkollës shqipe (autori në libërpërfshinë vitët 1929-2009, pratetëdhjetë vite) dhe në këtë itenerarpërgëzues parakalojnë në këtë libërqindra mësues që kanë dhënë mësimnë shkollat e Krajës. Mjafton tëp ë r m e n d i m t ë m a d h i n e t ëpavdekshmin kompozitor shqiptarPrenk Jakova, Josip Rela (arbresh iDallmacisë, por me origjinë ngaBrisku i Krajës, ndër të parëtdramaturg shqiptar), Bahri Brisku,profesor doktor, shkrimtar, studjues imirënjohur, Ismail Doda (që nukpranoi kurrë mbishtesë “iq” nëmbiemër, duke pasur edhe represionepër këtë) e sa e sa figura tjera tëshquara shq ip ta re . Në l ibë rparakalojnë mijëra nxënës që janëarsimuar në Krajë...dhe shumë prejtyre sot kanë bërë emër në profesionetqë ushtrojnë.Libri i Ali Gjeçbritaj përshkohet nganjë fill kuq e zi, pra nga dashuria ezjerrtë për kombin shqiptar, dhe nganjë patriotizëm i dukshëm në çdo faqetë librit. Keqardhje, bile dhimbja eautorit se numri i nxënsëve në shkollate Krajës çdo vit pakësohet ështëshumë domethënës. Emigrimi nëSHBA dhe vende tjera të Europës,

shpërngulja në Ulqin, Shkodër Tivaretj. për arsye ekonomike , ia plagosëdhe gjakos zemrën autorit dhe ështënjë britmë e tij një akuzë direkte përautoritetët malazeze që e kanë lënë pasdore këtë trevë, pa asnjë investim dhepa asnjë rrugëdalje për t'u punësuarbrenda trevës që është aq e pasur nganatyra por aq e varfër nga interesishtetror për këtë. Ndaj edhe libri“Shkolla në Krajë” bëhët dokument,pasqyrë dhe flamur që njëherësh tëgëzon dhe të bën të mendosh semeriton vemendje Kraja shqiptare ethekur, që Perandorisë Osmane i dhaministra dhe pashallarë ndërsaShqipërisë iu bë kurorë e vyerh i s to r ike , dhuruese g jaku edije...figurash të ndritura, shkrimtarë,profesorë, akademikë, politikanë.Edhe për Shqipërinë në përgjithësi,por për Shkodrën në veçanti (jetojnënë Shkodër mbi 2000 familje ngaKraja) libri i Ali Gjeçbritaj flet shumëdhe meriton përgëzime. Shkodër,mars 2013

Fadil Kraja

Romakët e morën shkrimin prejILIRËVE

Gaius Plinius Secundus, i njohur siPlini Plaku (23-79 e.s.), natyralistromak i famshëm, botoi në vitin 77e.s. serinë madhështore prej 37vëllimesh për historinë natyrore tëtitulluar Naturalis Historia. Këtu,në vëllimin VII 56(57), ai shkruan:"Ilirët kanë krijuar të parin alfabetdhe romakët shkrimin e tyre emorën nga ILIRËT."Sot, me alfabetin latino-ilir,shërbehet krejt bota.From: agimdeva@juno.com Date: Fri, 9 Jun2006 To: zgjeta@hotmail.com; Date: Mon, 30Sep 2013 To: Simë Gjon Dobreci fdobreci@t-com.me

19Manifestim40/2013

Foto: ARB

-b

Dita e Diasporës në Anë të MalitShkruan Ismet Kallaba

B i z n i s K l u b A n a m a l i t n ëbashkëpunim me Shoqatën „Ora“organizuan për të parën herëmanifestimin „Dita e Diasporës“ më

15.08.2013. Programi i manifestimit“Dita e Diasporës” është përbërë ngapjesa sportive, prezantimi i vleravetë trashëgimisë kulturore të zonësdhe pjesa muzikore.Manifestimi ka filluar me zhvillimine lojërave tradicionale dhe garavesportive në terrenet sportive teRestorant „Shasi“.Në kuadër të prezantimit të vleravetë trashëgimisë kulturore të zonës sëAnës së Malit, në mjediset në Kalanëe Shasit është prezantuar cikli i parë„Ta njohim Tokën Amë“, ku ështëfolur për të arriturat e deritashmeshkencore dhe nevojën e studimit tëlokalitetit arkeologjik të Shasit.Manifestimi është mbyllur mekoncertin e mbajtur në fushën esportit në Katërkollë, ku kanë marrëpjesë SHKA „Tradita“ nga Ana eMal i t , Ansambl i „BashkimiKombëtar“ nga Nju Jorku, këngëtarëdhe valltarë nga vendi dhe diaspora.Sipas kryetarit të BKA-së, KabilKurti, ky manifestim ka për qëllimnjohjen e diasporës me të rejat ngavendlindja, të arriturat, por edhe mepreokupimet dhe përpjekjet përrealizimin e disa projekteve nëshërbim të qytetarëve të Anës sëMalit.

„Diaspora ka qenë dhe mbetet njëpërkrahëse e madhe në realizimin eprojekteve që çojnë në përmirësimine jetës së bashkëvendasve të tyre.Diaspora asnjëherë nuk ia ktheushpinën vendlindjes, por gjithmonë

iu përgjigj zërit të saj“, thotë ai.Duke vënë në pah se Diaspora nëmënyra të ndryshme, qof tëindividuale apo kolektive, i kandihmuar deri tani bashkëvendasitnë vendlindje, Kurti thotë se kybashkëpunim do të jetë më efikasdhe më i drejtpërdrejtë në realizimine disa projekteve të tjera, kuDiaspora do të jetë partner ibarabartë.Nënkryetari i Shoqatës Shqiptaro-Amerikane „Ana e Malit“ në NjuJork, Xheladin Zeneli, thotë se

diaspora e Anës së Malit, kadëshmuar se megjithëse gjendet nënjë distancë të largët gjeografike, mezemër e mendje është përherë pranëvendlindjes.Duke uruar që “Dita e Diasporës” tëk thehe t në n jë man i fe s t imtradicional, në mënyrë që tëpërforcohen edhe më shumë lidhjetnë mes vendlindjes dhe diasporës, aithotë se edhe në të ardhmen do tëvazhdojnë të përkrahin “aktivitete nëvendlindje që kanë të bëjnë meruajtjen e identitetit kombëtar,kulturës, historisë dhe traditës,projekte në fushën e arsimit dhesportit, si dhe aksione të ndryshmem e q ë l l i m e b a m i r ë s e ” .Zeneli mendon se duke marrëparasysh numrin e konsiderueshëmtë qytetarëve të Komunës së Ulqinitqë jetojnë në botën e jashtme dhenevojat e tyre të shumta, tashmë kaardhur koha që lidhjet ndërmjetvendlindjes dhe Diasporës tëinstitucionalizohen nëpërmjetkrij imit të Sekretariati t përDiasporën pranë komunës sëUlqinit.

20 Dokument 40/2013-b

U vranë në luthtë:Prezime O Rodjen Mjesto Nacionalnost Jedinica Poginuo Mjesto

U kthyem gjallë

Prezime O Rodjen Mesto Nacionalnost Jedinica Umrli

čevo ime Ime

čevo ime Ime

Dabović Nikin Djerdja 2č, 4bć

Dabović Lukin Marko 1905, Krute 1č, b

Dobrecović Zefin Djona ; Crnogorac 1č, 4b;j, Dobrecović)

Lukić Nikin Djon 1č, 1b

Lukić Stjepe Zefa 1č, 2b

Mardjonović Petrov Zefa 1921, Bratica 1č, 4bMardjononj (Mardjonaj, Mardjonović)

Pecić Macin Luka č

Pelinković Brahimov 3č,1b(Pelinkonj, Pelinkaj, Pelinković)

ć

ć Petrov Nikola 1901 Kolomza Jugosloven 1č,ć)

ć Prenče Stjepa 1921 1č,ć)

Dabović Petra Djona 1913 Krute Jugosloven IntendantDabović)

Dabović Petra Sima 1911 Krute Jugosloven BoLuks Dabonj (Dabaj, Dabović)

Dedić Djokin Petar 1903 Krute Jugosloven Prateća,Pjetri Gjoks Preçit Per'Gjoks Dedonj (Dedaj, Dedić)

Dedić Nikin Petar č 2č, 1bPer'Gjoks Dedonj (Dedaj, Dedić)

ć Petra Risto 1912 Kruče Crnogorac 2č, 1bć)

Janković Pavlov Nikola 1914 Salč Crnogorac 1č,

18.5.1920, Krute; Jugosloven; ; 12.2.1945; TrnovoGjergji Niks Preçit Niks Preçnikonj-Dabonj (Dabaj, Dabovi ), Krythë

; Jugosloven; ; 25.12.1944; SkabušMarku'j Luks Markut Kol-Luks Dabonj (Dabaj,Daboviq), Krythë

1925, Bratica 14.02.1945; TrnovoGjoni Zefit Gjoks Preçit Kols-Dobreci (Dobreconj, Dobreca , Braticë

1921, Kolomza; Jugosloven; ; 25.12.1944; KolašinGjoni Niks Pjetër Ujks-Lukiqas (Lukiq), Kullomzë

1916, Kolomza; Jugosloven; ; 25.12.1944; KolašinZefi Stjeps Zefit Kol'Markut, Kullomzë

; Albanac; ; 24.01.1945;AndrjevicaZefi Pjetrushit Gjoks , Braticë

1904, Sal ; Crnogorac; Intendant; 14.02.1945; TrnovoLuka'j Macit Luk'Pálit Peconj (Pecaj, Peciq), Salç

Šaban 1923, Bratica;Albanac; ; 14.02.1945; TrnovoShabani Brahim Pelinkut , BraticëLeka'j Gjoks Gjekos Briskonj (Briskovi ) 1918, Bishti Malit, Ulqin; ?1945

***/ Vratili se živi:

Luthtarët e Brigadës V Malazeze Proletare prej bashkësisë lokale Bratica, Ulqin

Briskovi 2b 1947Kola'j Pjetrit Kol'Luls Briskonj (Briskaj, Briskovi Kullomza

Briskovi Kolomza Jugosloven 2b 1974Stjepa'j Preçit Nik'Luls Briskonj (Briskaj, Briskovi Kullomza

1950Gjoni Pjetrit Markut Kol-Luks Dabonj (Dabaj, Krytha

lnica,1b 1947Sima'j Pjetrit Markut Kol' Krytha

2b 1978Krytha

1900 Sal Jugosloven 1979Pjetri Niks Markut Salç

Janinovi 1958Ristoja Pjetrit Niks (Janinonj, Janinovi Krruçi

2b 1969

,

Borci V Crnogorske Proleterske Brigade sa podru

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

čja M.Z. Bratica, Ulcinj

1

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

.

Kola'j Pals Niks Jankut SalçCrnogorac 3b 1974

Marku'j Kols Nreks Simonit KrythaCrnogorac 3b 1961

Pala'j Niks Pjetër Pálit SalçKolomza Jugosloven Intendant 1956

Gjergji Pjetrit Per'Stjeps Mark Çobit Kullomza3b 1986

Kola'j Stjeps Zefit Kol'Markut (Kola'j Shaqe, Kullomza1922 Sal Jugosloven 3b 1979

Salç3b 1982

Kola'j Leks Markut Preçit - Salç

Pjetri Niks Pjetër'Markut Kullomza1901 Kru Jugosloven 1960

Cufi Hys' Krruçi4b 1986

Jaku'j Kols Macit Kol-Gjoklit , Bishti Malit2b 1967

Nika'j Macit Niks Marnik- KrythaCrnogorac Intendant 1984

Kola'j Stjeps Ilí KrythaMujovi Meta Huso 1904 Teani, Bar Albanac 1b 1986Hysa'j Metit Mujonj (Mujaj, Mujovi

3b 1985Kullomza

3b 1968Gjeka'j Leks Nils Nilonj (Nilaj, Kullomza

3b 1965Nikaj Pjetri Kocit Markut Niks Salç

2b 1961Zefi Macit Zefit

2b 1977Omeri Demit Brahimi Krruçi

2b 1964Beqiri Selimit Cufit Vukonj (Vukaj, ) Krruçi

3b 1985Krruçi

Jankonj (Jankaj, Janković)Junković Kolje Marko 1924 Krute Prateća,

Junkonj (Junkaj, Junković)Junković Nikin Pavle 1908 Salč 2č,

Junkonj (Junkaj, Junković)Lukić Petrov Djerdja 1900

Lukiqas (Lukonj, Lukić)Lukić Stjepin Kolja 1913 Kolomza Albanac 1č,

Lukonj, Lukić)Lukić Lukin Marko č 2č,Marku'j Luks Markut Preçit Lukiqas (Lukonj, Lukić)Lukić Leke Nikola 1910 Salč Crnogorac 3č,

Lukiqas (Lukonj, Lukić)Lukić Nike Petar 1902 Kolomza Albanac Intendant 1981

Lukiqas (Lukonj, Lukić)Luković Husa Cufo če 2č, 1b

s Lukonj (Lukaj, Luković)Marniković Koljin Jako 1922 B. Gora Jugosloven 1č,

Marnikonj (Marniković)Martinović Macin Nikola 1926 Krute Crnogorac 2č,

Martinonj (Martinaj, Martinović)Marović Stjepe Kolja 1904 Krute

s Maronj (Maraj, Marović)ć 1č,

ć)Nilović MaceAndrija 1904 Kolomza Jugosloven 2č,Nreka'j Macit Nils Nilonj (Nilaj, Nilović)Nilović Lekin Djeka 1913 Kolomza Crnogorac 1č,

Nilović)Nilović Petrov Nikola 1906 Salč Crnogorac 1č,

Nilonj (Nilaj, Nilović)Stanović Macin Zefa 1904 Bratica Jugosloven 1č,

Stanonj (Stanaj, Stanović)Suljović Demov Omer 1915 Kruče Crnogorac 1č,

t Demos Sulonj (Sulaj, Suljović)Vuković Selimov Bećir Kruče 3č,

VukovićVuković Cana Osman 1913 Kruče Crnogorac 1č,Osmani Canit Sinanit Vukonj (Vukaj, Vuković)

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

1

Poginuli borci V Crnogorske Proleterske Brigade sa područja M.Z. Bratica, UlcinjLuthtarët e bjerrun t'Brigadës V Malazeze Proletare prej bashkësisë lokale Bratica, Ulqin(Mobilizimin prej 26 nëntorit deri në pjesën e parë të dhetorit 1944 e udhëhoqi Bllazho Jançiqi).

Pjesëmarrësit n'Luftën II Botënore

21Dokument40/2013-b

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

Barlovi 1921 Bratica 3bLeka'j Gjergjit Leks Pals-Bardhonj (Bardhaj, BarloviBarlovi Sal Jugosloven 4bLuka'j Zefit Macit Bardhonj (Bardhaj, Barlovi SalçBarlovi cKola'j Prençit Leks Preçi-Bardhonj (Bardhaj, Barlovi SalçBarlovi Kru 2bPjetri Kols Gjeks-Bardhonj (Bardhaj, Barlovi KrruçiBarlovi Sal 3bRroku'j Pjetrit Niks Simonit-Bardhonj (Bardhaj, Barlovi SalçBarlovi Sal Jugosloven 3bZefi Gjonit Niks Mar'Luks Bardhonj (Bardhaj, Barlovi SalçBriskovi šin Kolja 1921 B. Gora Jugosloven 3bKola'j Nushit Kols Gjekos Briskonj (Brisku, Briskovi ) Bishti MalitBriskovi 1926 Sal Jugosloven Štab kurirZefi Çeks Monit Briskonj (Brisku, Briskovi SalçDedi Krute 3bKola'j Macit Vuks KrythaDedi Krute Jugosloven 1bZefi Pjetrit Vuks Krytha

IntendantMarku'j Pjetrit Duronj (Duraj,Djinovi 4b

ThtjaniSal

Leka'j Luks Markut Pálit Junkonj (Junka SalçSal 2b

Zefi Luks Markut Pálit SalçKrute Crnogorac 2b

Sima'j Nik's Gjergjit KrythaSal 3b

SalçSal 3b

Gjergji Kols SalçSal 2b

Marku'j Kol's Preçit Kol's Salç1919 Sal 4b

Preçi Kols Preçit Kols SalçKrmi Kolomza 3bMarku'j Sims Mark Kërrms (Mar-Kërrms, Krmi ) KullomzaKrmi Kolomza Jugosloven 1bZefi Kols Mark Kërms (Mar-Kërrms,Krmi ) Kullomza

Kolomza Jugosloven 1bPjetri Leks Pjetër Ujks Kullomza

Kolomza 3b, Kullomza

Kolomza Jugosloven 2bZefi Niks Pjerër Ujks Kullomza

ć DjordjijeAleksa Crnogorac 3č,ć)

ć Zefin Luka 1910 č 4č,ć)

ć Prenče Nikola 1910 Salč Crnogorac Mitralezać)

ć Nikole Petar 1921 če Crnogorac 1č,ć)

ć Petra Roka 1915 č Crnogorac 3č,ć)

ć Djone Zefa 1925 č 1č,ć)

ć Nu 1č,ć

ć Prenče Zefa čć)

ć Mace Nikola 1923 Crnogorac 3č,Dedonj (Dedaj, Dedić)

ć Petrov Zefa 1912 1č,Dedonj (Dedaj, Dedić)

Durović Petra Marko 1904 Zaljevo AlbanacDurović)

ć Bajramov Hamza 1925 Teani,Ostros Albanac 3č,Hamzë Bajrami Gjinonj (Gjinaj Djinović)Junković Lukin Leka 1912 č Crnogorac 2č, 1b

j, Junković)Junković Lukin Zefa 1910 č Crnogorac 3č,

Junkonj (Junkaj, Junković)Junković Nikin Sima 1924 3č,

Junkonj (Junkaj, Junković)Kolović NikolinAleksandar 1911 č Crnogorac 1č,Alekoja'j Nik's Lecit Kolonj (Kolaj, Kolović)Kolović Kolje Djerdja 1926 č Crnogorac 3č,

Preçit Kols Kolonj (Kolaj, Kolović)Kolović Kolje Marko 1924 č Crnogorac 2č,

Kolonj (Kolaj, Kolović)Kolović Kolje Prenča č Crnogorac 4č,

Kolonj (Kolaj, Kolović)ć Sime Marko 1923 Crnogorac 2č,

ćć Kolin Zefa 1927 1č,

ćLukić Leke Petar 1919 1č,

Lukiqas (Lukonj, Lukić)Lukić Leke Simo 1914 Crnogorac 3č,

Sima'j Leks Macit Per'Stjeps Lukiqas (Lukonj, Lukić)Lukić Nikolin Zefa 1922 2č,

Lukiqas (Lukonj, Lukić)

1,2

2

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

71.

72.

73.

74.75.

Ljaković Huso Selim 1927 Crnogorac 2č,Selimi Hys's Lakonj (Lakaj, Ljaković)Mardjonović PavleGjergji Pals Pjetrit Mardjononj (Mardjonaj, Mardjonović)Mardjonović Petra Djoka

Mardjonović)Mardjonović Pavle Djona 1911 č,Gjoni Pal's Pjetrit Mardjononj (Mardjonaj, Mardjonović)Mardjonović Pavle Ljubo 1914 3č,Luboja'j Pal's Pjetrit Mardjononj (Mardjonaj, Mardjonović)Mardjonović Petra Nikola 1907 Crnogorac 4č,Nika'j Pjetrit Kols Çekut Mardjononj (Mardjonović)Marlukić Kolje Luka 1901 ća 2č

Marlukonj (Marlukić),Marlukić Luke Marko Crnogorac 3č,Marku'j Luks Kols Gjoks Marlukonj (Marlukaj, Marlukić), LukiqasMarniković Pavlov Ljoro 1922 B.Gora 1č,

Gjeçit Marnikonj (Marniković)Marniković Zefin Petar 1917 Bratica J 3č,

(Marnikaj, Marniković)Marović Frana Petar Crnogorac 1č,

ronj (Maraj, Marović)Nilović Pavlje Djona 1914 Crnogorac 2č,

Nilonj (Nilaj, Nilović)Nilović Leke Jagoš Crnogorac 2č,

Nilonj (Nilaj, Nilović)Nilović Luke Filip 1927 Istambul 1č,Filipi Lucit Jacit Nilonj (Nilaj, Nilović)Nilović Simin Nikola 1921 Bratica

Nilonj (Nilaj, Nilović)Nilović Čeke Pera 1906 Istambul 3č,

Nilonj (Nilaj, Nilović)ć Lukin Kolja č 2č,

ć)Pekić Petra Prenča 1č,

(Pekaj, Pekić )ć Ljamov Selim 2č,

ć)Simonović Djerdjin Prenča 1907 1č,

Simononj (Simonaj, Simonović)ć Pavlov Djordje

Vukmarković Miljanov Marko 1921 če 1č,Vukmarkonj (Vukmarković)

aj, Barllović)Preçi Stjeps Preçit Jankonj (Jankaj, Janković)

Krute 3bKrytha

Djerdja 1909 Krute Jugosloven MitralezacKrytha

1919 Bratica Albanac MitralezacGjoka'j Pjetrushit Gjoks Margjononj (Mardjonaj,

Krute Albanac 2 4bKrytha

Krute Albanac 3bKrytha

Kolomza 4bKullomza

Kolomza Crnogorac PrateLuka'j Kols Gjoks- Kullomza, Lukiqas

1927 Kolomza 2b

Jugosloven 1bLori Pals Macit Bishti Malit

ugosloven 2bPjetri Zefit Marnikonj

1925 Krute 1bPjetri Franit Kol's Mâ Krytha

Kolomza 2bGjoni Pals Gjonit Markut Kullomza

1921 Kolomza 2bJaku'j Leks Nils Kullomza

Jugosloven 3b

Jugosloven MitralezacNila'j Sims Jacit

Jugosloven 2bPera'j Çeks Kocit Mark NiksPeci 18.11.1927, Sal , Jugosloven 3bKola'j Luk's Macit Luk'Pálit Peconj (Pecaj, Peci Salç

1925 B.Gora, Crnogorac 4bPreçi Pjetrit Pekonj , Bishti MalitPelinkovi 1926 Bratica Jugosloven 3bSelimi Lamit Pelinkonj (Pelinkaj, Pelinkovi

Bratica Crnogorac 2bPreçi Gjergjit KolsStanovi 1925 Bratica Jugosloven Radio tel.Gjoka'j Pals Gjoks Zefit Gjoks-Stanonj (Stanaj,Stanoviq; Braticë

Kru Albanac 3bMashani Milanit Macit Çobs- KrruçiGjura'j Pers Gjurs Bardhonj (Bardh , 1905,Salç

, 1927, Salç

1,2

2

1,2

1,2

Të gjithë këta ishin shqyptarë, por u deklaruan malazez 36 sish (45.00%), jugosllav 33 (41.25%)dhe vetëm 11 (13.75%) shqyptarë..Član SKOJa, .Član SKJa;

1č (I četa), 2č (II četa), 3č (III četačeni čestvovali u NOB od 1.XII.1944 do 15.V.1945,

da nijesu nosioci partizanske spomenice, i da su većina

), 1b (I bataljon), 2b (II bataljon), 3b (III bataljon), 4b (IV bataljon).U dokumentu figurira da su svi stupili u brigadu kod Kolašina 1.XII.1944, i to iz gradjanstva; ozna su kao borci, da su u

zemljoradnici. Kolona desno pokazuje kad su neki umrli.

-Promrzli nožni prsti u Kolašinu -Ranjavan kod Sarajeva RVI -Promrzli nožni prsti u Kolašinu -Ranjavan kod Sarajeva RVI -Promrzli nožni prsti uKolašinu -Promrzli nožni prsti u Kolašinu RVI -RVI, -Ranjavan kod Sarajeva RVI -Promrzli nožni prsti u Kolašinu -Ranjavan kod Mateševa Ranjavankod Sarajeva Promrzli nožni prsti u Kolašinu -Promrzli nožni prsti u Kolašinu RV -Promrzli nožni prsti u Kolašinu RVI -Promrzli nožni prsti u Kolašinu, -Promrzli nožni prsti u Kolašinu, -Promrzli nožni prsti u Kolašinu -Ranjavan kod Kolašina RVI, -Promrzli nožni prsti u Berane, -Ranjavan kod Kijeva RVI, -Ranjavan kod Mateševa RVI, -Ranjavan kod Kolašina RVI, -Ranjavan kod Duge Rese RVI, -Promrzli nožni prsti, Lušan, -Ranjavan kod Kolašina, -Ranjavankod Kolašina RVI, -Ranjavan kod Sarajeva, -Promrzli nožni prsti u Sarajevu, -Ranjavan kod Sarajeva RVI, -Promrzli nožni prsti u Komovima

Povrijedjeni/Të lënduemit që u kthyen gjallë:Nr , nr , , ,

, , , , , -, - , , ,

.

7 11 12 13 1417 18 22 23 29 32

33 34 35 41 4546 47 50 51 52

55 56 57 59 6067 68 69 71

Dokumentin e mundësoiNdihmuan për plotësime:

Përgatiti

(Stanaj,Stanoviq; 30.3.1925-), Braticë, Ulqin, më 20.12.2012.

1.Çoba'j Kols Çobs Preçit Per'Gjoks-Dedonj, Krythë, më 15.2.2013.2. (Pecaj, Peci ,18.11.1927-), Mali Bardhë, më 15.09.2013;

Kola beson, se “

Luka'j Pers Pjetrit Stjeps Mark'Çobit (Kullomzë), më 3.3.2013.Simë Gjon Dobreci.

Gjoka'j Pals Gjoks Zefit Gjoks-Stanonj

Kola'j Luk's Macit Luk'Pálit Peconj ćçë, n'Ulqin gjatë mobilizimit, isht caktue: kyj do t'kthehet, kyj nuk do t'kthehet pej luthtet”.

3. Preçi Jakut Gjergjit Lek's, prej Bardhonjsh të Salçit, tash në Krythë, më 10.3.2013.

4.

1 2

Shqipja - Ulqini-florini*

* Mustafa Canka

Janë vërtetë të thella rrënjët e shqiptarëve në Ulqin; ato padyshim datojnë që ngathemelimi i këtij qyteti të mrekullueshëm në shekullin e pestë para epokës së re (engritën ilirët).Gjuha jonë shqipe, e aq më tepër dialekti i tij ulqinak është konciz, melodik, i begatë.Është detyrë e jona historike që ta ruajmë këtë gjuhë të mrekullueshme, në realitet ta ruajmë vetveten. Historia ështëdëshmitarja dhe mësuesja jonë e mjaftueshme. Jemi mbasardhës të dikujt (të ilirëve), e me ndihmën e Zotit, do të jemi edheparaardhës!

, Shqipja, një gjuhë me traditë, KOHAJAVORE 588, 24 tetor 2013:8Marrë prej

22 Sport 40/2013-b

Shkruan

Ke ardhur me rininë e Kishës kuti shërben

Para disa muajsh me qëllime bamirëse,gjatë manifestimit “Ditët e shenNdout”, nga Kisha Katolike uorganizua turniri futbollistik përsportdashësit dhe njerëzit vullnetmirë

të Ulqinit. Fitues doli ekipi “Ana eMalit”. Unë, si organizues turniri,ekipit fitues i mundësova pjesëmarrjennë turnirin tradicional në qytetinLecco, Itali, të organizuar nga diasporashqiptare nën llogon e shoqatës“Stublla” dhe ekipit futbollistik“Stublla City”.U nisëm nga Kate rko l l a më11.10.2013, përshkuam Kroacinë,Slloveninë dhe mbërritëm në qytetinLecco paradite më 12.10.2013. Navendosën në hotel. Po atë ditë, mbas njëpushimi u mblodhëm në sallën e qytetitpër të filluar garat futbollistike. Tëpranishëm në këtë turnir ishin ekipenga Kroacia, Mali i Zi dhe ekipe tërinjsh mërgimtarë që jetojnë e punojnënë Itali.Ky udhët im nëpër sh te te qëpretendojnë Evropën dhe shtete të sapohynë në familjen evropiane, dukekaluar kufij sipas procedurave ligjore,nuk kaloi pa ra në sy kombinimi ipërbërjes të ekipit në furgonin tonë.Unë si meshtar katolik që po ngisjamakinën dhe udhëtarët të besimitislam, kombinim ky që mjaft habitizyrtarët e kufirit. U habit edhe pronari ihotelit; ai besonte që unë jam së bashkume famullinë time. Edhe tifozët dhe

ekipet pjesëmarrëse në turnir, gjatëbisedave, pyetja e parë që ma shtroninishte:

? Unë përgjigjsha, që kamardhur me ekipin fitues në turnirin eShen Ndout, dhe të gjithë ata i përkasinbesimit mysliman. Në fillim ata u

habitshin, por me vonë nuk mungoninas urimet dhe lëvdatat për një ide tëkëtillë.Për mua kjo ndodhje nuk ishte shumëatraktive, as për habitje si diçka ejashtëzakonshme, mbasi që jam ivetëdijshëm se cilit populli i përkas, secilat vlera ai i ka promovuarhistorikisht, dhe çfarë kontributin kemidhanë së bashku duke qenë shembullunik për bashkëjetesën fetare. Kyaktivitet i dha vulë kësaj vazhdimësie,dhe i dha goditje atyre kategorive qënuk besojnë në vlera të shëndosha që ka

shoqëria jonë, edhe pse bota sot popër je ton t rondi t j e , konf l ik te ,terrorizëm.Në turnirin e organizuar mirë ngadiaspora shqiptare e Kosovës në këtëtrevë të Italisë, ekipi ynë zuri vendin eparë. Dhe pas një loje fer, të një turnirishembullor për shoqërinë tone, me njëpërcjellje miqësore nga ana evëllezërve dhe motrave të pranishëmnë këtë ngjarje, u kthyem nga Leccoduke vizituar sheshin DUOMO dheKATEDRALËN madhështore nëzemër të qyteti të Milanos. Vazhduamrrugëtimin tonë deri në Katerkollë, kukupa e fituar me plot meritë nga djemtëe kësaj treve do të përjetësohet në këtëvend.E neve nuk na mbetet gjë tjetër, porvetëm të vazhdojmë duke ndërtuar urab a s h k ë p u n i m i , q ë s u a z a t eveprimtarive mendore, intelektuale,kulturore, sportive të zgjerohet edhemë shumë, duke shpresuar që kyaktivitet do te promovojë sado pakedhe bashkëpunime tjera në fushattjera, për një jetë më të mirë në paqe eharmoni mes njerëzve.

Gabriel Grabanica

Së bashku ndërtojmë ura bashkëpunimi

Intelektuali duhet me qenë ipranishëm në kohën e vet, në kohën etjerëve që do të vijnë mbas nesh; meqenë i pranishëm do të thotë me pasëguxim ta thuesh haptas të vërtetën kudhe kur duhet, sado e idhtë të jetë,sado tragjike dhe e papëlqyeshme përveshët e të tjerëve (Gjergj Fishta).

23Diasporë40/2013-b

Shkruan

Zara

Aktivitetet e zhvilluara të Bernardit,janë shumë dimensionale, kulturoreartistike e hulumtuese, për ndriçimin ekulturës arbëreshe, ruajtjes dhe

afirmimit të sajë në shumë mënyra pakurrfarë kompensimi material. Atë eshtyu dëshira e fuqishme të bëjë diçkapër bashkëvendësit e vet. Këto veprimee bëjnë Bernardin të dallohet ngaveprimtarët dhe intelektualët e sotëm tëArbëneshit të Zarës.Sigurisht, që disa vepra të tjerëve ku aiështë bashkëpjesëmarrës, lirisht mundtë shprehemi se pa kontributin ejashtëzakonshëm të Bernardit nuk dorealizoheshin fare apo jo si t ë këtillaçfare janë. Ai këtyre ditëve me mjete tëvetanake e ka paguar përkthimin eveprës së Tullio Erberit

,Dubrovnik,1883, nga italishtja nëkroatisht. “Për ketë libër i yni Dr.Aleksandër Stipçeviqi thotë, se kjovepër është më e vlershme se çdo vepëre shkruar ndonjëherë për arbneshët.Por a do të botohet dhe kur do tëbotohet është çështje e problemitfinanciar” tha Bernardi. Vërtetë shumëkeq dot ishte nëse nuk gjendet ndonjëmundësi financiare për botimin e saj.Njerëzit me shpirt e me zemër të tillënuk janë si të gjithë tjerët, ata janë tëveçantë dhe ndryshe, ata janë të paktëdhe dallojnë nga shumica. Sidomos nëkohën e tanishme të punosh dhe të

shpenzosh për të mirën e përgjithshme,kur erozioni i krizës i ka përfshi tëgjitha kontinentet, dhe jeta po bëhet mëe rëndë, kur egoizmi u bë pjesë ekulturës bashkëkohore, ku interesatindividuale mbizotërojnë, paksa ështëvështirë që shumë kush të kuptojveprimet e këtyre njerëzve – po i tillëështë . Por, aktivitetii Bernardit është i pandalshëm sishprehet edhe vet: ”Unë në mënyrëstandarde vazhdimisht diçka “gërmoj“dhe mundohem se si të bëjë diçka përarbanasit tanë”. Publikisht hapur dheguximshëm, Kotllari i ka paraqiturpikëpamjet e tija, dashurinë përarbëreshët. S'ka zaras e arbnesh që nukdi për Bernardin, lere më në qarqetkulturore e artistike të Zarës. Ai ështënjë intelektual që me tërë qenien është idhënë pas çdo gjëje arbëneshe. Duke ianalizuar shkrimet në gazetat endryshme në gjuhën kroate nga 80herë, që është shkruar për te në 42shkrime janë të lidhura me arbëreshët.Ndërsa tjerat kanë të bëjnë meprobleme të tjera. Shkrimtari,publicisti, intelektuali historiani ifotografisë nga Zara AbdullahSeferoviç, në pyetjen tonë përpersonalitetin artistik të Bernardit ai ushpreh kështu: ”Bernard Kotlari, ështëafirmuar në Zarë, si autor tejet kreativdhe i suksesshëm në lëmin e mediavevizuale, veçanërisht është afirmuar përatë që mendimet e tija autoriale vetë ipërcakton medien në të cilën e realizon.Madje, është i suksesshëm nëpërgatitjen grafike jo vetëm tëprojekteve të tija, por edhe sibashkëpunëtor me autorët tjerë. Emri itij rregullisht haset në ekspozitat efotografive të organizuaranë Zarë, prezantimin e videoshfaqjeve dhe audio CD –ve,DVD-ive, librave për tëkaluarën e arbëneshëve dhesportit të arbanasve Mundtë thuhet se si ka arritur tëkrijoj një lloj rrethi kulturore botues zaras. AnëtariLidhjes së Shkrimtarëve të

Kosovës z. Nexhat Rexha, lidhur meveprimtarinë e Bernardit ishteshprehur: "Është impresionueseveprimtaria intelektuale e humanitare eartistike z. Bernardit, kam pasur rastintë lexoj për te në revista, gazeta qëbotohen: në Kosovë, Shqipëri, Bujanoc(Serbi), në gazetat e diasporës, si dhenë portale interneti. Një inxhinier ielektros thellë ka depërtuar në lëminkulturor, aq i dhënë pas arbëresheve tëtij jo me fjalë, po me vepra; një dizajneri mrekullueshëm i shumë librave përarbëreshet, filmave dokumentarë,fotografive artistike, të përvetëson dhetë bënë për vete me çdo krijim të tij,sepse vlerat artistike të japin qartësinëe një njeriu me profil të thelle prejinetelektuali dhe ruajtes të gjenitarbëresh. Interesohemi për te, sepse aidi te na befasojë me çdo punë e projektrealizues, në krijimin e formiminvlerave estetike. Vetëm në vitin 2012Bernardi gjashtë veprave ia ka bërëpërgatitjen grafike, kopertinat, dizajnindhe fotot e veprave të fundit tëpublicistit njohur zaras Drago Mariqit“Kampanelët e Zarës”, autobiografisësë Izhi Marshanit –“Trëndafili i erëravetë Izhit”, ”Hendbolli në Zarë dherrethinë”, pastaj veprës mr. IvicaMateshiqit me kolume nga lufta“Populli im që më bëre mua”, veprës sëGjanfranko Kotlarit” “Arbneshët eZarës në gazetat e sh.XIX”, veprës sëdrejtorit të shkollës fillore Ivan Buciq”Zhvillimi i arsimit në Jasenicë”, si dheDVD-in kushtuar qindvjeçares AnaPeroviqit. Projektet e tija nuk kanë tësosur, ai do na befasoj edhe vitin tjetërme gjëra të panjohura dhe interesantepër opinionin arbënesh dhe shqiptarë.

Sylejman Morina

,

Bernard Kotllari

.

La colonia

albanese di Borgo Erizzo presso

Diaspora shqiptare - Arbanasi

Bernard Kotllar

Gërshetim i traditës dhe modernesShkruan Ismet Kallaba

Në kuadër të projektit “Marubi: një modelbashkëpunimi për promovimin e turizmit ndërmjetShkodrës dhe Ulqinit“, i cili realizohet nga Komunae Ulqinit dhe Bashkia e Shkodrës, në bashkëpunimme partnerët lokalë, këtë fundjavë në Ulqin ështëmbajtur festivali treditor End Season Fest, i cili ufinancua nga Bashkimi Evropian në kuadër tëprogramit të bashkëpunimit ndërkufitar Mali i Zi –Shqipëri. Ky projekt ka për qëllim rritjen e cilësisë sëofertës turistike nëpërmjet promovimit të vlerave tëpërgjithshme. Ai integron në një ofertë unikebukuritë natyrore, trashëgiminë kulturore dhefotografinë, si pjesë e historisë së një vendi.Festivali ka filluar më 20.09.2013, në mbrëmje mepanairin e ushqimeve tradicionale ulqinake dhesuvenireve në Sheshin e robërve në Kalanë e Ulqinit,si pjesë e traditës së këtij qyteti. Në skenën nëmjediset e Muzeut më pas është shfaqur koncerti memuzikë klasike dhe burimore nga trevat e Ulqinit.Në ditën e dytë të festivalit, të rinjtë dhe turistët janëargëtuar në plazhet Dolcinium dhe Pacha beach nëntingujt e muzikës dhe një varg aktivitetesh të tjerasportive dhe rekreative.Ditën e tretë të festivalit, të titulluar Dita elegjendave ulqinake, në Gjirin e Valdanosit ështëshfaqur premiera e performancës artistike kushtuardy legjendave ulqinake – Kroni i Zanave dheLegjenda e Floçkës, koreografia e të cilave ështëpunuar nga Musa Hoxha. Qëllimi ka qenë qënëpërmjet shndërrimit në performancë artistike, kjopjesë e rëndësishme e trashëgimisë shpirtërore dhekulturore të banorëve të Ulqinit të mbrohet ngaharresa.Koha e bukur ka bërë të mundur që të tri ditët efestivalit të tërheqin vizitorë të shumtë, kryesishtqytetarë të Ulqinit por edhe turistë nga vende të tjera.Festivali End Season Fest, i konceptuar si njëgërshetim i traditës me modernen, shënonsimbolikisht mbylljen e sezonit turistik veror.

Ndihmuan BUZUKUbotimin e dhe librin...

revistës

Caf Smajl Boga,Amull,Ana e Malit, Ulqin, tash në Nju Jork, USA-$100.

Dom Frani Markiqi, Shtoj, Ulqin-€50.Gjergji Zefit Martin Niks-Camaj, Traboin, Tuz, Malësia-€20.Ibrahim Milla, MILLA IMPEX, Ulqin-€50.Isko EtemAjdini, Prishtinë, tash në Londër,Angli-€150.Kola'j Ejllit Preç Gjinit-Zagreda, Reç, Ulqin, tash n'Njujork-$50 &

€50.Kola'j Luk's Macit Luk'Pálit-Peconj, Salç, tash Mali Bardhë, Ulqin-

€100.Komuna e Ulqinit, kryetar Nazif Cungu-€200.Nikolla'j Zefit Niks Leks Niks Luls-Brisku, Kullomzë, Ulqin-€20.Prof. Dr Ngadhnjim Kasem Domi,ARS MEDICA-Qendra

diagnostike terapeutike, Prishtinë-€200.Preçi Sim's Jakut Simonit Nik's-Junku, Gaç, Ulqin, tash në

Dorchester, MA, USA-$100 & €100.Dr Palë Marnikoviqi, Ulqin-€20.Dom Sima Lulaj, Tivar-€10.Tahir Tahiri – Këshilli nacional i Shqiptarëve-€50.Zefi Niks Leks-Brisku Kullomzë, Ulqin-€20.

KRAJAMEVEÇANTITË SHSTANASE(Renditja si mbas abecedës)

Redaksia u falet nderit. Qofshi gjithmonë faqe bardhë.

PËR SHUMOT FESTAT E FUNDVITIT