32

ulgar Arkeologlar, 1961 y›-l›nda, Pliska’da gerçeklefltir-dikleri kaz›larda, bu yerlefli-min kal›nt›lar›na ulaflm›fllar,

yap›lar›n duvarlar›n› ortaya ç›kartm›fl-lar, 1500 y›l önce kulland›klar› birtak›m eflyalar› bulmufllar.

Pliska kaz›s›n›n Türk tarihi içinönemi, ortaya ç›kart›lan duvarlardave kimi eflyalar üzerinde, Orhun Yaz›t-lar›’na benzer yaz›lar›n ve O¤uzlar›n

Kay› boyunun damgas›n›n bulunmas›-d›r. (Resim 2)

Pliska’da bulunan küçük yedi kol-lu bronz bir y›ld›z, ortaya ç›kart›lankal›nt›lar›n en ilginç ve en düflündürü-cü olan›d›r. Bu metal y›ld›z›n tam or-tas›nda yine Kay› boy damgas› vard›rve her kolun üzerinde, di¤er O¤uzboylar›n›n damgalar›na benzeyen bafl-ka damgalar bulunmaktad›r. (Resim 3) Bulgaristan 1961 y›l›nda Pliska

OTOPS‹Cengiz Özak›nc›

Balkanlar’daKay› Boyu ve

Türk BoyDamgalar›

Osmanl›’dan Yüzy›llarca Önce

‹.S. 600-700-800’lü y›llarda Hazar gölü kuzeyindenbat›ya do¤ru göç edip Balkanlar’a Tuna ›rma¤› çevresineulaflan boylardan kimileri, bugünkü Bulgaristan’›ns›n›rlar› içinde bulunan Pliska yöresine yerleflmifller.

B

33

BD EYLÜL 2012

kaz›lar›nda bulunan Kay›boy damgalar›n› 16 y›lboyunca kamuoyundangizleyecek; bu buluntularilk kez 1977’de BulgarArkeolog S. Vaklinov ta-raf›ndan yay›nlanacakt›.Bulgar bilginler, yay›mla-nan damgalar konusundaikiye ayr›lacak, E. Sachevbunlar›n Çuvafl Türkçesioldu¤unu öne sürerken,Bulgar dilci V. Bes-hevliev, IYI biçmin-deki Kay› boy dam-gas›n› “Tangra” ola-rak okuyup, bununHristiyanl›¤› benim-semeden önceki Bul-garlar’›n dilinde“gök / tanr›” anlam›-na gelen bir simgeoldu¤unu, yedi koldabulunan di¤er damgalar›n da günefl,ay, Mars, Merkür, Jüpiter, Venüs ve

Satürn’ü simgele-di¤ini savlayacakt›.Bu görüfl 1992’deP. Petrova taraf›n-dan yinelenecek;fakat P. Dobrev, S.Mihajlov, D. Ovc-harov gibi bilimadamlar› ise dam-galar› Orhun Yaz›s›benzeri bir yaz› ola-

rak niteleye-ceklerdi. Bul-gar BilimlerAkademisi Ma-tematik ve Bi-liflim Enstitü-sü’nden MiloshSidorov 1998’de Emil Kele-vedzihev’le bir-likte bronz ro-zetin bir horos-

kop oldu¤unu savunacaklar, 1999’da,bu damgalar›n eski Türk yaz›tlar›na

Pliska kaz› alan›

Pliska kaz›s›nda bulunan taflakaz›l› Kay› boyu damgas›.

2

3

Pliska’da bulunan üzerine IYI biçimindeKay› boy damgas› kaz›l› tafl yaz›t.

34

benzer olmakla bir-likte, y›ld›zlar› sim-geledi¤i ve büyücü-lükte kullan›ld›¤›nailiflkin makaleler ya-y›mlacakt›. Oysa, bu dam-galar Bütün Dünya’n›n fiubat 2010 say›-s›nda t›pk› bas›m›n› yay›mlad›¤›mYaz›c›o¤lu Ali’nin 1430’larda yazd›¤›Tevarih-I Al-I Selçuk adl› kitapta yeralan O¤uzlar›n Kay›, Avflar, Yaz›r,Eymür, Salur, Bü¤düz boylar›n›n dam-galar›yd›. Bulgar bilginler, Pliska ka-z›lar›nda bulunan damgalar› Türk boydamgalar›yla karfl›laflt›rmaktan kaç›n-m›fllard›. Çünkü H›ristiyanl›¤› benim-sedikten sonra süreç içerisinde dilleride de¤iflen Bulgarlar etnik kimlikleriniTürk karfl›tl›¤›yla pekifltirmifllerdi.

fiimdi bu damgalar›n Türk / O¤uzboy damgalar› oldu¤u anlafl›l›r, Türkkökenler ortaya ç›karsa; Bulgar kimli-

¤ini oluflturmakta kulla-n›lan Türk karfl›tl›¤›n›ndayanaklar› çökerdi. He-le bir de Bulgarlar’›n ilkbaflkenti antik Pliska’n›ntafl›na topra¤›na kaz›n-m›fl, Bulgaristan kaz›la-r›nda yüzlercesi bulunan“IYI” biçmindeki dam-

gan›n, Osmanl› hanedan›n›n ba¤lan-d›¤› Kay› boyunun damgas› oldu¤ugerçe¤i yay›lacak olursa, Bulgarlartarih yaz›m›nda “Osmanl› Düflman-l›¤›” yapmak güçleflirdi.

ulgar tarihçiler, Pliska kaz›la-r›nda bulunan yüzlerce IYIdamgas›na Türk / O¤uz Kay›boyu damgas› dememek için,

onu Bulgarlar’›n H›ristiyan olmadanönce inand›klar› tanr› “Tangara” ola-rak okudular. Öyle ki, Kay› boyu dam-gas›, Bulgar tak› sanatç›lar› taraf›ndankolyelere, küpelere, bileziklere “Bul-

BD EYLÜL 2012

“Pliska Rossette”olarak an›lan yedikollu bronz y›ld›z›nüst yüzeyindebulunan damgalar.

Rozetin arka yüzündeIYI biçiminde görülenKay› boy damgas›(sa¤da)

4 5

Pliska Rosette” olarak an›lanbronz y›ld›z›n ön ve arka

yüzündeki damgalar› bir aradagösteren çizim.

6

B

35

gar Antik Tanr›s› Tangara’n›n Simge-si” olarak ifllendi. Di¤er boy damgalar›da Bulgar tak›lar›nda flu ya da bu y›l-d›z›n simgesi olarak gösteriliyor.

Bulgar kaz›lar›nda bulunan O¤uz/ Türk damgalar› ve Kay› boy damga-s›, Atatürk’ün ‹kinci Balkan Konfe-rans› son oturum konuflmas›nda yapt›-¤› tarihsel saptamalar› do¤ruluyor:

flte siz, sayg›de¤er Balkan millet-leri temsilcileri, geçmiflin kar›fl›kduygu ve hesaplar›n›n üstüne ç›-karak derin kardefllik temelleri

kuracak ve genifl birlik ufuklar› aça-caks›n›z. Gözard› edilmifl ve unutul-mufl büyük gerçekleri ortaya koyacak-s›n›z.

Sayg›de¤er milletlerin delegeleri!Balkan milletleri sosyal ve siyasal netav›r gösterirlerse göstersinler, onla-r›n Orta-Asya’dan gelmifl ayn› kan-dan, yak›n soylardan ortak atalar› ol-du¤unu unutmamak gerekir.

Karadeniz’in kuzey ve güney yol-lar›yla, binlerce y›llar deniz dalgalar›gibi birbiri ard›nca gelip Balkanlar’dayerleflmifl olan insan kitleleri, baflka

baflka adlar tafl›m›fl olmalar›na ra¤-men gerçekte bir tek beflikten ç›kanve damarlar›nda ayn› kan dolaflankardefl kavimlerden baflka bir fley de-¤illerdir. (...) Art›k insanl›k kavram›,vicdanlar›m›z› temizlemeye ve duygu-lar›m›z› yüceltmeye yard›m edecekkadar yükselmifltir. Durumlar› ve on-lar›n gereklerini uygar insan düflünce-

siyle ve yüksek vicdan ayd›nl›¤› ilegörür ve düflünürsek flu sonuçlara va-r›r›z:

‹nsanlar› mutlu edece¤im diyeonlar› birbirine bo¤azlatmak insancaolmayan ve son derece ac›maya de¤erbir sistemdir.”

(Hakimiyet-i Milliye, 26.08.1931)***

Ne dersiniz? Öyle de¤il mi? •cengizozakinci@butundunya.com.tr

BD EYLÜL 2012

Bulgar sanatç› ‹gnat Khan’›n O¤uzlar›n Kay› boy damgas›n› “Proto-Bulgarlar›nTanr›s› Tangara” olarak kulland›¤› kolye ve bilezik.

İ”

Bizim kanaatimizce beynelmilelsiyasî güvenli¤in geliflmesi için, ilk veen mühim flart, milletlerin hiçolmazsa bar›fl› koruma fikrinde,samimî olarak birleflmesidir. M. Kemal Atatürk