GVHD: Th.S lê Phan Quốc

SVTH: Đinh Thị Cẩm Vân

1. Quy trình

Các tác nhân gây đột biến: tia phóng xạ, tia tử ngoại, sốc nhiệt,

các hóa chất, một số virut…

Xử lí mẫu vậtbằng tác nhângây đột biến

Chọn lọc cácthể đột biến cókiểu hình mong

muốn

Tạo dòngthuần chủng

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 2

1. Quy trình

Khi gây đột biến cần chú ý đến đối tượng, liều

lượng và thời gian xử lí.

Phương pháp này đặc biệt có hiệu quả đối với vi

sinh vật.

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 3

2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam

Ở vi sinh vật

Gây đột biến ở tảo lục, nấm men ... thu được những loại vi

sinh mang màu sắc khác nhau dùng để vẽ tranh.

Tảo lục Chlorella Rhodotorula glutinis

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 4

Ở vi sinh vật

Tranh vẽ bằng vi sinh vật

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 5

Gây đột biến chủng nấm men hoang dại phân lập từ bã men

bia tạo chủng nấm men Saccharomyces cerevisiae đột biến

tách chiết từ β - glucan để sản xuất đường giá rẻ.

Ở vi sinh vật

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 6

Giống đột biến

NMU

Ở thực vật

Giống táo má hồng cho hai vụ quả/năm, khối lượng quả tăng cao

hơn, thơm ngon hơn và màu sắc hấp dẫn.

TÁO GIA LỘC TÁO MÁ HỒNG

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 7

Giống ngô DT6

chín sớm, năng

suất cao, hàm

lượng protein tăng

1,5%.

Ở thực vật

Giống đột biến

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 8

Giống đột biến

Ở thực vật

Xử lí đột biến giống lúa Mộc tuyền bằng tia gamma tạo giống

MT1 có nhiều đặc tính quý: chín sớm, thấp và cứng cây, không

bị đổ ngã khi gió bào nên không làm ảnh hưởng đến hiệu suất

quang hợp, chịu chua, chịu phèn, năng suất tăng 15- 25%.

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 9

Ở thực vật

Giống đa bội hóa

Loại dưa hấu 3n quả to,

hương vị ngon, thịt quả

dày, hàm lượng đường

cao và không hạt.

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 10

Ở thực vật

Giống đa bội hóa

Ổi tam bội: quả dài,

da màu xanh sáng,

thịt màu trắng ngà,

chắc, giòn, có vị

chua.

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 11

Ở thực vật

Giống đa bội hóa

Nho đa bội: quả

to hơn, ngọt hơn

và không hạt.

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 12

Tế bào đa bội có lượng ADN tăng gấp bội nên quá trình tổng hợp chất

hữu cơ diễn ra mạnh mẽ, tế bào lớn, cơ quan dinh dưỡng to, phát triển

khỏe, chống chịu tốt. Thể đa bội lẻ hầu như không có khả năng sinh

giao tử bình thường.12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 13

Nuôi cấy mô,

tb thực vật

Lai tế bào

sinh dưỡng

Nuôi cấy hạt

phấn hoặc

noãn

Nguyên liệu

ban đầu

Tiến hành

Ý nghĩa

1. Công nghệ tế bào thực vật

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 14

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 15

Nuôi cấy mô,tb thực vật Lai tế bào

sinh dưỡng

Nuôi cấy

hạt phấn

hoặc noãn

Nguyên liệu

ban đầu

Tế bào, mô thực vật

Tiến hành Nuôi tế bào, mô trong ống

nghiệm. Sau đó tái sinh

thành cây

Ý nghĩa Giúp nhân nhanh các

giống cây quý hiếm từ một

cây có kiểu gen quý tạo

nên quần thể cây trồng

đồng nhất về kiểu gen

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 16

2n = 24

Loại bỏ

thành

xenlulozo

Cà chua

(2n)

Cây lai

Pomato

72 NST

Nuôi

cấy tế

bào lai

Tế bào lai

72 NST

(2n)

Khoai tây

2n = 48

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 17

Dung hợp 2 tế bào trần khác loài

Dung hợp tế bào chất, nhân

Nuôi cấy mô,tb thực

vật

Lai tế bào sinh

dưỡng

Nuôi cấy hạt

phấn hoặc noãn

NL Tế bào, mô thực vật Tế bào sinh dưỡng

thực vật

Tiến

hành

Nuôi tế bào, mô trong

ống nghiệm. Sau đó tái

sinh thành cây.

Dung hợp 2 tế bào

trần tạo tế bào lại,

đem nuôi cấy để

nó phân chia và tái

sinh thành cây

mới

Ý nghĩa Giúp nhân nhanh các

giống cây quý hiếm từ

một cây có kiểu gen quý

tạo nên quần thể cây

trồng đồng nhất về kiểu

gen

Giúp tạo ra giống

mới mang đặc

điểm của 2 loài.

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 18

Aa

A

Dòng TB (a)

Dòng TB (A)

Dòng a

Dòng aa

Cây aa

Cây aa

Cây a

Sơ đồ nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thụ tinh

Tế bào mẹ hạt phấn

Hai loại giao tử

a

Lưỡng bội hóa

Lưỡng bội hóa

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 19

Nuôi cấy mô, tb

thực vật

Lai tế bào sinh

dưỡng

Nuôi cấy hạt phấn hoặc

noãn chưa thụ tinh

NL Tế bào, mô thực

vật

Tế bào sinh dưỡng

thực vật

Hạt phấn hoặc noãn chưa

thụ tinh

Tiến

hành

Nuôi tế bào, mô

trong ống nghiệm.

Sau đó tái sinh

thành cây.

Dung hợp 2 tế bào

trần tạo tế bào lại,

đem nuôi cấy để

nó phân chia và

tái sinh thành cây

mới

- Nuôi hạt phấn hoặc noãn

trong ống nghiệm, phát triển

thành cây đơn bội (n).

- Tế bào đơn bội nuôi thành

mô đơn bội và tạo cây

lưỡng bội bằng cônxisin

Ý

nghĩa

Nhân nhanh các

giống cây quý

hiếm, tạo quần

thể cây trồng đồng

nhất về kiểu gen.

Giúp tạo ra giống

mới mang đặc

điểm của 2 loài.

Tạo được cây lưỡng bội có

kiểu gen đồng hợp tử về tất

cả các gen.

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 20

2. Công nghệ tế bào thực vật

a. Nhân bản vô tính động vật

Nhân bản vô tính là kĩ thuật tạo ra các bản sao của một cá thể mà

không cần qua sinh sản hữu tính.

Nhân bản vô tính trong tự nhiên

(Trường hợp sinh đôi, sinh ba… ở động vật)

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 21

Thành tựu đầu tiên

1997, Wilmut (nhà

khoa học người

Scotle) lần đầu tiên đã

nhân bản thành công

cừu Đôly.

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 22

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 23

Trình bày các

bước nhân bản

cừu Đôly.

Quy trình nhân bản cừu Đôly

- Lấy trứng của con cừu ra khỏi cơ thể (cừu cho trứng), loại bỏ

nhân của tế bào trứng.

- Lấy nhân tế bào tách ra từ tế bào vú của con cừu khác (cừu cho

nhân tế bào) và đưa nhân tế bào này vào tế bào đã loại nhân.

- Nuôi trứng đã được cấy nhân trong ống nghiệm cho phát triển

thành phôi, cấy vào tử cung của con cừu khác cho phôi phát

triển và sinh nở bình thường.

- Cừu con sinh ra có kiểu hình giống hệt kiểu hình của cừu cho

nhân tế bào.

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 24

Ý nghĩa

- Có vai trọng quan trọng trong việc

nhân bản động vật biến đổi gen.

- Tạo ra các giống động vật mang gen

người nhằm cung cấp cơ quan nội

tạng cho người bệnh.

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 25

b. Cấy truyền phôi

Bò cho phôi

Phôi của bò cho phôi

Bò

Cho

phôi

Bê

con

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 26

Em có nhận xét

gì về

bê con sinh ra?

Khái niệm: là kĩ thuật chia cắt phôi động vật thành nhiều

phôi, cấy các phôi vào tử cung của các con vật khác nhau,

tạo ra nhiều con vật có kiểu gen giống nhau.

b. Cấy truyền phôi

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 27

Cấy truyền phôi

là gì?

b. Cấy truyền phôi

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 28

Ý nghĩa

• Phổ biến và nhân nhanh về số lượng và chất

lượng giống tốt.

• Giảm chi phí trong chăn nuôi: như con

giống, chuồng trại, nhân lực…

• Hạn chế dịch bệnh, nâng cao sức chống chịu

khả năng thích nghi của bê con.

Bài đã sử dụng hình ảnh và tài liệu của một số trang web:

1. http://thuviensinhhoc.com/day-hoc/day-hoc-sinh-hoc-12/1485-ng-dng-di-

truyn-hc-vao-chn-ging?start=2 7h57 20.8

2. http://www.khoahoc.com.vn/khampha/sinh-vat-hoc/vikhuan-

contrung/12765_Vi-sinh-vat-ve-tranh.aspx 23h13 20.8

3. http://chuyentg.net/forum/index.php?topic=4262.0 13h33 21.8

4. http://totha.vn/basic_science_detail.php?id=589

5. http://archives.microbeworld.org/resources/gallery_06_sacc.htm

6. http://harrisonmacsam.pbworks.com/w/page/4785850/FrontPage

7. http://thaonguyenxanhnie.com/thu-vien-kien-thuc/nongnghiep/ky-thua-

trong-trot/121-ky-thuat-trong-tao.html

12/05/2012 Đinh Thị Cẩm Vân 29